Top Banner
НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII Бие даан суралцах ажлын дэвтэр Суралцахуйн зураглалтай ажиллах алхам:
18

НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

Apr 21, 2022

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIIIБие даан суралцах ажлын дэвтэр

Суралцахуйн зураглалтай

ажиллах алхам:

Page 2: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

I II III

8.1б. Танай орон нутагт чиний харьяалагддаг ямар бүлгүүд болон ямар,

ямар байгууллага байгааг жагсаан бичээрэй. Жуулчдад зориулан орон

нутгийнхаа байгууллагуудын байршлыг харуулсан зураглал хийнэ үү.

8.1в. Доорх гурвалжинд эрдэмтэн А.Маслоугийн тодорхойлсон “Хүний

хэрэгцээний шатлал”-ыг зөв дарааллаар байрлуулаарай.

8.1г. Танай орон нутгийн хүмүүсийн амьдралын дараах хэрэгцээг ямар

байгууллага, бүлгүүд хангадаг вэ? Нэрлэж бичээрэй.

Мөнгө санхүүгийн хэрэгцээ Өөрийгөө илэрхийлэх хэрэгцээ

Сурч, боловсрох хэрэгцээ Бие физиологийн хэрэгцээ

Аюулгүй байдлын хэрэгцээ Хүндлэл хүлээх хэрэгцээ

8.1а. Сурагч та өөр орон нутагт

амьдарч буй найздаа ил захидал

илгээх гэвэл, хаанаас энэхүү захидлаа

илгээж байгаагаа мэдээлээрэй.

Хэнээс:Хаанаас: ...... хот, аймаг

.......... дүүрэг, сум .......... баг .... гудамж, байр ......

тоотоос илгээв.

Өөрийгөө илэрхийлэх хэрэгцээ

1

Эхэлсэн.... он.....сар.....өдөр....цаг

Дууссан.... он.....сар.....өдөр....цаг

Бүлэг: Хувь хүн ба нийгэм

Сурагчийн овог, нэр:..........................

Page 3: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

8.1д. Орон нутгийн тулгамдсан асуудал гэж юу вэ? Өөрийн үгээр

тайлбарлан бичнэ үү.

8.1е. Орон нутгийн тулгамдсан асуудлуудаа жагсаан бичээрэй.

8.1ё. Зөрчилдөөний ангилалтай холбогдох утгуудыг олж будаарай.

8.1ж. Зөрчилдөөнийг шийдвэрлэх хандлагуудын тухай Томас-Килманы

загварыг нэрлэн бичнэ үү.

ХУВЬ ХҮН БА НИЙГЭМ

2 од хэсэгт гүйцэтгэсэн даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн, чадсан

даалгаврын харгалзах дугаарыг, 1 хүсэл хэсэгт дутуу ойлгосон, ойлгоогүй,

дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын харгалзах дугаарыг тус тус бичнэ үү.

Хоёр од Нэг хүсэл Багшийн тэмдэглэл

Өөрийгөө үнэлээрэй.

2

I II III

Page 4: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА НИЙГЭМ I II III

8.2б. Тохиолдлыг шинжлээрэй.

“Нийгэм судлал VIII” сурах бичгийн 17 дахь талаас

Тохиолдол 1, 2-ыг уншаад, доорх асуултын дагуу дүн

шинжилгээ хийгээрэй.

Сурах бичгийг дараах QR кодоор орж ашиглана уу!

а) Асуудал үүссэн үндсэн болон нийтлэг шалтгаан нь юу байна вэ?

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

б) Үүссэн асуудлуудыг шийдвэрлэхгүй бол тухайн орон нутагт цаашид

ямар үр дагавар гарч болзошгүй вэ? Олон талаас нь харж тайлбар бичнэ

үү.

