-
afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010
driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2011
in dit nummer o.a.
31 | winterBelgiBelgique
p.b.hasselt 112/675
Ziekten en plagen in het bosBomensymboliek: de taxusDe Vlaamse
bosbarometer
-
voorwoord
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 3
Contactdag over bossen vroeger en nu
Op zaterdag 26 maart 2011 vindt voor de vierde keer de
contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats. Afspraak in de
Landcommanderij Alden-Biesen (Bilzen).
De contactdag zal in het teken staan van de bossen vroeger en
nu. Dit jaar is opnieuw gekozen voor een volledig dagprogramma.
Naast de Algemene Vergaderingen en een aantal binnen- en
buitenactiviteiten rond het centrale thema, is er ook tijd om ideen
uit te wisselen en gezellig bij te praten.
Het programma ziet er als volgt uit:
10.30 u. Ontvangst van de genodigden11.00 u. Verwelkoming door
gedeputeerde Frank Smeets11.15 u. Algemene Vergadering van alle
Limburgse Bosgroepen12.00 u. Broodjeslunch13.30 u. Start
voordrachten en activiteiten16.00 u. Afsluiting contactdag 2011 met
een drankje Voordrachten Thema: Bossen vroeger & nu Doorlopend
programma: - Oud loofhout in de Limburgse Kempen?
Historisch-ecologische
betekenis van hagen met knoteiken, een voorbeeld uit Lummen door
Jol Burny van het Regionaal Landschap Lage Kempen
- Pauze - Teken in het bos door Wesley Tack van de Universiteit
Gent - Duurzame houtproductie op lange termijn door Dries Gorissen
van het Agentschap voor Natuur en Bos Activiteiten Je kunt ter
plaatse kiezen uit een viertal wandelingen en een workshop van
Inverde. Alle leden zijn van harte welkom en ontvangen in februari
een persoonlijke uitnodiging. Voor meer informatie kun je terecht
bij Evi Ghijsens (tel. 011 23 73 82).
voorwoordBeste bosbeheerder
Het is een traditie, als de winter zijn intrede doet, wordt er
hard gewerkt in de bossen! Het hout van de gezamenlijke houtverkoop
van mei laatstleden wordt gezaagd en afgevoerd en heel wat
brandhout wordt klaargemaakt om Limburgse woningen te verwarmen.
Hout dat - bij wijze van spreken -naast de deur ontgonnen werd,
scoort het best op het vlak van milieuvriendelijke verwarming! Onze
provincie wil namelijk tegen 2020 CO2-neutraal zijn. Het is een
ambitieuze doelstelling, die dankzij de inzet van elke goede
bosbeheerder een stukje dichterbij komt.
Bos is in! 2011 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot
Jaar van het bos. Dat op Vlaams niveau het n en ander nog beter
kan, blijkt uit de bosbarometer. We geven u graag een overzicht van
de meest relevante conclusies van deze jaarlijkse
bos-beleidsnota.
Naast aandacht voor bosbeleid, bieden we u eveneens interessante
informatie over boomziekten en een originele kennisma-king met de
venijnboom of taxus. Ontdek waarom deze inheemse conifeer meer
ruimte in onze bossen verdient!
De jaarwisseling is de periode bij uitstek om de balans op te
maken van de realisa-ties van de Bosgroepen van het afgelopen jaar,
maar zeker ook om vooruit te kijken naar het nieuwe jaar. In 2010,
voor het eerst sinds hun bestaan, werden de Bosgroepen
geconfronteerd met bezuini-gingen op de Vlaamse werkingsmiddelen.
Dit jaar bleef de invloed hiervan op onze dienstverlening gelukkig
nog vrij beperkt.
Dat het werkjaar 2011 in deze context probleemloos zal verlopen,
kunnen we uiteraard niet garanderen. Dat de Limburgse boseigenaars
voluit kunnen rekenen op de service van de Bosgroepen, blijft als
een paal boven water.
Ik wens u, ook namens de hele Bosgroe-penploeg, een aangename
feestperiode en een klimaatvriendelijk 2011 met vl fijne
bosmomenten!
Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur
Contactdag
2 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter
(foto: Annemie Hannosset)
(foto: Annemie Hannosset)
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 3
bosbeheer
Ziekten en plagen in het bos:een complex probleem
Elke bosbeheerder wordt vroeg of laat geconfronteerd met zieke
bomen. Omdat de waaier aan ziekten en plagen erg groot is en de
situatie er soms dramatisch uitziet, zit je als beheerder vaak met
de handen in het haar. Toch ziet de aantasting er dikwijls erger
uit dan ze in werkelijkheid is.
Als een bos wordt aangetast door ziekten of plagen, neemt een
bosbeheerder vaak zijn toevlucht tot het vellen en afvoeren van de
bomen. Dat is niet altijd nodig: vaak heeft de natuur gewoon tijd
nodig om haar evenwicht terug te vinden. We geven je een overzicht
van de meest voorkomende boomkwalen. Schimmels en zwammenEen
belangrijke groep uit de brede waaier aan boomziekten en -plagen
zijn de schimmels. Schimmels kun je naar levenswijze onderver-delen
in drie grote groepen: de saprofyten, die dood organisch materiaal
verteren, de symbionten, die bomen helpen, en tot slot de
parasieten, die levende organismen aanval-len. Gelukkig voor ons is
slechts een kleine fractie van de honderdduizenden gekende
schimmels parasitair.
Sommige schimmels vormen vruchtlicha-men, die wij zwammen of
paddenstoelen noemen. Die maken slechts een klein deeltje
uit van de schimmelmassa. Het grootste deel van de schimmel zit
immers onder de grond of in de boom of het hout waarop hij groeit.
Vruchtlichamen wegnemen, heeft dus geen enkele zin om aantastingen
te bestrijden.
De bekendste groep parasitaire zwammen bij bomen zijn de
houtrotschimmels, die leven-de bomen aanvallen en zorgen dat hout
weg-rot. Sommige zijn heel agressief, andere veel minder.
Niet alle zwammen die je in de nabijheid van bomen vindt, zijn
parasitair en schade-lijk. Een veel voorkomende saprofyt, die dood
hout afbreekt, is de witte bultzwam. Tref je deze soort aan in het
bos, is er niets aan de hand. Hij recycleert gewoon het dode hout.
Ook als je de vliegenzwam of het eekhoorntjesbrood tegenkomt, is er
geen vuiltje aan de lucht. Deze schimmels helpen je bomen om hun
wortelgestel sterk uit te breiden. Het enige wat ze in ruil
vragen, zijn wat suikers om te overleven. Een mooie deal!
Roesten en wurgenIets moeilijker herkenbaar zijn de schimmels
die geen opvallende vruchtlichamen vormen, maar de bomen wel
aanvallen. Populieren-roest is de belangrijkste en meest verspreide
bladziekte bij populier. De schimmel zorgt er voor dat de bladeren
vervroegd afvallen, waardoor de conditie achteruitgaat, de
groei
De honingzwamleeft als saprofytop dood hout,maar parasiteertsoms
ook opverzwakte ofzieke bomen.
(foto:Pascal Vanhees)
(foto: Bosbode)Sporenhoopjes
-
4 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang | 31
| winter | 5
bosbeheerstilvalt en de bomen vatbaarder worden voor andere
aantastingen. Populierenroest kun je herkennen aan de gele
sporenhoopjes die in de zomer op de bladeren verschijnen.
Ook de iepenziekte wordt veroorzaakt door een onzichtbare
schimmel. Deze bevindt zich in de houtvaten. Als reactie stopt de
boom zijn houtvaten dicht, waardoor hij zichzelf als het ware
wurgt. De bladeren en jonge twijgen verwelken en vele takken
sterven af, waarna de boom het bijltje erbij neergooit. De schimmel
die de iepenziekte veroorzaakt, wordt verspreid door de
iepenspintkever.
