This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Lesbrief bij het prentenboek van het jaar 2013
Nog 100 nachtjes slapen
Het Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie (Etoc) ondersteunt het doel van De
Nationale Voorleesdagen van harte en biedt u (als medewerker in kinderopvang/
peuterspeelzaal, leerkracht van groep 1 en 2 of anderszins geïnteresseerde) in deze lesbrief een
aantal suggesties rond het prentenboek van het jaar: Nog 100 nachtjes slapen.
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 2
Inhoud
Inleiding 3
Goed voorlezen, hoe gaat dat? 4
Fase 1: De oriëntatie 5
Fase 2: Het voorlezen 6
Fase 3: De afronding 8
Fase 4: De verwerking 9
Andere prentenboeken bij de thema’s 11
Voorlezen is belangrijk… 12
Over Nog 100 nachtjes slapen 13
Over het Etoc 14
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 3
Inleiding
Het Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie (Etoc) ondersteunt het doel van De Nationale
Voorleesdagen van harte en biedt u (als medewerker in kinderopvang/ peuterspeelzaal, leerkracht van
groep 1 en 2 of anderszins geïnteresseerde) in deze lesbrief een aantal suggesties rond het prentenboek
van het jaar: Nog 100 nachtjes slapen.
Elk jaar kiest een jury van jeugdbibliothecarissen het prentenboek van het jaar. In 2013 is het boek Nog
100 nachtjes slapen van Milja Praagman gekozen. Nog 100 nachtjes slapen gaat over Dorus, die nog lang
niet jarig is, maar wel graag een feestje wil vieren. Gelukkig mag ze van mama wel spelen met een schaar.
Maar of ze daarmee doet wat mama bedoeld had…
In deze lesbrief vindt u tips en suggesties hoe u op een taalontwikkelende manier met dit prentenboek in
uw groep aan het werk kunt gaan.
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 4
Goed voorlezen, hoe gaat dat?
Het prentenboek Nog 100 nachtjes slapen biedt tal van mogelijkheden voor interactief voorlezen. In deze
lesbrief geven we enkele suggesties voor de verschillende fasen van het voorlezen:
1. De oriëntatie
In deze fase laat u de kinderen kennismaken met het boek en het thema ‘ondeugend zijn’ en/of
‘feest’.
2. Het voorlezen
Tijdens het voorlezen laat u de kinderen reageren en besteedt u aandacht aan moeilijke woorden.
U kunt de kinderen af en toe laten voorspellen hoe het verhaal verder zal gaan.
3. De afronding
Samen met de kinderen kijkt u terug op het verhaal.
4. De verwerking
In deze fase gaan de kinderen zelf met het boek aan de slag.
De verschillende fasen worden op de volgende pagina’s verder uitgewerkt. Voordat u echter van start
gaat, is het verstandig om aandacht te schenken aan de volgende zaken:
Lees het boek Nog 100 nachtjes slapen van tevoren goed door en let daarbij op de woorden die u
aan de orde wilt laten komen voor woordenschatuitbreiding. Denk aan woorden als:
naaimachine, driehoek, pruttelen, fornuis, kostuums, politiebureau, uniform en circusdirecteur.
Bedenk hoe u de thema’s ‘feest’ en ‘ondeugend zijn’ onder de aandacht brengt en welke
materialen u daarvoor nodig heeft.
Richt het klaslokaal of de leeshoek in, in de sfeer van het boek. Of maak een verteltafel rondom
het boek met foto’s, fotoboeken, het boekje en zo mogelijk het vingerpopje bij het boek. Ook de
materialen die u gebruikt hebt voor de introductie kunnen op de verteltafel komen te staan. U
kunt hierbij denken aan materialen die te maken hebben met feest (vlaggetjes, kostuums, andere
versiering) en materialen die te maken hebben met ‘knippen’ (schaar, lapjes stof met allerlei
prints, driehoeken).
