ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»

Υποέργο: 19

Μελέτη αποτύπωσης του κοινωνικού και οικονοµικού περιβάλλοντος του Νοµού Μαγνησίας αναφορικά µε την ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων στην κοινωνική οικονοµία

Κωδικός Παραδοτέου Τ001 ΣΚΕΛΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

Τοπικός Συντονιστής

ΚΕΚΑΝΑΜ Α.Ε

∆ιερεύνηση της έννοιας της κοινωνικής οικονοµίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Συµµετέχοντες φορείς

Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

Έργο : Ολοκληρωµένο Σχέδιο – ΑΝΟΙΧΤΟΙ ∆ΡΟΜΟΙ – για την Ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονοµίας

Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο σε ποσοστό 75% και από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας σε ποσοστό 25%

Το Πρόγραµµα της Κ. Π. EQUAL χρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση,

Ιούλιος 2004

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Α' ΜΕΡΟΣ: ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ

ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

1.Εισαγωγη ..................................................................................................... 5

2.Ορισµος της Κοινωνικης Οικονοµιας.................................................................. 6

3.Η ‘Φυση’ της Κοινωνικης Οικονοµιας ............................................................... 10

4.Ορισµος των Κοινωνικων Επιχειρησεων ........................................................... 12

5.Προβληµατα Προσδιορισµου της Κοινωνικης Οικονοµιας .................................... 14

6.Το Κοινωνικο Κεφαλαιο ως βαση της Κοινωνικης Οικονοµιας............................... 15

7.Η Συµβολη της Κοινωνικης Οικονοµιας στην Απασχοληση και στην Τοπικη Αναπτυξη

................................................................................................................... 16

8.Η Κοινωνικη Οικονοµια στην Ευρωπαϊκη Ένωση ............................................... 18

9.Η Κοινωνικη Οικονοµια στην Ελλαδα............................................................... 24

Β’ ΜΕΡΟΣ: AΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.

10.Εισαγωγη.................................................................................................. 32

11.Αποτυπωση του Οικονοµικου και Κοινωνικου Περιβαλλοντος του Νοµου Μαγνησιας

................................................................................................................... 34

12.∆ιευρυνση της Προσφορας Εργασιας στα Πλαισια της Κοινωνικης Οικονοµιας ...... 49

13.Συµπερασµατα........................................................................................... 61

14.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................................................... 63

15.ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .............................................................................................. 66

Τ001

Α’ ΜΕΡΟΣ

∆ιερεύνηση της έννοιας της Κοινωνικής

Οικονοµίας και των Κοινωνικών

Επιχειρήσεων στην Ελλάδα και στην

Ευρώπη

σελίδα 4

Τ001

1. Εισαγωγή

Στη δεκαετία του 1950 και στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960, οι θετικές

επιδράσεις, που προέκυψαν από την αύξηση των δηµοσίων δαπανών, στην οικονοµική

ανάπτυξη και στις συνθήκες διαβίωσης αντιµετώπισαν ευρεία αποδοχή από το

µεγαλύτερο µέρος του κοινωνικού συνόλου. Οι παραπάνω επιδράσεις υιοθετούσαν

στοιχεία όπως το κοινωνικό και ανθρώπινο κεφάλαιο ως βάσεις για την αύξηση της

παραγωγικότητας, την οικονοµική ευµάρεια, την πολιτική σταθερότητα και την ισότιµη

αναδιανοµή του εισοδήµατος. Η περίοδος µεταξύ το 1950 και τις αρχές της δεκαετίας

του 1970 θεωρείται ότι αποτέλεσε σηµείο αναφοράς για την επιτυχή συνεργασία µεταξύ

των οικονοµικών και κοινωνικών πολιτικών. Μάλιστα την δεκαπενταετία 1960-1975 οι

δηµόσιοι τοµείς των χωρών του ΟΟΣΑ αναπτύχθηκαν έντονα και συνέβαλλαν

περαιτέρω στην οικονοµική ανάπτυξη. Ωστόσο σηµάδια µεταβολής στο οικονοµικό και

κοινωνικό γίγνεσθαι ξεκίνησαν να εµφανίζονται µε την κρίση του πετρελαίου του 1973

τα οποία µεταφράστηκαν σε κάµψη της παραγωγικότητας και κατάρρευση των

συναλλαγµατικών συστηµάτων (Deans, 1986).

Σε γενικότερα πλαίσια, οι χαµηλότερες οικονοµικές επιδόσεις των χωρών και η

διαφαινόµενη παράταση στην οικονοµική κρίση διέκοψαν τη συνέχιση αλλά και την

επέκταση των κοινωνικών προγραµµάτων όπως φυσικά και τις θετικές συνέπειες τους.

Η κρίση στην οικονοµία, η οποία µεταφράζεται τα τελευταία χρόνια σε αύξηση της

ανεργίας και σε πληθωριστικά προβλήµατα, ιδιαίτερα στη ∆υτική Ευρώπη, οδήγησε τις

κυβερνήσεις σε δηµοσιονοµικές παρεµβάσεις, τέτοιες ώστε οι κοινωνικές δαπάνες

(εκπαίδευση, υγεία, συντάξεις, µείωση της ανεργίας) να αποτελούν και να θεωρούνται

πια το µεγαλύτερο βάρος για τις δηµόσιες δαπάνες. Το κράτος πρόνοιας, ενώ

αποτελούσε εθελοντική κοινωνική διαδικασία για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και

του κοινωνικού περιβάλλοντος, έχει φθάσει πια στο σηµείο να αποτελεί την αιτία για

κρίσεις σε οικονοµικούς προϋπολογισµούς. Η σύγκρουση µεταξύ των κοινωνικών και

των οικονοµικών στόχων αποτελεί εδώ και δύο περίπου δεκαετίες γεγονός και

αναµένεται να παραµείνει, έχοντας πάντα στο επίκεντρο την αλληλοσυσχέτιση µεταξύ

των µεγεθών των κοινωνικών και των δηµοσίων δαπανών. Επίσης, επίκαιρο ζήτηµα

αποτελεί και η σχέση µεταξύ των κοινωνικών και των παραδοσιακών οικονοµικών

πολιτικών µε έντονο το στοιχείο της έλλειψης κατανόησης και συνειδητοποίησης του

διπλού ρόλου της οικονοµικής ανάπτυξης, δηλαδή του ρόλου από τη µια της αιτίας των

κοινωνικών προβληµάτων, και από την άλλη αυτού της πηγής των µέσων και των

πολιτικών για την εύρεση λύσεων.

Η νέα οικονοµική πραγµατικότητα λοιπόν και ο νέος ρόλος που καλείται να

διαδραµατίσει το κράτος έχει ως αποτέλεσµα την ανάπτυξη νέων και διαφορετικών

αναγκών για το κοινωνικό σύνολο και ως αποτέλεσµα την ανάγκη για εφαρµογή νέων

προσαρµοσµένων πολιτικών. «Οι κοινωνικοί και θεσµικοί οικονοµολόγοι καλούνται πια

σελίδα 5

Τ001

να εξηγήσουν τα αίτια της σύγχρονης καπιταλιστικής κρίσης και να προτείνουν µέτρα

που θα ενισχύουν την κοινωνικότητα, την απασχόληση, την ανεκτικότητα και την

αειφορία σε όλα τα επίπεδα» (O’ Hara, 2002). Στα παραπάνω πλαίσια, τις τελευταίες

δύο περίπου δεκαετίες έχει αρχίσει να αναπτύσσεται µια νέα συλλογιστική, η οποία

βρίσκει και πρακτική εφαρµογή, ο λεγόµενος τρίτος τοµέας. Αποτελεί ένα πεδίο

ανάµεσα στο κράτος και τον ιδιωτικό τοµέα που αποτελείται από κοινωνικές, µη

κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και συνεταιρισµούς που στηρίζονται σε γενικές γραµµές

στην αυτοδραστηριοποίηση, στον εθελοντισµό και σε αξίες όπως η συνεργασία και η

αλληλεγγύη, οι οποίες υπερβαίνουν τις οργανωτικές δυνατότητες του κράτους ή είναι

εντελώς αδιάφορες για τον ιδιωτικό τοµέα. «Ο επονοµαζόµενος ‘Τρίτος Τοµέας’ της

οικονοµίας – ο οποίος αναφέρεται συχνά ως ‘Μη Κερδοσκοπικός Τοµέας’ ή ‘Κοινωνική

Οικονοµία’ ή ‘Τρίτο Σύστηµα’, έχει ως κινητήρια δύναµη τις προαναφερθείσες

επιχειρήσεις, οι οποίες όµως δραστηριοποιούνται και λειτουργούν στις διάφορες χώρες

υπό ένα ευρύ φάσµα νοµικών και οργανωτικών µορφών που συνεχώς διευρύνεται τα

τελευταία χρόνια και αποτελεί αντικείµενο µελέτης και προβληµατισµού τόσο σε

ακαδηµαϊκό – ερευνητικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο» (Μαρκογιαννόπουλος, 2003).

Στο ίδιο πνεύµα, άλλωστε, ο Scaperlanda (2002) έχει επισηµάνει ότι η εποχή των

µεταβολών στην οποία έχουµε εισέλθει είναι η πιο κρίσιµη για την δραστηριοποίηση

των κοινωνικών οικονοµολόγων και είναι επιτακτική η παρέµβαση και εµπλοκή τους

στην χάραξη και εφαρµογή πολιτικής.

Ωστόσο, αν και έχουν διατυπωθεί πολυάριθµες προσεγγίσεις και θεωρίες, η

ακριβής έννοια του Τρίτου Τοµέα ή της Κοινωνικής Οικονοµίας δεν έχει ορισθεί σε

επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόλα αυτά, σε επίπεδο χωρών της Ε.Ε. η κοινωνική

οικονοµία παρουσιάζει σηµαντική ανάπτυξη ενώ υπάρχουν παράλληλα και πολλαπλές

πρωτοβουλίες για την συγκρότηση επιτροπών µε αντικείµενο ενασχόλησης τον

προσδιορισµό και την οργάνωση του τοµέα σε κάθε χώρα. Στην περίπτωση της

Ελλάδας, αν και οι κοινωνικές οµάδες, µε εµφανή τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών

επιχειρήσεων, είναι υπαρκτές (σε περιορισµένο συγκριτικά βαθµό), υπάρχει ένα κενό

επίσηµης αναγνώρισης αλλά και ενασχόλησης µε τον τοµέα και ταυτόχρονα

συντονισµένης υποστήριξης από την πλευρά του κράτους.

2. Ορισµός της Κοινωνικής Οικονοµίας

Το να οριστεί η κοινωνική οικονοµία δεν αποτελεί σίγουρα ένα απλό θέµα,

αφού η συγκεκριµένη έκφραση χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει µια πολύπλοκη

έννοια και ένα σύµπλεγµα παραµέτρων που καθορίζει την ύπαρξη του Τρίτου Τοµέα και

των µη κερδοσκοπικών οργανώσεων. Τέτοιες είναι η δηµιουργία ευέλικτης

απασχόλησης, η ενεργοποίηση των πολιτών, η προσφορά υπηρεσιών, η αποκέντρωση

σελίδα 6

Τ001

των συστηµάτων πρόνοιας, η διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και ενίσχυση

των τοπικών αναπτυξιακών πολιτικών και της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Παράλληλα, η ύπαρξη ποικιλίας οργανωτικών σχηµάτων και διαφορετικών

θεωρητικών προσεγγίσεων, ειδικότερα ως προς τα χαρακτηριστικά καθορισµού των

δραστηριοτήτων, την καθιστά σχεδόν αόρατη όσον αφορά την εµπειρική οικονοµική

πραγµατικότητα (Μαρκογιαννόπουλος, 2003). Έτσι, θα µπορούσε να ισχυριστεί κανείς

ότι όλοι ξέρουν ότι υπάρχει αλλά είναι δύσκολο να συγκεκριµενοποιηθεί. Σύµφωνα µε

µια προσπάθεια σύνθεσης ενός ορισµού από το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας (Ε.Ι.Ε.,

2000): «Η κοινωνική οικονοµία αναφέρεται ως ο οικονοµικός χώρος πέρα από τον

ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα της οικονοµίας του οποίου οι οικονοµικές δραστηριότητες

δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα αλλά κοινωνικούς στόχους». Αναλυτικότερα,

χαρακτηρίζεται ως ένας τοµέας του οποίου οι δραστηριότητες συνδυάζουν οικονοµικές

και επιχειρηµατικές συλλογιστικές µε κοινωνικές αξίες, όπως η συνεργασία και η

αλληλεγγύη, µε στόχο την εξυπηρέτηση αναγκών του κοινωνικού συνόλου, οι οποίες

δεν φαίνεται να ικανοποιούνται από την ελεύθερη αγορά ή την εκάστοτε κυβέρνηση.

Στα πλαίσια της προσπάθειας να οριστεί η κοινωνική οικονοµία, πρέπει να

εντοπισθεί ο ρόλος που έχει διαδραµατίσει ο Τρίτος Τοµέας τα τελευταία χρόνια στην

αναπτυξιακή διαδικασία. Έχει αποτελέσει ουσιαστικά το σταυροδρόµι στο οποίο

συναντιούνται οι αναπτυξιακές πολιτικές και οι πολιτικές για την απασχόληση (Galliano,

2003). Πιο συγκεκριµένα, ο συγκεκριµένος τοµέας προσφέρει θέσεις εργασίας σε εκείνα

τα κοινωνικά σύνολα τα οποία αποκλείονται από την λειτουργία της αγοράς, όπως είναι

τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, οι άνεργοι νεαρής ηλικίας και οι µετανάστες. Με δεδοµένη

τη µείωση της συµµετοχής του κράτους πρόνοιας και την αύξηση των κοινωνικών

προβληµάτων, η κοινωνική οικονοµία θεωρείται ως µια βασική συνεισφορά για την

επίτευξη της κοινωνικής συνοχής και την απάλειψη των κοινωνικών αποκλεισµών. Στο

ίδιο πνεύµα, ο τρίτος τοµέας περικλείει οτιδήποτε δεν περιλαµβάνεται στην σφαίρα

επιρροής της ‘παραδοσιακής οικονοµικής επιστήµης’

Τα τελευταία χρόνια η κοινωνική οικονοµία εµφανίζεται λιγότερο ως τοµέας

ιδίων δικαιωµάτων και περισσότερο ως προσέγγιση στην επίτευξη αποδόσεων

ανάλογων µε εκείνων που ικανοποιούν τις κοινωνικές ανάγκες µέσω της οικονοµικής

δραστηριότητας. Το συγκεκριµένο σκεπτικό αποτελεί µια προσέγγιση που τείνει να

ριζωθεί στις τοπικές και συχνά µειονεκτούσες κοινότητες. Εκφράζει ουσιαστικά το

γεγονός ότι η κοινωνική οικονοµία συνιστά κάτι µεγαλύτερο από τα ποσοτικά µεγέθη

στα οποία συνίσταται. Αυτή η προσέγγιση προσδίδει µια νέα δυναµική στην κοινωνική

οικονοµία. ∆ηλαδή, ενώ στον ιδιωτικό τοµέα οι κινητήριες δυνάµεις είναι η

παραγωγικότητα και η επίτευξη κέρδους και στο δηµόσιο τοµέα η αναπαραγωγή και η

ευηµερία, για την κοινωνική οικονοµία µπορεί να υποστηριχθεί ότι κινητήρια δύναµη

είναι η ίδια η διαδικασία δηµιουργίας του δικού της δυναµισµού. Κεντρικό σηµείο

σελίδα 7

Τ001

αναφοράς του δυναµισµού είναι το κοινωνικό κεφάλαιο, έννοια η οποία θα αναλυθεί

παρακάτω.

Το 1997 η Σουηδία αποτελούσε ένα από τα νεότερα µέλη της Ε.Ε. και η

πρωτοβουλία της τότε κυβέρνησης της να συστήσει µια επιτροπή επιστηµόνων µε

σκοπό να προσδιορίσουν την έκφραση ‘κοινωνική οικονοµία’, θεωρείται ότι αποτελεί

την πρώτη προσπάθεια από κράτος-µέλος της Ε.Ε. Το αποτέλεσµα που προέκυψε από

την επιτροπή έχει ως εξής: κοινωνική οικονοµία σηµαίνει οργανωµένα κοινωνικά

σύνολα, τα οποία πρώτα από όλα έχουν κοινωνικούς στόχους, οι οποίοι βασίζονται σε

δηµοκρατικές αξίες και οργανώνονται ξεχωριστά από τον δηµόσιο τοµέα. Οι κοινωνικές

και οι οικονοµικές δραστηριότητες τους διεξάγονται από ενώσεις, συνεταιρισµούς και

ιδρύµατα. Τέλος, στην κοινωνική οικονοµία κατευθυντήρια δύναµη αποτελεί το κοινό

όφελος ή το όφελος των µελών της και όχι τα ιδιωτικά συµφέροντα.

Στην Μεγάλη Βρετανία, έκθεση µιας εκ των 18 οµάδων πολιτικής ενέργειας που

ενηµερώνουν την Εθνική Κυβερνητική Στρατηγική, υποστήριξε ότι η ‘κοινωνική

οικονοµία µπορεί να έχει µια σηµαντική και πολύτιµη συµβολή στην οικοδόµηση του

κοινωνικού κεφαλαίου για την οικονοµική ανάπτυξη των µειονεκτούντων κοινοτήτων.

Αναλυτικότερα αυτό θα µπορούσε να επιτευχθεί:

• Παρέχοντας υπηρεσίες, όπως οι ενδιάµεσες αγορές εργασίας

• Συµβάλλοντας στην ανάπτυξη των προσόντων και δεξιοτήτων του τοπικού

πληθυσµού, προωθώντας την κατάρτιση και την εργασιακή εµπειρία και

• ∆ηµιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι κοινωνικές επιχειρήσεις συµµετέχουν και

προωθούν την ενδυνάµωση των κοινωνικά αποκλεισµένων ατόµων (∆ΕΟΒ-ΚΕΚΑΝΑΜ,

2002).

Στα ίδια πλαίσια, στη Γαλλία υποστηρίζεται ότι η κοινωνική οικονοµία είναι κάτι

περισσότερο από ένας τοµέας που περιλαµβάνει τις κοινωνικές επιχειρήσεις, αλλά είναι

κεντροθετηµένη στις κοινές τιµές και τις σχέσεις, σε ότι αναφέρεται γενικά ως τρίτο

σύστηµα.

Όσον αφορά στους ακαδηµαϊκούς και ερευνητές (Westlund, 2003), φαίνεται να

υπάρχει µια συνταύτιση απόψεων πάνω στο γεγονός ότι η κοινωνική οικονοµία είναι

κάτι που βρίσκεται ανάµεσα στην καπιταλιστική ελεύθερη αγορά και την κρατική

οικονοµία1. Στις χώρες όπου γεννήθηκε η έννοια της κοινωνικής οικονοµίας, στην

Γαλλία και στο Βέλγιο, η συζήτηση και η συσχέτιση των εννοιών που αναπτύχθηκαν

µεταξύ των Λατινικών και Αγγλοσαξονικών χωρών, πάνω στο θέµα, έγινε µέσα στη

δεκαετία του 1990 (βλέπε Gui 1991, Archambault 1996, Monnier και Thiry 1997,

Mertens 1999). Ταυτόχρονα, µε τη διεύρυνση της Ε.Ε. το 1995, η έννοια της

1 Ωστόσο, όπως τονίζεται και από τους Dunn και Maddala (1998), η απουσία της κοινωνικής διάστασης από την οικονοµική θεώρηση και έρευνα είναι ιδιαίτερα αισθητή τα τελευταία χρόνια.

σελίδα 8

Τ001

κοινωνικής οικονοµίας διαδόθηκε και στις νεοεισερχόµενες χώρες, οι οποίες την

υιοθέτησαν σύµφωνα µε τις δικές τους συνθήκες.

Ο CIRIEC το 2000 παρουσίασε µια εποπτική εικόνα του Τρίτου Τοµέα των 15

χωρών στην Ε.Ε. Έτσι, θεώρησε τις έννοιες Κοινωνική Οικονοµία, Τρίτος Τοµέας και

Τρίτο Σύστηµα ως µία ενιαία πραγµατικότητα και την απέδωσε σε ‘συνεταιρισµούς,

οργανώσεις αλληλεγγύης, εθελοντικές οργανώσεις, ενώσεις όπως και ιδρύµατα.

Επιπρόσθετα, υιοθέτησε τέσσερα κριτήρια για τον προσδιορισµό της κοινωνικής

οικονοµίας, ακόµη και για τις κοινωνικές επιχειρήσεις που βρίσκονται στο όριο του να

θεωρηθούν ότι αποτελούν κοµµάτι της. Αυτά είναι:

• Ο στόχος να είναι η εξυπηρέτηση των πολιτών (κοινό όφελος) ή της κοινότητας

(συνολικό όφελος).

• Η προτεραιότητα στον άνθρωπο αντί του κεφαλαίου.

• Η δηµοκρατική λειτουργία

• Το σύστηµα διαχείρισης να µην σχετίζεται µε τις κρατικές αρχές

Οι οργανώσεις που βρίσκονται στο όριο αφορούν, για παράδειγµα, πρωτοβουλίες στον

τοµέα της υγείας ή της εκπαίδευσης οι οποίες αν και έχουν το καθεστώς της ένωσης ή

του ιδρύµατος, µπορεί να έχουν ηµι-κρατικό χαρακτήρα.

Επιχειρώντας περαιτέρω τον προσδιορισµό της κοινωνικής οικονοµίας,

υπάρχουν ορισµένοι προτεινόµενοι ορισµοί και από την πλευρά του πολιτικού πεδίου.

Πολλοί από αυτούς είναι συµβιβαστικοί, σύµφωνα άλλωστε και µε το πόρισµα της έκτης

Ευρωπαϊκής διάσκεψης για την κοινωνική οικονοµία στο Birmingham το 1998.

Υποστηρίχθηκε ότι η κοινωνική οικονοµία έχει τη δυνατότητα να φέρνει τους

ανθρώπους κοντά και να οργανώνονται σε σύνολα αλληλοϋποστήριξης, τα οποία να

βασίζονται στην ελεύθερη συµµετοχή και στην εθελοντική δέσµευση για την επίτευξη

ενός κοινού στόχου. Αυτό, άλλωστε σύµφωνα µε τη διάσκεψη, αποτελεί και την

ειδοποιό διαφορά σε σύγκριση µε τις εµπορικές επιχειρήσεις, των οποίων βασικός

στόχος είναι η παραγωγή κέρδους για τους µετόχους τους.

Σε τελική ανάλυση, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο προβληµατισµός και η

διαφοροποίηση που καταθέτει ο Zafirovski (2000) στα πλαίσια προσδιορισµού και

εντοπισµού της κοινωνικής οικονοµίας. Ισχυρίζεται ότι η επονοµαζόµενη κοινωνιολογία

των οικονοµικών είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τα κοινωνικά οικονοµικά, δεν θα

πρέπει δηλαδή να ταυτίζονται και να µην περιλαµβάνεται µε αυτό τον τρόπο η

κοινωνική οικονοµία στους επίσηµους οικονοµικούς τοµείς της JEL ταξινόµησης της

βιβλιογραφίας. Άλλωστε, η εξέταση των κοινωνικών παραγόντων από τους

οικονοµολόγους, στα πλαίσια της οικονοµικής επιστήµης (δηλαδή κοινωνιολογία των

οικονοµικών), δεν διερευνά το ρόλο των παραπάνω παραγόντων στην πραγµατική

οικονοµική πραγµατικότητα, κάτι που επωµίζονται τα κοινωνικά οικονοµικά.

σελίδα 9

Τ001

3. Η ‘φύση’ της Κοινωνικής Οικονοµίας

Η διαφοροποίηση των κοινωνικών οικονοµικών (social economics) από το κύριο

ρεύµα στα οικονοµικά (mainstream economics) είναι δεδοµένη και αρκετά έντονη, ενώ

δύσκολη καθίσταται και η αποδοχή του ενός πεδίου από το άλλο. Μάλιστα, ο βαθµός

έντασης του παραπάνω φαινοµένου παροµοιάζεται και µε αυτόν που αφορά την

αντίθεση µεταξύ των κανονιστικών (normative) και θετικών (positive) οικονοµικών.

Η µη αποδοχή της κοινωνικής οικονοµίας από το βασικό ρεύµα στην οικονοµική

επιστήµη εστιάζεται στο γεγονός ότι η πρώτη δεν επιτυγχάνει τι διαχωρισµό της αξίας

από το γεγονός, κάτι που είναι βασικά απαραίτητο στην επιστηµονική µέθοδο. Θεωρούν

µε λίγα λόγια ότι η κοινωνικά οικονοµία δεν αποτελεί επιστήµη. Από την πλευρά τους,

οι κοινωνικοί οικονοµολόγοι υποστηρίζουν ότι οι αξίες των επικρατούσας οικονοµικής

επιστήµης δεν ανταποκρίνονται στη δική τους έρευνα και τις χρησιµοποιούν µόνο

τυπικά στην παρουσίαση της οικονοµικής πραγµατικότητας.

Σύµφωνα µε τον O’ Boyle (1999), αποσκοπώντας στην προσέγγιση της ‘φύσης’

της κοινωνικής οικονοµίας είναι δυνατόν να αναφερθούν ορισµένοι συλλογισµοί. Η

οικονοµική επιστήµη αποτελεί όντως µια κοινωνική επιστήµη. Τα οικονοµικά γενικότερα

χρησιµοποιούν είτε όρους συγκεκριµένων πραγµάτων όπως ο πλούτος, τα αγαθά, οι

υπηρεσίες και οι φυσικοί πόροι, είτε όρους που αφορούν τον άνθρωπο. Στην κύρια

τάση της οικονοµικής επιστήµης, η επικρατούσα νοοτροπία είναι να υιοθετούνται όροι

που αφορούν συγκεκριµένα στοιχεία, κάτι που φαίνεται άλλωστε από τον περιορισµό

της οικονοµικής έρευνας τα τελευταία 50 χρόνια µόνο σε µεγέθη που µπορούν να

ποσοτικοποιηθούν. Οι κοινωνικοί οικονοµολόγοι θεωρούν ότι τα οικονοµικά αποτελούν

ουσιαστικά την µελέτη των ανθρώπων και περισσότερο αυτών των οποίων η οικονοµική

κατάσταση είναι δυσµενής. Η παραπάνω διαφορά µεταξύ των κοινωνικών οικονοµικών

και του βασικού ρεύµατος στα οικονοµικά ίσως αποτελεί και τη βασική αιτία που δεν

είναι δυνατή η πλήρης ένταξη των δεύτερων στα πρώτα. Άλλωστε, ο κοινωνικός

χαρακτήρας της οικονοµικής επιστήµης διαφαίνεται και στο διαχωρισµό που υπάρχει

ανάµεσα στην µικροοικονοµία και την µακροοικονοµία. Πιο συγκεκριµένα, τα

µικροοικονοµικά εστιάζουν στην ανθρώπινη οντότητα και την ατοµική δράση, ενώ τα

µακροοικονοµικά βασίζονται στην ανθρώπινη κοινωνικότητα και στην κοινωνική δράση.