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

в)Танай орон нутагт дээрх тохиолдлуудтай төстэй, хүмүүсийн нийгмийн

байр суурь, эрх ашгийн ялгаатай байдлаас үүдэлтэй ямар асуудлууд бий

болсон бэ? Жагсаан бичээрэй.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

8.2а. Мэдээллийг уншиж шинжлээд, асуултад хариулаарай.

Монголын Шинжлэх ухааны академийн Философи, социологи, эрхийн

хүрээлэнгийн судлаачид нийгмийн бүлгүүдийн харилцаанд гарч буй

өөрчлөлтийн талаар судлан үзэхдээ хот, суурин газрын хүмүүс хоорондын

харилцаанд ойр дотно, нөхөрсөг байдал хэрхэн өөрчлөгдөж буй талаар

дараах судалгааны дүнг танилцуулсан байна.

Хот, суурин газрын хүмүүсийн харилцааны дотно нөхөрсөг байдал,

хувиар

Асуулт: Хоёрдогч бүлгийн харилцаанд гарч буй өөрчлөлтийн өсөлт,

бууралтыг анхдагч бүлгийн харилцааны өөрчлөлтийн өсөлт, бууралттай

харьцуулан бичнэ үү. Өөрчлөлтүүдийн шалтгаан нь юу байж болох вэ?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3

Page 5: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА НИЙГЭМ

8.2в. Зөрчилдөөний улмаас зөрчилдөгч талуудад ямар эрсдлүүд үүсч

болох вэ?

8.2г. Зөрчилдөөнийг шийдвэрлэх хандлагуудын тухай Томас-Киллманы

загвар тус бүрийн ялгааг харьцуулан харуулсан тайлбар, жишээг

хүснэгтээр илэрхийлээрэй. (Зайлсхийх, сөргөлдөх, буулт хийх, хамтран

ажиллах, харилцан буулт хийх)

8.2д. Тохиолдлыг шинжлээрэй.

“Нийгэм судлал VIII” Сурах бичгийн 22 дахь талаас

“Тохиолдол 1, 2”-ыг уншаад, доорх асуултын дагуу дүн

шинжилгээ хийгээрэй.

Сурах бичгийг дараах QR кодоор орж ашиглана уу.

а)Талуудын хооронд ямар нөхцөл байдал үүссэн бэ?

б)Тухайн нөхцөл байдал ямар шалтгааны улмаас үүссэн бэ?

в) Зөрчилдөөнийг эерэг болон сөрөг хандлагын аль нэгээр шийдвэрлэсэнтохиолдолд ямар үр дүнд хүрэхийг харьцуулан тайлбарлана уу.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

Өөрийгөө үнэлээрэй.

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

4

I II III

Page 6: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА НИЙГЭМ I II III

8.3а. Танай орон нутагт шинээр ямар нэгэн бүлэг, байгууллагыг бий болгох

хэрэгцээ, шаардлага байгаа юу? Хэрэв тийм бол ямар бүлэг, байгууллага

хэрэгтэй вэ? Шалтгааныг тайлбарлаж, өөрийн үндэслэл гарган, нотлон

бичнэ үү.

8.3б. Орон нутагт тулгамдсан асуудлууд ямар шалтгааны улмаас

үүссэнийг дүгнэж, ямар дарааллаар, хэрхэн шийдвэрлэх, түүнд хувь хүн,

бүлэг, байгууллагын оролцоо ямар байх талаар зөвлөмж

боловсруулаарай.а) Асуудал, шийдвэрлэх

дараалал:б) Хувь хүн, бүлэг, байгууллагын оролцоо:

в) Шийдвэрлэх арга зам, зөвлөгөө:

8.3в. Сурагч та аливаа зөрчил, маргааныг шийдвэрлэж байсан эерэг

аргаасаа хуваалцан, ангийнхандаа зориулж “Зөрчил, маргааныг эерэг

хандлагаар шийдвэрлэхийн ач тус” сэдвээр санамж бичээрэй.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

Өөрийгөө үнэлээрэй.

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

5

Page 7: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

8.1а. Соёл нь ямар хоёр хэлбэртэй вэ? Хариулж бичээрэй.

