Noor ka khilona hindi (नूर का खिलोना)

ÝêÚ ÜU¢ ç¶H¢ñÝ¢

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)

1

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢¥…G: à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è,ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚèÚ…G±è

ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …GñH }¢ïæ Îè ãé§üÎé¥G¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ

¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J

(¥H }¢éS¼¼GÚÈUG, ç…ËÎ:1 , „.40, Î¢LH çÈUGRU Ï¢ñM¼)

Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢

± Ï¢ÜUGè¥G± }¢çxGÈUGÚ¼

13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ ç„. 1428 çã.



2

ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝï ±¢Hè Ï¢ÓÓ¢è»ÜU }¢¼üÏ¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï à¢ñ¶G }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý S¢éHñ}¢¢Ý Á¢ÁG¢êHè

±éÁG¢ê ÜUÚÝï ÜïU çH²ï »ÜU ÜêæU»æ ÐÚ x¢» }¢x¢Ú ©S¢ S¢ï Ð¢ÝèçÝÜU¢HÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ð¢S¢ Ý ‰¢è J à¢ñ¶G ÐÚïà¢¢Ý ‰¢ï çÜU v²¢ÜUÚï´ ? §¼Ýï }¢ï´ »ÜU ªæÓ¢ï }¢ÜU¢Ý S¢ï Ï¢ÓÓ¢è Ýï Îï¶¢ ¼¢ï ÜUãÝï Hx¢è :“²¢ à¢ñ¶G ! ¥¢Ð ±¢ïãè ãñ Ý¢, çÁ¢Ý ÜUè ÝïçÜU²¢ï ÜU¢ Ï¢ÇG¢ Ó¢ÚÓ¢¢ ãñ, §S¢ ÜïUÏ¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥¢Ð ÐÚïà¢¢Ý ãñ çÜU ÜêæU»æ S¢ï Ð¢Ýè çÜUS¢ ¼GÚãG çÝÜU¢Hêæ !” çÈUÚ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è Ýï ÜêæU»æ }¢ï ¥ÐÝ¢ Hé¥G¢Ï¢ (²¢’Ýè ‰¢êÜU) Ç¢H çÎ²¢ J ‰¢¢ïÇGè ãèÎïÚ }¢ï ÜêæU»æ ÜU¢ Ð¢Ýè Ï¢ÉGÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢²¢ ãGœ¢¢ çÜU çÜUÝ¢Ú¢ï S¢ï çÝÜUHÜUÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ï¢ãÝï Hx¢¢ J à¢ñ¶G Ýï ±éÁG¢ê çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è S¢ï ÜUãÝïHx¢ï : “}¢ñ ¼é}ãïæ ÜGUS¢}¢ Îï ÜUÚ ÐêÀ¼¢ ãêæ çÜU ¼é}¢ Ýï ²ïã }¢¼üÏ¢¢ ÜñUS¢ïãG¢çS¢H çÜU²¢ ?” ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “}¢ñ ÚS¢êHï ÜUÚè}¢,ÚªÈGéUÚüãGè}¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¼è ãêæ J”²ïã S¢éÝ ÜUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï à¢ñ¶G S¢éHñ}¢¢Ý Á¢ÁG¢êHè Ýï ÜGUS¢}¢¶¢§ü çÜU }¢ñ ÎÚÏ¢¢Úï çÚS¢¢H¼ }¢ï Ðïà¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÜUèçÜU¼¢Ï¢ Á¢GMÚ çH¶êæx¢¢ J (}¢¼G¢çH©G }¢éS¢Ú¢ü¼ }¢éÚÁ¢}¢, S¢. 33 , 34) çÈUÚ ¥¢Ð Ýï“ÎH¢§HéH ¶GñÚ¢¼” Ý¢}¢è çÜU¼¢Ï¢ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü Á¢¢ï Ï¢ãé¼ }¢à¢ãêÚ ãé§ü J



3

! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éç‹Ý²¢ï´ ! ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ï}¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝï ÜUè±Á¢ã S¢ï ÜñUS¢¢ ¥GÁ¢Gè}¢ }¢¼üÏ¢¢ ÝS¢èÏ¢ ãé±¢ çÜU ©S¢ ÜïU Hé¥G¢Ï¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï ÜêæU»æÜU¢ Ð¢Ýè Ï¢ÉG x¢²¢, ²ã¢æ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Úãï çÜU ±¢ïã Ï¢ÓÓ¢è Ï¢¢ ÜUÚ¢}¢¼ ‰¢è §S¢çH²ï ÜêæU»æ }¢ï´ ¥ÐÝ¢ Hé¥G¢Ï¢ Ç¢H¢, Ï¢ãÚ ãG¢H ã}¢ï´ Ð¢Ýè ÜïU çÜUS¢è ãG¢ñÁ¢G, ¼¢H¢Ï¢ ²¢ÜêæU»æ }¢ï´ Ýãè ‰¢êÜUÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜUè ¼GÚãG ã}¢ï´ |¢è ¥ÐÝï }¢-ÎÝè ¥¢ÜGU¢

ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝï ÜUè ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢HïÝè Ó¢¢çã²ï J ã}¢ Ó¢¢ãï ¶ÇGï ã¢ï, Ó¢H Úãï ã¢ï, Ï¢ñÆï ã¢ïæ ²¢ HñÅï ã¢ï, ã}¢¢Úè ÜU¢ïçà¢à¢²ïãè ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï çÜU ã}¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼ï Úãï´ çÜ ©„ ÜUï „±¢Ï¢ ÜUè ÜU¢ï§ü§‹¼ïã¢ Ýãè J ²¢Î Úç¶²ï ÜUï ÎéLÎï Ð¢ÜU ÜUï }¢éw¼çHÈU ¥ËÈU¢…G ãñ ¥¢Ð ÜU¢ï§ü S¢¢|¢è ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ }¢-S¢HÝ : (1) (2)

(3) (4)J

S¢é‹Ý¼¢ï |¢Úè ¼ãGÚèÜU “Î¢’±¼ï §SH¢}¢è”¼ÏHèx¢Gï ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU Î¢’±¼ï

§SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè ÜU¢}¢ ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G ¥¢Á¢ (²¢’Ýè çS¢. 1430 çã.) S¢ï¼vGÚèÏ¢Ý 29 S¢¢H ÐãHï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢ÚÜGU¢çÎÚè Ú-Á¢G±èÝï ¥ÐÝï Ó¢‹Î L-ÈGUÜGU¢ ÜïU S¢¢‰¢ çÜU²¢ J Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ }¢-ÎÝè Ðñx¢G¢}¢Îï¶¼ï ãè Îï¶¼ï Ï¢¢Ï¢éH §SH¢}¢ (çS¢‹{), ÐæÁ¢¢Ï¢, S¢ÚãGÎ, ÜUà¢}¢èÚ, Ï¢HêçÓ¢S¼¢Ý



4

¥¢ñÚ çÈUÚ }¢éËÜU S¢ï Ï¢¢ãÚ çã‹Î, Ï¢æx¢H¢Îïà¢, ¥GÚÏ¢ ¥}¢¢Ú¢¼, S¢èHæÜU¢, Ï¢Ú¼G¢çÝ²¢,¥¢õSÅîïçH²¢, ÜU¢ïçÚ²¢, Á¢éÝêÏ¢è ¥zGÚèÜGU¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU (¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ) Îé‹²¢ ÜïU66 S¢ï Á¢G¢§Î }¢é}¢¢çHÜU }¢ï ÐãéæÓ¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢x¢ï S¢ÈGUÚ Á¢¢Úè ãñ J

! ¥¢Á¢ (²¢’Ýè çS¢. 1430 çã.) }¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢èÜU}¢¢ïÏ¢ïà¢40 à¢¢ï’Ï¢¢ï }¢ï S¢é‹Ý¼¢ï ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï }¢àxG¢êH ãñ J

¥ËH¢ã ÜUÚ}¢ »ïS¢¢ ÜUÚï ¼éÛ¢ Ðï Á¢ã¢æ }¢ï»ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ¼ïÚè {ê}¢ }¢Ó¢è ã¢ï

¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ýï ‰¢¢ïÇGè S¢è }¢ég¼ }¢ï Î¢’±¼ï§SH¢}¢è ÜïU Á¢GÚè»G H¢¶¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï §ç‹ÜGUH¢Ï¢ Ï¢ÚÐ¢ ÜUÚçÎ²¢ J Á¢ã¢æ ¥¢Ð Ýï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï ÜU¢ï¥ÐÝï à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G çÚÁ¢G¢» ÚÏÏ¢éH ¥Ý¢}¢ ÜïU ÜU¢}¢¢ï }¢ï x¢éÁ¢G¢ÚÝï ÜU¢ Á¢GïãìÝçÎ²¢ ±ãè }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éç‹Ý²¢ï´ ÜUè ¼-ÚçÏ¢Ä²¼ ÜU¢ |¢è S¢¢}¢¢Ý çÜU²¢Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è ÜïU }¢Î¢çÚS¢éH }¢ÎèÝ¢ }¢ï´ (¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ ²¢’Ýè2009 §üG. }¢ï)50,000 S¢ï Á¢G¢§Î }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ¥¢ñÚ }¢éç‹Ý²¢æ çãGzGÁ¢G ± Ý¢çÁ¢GÚ¢ÜUè ¼¢’Hè}¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¥wGH¢ÜGUè ¼ÚçÏ¢Ä²¼ |¢è ãG¢çS¢H ÜUÚ Úãï ãñ´ J

¥}¢èÚï¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ýï »ÜU }¢¼üÏ¢¢ Î¢’±¼ï §SH¢}¢èÜUè }¢Á¢çHS¢ ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU“Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï }¢-ÎÝè Á¢GïãìÝ ÎïÝï ÜïU çH²ï “Ï¢ÓÓ¢¢ï ÜUè çãGÜU¢²¢¼” ÜïU Ý¢}¢ S¢ï¥SH¢ÈGïU çÜUÚ¢}¢ ÜïU S¢Ï¢ÜGU ¥¢}¢¢ïÁ¢G ±¢çÜGU¥G¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢HÚS¢¢§H à¢¢»¥G ÜUÚÝï ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUèçÁ¢²ï J” ¥¢Ð ÜïU ãGév}¢



5

ÜUè ¼¢’}¢èH }¢ï §S¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï 11

}¢é‹¼¶GÏ¢ ±¢çÜGU¥G¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H “Ï¢ÓÓ¢¢ï ÜUè çãGÜU¢²¢¼” (çãGSS¢¢ 1)“ÝêÚ ÜU¢ ç¶H¢ñÝ¢” }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ S¢ï à¢¢»¥G çÜU²¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ JÓ¢êæçÜU ²ïã çÚS¢¢H¢ Ï¢ÓÓ¢¢ï ÜïU çH²ï ãñ §S¢ çH²ï §S¢ï ¥¢S¢¢Ý ¥‹Î¢Á¢G }¢ï çH¶ÝïÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ J ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ ÜU¢ï |¢è Ó¢¢çã²ïçÜU §Ý ÚS¢¢§H ÜU¢ Ý çS¢ÈGUü ¶GéÎ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ Ï¢çËÜU ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢¢ï ÜU¢ï|¢è à¢zGÜGU¼ ± }¢ãGÏÏ¢¼ S¢ï ÐÉGÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îïæ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ¥¢ñÚ}¢éç‹Ý²¢ï ÜU¢ï |¢è ¼¢ïãGÈGU¼Ý Ðïà¢ ÜUÚ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ¥Ý}¢¢ïH ¶GÁ¢G¢Ý¢ Á¢}¥G ÜUÚï J

¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï´ “¥ÐÝè ¥¢ñÚ S¢¢Úè Îé‹²¢ ÜïU H¢ïx¢¢ï´ ÜUè§SH¢ãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢” ÜïU }¢éÜGUgS¢ Á¢ÁGÏ¢ï ÜïU ¼ãGì¼ }¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ ÐÚ ¥G}¢H¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ï´ ÜU¢ }¢éS¢¢çÈGUÚ Ï¢Ý¼ï ÚãÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚÎ¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢Á¢¢çHS¢ Ï¢ à¢é}¢êH }¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèÝ¼éH§GçË}¢Ä²¢ÜU¢ï çÎÝ ÐÓÓ¢èS¢±èæ Ú¢¼ ÀÏÏ¢èS¢±è ¼ÚvGÜGUè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J

