Folketal og demografi Nr. 1 - 2018 HORDALAND I TAL
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Folketal og demografiNr. 1 - 2018
HORDALAND I TAL
2
FøreordHordaland i tal nr. 1 2018 presenterer folketalsutviklinga i fylket og på regions- og kommunenivå. I dette nummeret tek vi og eit blikk nordover til Sogn og Fjordane som saman med Hordaland skal inngå i Vestland fylkeskommune frå 1. januar 2020.
Frå 2017 til 2018 auka folketalet i Hordaland med 0,5 % som er den lågaste veksten sidan 1998.
Hordaland er ikkje ein isolert del av Europa og av verda, men blir påverka av internasjonale konjunkturar, av krigar og sosial uro og nød i andre delar av verda som driv menneske på flukt. Dette påverkar folketalsut-viklinga i Hordaland.
Innvandring har bidrege positivt til folketalsutviklinga i alle kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane sidan 2013 og statistikken viser at mange kommunar er heilt avhengig av nye innbyggjarar frå utlandet. For kommunane med befolkningsnedgang har innvandringa bremsa reduksjonen i folketalet. I 2017 fekk vi ein kraftig reduksjon i innvandringa til Hordaland. Samstundes ser vi at det kjem stadig færre innvandrar frå Europa, som har dominert innvandringsstraumen til Hordaland dei seinare åra. Dette heng saman med auken i arbeidsløyse i Noreg og i nokre høve ein betre økonomisk situasjon i dei landa dei har kome frå. Polakkar er likevel framleis den klårt største innvandrargruppa i Noreg. Saman med rekordlåg netto innanlandsk flytting og lågt fødselsoverskot, har dette ført til den låge folkeveksten vi no har hatt siste året i Hordaland.
Korleis desse tilhøva slår ut i din kommune og din region, kan du lese meir om i dette nummeret av Hordaland i tal, saman med mykje anna nyttig informasjon om folketalsutviklinga. Vi ser at befolknings-strukturen er ulik i kommunane, noko som vil påverke den vidare utviklinga. Spesielt for Bergen er den store delen unge vaksne og at 35-45 åringar har færre barn enn same aldersgruppe i kommunane rundt Bergen. Ein aukande del eldre og ein minkande del i arbeidsfør alder er ei venta utvikling i alle delar av fylket. Fleire kommunar er inne i ei større omstilling av arbeidsstyrken allereie.
God lesing!
Bergen, juni 2018
Kathrin JakobsenSeksjonsleiar, Forsking, internasjonalisering og analyse
3
InnhaldFØREORD..............................................................................................................2
1 FOLKETALSUTVIKLING ................................................................................4
Framleis låg vekst i Hordaland, nedgang i Hardanger ..........................................................4
Nedgang i 12 av 33 kommunar ....................................................................................................4
Lågaste folkevekst sidan 1997 ....................................................................................................6
Hordaland høgast vekst på Vestlandet, men Trondheim haler framleis innpå Bergen ........................................................................................................6
Størst vekst venta i bergensområdet .......................................................................................6
2 FLYTTING OG INNVANDRING ......................................................................7
Kraftig reduksjon i innvandringa ................................................................................................. 7
Fråflyttinga frå Bergen og andre kommunar held fram ........................................................8
Innvandring bremsa befolkningsnedgangen i mange kommunar ......................................8
Tilflyttinga til Bergen auka – Færre flytar ut til andre regionar .........................................9
Nedgang i talet på innvandrar frå Europa ...............................................................................10
Syrarar dominerer innvandringa ...............................................................................................10
3 FØDSLAR ........................................................................................................12
Dramatisk nedgang i tal fødslar ................................................................................................12
Størst auke i tal fødde i Os ..........................................................................................................12
4 BEFOLKNINGSSTRUKTUR .........................................................................13
Underskot av unge kvinner .........................................................................................................13
Unge vaksne i Bergen, barnefamiliar i kommunane rundt .................................................14
Kraftig aldring i folkesetnaden ..................................................................................................15
Aldringa endrar befolkningsstrukturen ..................................................................................16
Aldringa krev årleg produktivitetsauke på 2 % .....................................................................17
5 HUSHALD OG BUSTADER ..........................................................................18
Mange år med stillstand i bustadprisane ...............................................................................18
Manglar bergensarane rom for familieauke? ........................................................................19
Det byggjast mest i Bergen ........................................................................................................19
Igangsettinga av nye bustader går litt ned, men aukar i Sunnhordland og Vest ..........20
Ein av ti bur i låginntektshushald ..............................................................................................21
Framleis nedgang i talet på eineforsørgarar .........................................................................21
Mindre bustadbehov framover ...................................................................................................22
Framleis låg vekst i Hordaland, nedgang i HardangerVed årsskiftet var folketalet i Hordaland 522 539, som var ein auke på 2 576 innbyggjarar frå fjoråret. Veksten i heile fylket i 2017 kom på 0,5 %, som er den lågaste prosentveksten sidan 1996 og 1997, da fylket vaks med 0,4 % per år.
Det er spesielt Bergen som bidreg til den låge veksten. Med ein folketalsauke på 1 236 innbyggjarar (0,4 %) er veksten litt høgare enn i fjor, men då hadde fylkeshovudstaden den lågas-te veksten i tal sidan 1998 og den lågaste veksten i prosent sidan 1990. Regionen Bjørnafjorden (som i vår statistikk inklu-derer Samnanger i tillegg til dei to kommunane som vil inngå i Bjørnafjorden kommune) har den høgaste prosentveksten i fylket med 1,6 %, mens Hardanger fekk 190 færre innbygg- jarar, som utgjer -0,8 %.
Nedgang i 12 av 33 kommunarJamt over var det auke i folketalet i dei fleste kommunane i Hordaland. Det er likevel 12 kommunar som hadde folke-talsnedgang i 2017, og vi må tilbake til 2007 for å finne like mange kommunar med nedgang i Hordaland. Den prosentvise nedgangen var størst i Fedje (-4,4 %), Odda (-2,7 %), og Etne, Ulvik, Jondal og Samnanger (nedgang mellom -1,0 og -1,3 %). Odda har mista flest innbyggjarar (-190).
På motsett side var det vekst i 21 kommunar, sjølv om det for Radøy, Vaksdal og Fitjar er snakk om under ti personar. Størst prosentvekst hadde Os og Fjell (begge 2,1 %), medan Osterøy, Masfjorden, Sveio og Eidfjord hadde vekst over 1 %. Etter Bergen var det Fjell som hadde størst vekst i tal innbyggjarar (521). 12 kommunar hadde høgare vekst enn snittet for fylket, men snittet var lågt, mellom anna på grunn av den låge veksten i Bergen.
4
1 Folketalsutvikling
Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Nettoinnvandring
-618
-86
-3
17
-230
-24
-2
65
-325
-234
-47
-4
10
-1 0
76
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
-3
62
-362
2 12
3 2
068
1 97
1 2
242
1 97
1 1
727
1 87
4 2
201
2 28
7 2
219
2 32
3 2
508
2 72
4 2
547
2 40
3 2
446
2 40
4 2
499
2 67
6 2
582
2 27
5 2
344
2 33
2 2
288
2 26
2 2
227
2 17
9 2
118
2 06
0 1
994
1 91
7 1
844
1 75
7 1
676
1 58
8 1
507
1 42
0 1
328
1 24
7 1
153
1 07
1 97
6 90
1 81
9 69
4 56
0 42
3 29
5
378
16
8
367
27
1
175
596
84
358
35
7
87
344
1 13
6 1 75
2 1
084
920
1 49
8 1
159
871
2 00
5 2
119
3 97
4 4 30
1 4 15
3 4
431
4 16
7 4
776
4 31
4 3
512
2 52
6 1
284
1 37
4 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
1 37
0 1
370
0
1 500
3 000
4 500
6 000
7 500
9 000
-1 500
1997
19
98
1999
20
00
2001
20
02
2003
20
04
2005
20
06
2007
20
08
2009
20
10
2011
20
12
2013
20
14
2015
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
20
24
2025
20
26
2027
20
28
2029
20
30
2031
20
32
2033
20
34
2035
20
36
2037
20
38
2039
20
40
2041
20
42
2043
20
44
Figur 1.1: Figuren viser folketalsutviklinga i Hordaland, fordelt på fødselsoverskot (fødde minus døde), netto innan-landsk flytting (tilflyttarar minus utflyttarar) og netto innvand-ring (innvandrarar minus utvandrarar) frå 1. januar 1997 til 31. desember 2044.
Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no. Hordaland fylkeskommune sin befolkningsprognose frå 2018.
Endring
2017-18 2018-30 2030-45
2017 2018 2030 2045 Tal % % %
Sunnhordland 64 851 64 906 66 972 66 848 55 0,1 0,3 -0,0
Etne 4 135 4 083 4 257 4 390 -52 -1,3 0,3 0,2
Sveio 5 656 5 721 6 108 6 360 65 1,1 0,5 0,3
Bømlo 11 806 11 902 11 871 11 208 96 0,8 -0,0 -0,4
Stord 18 821 18 780 19 108 18 464 -41 -0,2 0,1 -0,2
Fitjar 3 189 3 194 3 769 4 438 5 0,2 1,4 1,1
Tysnes 2 847 2 857 3 243 3 734 10 0,4 1,1 0,9
Kvinnherad 13 241 13 180 12 864 11 837 -61 -0,5 -0,2 -0,6
Austevoll 5 156 5 189 5 752 6 417 33 0,6 0,9 0,7
Hardanger 22 918 22 728 21 007 18 107 -190 -0,8 -0,7 -1,0
Jondal 1 108 1 096 1 100 1 054 -12 -1,1 0,0 -0,3
Odda 7 025 6 835 5 772 4 213 -190 -2,7 -1,4 -2,1
Ullensvang 3 377 3 363 2 978 2 316 -14 -0,4 -1,0 -1,7
Eidfjord 921 931 922 873 10 1,1 -0,1 -0,4
Ulvik 1 131 1 117 1 250 1 469 -14 -1,2 0,9 1,1
Granvin 933 931 945 899 -2 -0,2 0,1 -0,3
Kvam 8 423 8 455 8 040 7 283 32 0,4 -0,4 -0,7
Voss 14 514 14 577 14 961 14 982 63 0,4 0,2 0,0
Bjørnefjorden 26 535 26 956 32 795 39 811 421 1,6 1,6 1,3
Fusa 3 895 3 920 4 235 4 572 25 0,6 0,6 0,5
Samnanger 2 488 2 463 2 453 2 314 -25 -1,0 -0,0 -0,4
Os 20 152 20 573 26 107 32 925 421 2,1 2,0 1,6
Bergen 278 556 279 792 295 219 305 941 1 236 0,4 0,4 0,2
Vest 65 996 66 758 77 781 89 981 762 1,2 1,3 1,0
Askøy 28 821 29 071 33 803 39 211 250 0,9 1,3 1,0
Sund 7 058 7 085 7 574 7 894 27 0,4 0,6 0,3
Fjell 25 204 25 725 31 208 37 468 521 2,1 1,6 1,2
Øygarden 4 913 4 877 5 196 5 408 -36 -0,7 0,5 0,3
Osterfjorden 12 532 12 632 13 373 13 850 100 0,8 0,5 0,2
Vaksdal 4 123 4 127 3 997 3 727 4 0,1 -0,3 -0,5
Modalen 383 380 393 411 -3 -0,8 0,3 0,3
Osterøy 8 026 8 125 8 983 9 712 99 1,2 0,8 0,5
Nordhordland 34 061 34 190 37 819 41 213 129 0,4 0,8 0,6
Meland 8 021 8 079 9 519 11 107 58 0,7 1,4 1,0
Radøy 5 128 5 129 5 275 5 175 1 0,0 0,2 -0,1
Lindås 15 731 15 789 17 768 19 753 58 0,4 1,0 0,7
Austrheim 2 884 2 902 2 978 2 914 18 0,6 0,2 -0,1
Fedje 587 561 537 499 -26 -4,4 -0,4 -0,5
Masfjorden 1 710 1 730 1 742 1 765 20 1,2 0,1 0,1
Hordaland 519 963 522 539 559 927 590 733 2 576 0,5 0,6 0,4
Tabell:1.1: Tabellen viser folketal og folketalsutvikling i regionane og fylket, per 1.1.2017-2045. Statistikk frå SSB 2017-18. Hordaland fylkeskommune sin folketalsprognose for 2030 og 2045.
Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no
Ulike scenario for folketalsutviklingHordaland fylkeskommune lagar årlege befolkningsprogno-sar og det som er presentert her er frå vårt hovudalternativ, som den utviklinga vi set mest lit til for fylket som heilskap. Samstundes produserer vi også ei rekkje scenario som kan vere meir aktuelle for enkelte kommunar eller dersom ein skal bruke tala i konkret planlegging kor det er føremålsten-leg å ha øvre eller nedre estimat. Vårt høgscenario føreset høgare fødselsfrekvens, høgare nettoinnvandring og høgare netto innanlandsk tilflytting, medan lågscenarioet føreset fall i fødselsfrekvensen, ein periode med netto utvandring, samt vedvarande netto innanlandsk fråflytting. I tillegg har vi laga eit teoretisk scenario for netto nullinnvandring, kor vi får synleggjort innvandringa sitt bidrag til framtidig folkevekst.
Dei ulike scenarioa er skildra i metodevedlegget til prognose-rapporten [lenke] og tala er publisert i vår eige statistikkpor-tal, statistikk.ivest.no [lenke].
6
Lågaste folkevekst sidan 1997Historisk har befolkningsutviklinga i fylket vore stabil, med eit gjennomsnitt på 0,7 % per år fram til og med 2006. Frå 2007 til 2013 auka folkeveksten kraftig og låg mellom 1,3 og 1,6 %. Frå 2013 har veksten blitt gradvis lågare, og i 2017 var den altså nesten nede på 1997-nivå.
Figur 1.1 (på side 4) viser at folkeveksten i 2016-2017 var langt lågare enn åra før, delvis grunna netto innanlandsk fråflytting, men også grunna langt lågare nettoinnvandring. I 2017 var fødselsoverskotet nesten dobbelt så høgt som net-toinnvandringa, som har dominert dei siste ti åra. Dei siste tre åra har netto innanlandsk flytting vore negativ, og i 2017 var den -1 076. Dette er rekordlågt og bidreg til at nettoflyttinga til fylket blir på 298 personar, som er det lågaste sidan 1997.
Vår framskriving viser at fødselsoverskotet er venta å falle til omlag 295 i 2044. Dette skuldast at talet fødslar vil ligge høveleg stabilt, medan talet døde vil auka relativt kraftig frå 2025 i takt med auka tal eldre. Netto innanlandsk flytting er venta å ligge på omlag -362 personar per år, medan nettoinn-vandringa er venta å vere på 1 370 personar årleg.
I reelle tal ventar vi at folkeveksten vil falle gradvis frå og med 2018 og fram til 2045. Den vil då ha gått frå 3 352 i 2018 til 1 303 i 2044. Dette skuldast i all hovudsak at vi føresett netto innanlandsk fråflytting kombinert med lågare inn-vandring, som igjen betyr at fylket ikkje får eit stort påfyll av unge lenger. Dette gjer at befolkninga eldast, som igjen betyr utflata fødselstal og auka tal døde.
Hordaland høgast vekst på Vestlandet, men Trondheim haler framleis innpå Bergen Sidan årtusenskiftet har dei same ti kommunane vore på topp ti målt i innbyggjartal i Norge. Men vekstraten er ikkje den same i desse kommunane. Sandnes har hatt den største årlege veksten i snitt dei siste 18 åra med 2,2 %, mens Fredrikstad har i snitt vakse minst med 1 % årleg.
I 2017 var det Trondheim som vaks mest, med 1,6 %, eller over 3 000 innbyggjarar. Sjølv om Trondheim skulle halde fram med å vekse med nesten 1 800 fleire enn Bergen kvart år framover, vil ikkje Trondheim passere Bergen før 2065. Veksten i Stavanger har på si side teke seg litt opp igjen etter
å ha stoppa heilt opp i 2016. I 2017 auka innbyggjartalet med 411 personar, opp frå 85 året før.
