Ανήλικα Θύματα Ενδοοικογενειακής Βίας και ο ρόλος του Εισαγγελέα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ

ΣΧΟΛΗ

NOΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥΔΙΚΑΙΟΥ

Β΄ εξάμηνο Ακαδ. Έτους: 2012-2013

ΘΕΜΑ:ΑΝΗΛΙΚΑ ΘΥΜΑΤΑ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

ΡΕΘΥΜΝΙΩΤΑΚΗ ΕΛΕΝΗ

ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ

ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ-ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΛΗ-ΚΥΡΙΑΚΗ1

Α.Μ: 1340201200102 Α.Μ: 1340201200020

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η βία (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική) ως μιαλανθάνουσα μέθοδος «επικοινωνίας» έχει πλέονλάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Προβάλλεταιαπροκάλυπτα σε διάφορες εκφάνσεις της κοινωνίας,όπως για παράδειγμα στα γήπεδα, στους δρόμους,στις τηλεοπτικές παραγωγές και συνεπακόλουθα στασχολεία και στην οικογένεια. Ενδεχομένως να έχειεγχαραχθεί και μέσα σ’ ένα αλλοτριωμένο σύστημα«αξιών», όπου ο βίαιος θεωρείται ο «δυνατός» καιο «αρχηγός». Οι καταστροφικές όμως συνέπειες τηςβίας (για το θύμα, για το θύτη, αλλά και για τηνκοινωνία ευρύτερα) είναι φυσικά αυτονόητες καιδεν χρήζουν περαιτέρω ερμηνείας. Η βία στην οικογένεια ενέχει ένα παράδοξο:η οικογένεια και το σπίτι υποτίθεται ότι είναιένας χώρος ασφάλειας και ηρεμίας. Επίσης,υποτίθεται ότι στο, σύγχρονο τουλάχιστον, ζευγάρι οι σύντροφοί έχουν λίγο πολύ διαλέξει οένας τον άλλον και ότι κάνουν παιδιά επίσης με τηθέλησή τους, ικανοποιώντας λιγότερο κοινωνικέςεπιταγές και περισσότερο δικές τους επιθυμίες.Παρόλα αυτά, για πολλούς ανθρώπους, κυρίως γιαγυναίκες και παιδιά, είναι χώρος καταπίεσης καιβίας, όπου θίγεται η αξιοπρέπεια και η σωματικήτους ακεραιότητα, ενώ πολλές φορές απειλείταιακόμη και η ζωή τους. Κάποτε τα περιστατικά βίας καιπαραβατικότητας των ανηλίκων αποτελούσαν κάτιτελείως άγνωστο για την ελληνική πραγματικότητα.Οι ανησυχίες των γονέων περιορίζονταν μόνο στηνεπίδοση των παιδιών τους στα μαθήματα και ο χώροςτου σχολείου ήταν για αυτά  εξίσου ασφαλής με το