ProcessierupsNet als de schimmels vormen ook de insec-ten een
erg grote en verscheiden groep. Bij sommige insecten is het de
larve of de rups die de boom beschadigt, soms is dit het vol-wassen
insect. Sommige insecten vreten aan het blad, anderen boren zich
een weg door de bast of zelfs het hout.
Blad- en naaldvretende insecten vormen een grote groep onder de
schadelijke insecten. Op zich is het perfect normaal dat deze
soor-ten in een evenwichtige levensgemeenschap voorkomen. Voor de
conditie van de bomen vormen ze vaak geen enkel probleem.
Tot het evenwicht verstoord geraakt. Dan kan n soort zich plots
uitbreiden tot een plaag en komen je bomen plots kaal te staan.
Vooral als de schade herhaaldelijk optreedt, vormt dit een ernstig
probleem. Andere meer agressieve soorten aarzelen dan niet om hun
kans te grijpen.
Een bladvreter die de laatste jaren terug is van weggeweest, is
de eikenprocessierups. Deze warmteminnende rups komt vooral langs
bosranden, lanen en open plekken voor. Eigenlijk gaat het hier om
een onop- vallende nachtvlinder. De rupsen zijn beken-der omdat ze
soms massaal voorkomen op eiken. Bij een hevige aantasting kan de
boom volledig kaalgevreten worden. Voor de bo-men is de
eikenprocessierups niet zon groot probleem. De brandharen van de
eikenpro-cessierups kunnen echter bijzonder hinder-lijk zijn voor
de mens. In de omgeving van paden of huizen kan het aangewezen zijn
om deze rups te bestrijden, maar massale bestrijding heeft weinig
zin. Integendeel, zo belet je de natuur om opnieuw tot een
even-wicht te komen.
Boren en spinnenEen andere groep bladvreters zijn de
stippel-motten of spinselmotten. Dit is een groep van sterk op
elkaar lijkende soorten, die elk hun eigen waardplant hebben. Bomen
en
Boom bedekt met rupsen van stippelmot
Vraatgangen van iepenspintkevers
Stippelmot
(foto: N. P. Holmes)
(foto: S.B. Johnny)
(foto: Jef Delonge)
-
4 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang | 31
| winter | 5
struiken kunnen in het voorjaar volledig kaalgevreten worden,
maar lopen later ge-woon opnieuw uit. Takken en zelfs volledige
bomen worden ingesponnen in een taai wit spinsel, waarin de rupsen
leven. Hoewel het er wat dramatisch uitziet, is deze plaag niet
echt problematisch. Bast- en houtboorders vreten zich dan weer een
weg doorheen de bast en het hout. De larven van de
eiken-prachtkever en de letterzetterkever (bij fi jn-spar
bijvoorbeeld) tasten vooral verzwakte bomen aan. Maar ook gezonde
bomen kunnen aangevallen worden. Als er veel gan-gen dicht bijeen
ontstaan, bestaat de kans
eerste tekenen van de bloedingsziekte
Wil je weten hoe je de bloedingsziekte kunt herkennen en er als
beheerder het best mee omgaat? Raadpleeg de publicatie
Informatiefolder als toelichting bij de enquete bloedingsziekte bij
de paardenkastanje van het Agentschap voor Natuur en Bos
(http://www.natuurenbos.be/nl-be/Thema/Groen/Bomen/Bloedingsziekte.aspx).
dat de boom afsterft. Omdat de eikenpracht-kever een
warmteminnende soort is, kan je een aantasting voorkomen door het
bos niet overmatig te dunnen en zeker de onderetage niet weg te
nemen. Ook de iepenspintkever is een houtboorder. De soort is
echter vooral berucht omdat hij de iepenziekte overbrengt.
Bladluizen en galverwekkers zijn eerder on-schuldige insecten.
Iedereen kent wel de gal-len op eikenbladeren, die eigenlijk een
reac-tie van de boom zijn op het eitje en later de larve van de
eikengalwesp. Mooi om te zien en volstrekt onschuldig.
BacterieslijmVerder kunnen bomen aangetast worden door bacterin.
De bacterie die momenteel (weliswaar buiten het bos) de meeste
slacht-offers maakt, veroorzaakt de bloedingsziekte bij de
paardekastanje. De eerste symptomen zijn kleine, roestbruine
vlekjes op de schors, waaruit na verloop van tijd vocht loopt dat
zwart opdroogt. Later scheurt de bast open en sterft af. In het bos
kom je soms wel eens bacterile aantastingen tegen die lijken op de
bloedingsziekte: slijmvloed of bacterieslijm. Deze kunnen door
verschillende bacterin veroorzaakt worden op verschillende
boom-soorten. Uit een scheur of een snoeiwond loopt kleurloos of
bruin vocht. Dit is voor de boom weinig schadelijk. Door de
zuurte-graad belet het slijm zelfs een aantasting door
houtrotschimmels.
Complex netwerkAchterhalen welke ziekte je bos aantast is n
zaak, de ziekte of plaag aanpakken een andere. Bomen maken immers
deel uit van een ecologisch netwerk, een levensgemeen-schap waarin
heel wat organismen van elkaar afhankelijk zijn. Dit netwerk zit
complex in elkaar en net daarom is het niet altijd eenvoudig om een
ziekte of plaag aan te pakken. Om ze te voorkomen, moet je in de
eerste plaats werk maken van het herstel van de le-vensgemeenschap.
Daarin moet plaats zijn voor bladvreters, bladluizen en allerlei
ande-re plaagorganismen, zolang ze in evenwicht gehouden worden
door hun natuurlijke vijanden en parasieten. Een boom in een
monotoon of kaal bos, zonder nevenetage, zonder bodemleven rond
zijn wortels en een kruidlaag erop, zonder vogels of insecten in
zijn kroon, is zeer kwetsbaar voor die ene aanvaller die er
toevallig toch passeert.
SoortkeuzeEen eerste stap om problemen te vermijden, is een
goede soortkeuze. Een boom die geschikt is voor zijn standplaats,
is minder kwetsbaar
Eikengalwesp (foto: Guido Gerding)
(foto: INBO, Athur de Haeck)
(foto: INBO, Athur de Haeck)
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 7 6 | t Limburgs Bosbelang
| 31 | winter
Een ziekte die de laatste jaren vanuit Polen in veel
Noord-Europese landen snel opgang maakt, is de essenziekte. De
ziekte zou te wijten zijn aan de recent ontdekte schimel Chalara
fraxinea, onder meer verwant aan de veroorzakers van de
platanensterfte en de epenziekte. In 2010 werden in Vlaanderen de
eerste symptomen vastgesteld.
De essenziekte doet de es verwelken en uitlo-pers afsterven. Ze
veroorzaakt ook vroegtijdige bladval en diverse verkleuringen van
de schors. Door de ziekte gaan jonge bomen in een paar jaar dood,
terwijl bij oudere bomen vaak een chronisch ziekte proces wordt
waargenomen.
Naar de oorzaken van de essenziekte is het nog gissen. Transport
van niet-gedroogd hout zou voor de verspreiding van de schimmel op
lange afstand zorgen. Verder vermoedt men dat de schimmel zich over
korte afstand kan verspreiden via de lucht.
Omdat de kennis over de biologie van de essenziekte nog te veel
leemten bevat, is het moeilijk om doeltreffende aanbevelingen te
formuleren die de schimmel moeten bestrij-den. Een regelmatige
controle van het essen-bestand en het kappen van verzwakte of
aangetaste bomen is wel aan te raden. Het is nog wachten op wat
verder onderzoek naar de essenziekte oplevert.