Hordaland hadde som nemnt den lågaste prosentveksten sidan 1997, men er likevel det fylket på Vestlandet som har høgast prosentvekst. Den samla veksten for Rogaland i 2017, 0,3 %, er den svakaste veksten målt sidan vi fekk årleg statistikk i 1951. Møre og Romsdal hadde ein vekst på 0,2 %, og Sogn og Fjordane hadde folkenedgang på 36 personar (-0,03 %).
Størst vekst venta i bergensområdet Om våre prognosar slår til, vil vi ved inngangen til 2045 vere omlag 590 700 hordalendingar. Sju kommunar er venta å ha ein årleg folketalsvekst på minst 1 % (Os, Fjell, Tysnes, Meland, Fitjar, Ulvik og Askøy) og fire av desse ligg i pendlar- avstand frå fylkeshovudstaden. Vi ventar folketalsreduksjon i tolv kommunar. Størst nedgang er venta i Odda (i snitt -1,8 % per år), deretter følgjer Ullensvang (-1,4 %). Dette er høgt og vil resultere i ein samla folkenedgang på høvesvis 38 og 31 % over dei neste 27 åra.
Figur 1.2: Figuren viser folketalsendringa frå 2017 til 2018 i kom-munar i Hordaland. Kategoriane viser nedgang i foketal (raud), inga endring (lys grå) og vidare tre kategoriar for vekst samanlikna med nasjonal vekst på 0,7 %. Mørk grå er vekst, men under 0,7 %, lys blå er vekst over 0,7% og under 1,4 %. Mørk blå er vekst over 1,4 %.
7
2 Flytting og innvandringKraftig reduksjon i innvandringaI 2017 flytta 13 742 personar til Hordaland, både frå inn- og utland. Dette er ein nedgang på 3,8 % frå 2016. Det er lite endring i den innanlandske flyttinga til fylket frå fjoråret, men innvandringa er redusert med 11 %. I 2017 kom 4 982 personar til fylket, mot 5 618 personar i 2016. Innvandringa er dermed på det lågaste nivået sidan 2006.
Utvandringa frå fylket, som gradvis har auka sidan 2012, ser no ut til å vere redusert frå 2016 til 2017. Dette bidreg til ei utflating av nettoinnvandringa, som framleis held seg positiv. Det har vore ein liten auke på 7 % mellom 2016 og 2017.
Figur 2.1: Innanlandsk innflytting, innanlandsk utflytting, innvandring, utvandring, nettoinnflytting og nettoinnvandring.
Kjelde: SSB Statistikkbanken
Hordaland har netto innanlandsk fråflytting. Sjølv om 8 760 personar flytta til fylket i 2017, er det stadig fleire som flyttar vekk. Med ei utflytting på 9 836 personar, mista fylket over 1000 innbyggjarar i 2017. Dette er over 600 fleire enn året før.
Samla var nettoflyttinga (inkludert innvandring og utvand-ring) til Hordaland i 2017 på 298 personar, ei reduksjon på 576 personar sidan 2016. Dette er det lågaste på over 20 år. Trenden dei siste åra viser at fylket kan få netto fråflytting i 2018 dersom utviklinga held fram.
-10 000
-8 000
-6 000
-4 000
-2 000
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Innflytting Innvandring Utflytting Utvandring Nettoinnflytting Nettoinnvandring
8
Fråflyttinga frå Bergen og andre kommunar held framI 2017 innvandra 779 fleire personar til Bergen enn det utvandra, men 820 fleire flytta frå fylkeshovudstaden til andre deler av landet enn det som kom motsett veg. I sum hadde derfor Bergen netto fråflytting. Det er andre år på rad etter å ha hatt netto tilflytting kvart år sidan 1997. Med eit fødselsoverskot på 1 278 personar slapp kommunen likevel folketalsnedgang.
Berre to kommunar i Hordland hadde netto tilflytting over 100 personar i 2017: Fjell (332) og Os (238). Som del av folke- talet ved inngangen av året hadde Masfjorden (1,6 %), Fjell (1,3 %) og Eidfjord og Os (begge 1,2 %) høgast relativ netto innflytting.
Innvandring bremsa befolkningsnedgangen i mange kommunarInnvandring har bidrege positivt til folketalsutviklinga i alle kommunar i nye Vestland fylke sidan 2013 og statistikken viser at mange kommunar er heilt avhengig av nye innbyg-gjarar frå utlandet for å få vekst i folketalet. For kommu-nane med befolkningsnedgang har innvandringa bremsa reduksjonen i folketalet. Dette er kanskje mest tydeleg i Jølster, Høyanger og Ullensvang. Med ein vidare reduksjon i innvandringa vil dette ha ein ytterligare negativ effekt på fol-ketalsutviklinga i desse kommunane. Kommunane med den høgaste veksten (Os, Meland, Fjell, Askøy) er ikkje avhengig av innvandring på same måte. Her har fødselsoverskot og innanlandsk flytting vore dei viktigaste drivkreftene i folke-talsutviklinga dei siste fem åra.
Den innanlandske nettoflyttinga av innvandrarar viser at mange kommunar tapar innbyggarar gjennom sekundær-flytting. Dette gjeld ikkje berre dei kommunane som slit med generell utflytting, men også dei som har vekst i folketalet. I enkelte kommunar som har hatt ei negativ utvikling i folke- talet sidan 2013, t.d. Ullensvang, Høyanger, Jølster og Solund utgjer den innanlandske utflyttinga av innvandrarar den stør-ste prosentvise delen når det gjeld tap av innbyggarar. Sund, Sogndal, Flora og Stryn er døme på kommunar som, trass i ei elles positiv utvikling i folketalet, også har hatt ei vesentleg netto innanlandsk fråflytting av innvandrarar sidan 2013.
Figur 2.2: Befolkningsutviklinga etter vekstkomponent 2013-2018, kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane. Nettoinnvandring, *NIF (netto innanlandsk flytting) innvandrarar, *NIF (netto innanlandsk flytting) befolkninga elles, fødselsoverskot og total befolk-ningsvekst. Prosentvis utvikling sidan 2013. Figuren er sortert etter total befolkningsvekst.
Kjelde: berekningar, SSB statistikkbanken
-18
-16
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Os
Mel
and
Fjel
l A
skøy
Su
nd
Øyg
arde
n So
gnda
l Sv
eio
Fitja
r A
uste
voll
Ost
erøy
Li
ndås
Fø
rde
Ber
gen
Gau
lar
Leik
ange
r St
ord
Aus
trhe
im
Jond
al
Voss
N
aust
dal
Lust
er
Aur
land
Ra
døy
Eid
Bøm
lo
Glo
ppen
Ty
snes
Et
ne
Flor
a Fu
sa
Mas
fjord
en
Mod
alen
Sa
mna
nger
St
ryn
Gul
en
Ask
voll
Gra
nvin
Fj
aler
U
lvik
Va
ksda
l Jø
lste
r K
vam
K
vinn
hera
d H
øyan
ger
Ulle
nsva
ng
Odd
a Vå
gsøy
Læ
rdal
Fe
dje
Selje
Vi
k Ei
dfjo
rd
Bre
man
ger
Hor
nind
al
Solu
nd
Ård
al
Bal
estr
and
Hyl
lest
ad
Pros
ent
Fødselsoverskot Nettoinnvandring NIF* befolkninga elles NIF* innvandrarar Total befolkningvekst
Figur 2.3: Flyttestraumar mellom regionar i Hordaland, resten av landet og utlandet, 2017. Flyttingar på meir enn 100 personar er vist i kartet. Sirklane viser den relative storleiken på nettoflyttinga (inkludert inn-vandring). Kartet er basert på tabell 2.1.
Kjelde: SSB
Tilflyttinga til Bergen auka – Færre flyttar ut til andre regionarFlyttestraumane internt i Hordaland viser at dei fleste flyttingane skjer til og frå Bergen (tabell 2.1). 3 724 personar flytta i 2017 til Bergen frå andre regionar i Hordaland, ein auke på 1,3 % frå 2016. Av desse kom over 40 % eller 1 537 personar frå Vest medan 17 % eller 627 personar kom frå Nordhordland. Ut-flyttinga frå Bergen er som tidlegare år større enn tilflyttinga, sjølv om tala viser ein reduksjon frå året før. I 2017 var det 4 170 personar som flytta ut til andre delar av fylket, ein reduksjon på 1,6 %. Den største flyttestraumen var til Vest (45 % eller 1 917 personar) og Bjørna- fjorden (18 % eller 755 personar).