Η οικονοµική επιστήµη είναι µια ηθική επιστήµη. Έχοντας ως δεδοµένο ότι τα

οικονοµικά αναλύουν την ατοµική και την κοινωνική δράση αλλά και ότι οι ανθρώπινες

οικονοµικές υποθέσεις περικλείουν πολύ συχνά ηθικά διλήµµατα, µπορεί να ισχυριστεί

κανείς ότι τα οικονοµικά αποτελούν όντως µια ηθική επιστήµη και ότι το στοιχείο της

κοινωνικής δικαιοσύνης (βασισµένο στην ανθρώπινη επιλογή) είναι έντονα

συνυφασµένο (βλ. Lutz, 2002). Ωστόσο, η αξία της κοινωνικής δικαιοσύνης είναι

σελίδα 10

Τ001

κεντρικό σηµείο στα κοινωνικά οικονοµικά, οπότε και το χαρακτηριστικό της ηθικής

σχετίζεται άµεσα µε αυτά.

Τέλος, η κοινωνική οικονοµία είναι ανθρωποκεντρική και αναγνωρίζει ότι οι το

‘αόρατο χέρι’ της αγοράς δεν προστατεύει το κοινό όφελος2. Μάλιστα, το τελευταίο

σκεπτικό υποστηρίζεται από το φιλελεύθερο ρεύµα της οικονοµικής επιστήµης

δικαιολογώντας έτσι την πεποίθηση τους για την απαλοιφή της ανάγκης για κοινωνική

πολιτική. Οι κοινωνικοί οικονοµολόγοι αντιδρούν στην παραπάνω αντίληψη για

πρακτικούς αλλά και θεωρητικούς λόγους. Αναλυτικότερα, από τη µία το ‘αόρατο’ αυτό

χέρι δεν ανταποκρίνεται στην οικονοµική πραγµατικότητα και είναι κοινά αποδεκτό ότι

η αγορά έχει αποτύχει σε πολυάριθµες περιπτώσεις, δηµιουργώντας σηµαντικά

προβλήµατα3 τα οποία χρήζουν παρέµβασης ή συλλογικής δράσης. Από την άλλη, η

θεωρία του ‘αόρατου’ χεριού µπορεί να χαρακτηρισθεί και ως παιδιάστικη, διότι

αποτελεί ουσιαστικά έναν συλλογισµό ότι δήθεν υπάρχει µια εύκολη λύση σε κάθε

πρόβληµα και ότι τα προβλήµατα εξαφανίζονται δια µαγείας.

4. Ορισµός των Κοινωνικών Επιχειρήσεων Τα κοινωνικά σύνολα µέσα από τις πρωτοβουλίες των οποίων εκφράζεται η

κοινωνική οικονοµία, αποτελούν ενώσεις και οργανισµούς που αποκαλούνται

Κοινωνικές Επιχειρήσεις. Οι τελευταίες µπορούν να χαρακτηρισθούν ως οργανώσεις

αρµόδιες για την παραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου και αυτό είναι σαφές από τον

ορισµό που υιοθετεί ο CONSCISE (2001) για την κοινωνική επιχείρηση. Ωστόσο,

σύµφωνα µε µελέτη του ΟΟΣΑ (1999) δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισµός της

κοινωνικής επιχείρησης. Η έννοια αφορά οργανώσεις µε διαφορετικά χαρακτηριστικά

στις διάφορες χώρες, έχουν όµως ορισµένα κοινά στοιχεία όπως την ταυτόχρονη

επιδίωξη οικονοµικών και κοινωνικών στόχων, τη συµβολή στην οικονοµική ανάπτυξη

και στη κοινωνική συνοχή και τέλος την ικανότητα να βρίσκουν καινοτόµες και

δυναµικές λύσεις στα προβλήµατα της ανεργίας και του αποκλεισµού. Ακόµη, κύριο

χαρακτηριστικό των κοινωνικών επιχειρήσεων (σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ) θα πρέπει να

είναι η επιχειρηµατική τους οπτική και ο υψηλός βαθµός αυτονοµίας τους από τις

αρχές, παράµετροι που τις διαχωρίζουν άλλωστε και από τους παραδοσιακούς µη

κερδοσκοπικούς οργανισµούς.

Σύµφωνα µε µια συγκριτική έρευνα για τον µη κερδοσκοπικό τοµέα του John

Hopkins (Salamon and Anheier, 1996), είναι δυνατόν να εντοπισθούν πέντε κοινά 2 Στους Midgley και Tang (2001) αναφέρεται η αντίδραση της αναπτυξιακής κοινωνικής πρόνοιας (που εκφράζει η κοινωνική οικονοµία) στο νεοφιλελεύθερο επιχείρηµα ότι οι κοινωνικές δαπάνες βλάπτουν την οικονοµία και ανακόπτουν τον παγκόσµιο ανταγωνισµό. 3 Ο Dugger (1997) είχε αναφέρει ότι η κοινωνική οικονοµία αποτελεί µια ολοκρατική, αµερόληπτη και βασισµένη σε αξίες προσέγγιση της οικονοµικής επιστήµης. Σκοπός της είναι να αντιµετωπίζει τη φτώχεια των µειονοτήτων, των διαλυµένων οικογενειών, των ηλικιωµένων και αυτών που δεν µπορούν να εκπροσωπηθούν.

σελίδα 11

Τ001

χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τους οργανισµούς και τις επιχειρήσεις που τον

απαρτίζουν:

• Έχουν ιδρυθεί επίσηµα και εµπεριέχουν µια οργανωτική µονιµότητα, αυτό όµως

δεν σηµαίνει ότι προσδιορίζονται και νοµικά.

• Οργανώνονται ξεχωριστά από την κυβέρνηση και ο νοµικός σχηµατισµός τους

είναι ίδιος µε αυτόν µιας ιδιωτικής επιχείρησης.

• Το κέρδος το οποίο δηµιουργείται δεν αναδιανέµεται στους κατόχους ή ιδρυτές

του οργανισµού. Με αυτήν την έννοια, οι οργανισµοί αυτοί αποποιούνται την

εµπορική σκοπιµότητα και επιδιώκουν για το ευρύτερο δηµόσιο όφελος.

• Έχουν δική τους διοίκηση

• Η διοίκηση ή η διαχείριση των οργανισµών στηρίζεται σε κάποιο βαθµό στην

εθελοντική εργασία.

Αναλυτικότερα, σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (1997), ως κοινωνικές

επιχειρήσεις θεωρούνται:

Οι επιχειρήσεις που δεν επιδιώκουν την επίτευξη κέρδους, υπό την έννοια ότι

όλες οι αποδοχές πλεονάσµατος που παράγονται επανεπενδύονται στις

οικονοµικές δραστηριότητες της επιχείρησης ή χρησιµοποιούνται µε άλλους

τρόπους για να αντιµετωπιστούν οι δηλωµένοι κοινωνικοί στόχοι της

επιχείρησης.

Οι επιχειρήσεις που οι οικονοµικές δραστηριότητες και οι εµπορικές συναλλαγές

τους ανταποκρίνονται στους κοινωνικούς στόχους, οι οποίοι µπορούν να

αξιολογηθούν είτε από καταστατικά και δηλώσεις των επιχειρήσεων, είτε από

την οικονοµική επίδοση, την ταξινόµηση εργασίας και τους όρους απασχόλησης

Επιχειρήσεις που έχουν νοµική µορφή τέτοια που να καθορίζει ότι όλα τα

ενεργητικά περιουσιακά στοιχεία και ο συσσωρευµένος πλούτος δεν ανήκουν

στην ιδιοκτησία και την κυριότητα των ατόµων, αλλά διαφυλάσσονται προς

όφελος εκείνων των προσώπων που είναι προορισµένοι δικαιούχοι των

επιχειρηµατικών κοινωνικών στόχων.

Επιχειρήσεις που έχουν δοµή, σύµφωνα µε την οποία ενθαρρύνεται η πλήρης

συµµετοχή των µελών σε συνεταιριστική βάση µε τα ίσα δικαιώµατα που

χορηγούνται σε όλα τα µέλη.

5. Προβλήµατα προσδιορισµού της Κοινωνικής Οικονοµίας

Αποτελεί γεγονός ότι η συλλεκτική έννοια της κοινωνικής οικονοµίας καλύπτει

µια ποικιλία σχηµατισµών νοµικής υπόστασης. Ακόµη και αν θεωρήσουµε ότι ο Τρίτος

Τοµέας είναι διακριτός µέσα στην κοινωνική δραστηριοποίηση και έχοντας τις µη

κυβερνητικές οργανώσεις να αναλαµβάνουν τον σηµαντικότερο ρόλο, είναι πολύ συχνά

σελίδα 12

Τ001

δύσκολο να χαραχθούν στην πράξη τα όρια µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού

τοµέα (βλ. Satre-Ahlander, 2001). Πιο συγκεκριµένα, από την µία υπάρχουν φορείς

που ενεργοποιούνται στην κοινωνική οικονοµία που εξαρτώνται έντονα από τις

κρατικές χορηγίες για την λειτουργία και την επιβίωση τους. Από την άλλη, υπάρχει

και ισχυρή εξάρτηση από τις ιδιωτικές χορηγίες, όπως για παράδειγµα στον τοµέα των

αθλητικών κινηµάτων, συνεπώς υπάρχει µια στενή σχέση µεταξύ του δηµόσιου, του

ιδιωτικού αλλά και του τρίτου τοµέα, καθιστώντας τα διαχωριστικά τους όρια αρκετά

δυσδιάκριτα.

Τα προβλήµατα επισήµανσης των παραπάνω ορίων γίνονται εντονότερα σε ότι

αφορά τις εµπορικές δραστηριότητες του τρίτου τοµέα. Για παράδειγµα, από τα χρόνια

εµφάνισης του στη Σουηδία ή και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η συνεργασία µεταξύ

καταναλωτή και παραγωγού αποτελούσε βασικό παράγοντα στην κοινωνική οικονοµία,

ενώ και οι εµπορικές δραστηριότητες του τρίτου τοµέα ανταγωνίζονταν αυτές του

ιδιωτικού τοµέα (Westlund, 2003). Οπότε θα µπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: ‘γιατί η

αρχή της συνεργασίας να αποτελεί χαρακτηριστικό της κοινωνικής οικονοµίας; Και πως

είναι δυνατόν οι οικονοµική συνεταιρισµοί συνεργασίας να θεωρούνται κοµµάτι της

κοινωνικής οικονοµίας τη στιγµή που τα µέλη τους προέρχονται από τον ιδιωτικό

τοµέα; Ανάλογο ερώτηµα θα µπορούσε να είναι και το: χαρακτηρίζεται µια εµπορική

δραστηριότητα λιγότερο ιδιωτική εάν αναλαµβάνεται από έναν οικονοµικό συνεταιρισµό

ή ίδρυµα αντί από εταιρία µε µετοχές;

Στο ίδιο πνεύµα, θα µπορούσε να ασκηθεί κριτική και στον ορισµό (που

προαναφέρθηκε) που προσπάθησε να δώσει για την κοινωνική οικονοµία η αρµόδια

επιτροπή της Σουηδίας. Λίγοι είναι αυτοί που θα διαφωνούσαν µε αυτόν, αλλά είναι

γεγονός ότι οι στόχοι του είναι ιδιαίτερα γενικοί. ∆ηλαδή, µε εξαίρεση την αναφορά στο

κριτήριο για το ‘όφελος των µελών της’, το οποίο βέβαια δεν είναι υποχρεωτικό και θα

µπορούσε να χαρακτηρισθεί ως µια εναλλακτική επιλογή για το δηµόσιο όφελος, οι

στόχοι της κοινωνικής οικονοµίας που αναφέρονται είναι σχεδόν ίδιοι µε αυτούς που θα

µπορούσε να αναφέρει το κράτος (κοινωνικοί στόχοι, δηµοκρατία και δηµόσιο όφελος).

Η διαφορά ουσιαστικά έγκειται στην νοµική υπόσταση. Παράλληλα, και οι ιδιωτικές

επιχειρήσεις µπορούν να ισχυριστούν ότι επιδιώκουν για το όφελος των ιδιοκτητών

τους, όπως οι κοινωνικές επιχειρήσεις υποστηρίζουν για αυτό των µελών τους. Θα

µπορούσε να πει κανείς ότι η διαφορά, σε σύγκριση µε τον ιδιωτικό τοµέα, βρίσκεται

απλά στη δηµοκρατική λειτουργία των επιχειρήσεων του τρίτου τοµέα, που είναι

δηλαδή ανοιχτοί σε όλους. ∆ιαπιστώνει κανείς λοιπόν, ότι για τον προσδιορισµό της

κοινωνικής οικονοµίας τίθενται πολλά κρίσιµα ερωτήµατα και ότι το βασικότερο ζήτηµα,

σε οποιαδήποτε θεωρητική βάση και να στηριχθεί κανείς, είναι ο καθορισµός των

διαφοροποιήσεων στους στόχους µεταξύ της κοινωνικής, δηµόσιας και ιδιωτικής

οικονοµίας.

σελίδα 13

Τ001

6. Το Κοινωνικό Κεφάλαιο ως βάση της Κοινωνικής Οικονοµίας

Το κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί µια έννοια που αναπτύχθηκε πρωταρχικά από

τους κοινωνιολόγους, ώστε να περιγράψει το σύνολο των χαρακτηριστικών ενός

κοινωνικού οργανισµού, όπως τα δίκτυα, το πλαίσιο και η κοινωνική εµπιστοσύνη, τα

οποία εξασφαλίζουν συντονισµό και συνεργασία για αµοιβαίο όφελος. Πιο απλά,

ορίζεται από το βαθµό που τα άτοµα συνεργάζονται εθελοντικά για το κοινό όφελος

(Putnam, 1995). Παρόλα αυτά, η χρήση του όρου ‘κεφαλαίου’ υποδηλώνει µια

παραγωγική οικονοµική δραστηριότητα, οπότε η συγκεκριµένη κοινωνική συνεργασία

είναι δυνατόν να θεωρηθεί και ως ένας οικονοµικός πόρος παρόµοιος µε τα άλλα είδη

κεφαλαίου. Επίσης, αν και αποτελεί πόρο µε ορισµένη χρηστική αξία, δεν είναι εύκολο

να ανταλλαχθεί. ∆εν αποτελεί δηλαδή ιδιωτική ιδιοκτησία των ανθρώπων που

επωφελούνται από αυτό4 (Coleman, 1994).

Σε γενικά πλαίσια, η κοινωνική οικονοµία συνδέεται µε τις κοινωνικές

επιχειρήσεις µέσω του κοινωνικού κεφαλαίου, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά µια

νοοτροπία που διακρίνεται για αρχές και στοιχεία όπως η εµπιστοσύνη, η αµοιβαιότητα,

οι κοινοί κανόνες συµπεριφοράς, οι κοινές υποχρεώσεις, τα άτυπα κοινωνικά δίκτυα και

οι κοινές βάσεις πληροφοριών από τις οποίες µπορούν να επωφεληθούν οι διάφορες

κοινωνικές οµάδες. Στην ουσία το κοινωνικό κεφάλαιο παράγεται από τις κοινωνικές

επιχειρήσεις το οποίο είναι αποδοτέο και διαθέσιµο και για άλλες χρήσεις.

Σε περαιτέρω ανάλυση, ο Fukuyama (1995) έχει επισηµάνει ότι το κοινωνικό

κεφάλαιο, δηλαδή η ικανότητα των ανθρώπων να οργανώνονται και να συνεργάζονται

σε κοινωνικές οµάδες, έχει ως κυριότερη προϋπόθεση την αµοιβαία εµπιστοσύνη. Είναι

σηµαντικό δηλαδή να διευκρινιστεί ότι µόνο οι κοινωνίες µε υψηλό βαθµό αµοιβαίας

εµπιστοσύνης θα έχουν τη δυνατότητα να δηµιουργήσουν µεγάλους οργανισµούς,

όπως υπερεθνικούς συνεταιρισµούς, ενώ οι κοινωνίες µε µικρό βαθµό αλληλεγγύης θα

περιοριστούν σε πολύ µικρότερες και βασισµένες στην οικογένεια ενώσεις. Η άποψη ότι

το κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί πόρο για την κοινωνική οικονοµία σηµαίνει ότι οι

κοινωνικές οργανώσεις δεν αποτελούν προϊόν της οικονοµικής ανάπτυξης αλλά

προϋπόθεση για αυτή. Για παράδειγµα, οι άνθρωποι δεν οργανώνονται σε αθλητικούς

συλλόγους εξαιτίας της οικονοµικής ευηµερίας, έχουν οικονοµική ευηµερία επειδή

οργανώνονται σε αθλητικούς συλλόγους5.

4 Ο Coleman (1994) έχει ακόµη υποστηρίξει ότι το κοινωνικό κεφάλαιο, σε αντίθεση µε άλλα είδη κεφαλαίου, εµπεριέχει αλλά και προσδιορίζεται από τη δοµή των σχέσεων µεταξύ των ανθρώπων. ∆εν υπόκειται δηλαδή ούτε σε άτοµα ούτε σε φυσικά στοιχεία της παραγωγής. 5 Ο Champlin (1999) έχει εξετάσει και κρίνει αρνητικά το επιχείρηµα ότι η µεταφορά της ευθύνης για τα δηµόσια αγαθά και υπηρεσίες στα ίδια τα άτοµα θα ενισχύσει το αίσθηµα της κοινωνικότητας ή του ‘κοινωνικού κεφαλαίου’ που ενώνει τους κατοίκους µιας αστικής περιοχής.

σελίδα 14

Τ001

7. Η συµβολή της Κοινωνικής Οικονοµίας στην απασχόληση και στην τοπική ανάπτυξη

Η κοινωνική οικονοµία έχει τη δυνατότητα να συµβάλλει στην ενδυνάµωση της

κοινωνικής συνοχής, στην αύξηση της αποδοτικότητας και στη δηµιουργία νέων

ευκαιριών απασχόλησης. Στα πλαίσια αυτά, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις για τον

τρόπο που µπορεί να συµβάλλει ο τρίτος τοµέας στην παραπάνω κατεύθυνση, όπως για

παράδειγµα από τον ΟΟΣΑ (1999), τον Campbell (1999) και τους Lloyd, Granger,

Shearman (1999).

Η κοινωνική δυναµική αποτελεί κύριο συστατικό της κοινωνικής οικονοµίας και

δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για την ενδογενή ανάπτυξη η οποία εξασφαλίζεται µόνο µε

αποκεντρωµένους θεσµούς. Άλλωστε, οι ευρωπαϊκές και οι εθνικές επιλογές των

χωρών-µελών κινούνται στον παραπάνω άξονα αναδεικνύοντας το ρόλο των τοπικών

και περιφερειακών αρχών στην αναπτυξιακή διαδικασία και στην καταπολέµηση της

ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισµού6. Σύµφωνα µε την αρχή της

επικουρικότητας, µόνο ‘εκ του σύνεγγυς’ είναι δυνατόν τα αγαθά και οι υπηρεσίες να

σχεδιάζονται και να παρέχονται λαµβάνοντας υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες και να

τις πραγµατικές ανάγκες (Μαρκογιαννόπουλος, 2003). Οι οργανώσεις του τρίτου τοµέα

επιδιώκουν γενικά την επίτευξη πολλαπλών στόχων και χαρακτηρίζονται από σηµαντικά

πλεονεκτήµατα, όπως ο νέος τρόπος εργασιακής οργάνωσης, η επικοινωνία και η

γνώση των αναγκών της τοπικής κοινωνίας και η καινοτοµία. Η συγκεκριµένη επαφή µε

την τοπική κοινωνία δίνει τη δυνατότητα παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών εγγύτερα

στις πραγµατικές ανάγκες από αυτά και αυτές που παράγουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Παράλληλα, η καινοτοµία σε συνδυασµό µε την ευελιξία και τη γνώση των τοπικών

αναγκών δίνει τη δυνατότητα στις κοινωνικές επιχειρήσεις να δοκιµάζουν νέα προϊόντα,

νέες µεθόδους και µορφές παροχής υπηρεσιών. Πιο συγκεκριµένα, στο τοµέα παροχής

υπηρεσιών πρόνοιας µπορούν να προσφέρουν πιο ‘εύστοχες’ υπηρεσίες από τα

παραδοσιακά δηµόσια ιδρύµατα και µε αυτό τον τρόπο να εκσυγχρονίζουν το σύστηµα

πρόνοιας.

Ταυτόχρονα, το τρίτο σύστηµα παίζει ένα πολύ σηµαντικό ρόλο στο να αναζητεί

να εντάξει τα µειονεκτούντα µέλη της κοινωνίας στην αγορά εργασίας και ιδιαίτερα

τους µακροχρόνια ανέργους, αυτούς που προέρχονται από αναξιοπαθούντα κοινωνικά

σύνολα και τα άτοµα µε προβλήµατα υγείας. Η συγκεκριµένη απασχόληση µπορεί να

είναι άµεση ,µε την ίδρυση νέων επιχειρήσεων και την περαιτέρω εξέλιξη τους, αλλά

και έµµεση µέσα από δύο διαδικασίες. Κατά πρώτο λόγο, οι επιχειρήσεις του τρίτου

τοµέα προµηθεύονται αγαθά και εργασίες από άλλους δηµόσιους ή ιδιωτικούς

6 Σύµφωνα µε τον CIRIEC (2000), η επιτακτική ανάγκη που έχει προκύψει για την αξιοποίηση του τρίτου τοµέα και τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας οφείλεται στις πιέσεις από τα ανοίγµατα των αγορών, στη µείωση των προϋπολογισµών και στην απορύθµιση της αγοράς εργασίας.

σελίδα 15

Τ001

οργανισµούς και έτσι ενισχύει την απασχόληση. Κατά δεύτερο λόγο, οι ίδιοι οι

εργαζόµενοι στον συγκεκριµένο τοµέα, µέσω της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών,

αποτελούν ουσιαστικά ένα τοπικό δυναµικό. Πολλές κοινωνικές επιχειρήσεις όντως

απασχολούν τελικά ανθρώπους που σε άλλη περίπτωση θα κινδύνευαν µε αποκλεισµό

από την αγορά εργασίας. Επίσης, εξίσου σηµαντικό είναι ότι παράγουν άτοµα τα οποία

είναι περισσότερο δραστήρια και των οποίων η ζωή βελτιώνεται µέσα από την εµπειρία

της εργασίας. Έτσι, µε έµµεσο τρόπο βέβαια, µειώνεται και το κρατικό οικονοµικό

κόστος που αφορά τις δηµόσιες δαπάνες, την αντιµετώπιση της ανεργίας, το σύστηµα

υγείας αλλά και το κόστος πρόσληψης και κατάρτισης των ίδιων των εργοδοτών.

Γενικότερα, είναι δυνατόν να υποστηριχθεί ότι ο τρίτος τοµέας προσφέρει µια

διαφορετική προσέγγιση στην τοπική ανάπτυξη εµπεριέχοντας ένα νέο όραµα σε

σύγκριση µε τις παραδοσιακές προσεγγίσεις. ∆ιευρύνει τη δοµή των τοπικών

οικονοµιών και αγορών εργασίας και αναπτύσσει τις τοπικές αναπτυξιακές διαδικασίες

µέσα από δύο σηµαντικούς τρόπους. Πρώτον, προσθέτει σε αυτές αξία διασφαλίζοντας

την ισότητα και άλλες ηθικές αξίες για τις µειονεκτούντες οµάδες και εξισορροπώντας

έτσι τις προοπτικές πάνω στην τοπική αναπτυξιακή διαδικασία. ∆εύτερον, προκαλεί

συζητήσεις για το πώς θα πρέπει να είναι η στρατηγική της µεταβιοµηχανικής τοπικής

απασχόλησης και εγείρει ζητήµατα σχετικά µε τη φύση των στόχων και των

προτεραιοτήτων για την τοπική ανάπτυξη.

8. Η Κοινωνική Οικονοµία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Οι ρίζες ενός κοινού ευρωπαϊκού καθορισµού της κοινωνικής οικονοµίας

βρίσκονται στη δηµιουργία από την κυβέρνηση Mitterand στη Γαλλία του 1984 µιας

κυβερνητικής υπηρεσίας για την κοινωνική οικονοµία (L’ economie sociale), κάτω από

την οποία οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονοµίας ένα κοινό σύνολο αρχών:

εθελοντική ιδιότητα µέλους, αλληλεγγύη, ανεξαρτησία από την κυβέρνηση,

δηµοκρατική διακυβέρνηση, κοινωνικοί και οικονοµικοί στόχοι και κέρδος µε σκοπό την

ανταµοιβή του κεφαλαίου που δεν είναι όµως ο αρχικός στόχος.

Στις 25 Φεβρουαρίου το 1999 η Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε

την κατάρτιση µιας γνωµοδότησης για την ‘Κοινωνική Οικονοµία και την εσωτερική

αγορά’. Η ΟΚΕ είχε ήδη εκδώσει σε πολλές περιπτώσεις γνωµοδοτήσεις σχετικά µε την

κοινωνική οικονοµία. Επίσης, είχε ήδη εκδώσει από το 1986 έγγραφο στο οποίο

προέβαινε σε µια γενική ευρωπαϊκή χαρτογράφηση των συνεταιρισµών, των ενώσεων

και των αλληλοασφαλιστικών ταµείων, έγγραφο που κατέστη πρότυπο.