Essenziekte: nieuwe schimmel in opmars
bosbeheer
voor ziekten en plagen. In tegenstelling tot wat we vaak denken,
kunnen bomen zich na-melijk heel goed verdedigen tegen zulke
aan-vallen. Houtrotschimmels worden opgesloten door het
afgrendelingsysteem, bladvretende insecten worden weggejaagd door
de aan-maak van slecht smakende stoffen en naald-bomen plakken
houtboorders vast in hun hars. De enige voorwaarde om dit
verdedi-gingssysteem te laten werken, is een goede conditie van je
bomen. Bomen in een prima vorm krijg je onder meer door de juiste
soort-keuze: is een bepaalde soort geschikt voor een bepaalde
standplaats? Naast de juiste soort-keuze is het ook belangrijk om
te zorgen voor voldoende variatie in de boomsoorten. Als je bos uit
n boomsoort bestaat en juist die soort wordt aangevallen, kan je
hele bos bin-nen de kortste keren om zeep zijn. Een bos met
meerdere boomsoorten, is dus goed voor de natuur en beschermt ook
tegen aantastin-gen.
De natuur kansen gevenBoomziekten en -plagen kunnen er erg
dramatisch uitzien. Denk maar aan een boom die door rupsen volledig
kaalgevreten of inge-sponnen is. Het ziet er echter vaak veel
erger
(foto: Annelies Chandelier, CRAW)
(foto: Annelies Chandelier, CRAW)(foto: Annelies Chandelier,
CRAW)
uit dan het effectief is. Voor de boom zelf is zon eenmalige
kaalvraat geen groot probleem. Vaak zal de boom al na enkele weken
opnieuw uitlopen en gewoon voortleven. Maar als zon aantasting
telkens op-nieuw gebeurt, kan de boomconditie achteruit-gaan en de
boom vat-baarder worden voor andere aanvallers. Een aantasting die
zich een jaar erg manifesteert, kan enkele jaren later weer
volledig verdwenen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de
eikenprocessierups: en-kele jaren terug, dook die als het ware uit
het niets op en nu hebben we het ergste alweer achter de rug.
Ondermeer doordat de parasieten en predato-ren van de rupsen ook in
opmars zijn. Kortom, geef de natuur de kans om het complexe
even-wicht te herstellen.
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 7
bomensymboliek
Na de es en de eik is de taxus of de venijnboom aan de beurt in
de reeks Bomensymboliek. De wintergroene taxus is vooral bekend als
populaire sierstruik, maar komt ook in onze streken nog sporadisch
in het bos voor. Door zijn giftige eigenschappen wordt de taxus al
sinds de oudheid aan-zien als een dodenboom. Toch is het niet al
venijn dat de klok slaat.
Een dodenboomAl in de klassieke oudheid werd de taxus door zijn
giftigheid in verband gebracht met de onderwereld. Bij de Grieken
en de Romei-nen was de taxus gewijd aan Hekate, de go-din van de
onderwereld en van de magie. In Rome offerde men haar stieren, die
versierd waren met taxuskransen. Ze moesten de hel-legeesten
aantrekken die door het bloed van de slachtoffers werden gesust.
Ook Artemis, de Griekse godin van de jacht, doopte haar pijlen in
taxusgif. Ze werd vereerd in een hei-ligdom, gelegen in een
taxusbosje.
Taxus voor begrafenisstoetenOok bij de Gallirs stond de taxus in
hoog aanzien. De soort werd even erg vereerd als de maretak. Ze
kenden zijn giftigheid, ge-bruikten zijn hout om bogen te vervaar-
digen en maakten er pijlgif van. Net als bij de Grieken en de
Romeinen werd de taxus als een dodenboom beschouwd.
Die dodelijke eigenschappen lieten nog lang sporen na in de
Europese volksgebruiken. Lange tijd droegen de rouwklagers taxus-
takken bij zich tijdens de begrafenisstoet.
Achteraf werden de takken gebruikt om er de overledenen op te
leggen. Het gerucht ging zelfs dat de giftige boom verantwoordelijk
was voor de teloorgang van het paarden- bestand. Toen de lijkwagens
nog met paar-den werden getrokken, durfden de wachten-de dieren wel
eens van de takken te eten ...
GeneeskrachtigAls de taxus de naam dodenboom toege- wezen
krijgt, zal niemand geloven dat deze boom ook geneeskrachtige
eigenschappen bevat. Alle delen van de taxus, behalve dan de
roodgekleurde, vlezige zaadmantel, bevat-ten een zeer giftige stof,
taxine.
Toch zijn niet alle stoffen in de taxus giftig. Sommige
kruidendokters schreven de taxus nog andere heilzame krachten toe.
Ze beweerden dat het innemen van geplette taxusbladeren met wat
bier een goede remedie was tegen hondsdolheid, slangen- en
insectenbeten.
Duurzame houtsoortDe taxus is vandaag vooral succesvol als
sierstruik. Hij is bijzonder geschikt om te
snoeien. De struiken kunnen tot de meest fantastische vormen
geknipt worden. Hij groeit probleemloos op de meeste gronden en op
schaduwrijke plaatsen.
Taxushout is een van de hardste, duurzaam-ste en zwaarste
zachthoutsoorten. Het bevat geen hinderlijke harskanalen en vormt
dus geen hars. Ideaal voor het maken van speren, bogen,
schermstokken, beeldhouwwerk en snij- en inlegwerk. In de klassieke
tijd wer-den er zelfs godenbeelden van gemaakt, en ook vandaag
gebruiken beeldhouwers vaak taxus voor hun houtsnijwerk.
Wil je meer weten over bomensymboliek? Dan is het boek
Compendium van rituele planten in Europa van De Cleene en Lejeune
zeker een aanrader. Het bevat een schat aan informatie over de
mythologie en de verering van taxus en andere bomen. De mooie
tekeningen en leuke anekdotes maken dat het bovendien leest als een
trein.
De taxus, een boom met venijnige maar ook heilzame trekjes
(foto: Wilow)
-
8 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang | 31
| winter | 9
bos en milieu
Dat het niet goed gaat met het klimaat, weet iedereen
ondertussen wel. Tegen 2100 mo-gen we een temperatuurtoename
verwach-ten van 1,5 C tot 7 C. Het zeeniveau zal met 20 tot 200
centimeter stijgen. Veront-rustende prognoses die om een doordachte
aanpak vragen. De provincie Limburg voert al vele jaren een
vooruitstrevend milieube-leid en legt de lat nu nog wat hoger. Met
het Totaal Actieplan CO2 (TACO2) heeft Limburg de ambitie om
klimaatneutraal te worden tegen 2020.
Nulmeting, stand van zakenAls eerste, belangrijke stap heeft het
provin-ciebestuur een nulmeting laten uitvoeren. De nulmeting maakt
deel uit van een uitge-breide TACO2-studie, die uitgevoerd wordt
door de Vlaamse Instelling voor Technolo-
gisch Onderzoek (VITO), Arcadis Belgium, KULeuven Energy
Institute en Pantarein. Zon meting geeft aan wie in Limburg
hoe-veel CO2 uitstoot. Deze studie is nodig om de CO2-uitstoot te
kunnen verminderen: als Limburg wil evolueren naar een
klimaatneu-trale provincie, is het belangrijk om te weten wat nu de
stand van zaken is. De nulmeting is gebaseerd op meetgegevens van
2008, het meest recente jaar waarvan alle noodzakelijke data
beschikbaar zijn. In de cij-fers zitten ook de belangrijke broeikas
gassen methaan (CH4) en lachgas (N2O) vervat. Die worden telkens
uitgedrukt in CO2-equivalenten. Limburg streeft immers naar een
klimaatneutrale provincie, een ambitie die verder reikt dan
CO2-neutraliteit precies door ook de andere broeikasgassen mee te
nemen.
Uit de cijfers blijkt dat Limburg relatief goed scoort. Met een
uitstoot van 11,6 ton per Limburger zitten we meer dan 2,5 ton
lager dan het Vlaamse gemiddelde van 14,2 ton per Vlaming.
