Nuran Talu Dr, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi 2 Kasım 2012, Ankara

Yükselen tehditler 1 – İklim 2 – Gıda

Fırsatlar– Sürdürülebilir kalkınmanın yeniden doğuşu (özel

sektör: evreka evreka :)– Yeşil büyüme (kalkınmaya yönelik yeni bir

paradigmaya doğru - yeşil işler, yeşil girişimciler, yeşil yakalılar, yeşil alımlar)

• Enerji, iklim, su, tarım, toplumsal kalkınma, kentselleşme ve finans gibi öncelikli konularda politika tavsiyeleri (Haziran 2012, Rio+20 Sonuç Dokümanı)

• Sürdürülebilirlikten 1972’de, 1992’de ne anlıyorduk, 2012’de ne anlıyoruz?

• Öncelik doğada mı insan da mı? Parada mı? (Çevre “hak” temelli bir kavram insan hakkı, doğa hakkı kalkınma hakkı)

• Doğayı ve kaynaklarını üretim ve tüketim süreçlerinde kullanmaya odaklanmak

• Şirketlerin varlıklarını ençoklamak (sürdürülebilir borsa)

• Sürdürülebilirliğin harakirisi: Yanlış ekonomik faaliyetlere teşvik - geri dönüşsüz ekolojik süreçler

• Çevreci ve yeşil olmak aynı şey mi?

• Apolitik değil• Ekonomi-politik: Suyun, bitkinin piyasa malı olmadığının tartışıldığı bir

ekonomi-politik • Ya da kirletmenin fiyatlandırılmasını gündeme getirecek kadar tehlikeli

bir ekonomi politik - kirletme, sosyal refaha dönüşsün (su kullanım hakkından kazandığını halkla paylaş)

• Tarım emperyalizmi, gıdadaki uluslararası emperyal oyunlar• Global diplomasiyi harekete geçiren bir alan • Adalete konu olan bir alan (İklim Adaleti)• Yeşil ile yıkanacak eski ekonomi kuramları, yeşil kapitalizm• Orta doğudaki savaş, kirli enerji kime gam • O zaman sistemle ilgisini kurmak şart (“İklimi Değil, Sistemi Değiştir”.

2009 Küresel Eylem Grubu)

• Stratejiler, politikalar (UİDS, İDEP, Uyum Eylem Planı, II. Ulusal Bildirim …nicelik ve nitelik olarak yer aldık mı? Etkiledik mi?

• Büyük politikalar, büyük projeler ve İD ilişkisi (Kentsel Dönüşüm ve İD)

• Yerel yönetimlerde hareket var, dahil miyiz?• Rio+20 Türkiye “Geleceği Sahiplenmek” Raporu: “Yeşil

büyüme” vizyonunu belirlerken konuyu kamu, özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ile tartıştık” diyor.

• Son yıllarda geleceği yok eden ve iklim dostu olmayan projeler uygulanıyor, şaşırıyoruz, bakıyoruz

• “İD, küresel düzeyde olduğu kadar Türkiye’nin gündeminde de önemli bir yer tutmaktadır. • Vergi politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında, iklim değişikliğiyle mücadele edilmesine ve

enerji tüketiminde tasarruf sağlanmasına yönelik öncelikler gözetilecektir.• Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi çerçevesinde iklim değişikliğiyle mücadele ve uyuma yönelik başta enerji

verimliliği, yenilenebilir enerji, çevre dostu ulaşım yöntemleri, ormancılık, mera koruma projeleri yürütülecek, kuraklıkla mücadele edilecektir.

• iklim koşullarına bağlı olarak görülen tarımsal ürün arzındaki gerilemenin yanı sıra, dünyada yaşanan gıda fiyat artışlarına bağlı gıda krizinin kısmen ülkemize yansıması sonrasında kırsal alanda gelirin azalması ve yoksulluğun artış eğilimine girmesi, hem tarımsal üretimin istikrarlı şekilde devamının önemini hem de gıda güvenliği üzerindeki tehditlerin ciddiyetini ortaya

• Diğer yandan, iklim değişikliğinin etkileri de dikkate alındığında, sulama projelerinde planlamaların su kaynaklarının yetersizliği yönüyle gözden geçirilme ihtiyacı bulunmaktadır.