а............................ б............................

8.1б. Материаллаг соёл аль вэ? Зөв хариултыг будаарай.

❑ Баяр наадам❑ Археологийн олдвор

❑ Шинжлэх ухаан❑ Дээрх бүгд

8.1в. Оюуны соёлд аль нь багтах вэ? Зөв хариултыг будаарай.

❑ Мэдлэг, боловсрол❑ Байшин барилга

❑ Хөшөө дурсгал❑ Байгалийн үзэсгэлэнт газар

8.1г. Орон нутгийн соёл гэж юу вэ? Орон нутгийнхаа материаллаг болон

оюуны соёлоос тус бүр 2-ыг нэрлэж бичнэ үү.

8.1д. Цэгийн оронд дараах ойлголтуудаас зөвийг сонгон бичээрэй.

Өдөр тутмын аж төрөхүйд баримталдаг дэг журам, хууль дүрэм, ёс

заншил, уламжлал тэргүүтэн нь бүхэлдээ хүмүүсийн харилцаа, нийгмийн

дэг журмыг зохицуулж байдгийг ......... гэдэг.

а. Хууль б. Хэм хэмжээ в. Алдаа мадаг г. Зан заншил

Хэм хэмжээ нь ............, ............, ...............,-ын соёлыг илтгэн харуулдаг гол үзүүлэлт мөн.

а. Хувь хүний б. Бүлэг, байгууллагын в. Нийгмийн г. Бүгд зөв

8.1е. Хүн бусдын соёлыг ойлгож, хүндэтгэхийг илтгэх үйлдлийн

төрлүүдийг нэрлэн бичнэ үү.

6

I II IIIЭхэлсэн.... он.....сар.....өдөр....цаг

Дууссан.... он.....сар.....өдөр....цаг

Бүлэг: Хувь хүн ба соёл

Сурагчийн овог, нэр:..........................

Page 8: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ

8.1ё. Зохисгүй хэрэглээ, буруу хэвшил, гэмт хэрэг, шударга бус байдал,

авилга, байгаль орчинтой зүй бусаар харилцахыг ... гэнэ. Зөв хариултыг

сонгоорой.

А. Соёлын өөрчлөлт Б. Соёлын хожимдол В. Соёлын өөрчлөлт Г. Соёлын нэвчилт

8.1ж. Соёлын хожимдлын жишээг өнгөөр ялган будаарай.

8.1з. Соёлын өөрчлөлтөд нөлөөлөх хүчин зүйлсийн жишээг сонгоно уу.

Гадаадад цагаачлах, цахим тоглоомд донтох, байгалийнгамшигт үзэгдэлд нэрвэгдэх, уул овоо тахих, цахимаархарилцахдаа зүй бус үг хэрэглэх, шашин шүтлэг, угсаагарвалаар нь ялгаварлан хандах

байгалийн гамшиг, цаг уурын өөрчлөлт, цахим тоглоомд донтох,уул овоо тахих, япон улсын оюутнууд монголд амьдрах, шашиншүтлэг, угсаа гарвалаар нь ялгаварлан хандах, XX зуундкомпьютер бүтээв.

Өөрийгөө үнэлээрэй.

2 од хэсэгт гүйцэтгэсэн даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн, чадсан

даалгаврын харгалзах дугаарыг, 1 хүсэл хэсэгт дутуу ойлгосон, ойлгоогүй,

дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын харгалзах дугаарыг тус тус бичнэ үү.

Хоёр од Нэг хүсэл Багшийн тэмдэглэл

7

I II III

Page 9: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ

8.2а. Соёл, материаллаг соёл, оюуны соёл гэсэн ойлголтуудын хамаарлыг

зөв үзүүлсэн бүдүүвч аль нь вэ? Сонгосон бүдүүвчийнхээ дагуу тайлбар

бичнэ үү.

