1 NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO GIÁO PHẬN KONTUM Kể từ khởi đầu công cuộc truyền giáo cho vùng Tây Nguyên vào năm 1848, nhiều lớp các Vị thừa sai đã đáp lại lệnh truyền của Chúa Giêsu, lên đường loan báo Tin Mừng cho các dân tộc trên miền Kontum. Nhiều người trong số các ngài đã mãi mãi gởi lại thân xác nơi miền đất này, trong đó có quý cha Bề trên Miền truyền giáo, quý Đức cha, quý cha…người Pháp, người Việt: Kinh - Dân tộc. Có người đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ, vào tuổi đôi mươi hoặc ba mươi, do sốt rét rừng cùng đủ thứ bệnh tật của miền “rừng thiêng nước độc”. Nhưng cũng có vị sống đến 80, 90 tuổi, sau khi đã chịu nhiều hy sinh gian khổ, nếm trải đủ mọi gian lao thử thách. Một điểm chung đó là các ngài được trở nên như những hạt lúa gieo vào lòng đất, chịu thối nát đi, để mùa vàng Đức Tin được nảy nở và phát triển mạnh mẽ trên miền đất Tây Nguyên này, cho đến ngày hôm nay. Chúng tôi xin tìm hiểu NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO GIÁO PHẬN KONTUM, qua các đề mục sau đây: I. Nghĩa trang các Linh mục Giáo phận Kontum: 1. Giai đoạn đầu cho đến tháng 11/1984: Nghĩa trang gần nhà thờ Tân Hương, Kontum (Mả thánh). 2. Cải táng lần thứ nhất đến nghĩa trang B 41, đường Trần Văn Hai, Phường Thắng Lợi, Kontum tháng 11/1984. 3. Cải táng lần thứ hai về Nhà nguyện Chủng viện Thừa sai Kontum (146 Trần Hưng Đạo, Phường Thắng Lợi, Kontum) ngày 16/12/2004. a. Danh sách các Linh mục hiện tro cốt được đặt tại Nhà nguyện Chủng viện Thừa sai Kontum (đến 11/2014). b. Sơ đồ vị trí đặt tro cốt các Thừa sai hải ngoại: 01 Giám mục, 23 Linh mục (MEP) và bác sĩ Christiane Granger (Cánh trái Nhà nguyện). c. Sơ đồ vị trí đặt tro cốt các Linh mục Việt Nam: 01 Phó tế, 03 Chủng sinh, các nữ tu Dòng Ảnh Phép Lạ và Mến Thánh Giá…(Cánh phải Nhà nguyện). II. Các Linh mục hiện đƣợc an táng tại các giáo xứ hoặc nơi khác trong Gp Kontum. III. Các Giám mục, Linh mục truyền giáo Gp Kontum qua đời và an táng ngoài giáo phận.
19
Embed
NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC … · 1 NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO GIÁO PHẬN KONTUM Kể từ khởi đầu công cuộc
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO
GIÁO PHẬN KONTUM
Kể từ khởi đầu công cuộc truyền giáo cho vùng Tây Nguyên vào năm 1848, nhiều lớp các Vị thừa
sai đã đáp lại lệnh truyền của Chúa Giêsu, lên đường loan báo Tin Mừng cho các dân tộc trên miền
Kontum. Nhiều người trong số các ngài đã mãi mãi gởi lại thân xác nơi miền đất này, trong đó có quý
cha Bề trên Miền truyền giáo, quý Đức cha, quý cha…người Pháp, người Việt: Kinh - Dân tộc. Có
người đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ, vào tuổi đôi mươi hoặc ba mươi, do sốt rét rừng cùng đủ
thứ bệnh tật của miền “rừng thiêng nước độc”. Nhưng cũng có vị sống đến 80, 90 tuổi, sau khi đã chịu
nhiều hy sinh gian khổ, nếm trải đủ mọi gian lao thử thách. Một điểm chung đó là các ngài được trở
nên như những hạt lúa gieo vào lòng đất, chịu thối nát đi, để mùa vàng Đức Tin được nảy nở và phát
triển mạnh mẽ trên miền đất Tây Nguyên này, cho đến ngày hôm nay.