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 5
Fase 1: De oriëntatie
Er zijn verschillende manieren om een prentenboek te introduceren. Belangrijk bij de introductie is dat de
voorkennis rondom het centrale thema van het boek geactiveerd wordt en de kinderen nieuwsgierig
worden naar het verhaal. Hieronder staan enkele suggesties:
Zorg ervoor dat de plaatjes in het boek tijdens het voorlezen goed zichtbaar blijven voor de
kinderen. Laat het boek op een standaard staan en lees het ‘vanaf de zijkant’ voor. Of kopieer de
tekst en lees de gekopieerde tekst voor terwijl je het boek en de plaatjes laat zien. Het is
belangrijk dat de kinderen de plaatjes goed kunnen zien om het verhaal te kunnen volgen. De
plaatjes in het boek geven namelijk extra informatie die het verhaal spannender maakt. Zo zien
de kinderen goed dat Dorus zich verschuilt in de kledingkast of bij het politiebureau.
Houd een gesprekje naar aanleiding van het plaatje op de kaft van het boek. Pak het prentenboek
erbij. Vraag wie het boek al kent: diegene mag nog even niks verklappen! Laat de kinderen
beschrijven wat ze zien. Vertel ook dat het boek Nog 100 nachtjes slapen heet. Vraag: ‘Waar
denken jullie dat het boek over gaat?’ Laat de kinderen er niet zomaar op los fantaseren, maar
vraag waarom ze iets denken.
Voer een gesprek met de kinderen over verjaardag vieren. Wanneer ben je jarig? Duurt dat nog
lang? Wat hoort er allemaal bij het vieren van een verjaardag? Hangen jullie thuis ook versiering
op? Zorg dat het gesprek uiteindelijk uitkomt bij de versiering en laat kinderen nadenken over
hoe je aan versiering kunt komen: je kunt het kopen, maar ook zelf maken.
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 6
Fase 2: Het voorlezen
Na de oriëntatie op het boek, kan het echte werk beginnen: het voorlezen! Probeer het voorlezen voor de
kinderen zo aantrekkelijk mogelijk te maken en geef ze de ruimte om te reageren. Kinderen vinden het
leuk om hun eigen ideeën en ervaringen in te brengen.
Stil zijn tijdens het voorlezen
Soms kan het heel goed werken om een bladzijde om te slaan en dan eerst even helemaal niets te zeggen
en alleen samen met de kinderen te kijken naar de tekening. Vaak lokt dat spontaan al reacties op bij
kinderen, waar u vervolgens even op in kunt gaan.
omschrijving pagina interactief voorlezen extra mogelijkheden
Dorus zit op de kruk met kussens bij haar bed.
De eerste bladzijde bekijken. Zeg eerst niets, wacht de reactie van de kinderen af. Vraag: Wat zou er met Dorus aan de hand zijn? Lees de tekst voor.
Vraag: Hoe voelt Dorus zich? Hoe kun je dat zien?
Mama zit achter de naaimachine.
Vraag: Wie weet wat een naaimachine is? Wat doe je met een naaimachine?
Dorus knipt haar eerste driehoek.
Doe tijdens het voorlezen het knippen na met uw vingers.
Vraag: Hoe voelt Dorus zich nu? Hoe kun je dat zien?
Mama is aan het koken.
Lees de tekst voor. Zeg: Oei, wat doet Dorus nou? Laat de kinderen reageren.
Dorus knipt in de kledingkast.
Bekijk de bladzijde. Zeg niets, maar laat de kinderen eerst reageren. Lees dan de tekst voor.
Laat de kinderen Dorus zoeken. Vraag: Welk stukje stof hoort bij welke jurk?
Dorus knipt in de kleren aan de waslijn.
Laat de kinderen het juiste kostuum bij het afgeknipte stukje stof zoeken.
Afbeelding van het balkon van tante.
Bekijk de bladzijde. Vraag: Wie ziet Dorus? Wat doet ze hier? Lees de tekst voor.
Dorus is bij het politiebureau.
Lees de tekst voor. Vraag: Wie van de andere mensen op het plaatje ziet er dat Dorus aan het knippen is? Zeg: Volgens mij is dat meisje ook een beetje verdrietig. Hoe zou dat komen?
Wie ziet de politieagent? Hoe weet je dat hij de politieagent is? (Praat over uniformen).
Het meisje wijst de weg naar Dorus’ huis.
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 7
Dorus staat bij de voordeur.
Iedereen kijkt naar de slinger.
Bekijk de bladzijde. Zeg eerst niets. Wacht de reactie van de kinderen af. Lees dan de tekst voor.