8.2б. Танай орон нутгийн гол бахархал болсон соёлын үнэт зүйл юу вэ?

Ямар шалгуурын үүднээс хамгийн гол бахархал хэмээн үзэж байгаагаа

бичнэ үү.

8.2в. Зөв утгыг холбож, албан ба албан бус хэм хэмжээний ялгаатай болон

төсөөтэй шинжийг харьцуулан бичээрэй.

8.2г. Орон нутгийнхаа өв соёлыг хайрлан хамгаалахад албан болон албан

бус ямар хэм хэмжээг танай орон нутагт дагаж мөрддөг вэ? Жишээ гаргаж,

хүснэгтээр харуулна уу.

а) Тохиолдол ямар нөхцөл байдлыг илэрхийлж байна вэ?

б) Дээрх нөхцөл байдал ямар шалтгаанаас болж үүссэн бэ?

8.2д. Тохиолдол шинжлээрэй.

Дараах QR кодоор нэвтэрч VIII анги “Бусдын соёлыг

ойлгож, хэрхэн хүндэтгэлтэй хандах вэ?” сэдэвт хичээлийг

үзээрэй. Оюутан Б, З нарт юу тохиолдсонтой танилцан,

дараах асуултын дагуу дүн шинжилгээ хийнэ үү.

.................................

.................................

.................................

.................................

8

I II III

Page 10: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ

Соёлын өөрчлөлт Соёлын хожимдол

Тайлбар

Жишээ

Бий болсон шалтгаан, үр дагавар

8.2е. Таны бодлоор соёлын хожимдол гэсэн ойлголт аль зурагт холбогдох вэ?Яагаад?

в) Б, З нарын ангийн оюутнууд тэдэнтэй харилцахдаа ямар алдаа гаргасан

бэ?

г) Тохиолдолд орон нутгийн соёлын ялгаатай байдал хэрхэн илэрч байна

вэ?

8.2ё. “Соёлын өөрчлөлт”, “Соёлын хожимдол” хэмээх ойлголтын

тайлбар, жишээ болон бий болсон шалтгаан, үр дагаврын талаар дараах

хүснэгтэд бичээрэй. Орон нутгийнхаа жишээгээр аль болох нотлож бичнэ

үү.

Өөрийгөө үнэлээрэй.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

9

I II III

Page 11: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ I II III

8.3а. “Би орон нутгийнхаа түүх, соёлоор бахархдаг“ сэдэвт соёлын

өвийн танилцуулга сэтгүүлийн нүүр бэлтгээрэй. Дараах алхмын дагуу

хийнэ үү.

1.2.3.4.5.

Орон нутгийнхаа соёлын үнэт зүйлсийн жагсаалт гаргаарай.

Танилцуулгыг бичихдээ уг соёлын өв ямар түүх өгүүлдэг, яагаад

хайрлан хамгаалах, бахархах, өвлөх ёстой талаар мэдээлэл

оруулаарай.

Тайлбар:

Тайлбар:

Тайлбар:

Орон нутгийнхаа соёлын дурсгалт газруудын байршлын

зураглал хийгээрэй.

Зураглал:Сургуулийнхаа сурагчдад

зориулж, орон нутгийнхаа соёлын өвийг хэрхэн хайрлан хамгаалах, өвлөх талаар зөвлөмж бичээрэй.

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ I II III

10

Page 12: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ I II IIIХУВЬ ХҮН БА СОЁЛ I II III

8.3г. Орон нутагт бий болсон соёлын хожимдлыг арилгахад сурагч та ямар

хувь нэмэр оруулж болох вэ? Мөн энэ талаар ямар зүйлийг манлайлан

хийж, үе тэнгийнхэндээ үлгэр дуурайл үзүүлэх вэ? Доорх хүснэгтэд

хариулж бичнэ үү.