à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢, }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)29 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ çS¢. 1430 çã., 27 }¢¢Ó¢ü çS¢. 2009 §üG.

xG¢éSS¢¢ Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï ãñ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï xG¢éSS¢ï ÜU¢ï Ú¢ïÜïUx¢¢

¥ËH¢ã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ©S¢ S¢ï ¥ÐÝ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ú¢ïÜUÎïx¢¢ J æ (à¢é-¥GÏ¢éH §ü}¢¢Ý, çÁ¢. 6 , S¢. 315, ãGÎèS¢ : 8311)



6

(1) ÝêÚ ÜU¢ ç¶H¢ñÝ¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU

¥¢Ð Ýï ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ S¢ï ¥GÁ¢üG ÜUè :“²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢éÛ¢ï ¼¢ï ¥¢Ð ÜUè ÝéÏ¢éÃ±¼ ÜUèçÝà¢¢çÝ²¢ï Ýï ¥¢Ð ÜïU ÎèÝ }¢ï Î¢ç¶GH ã¢ïÝï ÜUè Î¢’±¼ Îè ‰¢è, }¢ñ Ýï Îï¶¢çÜU ¥¢Ð (Ï¢Ó¢ÐÝ }¢ï) x¢ã±¢Úï (²¢’Ýè Û¢êHï) }¢ï Ó¢¢æÎ S¢ï Ï¢¢¼ï ÜUÚ¼ï¥¢ñÚ ¥ÐÝè ©æx¢Hè S¢ï ©S¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ §à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ¼¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚÈGU ¥¢Ð

§à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï Ó¢¢æÎ ©S¢ Á¢¢çÝÏ¢ Û¢éÜU Á¢¢¼¢ J” ãGéÁG¢êÚïÐéÚÝêÚ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ñ Ó¢¢æÎ S¢ï Ï¢¢¼ï ÜUÚ¼¢ ‰¢¢¥¢ñÚ Ó¢¢æÎ }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢¢¼ï ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ï Ú¢ïÝï S¢ï Ï¢ãH¢¼¢‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ Ó¢¢æÎ ¥Gà¢ïü §H¢ãè ÜïU ÝèÓ¢ï S¢ÁÎ¢ ÜUÚ¼¢, ©S¢ ±vG¼ }¢ñ©S¢ ÜUè ¼SÏ¢èãG ÜUÚÝï ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J”

(¥H ¶GS¢¢§S¢éH ÜéUÏ¢í¢, çÁ¢. 1, S¢. 91)

Ó¢¢æÎ Û¢éÜU Á¢¢¼¢ çÁ¢{Ú ©æx¢Hè ©Æ¢¼ï }¢ãìÎ1 }¢ïv²¢ ãè Ó¢H¼¢ ‰¢¢ §à¢¢Ú¢ï ÐÚ ç¶H¢ñÝ¢ ÝêÚ ÜU¢}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ïæ ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè }¢éç‹Ý²¢ïæ ! ¥¢Ð Ýï }¢éH¢-ãGÁ¢G¢

ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ã}¢¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜñUS¢è ÜGéUÃ±¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ‰¢è çÜU ¥¢Ð Ï¢Ó¢ÐÝ}¢ï §à¢¢Úï S¢ï Ó¢¢æÎ ÜU¢ï çÁ¢{Ú Ó¢¢ã¼ï Hï Á¢¢¼ï ‰¢ï J Á¢Ï¢ »’H¢Ýï ÝéÏ¢éÃ±¼ ÜïU1 : ²¢’Ýè Û¢êH¢



7

Ï¢¢’Î ¼vGÚèÏ¢Ý 48 Ï¢ÚS¢ ÜUè ©G}¢í }¢ï ´ ÜéUzGÈGU¢Úï }¢vÜU¢ Ýï ¥¢ÐS¢ï Ó¢¢æÎ ÜU¢ï Î¢ï ÅéÜUÇGï ÜUÚ ÜïU çÎ¶¢Ýï ÜU¢ }¢é¼G¢-HÏ¢¢

çÜU²¢ ¼¢ï |¢è ¥¢Ð Ýï §à¢¢Úï S¢ï Ó¢¢æÎ ÜU¢ï Ó¢¢ÜU ÜUÚÜïU çÎ¶¢ çÎ²¢ ‰¢¢ J

(}¢Î¢çÚÁ¢é‹ÝéÏ¢éÃ±¼, çÁ¢. 1, S¢. 181)

Ó¢¢æÎ §à¢¢Úï ÜU¢ çãH¢, ãGév}¢ ÜU¢ Ï¢¢æ{¢ S¢êÚÁ¢±¢ã ! v²¢ Ï¢¢¼ à¢ã¢ ! ¼ïÚè ¼é±¢Ý¢§ü ÜUè

¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÎéMÎï ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè}¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï

(2) }¢ñ´ ¶ïHÜêUÎ ÜïU çH²ï ÐñÎ¢ Ýãè´ ãé±¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²ãGì²¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Ï¢Ó¢ÐÝ

}¢ï ãè ÝéÏ¢éÃ±¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ Îè ‰¢è Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï §à¢¢üÎï Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ãñ :¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹Á¢GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢Ýï ©S¢ï Ï¢Ó¢ÐÝ ãè }¢ï ÝéÏ¢éÃ±¼ Îè J

(Ð¢Úã : 16, }¢Ú²}¢ : 12)

©S¢ ±vG¼ ¥¢Ð ÜUè ©G}¢í à¢ÚèÈGU 3 S¢¢H ‰¢è J §¼Ýè S¢è©G}¢í }¢ï ¥¢Ð ÜUè ¥GvGH ± Î¢çÝà¢ ÜU}¢¢H ÜUè ‰¢è J §S¢ ÜU}¢ ©G}¢íè ÜïUÁ¢G}¢¢Ýï }¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï Ýï ¥¢Ð S¢ï ÜUã¢ : “¥¢Ð ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ ¶ïHÜêUÎv²êæ Ýãè´ ÜUÚ¼ï ?” ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU “¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï



8

¶ïHÜêUÎ ÜïU çH²ï ÐñÎ¢ Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢²¢ J” (}¢Î¢çÚÁ¢é‹ÝéÏ¢éÃ±¼, çÁ¢. 1, S¢. 31)

¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè}¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï

}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ¥¢ñÚ }¢éç‹Ý²¢ï ! ¶ïHÜêUÎ }¢ï´ ¥ÐÝ¢ ±vG¼Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚÝ¢ ¥GvGH }¢‹Îè Ýãè´ J ã}¢¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è ÜïU H}ãG¢¼ x¢¢ï²¢¥Ý}¢¢ïH ãèÚï ãñ´ ¥x¢Ú ã}¢ Ýï §‹ãï´ Ï¢ïÜU¢Ú Á¢G¢»¥G ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï ãGS¢Ú¼± ÝÎ¢}¢¼ ÜïU çS¢±¢ ÜéUÀ ã¢‰¢ Ý ¥¢»x¢¢ J ¥ËH¢ã Ýï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J §‹S¢¢Ý ÜU¢ï §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´Ï¢ãé¼ }¢éwG¼S¢Ú S¢ï ±vG¼ ÜïU çH²ï ÚãÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ±vGÈGïU }¢ï´ §S¢ï ÜGUÏ¢í± ãGàÚ ÜïU ¼G±èH ¼ÚèÝ }¢é¥G¢-}¢H¢¼ ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Úè ÜUÚÝè ãñçHã¢Á¢G¢ §‹S¢¢Ý ÜU¢ ±vG¼ Ï¢ïãGÎ ÜGUè}¢¼è ãñ J ÜU¢à¢ ! ã}¢ï´ »ÜU »ÜU S¢¢æS¢ÜUè ÜGUÎí ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ÜUãè´ ÜU¢ï§ü S¢¢æS¢ Ï¢ï ÈGU¢»Î¢ Ý x¢éÁ¢GÚ Á¢¢»¥¢ñÚ ÜUH Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ÝïçÜU²¢ï´ S¢ï ¶G¢Hè Ð¢ÜÚU¥àÜïU ÝÎ¢}¢¼ (²¢’Ýè à¢Úç}¢‹Îx¢è ÜïU ¥¢æS¢ê) Ý Ï¢ã¢Ýï ÐÇG Á¢¢»æ !±vG¼ »ÜU ¼ïÁ¢G ÚzG¼¢Ú x¢¢ÇGè ÜUè ¼GÚãG ÈGUÚ¢üÅï |¢Ú¼¢ ãé±¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ ÝÚ¢ïÜïU LÜU¼¢ ãñ Ý ÐÜUÇGÝï S¢ï ã¢‰¢ ¥¢¼¢ ãñ, Á¢¢ï S¢¢æS¢ »ÜU Ï¢¢Ú Hï çH²¢±¢ïã ÐHÅ ÜUÚ Ýãè´ ¥¢¼¢ J

x¢²¢ ±vG¼ çÈUÚ ã¢‰¢ ¥¢¼¢ Ýãè´S¢Î¢ »ïGà¢ï Î¢ñÚ¢æ çÎ¶¢¼¢ Ýãè´



9

S¢Î ÜUÚ¢ïÇG ÜU¢à¢ ! »ÜU »ÜU H}ãGï ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ÜUÚÝï ÜUè¥G¢Î¼ ÐÇG Á¢¢» çÜU ÜUã¢æ Ï¢S¢Ú ã¢ï Úã¢ ãñ, Á¢Gãï }¢éÜGUgÚ ! çÁ¢G‹Îx¢èÜU¢ »ÜU »ÜU H}ãG¢ }¢éÈGUèÎ ÜU¢}¢¢ ï ´ ãè }¢ï ´ S¢ÈGU ü ã¢ï J Ï¢Ú¢ïÁ¢G ï çÜGU²¢}¢¼¥±ÜGU¢¼ ÜU¢ï ÈG éUÁG¢êH Ï¢¢¼¢ï ´, ¶Géà¢ x¢çŒÐ²¢ï ´ }¢ ï ´ x¢éÁ¢ GÚ¢ ãé±¢ Ð¢ ÜUÚÜUãè´ ÜUÈG ïU ¥zGS¢¢ïS¢ }¢H¼ï Ý Úã Á¢¢»æ ! ¥¢ã ! »ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ±Ý¢ ¼é±¢æ }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ¥¢ñÚ }¢éç‹Ý²¢ï ! çÜGU²¢}¢¼ ÜïU ©S¢ ÜUÇG ï±vG¼ S¢ï ¥ÐÝï çÎH ÜU¢ï ÇÚ¢§²ï ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ ¥ÐÝï ¼}¢¢}¢¥¢’Á¢G¢» Ï¢ÎÝ ÜU¢ï x¢ éÝ¢ã¢ï ´ ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ÈGUÚ}¢¢§²ï J

Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÎÚwG¼ Hx¢±¢§²ï !±vG¼ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ÜU¢ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï ¥‹Î¢Á¢G¢ Hx¢¢²¢ Á¢¢

S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ¥¢Ð Ó¢¢ãï´ ¼¢ï §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´ Úã¼ï ãé» çS¢ÈGU ü »ÜUS¢ïÜU‹Ç }¢ï ´ Á¢‹Ý¼ ÜïU ¥‹ÎÚ »ÜU ÎÚwG¼ Hx¢±¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼}¢ï´ ÎÚwG¼ Hx¢±¢Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ |¢è çÝã¢²¼ ãè ¥¢S¢¢Ý ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï»ÜU ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU §Ý Ó¢¢Ú¢ï ´ ÜUçH}¢¢¼ }¢ï ´ S¢ï Á¢¢ ï |¢èÜUçH}¢¢ ÜUãï´ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ »ÜU ÎÚwG¼ Hx¢¢ çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J ±¢ïã ÜUçH}¢¢¼²ïã ãñ´ :

(1) (2) (3) (4)(S¢é-ÝÝï §ÏÝï }¢¢Á¢ã, çÁ¢. 4, S¢. 252, ãGÎèS¢ : 3807, Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã

Ï¢ñM¼)



10

¥¢S¢¢Ý ÜU¢}¢Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! Á¢‹Ý¼ }¢ï ÎÚwG¼ Hx¢±¢Ý¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¥¢S¢¢Ý