9
10
Fra region
Til region
Ber
gen
Sunn
hord
land
Har
dang
er
Voss
Bjø
rnef
jord
en
Vest
Ost
erfjo
rden
Nor
dhor
dlan
d
Tota
lt ti
l H
orda
land
And
re
kom
mun
er
Utl
ande
t
Bergen 350 137 141 755 1 917 210 660 4 170 5 852 2 573
Sunnhordland 474 35 13 60 75 6 16 679 1 185 298
Hardanger 206 38 45 19 20 6 12 346 361 96
Voss 155 9 33 10 11 19 4 241 240 60
Bjørnefjorden 517 62 25 13 52 18 19 706 257 116
Vest 1 537 51 27 12 53 19 92 1 791 678 273
Osterfjorden 208 : 7 20 14 16 17 282 89 37
Nordhordland 627 28 18 2 24 59 20 778 299 155
Totalt frå Hordaland 3 724 538 282 246 935 2 150 298 820 8 993 8 961 3 608
Andre kommuner 5 366 981 196 192 192 493 92 228 7 740
Utlandet 3 352 458 201 128 175 398 82 188 4 982
ninga i fylket auka først og fremst med 1 241 personar frå Asia (med Tyrkia), 219 frå Afrika, og 43 frå Nord-Amerika, 16 frå Sør- og Mellom-Amerika og 1 frå Oseania.
Syrarar dominerer innvandringaPolakkar er framleis den klart største innvandringsgruppa i fylket. Dei utgjer 16 % av alle med innvandrarbakgrunn i fylket, til saman 11 996 personar. I tillegg er det den største
Tabell 2.1: Tabellen er ei flyttematrise som viser flyttinga mellom dei ulike regionane i Hordaland i 2017, og mellom regionane og resten av landet og utlandet. Merk at flytting internt i regionane (diagonalen) ikkje er teke med. Små forekomstar er prikka.
Kjelde: SSB
gruppa i 22 av 33 kommunar. 6 686 eller 56 % bur i Bergen. Litauarar er den nest største gruppa og utgjer 4 958 personar eller 6,5 % av alle innvandrarane i fylket.
Syrarar var den innvandrargruppa som auka mest i 2016, med 1 206 personar, noko som nær dobla talet syrarar i fylket: I 2017 er talet på nye innvandrar frå Syria redusert til 740, men er framleis den gruppa som auka mest i 2017, etterfølgt av innvandrarar frå Eritrea, India, Kina og Filippinene.
Nedgang i talet på innvandrarar frå EuropaPer 1. januar 2017 var det registrert 64 161 innvandrarar i Hordaland. Dette er ein auke på 2,1 % eller 1 311 fleire sidan 2016. Innvandringa er dermed redusert med 74 % sidan toppåret 2013. Det kjem stadig færre innvandrar frå Europa (utanom Tyrika), som har dominert innvandringsstraumen til Hordaland dei seinare åra. I 2017 kom det 217 færre innvan-drarar frå Europa samanlikna med 2016. Innvandrarbefolk-
Figur 2.4: Innvandring til Hordaland i perioden 2008-2018, etter verdensdel.
Kjelde: SSB Statistikkbanken
Europa unntatt Tyrkia Asia Afrika Sør- og Mellom-Amerika Nord-Amerika Oseania
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Kommune/region Største nasjonalitet Nest største nasjonalitet
Etne Polen 153 Litauen 85
Sveio Polen 97 Tyskland 67
Bømlo Litauen 178 Polen 122
Stord Polen 390 Filippinene 119
Fitjar Polen 82 Litauen 40
Tysnes Latvia 43 Eritrea 29
Kvinnherad Polen 228 Litauen 87
Austevoll Litauen 126 Polen 113
Sunnhordland Polen 1 204 Litauen 710
Jondal Syria 19 Tyskland 14
Odda Polen 230 Thailand 76
Ullensvang Polen 68 Syria 44
Eidfjord Polen 16 Thailand 11
Ulvik Syria 28 Tyskland 21
Granvin Polen 34 Tyskland 11
Kvam Litauen 136 Polen 127
Hardanger Polen 491 Litauen 214
Voss Polen 232 Syria 98
Fusa Polen 66 Litauen 58
Samnanger Polen 50 Syria 20
Kommune/region Største nasjonalitet Nest største nasjonalitet
Os Polen 662 Litauen 383
Bjørnefjorden Polen 778 Litauen 456
Bergen Polen 6 686 Litauen 2 280
Sund Polen 184 Litauen 180
Fjell Polen 575 Litauen 240
Askøy Polen 616 Litauen 313
Øygarden Polen 86 Eritrea 76
Vest Polen 1 461 Litauen 757
Vaksdal Polen 89 Syria 87
Modalen Syria 13 Tyskland 8
Osterøy Polen 317 Litauen 113
Osterfjorden Polen 406 Litauen 126
Meland Polen 135 Romania 112
Radøy Polen 201 Litauen 84
Lindås Polen 283 Romania 180
Austrheim Polen 90 Romania 63
Fedje Syria 19 Tyskland 16
Masfjorden Syria 37 Polen 25
Nordhordland Polen 738 Romania 396
Hordaland Polen 11 996 Litauen 4 958
Tabell 2.2: Innvandrarar og norskfødte med innvandrarforeldre i kommunane og regionane per 1.1. 2018, etter største og nest største nasjonalitet.
Kjelde: SSB Statistikkbanken
12
Gjennomsnitt 2013-2017 2017 Endring
2016-2017
Etne 47 49 -2
Sveio 69 56 -9
Bømlo 134 119 -17
Stord 222 218 -3
Fitjar 34 41 10
Tysnes 28 31 -7
Kvinnherad 124 118 9
Austevoll 73 66 -19
Sunnhordland 732 698 -38
Jondal 9 11 1
Odda 61 50 -8
Ullensvang 29 32 2
Eidfjord 9 11 0
Ulvik 11 14 1
Granvin 12 16 0
Kvam 87 76 -13
Hardanger 217 210 -17
Voss 151 148 4
Fusa 31 35 11
Samnanger 29 16 -23
Os 263 285 30
Bjørnefjorden 322 336 18
Gjennomsnitt 2013-2017 2017 Endring
2016-2017
Bergen 3 426 3218 -333
Askøy 385 373 -24
Sund 88 70 -22
Fjell 317 331 7
Øygarden 67 64 -9
Vest 856 838 -48
Vaksdal 45 45 2
Modalen 3 5 4
Osterøy 97 91 -15
Osterfjorden 145 141 -9
Meland 112 103 -18
Radøy 56 48 -4
Lindås 187 173 13
Austrheim 29 27 -7
Fedje 4 6 5
Masfjorden 15 15 0
Nordhordland 404 372 -11
Hordaland 6 254 5 961 -434
Heile landet 58 532 56 633 -2 257
3 Fødslar
Tabell 3.1: Tabellen viser tal fødde i snitt per år etter kommune og region, 2013-2017 (2017 også som enkelt år).
Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no
Dramatisk nedgang i tal fødslarI Hordaland vart det fødd 434 færre barn i 2017 enn i 2016. Til samanlikning var nedgangen frå 2015 til 2016 på 72 færre barn. Utviklinga i Hordaland er på linje med utviklinga i landet elles. På landsbasis blei det fødd 2 257 færre barn i 2017 enn i 2016. Dette ga eit samla fruktbarheitstal på 1,62 barn per kvinne, noko som er det lågaste som er målt i Noreg nokon gang. Frå 2016 til 2017 gjekk fødselstala ned i alle regionar i Hordaland med unntak av Bjørnefjorden. I Bjørnefjorden ble det fødd 18 fleire barn i 2017 enn i 2016. Frå 2015 til 2016 hadde Bergen ein auke i tal barnefødslar på 24 barn. Frå 2016 til 2017 vart nedgangen på heile 333 fødde. I Sunnhordaland var det fødd 38 færre barn, i Hardanger 17, Vest 48 og Nord-hordland hadde samla sett 11 færre fødde enn året før.