Gemiddeld bekeken is de CO2-uit-stoot in Limburg lager dan in
Vlaanderen. Wat huishoudens betreft, zit Limburg evenwel nog niet
helemaal op schema. Dit blijkt een gevolg van de vele open bebou-
wingen en het feit dat Limburg meer met petroleumproducten
verwarmt. Deze cijfers bewijzen dat lopende campagnes zoals Limburg
Isoleert of de werking rond duur-zaam bouwen in Limburg goed
gekozen zijn. Privboseigenaars dragen steentje bijEn hoe zit het
met de jaarlijkse opname aan CO2 door bossen, landbouw, natuur en
bodem? Hier scoort Limburg veel beter dan de rest van Vlaanderen.
Op basis van de Vlaamse cijfers kunnen we voor Limburg een
jaarlijkse CO2-opname van 100 000 ton verwachten. Dit cijfer ligt
voor de provincie in werkelijkheid vier maal hoger.
Jouw bos, een spons voor CO2
Limburg heeft als eerste Vlaamse provincie haar CO2-voetafdruk
laten berekenen voor het hele grondgebied en scoort relatief goed.
De vele bossen die Limburg rijk is, zijn daar niet vreemd aan. Zij
nemen CO2 op als een echte spons.
-
8 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang | 31
| winter | 9
De Limburgse natuur zorgt voor meer dan veertig procent van de
Vlaamse CO2-opname. De netto uitstoot bedraagt op die manier 11,1
ton per Limburger, terwijl het Vlaamse ge-middelde 14,1 ton
bedraagt. Hiermee bewijst Limburg de groene long van Vlaanderen te
zijn. Iets dat we met zijn allen moeten koeste-ren. De rol die
privboseigenaars in dit klimaat-verhaal spelen, is uitermate
belangrijk. Zij be-zitten en beheren een groot aandeel van de
Limburgse bossen, die de CO2 als een echte spons opslaan. Zij
dragen hun steentje bij om van Limburg een klimaatneutrale
provincie te maken.
Van Limburg over Qatar tot ZwedenAls we de CO2-uitstoot omzetten
in euros, krijgen we een indrukwekkend plaatje. De kostprijs voor
CO2-emissierechten op de internationale markt bedraagt momenteel 15
per ton. De maatschappelijke kost van de jaarlijkse Limburgse
CO2-uitstoot van 9,4 miljoen ton bedraagt bijgevolg meer dan 140
miljoen per jaar, of 170 per Limburger.
Kunnen we de Limburgse CO2-voetafdruk van 11,1 ton per persoon
per jaar situeren ten opzichte van andere regios? Door de cijfers
uit te drukken per persoon, zijn vergelijkingen inderdaad mogelijk.
Quatar is met 40 ton per persoon het meest CO2-vervuilende land ter
wereld. De Verenigde Staten (19 ton) en Luxemburg (17 ton) hebben
ook een zware CO2-voetafdruk. Als we Limburg vergelijken met
buurlanden, scoort de provincie ongeveer hetzelfde als Nederland
(11 ton) en Duitsland (10 ton). Zweden scoort opvallend goed (5
ton), wat opmerkelijk is gezien haar noordelijke ligging. Dit land
is dan ook koploper op het vlak van milieu- en klimaatbeleid.
Provincie in volle transitieUiteraard is deze nulmeting slechts het
begin van de doordachte aanpak om van Limburg een klimaatneutrale
provincie te maken. Een volgende stap in de TACO2-studie is de
keuze voor twee beleidsscenarios die het mogelijk maken om
klimaatneutraal te worden tegen 2020. De maatregelenpakket-
ten die deze scenarios omvatten, worden economisch volledig
doorgerekend. Het eindrapport wordt opgeleverd in maart
2011.Dankzij de nulmeting heeft Limburg alvast een belangrijke
horde genomen op weg naar de klimaatneutraliteit: alles start met
de juiste cijfers. In 2011 wil het provinciebestuur samen met de
Limburgse TACO2-klankbord-groep enkele prioritaire sectoren
afbakenen. Met deze sectoren gaat ze transitietrajecten starten om
tegen 2020 klimaatneutraal te zijn. De nulmeting is dan ook een
eerste belangrijke stap naar een nieuw Limburg: een provincie in
volle transitie.
Deze tekst is gebaseerd op een persmededeling van gedeputeerde
Frank Smeets naar aanlei-ding van de voorstelling van de Limburgse
nulmeting.
(foto: Karolien Van Diest)
-
10 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter
bosbeheer
Limburgse Bosgroepen in de bres voor de biodiversiteitIn 2009
gaf het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een projectsubsidie van
6500 van de Nationale Loterij aan elke Vlaamse Bosgroep. De vijf
Limburgse Bosgroepen investeerden deze middelen in het
grensoverschrijdende project Soorten en landschappen, dragers voor
biodiversiteit (SOLABIO). Ze willen daamee verschillende typische
soorten van de Limburgse bossen nieuwe kansen geven.
Helpende hand voor de Limburgse natuurOm de biodiversiteit op te
krikken, werken de Limburgse Bosgroepen samen met de drie Regionale
Landschappen: het Regionaal Landschap Lage Kempen, het Regionaal
Landschap Haspengouw en Voeren, en het Regionaal Landschap Kempen
en Maasland. Na onderling overleg gebruikten ze de Lotto-subsidie
voor het Interreg-project SOLABIO. Partners uit alle Vlaamse en
drie Nederlandse provincies werken hierin samen om de
biodi-versiteit in de grensregio Vlaanderen-Neder-land te behouden
en de waardevolle land-schappen te herstellen. In een eerste
fase
selecteerde elke Bosgroepcordinator ge-schikte locaties om
soortbeschermingsacties op te zetten. Daarbij waren het voorkomen
van te beschermen soorten n het enthousi-asme van de eigenaar
bepalende selectiecri-teria. Voor de concrete acties in
Noordoost-Limburg sloot de Bosgroep een overeenkomst met het
Regionaal Landschap Kempen en Maasland.
Bosgroep Noordoost-Limburg in de bres voor de grote
weerschijnvlinderDe Bosgroep Noordoost-Limburg investeerde zijn
Lottosubsidie in het uitgebreid bos-
beheerplan van Kinrooi, dat in 2007 werd goedgekeurd door het
ANB. In totaal bevat het beheerplan 226 hectare (46 hectare
openbaar bos en 180 hectare privbos).
Als aandachtssoort koos de gemeente Kin-rooi voor de grote
weerschijnvlinder. Deze zeer zeldzame vlinder is vooral gebonden
aan open loofbossen en wilgenbroekbossen. Een eerste stap om de
grote weerschijnvlin-der een duwtje in de rug te geven, is het in
kaart brengen van verbindingsgebieden tussen verschillende
natuurkernen. De kaart met de verbindingsgebieden uit het
gemeen-telijke actieplan grote weerschijnvlinder werd daarom
vergeleken met de kaart met de deelnemende percelen van het
uitgebreid bosbeheerplan. Meer licht in het bosHet echtpaar
Esper-Wunderlich bezit een ecologisch erg waardevol omheind
priv-
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 11
domein van meer dan vier hectare in Kinrooi. Dat bestaat uit een
woonhuis omringd door een gemengd bestand, een dreef met Italiaanse
populieren, een vijver, fijnsparren, een dicht begroeid moeras en
enkele open plekken. Het domein is in het gewestplan in-gekleurd
als natuurgebied met wetenschap-pelijke waarde of als
natuurreservaat. Het bos wordt beschouwd als een belangrijke
stapsteen voor de grote weerschijnvlinder om zijn leefgebied uit te
breiden. De hoog opgaande bomen in combinatie met de
wilgenstruwelen zorgen voor een prima leef-omgeving voor deze
vlinder. De poel biedt dan weer mogelijkheden voor amfibien zoals
de boomkikker.