Σύµφωνα λοιπόν µε τη συγκεκριµένη γνωµοδότηση, οι δραστηριότητες στον

τοµέα της κοινωνικής οικονοµίας αναλαµβάνονται για την κάλυψη των αναγκών των

µελών και των χρηστών, τις οποίες η αγορά ή το κράτος παραβλέπουν, αγνοούν ή δεν

ικανοποιούν επαρκώς. Η κοινωνική οικονοµία παρέχει στους ανθρώπους δυνατότητες

σελίδα 16

Τ001

οργάνωσης της παραγωγής και της κατανάλωσης τους στα πλαίσια ανεξαρτήτων και

δηµοκρατικών µορφών συνεργασίας. Στο ίδιο πνεύµα µε τις προαναφερθείσες

προσεγγίσεις, αναφέρεται ότι αποτελεί ένα ποικιλόµορφο τοµέα που συναντάται σε

όλους τους κλάδους της οικονοµικής ζωής. Οι οργανώσεις της δρουν κυρίως σε µια

αγορά µε έντονο ανταγωνισµό, τόσο από ιδιωτικούς όσο και από κρατικούς φορείς.

Ωστόσο, πολλές από αυτές δραστηριοποιούνται στους τοµείς των υπηρεσιών κοινωνικής

πρόνοιας, της κοινωνικής ασφάλειας και της αγοράς εργασίας, συχνά σε συνεργασία µε

το δηµόσιο τοµέα. Ακόµη, δρα σε όλα τα επίπεδα, τόσο σε εθνικό όσο και σε

ευρωπαϊκό, αλλά έχει και τοπικό χαρακτήρα. Είναι δυνατόν να αποτελέσει πρότυπο

αυξηµένης ανταγωνιστικότητας που βασίζεται στη συνεργασία µεταξύ ατόµων και

επιχειρήσεων, καθώς και στην ικανότητα της να ικανοποιεί τις ανάγκες των ανθρώπων

και να αναπτύσσει το ανθρώπινο δυναµικό. Τέλος, µπορεί να δηµιουργήσει νέες πηγές

απασχόλησης, ιδίως στους τοµείς των κοινωνικών υπηρεσιών, του πολιτισµού, της

ψυχαγωγίας, της εκπαίδευσης και του περιβάλλοντος, όχι µόνο µέσω της παραγωγής µ

ε µεθόδους έντασης εργασίας, αλλά και µέσω της χρησιµοποίησης νέας τεχνολογίας.

Η πιο αξιόλογη εποπτική εικόνα για την κοινωνική οικονοµία στην Ε.Ε. (των 15)

προσφέροντας στατιστικά στοιχεία και αναλύοντας τον βαθµό ενσωµάτωσης του τρίτου

τοµέα σε κάθε χώρα προέρχεται από την µελέτη του CIRIEC (2000). Σύµφωνα µε τα

πορίσµατα της, ο παραπάνω τοµέας υπολογίζεται ότι έχει δηµιουργήσει 8.590.000

θέσεις εργασίας, δηλαδή το 6,45% του συνόλου της απασχόλησης και το 7,78% της

µισθωτής απασχόλησης. Εάν µάλιστα συνυπολογισθεί και η εθελοντική εργασία στο

αντίστοιχο της πλήρους απασχόλησης, τότε το ποσοστό του εργατικού δυναµικού του

τρίτου τοµέα φθάνει περίπου το 10%. Για την καταγραφή των τάσεων, κατά τη µελέτη

του CIRIEC, οι κοινωνικές επιχειρήσεις του τρίτου τοµέα διακρίθηκαν σε τρεις

κατηγορίες: στους Συνεταιρισµούς, στα Αλληλοβοηθητικά Ταµεία και Εταιρίες και στις

Ενώσεις (µη κυβερνητικές οργανώσεις, σωµατεία κτλ.).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Ο Τρίτος Τοµέας και η Απασχόληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (15)

ΧΩΡΕΣ Τύποι Οργανώσεων (%) απασχόλησης στον Τρίτο Τοµέα

(%) της συνολικής

απασχόλησης

(%) της µισθωτής

απασχόλησης Αυστρία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

22,4

3,1

74,4

100

1,6

0,2

5,1

6,9

1,8

0,25

6

8,1

Βέλγιο Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

16

5,5

78,5

0,9

0,3

4,6

1,2

0,4

5,6

σελίδα 17

Τ001

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

100 5,9 7,1

∆ανία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

27

-

73

100

3,4

-

9,2

12,6

3,7

-

10,1

13,9

Φινλανδία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

54,8

-

45,2

100

3,8

-

9,2

6,9

4,5

-

10,1

8,2

Γαλλία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

24,2

7,5

68,3

100

1,4

4,5

4,1

1,8

1,7

0,5

4,7

3,3

Γερµανία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

24,1

7

68,9

100

1,4

0,4

4

5,8

1,6

0.5

4,5

6,5

Ελλάδα Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

17,3

1,3

81,5

100

0,3

0,02

1,5

1,8

0,6

0,04

2,7

3,3

Ιρλανδία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

21,1

0,7

78,2

100

2,6

0,08

9,8

12,6

3,4

0,1

12,4

15,9

Ιταλία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

41,8

-

58,2

100

2,5

-

3,4

5,9

3,4

-

4,8

8,2

Λουξεµβούργο Συνεταιρισµοί 29,4 1,2 1,3

σελίδα 18

Τ001

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

0,4

70,2

100

0,01

2,9

4,2

0,02

3,2

4,6

Ολλανδία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

14,2

-

85,5

100

2,1

-

12,6

14,7

2,36

-

14,3

16,6

Πορτογαλία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

44,06

0,94

55

100

1,1

0,02

1,4

2,5

1,5

0,03

1,9

3,5

Ισπανία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

46,4

0,2

53,4

100

3,4

0,01

4,02

7,5

4,6

0,02

5,4

10

Σουηδία Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

50,1

3,9

46

100

2,6

0,2

2.4

5.2

2,9

0,2

2,7

5,8

Ηνωµένο

Βασίλειο

Συνεταιρισµοί

Αλληλ/κοί

Οργανισµοί

Ενώσεις

Σύνολο Χώρας

7,9

1,4

90,8

100

0,6

0,1

6,7

7,3

0,7

0,1

7,7

8,4

Σύνολο Ε.Ε. 6,45 7,78

Πηγή: CIRIEC (2000)

Αναλύοντας τα µεγέθη του Πίνακα 1, διαπιστώνει κανείς ότι οι χώρες στις οποίες

γίνεται περισσότερο αισθητός ο τρίτος τοµέας είναι η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η ∆ανία

µε ποσοστά 14,7%, 12,6% και 12,6% αντίστοιχα. Οι χώρες στις οποίες ο τοµέας της

κοινωνικής οικονοµίας είναι πολύ λιγότερο ενταγµένος είναι η Ελλάδα και η Πορτογαλία

µε ποσοστά 1,6% και 2,5% αντίστοιχα. Σύµφωνα πάλι µε τις βάσεις δεδοµένων του

CIRIEC, η αύξηση της απασχόλησης στις κοινωνικές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της

σελίδα 19

Τ001

δεκαετίας του 1980 ήταν πολύ µεγαλύτερη από εκείνη της συνολικής οικονοµίας.

Αναλυτικότερα, η αύξηση ήταν 15,8% έναντι 4,2% στη Γαλλία, 11% έναντι 3,7% στη

Γερµανία και 39% έναντι 7,4% στην Ιταλία. Το 75% των νέων θέσεων εργασίας έχουν

προκύψει στους τοµείς της υγείας, της παιδείας και των κοινωνικών υπηρεσιών, ενώ

παράλληλα ένα σηµαντικό ποσοστό δηµιουργήθηκε στους τοµείς των αθλητικών και

πολιτιστικών δραστηριοτήτων και της επαγγελµατικής κατάρτισης.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόµη, η υιοθέτηση τριών κριτηρίων από την πλευρά

του CIRIEC ώστε να εκτιµήσει τον βαθµό αφοµοίωσης και αναγνώρισης του τρίτου

τοµέα από κάθε χώρα. Τα κριτήρια είναι τα εξής:

Η εσωτερική σύνδεση µεταξύ των εταίρων του τρίτου τοµέα.

Η αναγνώριση του τρίτου τοµέα από τις κρατικές αρχές από νοµική και

νοµοθετική άποψη.

Η ορατότητα του τρίτου τοµέα από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης και την

επιστηµονική κοινότητα.

Τα παραπάνω κριτήρια λοιπόν, αποτέλεσαν τη βάση για τον Πίνακα 2, όπου

φαίνεται µέσω ενός είδους βαθµολόγησης ο σχετικός βαθµός επίτευξης του κάθε

κριτηρίου από κάθε χώρα. Για παράδειγµα όµως, οι τρεις σταυροί στην περίπτωση της

Γαλλίας δεν υποδηλώνει ότι δεν υπάρχουν σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης.

Μειονέκτηµα του πίνακα επίσης αποτελεί και η µη δυνατότητα διαχωρισµού των

διαφορών που υπάρχουν ανάµεσα στις χώρες, κάτι που αποδεικνύεται εµφανώς από το

γεγονός ότι η Ελλάδα και το Ηνωµένο Βασίλειο έχουν σχεδόν την ίδια βαθµολογία ενώ

είναι κοινά αποδεκτό ότι στη δεύτερη χώρα οι πρωτοβουλίες των κοινωνικών

επιχειρήσεων είναι σαφώς πολύ περισσότερες και πιο οργανωµένες. Επενδύονται

άλλωστε και σηµαντικά ποσά στην κοινωνική οικονοµία µε επιτυχηµένα παραδείγµατα,

όπως αυτό της πόλης του Bristol.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Βαθµός αναγνώρισης του Τρίτου Τοµέα στην Ε.Ε. (15)

ΧΩΡΕΣ Εσωτερική

Σύνδεση

Αναγνώριση από τις

Κρατικές Αρχές

Ενασχόληση από ΜΜΕ -

Επιστήµονες

Αυστρία + + +

Βέλγιο ++ ++ +++

∆ανία + + +

Φινλανδία ++ ++ +

Γαλλία +++ +++ +++

Γερµανία 0 + +

Ελλάδα + + +

Ιρλανδία + ++ +

Ιταλία ++ ++ ++

σελίδα 20

Τ001

Λουξεµβούργο 0 + 0

Ολλανδία 0 + +

Πορτογαλία + ++ +

Ισπανία ++ +++ +++

Σουηδία ++ ++ ++

Ηνωµένο Βασίλειο ++ + +

Πηγή: CIRIEC (2000)

Η ιδιότητα του τρίτου τοµέα ως κάτι διαφορετικό από το δηµόσιο και τον

ιδιωτικό τοµέα έχει όντως συνειδητοποιηθεί από των σύνολο των Ευρωπαϊκών χωρών.

Παρόλα αυτά, οι παραπάνω έννοιες κρύβουν πραγµατικότητες που είναι διαφορετικές

από χώρα σε χώρα. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της διαφορετικότητας και της έλλειψης

αρµονίας στους στόχους και στους όρους, η κατανοµή των χωρών ανάλογα µε το

βαθµό αναγνώρισης της κοινωνικής οικονοµίας καθίσταται πολύ δύσκολη. Οπότε,

σύµφωνα µε τον CIRIEC, το καλύτερο που µπορεί να γίνει είναι η κατηγοριοποίηση

τους σε τρεις µεγάλες οµάδες. Έτσι, η κατηγοριοποίηση για τις χώρες-µέλη της Ε.Ε.

(15) είναι η εξής:

Χώρες όπου η κοινωνική οικονοµία έχει εδραιωθεί: Γαλλία, Ισπανία και Βέλγιο

Χώρες όπου η κοινωνική οικονοµία ανακύπτει: ∆ανία, Φινλανδία, Ελλάδα,

Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Σουηδία και Ηνωµένο Βασίλειο

Χώρες όπου η έννοια της κοινωνικής οικονοµίας ορίζεται σε σχέση µε τις έννοιες

του τρίτου τοµέα, του µη κερδοσκοπικού τοµέα και του εθελοντικού τοµέα:

Αυστρία, Γερµανία, Λουξεµβούργο και Ολλανδία.

9. Η Κοινωνική Οικονοµία στην Ελλάδα

∆εν απέχει και πολύ από την πραγµατικότητα αν υποστηρίξει κανείς ότι η

κοινωνική οικονοµία δεν έχει ως τώρα οριστεί επακριβώς στην Ελλάδα. Ακόµη και ο

όρος ‘κοινωνική οικονοµία’ δεν χρησιµοποιούταν µέχρι πριν από δέκα περίπου χρόνια

οπότε και η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε τον γαλλικό όρο ‘Economie Sociale’,

συµπεριλαµβάνοντας τους συνεταιρισµούς, τις αλληλοβοηθητικές οµάδες, τα σωµατεία

και τα ιδρύµατα. Μέχρι τότε αλλά ίσως ακόµη και µέχρι σήµερα, σε µικρότερο βαθµό, οι

παραπάνω οργανώσεις δεν ένιωθαν να ανήκουν στην ίδια οικογένεια.

Σε αντίθεση µε άλλες χώρες, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει επικοινωνία µεταξύ

των κοινωνικών επιχειρήσεων, ενώ µέχρι και το 1995 δεν είχε υπάρξει επαφή ακόµη

και µεταξύ των συνεταιρισµών. Λίγα χρόνια µετά, και µε την ενθάρρυνση της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ιδρύθηκε µια Εθνική Ένωση Επιχειρήσεων Κοινωνικής

Οικονοµίας, όπου οι θέσεις των ενώσεων και των ιδρυµάτων είναι ακόµη κενές εξαιτίας

σελίδα 21

Τ001

της έλλειψης αντίστοιχου εθνικού αντιπροσωπευτικού οργάνου. Πρέπει να επισηµανθεί

ότι στην χώρα υπάρχει µεγάλος αριθµός ενώσεων και ιδρυµάτων, µε µια ποικιλία

ονοµάτων, αλλά χρειάζεται σηµαντική επεξεργασία ώστε να οριστεί ποιες και ποια από

αυτά µπορούν να τεθούν υπό την έννοια της κοινωνικής οικονοµίας ή του τρίτου τοµέα.

Σύµφωνα µε το θεωρητικό υπόβαθρο το οποίο έχει διαµορφωθεί µέχρι τώρα

στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλές µορφές κοινωνικών επιχειρήσεων, και όπως

διατυπώνεται και σε διεθνείς µελέτες, έχουν διαφορετικές νοµικές µορφές, εξαρτώµενες

από τον τύπο της δραστηριότητας που αναλαµβάνουν , την ισχύουσα νοµοθεσία και τον

πλέον κοινό τύπο οργάνωσης σε κάθε χώρα. Οι επιχειρήσεις του τρίτου τοµέα (∆ΕΟΒ-

ΚΕΚΑΝΑΜ, 2002) διακρίνονται σε τρεις τοµείς, τους συνεταιρισµούς, τα σωµατεία

και ιδρύµατα και τα αλληλοασφαλιστικά ταµεία.

Τα σωµατεία εµπεριέχουν µια ιδιαιτερότητα ως τοµέας της κοινωνικής

οικονοµίας. Το εύρος των δραστηριοτήτων τους εκτείνεται από την µια πλευρά, στην

οποία ανήκουν τα σωµατεία που σχετίζονται µε την καθηµερινότητα και την τοπική και

οικονοµική ζωή, έως την πλευρά στην οποία βρίσκονται µεγάλοι φορείς, εθνικής και

διεθνούς εµβέλειας, όπως πανεπιστήµια, νοσοκοµεία, ερευνητικά και πολιτιστικά

ιδρύµατα, τα οποία βέβαια λανθασµένα µερικές φορές θεωρούνται ως καθαρά δηµόσιοι

φορείς. Παράλληλα, υπάρχουν και σωµατεία τα οποία απασχολούν επαγγελµατικά

µεγάλο αριθµό ατόµων, δέχονται ισχυρό ρεύµα εθελοντισµού και ο κύκλος εργασιών

τους ανέρχεται σε πολλά εκατοµµύρια ευρώ. Στα ίδια πλαίσια, υπάρχουν σωµατεία τα

οποία συνεργάζονται στενά µε τις δηµόσιες αρχές, υπάρχουν και αντίθετα όµως αυτά

τα οποία παραµένουν ανεξάρτητα και επιδίδονται στην διεκπεραίωση ριζοσπαστικών

κοινωνικών προγραµµάτων ή στην εύρεση εναλλακτικών τρόπων ζωής. Επίσης,

διαθέτουν κάποια επίσηµη θεσµική οντότητα, είναι ανεξάρτητα από κυβερνήσεις και η

διοίκηση τους θα πρέπει να ασκείται µε ανιδιοτελή τρόπο. Παρόλα αυτά, στην

κοινωνική οικονοµία δεν περιλαµβάνονται τα πολιτικά κόµµατα, οι θρησκευτικές

οργανώσεις (χωρίς να αποκλείονται αυτές που έχουν ως στόχο το δηµόσιο όφελος), τα

συνδικάτα καθώς και οργανώσεις εργοδοτών. ∆εν περιλαµβάνονται ακόµη τα ιδρύµατα,

εκτός αν αποτελούν φορείς µε δικές τους πηγές χρηµατοδότηση και διαθέτουν αυτούς

τους πόρους κατά βούληση για σχέδια ή δράσεις κοινωφελούς χαρακτήρα. Οι

τελευταίοι αποτελούν ουσιαστικά τους επονοµαζόµενους ενδιάµεσους φορείς, που είτε

συντονίζουν τις δραστηριότητες µεµονωµένων οργανώσεων που απασχολούνται σε

έναν τοµέα ή τις δραστηριότητες του τοµέα των σωµατείων γενικά, είτε παρέχουν

ενηµέρωση και υποστήριξη.

Όσον αφορά στους συνεταιρισµούς, αφορούν ένα µοντέλο επιχείρησης που

οδηγείται από την ανάγκη των ανθρώπων να χρησιµοποιούν τις υπηρεσίες του παρά να

επενδύουν το κεφάλαιο τους σε αυτό. Σύµφωνα µε τον ορισµό της διεθνούς

συνεταιριστικής συµµαχίας (ICA), ένας συνεταιρισµός είναι µια αυτόνοµη ένωση

σελίδα 22

Τ001

προσώπων που ενώνονται εθελοντικά για να ικανοποιήσουν τις κοινές οικονοµικές,

κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες και τις φιλοδοξίες τους µέσα από µια από κοινού

δηµοκρατικά ελεγχόµενης επιχείρησης. Τα χαρακτηριστικά που διέπουν έναν

συνεταιρισµό είναι:

Η δυνατότητα της ελεύθερης και εθελοντικής ένωσης και της απόσυρσης από

την επιχείρηση

Η δηµοκρατική δοµή, όπου κάθε µέλος διαθέτει µια ψήφο (ή περιορισµένο

αριθµό ψήφων), για τη λήψη αποφάσεων πλειοψηφίας και µια εκλεγµένη ηγεσία

υπεύθυνη στα µέλη του

Η δίκαιη διανοµή των οικονοµικών αποτελεσµάτων

Στα ίδια πλαίσια, ένας συνεταιρισµός µπορεί να υιοθετήσει οποιοδήποτε είδος νοµικής

µορφής, δεν απαιτείται να ακολουθεί συγκεκριµένη συνεταιριστική νοµοθεσία, ενώ η

φύση του είναι δυνατό να καθοριστεί από τα εσωτερικά καταστατικά του. Υπάρχει

επίσης η δυνατότητα, ένας συνεταιρισµός να οριστεί ως η εµπορική εταιρία µε νοµική

προσωπικότητα της οποίας ο αριθµός των συνεταίρων και το κεφάλαιο είναι µεταβλητά

και της οποίας ο σκοπός είναι δια της συνεργασίας των µελών της, η προαγωγή της

ιδιωτικής οικονοµίας κάθε µέλους (και όχι το κέρδος) και της βελτίωσης της ποιότητας

ζωής τους. Οι συνεταιρισµοί διακρίνονται σε:

Γεωργικούς και Αστικούς συνεταιρισµούς

Παραγωγικούς, Καταναλωτικούς, Προµηθευτικούς και Πιστωτικούς

Αναγκαστικούς και Ελεύθερους συνεταιρισµούς

Ενώσεις, Οµοσπονδία και Συνοµοσπονδία συνεταιρισµών

Ένας συνεταιρισµός διοικείται από τη γενική συνέλευση και το διοικητικό συµβούλιο (το

οποίο εκλέγεται από τη γενική συνέλευση) και το τριµελές εποπτικό συµβούλιο το

οποίο επίσης εκλέγεται από τη γενική συνέλευση. Ενδεικτικά στις δραστηριότητες των

συνεταιρισµών υπάγονται:

Η απόκτηση κατά κυριότητα ή µίσθωση αστικών και αγροτικών ακινήτων για τη

δηµιουργία κάθε είδους τουριστικών εγκαταστάσεων

Η συγκέντρωση, συσκευασία, τυποποίηση, αποθήκευση, συντήρηση, µεταφορά

και πώληση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό προϊόντα οικιακής

οικονοµίας και οικοτεχνίας των µελών.

Η ίδρυση και διαχείριση βιοτεχνίας των προϊόντων της οικιακής οικονοµίας και

οικοτεχνίας των µελών, η απόκτηση µηχανικού, τεχνικού εξοπλισµού και µέσων

µεταφοράς για την εξυπηρέτηση των σκοπών του.

Η οργάνωση marketing προώθησης των προϊόντων του συνεταιρισµού

Η συνεργασία µε οµοειδείς φορείς και επαγγελµατίες κάθε είδους οργανώσεις

και ιδιώτες για την προώθηση και πώληση των ιδίων προϊόντων και άλλων που

προέρχονται από τρίτους

σελίδα 23

Τ001

Η συµµετοχή σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράµµατα και πρωτοβουλίες

Η διοργάνωση ηµερίδων, συνεδρίων προώθησης των πολιτιστικών, οικονοµικών

και αγροτουριστικών παραγόντων ανάπτυξης.

Η αξιοποίηση και ανάδειξη των παραδοσιακών επαγγελµάτων

Η οργάνωση βιολογικών καλλιεργειών για την παραγωγή οικολογικών

προϊόντων και την µεταποίηση αυτών (φαρµακευτικά φυτά κτλ.)

Η δηµιουργία και ανάπτυξη µελισσοκοµίας, δενδροκοµίας µε σκοπό την πώληση

προϊόντων

Η µεταποίηση, τυποποίηση, παραγωγή και εκµετάλλευση αλιευτικών προϊόντων.

Η προώθηση εναλλακτικών µορφών τουρισµού ορεινού και θαλάσσιου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει µια σχετικά πρόσφατη µορφή ανάπτυξης που είναι οι

συνεταιρισµοί πολυσυµµετοχών. Γνώρισµα τους είναι η δυνατότητα τους να

προσαρµόζονται σε ευρύτερα ενδιαφέροντα από αυτά των µελών ή των επενδυτών. Οι

συµµέτοχοι είναι δυνατόν να περιλαµβάνουν τους υπαλλήλους, τους καταναλωτές, τις

τοπικές αρχές και τις τοπικές επιχειρήσεις. Η πρώτη ευθύνη τους είναι προς τα µέλη

τους, ωστόσο η αποκεντρωµένη και δηµοκρατική φύση τους σηµαίνει ότι έχουν

σταθερές ρίζες στις τοπικές και περιφερειακές κοινότητες. Έτσι, οι αποφάσεις τους είναι

πιθανότερο να λάβουν υπόψη τα παραπάνω ενδιαφέροντα από ότι µια επιχείρηση όπου

η επιστροφή της επένδυσης είναι ο αρχικός στόχος.

Τέλος, σχετικά µε τις αλληλοασφαλιστικές εταιρίες, ως γνωστό η κοινωνική

ασφάλιση στην Ελλάδα διακρίνεται στην υποχρεωτική και στην προαιρετική. Η

υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση καθορίζεται από τον Νόµο και παρέχεται από ταµεία,

τα οποία λειτουργούν µε τη νοµική µορφή του νοµικού προσώπου δηµοσίου δικαίου

(Ν.Π.∆.∆.), τελούν όµως υπό κρατική εποπτεία. Η προαιρετική κοινωνική ασφάλιση

παρέχεται κατά κανόνα από αυτοτελή νοµικά πρόσωπα του ιδιωτικού δικαίου

(σωµατεία) αλλά και από ενώσεις προσώπων στερούµενης νοµικής προσωπικότητας. Η

διάταξη που προβλέπει εµµέσως για την προαιρετική κοινωνική ασφάλιση είναι αυτή

του άρθρου 4 παρ. 2 του ν. 1264/1982 ‘Για τον εκδηµοκρατισµό του συνδικαλιστικού

κινήµατος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζοµένων’.

Σύµφωνα µε αυτή, µεταξύ των σκοπών των συνδικαλιστικών οργανώσεων

περιλαµβάνεται και η δηµιουργία ειδικών κεφαλαίων, για την εξυπηρέτηση ορισµένων

εκτάκτων σκοπών αλληλεγγύης των µελών τους. Τα Ν.Π.Ι.∆. αλληλοβοηθητικά

σωµατεία ή ταµεία αλληλοβοήθειας συνίστανται και λειτουργούν ως σωµατεία,

αποτελούν παραρτήµατα συνδικαλιστικών οργανώσεων µε νοµική αυθυπαρξία και

διέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 21 του ν. 281/1914 ‘περί σωµατείων’ και των

άρθρων 33 έως 39 του β.δ. της 15/20.5.1920 ‘περί επαγγελµατικών σωµατείων’.

Αναλυτικότερα, οι αλληλοασφαλιστικές εταιρίες είναι κοινωνίες στις οποίες απλά

συγκεντρώνονται οι άνθρωποι για να αλληλοβοηθηθούν. Ανήκουν στα µέλη της,

σελίδα 24

Τ001

ελέγχεται από αυτά, ενώ τα κεφάλαια προέρχονται από τις συνεισφορές των µελών.