Størst auke i tal fødde i OsPå kommunenivå er det 17 kommunar som har færre fødde i 2017 enn i 2016. Dei 16 andre kommunane i fylket har enten ein auke i tal fødde eller ligg stabilt på nivå med fjoråret. Medan ein på landsbasis og i fylket opplever ein nedgang i tal fødslar, har Os kommune ein auke på 30 fleire fødde i 2017 samanlikna med 2016. Etter Os følgjer Fusa med 11 og Fitjar med 10 fleire fødde i 2017. I Sunnhordland har alle kommuna-ne færre fødde med unntak av Fitjar og Kvinnherad. I Hardan-ger har Odda (- 8) og Kvam (-13) nedgang til tal fødslar, mens dei andre kommunane har ein eller to fleire fødslar eller inga endring samanlikna med året før. I Samnanger er det ein rela-tivt stor nedgang med 23 førre fødde i 2017, men auken i Fusa og Os gjer at regionen altså er den einaste i fylket med auke i tal fødslar. I Vest er det færre fødde i alle kommunane med unntak av Fjell som har 7 fleire fødde enn i 2016. I Osterfjor-den er det ein liten auke i tal fødde i Vaksdal (2) og Modalen (4), mens det er 15 færre fødde på Osterøy enn det var året før. I Nordhordland er det berre Lindås (13) og Fedje (5) som har ein auke i tal fødde i 2017.
13
Kommune/Region 20-29 år 30-39 år 20-39 år
Askøy 100 99 100
Meland 95 100 98
Ullensvang 91 104 97
Jondal 98 95 97
Osterøy 92 99 96
Austevoll 96 96 96
Vest 95 96 96
Modalen 118 81 95
Os 94 95 95
Stord 94 95 94
Osterfjorden 93 95 94
Bjørnefjorden 93 95 94
Lindås 86 101 94
Fjell 93 95 94
Eidfjord 78 117 93
Bergen 97 89 93
Kommune/Region 20-29 år 30-39 år 20-39 år
Samnanger 101 85 93
Nordhordland 88 97 93
Sund 95 90 92
Kvinnherad 91 93 92
Vaksdal 94 89 91
Fusa 83 100 91
Sunnhordland 91 91 91
Voss 90 91 91
Fedje 57 153 91
Hardanger 88 94 91
Fitjar 94 88 90
Odda 88 92 90
Austrheim 89 90 90
Kvam 87 92 89
Masfjorden 85 92 88
Sveio 94 84 88
Tysnes 88 88 88
Bømlo 85 91 88
Øygarden 87 88 87
Etne 88 83 86
Radøy 86 82 84
Ulvik 79 88 83
Granvin 90 74 83
Hordaland 95 91 93
Heile landet 94 98 96
4 Befolkningsstruktur
Tabell 4.1: Tabellen viser kvinner per 100 menn (1.1. 2018) i dei aldersgruppene som flyttar mest og der fordelinga mellom kvinner og menn kan avvike ein del frå gjennomsnittet på kommunenivå. Tabellen er sotert etter del kvinner per 100 menn 20-39 år.
Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no
Figur 4.1Kartet viser del kvinner per hundre menn i aldersgruppen 20-39 år i kommunane. På regionsnivå er det størst del kvinner per 100 menn i Vest med 96. Deretter følgjer Bjørnefjorden og Osterfjorden med 94 kvinner per 100 menn. Det er ingen av regionane som har overskot av kvinner.
Kjelde: SSB, eigne berekningar
Underskot av unge kvinnerI år er det ingen kommunar i fylket som har fleire kvinner enn menn i aldersgruppa 20 til 39 år. Askøy har akkurat like mange kvinner som menn i denne aldersgruppa, elles har dei andre kommunane i fylket fleire menn enn kvinner i alderen 20 til 39 år. Det største underskotet av kvinner finn vi i Radøy (84 kvinner per 100 menn), Ulvik og Granvin (83 kvinner per 100 menn). Landsgjennomsnittet og gjennomsnittet for Hordaland er høvesvis 96 og 93 for aldersgruppa 20-39 år. Hordaland har altså ein lågare kvinnedel i denne aldersgruppa enn landsgjennomsnittet.
14
Unge vaksne i Bergen, barnefamiliar i kommunane rundt«Sniglehuset» i figur 4.2 viser kor mange prosent kvart årskull står for av befolkninga i fire kommunegrupper i Hor-daland: Vi ser at Bergen har ein vesentleg del av sin folkeset-nad blant 21-34-åringar, og lågast del i skulealder; vi ser at Hardanger, Voss og Osterfjorden har lågast del småbarn og størst del eldre; vi ser at Bjørnefjorden, Vest og Nordhordland har størst del barn fram til ungdomsskulealder, og høg del vaksne i «barneskuleforeldrealder» (30-45 år); og vi ser at Sunnhordland for veldig mange årskull er plassert mellom dei indre delane av fylket og omlandet til Bergen.
Det største særpreget i figuren er «bulken» av bergensarar i 20- og tidleg 30-årsalder, men dette er ein heilt naturleg form for ein by med store utdanningsinstitusjonar. Vi finn det same
mønsteret att for Stavanger, Trondheim og Tromsø. For Oslo sin del er utslaga enda meir ekstreme, også for ungdomstala (2,4 % 28-åringar og 0,9 % for dei fleste av tenåringskulla).
«Barneskuleforeldregenerasjonen» er til stades i Bergen òg – men dei har færre barn: Det er omtrent like stor del 35-45-åringar i Bergen som i dei andre kommunane i Bergens- regionen, men det følgjer ein vesentleg mindre grad av barn med dei. Aldersfordelinga av innbyggjarar følgjer i stor grad det same mønsteret som aldersfordelinga blant dei som flyttar. Vi har ikkje tilgang på detaljert flyttestatistikk, men truleg vel unge vaksne utan barn seg til Bergen, og unge vaksne med barn vel seg til kommunane rundt Bergen.
Figur 4.2: Figuren viser kor stor del av befolkninga kvart alderstrinn utgjer i fire grupper av kommunar per 1.1.2018. T.d. utgjer 0-åringar i Sunnhordland 1,1 % av befolkninga i regionen, mens 57-åringar utgjer 1,3 % av befolkninga i Hardanger, Voss og Osterfjorden, og 26-åringar utgjer 1,8 % av befolkninga i Bergen. Trianglane i området 38 til 42 år markerer snittalderen for gruppene.
Kjelde: Utrekningar basert på data frå SSB Statistikkbanken via statistikk.ivest.no
Sunnhordland Hardanger, Voss, Osterfjorden Bjørnefjorden, Vest, Nordhordland Bergen
0 år 2 år 4 år 6 år
8 år 10 år
12 år
14 år
16 år
18 år
20 år
22 år
24 år
26 år
28 år
30 år
32 år
34 år
36 år
38 år
40 år
42 år 44 år
46 år 48 år
50 år 52 år 54 år 56 år 58 år 60 år
62 år 64 år
66 år
68 år
70 år
72 år
74 år
76 år
78 år
80 år
82 år
84 år
86 år
88 år
90 år
92 år
94 år
96 år 98 år
100 år 102 år 104 år
0,0 %
0,2 %
0,4 %
0,6 %
0,8 %
1,0 %
1,2 %
1,4 %
1,6 %
1,8 %
Kraftig aldring i folkesetnadenGjennomsnittshordalendingen er no 39,3 år gammal (tabell 4.2). Dette er kraftig auke frå åra før (figur 4.3). I løpet av den perioden vi har datagrunnlag til å rekne ut snittalder for befolkninga i Hordaland (1986-2018), har det aldri vore større auke i snittalderen i fylket som dei siste fire åra, og i løpet av 2017 blei gjennomsnittshordalendingen nesten eit kvart år – heile 82 dagar – eldre! Same året blei gjennomsnittsnord-mannen 69 dagar eldre. Normalt har snittet auka mindre for Hordaland enn for landet. Hordalendingen er i snitt framleis yngre enn nordmannen.