ãñ ! ¥x¢Ú Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü Ó¢¢Ú¢ï ÜUçH}¢¢¼ }¢ï S¢ï »ÜU ÜUçH}¢¢ ÜUãï ¼¢ï »ÜU¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢Ú¢ï ÜUã Hïæx¢ï ¼¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï 4 ÎÚwG¼ Hx¢ Á¢¢»æx¢ï J ¥Ï¢ ¥¢Ðãè x¢G¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢§²ï çÜU ±vG¼ çÜU¼Ý¢ ÜGUè}¢¼è ãñ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï }¢¢’}¢êHè S¢èãG-Ú-ÜU¼ ÎïÝï S¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï ÎÚwG¼ Hx¢ Á¢¢¼ï ãñ ¼¢ï »ï ÜU¢à¢ ! ÈGU¢H¼ê Ï¢¢¼¢ïÜUè Á¢x¢ã ÜU¢ ç±Îü ÜUÚ ÜïU ã}¢ Á¢‹Ý¼ }¢ï Ï¢ï à¢é}¢¢ÚÎÚwG¼ Hx¢±¢ çH²¢ ÜUÚï J

¥ÐÝ¢ Á¢Î±H Ï¢Ý¢ HèçÁ¢²ïÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU S¢éÏãG ©ÆÝï ÜïU Ï¢¢’Î S¢ï Hï ÜUÚ Ú¢¼

S¢¢ïÝï ¼ÜU S¢¢Úï ÜU¢}¢¢ï´ ÜïU ¥±ÜGU¢¼ }¢éÜGUÚüÚ ã¢ï´ }¢-S¢HÝ §¼Ýï Ï¢Á¢ï¼ãÁÁ¢éÎ, §GË}¢è }¢à¢¢çx¢GH, }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¼vÏ¢èÚï ªH¢ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢¢Á¢}¢¢¥G¼ Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í (§S¢è ¼GÚãG Îèx¢Ú Ý}¢¢Á¢G ï ´ |¢è) §àÚ¢ÜGU, Ó¢¢à¼,Ý¢à¼¢, }¢ÎíS¢ï }¢ï ´ ÐÉG¢§ü, Î¢ï ÐãÚ ÜU¢ ¶¢Ý¢, Í¢ÚïHê }¢é¥G¢-}¢H¢¼,à¢¢}¢ ÜïU }¢à¢¢çx¢GH, ¥ÓÀè S¢¢ïãGÏ¢¼, (¥x¢Ú }¢é²SS¢Ú Ý ã¢ï ¼¢ï ¼‹ã¢§ü§S¢ S¢ï ÜUãè´ Ï¢ïã¼Ú ãñ), §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ S¢ï ÎèÝè Á¢GMçÚ²¢¼ ÜïU¼ãGì¼ }¢éH¢ÜGU¢¼, ±x¢GñÚ¢ ÜïU ¥±ÜGU¢¼ }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ çH²ï Á¢¢»æ J Á¢¢ï §S¢ÜïU ¥G¢Îè Ýãè´ ãñ´ ©Ý ÜïU çH²ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ à¢éM¥G }¢ï ´ ÜéUÀ Îéà±¢ÚèÐïà¢ ¥¢» J çÈUÚ Á¢Ï¢ ¥G¢Î¼ ÐÇG Á¢¢»x¢è ¼¢ï §S¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ |¢è¶GéÎ ãè Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢»æx¢è J



11

çÎÝ Hãì±1 }¢ï ¶¢ïÝ¢ ¼éÛ¢ï à¢Ï¢ S¢éÏãG ¼ÜU S¢¢ïÝ¢ ¼éÛ¢ïà¢}¢ïü ÝÏ¢è ¶G¢ñÈGïU wG¢éÎ¢ ²ïã |¢è Ýãè´ ±¢ïã |¢è Ýãè´çÚÁGÜGïU wG¢éÎ¢ ¶¢²¢ çÜU²¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ãGÜGU Å¢H¢ çÜU²¢à¢éRïU ÜUÚ}¢ ¼ÚS¢ï Á¢Á¢G¢2 ²ïã |¢è Ýãè´ ±¢ïã |¢è Ýãè´

(ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢) (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G ¥Ý}¢¢ïH ãèÚï, }¢yGÏ¢ê¥G¢ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)

(3) À¢ïÅè }¢éS¢èÏ¢¼ Ýï Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢ çH²¢»ÜU }¢¼üÏ¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ HévG}¢¢Ý ãGÜUè}¢

Ýï ¥ÐÝï Ï¢ïÅï ÜU¢ï (ÝS¢èãG¼ ÜUÚ¼ï ãé») ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï }¢ïÚï Œ²¢Úï Ï¢ïÅï ! Á¢Ï¢|¢è ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü }¢éS¢èÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ¼ê ©S¢ï ¥ÐÝï ãGÜGU }¢ï Ï¢ïã¼Ú Á¢¢Ý ¥¢ñÚ ²ïãÏ¢¢¼ çÎH }¢ï çÏ¢Æ¢ Hï çÜU }¢ïÚï çH²ï §S¢è }¢ï |¢H¢§ü ãñ J” Ï¢ïÅï Ýï ¥GÁ¢üGÜUè : “²ïã Ï¢¢¼ }¢ïÚï Ï¢S¢ }¢ï Ýãè´ çÜU }¢ñ ãÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ÜU¢ï ¥ÐÝï çH²ïÏ¢ïã¼Ú S¢}¢Û¢êæ, }¢ïÚ¢ ²ÜGUèÝ ¥|¢è §¼Ý¢ ÐéwG¼¢ Ýãè´ ãé±¢ J” ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢HévG}¢¢Ý ãGÜUè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ! ¥ËH¢ã

Ýï Îé‹²¢ }¢ï ±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢|¢ïÁ¢ï, ã}¢¢Úï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï |¢è ¥ËH¢ã Ýï ÝÏ¢è ÜU¢ï |¢ïÁ¢¢ ãñ J¥¢¥¢ï, ã}¢ ©Ý S¢ï ÈGñUÁ¢G²¢Ï¢ ã¢ïÝï Ó¢H¼ï ãñ, ©Ý ÜUè Ï¢¢¼ï S¢éÝ ÜUÚ ¼ïÚï²ÜGUèÝ ÜU¢ï ¼çvG±Ä²¼ (²¢’Ýè }¢ÁGÏ¢ê¼Gè) ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è J” Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï S¢¢}¢¢ÝïS¢ÈGUÚ çH²¢, ¥¢ñÚ ¶GÓÓ¢Ú¢ï ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï Ú±¢Ý¢ ã¢ï x¢» J Î¢ñÚ¢Ýï

1 : ÈGU¢H¼ê ÜU¢}¢ 2 : ¥ÝÁ¢¢}¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU



12

S¢ÈGUÚ »ÜU ±èÚ¢Ý Á¢æx¢H }¢ï Î¢ï ÐãÚ ã¢ï x¢§ü, »ïS¢ï }¢ï Ð¢Ýè ¥¢ñÚ ¶¢Ý¢ ±x¢GñÚ¢|¢è ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ‰¢¢, ¶GÓÓ¢Ú |¢è ‰¢ÜUÝ ¥¢ñÚ Œ²¢S¢ ÜUè çà¢g¼ S¢ï ã¢æÐÝïHx¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ HévG}¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ ¶GÓÓ¢Ú¢ïæS¢ï ©¼Ú ÜUÚ ÐñÎH ãè Ó¢H ÐÇGï, Ï¢ãé¼ ÎêÚ »ÜU S¢¢²¢ ¥¢ñÚ {é±¢æ S¢¢ ÝÁ¢GÚ¥¢²¢, ¥¢Ð ¥¢Ï¢¢Îè ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ÜUÚ ÜUï ©S¢è ¼GÚÈGU Ï¢ÉGÝïHx¢ï J Ú¢S¼ï }¢ï ¥¢Ð ÜïU Ï¢ïÅï ÜU¢ï Æ¢ïÜUÚ Hx¢è ¥¢ñÚ Ð¢©æ }¢ï»ÜU ãaè §S¢ ¼GÚãG Í¢éS¢è çÜU ¼Ë±ï S¢ï Ð¢Ú ã¢ï ÜUÚ Á¢G¢çãÚ ÜGUÎ}¢ ¼ÜUçÝÜUH ¥¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã ÎÎü ÜUè çà¢g¼ S¢ï Ï¢ïã¢ïà¢ ã¢ï ÜUÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ çx¢ÚÐÇG¢ J à¢zGÜGU¼ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ú¢ï¼ï ãé» ¥¢Ð Ýï ¥ÐÝï Î¢æ¼¢ï S¢ï¶è´Ó¢ ÜUÚ ãaè çÝÜU¢Hè J ¥ÐÝï }¢éÏ¢¢ÚÜU §G}¢¢}¢ï S¢ï ÜéUÀ ÜUÐÇG¢ ÈU¢ÇG¢¥¢ñÚ Á¢GwG}¢ ÐÚ Ï¢¢æ{ çÎ²¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ HévG}¢¢ÝÜïU ¥¢æS¢ê Á¢Ï¢ Ï¢ïÅï ÜïU Ó¢ïãÚï ÐÚ çx¢Úï ¼¢ï ©S¢ï ã¢ïà¢ ¥¢ x¢²¢, ÜUãÝï Hx¢¢ :“¥ÏÏ¢¢ Á¢¢Ý ! ¥¢Ð ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢ Úãï ‰¢ï çÜU ãÚ }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï |¢H¢§ü ãñ JHïçÜUÝ ¥Ï¢ Ú¢ïÝï v²êæ Hx¢ï ?” ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Œ²¢Úï Ï¢ïÅï ! Ï¢¢Ð ÜU¢ ¥ÐÝè¥¢ñH¢Î ÜïU Îé¶ ÎÎü ÜUè ±Á¢ã S¢ï x¢G}¢x¢èÝ ã¢ï Á¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ Ú¢ï ÐÇGÝ¢ »ÜUçÈGU~¢Gè ¥G}¢H ãñ, Ï¢¢ÜGUè Úãè ²ïã Ï¢¢¼ çÜU §S¢ }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï ¼é}ã¢Úï çH²ï v²¢|¢H¢§ü ãñ ? ¼¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ §S¢ À¢ïÅè }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ ÜïU ¼éÛ¢ S¢ïÜU¢ï§ü Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ ÎêÚ ÜUÚ Îè x¢§ü ã¢ï J Á¢±¢Ï¢ S¢éÝ ÜUÚ Ï¢ïÅ¢ ¶G¢}¢¢ïà¢ã¢ï x¢²¢ J çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ HévG}¢¢Ý Ýï S¢¢}¢Ýï ÝÁ¢GÚÜUè ¼¢ï ¥Ï¢ ±ã¢æ Ý ¼¢ï {é±¢æ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ý ãè S¢¢²¢ ±x¢GñÚ¢ J çÓ¢yÜéUÏ¢Úï Í¢¢ïÇGGï



13

(²¢’Ýè S¢ÈGïUÎ ± çS¢²¢ã Úæx¢ ÜïU Í¢¢ïÇGï) ÐÚ S¢é±¢Ú »ÜU à¢wGS¢ Ï¢ÇGè ¼ïÁ¢Gè S¢ïÏ¢ÉG¢ Ó¢H¢ ¥¢ Úã¢ ãñ, ±¢ïã S¢é±¢Ú ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ ÜUÚ ¥Ó¢¢ÝÜU ÝÁ¢GÚ¢ï S¢ï¥¢ïÛ¢H ã¢ï x¢²¢ ! ¥¢ñÚ ¥¢±¢Á¢G ¥¢Ýï Hx¢è : }¢ïÚï ÚÏ¢ Ýï }¢éÛ¢ï ãGév}¢ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ ÈGéUH¢æ à¢ãÚ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ï¢¢çà¢‹Î¢ï ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï {æS¢¢ Îêæ J}¢éÛ¢ï ¶GÏ¢Ú Îè x¢§ü çÜU ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï |¢è ©S¢è à¢ãÚ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢ Úãï ãñ ¼¢ï }¢ñÝï ¥ËH¢ã S¢ï Îé¥G¢ ÜUè ÜïU ±¢ïã ¥¢Ð ÜU¢ï ©S¢ à¢ãÚ S¢ï ÎêÚ Ú¶ï JçHã¢Á¢G¢ ©S¢ Ýï ²êæ §ç}¼ãG¢Ý }¢ï Ç¢H¢ çÜU ¥¢Ð ÜïU Ï¢ïÅï ÜïU Ð¢©æ }¢ï ãaè Ó¢é|¢x¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï §S¢ À¢ïÅè }¢éS¢èÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï »ÜUÏ¢ãé¼ Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ (²¢’Ýè ¥GÁ¢G¢Ï¢ ±¢Hï à¢ãÚ ÜUè Á¢G}¢èÝ }¢ï {æS¢Ýï) S¢ïÏ¢Ó¢ x¢» J

çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÁ¢Ï¢í§üH Ýï ¥ÐÝ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢‰¢©S¢ Ï¢ïÅï ÜïU Á¢GwG}¢è Ð¢©æ ÐÚ ÈñUÚ¢ ¼¢ï Á¢GwG}¢ ÈGU¢ñÚÝ ÆèÜU ã¢ï x¢²¢ J çÈUÚ ¶¢Ýï¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÜïU ¶G¢Hè à¢éÎ¢ Ï¢Ú¼Ý¢ï ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ¢ ¼¢ï ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï ¶¢Ýï ¥¢ñÚÐ¢Ýè S¢ï |¢Ú x¢» J §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÁ¢Ï¢í§üH Ýï Î¢ïÝ¢ïÏ¢¢Ð Ï¢ïÅï ÜU¢ï S¢¢}¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢é±¢çÚ²¢ï S¢}¢ï¼ ©Æ¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ý ÜUè ¥¢Ý }¢ï²ïã ¥ÐÝï Í¢Ú }¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢ï ãG¢H¢æ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ Í¢Ú ©S¢Á¢æx¢H S¢ï ÜU¢ÈGUè çÎÝ ÜUè }¢S¢¢ÈGU¼ ÐÚ ‰¢¢ J (©G²êÝéH çãGÜU¢²¢¼, S¢. 109)




14

}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! §S¢ çãGÜU¢²¼ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ã}¢ï ãÚ ãG¢H}¢ï ¥ËH¢ã ÜUè çÚÁ¢G¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ÚÏ¢ ÜUè çãGv}¢¼ÜU¢ï S¢}¢Û¢Ýï S¢ï ã}¢ ÜGU¢çS¢Ú ãñ, ©S¢ ÜïU ãÚ ãÚ ÜU¢}¢ }¢ï çãGv}¢¼ ã¢ï¼è ãñçÜUS¢è ÜU¢ï }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï }¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝ¢ |¢è çãGv}¢¼ ¼¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢ï ¼GHÏ¢}¢éS¢èÏ¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢ HïÝ¢ |¢è çãGv}¢¼ J

²¢ §H¢ãè ãÚ Á¢x¢ã ¼ïÚè ¥G¼G¢ ÜU¢ S¢¢‰¢ ã¢ïÁ¢Ï¢ ÐÇGï }¢éçàÜUH à¢ãï }¢éçàÜUH ÜéUà¢¢ ÜU¢ S¢¢‰¢ ã¢ï

(4) S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï §SH¢}¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢Á¢Ï¢ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢

Ýï ¥ÐÝï ÝÏ¢è ã¢ïÝï ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼¢ï ¥G¢ñÚ¼¢ï´}¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¶GÎèÁ¢¢¥¢Ð ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢§æü J ÜéUÀ çÎÝ Ï¢¢’Î ¥}¢èLH}¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè çÏ¢Ý ¥Ï¢ê ¼G¢çHÏ¢Á¢¢ï çÚà¼ï }¢ï´ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜïU Ó¢Ó¢¢Á¢G¢Î |¢¢§ü |¢è‰¢ï, (©S¢ ±vG¼ ¥¢Ð ÜUè ©G}¢í ¼vGÚèÏ¢Ý 10 S¢¢H‰¢è) ©Ý ÜïU ²ã¢æ ¥¢» ¼¢ï ¼¢Á¢Î¢Ú ï çÚS¢¢H¼, }¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼

¥¢ñÚ ©}}¢ éH }¢ é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢ GÚ¼ï ¶GÎèÁ¢¢ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï Îï¶¢ J Á¢Ï¢ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUÚ Ó¢éÜïU ¼¢ï

¥GÁ¢ü G ÜUè : “²ïã v²¢ ãñ ?” ÚS¢êHéËH¢ã Ýï



15

§ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢1 ÜUÚ¼ï ãé» §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã ¥ËH¢ãÜU¢ ±¢ïã ÎèÝ ãñ Á¢¢ï ©S¢ Ýï ¥ÐÝï çH²ï Ó¢éÝ¢ ¥¢ñÚ §S¢ï ÈñUH¢Ýï

ÜïU çH²ï ¥ÐÝï ÚS¢êH |¢ïÁ¢ï, }¢ñ ´ ¼é}ãï´ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ H¢¼2 ± ©GÁGÁ¢G¢3 ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚÝïÜU¢ ÜUã¼¢ ãêæ J” ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè Ýï ¥GÁ¢ü GÜUè : “²ïã Ï¢¢¼ ¼¢ï }¢ñ ´ Ýï ¥¢Á¢ S¢ï ÐãHï ÜU|¢è Ýãè´ S¢éÝè §S¢ çH²ï}¢ñ ´ ¥ÐÝï ±¢çHÎ S¢ï }¢à±Ú¢ çÜU²ï Ï¢x¢G ñÚ ÜU¢ï§ ü ÈG ñUS¢H¢ Ýãèæ ÜUÚS¢ÜU¼¢ J” ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï çÈGUHãG¢H §S¢ Ú¢Á¢GÜU¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè ÜïU ±¢çHÎ ÐÚ Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢Ý¢ÐS¢‹Î Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ¥GHè ! ¥x¢Ú ¼é}¢§SH¢}¢ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUÚ Úãï ¼¢ï ¶G¢}¢¢ïà¢ ÚãÝ¢ J” }¢x¢Ú ©S¢è Ú¢¼¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè ÜïU çÎH}¢ï´ §SH¢}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ Ç¢H Îè J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï S¢éÏãG ã¢ï¼ï ãè ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢

ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥GÁ¢üG ÜUè : “¥¢ÐÝï }¢éÛ¢ ÐÚ v²¢ Ðïà¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ‰¢¢ ?” ÚS¢êHéËH¢ãÝï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¼é}¢ §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè x¢±¢ãè

1 : ãÚ »ÜU ÜU¢ï ¥Hx¢ S¢ï ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ ÎïÝï (²¢’Ýè ©S¢ï S¢}¢Û¢¢Ýï) ÜU¢ï “§ç‹ÈGUÚ¢ÎèÜU¢ïçà¢à¢” ÜUã¼ï ãñ´ J2 : ¼èÝ }¢à¢ãêÚ Ï¢é¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU Ï¢é¼ ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï ¥GÚÏ¢ à¢ÚèÈGU ÜïU à¢ãÚ ¼G¢§ÈGU }¢ï´ ‰¢¢ ¥¢ñÚÜGUÏ¢èH¢ Ï¢Ýè S¢ÜGUèÈGU ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J (¥Ú¢ñüÁ¢GéH ¥ÝÈGU, çÁ¢. 1, S¢. 174)3 : ²ïã ÝwGH¢ ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ »ÜU Ï¢é¼ ‰¢¢ çÁ¢S¢ï }¢éçàÚÜUèÝï ¥GÚÏ¢ ÐêÁ¢¼ï ‰¢ï J

(¥Ú¢ñüÁ¢GéH ¥ÝÈGU, çÁ¢. 1, S¢. 174)



16

Î¢ï çÜU ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, ±¢ïã »ÜU ãñ, ©S¢ ÜU¢ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´ ¥¢ñÚ H¢¼ ± ©GÁGÁ¢G¢ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚ Î¢ï ¥¢ñÚ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ç}¢SH }¢¢ÝÝï S¢ï Ï¢Úè ã¢ï Á¢¢¥¢ï J” ãGÁ¢GÚ¼ïS¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè Ýï §Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï }¢¢Ý¼ï ãé» §SH¢}¢ÜGUÏ¢êH ÜUÚ çH²¢ J (©S¢éÎéH x¢G¢Ï¢ã, Ï¢¢Ï¢éH »ïGÝ ±ËH¢}¢, çÁ¢. 4, S¢. 101)


}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GçHÄ²éH }¢é¼üÁ¢G¢ÜUè çãGÜU¢²¼ }¢ï ¥¢Ð Ýï Îï¶¢ çÜU }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÐÚ

§ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢ÜGU¢ Ýï çÜUS¢ ¼GÚãG©Ý ÜU¢ }¢-ÎÝè Á¢GïãìÝ Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ à¢ïÚï ¶GéÎ¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè

Ýï §SH¢}¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ çH²¢ J ²ÜGUèÝÝ ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ÜïU ÜU¢}¢ }¢ï §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ï Ï¢ÇG¢ ¥G}¢H ÎwGH ãñ, ã}¢¢Úï }¢èÆï }¢èÆï¥¢ÜGU¢, }¢ÎèÝï ±¢Hï }¢éS¼GÈGU¢ ÝèÁ¢G S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢ ¥ç}Ï¢²¢»çÜUÚ¢}¢ Ýï ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ ÜïU ÜU¢}¢ }¢ï´ §ç‹ÈGUÚ¢ÎèÜU¢ïçà¢à¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! ¥¢Ð |¢è Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU}¢-ÎÝè ÜU¢}¢¢ï ÜïU çH²ï §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ ÜU¢¶GÁ¢G¢Ý¢ §ÜUn¢ ÜUèçÁ¢²ï J



17

(5) }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ Á¢¢ïà¢ï §ü}¢¢ÝèÚ¢¼ ÜU¢ çÐÀH¢ ÐãÚ ‰¢¢, S¢¢Úï ÜU¢ S¢¢Ú¢ }¢ÎèÝ¢ ÝêÚ }¢ïæ ÇêÏ¢¢ ãé±¢

‰¢¢ J ¥ãHï }¢ÎèÝ¢ ÚãG}¢¼ ÜUè Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉGï }¢ãG±ï wG±¢Ï¢ ‰¢ï, §¼Ýï }¢ï}¢é¥çÁGÁ¢GÝï ÚS¢êH ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢Hï ãGÏà¢è ÜUèÐéÚÜñUÈGU S¢Î¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè x¢çH²¢ï }¢ï x¢êæÁ¢ ©Æè :

“¥¢Á¢ Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ÜïU Ï¢¢’Î }¢éÁ¢¢çãÎèÝ ÜUè ÈGU¢ïÁ¢ »ÜU ¥GÁ¢Gè}¢}¢éçã}¢ ÐÚ Ú±¢Ý¢ ã¢ï Úãè ãñ J }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè }¢éÜGUgS¢ Ï¢èçÏ¢²¢æ¥ÐÝï à¢ãÁ¢G¢Î¢ï ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÎêËã¢ Ï¢Ý¢ ÜUÚ ÈGU¢ñÚÝ ÎÚÏ¢¢Úï çÚS¢¢H¼ }¢ïãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢»æ J”

»ÜU Ï¢ï±¢ S¢ãG¢çÏ¢²¢ ¥ÐÝï À6 S¢¢Hã ²¼è}¢à¢ãÁ¢G¢Îï ÜU¢ï ÐãHê }¢ï çHÅ¢» S¢¢ï Úãè ‰¢è´ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢H