Bespreek met de kinderen welke figuren ze op de afbeelding zien (clown, prinses, circusdirecteur, politieagent, kinderen).
Dorus, moeder en anderen dansen onder de slinger.
Vraag de kinderen: Welk vlaggetjes zijn uit de kleren die je ziet, geknipt?
De prinses, de politieagent en anderen dansen onder de slinger.
Vraag: Hoe voelt iedereen zich?
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 8
Fase 3: De afronding
Na het voorlezen is het tijd om het verhaal af te ronden. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden:
Laat (één van) de kinderen het verhaal opnieuw in eigen woorden vertellen. Zo horen ze het
verhaal nogmaals en bovendien kun je kijken of de kinderen het verhaal goed meegekregen
hebben.
Praat met de kinderen over de belangrijkste gebeurtenissen in het verhaal:
o Waarom knipte Dorus allemaal driehoeken?
o Hoe reageren het meisje, de agent en de clown als ze zien dat er een driehoek uit hun
kleding is?
o Hoe reageren ze als ze de vlaggetjes zien?
Voor kinderen die al wat ouder zijn:
o Is Dorus ondeugend? Waarom wel of niet?
o Waarom vinden de mensen het uiteindelijk niet zo erg wat Dorus gedaan heeft?
Praat met de kinderen over de verschillende soorten kleren die in het boek voorkomen: kostuums
(om te verkleden), uniform (van de politieagent), kinderkleren (aan de waslijn van tante).
o Wie dragen er allemaal een uniform?
o Wanneer draag je een kostuum?
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 9
Fase 4: De verwerking
Nadat het boek gelezen is, kunnen de kinderen op verschillende manieren met het thema van het boek
aan de slag. Op internet vindt u tal van materialen om met de kinderen in de groep het verhaal te
verwerken. Het Etoc selecteerde er enkelen voor u en vulde ze aan met eigen ideeën.
Ik ben lekker stout!
Soms is het best leuk om lekker stout te zijn! Voer een klassengesprek over stout zijn. Welke
stoute dingen zouden de kinderen wel willen doen? Of wat hebben ze voor stoute dingen gedaan?
Laat de kinderen daarover aan elkaar vertellen. Vinden ze het echt stout wat een ander kind
vertelt? Kunnen ze nog iets stouts verzinnen?
Lees ook het gedicht ‘Ik ben lekker stout’ van Annie M.G. Schmidt voor:
Ik wil niet meer, ik wil niet meer! Ik wil geen handjes geven! Ik wil niet zeggen elke keer: Jawel mevrouw, jawel meneer... nee, nooit meer in m'n leven! Ik hou m'n handen op m'n rug en ik zeg lekker niks terug! Ik wil geen vieze havermout, ik wil geen tandjes poetsen! Ik wil lekker knoeien met het zout, ik wil niet aardig zijn, maar stout en van de leuning roetsen en schipbreuk spelen in de teil en ik wil spugen op het zeil!
En heel hard stampen in een plas en dan m'n tong uitsteken en morsen op m'n nieuwe jas en ik wil overmorgen pas weer met twee woorden spreken! En ik wil alles wat niet mag, de hele dag, de hele dag! En ik wil op de kanapee met hele vuile schoenen en ik wil aldoor gillen: nee! En ik wil met de melkboer mee en dan het paardje zoenen. En dat is alles wat ik wil en als ze kwaad zijn, zeg ik: Bil!
(Dit liedje is ook op muziek gezet, o.a. uitgevoerd door V.O.F De Kunst, via Youtube)
‘Pak je schaarlied’ en ‘Kniplied’, teksten te vinden op de website van Cubiss:
http://tinyurl.com/cubiss-kniplied
Bij het lied ‘Pak je schaar’ is ook een werkblad te downloaden
http://tinyurl.com/cubiss-werkbladen
Ga samen met de groep de klas versieren: laat de kinderen van te voren bedenken én met elkaar
bespreken (in kleine groepjes) wat ze gaan versieren, waarmee ze gaan versieren, en hoe ze dat
gaan doen (wat hebben ze nodig?).
Op de website van Cubiss zijn eveneens kopieerbladen voor het kroontje van Dorus of een
werkblad voor een vlaggenlijn te vinden: (www.cubiss.nl of direct via http://tinyurl.com/cubiss-
werkbladen)
Knip met de kinderen vormen: een driehoek wordt een vlag, maar wat kunnen de kinderen
maken van een geknipte cirkel of een geknipt vierkant?