Chúng tôi xin tìm hiểu NƠI AN NGHỈ CỦA CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO
GIÁO PHẬN KONTUM, qua các đề mục sau đây:
I. Nghĩa trang các Linh mục Giáo phận Kontum:
1. Giai đoạn đầu cho đến tháng 11/1984: Nghĩa trang gần nhà thờ Tân Hương, Kontum (Mả
thánh).
2. Cải táng lần thứ nhất đến nghĩa trang B 41, đường Trần Văn Hai, Phường Thắng Lợi,
Kontum tháng 11/1984.
3. Cải táng lần thứ hai về Nhà nguyện Chủng viện Thừa sai Kontum (146 Trần Hưng Đạo,
Phường Thắng Lợi, Kontum) ngày 16/12/2004.
a. Danh sách các Linh mục hiện tro cốt được đặt tại Nhà nguyện Chủng viện Thừa sai
Kontum (đến 11/2014).
b. Sơ đồ vị trí đặt tro cốt các Thừa sai hải ngoại: 01 Giám mục, 23 Linh mục (MEP) và
bác sĩ Christiane Granger (Cánh trái Nhà nguyện).
c. Sơ đồ vị trí đặt tro cốt các Linh mục Việt Nam: 01 Phó tế, 03 Chủng sinh, các nữ tu
Dòng Ảnh Phép Lạ và Mến Thánh Giá…(Cánh phải Nhà nguyện).
II. Các Linh mục hiện đƣợc an táng tại các giáo xứ hoặc nơi khác trong Gp Kontum.
III. Các Giám mục, Linh mục truyền giáo Gp Kontum qua đời và an táng ngoài giáo phận.
2
I. NGHĨA TRANG CÁC LINH MỤC KONTUM:
1. GIAI ĐOẠN ĐẦU CHO ĐẾN THÁNG 11/1984:
Vào thời kỳ đầu, khi qua đời, các cha thường được giáo dân an táng tại chỗ, trong khu rừng gần
nhà thờ, nhà nguyện của điểm truyền giáo mình phụ trách. Như cha Bề trên Phêrô Combes (Bê) qua
đời ngày 14/09/1857, được an táng tại địa sở của ngài ở Kon Kơxâm [1]; cha Jean Verdier (Xuân) qua
đời ngày 21/04/1861 tại Kon Trang, được an táng tại đó, bên cạnh phần mộ của Giuse Ngui, dự tòng
Xê Đăng đầu tiên của Miền truyền giáo Thượng (Giuse Ngui qua đời năm 1856) [2].
Dưới gốc cây kàna “long chơlách”,
nơi đã an táng Cha Bề trên Combes năm 1857,
nay thuộc thôn Kon Băh, xã Hà Tây, huyện Chư Păh, tỉnh Gialai.
Ảnh: Lm G.kim Nguyễn Hoàng Sơn, năm 2012.
Vào ngày 16/08/1867, cha J.B Besombes (Kính) qua đời tại Kon Sơlăng. Đây là một điểm truyền
giáo mới thành lập, chưa có gì ổn định và chắc chắn, nên cha Bề trên Dourisboure (Ân) quyết định
chuyển thi hài cha Besombes từ Kon Sơlăng về Rơhai (nhà thờ Tân Hương ngày nay). Việc di chuyển
thi hài người chết xuyên qua các làng dân tộc vào thời kỳ đó là một điều tuyệt đối cấm kỵ, những làng
mà có xác chết đi qua luôn đòi cống nộp một khoảng “phạt vạ” khá lớn, bởi vì người dân tộc tin rằng
xác chết đi qua như thế sẽ kéo theo nhiều người chết trong làng. Khoản “phạt vạ” này dùng để mua lễ
vật cúng tế cầu mong thoát khỏi tai ương…Nhưng cuối cùng thi hài cha Besombes cũng được giáo dân
đưa về nhà thờ Rơhai an toàn, nhờ mở một lối đi vòng tránh ngang qua các làng dân tộc [3]. Cha
Besombes đã được chôn cất gần nhà thờ Rơhai (Tân Hương), có lẽ đó cũng là địa điểm về sau này trở
thành Nghĩa trang chôn cất các linh mục trong Giáo phận Kontum [4].