ÜU¢ »’H¢Ý S¢éÝ ÜUÚ Ó¢¢ñæÜU ÐÇGè´ ! çÎH ÜU¢ Á¢GwG}¢ ãÚ¢ ã¢ïx¢²¢, ²¼è}¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ±¢çHÎï çx¢Ú¢}¢è x¢éÁ¢Gà¼¢ Ï¢ÚS¢ x¢GÁG±» Ï¢Îí }¢ï à¢ãèÎã¢ï Ó¢éÜïU ‰¢ï J »ÜU Ï¢¢Ú çÈUÚ à¢-Á¢Úï §SH¢}¢ ÜUè ¥¢Ï¢²¢Úè ÜïU çH²ï wG¢êÝÜUè Á¢GMÚ¼ ÎÚÐïà¢ ‰¢è }¢x¢Ú ©Ý ÜïU Ð¢S¢ À6 S¢¢Hã }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜïU§GH¢±¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ý ‰¢¢ J S¢èÝï }¢ï ‰¢}¢¢ ãé±¢ yG¢êÈGU¢Ý ¥¢æ¶¢ï ÜïU Á¢GÚè»G ©}¢æÇ¥¢²¢ J ¥¢ã¢ï ¥¢ñÚ çS¢çSÜU²¢ï ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢ï }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜUè ¥¢æ¶¶éH x¢§ü, }¢¢æ ÜU¢ï Ú¢ï¼¢ Îï¶ ÜUÚ Ï¢ï ÜGUÚ¢Ú ã¢ï ÜUÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : }¢¢æ ! v²êæÚ¢ï¼è ã¢ï ? }¢¢æ }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ï ¥ÐÝï çÎH ÜU¢ ÎÎü çÜUS¢ ¼GÚãG S¢}¢Û¢¢¼è !©S¢ ÜïU Ú¢ïÝï ÜUè ¥¢±¢Á¢G }¢Á¢GèÎ ¼ïÁ¢G ã¢ï x¢§ü J }¢¢æ ÜUè çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜïU



18

¼¥SS¢éÚ S¢ï }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ |¢è Ú¢ïÝï Hx¢ x¢²¢ J }¢¢æ Ýï }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ïÏ¢ãH¢Ý¢ à¢éM¥G çÜU²¢, }¢x¢Ú ±¢ïã }¢¢æ ÜU¢ ÎÎü Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï Ï¢çÁ¢GÎ ‰¢¢ J¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú }¢¢æ Ýï ¥ÐÝï Á¢ÁGÏ¢¢¼ ÐÚ Ï¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ¼}¢¢}¢ ÜGU¢Ï¢ê Ð¢¼ï ãé»ÜUã¢ : Ï¢ïÅ¢ ! ¥|¢è ¥|¢è ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢H Ýï»’H¢Ý çÜU²¢ ãñ, “}¢éÁ¢¢çãÎèÝ ÜUè ÈGU¢ïÁ¢ }¢ñÎ¢Ýï Á¢æx¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢Ý¢ ã¢ïÚãè ãñ J ¥¢ÜGU¢» Ý¢}¢Î¢Ú Ýï ¥ÐÝï Á¢¢æ çÝS¢¢Ú¼GHÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» ãñ J çÜU¼Ýè ¶Géà¢ çÜGUS}¢¼ ãñ ±¢ïã }¢¢»æ Á¢¢ï ¥¢Á¢ Ý¢ñ Á¢±¢Ýà¢ãÁ¢G¢Î¢ï ÜU¢ ÝÁ¢GÚ¢Ý¢ çH²ï ÎÚÏ¢¢Úï çÚS¢¢H¼ }¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥àÜUÏ¢¢Ú¥¢æ¶¢ï´ S¢ï §çË¼Á¢¢»æ ÜUÚ Úãè ã¢ïx¢è J ²¢ ÚS¢êHËH¢ã !ã}¢ ¥ÐÝï çÁ¢x¢Ú Ð¢Úï ¥¢Ð ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï ÐÚ çÝS¢¢Ú ÜUÚÝï ÜïU çH²ï H¢§ü ãñ,¥¢ÜGU¢ ! ã}¢¢Úï ¥Ú}¢¢Ý¢ï ÜUè ãGÜGUèÚ ÜGéUÚÏ¢¢çÝ²¢æ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï,S¢ÚÜU¢Ú ! ©G}¢í |¢Ú ÜUè }¢ïãGÝ¼ ±éS¢êH ã¢ï Á¢¢»x¢è J” §¼Ý¢ ÜUã ÜUÚ }¢¢æ»ÜU Ï¢¢Ú çÈUÚ Ú¢ïÝï Hx¢è ¥¢ñÚ |¢Ú¢ü§ü ãé§ü ¥¢±¢Á¢G }¢ï ÜUã¢ : ÜU¢à¢ ! }¢ïÚèx¢¢ïÎ }¢ï |¢è ÜU¢ï§ü Á¢±¢Ý Ï¢ïÅ¢ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ }¢ñ |¢è ¥ÐÝ¢ ÝÁ¢GÚ¢Ý» à¢¢ñÜGU HïÜUÚ ¥¢ÜGU¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢¼è J }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ }¢¢æ ÜU¢ï çÈUÚÚ¢ï¼¢ Îï¶ ÜUÚ }¢Ó¢H x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè }¢¢æ ÜU¢ï Ó¢éÐ ÜUÚ±¢¼ï ãé» Á¢¢ïà¢ï§ü}¢¢Ýè ÜïU Á¢ÁGÏ¢ï ÜïU S¢¢‰¢ ÜUãÝï Hx¢¢ : }¢ïÚè Œ²¢Úè }¢¢æ ! }¢¼ Ú¢ï, }¢éÛ¢è ÜU¢ïÐïà¢ ÜUÚ ÎïÝ¢ J }¢¢æ Ï¢¢ïHè : Ï¢ïÅ¢ ! ¼é}¢ ¥|¢è ÜU}¢çS¢Ý ã¢ï, }¢ñÎ¢Ýï Á¢æx¢ }¢ïÎéà}¢Ý¢Ýï wG¢ê¶G¢Ú S¢ï Ð¢H¢ ÐÇG¼¢ ãñ, ¼é}¢ ¼H±¢Ú ÜUè ÜU¢Å Ï¢ÚÎ¢à¼ Ýãè´ÜUÚ S¢ÜU¢ïx¢ï J }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜUè çÁ¢GÎ ÜïU S¢¢}¢Ýï çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ }¢¢æ ÜU¢ï



19

ãç‰¢²¢Ú Ç¢HÝï ãè ÐÇGï J Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ÜïU Ï¢¢’Î }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è à¢ÚèÈGU ÜïUÏ¢¢ãÚ }¢ñÎ¢Ý }¢ï }¢éÁ¢¢çãÎèÝ ÜU¢ ãéÁ¢ê}¢ ã¢ï x¢²¢ J ©Ý S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚS¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ±¢ÐS¢ ¼à¢ÚèÈGU H¢ ãè Úãï ‰¢ï çÜU»ÜU ÐÎ¢ü Ð¢ïà¢ ¶G¢¼êÝ ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇGè Á¢¢ï ¥ÐÝï À6 S¢¢Hã }¢-ÎÝè }¢é‹ÝïÜU¢ï çH²ï »ÜU ¼GÚÈGU ¶ÇGè ‰¢è J ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢ ÝïãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢H ÜU¢ï ¥¢}¢Î ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ÎÚ²¢zG¼ÜUÚÝï ÜïU çH²ï |¢ïÁ¢¢ J S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢H Ýï ÜGUÚèÏ¢ Á¢¢ÜUÚ çÝx¢¢ãï Û¢éÜU¢» ¥¢Ýï ÜUè ±Á¢ã ÎÚ²¢zG¼ ÜUè J ¶G¢¼êÝ Ýï |¢Ú¢ü§ü ãé§ü¥¢±¢Á¢G }¢ï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : ¥¢Á¢ Ú¢¼ ÜïU çÐÀHï ÐãÚ ¥¢Ð »’H¢Ý ÜUÚ¼ïãé» }¢ïÚï x¢GÚèÏ¢ ¶G¢Ýï ÜïU ÜGUÚèÏ¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚï ‰¢ï, »’H¢Ý S¢éÝ ÜUÚ }¢ïÚ¢ çÎH¼ÇGÐ ©Æ¢ J ¥¢ã ! }¢ïÚï Í¢Ú }¢ï ÜU¢ï§ü Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ýãè´ ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ÝÁ¢GÚ¢Ý»à¢¢ñÜGU Hï ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï¼è ÈGUÜGU¼G }¢ïÚè x¢¢ïÎ }¢ï ²ïãè »ÜU À6 S¢¢Hã ²¼è}¢Ï¢ÓÓ¢¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU ±¢çHÎ x¢éÁ¢Gà¼¢ S¢¢H x¢GÁG±» Ï¢Îí }¢ï Á¢¢}¢ï à¢ã¢Î¼Ý¢ïà¢ ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ }¢ïÚè çÁ¢G‹Îx¢è |¢Ú ÜUè ÐêæÁ¢è ²ïãè »ÜU Ï¢ÓÓ¢¢ ãñ, çÁ¢S¢ïS¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï ÐÚ çÝS¢¢Ú ÜUÚÝïÜïU çH²ï H¢§ü ãêæ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÏ¢H¢H Ýï Œ²¢ÚS¢ï }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ï x¢¢ïÎ }¢ï ©Æ¢ çH²¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ Ðïà¢ÜUÚ¼ï ãé» S¢¢Ú¢ }¢¢Á¢Ú¢ ¥GÁ¢ü G çÜU²¢ J S¢ÚÜU¢Ú Ýï}¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÐÚ Ï¢ãé¼ à¢zGÜGU¼ ÈGUÚ}¢¢§ü J }¢x¢Ú ÜU}¢çS¢Ýè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ }¢ñÎ¢Ýï



20

çÁ¢ã¢Î }¢ï Á¢¢Ýï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ý Îè J (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Á¢GéËÈGU¢ï Á¢G‹Á¢èÚ, S¢. 222,

à¢ÏÏ¢èÚ çÏ¢Ú¢ÎÁ¢üG, }¢ÜüUÁ¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ)


Îé‹²¢ ÜïU çH²ï ¼¢ï ±vG¼ ãñ }¢x¢Ú......}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ Á¢¢ïà¢ï §ü}¢¢Ýè !

¥ËH¢ã ! ¥ËH¢ã ! ÐãHï ÜUè }¢¢» æ ¥ËH¢ã ± ÚS¢ êH¥¢ñÚ ÎèÝï §SH¢}¢ S¢ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ ±¢çHã¢Ý¢

}¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚ¼è ‰¢è´ J Á¢¢ï H¢ïx¢ ¥ÐÝï çÁ¢x¢Ú Ð¢Ú¢ïæ ÜU¢ï Ï¢ï ±ÈGU¢ Îé‹²¢ ÜUè Î¢ñH¼ÜïU ãGéS¢êH ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¥ÐÝï à¢ãÚ S¢ï ÎêS¢Úï à¢ãÚ Ï¢çËÜU ÎêS¢Úï }¢éËÜU ¼ÜU }¢ï¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è Ï¢ÚS¢¢ï ÜïU çH²ï |¢ïÁ¢Ýï ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ }¢x¢Ú ¥ÐÝï ãèà¢ãÚ }¢ï ã¢ïÝï ±¢Hï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU ãzG¼¢±¢Ú S¢é‹Ý¼¢ïæ |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G }¢ï‰¢¢ïÇGè ÎïÚ ÜïU çH²ï |¢è Á¢¢Ýï S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼ï ãñ, S¢é‹Ý¼¢ï ÜUè ¼ÚçÏ¢Ä²¼ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ï }¢ï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU ã}¢Ú¢ã Ó¢‹Î Ú¢ïÁ¢G S¢ÈGUÚ ÜUÚÝï S¢ï}¢‹¥G ÜUÚ¼ï ãñ, ©Ý ÜU¢ï §S¢ §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼ S¢ï ÎS¢ïü §GÏ¢í¼ ãG¢çS¢HÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ¥¢ã ! ã}¢ ‰¢¢ïÇGï S¢ï ±vG¼ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÎïÝï S¢ï |¢è ÜU¼Ú¢¼ï ãñ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ¥SH¢ÈGU ¥ÐÝ¢ Á¢¢Ý ± }¢¢H S¢Ï¢ ÜéUÀ Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ïÜGéUÚÏ¢¢Ý ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ãÚ ÐH ¼Ä²¢Ú Úã¼ï ‰¢ï J



21

(7) }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜU¢ Ú¢ïÝ¢ ÜU¢}¢ ¥¢ x¢²¢ !}¢à¢ãêÚ S¢ãG¢Ï¢è ãGÁ¢GÚ¼ï S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢

ÜïU À¢ïÅï |¢¢§ü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢ñÚ çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢Á¢¢ï ¥|¢è Ý¢ñ ©G}¢í ãè ‰¢ï x¢GÁG±» Ï¢Îí ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ÈGU¢ïÁ¢ ÜUè ¼Ä²¢Úè ÜïU±vG¼ §{Ú ©{Ú ÀéÐ¼ï çÈUÚ Úãï ‰¢ï J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢’ÎÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ, }¢ñ Ýï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ S¢ï ÐêÀ¢, v²êæ ÀéÐ¼ï çÈUÚ Úãï ã¢ï ? ÜUãÝï Hx¢ï,ÜUãè´ »ïS¢¢ Ý ã¢ï çÜU }¢éÛ¢ï S¢ÚÜU¢Ú Îï¶ Hï ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢¢S¢}¢Û¢ ÜUÚ çÁ¢ã¢Î ÐÚ Á¢¢Ýï S¢ï }¢‹¥G ÈGUÚ}¢¢ Îï J |¢Ä²¢ ! }¢éÛ¢ï Ú¢ãï ¶GéÎ¢

}¢ï HÇGÝï ÜU¢ Ï¢ÇG¢ à¢¢ñÜGU ãñ J ÜU¢à¢ ! }¢éÛ¢ï à¢ã¢Î¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢» J¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ÜUè ¼±ÁÁ¢¢ïã }¢ï ¥¢ãè x¢» ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï ÜU}¢ ©G}¢íè ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢‹¥G ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ J ãGÁ¢GÚ¼ïS¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢ñÚ x¢G-H-Ï¢» à¢¢ñÜGU ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ú¢ïÝï Hx¢ï ©ÝÜU¢ ¥¢ÚÁG¢ê» à¢ã¢Î¼ }¢ï Ú¢ïÝ¢ ÜU¢}¢ ¥¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼

Ýï §Á¢¢Á¢G¼ }¢ãüG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢ Îè J Á¢æx¢ }¢ï à¢ÚèÜU ã¢ï x¢»¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ¥¢ÚÁG¢ê |¢è ÐêÚè ã¢ï x¢§ü çÜU ©S¢è Á¢æx¢ }¢ï à¢ã¢Î¼ ÜUè S¢¥G¢Î¼|¢è ÝS¢èÏ¢ ã¢ï x¢§ü J ¥¢Ð ÜïU Ï¢ÇGï |¢¢§ü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ }¢ïÚï |¢¢§ü ©G}¢ñÚ

À¢ïÅï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¼H±¢Ú Ï¢ÇGè ‰¢è çHã¢Á¢G¢ }¢ñ ©S¢ ÜUèãG}¢¢§H (²¢’Ýè ¼H±¢Ú Ú¶Ýï ÜUè Á¢x¢ã) ÜïU ¼S}¢¢ï }¢ï çx¢Úãï Hx¢¢ ÜUÚ



22

ªæÓ¢è ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J (¥H §S¢¢Ï¢¢, çÁ¢. 4, S¢. 603, Î¢LH ÜéU¼éÏ¢éH §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼)


}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! Ï¢ÓÓ¢¢ ã¢ï ²¢ Ï¢ÇG¢ Ú¢ãï ¶GéÎ¢}¢ï Á¢¢Ý ÜGéUÚÏ¢¢Ý ÜUÚÝ¢ ãè ©Ý ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ }¢vGS¢Î ‰¢¢ J çHã¢Á¢G¢

ÜU¢}²¢Ï¢è ¶GéÎ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ©Ý ÜïU ÜGUÎ}¢ Ó¢ê}¢¼è ‰¢è J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢©G}¢ñÚ ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢» çÁ¢ã¢Î ¥¢ñÚ à¢¢ñÜGïU à¢ã¢Î¼ ¥¢Ð Ýï}¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï |¢¢§ü S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢

ÜïU ¼¥G¢±éÝ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï |¢è ¥¢Ð Ýï S¢éÝ¢ J Ï¢ïà¢ÜU ¥¢Á¢ |¢èÏ¢ÇG¢ |¢¢§ü ¥ÐÝï À¢ïÅï |¢¢§ü ÜU¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ð ¥ÐÝï Ï¢ïÅï ÜU¢ ¼¥G¢±éÝ ÜUÚ¼¢ ãñ}¢x¢Ú çS¢ÈGUü Îé‹²±è }¢é¥G¢-}¢H¢¼ }¢ï ¥¢ñÚ ÈGUÜGU¼G Îé‹²±è }¢éS¼çvGÏ¢H ÜU¢ïÚ¢ïà¢Ý ÜUÚÝï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï J ¥zGS¢¢ïS¢ ! ã}¢¢Úï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ çS¢ÈGUü Îé‹²¢ ÜUèÓ¢‹Î Ú¢ïÁ¢G¢ çÁ¢G‹Îx¢è ãñ Á¢Ï¢ çÜU S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜUè çÝx¢¢ã¢ï }¢ï¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè Ï¢ã¢Ú ‰¢è J ã}¢ Îé‹²±è ¥¢S¢¢§à¢¢ï ÐÚ çÝS¢¢Ú ãñ¥¢ñÚ ±¢ïã ©wGÚ±è Ú¢ãG¼¢ï ÜïU ¼GHÏ¢x¢¢Ú ‰¢ï J ã}¢ Îé‹²¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ãÚ ¼GÚãGÜUè }¢éS¢èÏ¢¼ï Û¢ïHÝï ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú Úã¼ï ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUèS¢éÚ¶GéM§ü ÜUè ¥¢ÚÁG¢ê }¢ï ãÚ ¼GÚãG ÜUè Ú¢ãG¼ï Îé‹²¢ ÜU¢ï Æ¢ïÜUÚ }¢¢Ú ÜUÚ S¢wG¼}¢S¢¢§Ï¢ ± ¥¢H¢}¢ ¥¢ñÚ wG¢êÝ ¥¢à¢¢}¢ ¼H±¢Ú¢ï ¼Hï |¢è }¢éSÜUÚ¢¼ï Úãï J



23

(8) Ý¢Ï¢èÝ¢ }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ÜUè Ï¢èÝ¢§ü H¢ñÅ ¥¢§ü§}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý §S}¢¢§üGH Ï¢é¶G¢Úè Ï¢Ó¢ÐÝ

}¢ï Ý¢Ï¢èÝ¢ ã¢ï x¢» ‰¢ï, ©S¢ ±vG¼ ÜïU }¢à¢ãêÚ Ç¢õvÅÚ¢ï S¢ï §GH¢Á¢ ÜUÚ±¢²¢x¢²¢ HïçÜUÝ ©Ý ÜUè ¥¢æ¶¢ï ÜUè Ú¢ïà¢Ýè ±¢ÐS¢ Ý ¥¢ S¢ÜUè J ¥¢Ð

ÜUè ±¢çHÎ¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ §GÏ¢¢Î¼çÜU²¢ ÜUÚ¼è ‰¢è´, ©‹ã¢ï Ýï Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï Îé¥G¢}¢¢æx¢è “²¢ ¥ËH¢ã ! }¢ïÚï Ï¢ïÅï ÜUè ¥¢æ¶ï Ú¢ïà¢Ý ÜUÚ Îï J” »ÜU Ú¢¼©‹ãï wG±¢Ï¢ }¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Œ²¢Úï ÝÏ¢è ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜUèçÁ¢G²¢Ú¼ ãé§ü ¼¢ï ¥¢Ð Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}ã¢ÚïÚ¢ïÝï ¥¢ñÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï Ï¢ïÅï ÜUè ¥¢æ¶ï Ú¢ïà¢Ý ÜUÚÎè ãñ J” S¢éÏãG Á¢Ï¢ §}¢¢}¢ Ï¢é¶G¢Úè çÏ¢S¼Ú S¢ï ©Æï ¼¢ï ©ÝÜUè ¥¢æ¶ï Ú¢ïà¢Ý ã¢ï Ó¢éÜUè ‰¢èæ J (¥çà¢’¥G¼éËH}¥G¢¼, çÁ¢. 1, S¢. 10)


}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! ã}¢ï |¢è ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜUè wG¢êÏ¢ ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚÜïU ©Ý ÜUè Îé¥G¢»æ HïÝè Ó¢¢çã²ï J

(9) }¢¢æ ÜUè ÝS¢èãG¼ }¢¢ÝÝï ÜU¢ çS¢H¢S¢ÚÜU¢Úï Ï¢x¢GÎ¢Î, ãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ

çÜU “}¢ñ §GË}¢ï ÎèÝ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Á¢èH¢Ý S¢ï Ï¢x¢GÎ¢Î ÜGU¢çÈGUHï ÜïU



24

S¢¢‰¢ Ú±¢Ý¢ ãé±¢, Á¢Ï¢ ã}¢Î¢Ý S¢ï ¥¢x¢ï ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï S¢¢Æ (60) Ç¢ÜêUÜGU¢çÈGUHï ÐÚ ÅêÅ ÐÇGï ¥¢ñÚ S¢¢Ú¢ ÜGU¢çÈGUH¢ HêÅ çH²¢ HïçÜUÝ çÜUS¢è Ýï}¢éÛ¢ï ÜéUÀ Ý ÜUã¢, »ÜU Ç¢ÜêU }¢ïÚï Ð¢S¢ ¥¢ ÜUÚ ÐêÀÝï Hx¢¢ : »ï HÇGÜïU !¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ |¢è ÜéUÀ ãñ ? }¢ñ Ýï Á¢±¢Ï¢ }¢ï ÜUã¢, ã¢æ J Ç¢ÜêU Ýï ÜUã¢ : v²¢ãñ ? }¢ñ Ýï ÜUã¢ : “Ó¢¢HèS¢ S¢¢ïÝï ÜïU çS¢vÜïU J” ©S¢ Ýï ÐêÀ¢ ÜUã¢æ ãñ ? }¢ñÝï ÜUã¢ : “ÜGU}¢èS¢ ÜïU ¥‹ÎÚ J” Ç¢ÜêU §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï }¢Á¢G¢ÜGU S¢}¢Û¢¼¢ ãé±¢Ó¢H¢ x¢²¢, ©S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÎêS¢Ú¢ Ç¢ÜêU ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï |¢è §S¢è ¼GÚãG ÜïUS¢é±¢H¢¼ çÜU²ï ¥¢ñÚ }¢ñ Ýï ²ïãè Á¢±¢Ï¢¢¼ ©S¢ ÜU¢ï |¢è çÎ²ï ¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è§S¢è ¼GÚãG }¢Á¢G¢ÜGU S¢}¢Û¢¼ï ãé» Ó¢H¼¢ Ï¢Ý¢ J Á¢Ï¢ S¢Ï¢ Ç¢ÜêU ¥ÐÝï S¢ÚÎ¢ÚÜïU Ð¢S¢ Á¢}¥G ãé» ¥¢ñÚ ©‹ã¢ï Ýï ¥ÐÝï S¢ÚÎ¢Ú ÜU¢ï }¢ïÚï Ï¢¢Úï }¢ï Ï¢¼¢²¢ ¼¢ï}¢éÛ¢ï ±ã¢æ Ï¢éH¢ çH²¢ x¢²¢, ±¢ïã }¢¢H ¼vGS¢è}¢ ÜUÚÝï }¢ï }¢SMÈGU ‰¢ï JÇ¢ÜêU¥¢ïæ ÜU¢ S¢ÚÎ¢Ú }¢éÛ¢ S¢ï ÜUãÝï Hx¢¢ : ¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ v²¢ ãñ ? }¢ñ´ ÝïÜUã¢ : Ó¢¢HèS¢ S¢¢ïÝï ÜïU çS¢vÜïU ãñ´ J S¢ÚÎ¢Ú Ýï Ç¢ÜêU¥¢ïæ ÜU¢ï ãGév}¢ Îï¼ïãé» ÜUã¢ : §S¢ ÜUè ¼H¢à¢è H¢ï J ¼H¢à¢è HïÝï ÐÚ Á¢Ï¢ S¢¢ïÝï ÜïU çS¢vÜïUçÝÜUHï ¼¢ï ©S¢ Ýï ãGñÚ¢Ý ã¢ï ÜUÚ S¢é±¢H çÜU²¢ “¼é}ãï S¢Ó¢ Ï¢¢ïHÝï ÐÚ çÜUS¢Ó¢èÁ¢G Ýï ¥¢}¢¢Î¢ çÜU²¢ ?” }¢ñ Ýï ÜUã¢ : ±¢çHÎ» }¢¢çÁ¢Î¢ ÜUè ÝS¢èãG¼ Ýï JS¢ÚÎ¢Ú Ï¢¢ïH¢ : ±¢ïã ÝS¢èãG¼ v²¢ ãñ ? }¢ñ Ýï ÜUã¢ : “}¢ïÚè ±¢çHÎ»}¢¢ïãG¼Ú}¢¢ Ýï }¢éÛ¢ï ã}¢ïà¢¢ S¢Ó¢ Ï¢¢ïHÝï ÜUè ¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢§ü ‰¢è ¥¢ñÚ }¢ñ Ýï ©ÝS¢ï ±¢’Î¢ çÜU²¢ ‰¢¢ çÜU S¢Ó¢ Ï¢¢ïHêæx¢¢ J” ²ïã S¢éÝ ÜUÚ Ç¢ÜêU¥¢ïæ ÜU¢ S¢ÚÎ¢ÚÚ¢ï ÜUÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : §S¢ Ï¢ÓÓ¢ï Ýï ¥ÐÝè }¢¢æ S¢ï çÜU²¢ ãé±¢ ±¢’Î¢ Ýãè´