Ακόµη, οι καταθέτες (δανειστές) αλλά και οι οφειλέτες είναι µέλη και το αµοιβαίο

όφελος είναι ότι τα κέρδη υποδιαιρούνται µεταξύ τους. Το όµως συµβαίνει και στην

περίπτωση απωλειών. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά των αλληλοασφαλιστικών

εταιριών η εθελοντική και ανοικτή ιδιότητα µέλους, το ότι κάθε µέλος έχει δικαίωµα

ψήφου, ότι έχουν αυτονοµία και τέλος οι αµοιβές των µελών βασίζονται σε

ασφαλιστικούς υπολογισµούς. Σε ότι αφορά τους τοµείς στους οποίους

δραστηριοποιούνται, αυτοί είναι δυνατόν να εντοπιστούν στην ιατροφαρµακευτική

περίθαλψη και ασφάλεια αλλά και στις ασφάλειες ζωής και κατά ζωής.

Εµβαθύνοντας στη διαµόρφωση της ελληνικής εµπειρικής πραγµατικότητας όσον

αφορά στον τρίτο τοµέα, είναι κοινά αποδεκτό ότι το επίπεδο του κράτους πρόνοιας

στην χώρα υστερούσε πάντα σε σύγκριση µε τα υπόλοιπα κράτη-µέλη. Ως αποτέλεσµα,

πολλές κοινωνικές ανάγκες είτε δεν αντιµετωπίστηκαν είτε ικανοποιήθηκαν από τα

άτυπα δίκτυα της οικογένειας και σε κάποιο βαθµό από εθελοντικούς και µη

κερδοσκοπικούς οργανισµούς. ∆εν αµφισβητείται άλλωστε ότι η ελληνική οικογένεια

επέτρεπε αλλά και επιτρέπει τη διατήρηση ενός ελάχιστου συστήµατος άτυπης

κοινωνικής φροντίδας για τα µέλη της. Έτσι, σύµφωνα και µε τα στοιχεία του Πίνακα 1,

ο τρίτος τοµέας στην χώρα µας δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγµένος, συµβάλλοντας στη

συνολική απασχόληση µε µόλις 1,8% και στο σύνολο της µισθωτής απασχόλησης µε

3,3%.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 το κράτος αναζήτησε τρόπους να επιβάλλει

την κοινωνική ειρήνη, οπότε τέθηκε το ζήτηµα της αποκέντρωσης και της ενίσχυσης

του κοινωνικού τοµέα της οικονοµίας µε τη µορφή κυρίως συνεταιρισµών. Οι αγροτικοί

συνεταιρισµοί αποτελούν τη βασικότερη συνιστώσα του τρίτου τοµέα στην Ελλάδα και η

συγκεκριµένη δεκαετία ήταν µια περίοδος συσσώρευσης χρεών για αυτούς. Αυτό

οφείλεται στην κρατική παρέµβαση και πολιτική που κατέστησε τους παραπάνω

συνεταιρισµούς παρεµβατικούς φορείς στην αγορά. Η αποτυχία τους λοιπόν στον

συγκεκριµένο τοµέα, τους οδήγησε στη λήψη πολλών δανείων, τα οποία δεν

µπορούσαν µετά να αποπληρώσουν. Το κράτος, αν και είχε εγγυηθεί για την

αντιµετώπιση των οικονοµικών απωλειών, καθυστέρησε πάρα πολύ να καταβάλλει τις

απαραίτητες πληρωµές και µε τη γοργή συγκέντρωση των τόκων από τα δάνεια πολλοί

από τους αγροτικούς συνεταιρισµούς κινδύνευσαν ή όντως κατέρρευσαν. Επιπρόσθετος

παράγοντας που ζηµίωσε τη δηµόσια εικόνα των συγκεκριµένων συνεταιρισµών ήταν

και η εµπλοκή των πολιτικών κοµµάτων στις διάφορες υποθέσεις τους, µε σκοπιµότητα

την προσέλκυση ψηφοφόρων. Τέλος, οι ενώσεις και τα ιδρύµατα

Σύµφωνα µε έρευνα της ICA (1998), διαπιστώθηκε ότι το 1996 η Ελλάδα

κατείχε την τρίτη θέση στην Ε.Ε. σε αριθµό αγροτικών συνεταιρισµών (6.800

συνεταιρισµοί µε 782.000 µέλη), πίσω από τη Γαλλία και την Ιταλία που αριθµούσαν

σελίδα 25

Τ001

16.800 και 8.327 αγροτικούς συνεταιρισµούς αντίστοιχα. Στο δευτερογενή τοµέα η

Ελλάδα παρουσιάζεται να έχει 23 συνεταιρισµούς µε 2000 µέλη, ενώ στον τριτογενή

τοµέα φαίνεται να υστερεί, έχοντας µόνο 7 τραπεζικούς συνεταιρισµούς µε 40.933

µέλη. Οι χρηµατοπιστωτικοί συνεταιρισµοί όµως και συνεταιρισµοί καταναλωτών

δείχνουν µια αξιόλογη δυναµικότητα. Παράλληλα, στον τρίτο τοµέα εντάσσονται και

ορισµένοι φορείς που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό ή περιβαλλοντικό τοµέα και

οι οποίοι έχουν συνήθως τη νοµική µορφή του πολιτιστικού ή µορφωτικού συλλόγου ή

αντίστοιχα της µη κυβερνητικής περιβαλλοντικής και οικολογικής οργάνωσης. Η µελέτη

VOLMED (1997) αναφέρει επίσης ότι οι εθελοντικές οργανώσεις που παρέχουν

κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα το 1997 ήταν περίπου 1200. από αυτές το 60%

ιδρύθηκαν µετά το 1989, ενώ το 25% περίπου µόνο δηµιουργήθηκε στην εξαετία

1990-1996. Ένα συντριπτικό ποσοστό (90%) είναι δηλωµένες ως µη κερδοσκοπικές

οργανώσεις που έχουν ιδρυθεί βασικότερα µε ιδιωτικούς πόρους (70%), ενώ οι

υπόλοιπες µε κρατικούς. Σε τελική ανάλυση, σχετικά µε τον αριθµό των µελών τους, το

65% έχει λιγότερο από 50 µέλη ενώ το 23% περισσότερους από 100.

Συνολικά, θα µπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο τρίτος τοµέας, αν και έχει

πολλά γνώριµα χαρακτηριστικά, αποτελεί νέο πεδίο εξέτασης στην Ελλάδα. Για το λόγο

αυτό, οι πληροφορίες που είναι διαθέσιµες είναι λίγες. Στα ίδια πλαίσια, παρότι στην

χώρα υπάρχουν όλες οι µορφές των κοινωνικών επιχειρήσεων του τρίτου τοµέα, τα

συνολικά στοιχεία παραµένουν µη διαθέσιµα και βασική αιτία αποτελεί και η έλλειψη

αντίστοιχης νοµοθεσίας που θα στήριζε το σκεπτικό αλλά και την οργανωτική διάσταση

της κοινωνικής οικονοµίας.

σελίδα 26

Τ001

Β’ ΜΕΡΟΣ

Aποτύπωση του οικονοµικού και

κοινωνικού περιβάλλοντος του Νοµού

Μαγνησίας αναφορικά µε την ανάπτυξη

επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων

στην κοινωνική οικονοµία.

σελίδα 27

Τ001

10. Εισαγωγή

Η µελέτη αποτύπωσης του οικονοµικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στο Νοµό

Μαγνησίας αποσκοπεί στο να αποτελέσει περιεκτικό εργαλείο για την ανάλυση των

υφιστάµενων τάσεων και αντιλήψεων για την προοπτική ανάπτυξης της κοινωνικής

οικονοµίας στην περιοχή. Στα πλαίσια αυτά, καθίσταται χρήσιµη η καταγραφή του

βαθµού συνειδητοποίησης της ύπαρξης του λεγόµενου τρίτου τοµέα και η εξέταση του

βαθµού αποδοχής αλλά και διάθεσης στήριξης του. Επίσης, χρήσιµη κρίνεται και η

εξέταση της σχέσης της κοινωνικής οικονοµίας µε τους διάφορους φορείς, είτε του

ιδιωτικού είτε του δηµόσιου τοµέα, υπό το πρίσµα των στάσεων των διάφορων

κοινωνικών οµάδων, είτε αυτά προέρχονται από το νέο υποψήφιο εργατικό δυναµικό,

είτε αποτελούν χρήστες των υπηρεσιών της κοινωνικής οικονοµίας. Οι φορείς οι οποίοι

καλούνται να αξιοποιήσουν τη µελέτη είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση, το Πανεπιστήµιο ως

εργαλείο υποστήριξης στις ερευνητικές προσπάθειες του, το επιµελητήριο Μαγνησίας

κλπ. Ιδιαίτερη σηµασία έχουν τα αποτελέσµατα για τα Κέντρα Κατάρτισης, αφού τα

συµπεράσµατα τα οποία προκύπτουν θα αποτελέσουν βασικό συστατικό των δράσεων

που θα δροµολογήσουν.

Η παρούσα έρευνα αποσκοπεί στον εντοπισµό νέων ειδικοτήτων και

επαγγελµάτων του τρίτου τοµέα προσαρµοσµένων στις ανάγκες των χρηστών, της

αγοράς εργασίας και των οµάδων στόχου. Παράλληλα, η προσπάθεια επικεντρώνεται

στην ανάλυση των τάσεων και των απαιτήσεων των τοπικών αγορών εργασίας υπό το

πρίσµα της µελλοντικής µεσοπρόθεσµης και µακροπρόθεσµης ζήτησης νέων

ειδικοτήτων και θέσεων εργασίας του τρίτου τοµέα, σύµφωνα πάντα µε την αποτύπωση

των διαµορφούµενων αναγκών των νοικοκυριών στο Νοµό Μαγνησίας. Βαρύτητα θα

δοθεί επιπρόσθετα στην ανάλυση της προοπτικής βιωσιµότητας των παραπάνω θέσεων

εργασίας µέσω του συνδυασµού εξέτασης του επιπέδου από δοχών που θα απαιτούσε

το υποψήφιο εργατικό δυναµικό αλλά και του αντιτίµου που θα ήταν διατεθειµένη να

καταβάλλει η αγορά στόχου. Η µεθοδολογία η οποία χρησιµοποιείται για την

ολοκλήρωση της δράσης αυτής, περιλαµβάνει τη σύνταξη και τη διανοµή δύο

ερωτηµατολογίων, σχετικά µε τα απαραίτητα δεδοµένα, τα οποία έπρεπε να

συλλεχθούν.

Το πρώτο ερωτηµατολόγιο στοχεύει στη διερεύνηση των τάσεων σχετικά µε

προτεινόµενες υπηρεσίες που είναι δυνατόν να ενταχθούν στην ευρύτερη λογική της

κοινωνικής οικονοµίας (και να δηµιουργήσουν µελλοντικές θέσεις εργασίας), οπότε και

απευθύνθηκε σε νοικοκυριά. Το δείγµα είναι τυχαίο, αποτελείται από 180

ερωτηµατολόγια που διανεµήθηκαν σε 180 νοικοκυριά και έγινε προσπάθεια να

καλυφθεί η ευρύτερη περιοχή της πόλης του Βόλου. Στο πνεύµα αυτό, ο βασικός

άξονας αφορά την καταγραφή των χαρακτηριστικών των επιχειρηµατικών

σελίδα 28

Τ001

δραστηριοτήτων, καθώς και ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά από την πλευρά της

ζήτησης, δηλαδή τα νοικοκυριά.

Έτσι, έχουµε ερωτήσεις για προσωπικά δεδοµένα των µελών του δείγµατος,

ώστε να γίνει ποιοτική αξιολόγηση και αναγωγή αυτών, στα ποσοστά που θα

προκύψουν από τις απαντήσεις. Ακολουθεί µια ερώτηση µε στόχο την αξιολόγηση της

δραστηριοποίησης των κοινωνικών οργανώσεων στο Νοµό Μαγνησίας. Έπειτα, γίνεται

προσπάθεια καθορισµού της σηµαντικότητας των παρατιθέµενων θέσεων εργασίας,

µέσω αντίστοιχης ερώτησης. Η πλέον κρίσιµη, αφορά το βαθµό προθυµίας συµµετοχής

του δείγµατος στο κόστος χρήσης των προτεινόµενων υπηρεσιών της προηγούµενης.

Έπειτα, συµπληρώνεται από µια εξίσου σηµαντική ερώτηση που σχετίζεται µε τη

δυνατότητα χρηµατοδότησης των προτεινόµενων υπηρεσιών από τις κρατικές

υπηρεσίες η την τοπική αυτοδιοίκηση. Στη συνέχεια, ακολουθούν ερωτήσεις σχετικά µε

την προτεραιότητα των κοινωνικών οµάδων που πρέπει να απολαµβάνουν τις

παραπάνω υπηρεσίες ή την προτεραιότητα να εργαστούν σε αυτές, ακόµα και τα

χαρακτηριστικά που πρέπει να διακρίνουν έναν εργαζόµενο ώστε να ανταποκριθεί σε

µια από τις προαναφερόµενες ευκαιρίες απασχόλησης, µε σκοπό τον προσδιορισµό των

ποιοτικών χαρακτηριστικών των θέσεων εργασίας.

Το δεύτερο ερωτηµατολόγιο προσανατολίζεται στην διερεύνηση των διαθέσεων

των ανέργων στην κάλυψη των προτεινόµενων θέσεων απασχόλησης στο ευρύτερο

πεδίο του τρίτου τοµέα, δηλαδή σε ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά από την

πλευρά της προσφοράς εργασίας.

Κατά αντιστοιχία µε το προηγούµενο, έχουµε πάλι ερωτήσεις σχετικές µε

προσωπικά δεδοµένα του δείγµατος. Το υπόλοιπο µέρος του ερωτηµατολογίου αφορά

ειδικές πληροφορίες. Πιο συγκεκριµένα, ζητάται από το δείγµα να προσδιορίσει το

ενδιαφέρον του για εργασία σε κάποιο από τα επαγγέλµατα που ανήκουν στην

κοινωνική οικονοµία. Κατά την εκδήλωση ενδιαφέροντος παρατίθενται πολλαπλές

επιλογές οι οποίες έχουν δοµηθεί ώστε να προσδιοριστεί όσο το δυνατόν πιστότερα το

προφίλ των επαγγελµάτων. Το επόµενο κοµµάτι των ειδικών πληροφοριών αναφέρεται

στην ελάχιστη αποδεκτή καθαρή αµοιβή ανά ώρα, σε ευρώ, από την πλευρά του

δείγµατος.

Σε αυτό το ερωτηµατολόγιο το δείγµα αποτελείται από 85 ανέργους, οι οποίοι

επιλέχθηκαν τυχαία, χωρίς ορισµένες προϋποθέσεις, και προέρχονται από τµήµατα

κατάρτισης του Κέντρου Κατάρτισης Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας

(ΚΕΚΑΝΑΜ) και από εγγεγραµµένους ανέργους στις υπηρεσίες του ΟΑΕ∆ της πόλης του

Βόλου. Επιπλέον, ένας αριθµός ερωτώµενων προέρχεται από ανέργους από όλους τους

σηµαντικούς οικισµούς του Νοµού Μαγνησίας.

Μέσα από τη συγκεκριµένη δράση, επιδιώκεται µια διερεύνηση και ανάλυση των

χαρακτηριστικών των προτεινόµενων θέσεων εργασίας στο πνεύµα της κοινωνικής

σελίδα 29

Τ001

οικονοµίας και εξέταση για διαµόρφωση ενός µοντέλου προσδιορισµού της

βιωσιµότητας των νέων επαγγελµάτων που προτείνονται στο πεδίο του τρίτου τοµέα.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται και αναλύονται πίνακες οι οποίοι βασίζονται στις

απαντήσεις και τις επιλογές των µελών του δειγµατοληπτικού συνόλου.

Το πρώτο κοµµάτι της έρευνας περιέχει τα στοιχεία τα οποία αφορούν στην

αποτύπωση του οικονοµικού και κοινωνικού περιβάλλοντος του Νοµού Μαγνησίας

αναφορικά µε τις ανάγκες παροχής υπηρεσιών στο πνεύµα της κοινωνικής οικονοµίας,

ενώ το δεύτερο στην διεύρυνση της προσφοράς εργασίας µέσω της κάλυψης των

παραπάνω αναγκών.

11. Αποτύπωση του οικονοµικού και κοινωνικού περιβάλλοντος

του Νοµού Μαγνησίας

Το Κεφάλαιο 2Α παρουσιάζει την ανάλυση του πρώτου ερωτηµατολογίου όπως

αυτό παρουσιάστηκε στην εισαγωγή, καθώς και των συµπερασµάτων που προκύπτουν

από την ανάλυση των πινάκων που προκύπτουν. Στην οµάδα των Πινάκων 1-7

παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία των νοικοκυριών, τα οποία χρησιµοποιούνται µόνο

για στατιστική επεξργασία. Αυτά αφορούν ηλικιακά δεδοµένα, τον τόπο κατοικίας, την

οικογενειακή κατάσταση, τον αριθµό των παιδιών, αλλά και ποιοτικά χαρακτηριστικά

σχετικά µε την εκπαίδευση και την απασχόληση.

Πίνακας 1.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Ηλικία) Ηλικία (έτη) Ποσοστό % 18-25 29,4 26-35 27,2 36-45 11,7 46-55 15,0 56-65 8,9 66 < 7,8 Σύνολο 100,0 Πίνακας 2.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Περιοχή µόνιµης κατοικίας) Περιοχή µόνιµης κατοικίας Ποσοστό % Βόλος 71,6 Ν.Ιωνία 25,2 Εκτός Π.Σ.Β. 3,2 Σύνολο 100,0

Η ηλικιακή σύνθεση του δείγµατος αναλύεται στον Πίνακα 1, βάση του οποίου

προκύπτει ότι το µεγαλύτερο µέρος του (56,6%) ανήκει στις ηλικίες µεταξύ 18-35. Η

σελίδα 30

Τ001

επόµενη ηλικιακή οµάδα των 36-55 παρουσιάζεται µε ποσοστό 26,7%, ενώ τέλος

ακολουθεί αυτή των 56 και άνω µε ποσοστό 16,7%.

Η πλειοψηφία του δείγµατος (80,6%) εµφανίζεται να έχει ως περιοχή µόνιµης

κατοικίας τον Βόλο, ενώ µόλις 7,2% δήλωσε την Ν. Ιωνία. Παρατηρήθηκε επίσης και

ένα 12,2% το οποίο δήλωσε τόπο µόνιµης διαµονής περιοχή εκτός του πολεοδοµικού

συγκροτήµατος του Βόλου.

Πίνακας 3.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Οικογενειακή κατάσταση) Οικογενειακή κατάσταση Ποσοστό % Έγγαµος 56,7 Άγαµος 43,3 Σύνολο 100,0 Πίνακας 4.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Αριθµός παιδιών) Αριθµός παιδιών Ποσοστό % Κανένα 52,2 Ένα 11,1 ∆ύο 22,2 Τρία 11,7 Πάνω από τρία 2,8 Σύνολο 100,0

Στο σύνολο του δείγµατος το 56,7% δήλωσαν έγγαµοι (Πίνακας 3), ενώ το

52,2% δήλωσε πως δεν έχει παιδιά, ποσοστό αναµενόµενο (Πίνακας 4) αν λάβουµε

υπόψη το νεαρό της ηλικίας του δείγµατος. Τέλος το 33,3% έχει έναν µε δύο

απογόνους, ενώ µόνο το 14,5% έχει από 3 παιδιά και πάνω.

Πίνακας 5.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Επίπεδο εκπαίδευσης) Επίπεδο εκπαίδευσης Ποσοστό % ∆ηµοτικό 3,9 Γυµνάσιο 8,9 Λύκειο 23,3 Α.Ε.Ι. 41,7 Τ.Ε.Ι. 15,0 Μεταπτυχιακά 7,2 Σύνολο 100,0 Το επίπεδο εκπαίδευσης (Πίνακας 5) φαίνεται αρκετά υψηλό, αφού πάνω από το

µισό του δείγµατος (63,9%) είναι ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης. Το υπόλοιπο

36,1% αποτελείται κυρίως από απόφοιτους λυκείου (23,3%) και ακολουθούν αυτοί του

Γυµνασίου και του Λυκείου µε ποσοστά 8,9% και 3,9% αντίστοιχα.

σελίδα 31

Τ001

Πίνακας 6.Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Απασχόληση) Απασχόληση Ποσοστό % Όχι 32,2 Ναι 67,8 ∆ηµόσιος τοµέας 21,1 Ιδιωτικός τοµέας 27,2 Ελεύθερος επαγγελµατίας 19,4 Σύνολο 100,0 Πίνακας 7. Στατιστικά στοιχεία νοικοκυριών (Είδος απασχόλησης) Απασχόληση Ποσοστό % Πλήρης απασχόληση 52,5 Μερική απασχόληση 13,9 ∆εν απάντησαν 33,6 Σύνολο 100,0 Το ποσοστό του δείγµατος το οποίο απασχολείται είναι 67,8% εκ του οποίου το

21,1% εργάζεται στον δηµόσιο τοµέα, το 27,2% στον ιδιωτικό, ενώ το 19,4%

ακολουθεί ελεύθερο επάγγελµα. Βάση του παραπάνω ποσοστού (67,8% του

δείγµατος), το οποίο δήλωσε θετικά ότι απασχολείται, το 52,5% είναι πλήρης

απασχόλησης, µε το εναποµείναν 13,9% µερικής ενώ το 33,6% δεν απάντησαν.

Πίνακας 8. Αξιολόγηση των δραστηριοτήτων των κοινωνικών οργανώσεων στο Νοµό Μαγνησίας σε ποσοστά % (5 είναι η πιο θετική γνώµη)

Βαθµός αξιολόγησης

Κοινωνικές οργανώσεις 1 2 3 4 5 ∆εν απ/σαν

Σύνολο ΜΤ

Πολιτιστικές οργανώσεις 6,1 7,8 18,9 37,2 28,9 1,1

100 3,8

Εκκλησιαστικοί σύλλογοι 6,1 10,0 21,7 28,9 31,7 1,7

100 3,8

Αθλητικοί σύλλογοι 4,4 12,2 23,3 37,2 22,2 0,6

100 3,6

Αγροτικοί συνεταιρισµοί 11,1 21,7 42,2 17,2 6,7 1,1

100 2,9

Ανθρωπιστικές οργανώσεις 19,4 16,1 31,7 12,2 16,7 3,9

100 2,9

σελίδα 32

Τ001

Άλλο 3,3 2,2 2,2 0,6 2,2 89,4 100

2,7

Σύλλογοι γυναικών 18,9 29,4 28,3 15,0 7,8 0,6

100 2,6

Εθελοντικές οργανώσεις 20,6 28,3 26,1 15,0 8,3 1,7

100 2,6

Οικολογικές οργανώσεις 24,4 30,6 28,3 8,9 6,7 1,1

100 2,4

Μη κυβερνητικές οργανώσεις 23,9 28,9 31,7 10,0 2,2

3,3 100 2,4

Στον Πίνακα 8 παρουσιάζεται αναλυτικά η γνώµη του δείγµατος για τις

παραπάνω κοινωνικές οργανώσεις. Σαν πιο θετική φέρεται η στήλη 5, ενώ σαν πιο

αρνητική η στήλη 1. Βάση των αποτελεσµάτων, φαίνεται πως τις πιο θετικές κρίσεις

αποσπούν τρεις κοινωνικές οµάδες. Στις δύο πρώτες θέσεις εµφανίζονται οι

‘‘Πολιτιστικές οργανώσεις’’ και οι ‘‘Εκκλησιαστικοί σύλλογοι’’, αµφότερες µε µέση τιµή

3,8 και έπονται οι ‘‘Αθλητικοί σύλλογοι’’ µε µέση τιµή 3,6. Ουδέτερη άποψη

εκδηλώνεται για τους ‘‘Αγροτικούς συνεταιρισµούς’’ και τις ‘‘Ανθρωπιστικές

οργανώσεις’’ οι οποίες συγκέντρωσαν κατά µέσο όρο τιµή 2,9. Οι υπόλοιπες οµάδες,

αυτές των ‘‘Συλλόγων γυναικών’’, των ‘‘Εθελοντικών’’, των ‘Oικολογικών’’ και ‘‘Μη

κυβερνητικών οργανώσεων’’ βρίσκονται χαµηλότερα στην κατάταξη, συγκεντρώνοντας

µέσες τιµές της τάξης του 2,6 και 2,4.

Εξετάζοντας τις µέσες τιµές συνολικά, εκτός των πρώτων τριών κοινωνικών

οργανώσεων δεν παρατηρούµε σηµαντικές αποκλίσεις. Συνεπώς, το συγκεκριµένο

προβάδισµα δείχνει πως οι δράσεις των προαναφερθέντων οµάδων είναι, αν όχι πιο

έντονες ή «επιτυχηµένες», τουλάχιστον εµφανέστερες στην τοπική κοινωνία. Το

γεγονός αυτό ενδέχεται να απορρέει από τον χαρακτήρα των συγκεκριµένων οµάδων,

αφού η αξιολόγηση των δράσεών τους δεν απαιτεί ιδιαίτερη προϋπάρχουσα

ενασχόληση µε τα επιµέρους αντικείµενα.

Αναλύοντας τον Πίνακα 8, κατά στήλες παρατηρούµε πως οι ‘‘Οικολογικές’’, οι

‘‘µη κυβερνητικές οργανώσεις’’ και οι ‘‘εθελοντικές οργανώσεις’’ είναι οι περιπτώσεις

που αντιµετωπίζονται µε σκεπτικισµό από µεγάλο κοµµάτι του δείγµατος, αφού

εµφανίζουν τις υψηλότερες τιµές στις στήλες 1 και 2 (48,3%, 59,5% και 48,9%

συνολικά και αντίστοιχα) που εκφράζουν τις λιγότερο θετικές γνώµες. Στις ακόλουθες

θέσεις των στηλών 1 και 2 οι υπόλοιπες οµάδες προοδευτικά δείχνουν να

εναρµονίζονται µε τους τελικούς µέσους όρους.

Με µια ουδέτερη στάση, δηλαδή στη µέση της κλίµακας, αντιµετωπίζονται οι

περιπτώσεις των ‘‘Αγροτικών συνεταιρισµών’’ µε το αρκετά µεγάλο 42,2% για να

σελίδα 33

Τ001

ακολουθηθεί µόνο από τις ‘‘Ανθρωπιστικές’’ και τις ‘‘Μη κυβερνητικές οργανώσεις’’, οι

οποίες χαρακτηρίζονται από το 31,7%, δηλαδή 10,5 ποσοστιαίες µονάδες λιγότερες.