Het domein is echter sterk verbost. Zonder drastische ingrepen
groeien op termijn alle open en halfopen plekken dicht. In het
uitgebreid beheerplan is voorzien om het parklandschap te behouden,
het aandeel
inheems loofhout te verhogen en het bos om te vormen naar een
gemengd bestand. De dreef van Italiaanse populieren wordt best
gekapt. De dode inlandse eiken blijven bij voorkeur zoveel mogelijk
liggen, zolang ze geen gevaar vormen voor de bewoners.
Nieuwe bosrandenEen ander belangrijk gebied voor de grote
weerschijnvlinder is het Stamprooierbroek in Kinrooi. Het bos van
de heer Spaas grenst aan dit gebied en is een interessante
uitbrei-dingszone voor de verspreiding van de vlin-der. Een
arbeidersploeg van de sociale werk-plaats Winning-vzw Groenwerk uit
Lummen plantte - in opdracht van de heer Spaas - streekeigen en
standplaatsgeschikte bomen en struiken in de nieuwe bosranden. En
of de grote weerschijnvlinder dat zal waarderen!
De inspanningen van de Bosgroep en de eigenaars zullen er zeker
toe leiden dat de grote weerschijnvlinder zijn weg naar de bossen
van Kinrooi vindt. De Bosgroe-pen geven met hun steun aan SOLABIO
in ieder geval heel wat typische Limburgse soorten een duwtje in de
rug. In de vol-gende editie van t Limburgs Bosbelang lichten we de
SOLABIO-bijdrage van de Bosgroep Hoge Kempen toe.
(foto: Karolien Van Diest) (foto: Karolien Van Diest)
(foto: Marcel Bex)Grote Weerschijnvlinder
-
Bosoppervlakte blijft dalenDe Bosbarometer is de vinger aan de
pols van het Vlaamse bosbeleid. De Vereniging voor Bos in
Vlaanderen (VBV) hanteert enkele meetbare indicatoren om zo de
belangrijkste trends in de Vlaamse bossen op de voet te volgen.
En van de meest voor de hand liggende indicatoren voor de
Bosbarometer is de bos-oppervlakte. Die neemt in heel Vlaanderen
sterk af. In 2009 werd er 291 hectare vergund ontbost, dat is meer
dan anderhalf voetbal-veld per dag. Van die ontbossing, die
ver-moedelijk nog hoger ligt als de niet-vergunde ontbossing ook in
rekening gebracht wordt, werd slechts een klein deel effectief
gecom-penseerd. In plaats van aan te dikken, blijft de
bosoppervlakte in Vlaanderen dalen! Dit alles gaat regelrecht in
tegen de doelstellingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen
(RSV). Volgens het RSV moest er 10 000 hectare bijkomen decologisch
waardevol bos
gerealiseerd worden tegen 2007, wat de totale Vlaamse
bosoppervlakte op 160 045 hectare moest brengen. De planhorizon
voor deze doelstelling werd inmiddels verruimd naar 2012 ...
Hekkensluiter in EuropaNochtans is men wettelijk verplicht om
elke ontbossing te compenseren. Deze compen-satie kan op twee
manieren gebeuren: een compensatie op het terrein in natura (door
nieuw bos te planten) of een storting in het zogenaamde
boscompensatiefonds. Met de middelen van dit fonds kan de overheid
aan de slag om zelf de compenserende bebos- singen uit te voeren.
Jammer genoeg worden ze nauwelijks aangewend. De algemenetrend op
het vlak van bosuitbreiding blijft ne-gatief. En daarin staat
Vlaanderen in Europa zelfs helemaal alleen. Landen met een
verge-lijkbare bosoppervlakte, zoals Denemarken, Nederland en
Ierland, slagen er momenteel zeer goed in om wl beduidende
vooruitgang
te boeken. Nederland stak Vlaanderen recent nog voorbij en het
ziet er naar uit dat ook Ier-land daar in 2012 in zal slagen.
Vlaanderen zal dan tot de hekkensluiters van Europa be-horen.
Lichtpuntjes in de BosbarometerParticulieren die hun gronden willen
bebos-sen, verdienen een stimulans. Jammer ge-noeg stuiten hun
bebossingsaanvragen vaak op een negatief advies van de
landbouwad-ministratie. In Limburg was dat het afgelo-pen jaar het
geval met de drie projecten die via de Bosgroepen werden ingediend.
Toch ziet het er in Limburg naar uit dat en-kele
bosuitbreidingprojecten toch groen licht zullen krijgen. In
Tessenderlo gaat het om een halve hectare in agrarisch gebied, in
Heers om bijna anderhalve hectare en in Tongeren om bijna n
hectare. Bescheiden oppervlaktes, maar toch kleine opstekers in de
slechtnieuwsshow van het Vlaamse bos. In het lentenummer verneem je
er meer over.
De Vlaamse Bosbarometer staat op storm
Met de Bosbarometer houdt de Vereniging voor Bos in Vlaanderen
het Vlaamse bosbeleid in de gaten. Zelfs voor een bosrijke
provincie als Limburg is er weinig opbeurends te melden. Gelukkig
zijn er toch enkele lichtpunten.
bosbeleid
12 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter
(foto: Karolien Van Diest)
-
FSC-gecertifi ceerde bossenMeer reden om verheugd te zijn, is de
vaststelling dat de laatste jaren heel wat in-spanningen geleverd
zijn om duurzaam bos-beheer ingang te doen vinden binnen het
Vlaamse bosbeheer. Het aantal bosbeheer-plannen blijft verder
stijgen, samen met de oppervlakte FSC-gecertifi ceerde bossen. FSC
(Forest Stewardship Council) is het keurmerk dat aangeeft dat het
bos duurzaam beheerd wordt. De oppervlakte van FSC-gecertifi ceerd
bos in Vlaanderen nam in 2009 met 3 497 hectare toe. Bij de start
van de Week van het Bos 2010 is het aanbod inlands gelabeld hout
nog steviger uitgebreid: 15 188 hectare Vlaams bos heeft momenteel
het FSC-certifi caat.
Gelukkig stemmen ook enkele andere indica-toren niet tot
pessimisme. Toch staat de globale Bosbarometer op storm. Wil
Vlaan-deren het tij doen keren, dan moeten er nog vele inspanningen
geleverd worden. Met na-tuur, klimaat, recreatie, gezondheid,
hout-productie ... zijn er dan ook redenen te over om volop te
investeren in nieuw bos. Wil je het volledige document nalezen? Dat
kan via www.vbv.be.
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 13
(foto: Karolien Van Diest)(foto: Karolien Van Diest)
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 1514 | t Limburgs Bosbelang
| 31 | winter
nieuws van de limburgse bosgroepen
Overgangsregeling voor sociale arbeidIn het herfstnummer
kondigden we aan dat de Vlaamse overheid ermee dreigde de
finan-cile steun voor de sociale arbeid voor onren-dabele
ecologische bosbeheerwerken en de steun voor vorming in 2010 stop
te zetten. Dit nieuws bereikte ons in de zomermaan-den, toen al
meer dan een half jaar met twee ploegen gewerkt werd. De werking
van de sociale arbeid werd dan ook tijdelijk opgeschort. In
september keurde het LOP een overgangsregeling goed. De ploegen
konden eind september hun werking hervatten en de afgesloten
contracten wer-den verder afgewerkt. Korte opklaringHeel even
klaarde de hemel weer op voor de acht arbeiders en twee ploegbazen
die al sinds 2006 elk jaar rond in de Limburgse pri-vbossen werk
vinden. In oktober vernamen we van de Vlaamse overheid dat de
bezuini-gingen voor 2010 elders gezocht werden. Dankzij een goed
onderbouwd protest van Vlaamse privboseigenaars en
bosgroepbe-stuurders komt de ondersteuning voor 2010 voor de
sociale arbeid er op de valreep toch. Bijgevolg zal vooral
beknibbeld worden op de subsidies voor vormingsactiviteiten. Meer
onzekerheden in 2011 Voor 2011 verwachten we, op basis van de
signalen van de overheid, helaas dezelfde on-zekerheden. Het
Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) ziet ook voor 2011 geen ruimte
voor financile ondersteuning van de plogen. Het ANB startte met het
herwerken van hun visie op de Bosgroepen, inclusief de
subsi-dieregels. Hopelijk zal hierin de uitvoer van onrendabele
ecologische bosbeheerwerken via sociale tewerkstelling wl
structureel ver-zekerd worden. Het LOP onderstreept het belang van
een eenvoudige administratie en continuteit van de werking. Zowel
voor de arbeidersploegen zelf, de daadkracht en het imago van de
Bos-groepen, als voor de individuele boseige-naars. Nieuwe
voorstellen met tarievenIn Limburg waakt een werkgroep van
cordi-natoren, bestuurders en ploegbazen al sinds 2006 over de
ecologische meerwaarde van de geselecteerde taken, de correctheid
van de gehanteerde tarieven en de efficinte inzet van de ploegen.