Би дараах хувь нэмрийг оруулж чадна

Би дараах зүйлсийг манлайлан хийж чадна

8.3б. Орон нутгийнхаа соёлд хүндэтгэлтэй хандахаас гадна бусдын соёлдхүндэтгэлтэй хандахын учир, ач холбогдлыг илэрхийлсэн сониндзориулсан товч нийтлэл бичнэ үү.

8.3в. Та өмнөх даалгавраар оюутан Б, З нарт тохиолдсон асуудалтай

танилцаж, тохиолдолд дүн шинжилгээ хийсэн. Энэ удаад тэдний

ангийнханд зориулсан асуудлыг хэрхэн зохистой шийдвэрлэх, бусдын орон

нутгийн соёлд хэрхэн хүндэтгэлтэй хандах талаар санал боловсруулан

бичээрэй.

Өөрийгөө үнэлээрэй.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

11

Page 13: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

8.1а. Аж ахуйн нэгжийн төрлүүдийг нэрлэж, төрөл тус бүрт холбогдох орон

нутгийнхаа аж ахуйн нэгжүүдийг бичээрэй.

8.1б. Орон нутгийн эдийн засгийн салбаруудад үл хамаарахыг олоорой.

Үйлдвэрлэл Худалдаа, үйлчилгээ Хөдөө аж ахуй Соёлын төв

8.1в. Улсын бүртгэлд бүртгэгдэж, ашиг олох зорилгоор үйл ажиллагаа

эрхэлдэг, орон нутгийн эдийн засагт хамгийн чухал нөлөөтэй байгууллага

аль нь вэ? Зөв хариултыг сонгоно уу.

Төрийн байгууллага ААН Төрийн бус байгууллага Дэлгүүр

8.1г. Үйлдвэрлэлийн үйл явцыг зөв дараалалд оруулаарай.

Аж ахуйн нэгжийн төрлүүдМанай орон нутгийн аж ахуйн нэгжүүд

/жишээгээр тайлбарлах/

8.1д. Доорх ойлголтуудыг утгын зөв дараалалд оруулж, “Зах зээл”-ийн

тодорхойлолтыг гаргаарай.

тэдэнд бараагаа Зах зээл нь ашиг олох сонирхолтой мөнгөтэй, түүнийгээ зарцуулах сонирхолтой худалдан авагч буюу борлуулж худалдагч харилцан буюу хэрэглэгчид, үйлдвэрлэгчдийн хоорондын

үйлчлэл юм.

8.1е. Орон нутгийн зах зээлийн орчинг зураглан үзүүлж, түүнд оролцогч

талуудыг нэрлэн бичээрэй.

8.1ё. Зөв ойлголтыг нөхөж бичээрэй.

➢ Баялаг бүтээж ашиг олсон иргэд, аж ахуйн нэгжүүд татвар төлж, орон

нутагт мөнгөн хөрөнгийн сан бүрдүүлэхийг ............................ гэнэ.

Орц Гарц

Хувиргалт

12

I II IIIЭхэлсэн.... он.....сар.....өдөр....цаг

Дууссан.... он.....сар.....өдөр....цаг

Бүлэг: Хувь хүн ба эдийн засаг

Сурагчийн овог, нэр:..........................

Page 14: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА ЭДИЙН ЗАСАГ

Зөв хийсэн эсэхээ:ЭНЭНэ❑ Нийгэм судлал VIII сурах

бичгийн 43-58 дахталаас хайгуул хийжшалгаарай.

❑ Багшаасаа асууж,тусламж аваарай.

8.1к. Бизнес төлөвлөгөөний бүтцийг нэрлэн бичээрэй.

➢ Тухайн зах зээлд нийлүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй бөгөөд үйлдвэрлэх

боломжтой бараа үйлчилгээний тоо хэмжээг ....... гэнэ.

А. Эдийн засаг Б. Зах зээл В. Эрэлт Г. Нийлүүлэлт

➢ Иргэдээс бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авахдаа төлж буй мөнгөн

дүнг юу гэх вэ?

..................