Điểm đáng chú ý, Rơhai là một trong bốn trung tâm truyền giáo nằm chính giữa với 3 góc tam
giác: góc Đông là Kon Kơxâm, góc Bắc là Kon Trang và góc Nam là Plei Chư; là nơi thuận tiện nhất
để các cha tập trung về hội họp, tĩnh tâm, hay nghỉ dưỡng, học tiếng; là điểm dừng chân để các cha chờ
cơ hội xuống đồng bằng đi công cán, chữa bệnh hay về Pháp.v.v.
Tiếp sau cha Besombes, một số cha khác qua đời lần lượt được an táng tại địa điểm này: cha
Horoné Suchet (Cảnh) qua đời 18/07/1868; cha Jean Hugon (Xuân) qua đời 21/06/1877; cha Phêrô
Nguyên (người Việt) qua đời năm 1891; cha Joseph Mériel (Bắc) qua đời 11/06/1891; cha Bề trên J.B
Guerlach (Cảnh) qua đời 29/01/1912.v.v.Trong số các ngài có người là cha sở Rơhai, nhưng cũng có
3
những cha từ nơi khác đến do nhu cầu như đã nói trên, các vị này đã qua đời tại Rơhai và được chôn
cất tại nghĩa trang này.
Qua thời gian, số linh mục qua đời được an táng nơi đây ngày càng nhiều, các linh mục chôn cất tại
các làng xa cũng được lần lượt cải táng về đây như cha Combes (Bê), cha Verdier (Xuân), Thầy Sáu
Thân (qua đời năm 1868 tại Kon Kơxâm); cha P.X Nguyễn Do qua đời tại Đồng Quả, Bình Định ngày
03/09/1872, đến năm 1907 cũng được cải táng lên Nghĩa trang Linh Mục Kontum này [5]…
Vào năm 1901, linh mục Martial Jannin Phước (lên Miền truyền giáo Kontum năm 1892, giám
mục tiên khởi sau này) đã ghi lại như sau:
“Cách đây 50 năm, cha đáng kính Cuénot, Đại diện tông tòa, đã gửi đến người dân tộc ở đây
những nhà thừa sai đầu tiên; 35 năm sau đó, 15 người can đảm trong số họ đã nằm xuống do sốt rét
rừng, và kết quả đạt được chỉ vỏn vẹn 1.000 Kitô hữu.
Nhưng từ nấm mộ của những người đã ngã xuống này, Thiên Chúa sẽ làm thành những chiếc nôi
truyền giáo. Từ năm 1889, chúng tôi hân hoan gặt hái thành quả do những vị đi trước chúng tôi đã
gieo trong đau thương. Alius qui seminat, alius qui metit. (Kẻ nọ gieo trồng, người khác gặt hái).”
(x. “Une semaine de Benediction chez Sauvages Bahnar - Jơlơng”,
Báo Les Missions Catholiques, Tom 33, năm 1901, tr. 558)
Nghĩa trang các Linh mục Kontum gần nhà thờ Rơhai (Tân Hương ngày nay) thời kỳ 1892-1910:
Giáo phận Đông Đàng Trong. – Nghĩa trang Kontum nơi an táng những tông đồ tiên khởi
của Miền truyền giáo Thượng;
Ảnh: được vẽ lại từ một tấm hình do cha M. Jannin cung cấp.
(Trích: “Lettre de M. Jannin, des Missions Étrangères de Paris”,
Báo Les Missions Catholiques No 2125, 25 Février 1910, tr. 87)
Minh Sơn sưu tầm.