Naar aanleiding van een terreinbezoek aan een exotenbestrijdingen
zonder glyfosaat-gebruik (september 2010) formuleerde deze
werkgroep opnieuw verschillende voorstel-len. Deze werden door het
LOP goedgekeurd en in de overeenkomst aangepast (zie tabel voor de
herwerkte takenlijst met tarieven).
De belangrijkste wijzigingen zijn de volgende: De bijdrage van
de eigenaar voor de aanleg van takkenwallen stijgt van 160/100
me-ter naar 300/100 meter. Om de palen zo goedkoop mogelijk te
kunnen aanbieden, wordt in de overeenkomst geen prijs voor de palen
vermeld.
Hakselen, 500 /dag of 36 /uur, wordt niet in het takenpakket
opgenomen. Dit beheerwerk heeft geen ecologische meer-waarde.
Knakken wordt in dezelfde categorie als hak- en spuitbestrijding
(categorie 1.1) op-genomen, de nabehandeling het jaar erop blijft
inbegrepen. Bij een extra nabehande-ling via de knakmethode wordt
een tarief van 80 /hectare gehanteerd.
De bestrijding van Japanse duizendknoop wordt in de takenlijst
opgenomen. Voor een behandeling in vier fasen per jaar, zon-der
nabehandeling, wordt een bijdrage van 300/hectare van de eigenaar
gevraagd. De behandelingencyclus bestaat uit een besproeiing met
glyfosaat op het moment dat de plant zon 30 centimeter hoog is
(mei), maaien na het afsterven (enkele we-ken later), een tweede
besproeiing met garlon rond de bloeitijd (augustus) en maaien in de
winter.
Limburgs Overlegplatform (LOP)
(foto: Karolien Van Diest)
-
t Limburgs Bosbelang | 31 | winter | 15
(foto: An Olaerts)
nieuws van de limburgse bosgroepen
Bosgroep West-Limburg
Bosbeheerplan BeringenVoor de 550 hectare bos die opgenomen
worden in het uitgebreid bosbeheer-plan Beringen maakte het
studiebureau Grontmij het ontwerp beheerplan
op. Voor de meeste bossen is er in 2011 een kapping voorzien. De
cordinator van de Bos-groep bezocht - van oktober tot december -
het terrein en informeerde de genteresseer-de boseigenaars over het
voorgestelde beheer van hun bossen.
Er werden afspraken gemaakt voor deelname aan de gezamenlijke
houtverkoop van de Bosgroepen in mei 2011. Heel veel boseige-naars
kappen graag zelf in het bos en kregen hiervoor de nodige
richtlijnen.
Om de periode zonder goedgekeurd beheer-plan te overbruggen,
werd waar nodig een kapmachtiging aangevraagd.
Eerste gezamenlijke brandhoutverkoopOp 27 november ging de
eerste brandhout-verkoop van de Bosgroep West-Limburg door in Ham
en Heppen. De aankondiging verscheen in de vorige editie van dit
tijd-schrift en het infoblad van de deelnemende gemeenten.
Een 90-tal genteresseerden kreeg een cata-logus toegestuurd. Op
25 november vond de schouwing plaats. Er werden 21 loten
aange-boden, geraamd op 230 stres. Deze beston-den voornamelijk uit
Amerikaanse vogelkers, zomereik, berk, Amerikaanse eik en
kroon-hout van den. Alle loten werden verkocht voor een totaal van
3 780. De brandhoutverkoop was een succes en is voor herhaling
vatbaar!
1. Amerikaanse vogelkers + agressieve exoten (incl. 1
nabehandeling binnen de 18 maanden) Groep I
Vellen en zagen op 1,20 m
Vellen en zagen op 1,20 m
Takhout verspreid in het bos
Takhout verspreid in het bos
Takhout op hopen
Takhout op hopen
Hout voor ploeg
Hout voor ploeg
Hout voor bos- eigenaar
Hout voor bos- eigenaar
Prijs/ hectare
Prijs/ hectare
Prijs/hectare
Prijs/100m
Prijs/100m
Prijs/Constructie
Prijs
Prijs/plant
Prijs/hectare
Prijs/hectare
Hak- en spuit/ knakken
2.Onrendabele dunningen/Hakhoutbeheer (co. beslist of WO
mogenlijk is) Groep I
3.Vrijstelling/zuivering/vormsnoei (tot manhoogte) Groep I
4. Aanplanten van een bosrand Groep I
5. Maken takkenwal (opruimen takhout) Groep I
6. Opruimen constructie in bos Groep I
7. Maaien + onderhoud van bermen en paden/ Ecologisch beheer
open plekken Groep I
8. Inboeten/ Aanplanten van bosplantsoen Groep I
9. Extra nabehandeling van Amerikaanse vogelkers en andere
agressieve exoten Groep I
10. Behandelen Japanse duizendknoop in 4 fasen Groep I
Max. 10 m breed, exl. Plantgoed
Max. 50 m2, eigenaar zorgt zelf voor container en afvoerervan;
geen verharde materialen (bv. beton, ...)
Excl. palen
Paden vrijmaken, opruimen zwerfvuil tot 6 m langs beide zijden
pad(= enkel restafval), boseigenaar zorgt voor ophalen
restafval
Maaien van bestaande open plekken
Max. 0,50 hectare; excl. plantgoed, excl. wildbescherming;enkel
op plantklaar terrein (ploegbaas oordeelt hierover)
Enkel nabehandelingen die worden uitgevoerd binnen de 3 jaar na
de eerste nabehandeling; de 1e bestrijding kan uitgevoerd zijn door
de arbeidsploeg, een hobbyist of de boseigenaar zelf
2x spuiten, met 2 weken later maaien
3.1
160
4.1
160
5.1
300
6.1
315
7.1 50/100m
7.2 5/are
8.1
0,30 met min. 50
9.1
80
10.1
300 met min. 50
1.1 X 105
1.2 X X X 160
1.3 X X X 315
1.4 X X X 210
1.5 X X X 370
2.1 X X X 210
2.2 X X X 260
2.3 X X X 260
2.4 X X X 315
Standaardtaken voor Limburgse privbossen via sociale
tewerkstelling (tarieven in euro, incl. btw).
(foto: Webers Geert)
Brandhoutverkoop WL
-
16 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang |
31 | winter | 17
nieuws van de limburgse bosgroepen
Bosgroep
Noordoost-Limburg
Bosbeheerplan voor Grote BrogelDe komende maanden staan diverse
infoverga-deringen en infowande-lingen op het programma voor alle
genteresseerde eigenaars van het bos-complex in Grote Brogel.