Christiane Nieuwmeijer (2008) Het prentenboek als invalshoek - Werken met prentenboeken in
het basisonderwijs. Van Gorcum (http://tinyurl.com/prentenboek-basis).
Op Leraar24 vind je inspirerende filmpjes rond voorlezen en prentenboeken. Kijk bijvoorbeeld
naar Taalontwikkeling met prentenboeken http://www.leraar24.nl/video/535 of naar Interactief
voorlezen http://www.leraar24.nl/video/2133.
Expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie Lesbrief Nog 100 nachtjes slapen - 13
Over Nog 100 nachtjes slapen Auteur Milja Praagman Leeftijd vanaf ca 3 jaar Illustrator Milja Praagman ISBN 9789025857127 Uitgever Leopold Thema’s Feest, moeder-kind,
stout zijn Jaar 2011
Milja Praagman (Amsterdam, 1971) studeerde grafisch ontwerpen aan de Academie
voor Beeldende Kunsten St.-Joost in Breda. Jarenlang werkte ze als zelfstandig
ontwerper /illustrator voor o.a. Okki, Bobo en Sesamstraat. In 2004 verscheen haar
eerste prentenboek, Meneer Po, bij uitgeverij Lannoo. Meer informatie over deze
schrijfster vindt u op www.miljapraagman.nl.
Voor De Nationale Voorleesdagen 2013 zal er weer een speciale mini-editie van het
Prentenboek van het Jaar verschijnen, inclusief dvd. Op de dvd is een animatie van het
boek te zien en wordt het verhaal voorgelezen. De speciale editie is vanaf woensdag 23 januari 2013 te
verkrijgen in de boekhandel voor slechts € 5, -.
Korte inhoud
Nog 100 nachtjes slapen en dan is zij pas jarig. Honderd nachtjes, dat is heel lang voor een peuter of
kleuter die nog maar net tot tien kan tellen.
Dorus wil nu een feest! Mama is druk aan het naaien en zij is heel duidelijk naar Dorus: geen verjaardag,
dus ook geen feest. Dorus mag wel lekker spelen. Ze krijgt van mama twee mooie lappen stof en een
schaar. Dorus knipt en knipt en… knipt driehoekjes. En het driehoekje lijkt wel een soort vlaggetje. Dat is
leuk! Ze vraagt aan mama of zij nog meer mag knippen. Ja, zegt Mama, terwijl die druk bezig is met
koken en telefoneren. Vol enthousiasme gaat Dorus naar boven en knipt driehoeken uit de kleren van
mama, daarna uit de mooie kostuums aan de waslijn, uit de kinderkleren die bij tante aan de waslijn
hangen, zelfs uit het uniform van een politieagent.
Alle eigenaren van de kledingstukken melden zich boos bij het politiebureau. Eén meisje weet wie het
gedaan heeft en in optocht gaan zij naar het huis van Dorus. Daar zien zij bij Dorus thuis wat er gebeurd
is met alle driehoekjes: een prachtige vrolijke slinger hangt in de kamer en iedereen herkent zijn eigen
vlaggetje.
Dat is mooi! Ze barsten in lachen uit en vieren een groot feest en dansen door tot laat in de avond.
(Probiblio)
Recensie
Als je maar tot tien kunt tellen, duren honderd nachtjes slapen voordat je eindelijk je verjaardag kunt
vieren, veel te lang. Dorus maakt haar eigen feestje, want ze mocht toch knippen van mama?
Fantasievol prentenboek met een feestelijk slot waarin de bondige tekst een eenheid vormt met de fraai
vormgegeven, licht Slavisch getinte illustraties over een dubbele pagina, uitgewerkt in aparte, frisse
kleurstellingen tegen een witte achtergrond. Op de binnenplaten achterin loopt de vrolijke illustratie
van de laatste twee pagina's verder. Rechthoekig prentenboek met op de omslag de hoofdpersoon
omringd door kleurrijke, bont geschakeerde vlaggetjes. Aantrekkelijke, verzorgde uitgave van de
auteur/illustrator van 'Kom maar binnen' en 'Mijn mama is een prinses'.