8.1ж. Зах зээлийн тэнцвэрт үнэ гэж юу вэ? Ямар үед тэнцвэрт үнэ бий

болдог вэ? Хариулж бичнэ үү.

8.1з. Дараах тохиолдлуудын аль нь “эрэлт” ойлголтыг илэрхийлж байна

вэ? Зөв хариултыг сонгоорой.

❑ Сурагч Цогоо энэ номыг худалдан авах хүсэлгүй бас цуглуулсан мөнгө ч

үгүй байжээ.

❑ Харин Болд 30.000 төгрөгтэй, бас ном зайлшгүй хэрэгтэй байсан тул уг

номыг худалдан авав.

❑ Сурагч Батаа гадаад хэлний мэдлэгээ дээшлүүлэх зорилгоор юуны

түрүүн англи хэлний ном авах хэрэгтэй гэж үзэн 20.000 төгрөг

цуглуулжээ. Гэтэл дэлгүүрт очтол англи хэлний номын үнэ 30.000 төгрөг

болж өссөн тул мөнгө нь хүрэлцэхгүй болжээ.

❑ Сурагч Туяа энэ номыг худалдан авах боломжтой ч хэрэгцээгүй байв.

8.1и. Орон нутгийн төсөв гэж юу вэ? Орон нутгийн төсвийг хэрхэн

бүрдүүлдэг вэ? Өөрийн үгээр тайлбарлан бичнэ үү.

“2 од” хэсэгт гүйцэтгэсэн даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн, чадсан

даалгаврын харгалзах дугаарыг, “1 хүсэл” хэсэгт дутуу ойлгосон, ойлгоогүй,

дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын харгалзах дугаарыг тус тус бичнэ үү.

Хоёр од Нэг хүсэл Багшийн тэмдэглэл

Өөрийгөө үнэлээрэй.

13

I II III

Page 15: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

Вьти

ХУВЬ ХҮН БА ЭДИЙН ЗАСАГ

а) Ямар нөөцүүдийг ашиглан, ямар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг вэ?

в) Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны бүдүүвч зураглалыг хийгээрэй.

б) Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанаас ямар төрлийн зардлууд гарахыг жагсаан бичээрэй.

Эрхэлдэг үйл ажиллагаа:

Тус цех өдөрт 200 талх, 100 кг боов хийдэг. 1 талхны үнэ 1300 төгрөг, 1 кг

боов 2300 төгрөг. Тэднийх нийт 3 ажилтантай бөгөөд тус бүр 1 сарын

600000 төгрөгний цалинтай. Түүхий эд материал худалдан авахад өдөрт

150000 төгрөг, түрээс болон бусад зардалд сард 3000000 төгрөг

зарцуулдаг. Үүнээс татварын хуулийн дагуу олсон ашгийн 10%-ыг татварт

төлдөг.

Орлого: Зарлага:Ашиг:

8.2б. Батын ах аймагтаа талхны цех

ажиллуулдаг. Тэдний үйлдвэрийн 1 сарын

орлого, зарлага, ашгийн тооцооллыг хийнэ

үү.

8.2в. “Эрэлт” ба “Нийлүүлэлт” ойлголтын ялгааг харьцуулан бичнэ үү.

8.2г. Эрэлт ба Нийлүүлэлтийн харьцаа нь яагаад зах зээлийн үнийг

тодорхойлдог талаар тайлбар хийнэ үү.

8.2а. Орон нутгийн бизнесийн байгууллагуудаас нэгийг сонгож, дараах

шинжилгээг хийнэ үү.

14

I II III

Page 16: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА ЭДИЙН ЗАСАГ

8.2е. Тохиолдол шинжлээрэй.

“Нийгэм судлал VIII” Сурах бичгийн 55-56 дах талаас

“Тохиолдол.1: Баярын бизнес эрхлэлтийн тухай

уншаад доорх асуултын дагуу шинжилгээ хийгээрэй.

Сурах бичгийг дараах QR кодоор орж ашиглана уу!