Στις στήλες 4 και 5, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις θετικές απόψεις για την δράση των

οµάδων, ξεχωρίζουν οι ‘‘Πολιτιστικές οργανώσεις’’ µε συνολικό ποσοστό 66,1%. Με

60,6% ακολουθούν οι ‘‘Εκκλησιαστικές οργανώσεις’’ και µε 59,4% οι ‘‘Αθλητικοί

σύλλογοι’’. Στην στήλη µε τίτλο ‘‘∆εν απάντησαν’’ τα ποσοστά είναι αµελητέα, µε

εξαίρεση αυτό της κατηγορίας ‘‘Άλλο’’ όπου αντιστοιχεί ένα 89,4%. Συνεπώς, µιας και

δεν επισηµάνθηκαν άλλες περιπτώσεις κοινωνικών οργανώσεων, θα µπορούσε να

θεωρηθεί οτι ο κατάλογος των οργανώσεων που παρουσιάσθηκε προς αξιολόγηση στον

Πίνακα 8, καλύπτει σε µεγάλο βαθµό το εύρος στο είδος των κοινωνικών οργανώσεων

που δραστηριοποιούνται στην περιοχή έρευνας.

Το δείγµα φαίνεται να αξιολογεί θετικά τις οργανώσεις, οι δράσεις των οποίων

το επηρεάζουν άµεσα και τα αποτελέσµατά τους είναι πιο εµφανή στην καθηµερινή

ζωή, όπως οι πολιτιστικές, οι εκκλησιαστικές και οι αθλητικές οργανώσεις. ∆εν

παρουσιάζει αντίστοιχη συµπεριφορά για τις οργανώσεις εκείνες, οι οποίες βασίζονται

σε εθελοντικά σχήµατα ή σχήµατα συγκεκριµένης ιδεολογίας, όπως οι ‘‘οικολογικές’’, οι

‘‘µη κυβερνητικές οργανώσεις’’ και οι ‘‘εθελοντικές οργανώσεις’’. Το γεγονός αυτό θα

µπορούσε να αποδοθεί σε µια σχετική άγνοια για την ύπαρξη των παραπάνω

κοινωνικών σχηµατισµών ή σε έλλειψη επαφής και εµπειρίας µε το έργο τους λόγω

έλλειψης ενηµέρωσης για τις πρωτοβουλίες τους.

Πίνακας 9. Ποσοστό ενεργής συµµετοχής σε κάποια οργάνωση ή σύλλογο (ποσοστά %) Είστε µέλος ή συµµετέχετε ενεργά σε κάποια οργάνωση Ποσοστό % Όχι 82,8 Ναι 17,2 Σύνολο 100,0

Βάση του Πίνακα 9, συµπεραίνουµε πως η αξιολόγηση των δράσεων των

παραπάνω οργανισµών έγινε αρκετά αποστασιοποιηµένα, αφού το 82,8% του

δείγµατος δεν ανήκει σε κάποια από τις παραπάνω οργανώσεις µε αποτέλεσµα να

διατηρεί αντικειµενικά κριτήρια στην κρίση του και να αποφεύγονται φαινόµενα θετικής

προδιάθεσης απέναντι σε ορισµένες από αυτές.

Στον Πίνακα 10 παρουσιάζεται αναλυτικά η γνώµη του δείγµατος για την

αναγκαιότητα ύπαρξης των παραπάνω επαγγελµάτων. Σαν πιο θετική φέρεται η στήλη

5, ενώ σαν πιο αρνητική η στήλη 1. Τα επαγγέλµατα έχουν καταταχθεί ιεραρχικά βάση

της µέσης τιµής τους στο σύνολο του δείγµατος. Έτσι, αυτά τα οποία παρουσιάζουν τη

µεγαλύτερη αποδοχή προκύπτει ότι είναι οι ‘‘Υπηρεσίες για ηλικιωµένους’’ µε µέση τιµή

4,6 και τα ‘‘Καθαρισµός ακτών-οδικού δικτύου’’ και ‘‘Ιατρικές υπηρεσίες στο σπίτι’’ µε

τιµές 4,5. Ακολουθούν τα επαγγέλµατα της ‘‘Συµβουλευτικής υποστήριξης σε νεαρά

σελίδα 34

Τ001

άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα’’ (4,3), του ‘‘Σχολικού τροχονόµου’’ (4,2) και της

‘‘Συµβουλευτικής υποστήριξης σε νέους γονείς’’ (4,1).

Έπονται τα επαγγέλµατα µε αµέσως µικρότερη αποδοχή τα οποία είναι αυτά της

‘‘Φύλαξης παιδιών’’ (3,8), του ‘‘Κοινωνικού διαµεσολαβητή’’ (3,8) και του ‘‘Συµβούλου

εργασίας’’. Στις τελευταίες θέσεις, ως προς την αναγκαιότητα ύπαρξης τους, βρίσκονται

οι ‘‘Γενικές εργασίες στο σπίτι’’ µε µέση τιµή 3,3 και οι ‘‘Υπηρεσίες καθαριότητας στο

σπίτι’’µε µέση τιµή 2,9.

Πίνακας 10. Αξιολόγηση της αναγκαιότητας ύπαρξης των παρακάτω επαγγελµάτων της κοινωνικής οικονοµίας σε ποσοστά % (5 είναι η πιο θετική γνώµη) Βαθµός αναγκαιότητας Επαγγέλµατα 1 2 3 4 5 ∆Α Σύνολο ΜΤ Υπηρεσίες για ηλικιωµένους 1,1 1,1 6,7 18,3 72,8 0,0 100 4,6

Καθαρισµός ακτών, οδικού δικτύου 1,1 1,2 7,8 24,4 64,4 0,0

100 4,5

Ιατρικές υπηρεσίες στο σπίτι 1,7 2,8 9,4 18,3 67,8 0,0 100 4,5

Συµβουλευτική υποστήριξη σε νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα 1,1 6,7 12,2 21,7 58,3 0,0 100

4,3

Σχολικός τροχονόµος 2,8 6,1 13,3 23,9 53,9 0,0 100

4,2

Συµβουλευτική υποστήριξη σε νέους γονείς 4,4 7,8 15,0 23,9 47,8 1,1 100

4,1

Φύλαξη παιδιών 7,2 9,4 17,2 33,9 32,2 0,0 100

3,8

Κοινωνικός διαµεσολαβητής 5,0 12,8 18,9 27,2 35,6 0,6 100 3,8

Άλλο 0,6 0,6 1,1 1,7 1,7 94,4 100 3.8

σελίδα 35

Τ001

Σύµβουλος εργασίας 4,4 13,9 22,2 32,2 25,0 2,2 100 3,7

Γενικές εργασίες στο σπίτι 10,0 18,3 26,1 25,0 19,4 1,1 100

3,3

Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι 11,1 18,9 20,0 8,9 11,1 30,0 100

2,9

Εξετάζοντας συνολικά τις µέσες τιµές που προέκυψαν, παρατηρούµε πως η

φθίνουσα κατάταξή είναι αρκετά οµαλή και δεν υπάρχουν απότοµες ή µεγάλες

µεταβολές ανάµεσα στις τιµές . Έτσι οι τιµές που βρίσκονται στην κορυφή φθίνουν

οµαλά και όχι µε διαφορά µεγαλύτερη του 0,3 σε κάθε περίπτωση. Καταλήγουµε,

επίσης, στο συµπέρασµα πως τα επαγγέλµατα τα οποία υποστηρίζουν ευπαθείς

κοινωνικές οµάδες, όπως αυτό της ‘‘Προσφοράς υπηρεσιών σε ηλικιωµένους’’,

θεωρούνται κατά κανόνα πιο απαραίτητα σε σχέση µε αυτά τα οποία αφορούν

γραφειοκρατικές ή τεχνικές υπηρεσίες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σειρά κατάταξης της

κατηγορίας ‘‘Φύλαξη παιδιών’’ που αναµενόταν σε υψηλότερη θέση. Η υπηρεσία αυτή

αποτελεί µια από τις χαρακτηριστικότερες υπηρεσίες της κοινωνικής οικονοµίας, η

χαµηλή συγκριτικά όµως θέση της είναι δυνατόν να εξηγηθεί από τη δοµή της

ελληνικής οικογένειας, αφού οι δεσµοί ανάµεσα στα µέλη της είναι πιο στενοί (σε σχέση

µε άλλες χώρες της Ευρώπης) και τέτοιες ανάγκες καλύπτονται από τα άλλα, συνήθως

τα γηραιότερα, µέλη.

Εξετάζοντας τα επιµέρους ποσοστά των προτεινόµενων επαγγελµάτων στις δύο

πρώτες βαθµίδες της κλίµακας αναγκαιότητας, διαπιστώνεται οτι δύο σχετικά

παρεµφερή επαγγέλµατα συλλέγουν τις λιγότερο θετικές απόψεις περί την

αναγκαιότητα ύπαρξης τους. Αυτές είναι οι ‘‘Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι’’ µε

30,0% και ακολουθούν οι ‘‘Γενικές εργασίες στο σπίτι’’ µε 28,3%. Τα υπόλοιπα

επαγγέλµατα εµφανίζονται µε αρκετά µικρότερα ποσοστά, τα οποία ποικίλουν.

Το κοινωνικό σύνολο, σύµφωνα µε τα ποσοστά στις δύο ανώτερες βαθµίδες της

κλίµακας αναγκαιότητας, φαίνεται να θεωρεί τις ‘‘Υπηρεσίες προς ηλικιωµένους’’ µε το

συνολικό 91,1%, τον ‘‘Καθαρισµό των ακτών και του οδικού δικτύου’’ µε 88,8% και

την παροχή ‘‘Ιατρικών υπηρεσιών στο σπίτι’’ µε ποσοστό 86,1% ως τα πιο απαραίτητα

στα πλαίσια της κοινωνικής οικονοµίας και της δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Σηµαντικά διαφοροποιείται το επάγγελµα των ‘‘Υπηρεσιών καθαριότητας στο σπίτι’’ µε

µόλις 20,0%, ίσως λόγω της κάλυψης της πλειοψηφίας αυτών από την παράνοµη

δραστηριότητα των οικονοµικών µεταναστών, επιλογή που πολλές φορές µειώνει το

οικονοµικό κόστος από την πλευρά των νοικοκυριών. Εντύπωση προκαλεί και το υψηλό

σελίδα 36

Τ001

ποσοστό του ‘‘Καθαρισµού των ακτών και του οδικού δικτύου’’ που υποδηλώνει και την

αγωνία για την ποιότητα της καθηµερινότητας από την πλευρά του κοινωνικού

συνόλου.

Στην κατηγορία ‘‘∆εν απάντησαν’’ τα µοναδικά αξιόλογα ποσοστά που

εµφανίζονται, είναι των υπηρεσιών καθαριότητας στο σπίτι (30,0%) και της επιλογής

‘‘Άλλο’’ (94,4%). Τα παραπάνω υποδεικνύουν πώς το δείγµα δεν εντόπισε άλλα πιθανά

επαγγέλµατα, τα οποία θα µπορούσαν να προταθούν για την ανάπτυξη του τρίτου

τοµέα.

Βάση των παραπάνω, καταλήγουµε στο συµπέρασµα πως ως πιο απαραίτητα

επαγγέλµατα θεωρούνται εκείνα που προσφέρουν υπηρεσίες σε συγκεκριµένες

κοινωνικές οµάδες. Έτσι µπορεί να γίνει διάκρισή τους σε δύο κατηγορίες. Πρώτον,

εκείνα των οποίων οι υπηρεσίες προσφέρονται σε ευπαθείς κοινωνικές οµάδες και

δεύτερον σε εκείνα που οι υπηρεσίες τους στοχεύουν στην γενικότερη βελτίωση της

ποιότητας του βιοτικού επιπέδου, χωρίς να υπάρχει σαφής προτεραιότητα σε µια από τις

δύο οµάδες από την πλευρά του δείγµατος.

Ο Πίνακας 11 παρουσιάζει το βαθµό διάθεσης του δείγµατος στη συµµετοχή της

πληρωµής του κόστους, για την απόλαυση κάθε µιας από τις παραπάνω υπηρεσίες, οι

οποίες αποτελούν και εν δυνάµει νέες θέσεις εργασίας στα πλαίσια της ανάπτυξης του

τρίτου τοµέα.

Το επάγγελµα για το οποίο παρουσιάζεται η υψηλότερη διάθεση κάλυψης

κόστους, µε µέση τιµή 3,3, είναι αυτό των ‘‘Υπηρεσιών καθαριότητας στο σπίτι’’. Το

επόµενο επάγγελµα στην κατάταξη είναι αυτό του ‘‘Κοινωνικού διαµεσολαβητή’’ µε

µέση τιµή 3,0. Παρά το γεγονός ότι στις κατηγορίες ‘‘Πάνω από τα µισά’’ και ‘‘Το

σύνολο’’ έχει τις υψηλότερες τιµές από όλα τα υπόλοιπα, το µεγάλο ποσοστό του

(31,7%) στην κατηγορία ‘‘Καθόλου’’, έχει ως αποτέλεσµα να περιορίζεται η µέση του

τιµή στο 3,0, γεγονός που δείχνει και το διχασµό του δείγµατος στην περίπτωση αυτή.

Ακολουθούν τα επαγγέλµατα της ‘‘Φύλαξης παιδιών’’ και των ‘‘Ιατρικών

υπηρεσιών στο σπίτι’’ µε µέση τιµή 2,9. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των

επαγγελµάτων, είναι οι υψηλές τους τιµές στην κατηγορία ‘‘Τα µισά’’. Αυτές είναι

29,4% και 25,0% αντίστοιχα.

Ο ‘‘Σχολικός τροχονόµος’’ εµφανίζει σηµαντικά ποσοστά για τις κατηγορίες

‘‘Καθόλου’’ (25,6%), ‘‘Μικρό µέρος’’ (23,9%) και ‘‘Τα µισά’’ (22,8%). Η µέση τιµή που

προκύπτει και από τα παραπάνω είναι 2,6.

σελίδα 37

Τ001

Πίνακας 11. ∆ιάθεση κάλυψης του κόστους για την χρήση των παρακάτω υπηρεσιών σε ποσοστά % (1=Καθόλου, 2=Μικρό µέρος, 3=Τα µισά, 4=Πάνω από τα µισά, 5=Το σύνολο) Μικρό Πάνω από Υπηρεσίες Καθόλου µέρος Τα µισά τα µισά Το σύνολο ∆εν απ/σαν Σύνολο ΜΤ Υπηρεσίες καθαριότητας

στο σπίτι 15,6 10,0 8,9 8,9 23,9 32,8

100 3,3

Γενικές εργασίες 31,7 13,9 11,1 16,1 26,1

1,1 100 3,0

Φύλαξη παιδιών 20,0 17,2 29,4 16,1 15,0

2,2 100 2,9

Ιατρικές υπηρεσίες στο σπίτι 22,2 16,7 25,0 15,6 18,3

2,2 100 2,9

Σχολικός τροχονόµος 25,6 23,9 22,8 15,0 11,7 1,1

100 2,6

Υπηρεσίες για ηλικιωµένους 32,8 18,3 21,7 15,6 11,7 0,0

100 2,5

Καθαρισµός ακτών, οδικού

δικτύου 35,6 26,7 17,8 8,9 11,1 0,0

100 2,4

Συµβουλευτική υποστήριξη

σε νεαρά άτοµα µε

οικογενειακά προβλήµατα 32,8 27,2 22,2 9,4 7,2

1,1 100 2,3

Συµβουλευτική υποστήριξη

σε νέους γονείς 36,1 27,2 23,3 8,3 4,4

0,6 100 2,2

σελίδα 38

Τ001

Κοινωνικός διαµεσολαβητής 38,3 36,1 16,7 2,8 5,6

0,6 100 2,1

Σύµβουλος εργασίας 51,1 22,8 15,0 6,1 4,4

0,6 100 1,9

Έκτο επάγγελµα είναι οι ‘‘Υπηρεσίες για ηλικιωµένους’’ µε µέση τιµή 2,5. Η

πλειοψηφία των ερωτώµενων στην περίπτωση αυτή τείνει να έχει διάθεση να καλύψει

τα µισά και λιγότερα σχετικά µε το κόστος. Λαµβάνοντας υπόψη και το νεαρό της

ηλικίας του δείγµατος των ανέργων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην κατηγορία αυτή

προκύπτει από το γεγονός ότι είναι το µόνο επάγγελµα για το οποίο το ποσοστό όσων

δεν απάντησαν είναι µηδενικό.

Στις επόµενες θέσεις και µε πολύ µικρή διαφοροποίηση στις µέσες τιµές τους

,έχουµε κατά σειρά τέσσερα επαγγέλµατα. Αυτά είναι ο ‘‘Καθαρισµός ακτών-οδικού

δικτύου’’, η ‘‘Συµβουλευτική υποστήριξη σε νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα’’

η ‘‘Συµβουλευτική υποστήριξη σε νέους γονείς’’ και ο ‘‘Κοινωνικός διαµεσολαβητής’’. Τα

ποσοστά των επαγγελµάτων αυτών κυµαίνονται σε παρόµοια επίπεδα. Το τελευταίο

στην κατάταξη επάγγελµα είναι αυτό του ‘‘Συµβούλου εργασίας’’ µε µέση τιµή 1,9. Το

µικρό ύψος της µέσης τιµής του, κατά κύριο λόγο οφείλεται στο πολύ µεγάλο ποσοστό

που έχει στην κατηγορία ‘‘Καθόλου’’ (51,1%). Η στάση αυτή από την πλευρά του

δείγµατος ίσως να υποδηλώνει ότι η συγκεκριµένη υπηρεσία θεωρείται ότι πρέπει να

προσφέρεται εξ ολοκλήρου από της κρατικές υπηρεσίες.

Από τα παραπάνω συµπεραίνουµε ότι τα επαγγέλµατα τα οποία παρουσιάζουν

υψηλότερες µέσες τιµές και άρα το δείγµα φαίνεται περισσότερο διατεθειµένο να

συµβάλλει οικονοµικά για την απολαβή των υπηρεσιών τις οποίες αυτά προσφέρουν,

αφορούν επαγγέλµατα τα οποία στοχεύουν στην προσωπική εξυπηρέτηση του πολίτη.

Αντίστοιχα για τα επαγγέλµατα τα οποία τείνουν να βελτιώνουν την ποιότητα των

δηµόσιων αγαθών ή ίσως δεν αφορούν άµεσα το δείγµα, έχουµε µικρή διάθεση

συµµετοχής στο κόστος για τη χρήση τους. Τέλος, πρέπει να τονισθεί και η αντίφαση

µεταξύ των δύο τελευταίων πινάκων που εστιάζεται αρχικά στις κατηγορίες ‘‘Υπηρεσίες

για ηλικιωµένους’’ και ‘‘Συµβουλευτική υποστήριξη σε νεαρά άτοµα µε οικογενειακά

προβλήµατα’’. Ενώ οι δύο αυτές κατηγορίες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις

αναγκαιότητας ύπαρξης αυτών των υπηρεσιών, παρατηρείται ότι στη διάθεση κάλυψης

µέρους ή του συνόλου του κόστους τους, βρίσκονται στις µεσαίες θέσεις, γεγονός που

εκφράζει ξεκάθαρα την άποψη του δείγµατος ότι είναι µεν σηµαντικές για το κοινωνικό

σύνολο υπηρεσίες, αλλά θα πρέπει να διασφαλίζονται περισσότερο από το κράτος ή τις

τοπικές αρχές. Έπειτα, σχετικά µε την κατηγορία ‘‘Καθαρισµός ακτών-οδικού δικτύου’’

σελίδα 39

Τ001

εµφανίζεται η ίδια λογική, µιας και βρίσκεται στη δεύτερη θέση αναγκαιότητας, αλλά

σύµφωνα µε τον πίνακα 11, αντιµετωπίζεται περισσότερο ως δηµόσιο αγαθό που θα

πρέπει να προσφέρεται µε το ελάχιστο δυνατόν αντίτιµο.

Πίνακας 12. Ποσοστά χρηµατοδότησης των παραπάνω υπηρεσιών από το κράτος ή την τοπική αυτοδιοίκηση (ποσοστά %) Απάντηση Ποσοστό % Όχι 1,1 Ναι 98,9 Κράτος 57,3 ∆ήµος 24,4 Νοµαρχία 17,2 Σύνολο 100,0

Η συντριπτική πλειοψηφία του δείγµατος συµφωνεί µε την άποψη πως το

κράτος ή η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να συµµετέχουν οικονοµικά στην κάλυψη του

κόστους χρήσης των παραπάνω επαγγελµάτων, τα οποία ανήκουν στον κοινωνικό

τοµέα. Ο Πίνακας 12 παρουσιάζει τα επιµέρους ποσοστά της άποψης αυτής.

Αναλυτικότερα, µόνο το 1,1% δεν συµφωνεί µε την άποψη αυτή. Το υπόλοιπο 98.9%

µοιράζεται ανάµεσα σε τρεις επιλογές. Η άποψη ότι το Κράτος πρέπει να συµµετέχει

οικονοµικά είναι η κυρίαρχη µε ποσοστό 57,2%. Έπεται ο ∆ήµος µε 24,2% και τέλος η

Νοµαρχία µε 17,2% Από τα παραπάνω συµπεραίνεται πως τα επαγγέλµατα του τρίτου

τοµέα, εντάσσονται στη συνείδηση του δείγµατος περισσότερο στις υποχρεώσεις του

κράτους και λιγότερο σε αυτές της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ σε συνάρτηση µε τον

Πίνακα 11, παρατηρείται ότι το αντίτιµο της προσφοράς των υπηρεσιών τους δεν

θεωρείται ότι πρέπει να βαραίνει εξ ολοκλήρου τον ίδιο τον πολίτη, ακόµα και αν οι

υπηρεσίες αυτές τον αφορούν στο σύνολό τους άµεσα ή έµµεσα.

Πίνακας 13. Κοινωνικές οµάδες στις οποίες πρέπει να προσφέρονται οι παραπάνω υπηρεσίες (ποσοστά %) Κοινωνικές οµάδες Ποσοστό % Ηλικιωµένοι 72,8 Άτοµα µε ειδικές ανάγκες 72,2 Ασθενείς 35,0 Μονογονεϊκές οικογένειες 30,6 Σε όλες τις κοινωνικές οµάδες 24,4 Νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα 20,6 Φοιτητές 13,3 Αλλοδαποί 2,8 Άλλο 0,6

σελίδα 40

Τ001

Ο Πίνακας 13 παρουσιάζει σε φθίνουσα σειρά τις κοινωνικές οµάδες στις οποίες

πρέπει κατά προτεραιότητα να προσφέρονται οι παραπάνω υπηρεσίες, σύµφωνα πάντα

µε την άποψη του δείγµατος. Στις δύο πρώτες θέσεις έχουµε την κατηγορία των

‘‘Ηλικιωµένων’’ µε 72,8% και τα ‘‘Άτοµα µε ειδικές ανάγκες’’ µε ποσοστό 72,2%. Με

υποδιπλάσια ποσοστά από τα προηγούµενα ακολουθούν οι κατηγορίες των ‘‘Ασθενών’’

(35,0%), οι ‘‘Μονογονεϊκές οικογένειες’’ (30,6%), τα ‘’Νεαρά άτοµα µε οικογενειακά

προβλήµατα’’ (20,6%), οι ‘‘Φοιτητές’’ (13,3%) και οι ‘‘Αλλοδαποί’’ µε 2,8%. Η

κατηγορία ‘‘Σε όλες τις κοινωνικές οµάδες’’ εµφανίζεται µε ποσοστό 24,4%.

∆ιαπιστώνεται ότι στις υψηλότερες θέσεις βρίσκονται οι πιο ευπαθείς κοινωνικές

οµάδες, καταδεικνύοντας έτσι µια κοινωνική ευαισθησία του δείγµατος. Μικρή

προτεραιότητα δίνεται από την πλευρά του δείγµατος σε κατηγορίες που επιδιώκουν

ένα συµπληρωµατικό εισόδηµα, όπως οι ‘Φοιτητές’, γεγονός που εντοπίζει τη

σοβαρότητα του προβλήµατος της ανεργίας, µιας και θεωρείται ότι προηγούνται αυτοί

που είναι έτοιµοι να ενταχθούν στις παραγωγικές διαδικασίες. Εντύπωση προκαλεί το

πολύ µικρό ποσοστό της κατηγορίας των ‘Αλλοδαπών’. Το τελευταίο ίσως να αποτελεί

µια ένδειξη του µικρού βαθµού ενσωµάτωσης των οικονοµικών µεταναστών, όχι τόσο

στην ελληνική οικονοµία, αλλά στην συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Η είσοδος

τους στη χώρα φαίνεται να ανατιµετωπίζεται περισσότερο ως ένα αναγκαίο κακό, ενώ

ως κοινωνική οµάδα δεν θεωρείται ότι χρήζει υποστήριξης. Το σκεπτικό αυτό ενισχύεται

και από τα αποτελέσµατα του επόµενου πίνακα.

Πίνακας 14. Κοινωνικές οµάδες, οι οποίες έχουν προτεραιότητα να εργαστούν στις παραπάνω υπηρεσίες Κοινωνικές οµάδες Ποσοστό % Νέοι άνεργοι 70,0 Γυναίκες χωρισµένες µε παιδί 50,6 Άτοµα µε ειδικές ανάγκες 32,2 Άτοµα µεγάλης ηλικίας 17,8 Άτοµα που επιζητούν µερική απασχόληση 7,2 Φοιτητές 5,6 Άλλο 3,3 Μετανάστες 3,3

Ο Πίνακας 14 δίνει τα ποσοστά των απαντήσεων του δείγµατος αναφορικά µε το

ποιες κοινωνικές οµάδες έχουν προτεραιότητα να εργαστούν στις υπηρεσίες του Πίνακα

11. Η κατάταξη ακολουθεί µια ιεραρχική σειρά όπως παρουσιάζεται στον πίνακα.

Αναλυτικότερα, όσο αποµακρυνόµαστε από την κορυφή το ποσοστό φθίνει περίπου

κατά 15-20% ανά θέση, τουλάχιστον µέχρι και την πέµπτη κοινωνική οµάδα, έπειτα

από την οποία τα ποσοστά είναι της ίδιας τάξης.