• Orman koruma, yangın –iklim koşulları• İklimsel, coğrafi ve morfolojik özellikleri nedeniyle, turizm aktivitelerinin yoğunlaştığı alanlar olarak

beliren kıyı alanlarında, insan kaynaklı kullanımların etkileri, küresel iklim değişikliğinin yarattığı olumsuz koşullarla birleşerek sürekli bir baskı yaratmaktadır. İklim değişikliğinden olumsuz etkilenecek olan turizm sektörünün modelinde, ürünlerinde ve coğrafi mekân kullanımında ne gibi değişikliklere yönelmek gerektiği belirlenerek yeni bir bütünleşik kıyı alanları yönetimi modeli oluşturulması gerekmektedir.”İKLİM DÜŞMANI KENTLER GELİYOR NE GAM

• “Mevzuat taslaklarının sivil toplum ve diğer paydaşlarla gerekli istişarelerde bulunmadan hazırlanması ve kabul edilmesi yönünde giderek artan bir eğilim mevcuttur (Bölüm:Kamu Yönetimi)Fasıl 27: Çevre ve İklim Değişikliği

• Türkiye, en büyük sera gazı emisyonu gerçekleştiren ülkelerden biri olmakla birlikte, 2020 yılı için henüz bir sera gazı emisyon azaltım hedefi belirlememiştir.

• Türkiye, emisyon ticareti konusunda farkındalık yaratmak için bazı adımlar atmıştır. (Azaltım hedefi olmayınca ne kadar manalı?)

• İDEP kapsamında, bina, sanayi, ulaştırma, atık, tarım ve ormancılık sektörlerindeki birincil enerji yoğunluğu ve enerji tasarrufu bakımından büyük emisyon azaltımı öngörülmesine rağmen, genel bir ulusal hedef kabul edilmemiştir. (Not: 2011 ilerleme Raporunda İDEP YPK’lı olsun tavsiyesi vardı)

• Farkındalık zayıf• STK’larla anlamlı bir kamu istişare süreci yok• İddialı ve koordineli bir iklim politikası lazım (hem yurt içinde hem de uluslararası

düzeyde) • İklim değişikliği alanındaki diğer mevzuata ilişkin olarak ilerleme

kaydedilmemiştir” (Tabiatı koruma , Afet mevzuatı vb.)

• En temel tespit: İklim değişikliği ile günlük yaşam alışkanlıkları/geçim kaynakları arasında bağlantı kurulamıyor. (yerel düzeyde İD afet dernekleri nerede)

• Mesele ‘tehdit’ ve ‘fırsat’ kelimelerinin doğru algılanmasında (Özel sektör, siyasiler ise işin ‘fırsat’ yönüyle pek ilgili).

• Türkiye risk grubu ülkeler arasında, sular, ormanlar, geçim kaynakları tehdit.

• Hükümetin politika belgelerinde eğitim bilinçlendirmede çalış diyorlar ((örnek: Rio Sözleşmesi Kapsamında Türkiye’nin Ulusal Kapasitesinin Değerlendirilmesi UNEP/GEF Projesi – 2011 Ulusal Kapasite Eylem Planı 56 kuruluşun 9 u STK’msı. Paydaşların aktif katılımına dair eylemlerde sadece özel sektör sorumluluk alsın deniyor. STK’lar bilinçlendirme ve eğitim süreçlerine katılsın diyor. ) (İklim dostu okul projeleri revaşta)

• Ulusal Bildirim - eğitim bölümleri• Siyasette, mevzuatta, üst kurumsal yapıda hangi STK var (İDEP,

Ulusal Bildirim, Uyum Stratejisi ve Eylem Planı, İDKK; Afet Platformu, Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu)

• Kalkınma programlarında STK’lar en çok biyoçeşitliliğin korunmasına yakıştırılıyor – burada hareket alanımız geniş mi? (Tabiatı Koruma Yasası, Su Kanunu görüşlerimiz dikkate alınıyor mu?

• Ekolojik kentsel dönüşüm istemiyor muyuz?

• Ne kadar yeşil kalkınıyoruz STK bunun neresinde? (10. Kalkınma Planı ÖİK’lara koştuk mu? Artık geç ve manasız mı?

• Kendi işimize odaklanan gönüllü kuruluşlar mıyız sadece? olarak görürsek, öneminin yanında sorunları da beraberinde getiriyor – toplumun ihtiyaçlarına bütün bakabiliyor muyuz?

• Reaktifiz, proaktif değil.• Hükümetler politikalarını eleştirmek daha keyifli • İD politikalarında entellektüellere ve aydınlara “çıkıyoruz”,

halka inmek yerine –STK’ların saha proje sayısı bunu gösteriyor zaten.

• Toplumun ensesinde olmak - tüketim kalıplarının öne çıkarmak vb.

• Yeşil İttifakı en çok kiminle yapıyoruz?• STK iklim değişikliği STK’la için de bir ekmek kapısı

• “Para” lazım demeden önce “proje” lazım, hayal/yaratıcılık lazım.• Bazen başarı hikayelerini abartıyoruz. En İyi Uygulamalar: 181’de 28 ;

24’de 5 STK. Üstelik ÇEVKO, WWF, TEMA, Greenpeace, (Bilgi: 181’in 69 u Özel sektör 71’i kamu, 13 ü üniversite!)