15
Kommune/Region 2017 2018 Endring dager
Meland 36,6 36,8 97
Askøy 36,8 37,0 90
Fjell 36,8 37,0 96
Vest 37,0 37,3 109
Os 37,4 37,6 57
Sund 37,7 38,1 156
Austevoll 38,2 38,4 99
Sveio 38,3 38,5 97
Bjørnefjorden 38,5 38,7 77
Stord 38,5 38,8 133
Bergen 38,8 39,0 75
Bømlo 38,9 39,1 70
Hordaland 39,0 39,3 82
Øygarden 38,6 39,3 233
Fitjar 39,2 39,3 52
Lindås 39,2 39,5 110
Nordhordland 39,3 39,6 115
Osterøy 39,6 39,8 66
Kommune/Region 2017 2018 Endring dager
Sunnhordland 39,6 39,9 103
Landet 39,9 40,1 69
Osterfjorden 40,6 40,7 40
Modalen 40,3 40,8 170
Radøy 40,4 40,8 160
Etne 40,7 40,9 95
Voss 41,8 41,9 45
Fusa 41,7 42,0 122
Kvinnherad 41,8 42,1 129
Austrheim 41,7 42,2 191
Kvam 42,4 42,3 -9
Vaksdal 42,4 42,4 -16
Samnanger 41,8 42,5 239
Masfjorden 43,4 43,3 -22
Hardanger 43,2 43,4 66
Eidfjord 44,0 43,5 -190
Ullensvang 43,6 43,8 91
Ulvik 43,7 43,9 56
Tysnes 43,8 44,0 60
Odda 43,6 44,2 212
Jondal 44,0 44,2 73
Granvin 44,9 44,6 -101
Fedje 44,7 45,3 223
Tabell 4.2: Gjennomsnittsalder per 1. januar 2017 og 1. januar 2018, og endring i tal dagar. Tabellen er sortert etter snittalder i 2018.
Kjelde: Eigne utrekningar basert på data frå SSB Statistikkbanken
Figur 4.3: Kartet viser gjennomsnittsalderen i Hordaland per januar 2018.
Kjelde: SSB, eigne berekningar
Hordaland har dei siste par åra hatt nettoutflytting av innbyg-gjarar over snittalder - noko som isolert sett bidreg til mindre aldring i befolkninga - men samstundes har nettoinnflyttinga av innbyggjarar under snittalder gått kraftig ned. I 2016 og 2017 har Hordaland derfor ikkje fått eit like godt påfyll av unge tilflyttarar som tidlegare. Samstundes var det både i Hordaland og i Noreg svært låge fødselstal i 2017. Vi har der- for fått mindre påfyll av nye innbyggjarar som held snittet nede.
Av dei 33 hordalandskommunane, var det 19 som i 2017 hadde sterkare aldring enn fylkessnittet, og 22 som hadde sterkare aldring enn landssnittet (sjå tabell 4.2). Den yngste befolkninga i fylket finn vi i Meland, og den eldste på Fedje. Skiljet mellom desse to kommunane er på 8,5 år. Med unntak av Fedje og Tysnes ligg kommunane med eldst befolkning i Hardanger, mens kysten typisk består av kommunar med yngre befolkning.
Aldringa endrar befolkningsstrukturenDer Bergensregionen i dag har sin overvekt av unge vaksne (20-35 år), har resten av Hordaland sin overvekt blant skole- barn og -ungdom, og blant eldre vaksne (45-65 år, figur 4.5). I 2045 er pyramiden for Bergensregionen venta å glatte seg meir ut for alle i yrkesaktiv alder, og skrumpe litt inn for dei yngste. Dei eldste vil utgjere ein større del av befolkninga, men det vil framleis vere ein viss spydliknande form på pyra-miden. For resten av Hordaland ser vi at pensjonistane opp til 80 år vil utgjere ein betydeleg del av befolkninga, og at det blir litt mindre del yngre yrkesaktive. (figur 4.6).
I Bergensregionen er snittalderen venta å auke frå 38,8 år i 2018 til 43,6 i 2045, mens den i resten av Hordaland er venta å auke frå 41 til 46,3 år. Aldringa er altså venta å vere litt kraftigare i Sunnhordland, Hardanger og Voss enn i Bergens-regionen.
36,5
36,6
36,7
36,7
36,8
36,9
36,9
37,0
37,0
37,1
37,1
37,2
37,3
37,4
37,5
37,5
37,6
37,7
37,8
37,9
38,1
38,2
38,2
38,3
38,3
38,4
38,5
38,5
38,6
38,7
38,9
39,0
39,3
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Snittalder (år) Endring i snittalder (dagar)
16
Figur 4.4: Figuren viser snittalderen for befolkninga i Hordaland (gule søyler og verdiar over søylene), og kor mange dagar snittalderen har endra seg med per år (raud linje).
17
Figur 4.5/4.6: Befolkningspyramide for Bergensregionen (til venstre) og Hardanger/Sunnhordland og Voss (til høgre), 2018 og 2045 Den vertikale aksa viser fordeling per eittårig alder, og den horisontale aksa viser prosent av befolkninga som befinn seg innan kvart trinn og kjønn.
Kjelde: Eigne berekningar. SSB Statistikkbanken.
Figur 4.7: Figuren viser tal innbyggjarar mellom 20 og 66 år per innbyggjar over 67 år (forsørgingsbøra) etter region i Hordaland i perioden til 2045. Tala for 2019-2045 er framskrive med basis i Hordaland fylkeskomune sine befolkningsprognosar.
Kjelde: SSB via statistikk.ivest.no (1986-2018), Hordaland fylkeskommune via statistikk.ivest.no (2019-2045)
Med forsørgingsbyrde meinast talet personar i alderen 20-66 år i høve talet personar i alderen 67 år og eldre. Det vil sei kor mange personar i yrkesfør alder (20-66 år) som må forsørgje kvar person i pensjonsalder (67 år eller meir). Dess høgare dette forholdtalet er, dess fleire kan forsørgje dei eldre og dess mindre er forsørgingsbøra.
Aldringa krev årleg produktivitetsauke på 2 %For Bergensregionen og resten av fylket blir det ein større del eldre og ein mindre del i arbeidsfør alder. Forsørgingsbøra (tal innbyggjarar mellom 20 og 66 år i høve til innbyggjarar over 67 år, Figur 4.7) viser at Bergen og kommunane rundt er venta å kome ned på det nivået som Voss og Hardanger i løpet av framskrivingsperioden. Samstundes er fleire regionar inne i
ein større omstilling av arbeidsstyrka allereie og den vil endrast meir gradvis framover. Fleire regionar har dei siste åra hatt ein bratt reduksjon i talet 20-66-åringar per innbyggjar over 67 år, kraftigast for kommunane i Vest, som på få år har gått frå å ha 6,5 innbyggjarar i yrkesfør alder per pensjonist til under 5. Den framtidige endringa per år er for mange regionar ikkje større enn ein venteleg kan hente dersom innbyggjarane mellom 20 og 66 år blir 2 % meir produktive kvart år. Dette er illustrert med stipla linjer for ytterpunkta i figuren (Vest og Hardanger).
1,0 % 0,5 % 0,0 % 0,5 % 1,0 % 0 år 5 år
10 år 15 år 20 år 25 år 30 år 35 år 40 år 45 år 50 år 55 år 60 år 65 år 70 år 75 år 80 år 85 år 90 år 95 år
Befolkningspyramide for Bergensregionen
2018 Kvinner 2018 Menn 2045
1,0 % 0,5 % 0,0 % 0,5 % 1,0 % 0 år 5 år
10 år 15 år 20 år 25 år 30 år 35 år 40 år 45 år 50 år 55 år 60 år 65 år 70 år 75 år 80 år 85 år 90 år 95 år
Befolkningspyramide for Hard., Sunnh., Voss
2018 Kvinner 2018 Menn 2045
0
1
2
3
4
5
6
7
1986
19
88
1990
19
92
1994
19
96
1998
20
00
2002
20
04
2006
20
08
2010
20
12
2014
20
16
2018
20
20
2022
20
24
2026
20
28
2030
20
32
2034
20
36
2038
20
40
2042
20
44
Sunnhordland
Hardanger
Voss Bjørnefjorden
Bergen Vest
Osterfjorden Nordhordland
"2 % produktivitetsauke Hardanger" "2 % produktivitetsauke Vest"
18
5 Hushald og bustader
Figur 5.1: Figuren viser gjennomsnittleg kvadratmeterpris for einebustader, småhus og blokkbustader i Bergen og i Hordaland utanom Bergen. Prisane er konsumprisjustert til februar-2018-prisar.