4
Xem quang cảnh nghĩa trang theo tấm ảnh cha Jannin chụp trên đây in trong báo Les Missions
Catholiques 25/02/1910 , ta thấy vào thời kỳ 1892-1910, nghĩa trang với hàng rào cà chít xung quanh,
Thánh giá bằng cây gỗ cao chính giữa, hai hàng mộ dọc hai bên, mộ của cha Bề trên phía trên gần
Thánh giá (?), có nhiều người dân tộc đến viếng…hình thức vẫn giữ nguyên giống như nghĩa trang đã
được sửa sang, xây cất lại bằng xi-măng về sau này:
Nghĩa trang các Linh mục Kontum trước 1975 đến trước tháng 11/1984
Toạ lạc gần nhà thờ Tân Hương, trên đường Nguyễn Huệ,
nay là vị trí trường Mẫu giáo Thủy Tiên, số 48 Nguyễn Huệ, P. Thống Nhất, TP. Kontum.
Ảnh: Minh Sơn 2006 - trích từ phim “La Mission des Grands Plateaux”
của Lm Christian Simonnet (MEP), Paris 1959.
Ngoài phần mộ Đức cha Jannin Phước, các cha Thừa sai Pháp và các cha Việt Nam, còn có phần
mộ của vài nữ tu, bà bác sĩ Christiane Granger (1925-1969), Thầy Phaolô Cao Ly Sâm (1890-1979) và
21 Anrê Phan Thanh Văn 1925 1949 19 10 2008 Australia Nghĩa trang Tiên Sơn, Pk
Một vài hình ảnh mộ các cha:
H.1: Mộ Đức cha Alexis Phạm Văn Lộc
tại khuôn viên Nhà thờ Chính tòa Kontum
14
H.2 H.3
H.2: Nghĩa trang Thánh Tâm 2: Nơi an nghỉ của các Lm. Phêrô-Phaolô Hoàng Văn Quy (1940-2003); Lm. Antôn Đinh Bạt Huỳnh (1942 – 2007); Lm Giuse Trần Sơn Nam (1935-2009); Lm. Đaminh Đinh Hữu Lộc (1937-2009).
H.3: Nghĩa trang Plei Chuet: nơi an nghỉ của cha Antôn Vương Đình Tài
H.4 H.5
H.4: Phần mộ cha Luca Bùi Thủ tại Nghĩa trang Tp. Kontum (Cây số 9).
H.5: Nghĩa trang Gx Phương Quý: nơi an nghỉ của cha Tôma Lê Thánh Ánh, cha TĐD Giuse Nguyễn Thanh Liên, cha Phêrô Nguyễn Hoàng.
15
III. CÁC GIÁM MỤC, LINH MỤC TRUYỀN GIÁO GP KONTUM QUA ĐỜI VÀ AN TÁNG
NGOÀI GIÁO PHẬN (Đến 11.2014):
Đức cha Phêrô Trần Thanh Chung (thứ 2 trái sang)
bên Mộ Đức cố Giám mục Jean Liévin Sion (Khâm), tại Montbeton, Pháp. ,
Mộ Đức Cha Phaolô Seitz (Kim),
nguyên Giám mục Gp Kontum, tại Montparnasse, Pháp.
Danh sách các Giám mục, Linh mục truyền giáo Gp Kontum qua đời và an táng ngoài giáo phận
gồm có:
Thánh GM Stêphanô Cuénot-Đấng khai sáng giáo phận Kontum và các GM Gp Đông Đàng Trong
đã quan tâm giúp đỡ công cuộc truyền giáo Tây Nguyên, đi kinh lý, thăm mục vụ; đào tạo, phong chức
linh mục cho Gp Kontum…Hai cha Miche và Duclos theo lệnh ĐC Cuénot tìm đường lên Tây Nguyên
thời kỳ đầu.
Một số các cha Thừa sai MEP đã qua đời trên đường đi chữa bệnh tại Hồng Kông, Singapore…Có
nhiều cha về Pháp dưỡng bệnh để trở lại Việt Nam, nhưng rồi không thực hiện được ước nguyện, đành
mãi mãi nằm lại cố hương. Những cha MEP bị trục xuất sau 1975, đi truyền giáo những nơi khác và
qua đời; các cha Thừa sai MEP tháp tùng đi kinh lý, giảng dạy, thăm Miền truyền giáo…có nêu tên và
năm lên Kontum trong Echos của giáo phận Kontum...