а) Баярын бизнес санаа юу вэ? Түүнийг хэрхэн олсон бэ?

б) Баярын давуу тал юу вэ?

в) Бүтээгдэхүүнээ хэнд худалдаж, ямар хүмүүс хэрэглэсэн бэ?

г) Баяр бизнес эрхэлснээр түүний амьдралд ямар нөлөө үзүүлсэн бэ?

8.2д. Дараах хүснэгтийг ашиглан, Нэгдүгээрт: гурилын эрэлт,

нийлүүлэлтийн муруйг байгуулаарай. Хоёрдугаарт: зах зээлийн тэнцвэрт

үнэ хэд болохыг олно уу. Гуравдугаарт: Гурилын үнэ 600 төг. болон 900 төг.

болоход орон нутгийн зах зээлд уг бүтээгдэхүүний илүүдэл, хомсдол ямар

хэмжээтэй байхыг тооцоолж тайлбарлаарай.

Өөрийгөө үнэлээрэй.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

15

I II III

Page 17: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА ЭДИЙН ЗАСАГ I II III

8.3а. Өөрийн орон нутгийн аль нэг ААН-ийг сонгон аваарай.

➢ Үйлдвэрлэн гаргаж буй бүтээгдэхүүний нэр төрөл, үнэ, чанар зэрэгт

үнэлэлт, дүгнэлт өгнө үү.

➢ Цаашид тус ААН бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ сайжруулахын тулд юу хийх

хэрэгтэй вэ? Шинэ санаа гаргаарай.

➢ Тухайн ААН орон нутагтаа ямар нөлөө үзүүлж байгаа вэ? Үнэлэн

бичээрэй.

8.3б. Эрэлт болон нийлүүлэлтийн хуулийг мэдэх нь танд ямар ач

холбогдолтой вэ? Түүнийг илэрхийлсэн агуулга, үйл явдал бүхий зурагт

хуудас /комик/ хийгээрэй. Хийсэн зурагт хуудсаа энэ хуудсанд

хавсаргаарай.

8.3в. Бүтээгдэхүүний зах зээл ба орон нутгийн төсвийн тухай

ойлголтуудаар нийт 14 асуулт бүхий үгийн сүлжээ бүтээнэ үү. Бүтээсэн

үгийн сүлжээгээ энэ хуудсанд хавсаргаарай.

16

Page 18: НИЙГЭМ СУДЛАЛ VIII

ХУВЬ ХҮН БА ЭДИЙН ЗАСАГ I II III

8.3г. Орон нутагтаа жижиг бизнес эрхлэх төслийн санаа, зураглал

боловсруулна уу.

Уг санаа, зураглалдаа дараах зүйлсийг тусгаарай: үйлдвэрлэх бараа,

үйлчилгээний нэр төрөл, яагаад хүмүүст хэрэгтэй гэж үзэж байгаа, хэрхэн

үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэх, ямар нөөц, хөрөнгө хэрэгтэй, хэрхэн олж

авч ашиглах тухай тайлбар.

8.3д . Жижиг бизнес буюу үйлдвэрлэл эрхлэх төслийн санаа, зураглалаа

хэрэгжүүлснээр олох 1 сарын орлого, зарлага, ашгийн хэмжээ, эрсдэлийг

урьдчилан тооцоолж бичнэ үү.

Өөрийгөө үнэлээрэй.

Би хийж

дууссан

Би эргэлзэж

байна

Надад

тусламж

хэрэгтэй

байна

Багшийн

үнэлгээ

Таамаглаарай

“Би хийж дууссан” хэсэгт даалгавар бүрээс сайн ойлгосон, мэдсэн,

чадсан, “Би эргэлзэж байна” хэсэгт дутуу хийсэн, “Надад тусламж

хэрэгтэй байна” хэсэгт ойлгоогүй, дэмжлэг шаардлагатай даалгаврын

харгалзах дугаарыг тус тус бичээрэй.

17