Kjelde; Eigne utrekningar basert på SSB Statistikkbanken
Bustadpriser i Hordaland for utvalgte bustadtypar
Mange år med stillstand i bustadprisaneNår vi justerer for den generelle prisauken og måler historiske bustadprisar i 2018-kroner, ser vi at bustadprisane for dei fleste bustadtypene har lege på same nivå i mange år (figur 5.1). Målt i 2018-kroner var bustadprisane på sitt høgste i andre og tredje kvartal 2015, mens dei har gått litt ned etter dette. Eit veldig stort fall i bustadprisane har det ikkje vore,
men bustadprisane i første kvartal 2018 er lågare enn snittet for dei siste fem til ni åra (fem år for einebustader utanfor Bergen, ni år for einebustader i Bergen).
Med den låge venta folkeveksten i fylket, er det ikkje grunn til å vente spesielt sterk vekst i bustadprisane i åra som kjem heller, spesielt ikkje i ljos av den generelle prisauken.
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
2006
K1
2006
K2
2006
K3
2006
K4
2007
K1
2007
K2
2007
K3
2007
K4
2008
K1
2008
K2
2008
K3
2008
K4
2009
K1
2009
K2
2009
K3
2009
K4
2010
K1
2010
K2
2010
K3
2010
K4
2011
K1
2011
K2
2011
K3
2011
K4
2012
K1
2012
K2
2012
K3
2012
K4
2013
K1
2013
K2
2013
K3
2013
K4
2014
K1
2014
K2
2014
K3
2014
K4
2015
K1
2015
K2
2015
K3
2015
K4
2016
K1
2016
K2
2016
K3
2016
K4
2017
K1
2017
K2
2017
K3
2017
K4
2018
K1
Einebustad i Bergen Einebustad Hordaland utanom Bergen Småhus i Bergen Småhus Hordaland utanom Bergen Blokkbustader i Bergen Blokkbustader Hordaland utanom Bergen
19
Figur 5.2: Figuren viser nettoflytting etter ettårig alder i sum av åra 2014, 2015 og 2016, for Bergen og regionane rundt.
Kjelde: SSB via PANDA
Manglar bergensarane rom for familieauke?Netto utflytting frå Bergen dei to siste åra betyr at det som var av folkevekst i byen kom frå fødselsoverskot. Bergen veks altså på grunn av barnefødslar, men mange familiar med små barn blir ikkje verande i byen: Figur 5.2 viser nettoflytting for perioden 2014-2016 etter eittårig alder til Bergen og regiona-ne rundt. Her ser ein at nettoflyttinga inn til regionane rundt Bergen er størst dei tre første leveåra, og nettoflyttinga ut av Bergen er størst for eitt- til treåringar, og stor heile perioden fram til skulestart.
Av dei 2 291 barna mellom 0 og 5 år som flytta til Bergen mellom 1.1.2014 og 31.12.2016, kom 38 % frå utlandet, 13 % frå Vest, 7 % frå Oslo, 6 % frå Nordhordland, 4 % frå Bjørne-fjorden og 2 % frå Osterfjorden. Motsett veg flytta 3 296 barn frå Bergen i same periode. Av desse flytta 20 % til Vest, 17 % til utlandet, 9 % til Bjørnefjorden, 8 % til Nordhordland, 4 % til Oslo, og 2 % til Osterfjorden). Fordi barn svært sjeldan flyttar åleine (anna enn mellom føresette), er dette uttrykk for kvar barnefamiliane flyttar.
Når det er netto utflytting frå Bergen, og Bergen berre veks som følgje av fødselsoverskot, skulle ein kanskje vente at totaltalet hushald søkk mens talet hushald med små barn aukar. Det er ikkje tilfelle. Frå 2014 til 2017 vaks talet familiar i Bergen i alt med 4 067 hushald, mens talet småbarnsfamiliar sokk med 389 hushald. I tal personar utgjer dette netto 1 005 småbarn og 735 foreldre, samt eit ukjent tal store og vaksne barn i dei same hushalda.
Utflyttinga av småbarnsfamiliar er ei av fleire endringar som medfører eit skifte i hushaldssamansettinga. Andre endringar er aldring, skilsmisser og flytting av einslege og par utan barn.
I perioden 2014 til 2017 var det berre Osterfjorden av regi-onane i fylket som hadde auke i småbarnfamiliar sin del av hushalda. Sjølv dei regionane med stor nettotilflytting av barn har fått redusert del barnefamiliar i møte med andre demogra-fiske endringar.
Det byggjast mest i BergenBergen har nesten 54 % av befolkninga i fylket, men hadde netto utflytting i 2016 og 2017, og dermed ein folkevekst som var mindre enn storleiken på byen skulle tilseie. I 2016 hadde Bergen 34 % av folkeveksten i fylket, og i 2017 hadde byen 48 % av folkeveksten. I 2016 hadde Bergen 43 % av auken i hushald i fylket.
Det blir for tida bygd mest i Bergen. For andre år på rad blei det i 2017 sett i gang så vidt fleire bustader i Bergen enn i resten av fylket (1 679 mot 1 656). Igangsettinga varierer meir frå år til år i Bergen enn den gjer i resten av fylket. Ser vi bort frå 2010 og 2011, ligg igangsettinga i Hordaland utanom Bergen nokså stabilt mellom 1 500 og 2 000 bustader per år. For fylket samla, ligg igangsettinga mellom 2 500 og 3 800 per år.
-250
-200
-150
-100
-50
0
50
100
150
0 år 1 år 2 år 3 år 4 år 5 år 6 år 7 år 8 år 9 år 10 år 11 år 12 år 13 år 14 år 15 år
Bergen Vest Bjørnefjorden Nordhordland Osterfjorden
20
Igangsettinga av nye bustader går litt ned, men aukar i Sunnhordland og VestBåde for Bergen og for fylket samla gjekk igangsettinga av nye bustader ned frå 2016 til 2017. I Bergen gjekk den ned med 13 %, mens den i fylket gjekk ned med 4 %. Størst ned-gang var det i Hardanger med 29 %, Bjørnefjorden med 49 %
Figur 5.3: Igangsette bustader i Bergen og Hordaland utanom Bergen, 2004-2017.
Kjelde: SSB statistikkbanken
Figur 5.4: Igangsette bustader i regionane i Hordaland utanom Bergen, 2004-2017.
Kjelde: SSB statistikkbanken
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Igangsette bustader Bergen
Igangsette bustader Hordaland u/Bergen
0
200
400
600
800
1 000
1 200
2004
20
05
2006
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
2016
20
17
Hardanger Voss Sunnhordland Bjørnefjorden Osterfjorden Vest Nordhordland
og Voss med 70 %. Av regionane var det berre Vest (+ 4 %) og Sunnhordland (+ 65 %) som hadde auke i igangsettinga.
I tal blei det sett i gang 44 nye bustader i Osterfjorden, 54 på Voss, 78 i Hardanger, 150 i Bjørnefjorden, 223 i Nordhordland, 529 i Sunnhordland og 578 i Vest.
I figur 5.3 og 5.4 har vi teke bort 770 bustader frå Sunnhordland i 2007, då det dette året blei igangsett (og ferdigstilt) eit uvanleg høgt tal hyblar knytt til Aker Stord.