16
Những cha Việt Nam đi chữa bệnh ở Qui Nhơn, Sài gòn, qua đời và được chôn tại những nơi
đó…Một số cha rời Kontum sau thời gian phục vụ, hoặc sau biến cố 1975 đến phục vụ tại giáo phận
khác; những cha thuộc Gp Ban Mê Thuột sau khi chia tách giáo phận vào năm 1967.v.v.
Nơi qua đời của các Đức cha và các cha dựa vào:
-Lịch Công Giáo Giáo Phận Kontum trước và sau 1975
-Tiểu sử các cha MEP trong Văn Khố MEP
-Cáo phó / thông tin trên các trang web của các giáo phận
-v.v.
Sau đây là danh sách các Giám mục, Linh mục truyền giáo Gp Kontum qua đời và an táng
140 Louis Celestin Vallet (Ngân) 1869 1894 30 10 1945 Nha Trang (Nt Chính tòa NT)
141 Vận ? Phan Rang
143 Đức Cha Francois Xavier Van Camelbeke
(Hân)
1839 1863 09 11 1901 Làng Sông
144 Gioan Baot. Nguyễn Hoa Viên 1940 1967 2004 Xuân Lộc
145 André Viéville (Vị) 1922 1949 18 07 2006 Pháp
146 Raymond Wolff (Minh) 1931 1959 11 07 1992 Borny, Pháp
147 Giuse Hoàng Y 1906 1935 07 08 1969 Ban Mê Thuột
[*] và [**]: Hai cha bản xứ Kontum được an táng ngoài giáo phận:
19
- Cha Philípphê Đề, quê quán làng Tân Hương, giáo xứ Tân Hương, Kontum, qua đời tại Qui
Nhơn, an táng tại Nghĩa trang Thác Đá, nay thuộc Gx Đại Bình, Gp Qui Nhơn.
- Cha Giuse Châu, quê quán làng Kontum Kơnâm, giáo xứ Chính tòa, Kontum, qua đời tại Sài gòn,
an táng tại Nghĩa trang Lm Chí Hòa, Sài gòn.
XIN CHÚA THƢƠNG CHO LINH HỒN CÁC ĐỨC GIÁM MỤC, LINH MỤC, TU SĨ VÀ
MỌI TÍN HỮU ĐÃ QUA ĐỜI ĐƢỢC HƢỞNG TÔN NHAN CHÚA. AMEN.
Phêrô Minh Sơn
Lễ Các Thánh Nam Nữ 01/11/2014
_________________________
CHÚ THÍCH:
[1] x. P. Dourisboure (cố Ân), DÂN LÀNG HỒ, NXB Đà Nẵng 2008, tr.212. Kon Kơxâm ngày nay thuộc thôn Kon Băh, xã Hà Tây, huyện Chư Păh, tỉnh Gialai.
[2] x. P. Dourisboure (cố Ân), Sđd, tr.224. Kon Trang nằm về phía Bắc Tp Kontum, bên phải quốc lộ 14, trên ngã tư vào Ngô Trang vài cây số, gần suối Dak Kơla, nay thuộc xã Kơla, huyện Đăk Hà, tỉnh Kontum.
[3] x. P. Dourisboure (cố Ân), Sđd, tr.259. Kon Sơlăng được thành lập từ năm 1857 thời cha Bảo (linh mục Việt Nam) và cha Besombes Kính (1866-1867). Làng Kon Sơlăng nay thuộc xã Hà Tây, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai. Từ Tp Kontum đến Trà Quỳnh 14 km ->Từ Trà Quỳnh đến Kon Sơlăng 17 km.
[4] Sau lũy tre saulưng nhà thờ Tân Hương, tại khu vực Cộng đoàn Nữ tu Phaolô Têrêxa bây giờ, ngày xưa là Nghĩa trang (kơtu) của làng Plei Rơhai. Còn khu đất chỗ chôn cất các cha nằm về hướng đông của nhà thờ Tân Hương, cách nhà thờ khoảng 300m trên đường Nguyễn Huệ ngày nay.
[5] x. “Sự mở đạo xứ Kontum”, cha P.Ban, Chức Dịch Thơ Tín, địa phận Kontum No 36, tháng 4/1936, tr.424.