σελίδα 41

Τ001

Οι ‘‘Νέοι άνεργοι’’ εµφανίζονται µακράν στην πρώτη θέση µε ποσοστό 70,0% και

ακολουθούν οι ‘‘Γυναίκες χωρισµένες µε παιδί’’ (50,6%). Έπειτα έχουµε τα ‘‘Άτοµα µε

αναπηρία’’ (32,2%) και τα ‘‘Άτοµα µεγάλης ηλικίας’’ (17,8%). Με αρκετά µικρότερα

ποσοστά στις επόµενες θέσεις είναι ‘‘Τα άτοµα που επιζητούν µερική απασχόληση’’

(7,2%), οι ‘‘Φοιτητές’’(5,6%) και οι ‘‘Μετανάστες’’ (3,3%).

Η πλειοψηφία του δείγµατος είναι νεαρής ηλικίας, οπότε και το ποσοστό της

κατηγορίας ‘‘Νέοι άνεργοι’’ στον Πίνακα 14 κρίνεται αναµενόµενο. Οι υπόλοιπες τρεις

οµάδες που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά επιβεβαιώνουν το κοινωνικό ενδιαφέρον

προς αυτές, το οποίο εντοπίστηκε και στον Πίνακα 13. Σε γενικές γραµµές,

επιβεβαιώνεται και πάλι η συµπάθεια και η προτεραιότητα που εκδηλώνει το δείγµα

προς τα περισσότερο ευάλωτα κοινωνικά σύνολα. Παράλληλα, και σε αυτήν την

περίπτωση, δίνεται µικρή προτεραιότητα σε κοινωνικά σύνολα που έχουν ανάγκη

συµπληρωµατικό εισόδηµα όπως ‘‘Τα άτοµα που επιζητούν µερική απασχόληση’’ και οι

‘‘Φοιτητές’’, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση ενίσχυσης των ευκαιριών

απασχόλησης των αλλοδαπών.

Πίνακας 15. Χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να διακρίνουν κάποιον, ώστε να µπορεί να ανταποκριθεί σε µία από τις παραπάνω ευκαιρίες απασχόλησης (ποσοστά %) Χαρακτηριστικά Ποσοστό % Προθυµία για εργασία 61,1 Γνώση του αντικειµένου 52,2 ∆ιάθεση κοινωνικής συνεισφοράς 42,8 Πτυχίο ΑΕΙ/ΤΕΙ 35,0 Οργάνωση και δηµιουργικότητα 31,7 Τιµιότητα 29,4 Οµαδικότητα 13,9 Άλλο 1,1

Στον Πίνακα 15 παρατίθενται τα χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να διακρίνουν

κάποιον, ώστε να µπορεί να ανταποκριθεί, σε µία από τις παραπάνω ευκαιρίες

απασχόλησης. Το κύριο χαρακτηριστικό το οποίο απαιτείται είναι η ‘‘Προθυµία για

εργασία’’ η οποία εκφράζεται µε ποσοστό ύψους 61,1%. ∆εύτερο στην κατάταξη

έρχεται η ‘‘Γνώση του αντικειµένου’’ (52,2%) και τρίτο η ‘‘∆ιάθεση κοινωνικής

συνεισφοράς’’ (42,2%). Ακολουθεί η προϋπόθεση της κατοχής ‘‘πτυχίου ΑΕΙ/ΤΕΙ’’

(35,0%), η ‘‘Οργάνωση και δηµιουργικότητα’’ (31,7%), η ‘‘Τιµιότητα’’ (29,4%) και

τέλος η ‘‘Οµαδικότητα’’ (13,9%). Η κατάταξη της ‘‘Προθυµίας για εργασία’’ στην πρώτη

θέση συµφωνεί µε τον προηγούµενο πίνακα, αφού αποτελεί κύριο γνώρισµα των νέων

ανέργων. Επίσης, υψηλό ποσοστό διαθέτει η ‘‘Γνώση του αντικειµένου’’, η οποία

απαίτηση περιορίζει τους µη ειδικευµένους και καταρτισµένους άνεργους. Στην

τελευταία θέση βρίσκεται η ‘‘Οµαδικότητα’’ µε αρκετά µικρό ποσοστό. Το ποσοστό αυτό

σελίδα 42

Τ001

µπορεί να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι τα επαγγέλµατα, τα οποία στον Πίνακα 11

παρουσίασαν την υψηλότερη ελκτικότητα, δεν απαιτούν ιδιαίτερη συνεργασία για να

διεκπεραιωθούν τα καθήκοντα που αυτά συνεπάγονται.

Συνοπτικά, οι τάσεις οι οποίες εντοπίστηκαν από την ανάλυση των πινάκων για

τα νοικοκυριά, δείχνουν µια ξεκάθαρη τοποθέτηση, ότι οι πιο ευπαθείς κοινωνικές

οµάδες πρέπει να αποτελούν κύριο στόχο για τη δηµιουργία θέσεων εργασίας, προς

εξυπηρέτηση των αναγκών τους. Οι υπηρεσίες για τις οποίες εµφανίζεται µεγαλύτερη

προθυµία από το δείγµα για συνεισφορά στο κόστος, είναι αυτές που προσφέρουν

θέσεις εργασίας που παρέχουν προσωποκεντρική εξυπηρέτηση. Το αντίστροφο ισχύει

για αυτές που αναφέρονται σε εξυπηρέτηση του γενικότερου κοινωνικού συνόλου.

Στον κανόνα των περιπτώσεων φαίνεται πως η συγχρηµατοδότηση, από το κράτος κατά

κύριο λόγο, θεωρείται επιβεβληµένη ανεξαρτήτως του είδους της υπηρεσίας που

προσφέρεται.

Σε τελική ανάλυση, τη µεγαλύτερη προτεραιότητα για εργασία φαίνεται να

έχουν οι νέοι άνεργοι και ορισµένες ευπαθείς κοινωνικές οµάδες, όπως οι χωρισµένες

γυναίκες µε παιδί και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, κάτι το οποίο αναµενόταν µιας και

αποτελούν κοινωνικά σύνολα που χρήζουν της µεγαλύτερης δυνατής στήριξης. Τα

ουσιαστικά προσόντα που απαιτούνται από το κοινωνικό σύνολο είναι, κατά κύριο

λόγο, η προθυµία για εργασία και η σωστή κατάρτιση σε κάθε θέση εργασίας, κάτι το

οποίο θα µπορούσε να θεωρηθεί ως ένας συνδυασµός της αξίας για διάθεση για

προσφορά και της αναγκαιότητας της γνώσης και της εκπαίδευσης στην κάλυψη

οποιασδήποτε θέσης εργασίας.

12. ∆ιεύρυνση της προσφοράς εργασίας στα πλαίσια της

κοινωνικής οικονοµίας

Στο Κεφάλαιο 12 αναλύονται τα δεδοµένα του δεύτερου ερωτηµατολογίου της

µελέτης, το οποίο αφορά τις τάσεις των ανέργων απέναντι στις προτεινόµενες θέσεις

εργασίας στην αγορά στόχου. Σε αυτό το ερωτηµατολόγιο, όπως έχει ήδη αναφερθεί,

το δείγµα αποτελείται από 85 ανέργους, οι οποίοι επιλέχθηκαν τυχαία, χωρίς ορισµένες

προϋποθέσεις, και προέρχονται από τµήµατα κατάρτισης του Κέντρου Κατάρτισης

Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας (ΚΕΚΑΝΑΜ), από εγγεγραµµένους ανέργους

στις υπηρεσίες του ΟΑΕ∆ της πόλης του Βόλου και από τους σηµαντικότερους οικισµούς

του Νοµού Μαγνησίας.

Στην οµάδα των Πινάκων 16-22 παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία των

ανέργων. Αυτά αφορούν ηλικιακά δεδοµένα, τον τόπο κατοικίας, την οικογενειακή

κατάσταση, αλλά και πληροφορίες σχετικά µε την εκπαίδευση και πιθανή προηγούµενη

απασχόληση τους.

σελίδα 43

Τ001

Πίνακας 16. Ηλικία Ηλικία (έτη) Ποσοστό % 18-35 71,8 36-55 23,5 56< 4,7 Σύνολο 100,0

Στον Πίνακα 16 παρουσιάζονται τα ηλικιακά δεδοµένα του δείγµατος. Το κύριο µέρος

του είναι νεαρής ηλικίας όπως φαίνεται από το ποσοστό της ηλικιακής οµάδας ‘‘18-35’’

το οποίο είναι 71,8%. Η οµάδα ‘‘36-55’’ έχει ποσοστό 23,5%, ενώ αυτή των ‘‘56 και

άνω’’ µόλις 4,7%.

Πίνακας 17. Τόπος κατοικίας Τόπος κατοικίας Ποσοστό % Βόλος 76,5 Ν.Ιωνία 10,6 Εκτός Π.Σ.Β. 12,9

Σύνολο 100,0 Πίνακας 18. Φύλλο Φύλλο Ποσοστό % Άρρεν 35,5 Θήλυ 64,7 Σύνολο 100,0

Ο κύριος τόπος κατοικίας (Πίνακας 17) είναι ο ∆ήµος Βόλου µε ποσοστό 76,5%. Το

10,6% του δείγµατος έχει δηλώσει ως τόπο µόνιµης κατοικίας το ∆ήµο Ν. Ιωνίας και το

υπόλοιπο 12,9% διαµένει εκτός του πολεοδοµικού συγκροτήµατος του Βόλου. Από τον

Πίνακα 18 φαίνεται πως το 35,5% του δείγµατος αποτελείται από άνδρες, ενώ το

64,7% από γυναίκες. Το υψηλότερο ποσοστό τωφν γυνακών στο δείγµα βρίσκεται σε

αντιστοιχία µε το γεγονός οτι το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σαφώς

µεγαλύτερο από αυτό των ανδρών.

Πίνακας 19. Οικογενειακή κατάσταση Οικογενειακή κατάσταση Ποσοστό % Μ.Τ. παιδιών Άγαµος/ η 55,3 Έγγαµος/ η 9,4 ∆ιαζευγµένος/ η 1,2

σελίδα 44

Τ001

Έγγαµοι µε παιδιά 29,4 1,6 ∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 3,5 1,7 Σύνολο 100,0

Στον Πίνακα 19 έχουµε στοιχεία για την οικογενειακή κατάσταση των ανέργων. Από

αυτούς το 55,3% είναι άγαµοι και το 10,6% έγγαµοι ή διαζευγµένοι χωρίς παιδιά. Από

το υπόλοιπο το 29,4% είναι έγγαµοι µε 1,6 παιδιά κατά µέσο όρο και 3,5% είναι

διαζευγµένοι µε 1,7 παιδιά κατά µέσο όρο.

Πίνακας 20. Εκπαίδευση Εκπαίδευση Ποσοστό % ∆ηµοτικό 5,9 Γυµνάσιο 3,5 Λύκειο 15,3 ΤΕΕ 2,4 ΚΕΚ 5,9 ΙΕΚ 10,6 ΤΕΙ 11,8 ΑΕΙ 42,4 Μεταπτυχιακό 4,7 Σύνολο 100,0 Σύµφωνα µε τον Πίνακα 20, διαπιστώνεται πως το 58,9% του δείγµατός µας

είναι τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Ένα 18,9% έχει αποφοιτήσει από ΤΕΕ, ΚΕΚ ή ΙΕΚ και

το υπόλοιπο 24,7% είναι πρωτοβάθµιας ή δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Σε γενικές

γραµµές το επίπεδο εκπαίδευσης του δείγµατος χαρακτηρίζεται υψηλο.

Πίνακας 21. ∆ιάρκεια προηγούµενης απασχόλησης ∆ιάρκεια προηγούµενης απασχόλησης σε έτη Ποσοστό % ΟΧΙ 24,2 ΝΑΙ 75,8 0-1 12,9 1-2 15,3 2-3 9,4 3-4 9,4 4-8 11,8 8-12 12,9 >12 7,1 Σύνολο 100,0 Πίνακας 22. Είδος προηγούµενης απασχόλησης Είδος προηγούµενης απασχόλησης Ποσοστό % Σε γραφείο 24,7

σελίδα 45

Τ001

Άλλο 24,7 Πωλητής/τρια σε κατάστηµα 15,3 Τεχνίτης 10,6 Σε κέντρα ψυχαγωγίας 10,6 Υπηρεσίες/ εξωτερικές εργασίες 7,1 Ανειδίκευτος εργάτης 4,7 Ανεξάρτητος επαγγελµατίας 3,5 ∆ιευθυντής/ ΠροϊστάµενοςΥπεύθυνος υπηρεσίας ή τµήµατος 2,4 Σύνολο 100,0

Στους Πίνακες 21 και 22 παρατίθενται στοιχεία για την προηγούµενη

απασχόληση των ανέργων. Ο Πίνακας 21 δείχνει ότι το 24,2% του δείγµατος δεν έχει

εργαστεί στο παρελθόν. Το 75,8% το οποίο έχει εργαστεί, παρουσιάζει σχετική

οµοιοµορφία στην κατανοµή των ποσοστών ανάλογα µε τη διάρκεια προηγούµενης

απασχόλησης. Έτσι αυτοί που έχουν εργαστεί από ‘‘0-1 έτη’’ είναι 12,9%, οι από ‘‘1 έως

2’’ αποτελούν το 15,3%και από ‘‘2-3’’ και ‘‘3-4’’ το 9,4%. Για διάστηµα ‘‘4 µε 8’’ έτη το

ποσοστό είναι 11,8%, για ‘‘8-12’’ 12,9% και τέλος για ‘‘12 έτη και άνω’’ 7,1%.

Όπως αναφέρθηκε, βάση του Πίνακα 16, το δείγµα είναι στο µεγαλύτερο µέρος

του νεαρής ηλικίας οπότε και δικαιολογούνται τα υψηλά ποσοστά απασχόλησης για

περιόδους µικρότερες των τριών ετών. Αναφορικά µε το είδος της προηγούµενης

απασχόλησης (Πίνακας 22) εντοπίζεται υψηλό ποσοστό ερωτώµενων ανέργων, οι

οποίοι έχουν εργαστεί σε γραφείο (24,7%), αλλά και αντίστοιχο ποσοστό έχει δηλώσει

απασχόληση που εντάσσεται σε διαφορετική κατηγορία από αυτές που περιλαµβάνονται

στον Πίνακα 22. Το µεγαλύτερο µέρος από το τελευταίο, δήλωσε πως απασχολούταν

σε δηµόσιους ή ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς φορείς. Το αντικείµενο το οποίο

συναντήθηκε τις περισσότερες φορές ήταν η διδασκαλία ξένων γλωσσών. Η επόµενη

κατηγορία στην κατάταξη είναι η απασχόληση σε κατάστηµα ως πωλητής/τρια µε

ποσοστό 15,3%. Ακολουθούν από 10,6% οι τεχνίτες και οι εργαζόµενοι σε κέντρα

ψυχαγωγίας και στις επόµενες θέσεις βρίσκονται οι απασχολούµενοι σε υπηρεσίες/

εξωτερικές εργασίες µε 7,1% και οι ανειδίκευτοι εργάτες µε 4,7%. Στις τελευταίες δύο

θέσεις µε 3,5% και 2,4% έχουµε τους ανεξάρτητους επαγγελµατίες και διευθυντές/

προϊστάµενους / υπεύθυνους υπηρεσιών ή τµηµάτων.

∆εν παρατηρείται κάποια αναντιστοιχία στην κατάταξη των επαγγελµάτων σε

σχέση µε το εκπαιδευτικό επίπεδο το οποίο παρουσιάστηκε παραπάνω. Έτσι, µπορεί να

συσχετισθεί το µεγάλο ποσοστό του δείγµατος τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, µε το

αντίστοιχου µεγέθους ποσοστό προηγούµενης απασχόλησης σε γραφεία και

εκπαιδευτικά ιδρύµατα.

Ο Πίνακας 23 αποτυπώνει το ενδιαφέρον απασχόλησης στα παραπάνω

προτεινόµενα επαγγέλµατα, τα οποία θα µπορούσαν να ενταχθούν στη λογική

ανάπτυξης της κοινωνικής οικονοµίας στην ευρύτερη περιοχή του Νοµού Μαγνησίας,

σελίδα 46

Τ001

όπως αυτό προέκυψε από την επεξεργασία των απαντήσεων του δείγµατος. Οι

ερωτώµενοι αρχικά καλούνταν να αποφασίσουν για κάθε επάγγελµα εάν τους

ενδιέφερε. Έπειτα, αφού εκδήλωναν ενδιαφέρον, έπρεπε να προσδιορίσουν το είδος

της απασχόλησης που προτιµούσαν. Είχαν την ελευθερία να χρησιµοποιήσουν δύο

κατηγορίες. Η πρώτη αφορούσε τη χρονική διάρκεια της απασχόλησης (µόνιµη ή

προσωρινή) και η δεύτερη το είδος της (πλήρης ή µερική). Πρέπει ακόµη να τονισθεί

οτι το δείγµα δεν είχε περιορισµό επιλογών. Με αυτό τον τρόπο έγινε δυνατός ο

προσδιορισµός της αντανάκλασης του ειδικού βάρους ελκτικότητας κάθε επαγγέλµατος

στο δείγµα και επαγωγικά η κατάταξή τους.

Πίνακας 23. Ενδιαφέρον απασχόλησης στα παρακάτω επαγγέλµατα, τα οποία ανήκουν στην κοινωνική οικονοµία (ποσοστό %) Πλήρης Μερική Επαγγέλµατα Μόνιµα Προσωρινά απασχόληση απασχόληση Κοινωνικός διαµεσολαβητής (βοηθάει στις γραφειοκρατικές διαδικασίες) 21,2 4,7 29,4 12,9

Σύµβουλος εργασίας 23,5 2,4 32,9 8,2

Υποστήριξη σε νέους γονείς 15,3 7,1 16,5 14,1

Σχολικός τροχονόµος 11,8 5,9 11,8 11,8

Φύλαξη παιδιών (εντός /εκτός σπιτιού) 7,1 11,8 9,4

10,6

Γενικές εργασίες στο σπίτι (επισκευές, βάψιµο, κηπουρικές εργασίες) 9,4 3,5 10,6 2,4

Υπηρεσίες για ηλικιωµένους (ψώνια, δουλειές στο σπίτι) 4,7 5,9 4,7 8,2

Ιατρικές υπηρεσίες στο σπίτι (ενέσεις, φυσικοθεραπεία, λήψη αίµατος) 4,7 5,9 4,7 7,1

Καθαρισµός ακτών, οδικού δικτύου (εκτός πόλης) 5,9 1,2 5,9 4,7

σελίδα 47

Τ001

Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι 2,4 2,4 1,2 2,4

Στις πρώτες θέσεις των προτιµήσεων βρίσκονται ο ‘‘Κοινωνικός

διαµεσολαβητής’’ και ο ‘‘Σύµβουλος εργασίας’’, ενώ χαρακτηριστική είναι η σαφής

προτίµηση του δείγµατος για µόνιµη και πλήρη απασχόληση και στις δύο περιπτώσεις.

Με αρκετά µικρότερα ποσοστά, στην τρίτη θέση της κατάταξης, έχουµε το επάγγελµα

της ‘‘Υποστήριξης σε νέους γονείς’’ µε τις ίδιες επιλογές ως προς το είδος απασχόλησης

αλλά µε λιγότερο έντονα ποσοστά. Με µικρότερα επίπεδα προτίµησης ακολουθεί ο

‘‘Σχολικός τροχονόµος’’ µε προβάδισµα της µόνιµης απασχόλησης απο τη µια µεριά,

ενώ από την άλλη διατηρεί την ίδια προτίµηση ως προς το αν είναι πλήρης ή µερική. Η

‘‘Φύλαξη παιδιών’’ είναι στην πέµπτη θέση µε αρκετά ισορροπηµένα ποσοστά ενώ στις

‘‘Γενικές εργασίες’’ που ακολουθούν είναι πάλι σαφής η προτίµηση σε µόνιµη και πλήρη

απασχόληση, όπως και στις πρώτες περιπτώσεις. Στην έβδοµη θέση έχουµε τις

‘‘Υπηρεσίες σε ηλικιωµένους’’ όπου πιο έντονη είναι η διάθεση για µερική απασχόληση,

ίσως λόγω της φύσης του επαγγέλµατος. Έπονται οι ‘‘Ιατρικές υπηρεσίες στο σπίτι’’ µε

µόνη διαφοροποίηση το 7,1% στη στήλη ‘‘Μερική απασχόληση’’ οπότε και µπαίνει στη

λογική του προηγούµενου επαγγέλµατος. Στην προτελευταία θέση είναι ο ‘‘Καθαρισµός

ακτών και οδικού δικτύου’’ µε 5,9% στις στήλες ‘‘Μόνιµη’’ και ‘‘Πλήρης απασχόληση’’

και τέλος καταλήγουµε στις ‘‘Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι’’ όπου υπερτερεί η

προσωρινή και η µερική απασχόληση, προφανώς λόγω του είδους των υπηρεσιών που

προσφέρονται.

Από την παραπάνω κατάταξη γίνεται φανερή η προτίµηση του δείγµατος προς τα

δύο επαγγέλµατα γραφείου µε αρκετή διαφορά από τα υπόλοιπα. Η συγκεκριµένη

συµπεριφορά βρίσκεται σε συµφωνία µε τα δεδοµένα του Πίνακα 22, ο οποίος περιέχει

δεδοµένα σχετικά µε την προηγούµενη απασχόληση του δείγµατος. Αν συγκρίνουµε

τους πίνακες παρατηρούµε ότι υπάρχει συνέπεια, αφού αντίστοιχο ποσοστό

ερωτώµενων είχαν εργαστεί στο παρελθόν σε παρόµοια θέση.

Σε συνέχεια της παραπάνω παρατήρησης τα επόµενα επαγγέλµατα στην

κατάταξη αφορούν την ‘‘Υποστήριξη σε νέους γονείς’’, τον ‘‘Σχολικό τροχονόµο’’ και τη

‘‘Φύλαξη παιδιών’’. Τα προηγούµενα έχουν έµµεσα ή άµεσα να κάνουν µε εκπαιδευτικές

και συµβουλευτικές διαδικασίες και η επιλογή τους µπορεί να αποδοθεί στο κοµµάτι του

δείγµατος το οποίο στον Πίνακα 22 δήλωσε την κατηγορία ‘‘Άλλο’’. Όπως έχει ήδη

αναφερθεί η κύρια δραστηριότητα που δηλώθηκε στην εν λόγω κατηγορία αφορούσε

εκπαιδευτικά επαγγέλµατα.

Εξετάζοντας τα δεδοµένα του Πίνακα 23 κατά στήλη, καταλήγουµε σε

συµπεράσµατα σχετικά µε τα χρονικά χαρακτηριστικά των επαγγελµάτων τα οποία

προτιµά το δείγµα. Επιπλέον, συγκρίνοντας τις τιµές µεταξύ των στηλών µπορούν να

σελίδα 48

Τ001

δηµιουργηθούν προφίλ των επαγγελµάτων, τα οποία θα αντιπροσωπεύουν τις πιθανές

προοπτικές εξέλιξης και αποκατάστασης που προσφέρει το κάθε ένα από αυτά. Σε

συνάρτηση µε την κατάταξη, όπως απεικονίζεται στον Πίνακα 23, θα προκύψει µια

σαφής εικόνα για την ελκτικότητα κάθε προτεινόµενης θέσης εργασίας.

Συγκρίνοντας τις στήλες ‘‘Μόνιµα’’ και ‘‘Προσωρινά’’ παρατηρούµε πως οι τιµές

της πρώτης είναι κατά µέσο όρο διπλάσιες από αυτές της δεύτερης. Οι µόνες

περιπτώσεις κατά τις οποίες η στήλη ‘‘Προσωρινά’’ έχει µεγαλύτερη τιµή, είναι αυτές

της ‘‘Φύλαξης παιδιών’’, των ‘‘Υπηρεσιών σε ηλικιωµένους’’ και των ‘‘Ιατρικών

υπηρεσιών στο σπίτι’’. Στις τρεις αυτές περιπτώσεις η µέγιστη διαφορά είναι της τάξης

του 4,7% επί του συνόλου του δείγµατος. Τα επαγγέλµατα αυτά πλην των ‘‘Ιατρικών

υπηρεσιών στο σπίτι’’, ανέκαθεν ήταν περιστασιακής απασχόλησης. Συνεπώς,

καταλήγουµε στο συµπέρασµα πως κύριο αίτηµα του δείγµατος είναι η ‘‘µόνιµη

απασχόληση’’.

Έτσι, βασισµένοι στα υψηλά ποσοστά επί του δείγµατος που συναντήσαµε,

διαπιστώνεται ότι υπάρχει σηµαντική ζήτηση κοινωνικών επαγγελµάτων γραφείου για

µόνιµη και πλήρη απασχόληση. Ικανή ζήτηση επίσης παρατηρείται για τα επαγγέλµατα

της ‘‘Υποστήριξης σε νέους γονείς’’ και του ‘‘Σχολικού τροχονόµου’’ µε την προϋπόθεση

πως η απασχόληση θα είναι µόνιµη. Μοναδική σηµαντική παραφωνία αποτελεί το

επάγγελµα της ‘‘Φύλαξης παιδιών’’, το οποίο εµφανίζει µεγαλύτερο ποσοστό στην

στήλη της ‘‘Προσωρινής απασχόλησης’’, προφανώς διότι δεν θεωρείται ότι µπορεί να

αποτελέσει θέση εργασίας εφ’όρου ζωής ή που καλύπτει όλες τις βιοποριστικές ανάγκες.

Η µεγάλη αυτή διαφορά στις τιµές των στηλών του Πίνακα 23 ανά επάγγελµα,

ουσιαστικά τα διαχωρίζει σε κατηγορίες ανάλογα µε την οικονοµική διασφάλιση, τη

σταθερότητα και την κοινωνική καταξίωση που προσδοκά το δείγµα από κάθε ένα από

αυτά. Κατά συνέπεια στην πρώτη κατηγορία των πιο ελκτικών επαγγελµάτων µε τα

υψηλότερα ποσοστά έχουµε τον ‘‘Κοινωνικό διαµεσολαβητή’’ και τον ‘‘Σύµβουλο

εργασίας’’. Η επόµενη κατηγορία περιλαµβάνει την ‘‘Υποστήριξη σε νέους γονείς’’, τον

‘‘Σχολικό τροχονόµο’’ και οριακά τη ‘‘Φύλαξη παιδιών’’ και τις ‘‘Γενικές εργασίες στο

σπίτι’’. Η τελευταία κατηγορία περιλαµβάνει τα υπόλοιπα επαγγέλµατα τα οποία δεν

‘‘πείθουν’’ το δείγµα ότι διαθέτουν µια δυναµική αποκατάστασης και εξέλιξης.