• Nicelik: İklim değişikliği ile mücadele için çalışan kaç küçük STK var yerelde? (2004’den bu yana bunların envanterini çıkarmak bile bir proje aslında)

• İllaki dernek mi, vakıf mı olacak? (meslek odaları niye İD projesi üretmiyor-HES savaşları ile İD oldukça paralel oysa. Barolar, Tıp Odaları vb)

• STK’lar kendi proje alanları ile iklim değişikliği arasında güçlü bir bağ kuramıyorruz (büyükler dahil)

• Oysa, özel sektörün hedefi net ve kendi STK’larını kurdular (İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği, Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği vb.)

• Nitelik - Hala proje yaratmaktan korkuyoruzve küçük kaynakları ile kullanamıyoruz (Örn: SGP minik kaynakları şuracıkta.)

• Global müzakerelerde yer almayı çok önemsiyor uz, (Dünyada 700 çevre akdi var, uluslararası adalet divanı işleri nadir - sözleşmelerin çoğunda yaptırım süreci - sorumluluk ve tazminat maddeleri - çalışmıyor)

• Farkındalık projeleri yaparken İD ile mücadele kavramlarına ne kadar hakimiz (azaltım, adaptasyon, maladaptasyon, dayanıklılık, yumuşak, sert uyum vb) dersimizi pek çalışmıyoruz.

• İttifak stratejimiz yok? İD için en çok kimlerle ortak olmalıyız? özel sektör, yerel yönetimler… Niye?

• İD için kendi aramızda büyükler, küçükler, ulusal ve yerel ölçekliler ittifak yapmıyoruz

• Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri tam dayanışmada. Niye ülke çapında (yerelden/bölgeden çıkan) enerji verimliliği STK ağı yok bu ülkede ses getiren (Şekerbank, “EKOkredi / Enerjiyi ve Emeği Koruyan Kredi” projesinde yalıtım projelerinde, sektörün önde gelen STK’sını (İZODER) ile ittifak yaptı. ve uluslar arası en iyi uygulama yazıyor özgeçmişine)

• Özel sektörle ortaklığımız daha çok sponsorluk için mi?

• Aktivist, protest • Eğitici, öğretici • Akredite (Fonlara ulaşma kolaylığını gösterecek STK’lar

onlar aynı zamanda) • Ekmek ister (Karbon satmak isteyen STK’lar - Ege

Orman Vakfı karbon emisyon ormanları oluşturuyorum diyor - fıstık çamı ormanı, zeytin ormanı)

• İhtisaslı• Seferber• Politika belirleyici• Yerel (Azıcık)

Politika Alanları:• Yeşil Büyüme, Yeşil Ekonomi, Yeşil Üretim (HES’ler yeşil üretim değil, düşük

karbon için bir politika aracı), Yeşil Tüketim; (İnsanın yeşil ekonomisi - Tüketicinin yeşil ekonomi alışkanlıkları), Yeşil Alım, Yeşil Pazar, Yeşil Yaka, Yeşil Eğitim, Yeşil Diplomasi Yeşil, yeşil, yeşil… hepsinin CO2 ile bağını kurabiliriz

• Mavi Büyümenin, mavi ekonominin üstüne gidebiliriz• Haki büyümenin, haki ekonominin üstüne gitmeye devam edelim• Anlamlı bir kamu istişare sürecinin yaratılması için direnmeye devam edelim

ve mümkünse yerel olsun. Bakanlıkların il teşkilatların mercekleyelim mesela. İklim dostu/düşmanı ne işler?, ne gibi yerel kararlar var

Araçlar• İttifaklar• Mevcut kaynaklar (Örn: SGP gibi kaynaklar az miktarda ama, çok manalı , İD

ile mücadele akşamdan sabaha kazanılmayacak çünkü)• Ruh ve heyecan

• Hiç çalışılmayan önemli alanlar var onlara odaklanılabilir iklim göçleri gibi. Dünya gıda ayak izini konuşuyor mesela. Food miles. Food foot print gıdaların taşınımında CO2 salınımınım yüselmesi.

• “Yeni Delhi İş Programı”nı adapte ederken ne çok iş çıkar• Stratejilerde yazılanlar sayısız hayal ve fikir verir• İklim Literatüründen bol ne var (ulusal, uluslararası)• Yenilenebilir enerjide diyelim ki HES’leri anladık. Rüzgar

meselesine daha çok ağırlık veririz• İnşaat ve ulaşım sektörüne odaklanabiliriz. • Hükümetler çok güzel hatalar yapıyorlar, yani yaratıcı

olmak kolay...