25

¼¢ïÇG¢ ¥¢ñÚ }¢ñæ Ýï S¢¢Úè ©G}¢í ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï çÜU²ï ±¢’Îï ÜïU ç¶GH¢ÈGUx¢éÁ¢G¢Ú Îè ãñ ! ©S¢è ±vG¼ S¢ÚÎ¢Ú ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢¢Æ (60) Ç¢ÜêU¥¢ïæ Ýï¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¥¢ñÚ ÜGU¢çÈGUHï ÜU¢ HêÅ¢ ãé±¢ }¢¢H ±¢ÐS¢ ÜUÚ çÎ²¢ J”

(Ï¢ãìÁ¢¼éH ¥SÚ¢Ú, çÁ¢GRïU ¼GÚèÜGU¢ , S¢. 168)


}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï çÜU }¢¢æ ÜU¢ ãGév}¢ }¢¢ÝÝï ¥¢ñÚ S¢Ó¢Ï¢¢ïHÝï ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï Ý çS¢ÈGUü }¢éS¢¢çÈGUÚ (²¢’Ýè x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢

) ÜUè ÚÜGU}¢ }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãè Ï¢çËÜU H¢ïx¢¢ï ÜU¢ }¢¢H HêÅÝï±¢Hï Ç¢ÜêU ¥¢Ð ÜïU ã¢‰¢ ÐÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU ÝïÜU Ï¢Ý x¢» J ã}¢ï |¢è Ó¢¢çã²ïçÜU }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ ãÚ ±¢ïã ãGév}¢ ÈGU¢ñÚÝ }¢¢Ý çH²¢ ÜUÚï Á¢¢ï à¢Úè¥G¼ S¢ï ÝÅÜUÚ¢¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ S¢Ó¢ Ï¢¢ïHÝ¢ ¥ÐÝè ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢ Hï J

(10) ÜU}¢çS¢Ý }¢éÏ¢çËHx¢G ÜUè §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢»ÜU ©S¼¢Á¢G S¢¢çãGÏ¢ }¢ÎíS¢ï }¢ï ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH Ï¢ÓÓ¢¢ï ÜU¢ï S¢Ï¢ÜGU

ÐÉG¢ Úãï ‰¢ï çÁ¢Ý }¢ï §GË}¢è Í¢Ú¢Ýï S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±¢H¢ »ÜU }¢-ÎÝè}¢é‹Ý¢ |¢è à¢¢ç}¢H ‰¢¢ J ©S¢ ÜUè ãÚ ¥Î¢ }¢ï ±ÜGU¢Ú ¥¢ñÚ S¢HèÜGU¢ ‰¢¢ J©S¢ ÜïU çÎH ÜUè ÝêÚ¢çÝ²¼ Ó¢ïãÚï S¢ï Á¢G¢çãÚ ã¢ï Úãè ‰¢è J S¢éÚ}¢x¢è´ Ó¢}¢ÜU¼èãé§ü ¥¢æ¶ï ©S¢ ÜUè Á¢Gã¢Ý¼ ± ÈGU¼G¢Ý¼ ÜUè ¶GÏ¢Ú Îï Úãè ‰¢è´ J ±¢ïã Ï¢ÇGè



26

¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï ¥ÐÝ¢ S¢Ï¢ÜGU ÐÉG Úã¢ ‰¢¢ J §¼Ýï }¢ï »ÜU Ï¢ÓÓ¢ï Ýï ¥¢ ÜUÚS¢H¢}¢ çÜU²¢ J ©S¼¢Á¢G S¢¢çãGÏ¢ ÜïU }¢éæã S¢ï çÝÜUH x¢²¢ : “Á¢è¼ï Úã¢ï J”²ïã S¢éÝ ÜUÚ }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ Ó¢¢ñæÜU¢ ¥¢ñÚ ÜéUÀ ²êæ ¥GÁ¢üG ÜUè : “©S¼¢Á¢Gï}¢¢ïãG¼Ú}¢ ! S¢H¢}¢ ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï ¼¢ï ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï !”©S¼¢Á¢G S¢¢çãGÏ¢ ÜU}¢çS¢Ý }¢éÏ¢çËHx¢G ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï §SH¢ãGè Á¢é}H¢ S¢éÝÜUÚ Ý¢Ú¢Á¢G Ý ãé» Ï¢çËÜU ¶GñÚ wG±¢ãè ÜUÚÝï ÐÚ wG¢éà¢è ÜU¢ §ÁGã¢ÚÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ©S¢ ã¢ïÝã¢Ú à¢¢çx¢Îü ÜU¢ï ÉïÚ¢ï Îé¥G¢»æ Îè J

(}¢éHwG¶GS¢Ý ãG²¢¼ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, çÁ¢. 1, S¢. 63)


Ï¢ÚïHè ÜU¢ ÜU}¢çS¢Ý }¢éÏ¢çËHx¢G}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Ð Á¢¢Ý¼ï ãñ´ ±¢ïã ÜU}¢çS¢Ý

}¢éÏ¢çËHx¢ G ÜU¢ñÝ ‰¢¢ ? ±¢ïã Ó¢¢ñÎã±è´ S¢Îè çãÁ¢Úè ÜïU }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ïç}¢ËH¼, ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢}¢¢ ñH¢Ý¢ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ‰¢ï J ¥¢Ð

ÜUè ç±H¢Î¼ ï Ï¢¢ S¢¥G¢Î¼ Ï¢ÚïHè à¢ÚèÈGU (çã‹Î)ÜïU }¢ãGËH¢ Á¢S¢¢ñHè }¢ï´ 10 à¢Ã±¢H çS¢. 1272 çã. Ï¢Ú¢ïÁ¢G ãzG¼¢ Ï¢±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU 14 Á¢êÝ 1856 §üG. ÜU¢ï ãé§ü J ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼

Ýï çS¢ÈGUü ¼ïÚã S¢¢H ÎS¢ }¢¢ã Ó¢¢Ú çÎÝ ÜUè ©G}¢í }¢ïæ



27

}¢Î¢çÚS¢ï §SH¢ç}¢²¢ }¢ï´ Ú¢§Á¢ ¼}¢¢}¢ ©GHê}¢ ÜUè ¼v}¢èH ¥ÐÝï ±¢çHÎï}¢¢çÁ¢Î ãGÁ¢GÚ¼ }¢¢ñH¢Ý¢ ÝÜGUè ¥GHè ¶G¢Ý S¢ï ÜUÚ ÜïUS¢-ÝÎï ÈGUÚ¢x¢G¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ Hè J ©S¢è çÎÝ ¥¢Ð Ýï »ÜU S¢é±¢H ÜïUÁ¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÐãH¢ ÈGU¼±¢ (²¢’Ýè à¢Ú-§üG ãGév}¢) ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ‰¢¢ JÈGU¼±¢ S¢ãGèãG Ð¢ ÜUÚ ¥¢Ð ÜïU ±¢çHÎï }¢¢çÁ¢Î Ýï }¢SÝÎï §zG¼¢ ¥¢ÐÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ ±vG¼ ¼ÜU ÈGU¼¢±¢ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢¼ïÚãï J ¥¢Ð 55 S¢ï Á¢G¢§Î ©GHê}¢ ÐÚ ©GÏ¢êÚ Ú¶Ýï ±¢Hï»ïS¢ï }¢¢çãÚ ¥G¢çH}¢ ‰¢ï çÜU ÎÚÁ¢Ý¢ï´ ©GHê}¢ ÐÚ ¥¢Ð ÜUè S¢ï´ÜUÇG¢ï´¼S¢¢ÝèÈGU }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´, ãÚ ¼SÝèÈGU }¢ï ´ ¥¢Ð ÜUè §GË}¢è ±Á¢¢ã¼,çÈGUvGãè }¢ã¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¼ãGÜGUèÜGUè Ï¢S¢èÚ¼ ÜïU Á¢Ë±ï çÎ¶¢§ü Îï¼ï ãñ´,çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ ¼¢ï ¥ÐÝè ç}¢S¢¢H ¥¢Ð ãñ J¥¢Ð Ýï ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜU¢ ¼ÚÁ¢}¢¢ çÜU²¢ Á¢¢ï ©Îêü¼Ú¢çÁ¢}¢ }¢ïæ S¢Ï¢ ÐÚ ÈGU¢§ÜGU ãñ J ¥¢Ð ÜïU ¼ÚÁ¢}¢¢ ÜU¢Ý¢}¢ “ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý” ãñ J çÁ¢S¢ ÐÚ ¥¢Ð ÜïU¶GHèÈGU¢ }¢¢ñH¢Ý¢ S¢çÄ²Î Ý§üG}¢égèÝ }¢éÚ¢Î ¥¢Ï¢¢ÎèÝï ãG¢çà¢²¢ ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý çH¶¢ ãñ J 25 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚçS¢. 1340 çã. Ï¢ }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU çS¢. 1921 §üG. ÜU¢ï Á¢é}¢é¥G¼éH }¢éÏ¢¢ÚÜUÜïU çÎÝ çã‹ÎéS¼¢Ý ÜïU ±vG¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU 2 Ï¢Á¢ ÜUÚ 38 ç}¢ÝÅ ÐÚ,»ïGÝ ¥Á¢G¢Ý ÜïU ±vG¼ ©{Ú }¢é¥çÁGÁ¢GÝ Ýï ÜUã¢ ¥¢ñÚ§{Ú §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î



28

ÚÁ¢ G ¢ ¶ G ¢Ý Ý ï ç±S ¢ ¢H È G U Ú } ¢ ¢² ¢ J ¥¢ÐÜU¢ }¢Á¢G¢Úï ÐéÚ ¥‹±¢Ú Ï¢ÚïHè à¢ÚèÈGU (çã‹Î) }¢ï´

¥¢Á¢ |¢è çÁ¢G²¢Ú¼ x¢¢ãï ¶G¢S¢ ± ¥G¢}¢ Ï¢Ý¢ ãé±¢ ãñ JÇ¢H Îè ÜGUËÏ¢ }¢ï´ ¥G-Á¢G-}¢¼ï }¢éS¼GÈGU¢S¢çÄ²Îè ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ Ðï H¢¶¢ï S¢H¢}¢

(11) Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ (ÜUÚ¢Ó¢è) ÜU¢ ¶G¢ñÈGïU wG¢éÎ¢Ú¶Ýï ±¢H¢ }¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢

»ÜU }¢¼üÏ¢¢ Î¢ñÚ¢Ýï x¢ézG¼-x¢ê à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚèÚ-Á¢G±è Ýï ¼Úx¢GèÏ¢ ÜïU çH²ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢Ï¢ }¢ñÀ¢ïÅ¢ ‰¢¢ ¼vGÚèÏ¢Ý Ý¢ S¢}¢Û¢ ! x¢GéÚÏ¢¼ ¥¢ñÚ ²¼è}¢è ÜU¢ Î¢ñÚ ‰¢¢ J ãGéS¢êHï}¢¥G¢à¢ ÜïU çH²ï |¢éÝï ãé» Ó¢Ýï ¥¢ñÚ }¢êæx¢ ÈUçH²¢æ ÀèHÝï ÜïU çH²ï Í¢Ú }¢ïH¢§ü Á¢¢¼è ‰¢è´ J »ÜU S¢ñÚ Ó¢Ýï ÀèHÝï ÐÚ Ó¢¢Ú ¥¢Ýï ¥¢ñÚ »ÜU S¢ñÚ }¢êæx¢ÈUçH²¢æ ÀèHÝï ÐÚ »ÜU ¥¢Ý¢ }¢Á¢GÎêÚè ç}¢H¼è J ã}¢ S¢Ï¢ Í¢Ú ±¢Hï ç}¢HÜUÚ ©S¢ï ÀèH¼ï J }¢ñ Ý¢ S¢}¢Û¢è ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÜU|¢è ÜU|¢¢Ú Ó¢‹Î Î¢Ýï }¢éæã }¢ïÇ¢H Hï¼¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ÐÚïà¢¢Ý ã¢ï ÜUÚ ±¢çHÎ» }¢¢ïãG¼Ú}¢¢ S¢ï ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼¢çÜU }¢¢æ ! }¢êæx¢ ÈUHè ±¢Hï S¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ¢ HïÝ¢ J ±¢çHÎ» }¢¢ïãG¼Ú}¢¢S¢ïÆ S¢ï ÈGUÚ}¢¢¼è´ çÜU Ï¢ÓÓ¢ï Î¢ï Î¢Ýï }¢éæã }¢ï Ç¢H Hï¼ï ãñ ±¢ïã ÜUã Îï¼¢, ÜU¢ï§üÏ¢¢¼ Ýãè´ J }¢ñ çÈUÚ |¢è S¢¢ïÓ¢¼¢ çÜU }¢ñ Ýï ¼¢ï Î¢ï Î¢Ýï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢» ãñ



29

}¢x¢Ú }¢¢æ Ýï çS¢ÈGUü Î¢ï ãè Î¢Ýï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ±¢» ãñ ! Ï¢¢’Î }¢ï Á¢Ï¢ à¢éªGÚ¥¢²¢ ¼¢ï Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜU Î¢ï Î¢Ýï }¢éãG¢±Ú¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ‰¢¢ïÇGï Î¢Ýïãè ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ ÜU|¢è ‰¢¢ïÇGï Î¢Ýï ¶¢ Hï¼¢ ‰¢¢ J”

(¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜUè »ãGç¼²¢¼Gï´, S¢. 26)


}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï çÜU À¢ïÅè S¢è ©G}¢í }¢ï ¥}¢èÚï¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜñUS¢è }¢-ÎÝè S¢¢ïÓ¢ Ú¶¼ï ‰¢ï J ã}¢ï |¢èÓ¢¢çã²ï çÜU çÜUS¢è ÜUè Ó¢èÁ¢G Ï¢x¢GñÚ §Á¢¢Á¢G¼ Ý ¶¢»æ J Ï¢¢’Á¢G Ï¢ÓÓ¢ï ÆïHï ±¢HïÜUè ÝÁ¢GÚ¢ï S¢ï Ï¢Ó¢¢ ÜUÚ ÆïHï S¢ï Ó¢èÁ¢Gï Ó¢éÚ¢ ÜUÚ ¶¢ Hï¼ï ãñ, H¢ïx¢¢ï ÜïU Í¢Ú¢ï ÜïUS¢ïãGìÝ }¢ï Hx¢ï ÎÚwG¼¢ï S¢ï ÈUH ¼¢ïÇG ÜUÚ ¶¢ Hï¼ï ãñ, §S¢è ¼GÚãG ÜU§ü ¼GÚèÜGU¢ïS¢ï ÎêS¢Ú¢ï ÜUè Ó¢èÁ¢G çÏ¢H¢ §Á¢¢Á¢G¼ ¶¢ Ðè Hï¼ï ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢éÚ¢§ü Ýãè´S¢}¢Û¢¼ï J ãG¢H¢æ çÜU »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢‹Î¢ï ÜïU ãGéÜGêUÜGU ¼HÈGU (²¢’Ýè Á¢G¢»¥G)ã¢ï¼ï ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ çãGS¢¢Ï¢ ÎïÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã}¢éS¢Ë}¢¢Ý ã}¢ï }¢é¥G¢ÈGU Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ã}¢¢Úè Á¢¢Ý Ýãèæ ÀêÅïx¢è J §S¢ çH²ï¥x¢Ú ÜU|¢è »ïS¢è x¢G-H¼Gè ã¢ï |¢è Á¢¢» ¼¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢Ýï }¢ï ÎïÚ Ýãè´ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú Ï¢ÝÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ÈGUÚ}¢¢»,



30

¥¢Ð |¢è }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï Á¢¢§²ï}¢-ÎÝè }¢é‹Ý¢ï ! ¶GÚÏ¢êÁ¢Gï ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ¶GÚÏ¢êÁ¢G¢ Úæx¢ ÐÜUÇG¼¢ ãñ,

ç¼H ÜU¢ï x¢éH¢Ï¢ ÜïU ÈêUH }¢ï Ú¶ Î¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï Úã ÜUÚ x¢éH¢Ï¢èã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J §S¢è ¼GÚãG ¼ÏHèx¢Gï ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚçS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï ÜUÚ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï ÚãÝï ±¢H¢ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH

ÜUè }¢ïãÚÏ¢¢Ýè S¢ï Ï¢ï ±vG¥G¼ Ðy‰¢Ú |¢è¥Ý}¢¢ïH ãèÚ¢ Ï¢Ý Á¢¢¼¢, wG¢êÏ¢ Á¢x¢}¢x¢¢¼¢ ¥¢ñÚ »ïS¢è à¢¢Ý S¢ï Îé‹²¢ S¢ïÁ¢¢¼¢ ãñ çÜU Îï¶Ýï S¢éÝÝï ±¢H¢ ©S¢ ÐÚ ÚàÜU ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ Á¢èÝï ÜïU Ï¢Á¢¢»»ïS¢è }¢¢ñ¼ ÜUè ¥¢ÚÁG¢ê ÜUÚÝï Hx¢¼¢ ãñ J ¥¢Ð |¢è ¼ÏHèx¢Gï ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïHS¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï Á¢¢§²ï J ¥ÐÝï à¢ãÚ }¢ï ã¢ïÝï ±¢Hï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïUãzG¼¢±¢Ú S¢é‹Ý¼¢ï |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ï }¢ï ¥ÐÝï±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ ²¢ Í¢Ú ÜïU Ï¢ÇGï ÜïU S¢¢‰¢ çà¢ÚÜU¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ à¢ñ¶Gï¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜïU ¥G¼G¢ ÜUÎ¢ü }¢-ÎÝè§‹¥G¢}¢¢¼ ÐÚ ¥G}¢H ÜUèçÁ¢²ï, ¥¢Ð ÜU¢ï Î¢ïÝ¢ï Á¢ã¢æ ÜUè ÉïÚ¢ï|¢H¢§²¢æ ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J

}¢vGÏ¢êH Á¢ã¢æ |¢Ú }¢ï ã¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢èS¢ÎÜGU¢ ¼éÛ¢ï »ï ÚÏÏ¢ï x¢GzGÈGU¢Ú }¢ÎèÝï ÜU¢



31

}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ãGÁ¢GÚ¼

¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚèÚ-Á¢G±è Î¢ñÚï ãG¢çÁ¢GÚ ÜUè ±¢ïã ²x¢¢Ý» Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú ãS¼èãñ´ çÜU çÁ¢Ý S¢ï à¢-ÚÈGïU Ï¢ñ¥G¼ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï H¢¶¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ýx¢éÝ¢ã¢ï ´ |¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è S¢ï ¼¢§Ï¢ ã¢ï ÜUÚ ¥ËH¢ã é ÚãG}¢¢Ý ÜïU¥ãGÜU¢}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Œ²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢ ÜUèS¢é‹Ý¼¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÐéÚ S¢éÜêUÝ çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢S¢Ú ÜUÚ Úãï ãñæ J ¶GñÚwG±¢çã²ï }¢éçSH}¢ ÜïU }¢éÜGUgS¢ Á¢ÁGÏ¢ï ÜïU ¼ãGì¼ ã}¢¢Ú¢ }¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ãñ çÜU ¥x¢Ú ¥¢Ð ¥|¢è ¼ÜU çÜUS¢è Á¢¢}¢ï»G à¢Ú¢§¼G ÐèÚ S¢¢çãGÏ¢ S¢ïÏ¢ñ¥G¼ Ýãè´ ãé» ¼¢ï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ÜïU ÈGéU²êÁ¢G¢ï Ï¢-ÚÜU¢¼ S¢ï }¢éS¼ÈGUèÎ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï §Ý S¢ï Ï¢ñ¥G¼ ã¢ïÁ¢¢§²ï J Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÜU¢}²¢Ï¢è ± S¢éÚ¶GéM§üÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J

}¢éÚèÎ Ï¢ÝÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢¥x¢Ú ¥¢Ð }¢éÚèÎ Ï¢ÝÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ãñ ¼¢ï ¥ÐÝ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜU¢ï

}¢éÚèÎ ²¢ ¼G¢çHÏ¢ Ï¢Ý±¢Ý¢ Ó¢¢ã¼ï ãñ ©Ý ÜU¢ Ý¢}¢ ÝèÓ¢ï ¼Ú¼èÏ¢ ±¢ÚÏ¢}¢¥G ±çËÎÄ²¼ ± ©G}¢í çH¶ ÜUÚ “}¢Á¢çHS¢ï }¢v¼êÏ¢¢¼¢ï ¼¢’±èÁ¢GG¢¼ï¥Gœ¢G¢çÚÄ²¢ }¢-ÎÝè }¢ÜüUÁ¢G Î¢’±¼ï §SH¢}¢è à¢¢ãè }¢çSÁ¢Î à¢¢ãï ¥G¢H}¢ÎÚ±¢Á¢G¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î x¢éÁ¢Ú¢¼” ÜïU Ð¼ï ÐÚ Ú±¢Ý¢



32

ÈGUÚ}¢¢ Îï ¼¢ï ©‹ãï |¢è çS¢çËS¢H» ÜGU¢çÎçÚÄ²¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢¥Gœ¢G¢çÚÄ²¢ }¢ï Î¢ç¶GH ÜUÚ çH²¢ Á¢¢»x¢¢ J (Ð¼¢ ¥æx¢íïÁ¢Gè ÜïU ÜïUÐèÅHãGéMÈGU }¢ï çH¶ï)

E.Mail : [email protected]

(1) Ý¢}¢ ± Ð¼¢ Ï¢¢õH ÐïÝ S¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢ËÜéUH S¢¢ÈGU çH¶ï, x¢GñÚ }¢à¢ãêÚÝ¢}¢ ²¢ ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÚ H¢çÁ¢G}¢Ý »’Ú¢Ï¢ Hx¢¢»æ J ¥x¢Ú ¼}¢¢}¢ Ý¢}¢¢ï ÜïUçH²ï »ÜU ãè Ð¼¢ ÜU¢ÈGUè ã¢ï ¼¢ï ÎêS¢Ú¢ Ð¼¢ çH¶Ýï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J(2) »ÇîïS¢ }¢ï }¢ãGÚ}¢ ²¢ S¢Ú ÐÚS¼ ÜU¢ Ý¢}¢ Á¢GMÚ çH¶ï J (3) ¥Hx¢¥Hx¢ }¢v¼êÏ¢¢¼ }¢æx¢±¢Ýï ÜïU çH²ï Á¢±¢Ï¢è çHÈGU¢ÈGïU S¢¢‰¢ Á¢GMÚ §ÚS¢¢HÈGUÚ}¢¢»æ J

}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ : §S¢ ÈGU¢õ}¢ü ÜU¢ï }¢ãGÈêGUÁ¢G ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè }¢Á¢GèÎÜU¢õçÐ²¢æ ÜUÚ±¢ Hï J

Ý}Ï¢Úà¢é}¢¢Ú

}¢Îü/¥G¢ñÚ¼

çÏ¢Ý/çÏ¢‹¼ïÝ¢}¢ Ï¢¢Ð ÜU¢ Ý¢}¢ ©G}¢í }¢éÜU}}¢H »Çîï„

Noor ka khilona hindi (नूर का खिलोना)

Education