Πίνακας 24α. Επιθυµητή ελάχιστη καθαρή αµοιβή (€) ανά ώρα για τα παραπάνω επαγγέλµατα, τα οποία ανήκουν στην κοινωνική οικονοµία

Προηγούµενη Οικογενειακή

Εκπαίδευση (%) Ηλικία (%)

απασχόληση (%) κατάσταση (%)

σελίδα 49

Τ001

Αµοιβή (€) ΜΤ Β βάθµια Γ βάθµια 18-35 36-55 56< ΟΧΙ

ΝΑΙ Έγγαµος Άγαµος

1-4 3,7 5,5 12,9 16,7 1,9 0,0

3,8 14,8 0,0 18,6

5 5,0 2,9 20,3 18,6 14,8 0,0 9,3

24,1 18,6 14,8

6 6,0 12,9 35,3 37,0 7,4 3,8 3,8

44,4 18,6 29,6

Ο Πίνακας 24α µας δίνει αναλυτικά την προτεινόµενη ελάχιστη αµοιβή ανά ώρα

για τα παραπάνω επαγγέλµατα. Στην περίπτωση αυτή τα ποσοστά κάθε κατηγορίας, για

παράδειγµα ‘Εκπαίδευση’, που συνδυάζονται µε την προτεινόµενη καθαρή αµοιβή

αθροίζουν 100%, οπότε και φαίνονται οι τάσεις του δείγµατος µέσα στην κατηγορία. Η

µέση τιµή που προκύπτει είναι 5,2 € την ώρα. Όσον αφορά στην κατηγορία της

‘Εκπαίδευσης’ φαίνεται ταυτόχρονα ότι το µεγαλύτερο µέρος προέρχεται από το

τριτοβάθµιο επίπεδο και ότι επιλέγει τις δύο µεγαλύτερες προτεινόµενες τιµές. Στην

κατηγορία ‘Ηλικία’ επιβεβαιώνεται το νεαρό της ηλικίας του δείγµατος αλλά και η

επιθυµία για τις δύο µεγαλύτερες τιµές της ελάχιστης καθαρής αµοιβής. Ανάλογη

συµπεριφορά εµφανίζεται από το δείγµα και για για τις επόµενες κατηγορίες.

Πίνακας 24β. Επιθυµητή ελάχιστη καθαρή αµοιβή (€) ανά ώρα για τα παραπάνω επαγγέλµατα, τα οποία ανήκουν στην κοινωνική οικονοµία

Εκπαίδευση (%) Ηλικία (%)

Πορηγούµενη απασχόληση

(%) Οικογενειακή Κατάσταση (%)

Αµοιβή ΜΤ Β Βάθµια Γ

βάθµια 18-35 36-55 56< ΌΧΙ ΝΑΙ Έγγαµο

ς Άγαµος 1-4 3,7 25,8 18,8 23,1 7,9 0,0 22,5 17,8 0,0 29,5 5 5,0 13,6 29,6 25,7 61,4 0,0 55,0 28,9 50,0 23,5 6 6,0 60,5 51,5 51,2 30,7 100,0 22,5 53,3 50,0 47,0 100,00 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Τους ίδιους συνδυασµούς σχετικά µε την ελάχιστη επιθυµητή καθαρή αµοιβή

παρουσιάζει ο Πίνακας 24β, αλλά από διαφορετική άποψη. Εδώ τα ποσοστά κάθε

υποκατηγορίας αθροίζουν 100%, οπότε εµφανίζονται οι τάσεις για την κάθε στήλη

ξεχωριστά. Παρατηρείται λοιπόν, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανέργων, είτε

προέρχονται από την δευτεροβάθµια (74,1%), είτε από την τριτοβάθµια εκπαίδευση

(81,1%), επιλέγουν τις τιµές ‘5’ και ‘6’ ως επιθυµητή ελάχιστη καθαρή αµοιβή. Υπάρχει

µια µικρή διαφοροποίηση στην κατηγορία ‘1-4’, µιας και οι άνεργοι της δευτεροβάθµιας

εκπαίδευσης φαίνεται να είναι λιγότερο απαιτητικοί (25,8%) έναντι αυτών της

τριτοβάθµιας (18,8%). Ακολούθως, σχετικά µε την ηλικία, οι απαιτήσεις του δείγµατος

κυµαίνονται στα ίδια υψηλά επίπεδα από το µεγαλύτερο µέρος του. Ενδιαφέρον

σελίδα 50

Τ001

παρουσιάζει το γεγονός ότι µια διαλλακτικότερη στάση εµφανίζεται από τις µικρότερες

ηλικίες, κάτι που είναι αναµενόµενο µιας και είτε δεν έχουν εισέλθει, είτε έχουν εισέλθει

πρόσφατα στην αγορά εργασίας. Ανάλογη τάση προκύπτει και από την επόµενη

κατηγορία. Το µεγαλύτερο ποσοστό των ανέργων, είτε είχαν προηγούµενη απασχόληση

(82,2%) είτε όχι (77,5%), τείνει προς τις υψηλότερες οικονοµικές απολαβές. Η λίγο

διαλλακτικότερη στάση προέρχεται εδώ από τους ανέργους χωρίς προηγούµενη

εργασία, κάτι που κρίνεται λογικό µιας και η αγωνία τους είναι κατά πρώτο λόγο η

εύρεση θέσης εργασίας. Στην τελευταία συνδυαστική κατηγορία διατηρείται το ίδιο

πνεύµα, µόνο που µια περισσότερη σαφής υποχωρητική στάση, σχετικά µε την

επιθυµητή ελάχιστη καθαρή αµοιβή, προέρχεται µόνο από τους άγαµους άνεργους

(29,5%). Η τάση αυτή θεωρείται φυσιολογική µιας οι επιβαρυµένες οικογενειακές

υποχρεώσεις των έγγαµων τους οδηγούν σε µια πιο απόλυτη στάση ως προς τις

οικονοµικές απαιτήσεις.

Στα ίδια πλαίσια, µια πιο αναλυτική εικόνα για την επιθυµία του δείγµατος

προέρχεται από το Γράφηµα 1. Το συµπέρασµα ότι οι άνεργοι µε υψηλότερο µορφωτικό

επίπεδο αξιώνουν υψηλή σχετικά αµοιβή (5,32 ευρώ ανά ώρα) διατηρείται, ωστόσο

εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ελάχιστα υψηλότερη (5,36 ευρώ ανά ώρα) είναι η

επιθυµία των ανέργων που έχουν τελείωσει µέχρι και το λύκειο, γεγονός που µόνο ως

µια υπεραισιόδοξη οπτική γωνία της εργασιακής πραγµατικότητας µπορεί να

αντιµετωπισθεί.

Μια περισσότερο προσγειωµένη εικόνα παρουσιάζουν οι άνεργοι (µε 4,57 ευρώ

ανά ώρα) που έχουν τελείωσει ινστιτούτα κατάρτισης, επιδεικνύοντας µια πιο

εξοικειωµένη εικόνα µε την πολλές φορές αποθαρρυντική εργασιακή πραγµατικότητα,

ιδιαίτερα σε µια προσπάθεια ανάπτυξης ενός άγνωστου για τα ελληνικά δεδοµένα

τοµέα, όπως είναι αυτός της κοινωνικής οικονοµίας. Παρόλα αυτά, οι επιθυµίες του

δείγµατος των ανέργων, ως προς το ύψος της αµοιβής, κρίνονται σε γενικότερες

γραµµές αρκετά υψηλές, διότι η αναφορά γίνεται πάντα σε καθαρή αµοιβή. Συνεπώς,

γίνεται αντιληπτό ότι τίθεται σοβαρό ζήτηµα βιωσιµότητας των προτεινόµενων, στα

πλαίσια του τρίτου τοµέα, θέσεων εργασίας.

σελίδα 51

Τ001

ΓΡΑΦΗΜΑ 1: Επιθυµητή ελάχιστη καθαρή αµοιβή ανα ώρα σε ευρώ ανάλογα µε το επίπεδο εκπάιδευσης

5,36

4,57

5,32

1

2

3

4

5

6

Επίπεδο εκπαίδευσης

Ευρώ

έως και Β βάθµια

ΤΕΕ-ΚΕΚ-ΙΕΚ

Γ βάθµια

Στο Γράφηµα 2 γίνεται προσπάθεια να συνδυαστεί η ελάχιστη επιθυµητή καθαρή

αµοιβή ανά ώρα µε τη διάρκεια προηγούµενης απασχόλησης των ανέργων, όσων

βέβαια είχαν εργαστεί στο παρελθόν, ποσοστό που αποτελεί το 80% του δείγµατος. Οι

επιθυµητές αµοιβές κυµαίνονται και σε αυτή την περίπτωση σε υψηλά επίπεδα, ενώ τις

υψηλότερες αµοιβές τις αξιώνουν οι κατηγορίες ‘από 4 έως 8 χρόνια’ απασχόλησης και

‘12 και άνω’, δηλαδή άνεργοι µε µεγαλύτερο σχετικά αριθµό χρόνων προυπηρεσίας.

Την µικρότερη µέση τιµή αµοιβής παρουσιάσαν οι άνεργοι µε µόλις ένα χρόνο

προηγούµενης απασχόλησης. Συµπεραίνεται λοιπόν, σε περιορισµένο όµως βαθµό, το

γεγονός ότι οι άνεργοι µε την µικρότερη εργασιακή εµπειρία είναι διατεθειµένοι να

δεχτούν µικρότερη σχετικά αµοιβή για να καλύψουν θέσεις εργασίας της κοινωνικής

οικονοµίας, νοοτροπία που δεν συµµερίζονται οι άνεργοι µε περισσότερα έτη

πρωτύτερης απασχόλησης. Να σηµειωθεί ότι δεν εµφανίσθηκε στο δείγµα η κατηγορία

των 4 ετών προυπηρεσίας.

σελίδα 52

Τ001

ΓΡΑΦΗΜΑ 2: Επιθυµητή ελάχιστη αµοιβή ανα ώρα σε ευρώ ανάλογα µε τη διάρκεια προηγούµενης απασχόλησης

55,5 5,4

6

5,45,8

1

2

3

4

5

6

∆ιάρκεια προηγούµενης απασχόλησης σε έτη

Ευρώ

1234-88-1212 και άνω

Έναν συνδυασµό της επιθυµητής ελάχιστης αµοιβής µε την ηλικιακή κατηγορία

των ανέργων αποτελεί το Γράφηµα 3. Στην περίπτωση αυτή, θα µπορούσε να

ισχυριστεί κανείς ότι η συσχέτιση µεταξύ των δύο µεγεθών είναι ανάλογη και

κλιµακωτή. ∆ηλαδή, όσο µεγαλύτερη ηλικία είναι το υποψήφιο εργατικό δυναµικό

(άνεργοι), τόσο µεγαλύτερες είναι και οι οικονοµικές απαιτήσεις του. Μοναδική

παραφωνία αποτελεί η κατηγορία ‘26-35’ έτη που εκδηλώνει µεγαλύτερες απαιτήσεις

(5,5 ευρώ) από την επόµενη ’36-45 (5 ευρώ). Ωστόσο, είναι δυνατόν να συµπεράνει

κανείς ότι την µικρότερη επιθυµητή αποδοχή την εξέφρασαν οι άνεργοι της µικρότερης

ηλικιακής κατηγορίας (18-25 έτη), ενώ οι γηραιότεροι άνεργοι είναι αυτοί που

εκδήλωσαν τις µεγαλύτερες οικονοµικές απαιτήσεις (‘46-55’ και ‘56 και άνω’ έτη).

σελίδα 53

Τ001

Γράφηµα 3: Επιθυµητή ελάχιστη αµοιβή ανά ώρα σε ευρώ ανάλογα µε την ηλικία

4,8

5,55

5,76

1

2

3

4

5

6

Ηλικία (έτη)

Ευρώ

18-2526-3536-4546-5556 άνω

Από τη διερεύνηση της προσφοράς εργασίας η οποία επιχειρήθηκε σε αυτό το

κεφάλαιο, µέσω της πρότασης νέων θέσεων εργασίας στο πνεύµα του τρίτου τοµέα,

καταλήγουµε στο συµπέρασµα πως τη µεγαλύτερη ελκτικότητα παρουσιάζουν τα

επαγγέλµατα που προσφέρουν θέσεις ‘‘γραφείου’’ ή απασχόληση σε συγκεκριµένες

θέσεις εργασίας ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά και τις προοπτικές της θέσης. Σηµαντικό

κριτήριο για το επίπεδο ελκτικότητας του επαγγέλµατος αποτελεί το είδος

απασχόλησης, µε ιδιαίτερη προτίµηση στην µόνιµη και την πλήρη. Παράλληλα, αρκετά

υψηλά κρίνονται τα επίπεδα της ελάχιστης επιθυµητής καθαρής αµοιβής ανά ώρα,

οπότε τίθενται πολύ σοβαρά ζητήµατα, κατά πρώτο λόγο, βιωσιµότητας των

προτεινόµενων επαγγελµάτων και κατά δεύτερο λόγο, διερεύνησης του βαθµού

συµµετοχής των κρατικών υπηρεσιών στη χρηµατοδότηση αυτών. Τέλος, βάση των

Πινάκων 24α και 24β και των Γραφηµάτων 1,2 και 3, θα µπορούσε να ισχυριστεί κανείς

ότι το ύψος της ελάχιστης επιθυµητής καθαρής αµοιβής ανά ώρα αυξάνεται σε

συνάρτηση µε το µορφωτικό επίπεδο (αν και δεν αποτελεί αποκλειστική προυπόθεση),

τα χρόνια προυπηρεσίας και την ηλικία. Μια σχετική διαλλακτικότητα στις οικονοµικές

απαιτήσεις εµφανίζεται από ένα µικρό τµήµα των άγαµων, των νέων ανέργων και των

ανέργων χωρίς προηγούµενη απασχόληση.

σελίδα 54

Τ001

13. Συµπεράσµατα

Από τη διαδικασία αποτύπωσης του οικονοµικού και κοινωνικού περιβάλλοντος

του Νοµού Μαγνησίας, αναφορικά µε την ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων

στην κοινωνική οικονοµία, προέκυψαν χρήσιµα συµπεράσµατα που αφορούν την

τοπική αγορά εργασίας αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ως αποδέκτης των

περεχόµενων υπηρεσιών.

Οι τάσεις που προέκυψαν από την αγορά στόχου, δηλαδή τα νοικοκυριά,

καταδεικνύουν αρχικά µια θετική διάθεση απέναντι στην εισαγωγή νέων επαγγελµάτων

πρασαρµοσµένων στο πνεύµα της κοινωνικής οικονοµίας. Κατόπιν έρευνας για την

αποτύπωση των αναγκών, που θα έπρεπε κατά προτεραιότητα να καλύπτονται, το

δείγµα των νοικοκυριών έθεσε ως προτεραιότητα τις ανάγκες των ευαίσθητων

κοινωνικών οµάδων. Ταυτόχρονα, προτεραιότητα έδωσε στα παραπάνω κοινωνικά

σύνολα και για την κάλυψη των θέσεων εργασίας που προκύπτουν για την ικανοποίηση

των παραπάνω αναγκών. Παρά την προφανή συνειδητοποίηση για την αναγκαιότητα

των επαγγελµάτων του τρίτου τοµέα, η διάθεση δεν ήταν αντίστοιχα ένθερµη, όσον

αφορά στη συµµετοχή στο κόστος χρήσης των υπηρεσιών τους. Η συµπεριφορά του

δείγµατος δεν ήταν συνεπής, αφού κατά µέσο όρο δεν ήταν διατεθειµένο να πληρώσει

παραπάνω από ένα µικρό µέρος ή στην καλύτερη περίπτωση για το µισό του κόστους.

Βάση του παραπάνω σκεπτικού, διαπιστώνεται ότι η βιωσιµότητα των προτεινόµενων

θέσεων εργασίας κρίνεται σε µεγάλο βαθµό από την συµµετοχή του κράτους -κατά

κύριο λόγο- και της τοπικής αυτοδιοίκησης στην κάλυψη του κόστους των

προσφερόµενων υπηρεσιών.

Ως αποτέλεσµα της διερεύνησης που έγινε για τη διεύρυνση της προσφοράς

εργασίας στην κοινωνική οικονοµία στο Νοµό Μαγνησίας, καταλήξαµε σε χρήσιµα

συµπεράσµατα για τις τάσεις που επικρατούν. Τα πιο ελκτικά από τα επαγγέλµατα τα

οποία προτάθηκαν, είναι αυτά τα οποία εξασφαλίζουν µόνιµη και πλήρη απασχόληση.

Ειδικότερα, πρώτα στις προτιµήσεις έρχονται τα επαγγέλµατα «γραφείου» τα οποία

ταυτόχρονα προσφέρουν µεγαλύτερη κοινωνική καταξίωση και καλύτερη ποιότητα

εργασιακού περιβάλλοντος. Η µέση ελάχιστη επιθυµητή αµοιβή ανά ώρα σε ευρώ, η

οποία προέκυψε από το δείγµα είναι της τάξης των 5,2 €. Η τιµή κρίνεται αρκετά

υψηλή ,σύµφωνα µε την πραγµατικότητα της υπόλοιπης αγοράς, ίσως όµως να

δικαιολογείται από το ως επί το πλείστον υψηλό µορφωτικό επίπεδο του δείγµατος.

Επιπρόσθετος παράγοντας που βρέθηκε ότι ανεβάζει τις οικονοµικές απαιτήσεις των

ανέργων είναι και τα σχετικά περισσότερα έτη προτύτερης απασχόλησης αλλά και η

µεγαλύτερη ηλικία. Ωστόσο, υπάρχει σαφής αντίφαση µεταξύ των υψηλών επιθυµητών

καθαρών αµοιβών από την πλευρά των ανέργων και την περιορισµένη διάθεση για την

κάλυψη του κόστους των προσφερόµενων υπηρεσιών από την πλευρά των

νοικοκυριών. Συνδυάζοντας τα παραπάνω, ως προς τη βιωσιµότητα των νέων

σελίδα 55

Τ001

προτεινόµενων θέσεων εργασίας, στα πλαίσια ανάπτυξης και ενίσχυσης του τρίτου

τοµέα, είναι δυνατόν κανείς να ισχυριστεί τα εξής:

• ∆εν µπορεί να επιτευχθεί χωρίς την οικονοµική υποστήριξη του κράτους

ή της τοπικής αυτοδιοίκησης

• Η µονιµότητα και η πλήρης απασχόληση αποτελούν δύο πολύ ισχυρά

κίνητρα

• Οι πιο ευπαθείς κοινωνικές οµάδες αποτελούν τη βασική αγορά στόχου

για τη δηµιουργία θέσεων εργασίας στα πλαίσια της κοινωνικής

οικονοµίας, αλλά και τη βασική δεξαµενή άντλησης εργατικού δυναµικού

για την κάλυψη των παραπάνω θέσεων

σελίδα 56

Τ001

14. Βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσση

∆ΕΟΒ-ΚΕΚΑΝΑΜ Α.Ε. (2002), ‘Ο τρίτος τοµέας στην Μαγνησία’, Βόλος

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (1997), ‘Ανακοίνωση της Επιτροπής

των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για την προώθηση του ρόλου των σωµατείων και

ιδρυµάτων στην Ευρώπη’, COM (241), Βρυξέλλες

ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Ν. (2003), ‘Η κοινωνική οικονοµία και η συµβολή της στην

τοπική ανάπτυξη’, ∆ιπλωµατική Εργασία στο Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών

Σπουδών του τµήµατος Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδοµίας και Περιφερειακής

Ανάπτυξης, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

(2000), ‘Γνωµοδότηση για την κοινωνική οικονοµία και την εσωτερική αγορά’,

26/4/200, Βρυξέλλες

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ και ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ, ‘Εθνικό Σχέδιο ∆ράσης

για την Απασχόληση-2000, Αθήνα 2000

VOLMED HELLAS (1997), ‘Ελληνικές εθελοντικές οργανώσεις’, τελική έκθεση,

ΚΕΚΜΟΚΟΠ, Αθήνα

Ξενόγλωσση

ARCHAMBAULT E. (1996), ‘Le secteur sans but lucratif’, Economica, Paris

CAMPBELL M. (1999), ‘The third system, employment and local development’,

volume 1-synthesis report, Leeds Metropolitan University, Leeds

CHAMPLIN D. (1999), ‘Social capital and the privatization of goods’, International

Journal of Economics, vol. 26, no 10/11

CIRIEC (2000), ‘The enterprises and organizations of the third system: a strategic

challenge for employment’, (www.ulg.ac.be/ciriec/)

COLEMAN J. S. (1994), ‘The foundations of social theory’, Harvard University

Press, Cambridge, MA

CONSCISE (2001), ‘The contribution of social capital in the social economy to local

economic development in Western Europe’, Report 2: Baseline Socio-economic

DEANS R. (1986), ‘Macroeconomic conflicts and economic social policies’, Review of Social Economy, vol. XLIV, no.2

DUGGER W.M (1997), ‘Social economics: one perspective’, Review of Social

Economy

DUNN L. and MADDALA G.S (1998), ‘Social economics: where has it gone?’

σελίδα 57

Τ001

International Journal of Economics, vol. 25, no 2/3/4

FUKUYAMA F. (1995), ‘Trust: the social virtues and the creation of prosperity, The

Free Press, New York, NY

GALLIANO R. (2003), ‘Social economy entrepreneurship and local development’,

European Association of Development Agencies

GUI B. (1991), ‘The economic rationale for the third sector. Nonprofit and other

noncapitalist organizations’, Annals of Public and Cooperative Economics, vol.

62, no 4

LLOYD P., GRANGER B and SHEARMAN C. (1999), ‘The third system, employment

and local development’, volume 3-Tools to support the development of the

Third System, Manchester, UK

LUTZ M. (2002), ‘Social economics, justice and the common good’, International

Journal of Economics, vol. 29, no 1,2 Profiles: Methodology

(www.conscise.mdx.ac.uk)

MERTENS S. (1999), ‘Nonprofit organizations and social economy: two ways of

understanding the third sector’, Annals of Public and Cooperative

Economics, vol.70, no 3

MIDGLEY J. and TANG K. (2001), ‘Social policy, economic growth, and

developmental welfare’, International Journal of Social Welfare’, vol.10

MONNIER L and THIRY B. (1997), ‘Mutations structurelles et interet general. Vers

quells nouveaux paradigms pour l’economie publique, sociale et cooperative?,

De Boeck et Larcier s.a., Bruxelles

O’ BOYLE E. (1999), ‘The nature of social economics’, International Journal of

Economics, vol. 26, no 1/2/3

OECD (1999), ‘Social Enterprises, Organizations for Economic Cooperation and

Development’

O’ HARA P. (2002), ‘The role of institutions and the current crises of capitalism: a

reply to Howard Sherman and John Henry’, Review of Social Economy, vol. LX,

no.4

PUTNAM R.D. (1995), ‘Bowling alone: America’s declining social capital’, Journal of

Democracy, vol.6, no 1

SALAMAN L.M. and ANHEIER H.K. (1996), ‘The emerging nonprofit sector: an

overview’, Manchester University Press, Manchester

SATRE-AHLANDER A-M (2001), ‘The social economy; new cooperatives and public

sector’, Annals of Public and Cooperative Economics, vol. 72, no 3

SCAPERLANDA A. (2002), ‘Global Society in 2052’, Review of Social Economy, vol. LX, no.4

WESTLUND H. (2003), ‘Form or contents? On the concept of social economy’,

σελίδα 58

Τ001

International Journal of Social Economics, vol.30, no 11

ZAFIROVSKI M. (2000), ‘Ontological (empirical) foundations of sociological

economics’, International Journal of Economics, vol. 27, no 11

σελίδα 59

Τ001

15. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πίνακες παραρτήµατος Πίνακας 25. Αναλυτικός πίνακας αξιολόγησης των δραστηριοτήτων των κοινωνικών οργανώσεων στο Νοµό Μαγνησίας σε ποσοστά % (5 είναι η πιο θετική γνώµη)

Μ.Τ. Απασχόλησης

Μ.Τ.

Εκπαίδευσης Μ.Τ. Ηλικίας

ΝΑΙ

Μ.Τ. Οικογενειακής κατάστασης

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Μ.Τ. ∆είγµατος

έως Β βάθµια

Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ

∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος Αγροτικοί Συνεταιρισµοί 2,9 3,1 2,7 2,8 2,9 3,4 2,8 3,0 2,8 2,9 2,9 2,8Αθλητικοί Σύλλογοι 3,6 3,7 3,6 3,6 3,6 3,6 3,5 3,9 3,4 3,7 3,6 3,7Σύλλογοι Γυναικών 2,6 2,7 2,6 2,6 2,7 2,3 2,6 2,5 2,8 2,6 2,6 2,7Εθελοντικές Οργανώσεις 2,6 2,8 2,5 2,6 2,7 2,5 2,6 2,4 2,7 2,6 2,7 2,5Εκκλησιαστικοί Σύλλογοι 3,8 3,8 3,7 3,6 3,8 4,4 3,7 3,9 3,6 3,6 3,7 3,7Οικολογικές Οργανώσεις 2,4 2,5 2,4 2,4 2,5 2,4 2,3 2,5 2,4 2,5 2,5 2,3Μη κυβερνητικές Οργανώσεις 2,4 2,3 2,4 2,3 2,4 2,4 2,3 2,3 2,6 2,1 2,3 2,4Πολιτιστικές Οργανώσεις 3,8 4,0 3,6 3,9 3,6 3,8 3,9 3,9 3,5 3,8 3,7 3,8Ανθρωπιστικές Οργανώσεις 2,9 3,3 2,7 2,9 2,9 2,8 2,9 2,6 2,9 3,1 3,0 2,8Άλλο 2,7 2,9 2,5 2,8 2,2 3,0 3,2 3,0 2,5 2,2 2,4 2,9

σελίδα 60

Τ001

Πίνακας 26. Αναλυτικές πληροφορίες των στοιχείων του δείγµατος τα οποία συµµετέχουν ή όχι, ενεργά σε κάποια οργάνωση σύλλογο (ποσοστά %)

Απασχόλησης Εκπαίδευσης Ηλικίας ΝΑΙ Οικογ. Κατ.