21
Heile befolkninga Unge 0-17 år
2016 Endring 2015-2016 2016 Endring
2015-2016
Hordaland 9,8 0,2 10,4 0,5
Bergen 10,7 -0,1 10,8 -0,1
Etne 9,7 1,4 8,8 1,0
Sveio 10,1 0,3 13,3 0,6
Bømlo 8,6 -0,1 9,0 -0,1
Stord 8,9 0,8 9,9 1,1
Fitjar 9,6 0,7 11,9 2,8
Tysnes 8,8 0,5 7,3 0,3
Kvinnherad 9,4 0,3 11,5 0,9
Jondal 9,9 2,3 9,9 2,7
Odda 10,2 1,9 13,8 5,8
Ullensvang 10 -0,3 12,1 0,9
Eidfjord 7,1 -0,9 7,8 -2,9
Ulvik 12,1 2,6 17,4 6,0
Granvin 9,3 -0,8 11,9 -5,0
Voss 9,6 0,3 11,5 1,3
Kvam 9 0,3 10,2 0,6
Fusa 9 0,2 9,8 1,7
Samnanger 7,8 0 6,4 -1,6
Os 8,6 0,4 9,9 1,0
Heile befolkninga Unge 0-17 år
2016 Endring 2015-2016 2016 Endring
2015-2016
Austevoll 6,9 0,1 6,6 0,5
Sund 9,4 0,8 11,3 0,9
Fjell 7,3 -0,1 8,0 0,0
Askøy 7 0,2 8,0 0,5
Vaksdal 11,8 1,9 15,2 2,3
Modalen 9,5 2,4 .. ..
Osterøy 9,6 1,6 11,4 2,8
Meland 8,1 0,9 9,4 1,1
Øygarden 8,8 0,3 10,8 0,1
Radøy 10,2 1,5 12,2 2,7
Lindås 8,6 0,5 10,5 1,3
Austrheim 10 1,5 11,2 2,4
Fedje 10,9 1,4 18,1 6,0
Masfjorden 8,2 0,6 10,4 2,6
Tabell 5.1: Delen vaksne og barn i låginntektshushald (målt etter EU60 skala, 60 % av medianinntekt) i Hordaland 2016 og endringa frå 2015-2016. Prosent.
Kjelde: SSB Statistikkbanken
Ein av ti bur i låginntektshushaldGjennomsnittleg 9,8 % av befolkninga i Hordaland bur i hus-hald med låg inntekt, målt etter EU60-skala (sjå forklaring tabell 5.1). Variasjonen er mellom 7 % i Askøy til 12,1 % i Ulvik. Seks kommunar har færre innbyggjarar med låginntekt i 2016 samanlikna med 2016. Blant dei kommunane som har hatt auke i tal innbyggarar med låginntekt, er det 10 kommunar som har hatt meir enn 1% auke på eitt år.
I fylket er det større del barn enn vaksne som bur i låginntekts-hushald. Dette biletet stemmer i stor grad for kommunane også, men fire kommunar har lågare del barn, enn vaksne i låginntektshushald. Det er fem kommunar som har færre barn som veks opp i låginntektshushald i 2016 samanlikna med 2015. 17 kommunar har hatt meir enn 1 % vekst i tal barn i låginnteksthushald. Snittet for barn i låginntekthushald i Hordaland er 10,8 %.
Framleis nedgang i talet på eineforsørgararI 2017 var det 11 221 familiar med eineforsørgarar i Hordaland. Med unnatak av eitt år (frå 2007-2008), auka talet eineforsør-garar i fylket kvart år frå 2006-2012. Sidan då har tala gått jamt tilbake og det er i dag 1 255 færre eineforsørgarfamiliar enn for fem år sidan.
Bergen har den same trenden som fylket og har hatt tilbake-gang kvart av dei siste ti åra. Talet familiar med eineforsørgja-rar er redusert med 1 270 i perioden, som tilsvarer ein nedgong på 18 %.
Delen eineforsørgjarar har gått tilbake i alle regionane frå og med 2012. Vest har høgast del eineforsørgarar med 5,9 % av familiane. Bergen har lågast del med 4 %.
1,5
2,5
3,5
4,5
5,5
6,5
7,5 Hordaland
Sunnhordland
Hardanger
Voss
Bjørnefjorden
Bergen
Vest Osterfjorden Nordhordland
20072008
20092010
20112012
20132014
20152016
2017
22
Mindre bustadbehov framoverPå grunn av dei endra befolkningsframskrivingane ser det ut til å vere behov for færre bustader framover enn kva vi tidlegare har trudd. Med utgangspunkt i siste befolknings-framskriving ser vi no berre behov for 1700 fleire bustader per år fram til 2040.
Samla for fylket ventar vi eit behov for 42 000 fleire bustader i 2045 enn det vi har berekna at det er behov for i 2018 (tabell 5.2. For Bergen ventar vi eit behov for 20 000 busta-der, og for Vest (Askøy, Fjell, Sund, Øygarden) eit behov for knappe 11 000 bustader. Hardanger er den einaste regionen der vi ventar eit mindre bustadbehov enn i dag, med 2 000 færre bustader.
Størst bustadbehov vil det vere for åleinebuande og par utan barn. Talet barnefamiliar i fylket er venta å halde seg kon-stant (tabell 5.3).
Tabell 5.2: Tabellen viser forventa auke i det totale bustadbehovet i perioden 2018-2045 i fylket som heile og i regionane. Inkludert i bustadkonsumet er òg konsum av ubrukte bustader. Tala for 2018 er òg resultat av modellberekningar, og ikkje faktiske bustadtal. Bustadkonsumet etter alder og kjønn er halde konstant i fram- skrivinga. Alle endringar vil difor skuldast samansetninga av befolkninga.
Kjelde: Hordaland fylkeskommune sine befolknings- og bustadprognosar 2018.
Figur 5.5: Del eineforsørgarar av alle familiar. Prosent.
Kjelde: SSB Statistikkbanken.
2018 2020 2025 2030 2035 2040 20452018-2045
Endring i tal Endring i prosent
Sunnhordland 31 400 31 800 32 700 33 500 34 000 34 200 34 200 2 800 9 %
Hardanger 12 300 12 200 11 900 11 700 11 300 10 800 10 300 -2 000 -16 %
Voss 7 400 7 500 7 700 7 800 7 900 8 000 8 000 500 7 %
Bjørnefjorden 11 200 11 600 12 700 13 800 14 900 15 900 16 900 5 800 51 %
Bergen 136 000 138 000 143 000 147 000 151 000 154 000 156 000 20 000 14 %
Vest 25 700 26 600 28 700 30 900 32 900 34 800 36 500 10 800 42 %
Osterfjorden 5 800 5 900 6 100 6 300 6 400 6 600 6 600 800 14 %
Nordhordland 14 900 15 300 16 200 17 000 17 800 18 300 18 800 3 900 26 %
Hordaland 245 000 249 000 259 000 268 000 276 000 283 000 288 000 42 000 17 %
23
2018 2020 2025 2030 2035 2040 20452018-2045
Endring i tal
Endring i prosent
Åleinebuande 92 000 94 000 98 000 104 000 108 000 112 000 115 000 23 000 25 %
Par utan barn 59 000 60 000 65 000 68 000 71 000 74 000 75 000 16 000 27 %
Par med barn 53 000 53 000 53 000 53 000 53 000 53 000 53 000 0 0 %
Mor/far med barn 10 200 10 200 10 300 10 200 10 200 10 100 10 100 -100 -1 %
Einfamiliehushald med vaksne barn 18 400 18 600 19 100 19 500 19 700 20 000 20 200 1 800 10 %
Fleirfamiliehushald utan barn 9 300 9 400 9 600 9 800 10 000 10 200 10 200 900 10 %
Fleirfamiliehushald med barn 3 600 3 600 3 600 3 700 3 700 3 700 3 700 100 3 %
Sum Hordaland 245 000 249 000 259 000 268 000 276 000 283 000 288 000 42 000 17 %
Tabell 5.3:Tabellen viser forventa fordeling av hushald i Hordaland etter type, 2018-2045.
Kjelde: Hordaland fylkeskommune sine befolknings- og bustadprognosar 2018.
Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle hordalandssamfunnet. Vi gir vidaregåande opplæring, tannhelsetenester og kollektivtransport til innbyggjarane i fylket. Vi har ansvar for vegsamband og legg til rette for verdiskaping, næringsutvikling, fritidsopplevingar og kultur. Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i fylkeskommunen.
Agnes Mowinckels gate 5Postboks 79005020 BergenTelefon: 55 23 90 00E-post: [email protected]
Related Documents