Ze kunnen deelnemen aan het uitgebreid bosbeheerplan. De
boseigenaars en -beheer-ders zullen hiervoor persoonlijk
gecontac-teerd worden. Heb jij nu al vragen? Neem contact op met An
Pierson, de Bosgroepcor-dinator. Op excursie in privbossen van
Hamont-AchelOp woensdag 20 oktober bezochten de Vlaamse
aanspreekpunten privbos van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
onder leiding van Jasper Goffin (aanspreekpunt pri-vbos van het ANB
in Limburg) de bossen van de KULeuven in Hamont-Achel. Zij maakten
er kennis met de Limburgse aanpak van de houtverkopen: het
aanduiden van dunningen, de organisatie van de houtver-koop en de
opvolging van de exploitaties. Een interessante discussie met
aanbevelingen en aandachtspunten beklemtoonde de nood-zaak aan
voldoende aandacht voor vrijwilli-gerswerk en het betrekken van de
eigenaars.
Bosgroep
Zuid-Limburg
Gezamenlijk bosbe-heerplan Sint-Truiden, Nieuwerkerken en
Gingelom in de laatste rechte lijn De opmaak van dit ambi-tieuze
bosbeheerplan startte eind 2007. De eer-
ste eigenaarsfiches met concrete beheervoor-stellen per bestand
werden in januari 2009 afgeleverd. Door omstandigheden liep het
opmaakproces enige vertraging op, maar in 2010 werd de draad weer
opgepikt. 56 eige-naars kunnen binnenkort met een goedge-keurd
beheerplan volgens de criteria duur-zaam bosbeheer in ongeveer 257
hectare bos aan de slag. In het plan is Canadapopulier de
belangrijkste boomsoort qua volume per hectare, maar wat betreft
stamtal gaan ge-wone es en esdoorn deze nog vooraf. Tussen 18
oktober en 18 november konden alle genteresseerden het hele
document met alle kaarten raadplegen bij de betrokken ge-meenten,
het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Bosgroep. In het
kader van dit onderzoek vond op woensdag 3 november een
informatievergadering plaats in Sint-Truiden. Hier daagden bijna
uitsluitend par-ticiperende privboseigenaars op, wat merk-waardig
is gezien de hoge ecologische waarde
van de opgenomen bossen. Ongeveer de helft van de oppervlakte
bestaat uit bossen met een potentie tot elzenbroekbos en
elzen-vo-gelkersbos. Deze bostypes zijn zelfs op Euro-pees niveau
erg zeldzaam en hoog gewaar-deerd. Zodra de ingediende opmerkingen
verwerkt zijn, kan het ANB het beheerplan goedkeuren. Hierna begint
het echte werk: de bossen beheren ... Elke deelnemer kan dan ook
een FSC-groepscertificaat aanvragen via de Bosgroep. Verkiezingen
voor bestuurders 2011Het is weer zover: het driejarige mandaat van
de bestuurders van de Bosgroep is bijna verstreken. De afgelopen
jaren bewezen onze bestuurders hun inzet voor het (priv)bos in de
regio. Tijdens de Algemene Vergadering van 26 maart 2011 wordt de
Raad van Bestuur opnieuw benoemd voor de komende drie jaar. Wat
betekent het om Bosgroepbestuurder te zijn? Je neemt deel aan de
vergaderingen van de Raad van Bestuur, zon 4 5 avondbijeen-komsten
per jaar. Extra inspanningen, zoals ondersteuning bij
brandhoutverkopen, op-volging op het terrein, deelname aan andere
Limburgse of Vlaamse bosgroepenfora, zijn mogelijk op basis van
persoonlijke beschik-baarheid en interesse. Ben jij boseigenaar in
de regio van de Bos-groep Zuid-Limburg en heb je interesse om de
Bosgroep mee op te volgen en te begelei-den? Geef ons een seintje!
Ook eigenaars van kleine bossen komen hiervoor in aanmer-king!
Aarzel dus niet!
(foto: Karolien Van Diest)
(foto: Karolien Van Diest)
Onze ploeg aan het werk in het Wissenboske.
(foto: Karolien Van Diest)
KaptabellenDe Bosgroep West-Limburg startte in 1998. Van in het
begin werd gewerkt met boscom-plexen waarin beheerwerken
gegroepeerd worden en de efficintie verhoogd wordt. Voor deze
boscomplexen (tien in totaal) werd telkens een beheerplan
opgesteld. Naast de boscomplexen stelde de Bosgroep ook zon 18
beheerplannen op voor kleinere groepen van eigenaars. Een
belangrijk onderdeel van zon beheer-plan is de kaptabel. Deze geeft
aan in welk jaar er best gekapt wordt. De Bosgroep volgt dit zo
goed mogelijk op. Eind september wer-den zon tachtig boseigenaars
(waaronder ook die van het uitgebreid bosbeheerplan Be-ringen)
aangeschreven om afspraken te ma-ken over de voorziene kapping in
2011.
-
16 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang |
31 | winter | 17
cvba (CoLimBo) een interessant gegeven voor de bezoekers. In
Antwerpen overwegen ze een gelijkaardige aanpak.Na een laatste
boekweitkoek bezochten de bestuurders enkele omvormingen van
naald-hout naar heide op de Teut in Zonhoven. Aan Den Dool in
Helchteren wierpen ze nog een snelle, natte blik op de groeikracht
van en-kele magistrale douglassen, vr ze de kas-teelbrouwerij
bezochten. Tijdens de gezamenlijke maaltijd in het cen-trum van
Houthalen werd verder nagepraat en verbroederd tussen de twee Raden
van Be-stuur. De Bosgroep Limburgse Duinen heeft alvast een
uitnodiging voor een tegenbezoek op zak ...
Bosgroep
Hoge Kempen
Tweedaags overleg voor Vlaamse Bosgroepen is succesOp 14 en 15
oktober 2010 organiseerde de Bosgroep Hoge Kempen een tweedaags
over-leg voor de 19 Vlaamse Bosgroepen. Dat ge-beurde in opdracht
van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). De tweedaagse stond in
het teken van recente ontwikkelingen in de subsidiring van de
Vlaamse Bosgroepen en de samenwerking met de administratieve
medewerkers. In de voormiddag werden er-varingen en
praktijkvoorbeelden uitgewis-seld en konden de bosgroepcordinatoren
leren uit elkaars dagelijkse werking. De me-dewerkers gingen onder
leiding van bestuur-der Eddy Cryns in Zutendaal een kijkje ne-men
in het landschapsproject Hesselsberg.
Na de lunch in Domein Kattevennen-Genk, n van de toegangspoorten
van het Natio-naal Park Hoge Kempen, stond de gezamen-lijke
rangeractiviteit Schattenzoektocht met gps op het programma. Na de
kennisma-kingsronde werden ervaringen en werkme-thoden
uitgewisseld. De cordinatoren be-zochten later die dag het station
van As, en sloten af met een Volle-maanwandeling in de Maasvallei.
Op vrijdagvoormiddag over-legden alle cordinatoren en het ANB en in
de namiddag bekeken ze de realisaties van het uitgebreid
bosbeheerplan in Dilsen-Stok-kem op het terrein. Wat in het
verleden tel-kens gebeurde, was ook nu het geval. Deze tweedaagse
legde de kiem voor verdere af-spraken en projecten van de
Bosgroepen. Een succes!
Verkiezingen 2011Het is weer zover: het driejarige mandaat van
de bestuurders van de Bosgroep is bijna ver-streken. Op de Algemene
Vergadering van 2011 wordt de Raad van Bestuur opnieuw verkozen
voor een nieuwe periode van drie jaar. Ben je boseigenaar in de
regio Hoge Kempen en heb je interesse om de Bosgroep mee op te
volgen en te begeleiden? Geef ons een seintje!