Σύνολο ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ ∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

ΌΧΙ 82,8 32,8 50,0 48,9 26,7 7,2 30,0 16,1 23,9 12,8 37,2 45,6

ΝΑΙ 17,2 3,3 13,9 7,8 7,2 2,2 2,2 3,3 6,1 5,6 12,2 5,0 Πίνακας 27. Αναλυτικός πίνακας των επιµέρους µέσων τιµών της αξιολόγησης αναγκαιότητας ύπαρξης των παρακάτω επαγγελµάτων

Μ.Τ. Απασχόλησης

Μ.Τ. Εκπαίδευση

ς Μ.Τ. Ηλικίας

ΝΑΙ Μ.Τ. Οικογ.

Κατ.

Κοινωνική Οργάνωση

Μ.Τ. ∆είγµατος

έως Β βάθµ

Γ βάθ/ µεταπ

18-35

36-55

56<

ΌΧΙ

∆ΗΜΟΣΙΟ

Ι∆ΙΩΤΙΚ

ΕΛ.ΕΠΑΓ

Έγγαµος

Άγαµος

α. Κοινωνικός διαµεσολαβητής 3,8 3,8 3,7 3,7 3,8

3,8

3,6 4,2 3,8 3,5 3,9 3,6

β. Σχολικός τροχονόµος 4,2 4,2 4,2 4,1 4,4

4,4

3,9 4,5 4,4 4,0 4,3 4,1

γ. Συµβουλευτική υποστήριξη σε νέους 4,1 4,1 4,0 3,8 4,3

4,4

3,9 4,3 4,1 3,9 4,1 3,9

σελίδα 61

Τ001

γονείς

δ. Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι 2,9 3,3 2,6 2,8 2,9

3,1

2,9 2,5 3,0 3,0 2,9 2,9

ε. Φύλαξη παιδιών 3,8 4,1 3,5 3,6 4,1

3,7

3,5 3,9 3,9 3,9 3,9 3,5

στ. Ιατρικές Υπηρεσίας στο σπίτι 4,5 4,5 4,5 4,3 4,7

4,7

4,3 4,7 4,6 4,2 4,6 4,3

ζ. Καθαρισµός ακτών, οδικού δικτύου 4,5 4,4 4,5 4,4 4,8

4,3

4,4 4,6 4,5 4,5 4,6 4,4

η. Υπηρεσίες για ηλικιωµένους 4,6 4,7 4,6 4,5 4,8

4,9

4,4 4,7 4,7 4,8 4,8 4,4

θ. Σύµβουλος εργασίας 3,7 3,8 3,6 3,6 3,7

3,7

3,3 4,1 3,8 3,4 3,7 3,6

ι. Συµβουλευτική υποστήριξη σε νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα 4,3 4,4 4,2 4,2 4,3

4,5

4,2 4,3 4,3 4,4 4,3 4,3

κ. Γενικές εργασίες στο σπίτι 3,3 3,5 3,1 3,1 3,4

3,6

3,2 3,1 3,5 3,2 3,5 3,0

λ. Άλλο 3,8 3,8 3,5 3,4 3,0

4,5

2,5 5,0 4,7 4,0 4,5 3,0

σελίδα 62

Τ001

Πίνακας 28. Αναλυτικός πίνακας των επιµέρους µέσων τιµών της αξιολόγηση σε ποιο βαθµό θα ήσασταν διατεθειµένοι να πληρώσετε κάποιο µέρος του κόστους για τη χρήση των παρακάτω υπηρεσιών

Μ.Τ. Απασχόλησης

Μ.Τ.

Εκπαίδευσης Μ.Τ. Ηλικίας

ΝΑΙ Μ.Τ. Οικογ. Κατ. Κοινωνική Οργάνωση

Μ.Τ. ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ

∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

α. Κοινωνικός διαµεσολαβητής 2,1 2,1 1,9 2,1 1,9 1,9 2,5 2,3 2,0 2,0 1,9 2,1β. Σχολικός τροχονόµος 2,6 2,6 2,6 2,7 2,4 2,7 2,4 2,9 2,6 2,7 2,7 2,6

γ.Συµβουλευτική υποστήριξη σε νέους γονείς 2,2 2,3 2,1 2,4 1,9 1,9 2,1 2,7 2,4 2,1 2,0 2,3δ. Υπηρεσίες καθαριότητας στο σπίτι 3,3 3,1 3,3 2,9 3,6 3,8 2,9 3,7 3,4 2,7 3,5 2,9ε. Φύλαξη παιδιών 2,9 2,8 3,0 2,8 3,0 2,9 2,9 3,0 2,7 3,1 3,0 2,8στ. Ιατρικές Υπηρεσίας στο σπίτι 2,9 2,8 3,0 3,1 2,6 2,7 3,0 3,1 2,8 3,4 2,7 3,2ζ. Καθαρισµός ακτών, οδικού δικτύου 2,4 2,0 2,5 2,6 2,1 1,9 2,4 3,7 2,2 2,3 2,1 2,5

η. Υπηρεσίες για ηλικιωµένους 2,5 2,6 2,5 2,7 2,4 2,4 2,6 2,7 2,3 2,8 2,4 2,7θ. Σύµβουλος εργασίας 1,9 1,8 2,0 2,0 1,9 1,4 1,9 2,1 1,7 1,8 1,8 2,0

σελίδα 63

Τ001

ι. Συµβουλευτική υποστήριξη σε νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα 2,3 2,1 2,4 2,5 2,1 1,9 2,3 2,3 2,3 2,5 2,1 2,5κ. Γενικές εργασίες στο σπίτι 3,0 2,7 3,0 2,7 2,9 3,7 2,9 3,1 3,0 2,7 3,1 2,7

λ. Άλλο 2,5 1,6 3,2 2,5 1,0 5,0 1,3 4,0 3,4 1,0 2,0 3,0

Πίνακας 29. Αναλυτικός πίνακας των προτιµήσεων χρηµατοδότησης των παραπάνω επαγγελµάτων από συγκεκριµένους φορείς σε ποσοστά %

Απασχόληση

Εκπαίδευση Ηλικία ΝΑΙ Οικογ. Κατ.

Σύνολο ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ

∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

Κράτος 57,3 20,0 37,3 30,5 18,4 8,3 21,4 11,6 15,5 8,8 33,4 23,9

Νοµαρχία 17,2 5,0 12,2 11,1 3,3 2,8 3,9 3,3 5,6 4,4 7,2 10,0ΝΑΙ

∆ήµος 24,4 11,1 13,3 13,9 5,0 5,6 7,7 4,4 7,2 5,0 13,3 11,1

ΌΧΙ 1,1 0,0 1,1 0,5 0,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,1

σελίδα 64

Τ001

Πίνακας 30. Αναλυτικός πίνακας των κοινωνικών οµάδων στις οποίες πρέπει να προσφέρονται οι παραπάνω υπηρεσίες σε ποσοστά %

Απασχόλησης

Εκπαίδευσης Ηλικίας ΝΑΙ Οικογ. Κατ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Σύνολο ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ ∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

Ηλικιωµένους 72,8 25,0 46,1 40,6 18,9 13,3 25,0 17,8 13,9 13,3 37,2 33,9Άτοµα µε ειδικές ανάγκες 72,2 23,3 48,9 40,6 20,0 11,7 23,9 16,7 17,2 13,3 38,3 33,9

Ασθενείς 35,0 13,3 21,7 16,7 7,8 10,6 13,3 6,1 6,1 5,6 17,8 13,9Μονογονεϊκές οικογένειες 30,6 12,2 18,3 16,7 9,4 4,4 8,3 7,8 8,9 5,0 17,2 13,3Σε όλες τις κοινωνικές οµάδες 24,4 8,9 15,6 17,2 4,4 2,8 8,3 2,2 9,4 4,4 10,0 14,4Νεαρά άτοµα µε οικογενειακά προβλήµατα 20,6 7,2 13,3 12,2 4,4 3,9 6,1 3,3 7,8 3,3 11,1 9,4

Φοιτητές 13,3 5,0 8,3 7,2 4,4 1,7 3,3 1,7 9,4 2,8 6,7 5,6

Αλλοδαπούς 2,8 1,1 1,7 1,1 1,7 0,0 0,6 0,6 1,1 0,6 1,7 1,1

Άλλο 0,6 0,0 0,6 0,0 0,6 0,0 0,6 0,0 0,0 0,0 0,6 0,0

σελίδα 65

Τ001

Πίνακας 31. Αναλυτικός πίνακας των κοινωνικών οµάδων οι οποίες έχουν προτεραιότητα να εργαστούν στις παραπάνω υπηρεσίες σε ποσοστά %

Απασχόλησης Εκπαίδευσης Ηλικίας ΝΑΙ Οικογ. Κατ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Σύνολο ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ ∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

Νέοι άνεργοι 70,0 27,8 42,2 40,6 18,9 10,6 28,9 16,7 23,3 11,7 36,1 33,9Γυναίκες χωρισµένες µε παιδί 50,6 18,9 31,7 27,2 16,7 6,7 13,9 12,2 13,3 10,6 32,2 18,3Άτοµα µε ειδικές ανάγκες 32,2 12,8 19,4 21,7 4,4 6,1 12,2 5,0 9,4 5,6 15,0 17,2Άνεργοι µεγάλης ηλικίας 17,8 6,1 11,7 7,8 7,8 2,2 4,4 4,4 6,1 3,9 11,7 6,1Άτοµα που επιζητούν µερική απασχόληση 7,2 1,1 6,1 5,6 0,6 1,1 2,8 0,6 1,7 1,7 1,7 5,6Φοιτητές 5,6 2,8 2,8 3,3 0,6 1,7 2,8 1,1 1,1 0,6 1,7 3,9Άλλο 3,3 1,7 1,7 2,2 0,6 0,6 1,1 0,0 0,6 1,1 1,7 1,7Μετανάστες 3,3 0,0 3,3 1,1 0,6 1,7 1,1 0,6 0,6 1,1 1,7 1,7

σελίδα 66

Τ001

Πίνακας 32. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών τα οποία πρέπει να διακρίνουν κάποιον, ώστε να ανταποκριθεί σε µία από τις παραπάνω ευκαιρίες απασχόλησης, σε ποσοστά %

Απασχόλησης

Εκπαίδευσης Ηλικίας ΝΑΙ Οικογ. Κατ.

Σύνολο ∆είγµατος έως Β

βάθµια Γ βάθ/ µεταπτ

18-35

36-55 56<άνω

ΌΧΙ ∆ΗΜΟΣΙΟ Ι∆ΙΩΤΙΚ ΕΛ.ΕΠΑΓ. Έγγαµος Άγαµος

Προθυµία για εργασία 61,1 19,4 30,0 37,2 13,9 10,0 22,8 11,7 14,4 10,6 29,4 31,7Γνώση του αντικειµένου 52,2 18,3 33,9 30,6 16,1 6,7 18,9 8,3 16,1 8,9 28,3 23,9∆ιάθεση κοινωνικής συνεισφοράς 42,8 13,9 28,9 22,2 13,3 7,8 15,6 8,3 10,6 8,3 23,3 19,4Πτυχίο ΑΕΙ/ ΤΕΙ 35,0 9,4 25,6 18,3 10,6 6,1 9,4 9,4 11,1 4,4 21,1 13,9Οργάνωση και δηµιουργικότητα 31,7 8,9 22,8 21,7 5,6 4,4 8,9 7,8 7,8 6,7 15,6 16,1Τιµιότητα 29,4 17,2 12,2 15,6 7,8 6,1 11,7 4,4 8,9 4,4 16,1 13,3Οµαδικότητα 13,9 3,9 10,0 7,2 2,8 3,3 5,0 1,7 3,9 3,9 7,8 6,1Άλλο 1,1 0,6 0,6 0,6 0,6 0,0 0,0 0,0 0,6 0,6 1,1 0,0

σελίδα 67

Τ001

Πίνακας 33. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα του κοινωνικού διαµεσολαβητή σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 34,1 12,9 4,7 20,0 10,636-55 11,8 8,2 0,0 9,4 2,4

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

άγαµος/ η 25,9 10,6 4,7 16,5 7,1Έγγαµος/ η 4,7 0,0 0,0 1,2 2,4

έγγαµοι µε παιδιά 17,6 8,2 0,0 8,2 3,5διαζευγµένος/ η 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 2,4 0,0 0,0 1,2 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 20,0 3,5 0,0 1,2 1,2Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 4,7 4,7 1,2 2,4 3,5

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 24,7 10,6 3,5 23,5 8,2∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 4,7 2,4 0,0 4,7 2,41-2 7,1 4,7 1,2 5,9 3,5

2-3 5,9 0,0 0,0 1,2 0,03-4 4,7 3,5 0,0 3,5 0,04-8 5,9 2,4 0,0 3,5 1,2

8-12 4,7 3,5 0,0 3,5 1,212 και άνω 9,4 1,2 0,0 0,0 1,2

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 11,8 2,4 1,2 1,2 1,2

παροχή υπηρεσ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 12,9 4,7 2,4 7,1 2,4

σελίδα 68

Τ001

εργασία σε οργανισµούς 9,4 3,5 2,4 4,7 7,1άλλο 11,8 7,1 0,0 10,6 2,4

Πίνακας 34. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα του σχολικού τροχονόµου σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 57,6 3,5 5,9 7,1 8,236-55 15,3 5,9 0,0 2,4 3,5

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

άγαµος/ η 37,6 7,1 5,9 7,1 9,4Έγγαµος/ η 8,2 1,2 0,0 1,2 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 27,1 1,2 0,0 1,2 2,4διαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

διαζευγµένος/ η µε παιδιά 3,5 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 17,6 4,7 1,2 2,4 2,4Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 20,0 1,2 1,2 2,4 2,4

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 40,0 2,4 3,5 4,7 5,9∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 11,8 1,2 1,2 2,4 1,21-2 15,3 0,0 2,4 0,0 3,52-3 5,9 0,0 0,0 1,2 1,23-4 10,6 1,2 1,2 1,2 1,24-8 7,1 2,4 1,2 1,2 0,0

8-12 8,2 2,4 0,0 2,4 0,0

σελίδα 69

Τ001

12 και άνω 8,2 2,4 0,0 0,0 2,4Είδος Απασχόλησης

εργάτης/ τεχνίτης 9,4 4,7 0,0 3,5 2,4παροχή υπηρ/ ελεύθερος

επαγγελµατίας 15,3 2,4 2,4 3,5 2,4εργασία σε οργανισµούς 14,1 2,4 3,5 2,4 7,1

άλλο 21,2 2,4 0,0 3,5 0,0

Πίνακας 35. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της υποστήριξης σε νέους γονείς, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 44,7 8,2 7,1 11,8 12,936-55 12,9 8,2 0,0 5,9 1,2

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

άγαµος/ η 38,8 5,9 4,7 8,2 7,1Έγγαµος/ η 7,1 4,7 1,2 5,9 2,4

έγγαµοι µε παιδιά 17,6 5,9 0,0 4,7 4,7διαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 1,2 0,0

διαζευγµένος/ η µε παιδιά 2,4 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 21,2 3,5 1,2 2,4 1,2Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 14,1 0,0 0,0 0,0 2,4

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 30,6 10,6 4,7 15,3 10,6∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 11,8 1,2 1,2 2,4 0,01-2 8,2 2,4 1,2 5,9 3,5

σελίδα 70

Τ001

2-3 5,9 0,0 0,0 0,0 2,43-4 2,4 4,7 1,2 4,7 1,24-8 12,9 1,2 0,0 0,0 2,4

8-12 5,9 5,9 0,0 5,9 1,212 και άνω 10,6 0,0 0,0 0,0 0,0

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 12,9 1,2 0,0 1,2 0,0

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 23,5 0,0 1,2 1,2 3,5

εργασία σε οργανισµούς 16,5 4,7 1,2 4,7 2,4άλλο 10,6 9,4 1,2 9,4 3,5

Πίνακας 36. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της προσφοράς υπηρεσιών καθαριότητας στο σπίτι, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 68,2 1,2 2,4 1,2 1,236-55 22,4 1,2 0,0 0,0 1,2

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 49,4 2,4 1,2 1,2 1,2Έγγαµος/ η 9,4 0,0 0,0 0,0 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 31,8 0,0 1,2 0,0 1,2∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 23,5 1,2 1,2 0,0 1,2Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 14,1 1,2 1,2 1,2 0,0

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 56,5 0,0 0,0 0,0 1,2

σελίδα 71

Τ001

∆ιάρκεια Προηγούµενης Απασχόλησης

0-1 14,1 0,0 0,0 0,0 0,01-2 17,6 0,0 0,0 0,0 1,22-3 7,1 0,0 0,0 0,0 0,03-4 10,6 0,0 0,0 0,0 0,04-8 8,2 1,2 0,0 1,2 0,0

8-12 9,4 0,0 0,0 0,0 0,012 και άνω 8,2 1,2 0,0 0,0 1,2

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 12,9 1,2 0,0 0,0 1,2

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 28,2 1,2 0,0 1,2 0,0

εργασία σε οργανισµούς 22,4 0,0 0,0 0,0 0,0άλλο 23,5 0,0 0,0 0,0 1,2

σελίδα 72

Τ001

Πίνακας 37. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της φύλαξης παιδιών, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 50,6 1,2 11,8 4,7 9,436-55 17,6 5,9 0,0 4,7 1,2

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 37,6 2,4 10,6 3,5 5,9Έγγαµος/ η 12,9 2,4 0,0 3,5 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 15,3 1,2 0,0 3,5 2,4∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 1,2 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 3,5 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 22,4 1,2 1,2 0,0 2,4Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 11,8 0,0 0,0 0,0 2,4

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 34,1 4,7 10,6 10,6 3,5∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 10,6 0,0 4,7 1,2 2,41-2 8,2 1,2 1,2 1,2 1,22-3 4,7 0,0 0,0 1,2 0,03-4 8,2 1,2 1,2 1,2 1,24-8 8,2 0,0 0,0 0,0 0,0

8-12 9,4 2,4 0,0 3,5 0,012 και άνω 5,9 1,2 0,0 0,0 1,2

Είδος Απασχόλησης

σελίδα 73

Τ001

εργάτης/ τεχνίτης 14,1 1,2 0,0 0,0 1,2παροχή υπηρ/ ελεύθερος

επαγγελµατίας 20,0 1,2 5,9 3,5 4,7εργασία σε οργανισµούς 15,3 0,0 0,0 1,2 1,2

άλλο 16,5 3,5 1,2 5,9 0,0

Πίνακας 38. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της προσφοράς ιατρικών υπηρεσιών στο σπίτι, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 57,6 3,5 5,9 2,4 7,136-55 21,2 1,2 0,0 2,4 0,0

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 47,1 2,4 4,7 0,0 5,9Έγγαµος/ η 7,1 0,0 1,2 1,2 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 25,9 2,4 0,0 2,4 1,2∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 2,4 0,0 0,0 1,2 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 22,4 0,0 1,2 0,0 2,4Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 11,8 1,2 1,2 0,0 3,5

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 47,1 3,5 2,4 5,9 1,2∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 10,6 1,2 0,0 1,2 0,01-2 11,8 2,4 1,2 1,2 2,42-3 7,1 0,0 0,0 0,0 0,0

σελίδα 74

Τ001

3-4 8,2 0,0 1,2 0,0 1,24-8 9,4 0,0 1,2 0,0 0,0

8-12 10,6 1,2 0,0 1,2 0,012 και άνω 7,1 0,0 0,0 0,0 0,0

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 15,3 0,0 1,2 0,0 0,0

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 22,4 1,2 2,4 2,4 2,4

εργασία σε οργανισµούς 21,2 1,2 1,2 0,0 1,2άλλο 18,8 2,4 2,4 2,4 0,0

Πίνακας 39. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα του καθαρισµού ακτών και του οδικού δικτύου, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 61,2 3,5 1,2 2,4 5,936-55 23,5 1,2 0,0 0,0 1,2

56< 3,5 1,2 0,0 0,0 1,2Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 47,1 3,5 1,2 2,4 4,7Έγγαµος/ η 9,4 1,2 0,0 0,0 1,2

έγγαµοι µε παιδιά 25,9 1,2 0,0 0,0 2,4∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 3,5 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 18,8 3,5 0,0 1,2 4,7Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 14,1 1,2 0,0 0,0 1,2

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 51,8 1,2 1,2 1,2 2,4∆ιάρκεια Προηγούµενης

σελίδα 75

Τ001

Απασχόλησης 0-1 14,1 0,0 0,0 0,0 0,01-2 11,8 1,2 1,2 1,2 2,42-3 7,1 0,0 0,0 0,0 0,03-4 9,4 0,0 0,0 0,0 0,04-8 8,2 1,2 0,0 1,2 0,0

8-12 9,4 2,4 0,0 0,0 2,412 και άνω 5,9 1,2 0,0 0,0 1,2

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 12,9 3,5 0,0 0,0 3,5

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 23,5 1,2 0,0 2,4 0,0

εργασία σε οργανισµούς 21,2 0,0 1,2 0,0 1,2άλλο 23,5 1,2 0,0 0,0 1,2

σελίδα 76

Τ001

Πίνακας 40. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της προσφοράς υπηρεσιών σε ηλικιωµένους, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 61,2 0,0 5,9 0,0 8,236-55 21,2 2,4 0,0 0,0 3,5

56< 3,5 1,2 0,0 0,0 1,2Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 48,2 2,4 3,5 0,0 5,9Έγγαµος/ η 8,2 0,0 0,0 0,0 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 23,5 2,4 1,2 0,0 3,5∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 20,0 3,5 1,2 0,0 4,7Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 12,9 0,0 3,5 0,0 3,5

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 50,6 1,2 1,2 0,0 2,4∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 12,9 0,0 0,0 0,0 0,01-2 10,6 2,4 1,2 0,0 4,72-3 5,9 0,0 1,2 0,0 1,23-4 9,4 0,0 0,0 0,0 0,04-8 10,6 0,0 0,0 0,0 0,0

8-12 10,6 1,2 0,0 0,0 1,212 και άνω 5,9 1,2 0,0 0,0 1,2

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 11,8 3,5 0,0 0,0 3,5

σελίδα 77

Τ001

παροχή υπηρ/ελεύθερος επαγγελµατίας 24,7 0,0 2,4 0,0 1,2

εργασία σε οργανισµούς 20,0 0,0 2,4 0,0 2,4άλλο 22,4 1,2 1,2 0,0 1,2

Πίνακας 41. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα του συµβούλου εργασίας, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 34,1 15,3 2,4 27,1 5,936-55 12,9 7,1 0,0 4,7 2,4

56< 3,5 1,2 0,0 1,2 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 37,6 9,4 1,2 17,6 4,7Έγγαµος/ η 5,9 1,2 0,0 2,4 1,2

έγγαµοι µε παιδιά 14,1 9,4 0,0 8,2 1,2∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 2,4 0,0 0,0 1,2 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 20,0 5,9 0,0 3,5 0,0Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 10,6 1,2 0,0 1,2 1,2

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 27,1 14,1 1,2 24,7 5,9∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης 0-1 10,6 1,2 0,0 5,9 0,01-2 8,2 3,5 0,0 5,9 1,22-3 4,7 0,0 0,0 1,2 1,23-4 3,5 7,1 0,0 3,5 1,24-8 5,9 1,2 0,0 2,4 1,2

σελίδα 78

Τ001

8-12 7,1 3,5 0,0 3,5 1,212 και άνω 2,4 1,2 0,0 1,2 0,0

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 11,8 3,5 0,0 3,5 0,0

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 16,5 4,7 0,0 9,4 1,2

εργασία σε οργανισµούς 11,8 3,5 1,2 8,2 2,4άλλο 14,1 5,9 0,0 7,1 3,5

Πίνακας 42. Αναλυτικός πίνακας των χαρακτηριστικών του τµήµατος του δείγµατος, το οποίο ενδιαφέρεται για το επάγγελµα της προσφοράς γενικών εργασιών στο σπίτι, σε ποσοστά %

Ναι

Ηλικία

Όχι Μόνιµα Προσωρινά

Πλήρης Απασχόληση

Μερική Απασχόληση

18-35 62,4 3,5 3,5 4,7 2,436-55 17,6 7,1 0,0 7,1 0,0

56< 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Οικογενειακή Κατάσταση

Άγαµος/ η 47,1 4,7 2,4 5,9 2,4Έγγαµος/ η 8,2 0,0 1,2 0,0 0,0

έγγαµοι µε παιδιά 25,9 5,9 0,0 5,9 0,0∆ιαζευγµένος/ η 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0

∆ιαζευγµένος/ η µε παιδιά 4,7 0,0 0,0 0,0 0,0Εκπαίδευση

< δευτεροβάθµια 21,2 3,5 0,0 3,5 0,0Τ.Ε.Ε.-Κ.Ε.Κ.-Ι.Ε.Κ. 12,9 1,2 1,2 1,2 2,4

Τ.Ε.Ι.- Α.Ε.Ι.-Μεταπτυχιακά 50,6 5,9 2,4 7,1 0,0∆ιάρκεια Προηγούµενης

Απασχόλησης

σελίδα 79

Τ001

0-1 14,1 0,0 0,0 0,0 0,01-2 15,3 1,2 1,2 1,2 1,22-3 7,1 0,0 0,0 0,0 0,03-4 9,4 1,2 1,2 2,4 0,04-8 7,1 2,4 1,2 2,4 0,0

8-12 7,1 4,7 0,0 4,7 0,012 και άνω 5,9 1,2 0,0 1,2 0,0

Είδος Απασχόλησης εργάτης/ τεχνίτης 10,6 4,7 0,0 4,7 0,0

παροχή υπηρ/ ελεύθερος επαγγελµατίας 27,1 3,5 0,0 3,5 1,2

εργασία σε οργανισµούς 20,0 0,0 2,4 1,2 2,4άλλο 20,0 2,4 1,2 2,4 1,2

σελίδα 80

Το πρόγραµµα της Κ. Π. EQUAL συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο σε ποσοστό 75% και από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής

Προστασίας σε ποσοστό 25%