Bosgroep
Limburgse Duinen
Verbroedering met Bosgroep Kempense Heuvelrug uit de provincie
AntwerpenOp 5 november verwel-komde de Bosgroep Lim-burgse Duinen
de Raad van Bestuur van de Bos-
groep Kempense Heuvelrug in het mijnmu-seum van Houthalen. Jean
De Sutter, conser-vator van het museum en werkend lid van de
Bosgroep, bracht een ontroerend verhaal over het zwarte goud van de
Kempen. Met zijn mondharmonica zorgde hij zelfs voor een muzikale
noot.Tijdens het middagmaal luisterden de bestuurders van Bosgroep
Lim-burgse Duinen genteresseerd naar de aan-pak van hun collegas.
De Bosgroep Kem-pense Heuvelrug verdeelt zijn dagelijkse werking:
acht bosconsulenten (opgeleide vrijwilligers) die de boswerken in
de verschil-lende boscomplexen opvolgen, en twee
ad-junct-cordinatoren. Een aanpak die de be-stuurder van de
Limburgse Bosgroep erg kon boeien.Omgekeerd was het verhaal van de
Coperatieve van de Limburgse Bosgroepen (foto: RLKM)
(foto: Lise Hendrick)
(foto: Karolien Van Diest)
-
18 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang |
31 | winter | 19
activiteitenkalender
Cursussen en excursiesOok in 2011 organiseren de Limburgse
Bos-groepen een aantal vormingsactiviteiten voor hun leden.
Aangezien er nog geen duidelijkheid is over de vormingsubsidies
voor 2011, beslisten de Bosgroepen om alleen in het najaar van 2011
cursussen te organiseren.In het voorjaar staat onze jaarlijkse
contact-dag op het programma. Afspraak op zaterdag 26 maart 2011 in
Alden-Biesen. Noteer deze dag alvast in je agenda! Er staan weer
allerlei
activiteiten op het programma: wandelingen, voordrachten en een
workshop.
Dagexcursie naar Bosland en RenoviusTijdens de eerste helft van
mei wordt een dagexcursie naar Bosland en Renovius
geor-ganiseerd.In de voormiddag brengen we een bezoek aan de fi rma
Renovius in Overpelt, waar alles draait rond hernieuwbare
grondstoffen. Hier wordt houtafval (takken en stronken) omgezet in
biomassa en probeert men op die manier bij te dragen tot rationeel
energie-
verbruik. We krijgen een rondleiding in het bedrijf en een
demovoorstelling van hun machines.Na een broodjeslunch neemt een
gids ons mee naar Bosland, het grootste bosgebied van Vlaanderen en
de groene long van Noord-Limburg. Bosland is gelegen in het gebied
Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt en werd voordien de Bossen van de
Lage Kempen genoemd. Naast naaldbos en struc-tuurrijk loofbos,
bestaat het gebied ook uit heide, akkers en weilanden, schrale
graslan-den, valleien, landduinen en waterpartijen.
(foto: Karolien Van Diest)
Datum Onderwerp
zaterdag 26 maart 2011 contactdag in Alden Biesen
eerste helft van mei excursie Bosland en Renovius
september-oktober cursus soorten herkennen
3e weekend oktober excursie Vormgevers in hout,
fort Vechten (Bunnik-Nederland)
september-oktober cursus aanduiden van dunningen
september-december cursus kettingzaag 1
september-december cursus kettingzaag 2
september-december cursus kettingzaag 3(foto: Karolien Van
Diest)
Meer inspiratie nodig om hout leuk te verwerken?
Ga met ons mee op excursie naar Fort Vechten!
-
18 | t Limburgs Bosbelang | 31 | winter t Limburgs Bosbelang |
31 | winter | 19
u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg,
Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain
Sleypen, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets,Walter Cremers, Erika
Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.
h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek
c o r d i n a t i eKarolien Van Diest -
[email protected] Hannosset - [email protected]
e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts - [email protected]
r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset
[email protected]
r e d a c t i e r a a dRita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie
Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest
r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Annemie
Hannosset, Jan Mampaey, An PiersonVera Reymen en Karolien Van
Diest
f o t o c o v e rRobin Reynders
c a r t o o n sDirk Vercampt
t e k s t b e w e r k i n gpantarein publishing
v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts - Grafische
Producties, Informatie & Communicatie - Provincie
LimburgDrukkerij Vaes - Overpelt
d r u kDrukkerij Vaes - Overpelt
p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie
Ruimte -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500
HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]
o p l a g e2 600 exemplaren
w e t t e l i j k d e p o t n u mm e rD/2008/5857/82
v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den
BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt
Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij
kringlooppapier, zonder optische witmakers.
Colofon t L i m b u r g s B o s b e l a n g3 1 | w i n t e r
De beste wensenvoor het nieuwe jaarvanwege het team van
deLimburgse Bosgroepen
(foto: Robin Reynders)
-
nuttige adressenBosgroepenP.a. provincie Limburg
Universiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83
10
Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667
014Cordinator: ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04
[email protected] Ghijsens tel. 011 23
73 82
Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247
464Cordinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07
[email protected]
SecretariaatIne Houbrechtstel. 011 23 83 15
Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087
Cordinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53
[email protected] Rouffa tel. 011
23 83 30
Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742
895Cordinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40
08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73
28
Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670
378Cordinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88
53 [email protected] Hannosset tel. 011
23 83 20
Coperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvbaUniversiteitslaan
13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheestel. 011
23 83 63fax 011 23 83 10
Agentschap Natuur en Bos, afdeling LimburgDe visie van het ANB
is Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere
partners.De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van
eenpartnerschap metboseigenaars en Bosgroepen in elke provincie.
Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.
AanspreekpuntBosgroepen,Regionale Landschappen en Harmonisch
Park en GroenbeheerJasper GoffinAmbtenaar Priv-bos: Koningin
Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasseltgsm 0479 54 90 09
WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vindennuttige informatie
op de websites van devolgende instanties: Agentschap Natuur en Bos:
www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw:
www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw:
www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw:
www.uvb.bewww.bosmarkt.be
Voeren
Houtha len-He l ch te ren
Opg labbeek
Genk
Neerpe l t
Overpe l t
Lommel
Hechte l -Ekse l
Bree
Bocho l t
Ber ingen
Ham
Leopo ldsburg
Hasse l t
Peer
Meeuwen-Gru i t rode
Hamont-Ache l
K inroo i
Maase ik
D i l sen-S tokkem
Maasmeche len
Heusden-Zo lder
Zutendaa l
As
Lummen
Herk-De-S tadHa len
Diepenbeek
Tessender lo
Nieuwerkerken A lken
Wel l en
Kor tessem
Hoese l t
B i l zen
Lanaken
S in t -Tru iden
Ginge lom
Heers
Hers tappe
Tongeren
R iemstBorg loon
Zonhoven
Nederland
Luik
Brabant
Antwerpen
driemaandelijks tijdschrift | jan.- feb.- maa. 201131 | winter |
in dit nummer
voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .2
contactdag 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .2
bosbeheerZiekten en plagen in het bos: een complex probleem . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
bomensymboliekDe taxus, een boom met venijnige maar ook heilzame
trekjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
bos en milieuJouw bos, een spons voor CO2. . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . 8
bosbeheerLimburgse Bosgroepen in de bres voor de biodiversiteit
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
bosbeleidDe Vlaamse Bosbarometer staat op storm . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
nieuws van de bosgroepenLimburgs Overlegplatform (LOP) . . . . .
. . . . . . . . . . . .14
nieuws van de bosbroepenBosgroep West-Limburg . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .15Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .16Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .16Bosgroep Hoge Kempen. . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .17Bosgroep Limburgse Duinen. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .18
nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 20
Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor
vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de
bos-groep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewer-kers
je van dienst kunnen zijn: gratis en onafhankelijk advies
over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wet
telijke, financile en administratieve aspecten);
informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet, wat je
wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar
en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan
maken;
hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellen van
beheerplannen;
kaartmateriaal; adressen van houtexploitan-
ten en boomkwekerijen; cordinatie van de samenwer-
king tussen verschillende bos-eigenaars.
Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?
provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 Hasselt
limburg.be