2

σπίτι τους. Τα τελευταία χρόνια όμωςπαρουσιάζονται όλο και πιο συχνά περιστατικά βίαςκαι παραβατικότητας σε Γυμνάσια, Λύκεια αλλάπλέον και σε Δημοτικά σχολεία, γεγονός πουσυγκλονίζει και πανικοβάλλει πολλές οικογένειεςκυρίως των μεγάλων πόλεων. Η χώρα μας πλέον ζειέντονα την εποχή της παγκοσμιοποίησης και τομονοπολιτισμικό εκπαιδευτικό σύστημα που άλλοτευπήρχε, αντικαταστάθηκε πλέον από έναπολυπολιτισμικό και έντονα ποικιλόμορφο σύστημαστο οποίο η χώρα μας φαίνεται να μην έχεικαταφέρει να προσαρμοστεί ακόμη.  Η οικογένεια και το σχολείο ως ταμέγιστα συστήματα διαπαιδαγώγησης των παιδιών δενέχουν πετύχει ως τώρα να αναδείξουν υγιείςμεθόδους έκφρασης του θυμού. Ο θυμός είναι ένααπολύτως ανθρώπινο συναίσθημα και δεν πρέπει ναθεωρείται a priori ότι τον διαδέχεται ηεπιθετικότητα και η βία. Η διαχείρισή του μπορείνα γίνει με αποδεκτούς τρόπους που να μηνπληγώνουν τους άλλους, αλλά πρέπει κάποιος να τοδείξει στα παιδιά. Στην απουσία ολοκληρωμένηςσυναισθηματικής διαπαιδαγώγησης τα παιδιά τείνουννα εκφράζουν το θυμό τους με μη αποδεκτούςτρόπους, ενίοτε και επιθετικούς. Εξάλλου είναικαι αυτά μέλη μιας οργισμένης κοινωνίας πουπαράγει και αναπαράγει τον κύκλο της βίας χωρίςσταματημό. Αρκετές φορές τα παιδιά που δέχονταιβία στην οικογένειά τους παρουσιάζουν κι αυτάεπιθετική συμπεριφορά, επαληθεύοντας το αξίωμαότι η βία φέρνει βία. Μερικοί άνθρωποι ζουν τη βία καθημερινά καιέχουν τόσο πολύ αποθαρρυνθεί, που δεν μπορούνούτε καν πια να την αναγνωρίσουν. Ή φτάνουν ναπιστεύουν ότι το αξίζουν, ή ότι έτσι είναι καιδεν αλλάζει. Συνήθως αυτοί οι άνθρωποιαισθάνονται βαθιά αδύναμοι. Αισθάνονται ότι δεν

3

μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό. Ότι αυτή είναιη μόνη πραγματικότητα. Όμως, αυτό είναι λάθος!Αλλά για να αρχίζει αυτό να αλλάζει είναι πολύσημαντικό να ζητήσει την κατάλληλη βοήθεια καιαυτός που δέχεται τη βία, και αυτός που την ασκεί(σπανιότερο αλλά εξίσου σημαντικό). Μια έγκαιρηβοήθεια μπορεί να προλάβει μια εξαιρετικάδυσάρεστη τροπή της <<άλογης>> αυτής κατάστασης. Γιατί όμως η επίκληση της βοήθειας είναιτόσο σημαντική; Η απάντηση στο ερώτημα είναι γιανα προλάβουμε την κατάσταση αυτή πριν φτάσει σταάκρα, δηλ. στην αστυνομία ή ακόμα και στονΕισαγγελέα. Στην επιστήμη της ιατρικής υπάρχει ηαντίληψη ότι η πρόληψη είναι καλύτερη από τηθεραπεία γιατί όπως είναι γνωστό όταν επικρατείανομία τα όργανα της τάξεως και οι θεματοφύλακεςτου δικαίου πρέπει να επέμβουν για ναπροστατέψουν τα έννομα αγαθά. Τότε η οικογενειακήανοχή και οι δεσμοί <<αίματος>> που τους ενώνουνσπάνε και το λόγο έχει ο νόμος με ότι συνέπειεςαυτό μπορεί να έχει για τον θύτη αλλά πολλέςφορές και για το θύμα που στη συγκεκριμένηπερίπτωση είναι ένα μικρό παιδί.

ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ

Ως ενδοοικογενειακή βία ορίζεται οποιαδήποτεπαράνομη πράξη, παράλειψη ή συμπεριφορά με τηνοποία προκαλείται άμεσα σωματική, σεξουαλική ήψυχική βλάβη σε οποιοδήποτε μέλος της οικογένειαςαπό άλλο μέλος της οικογένειας και περιλαμβάνεικαι τη βία που ασκείται με σκοπό την επίτευξησεξουαλικής επαφής χωρίς τη συγκατάθεση τουθύματος, καθώς επίσης και τον περιορισμό τηςελευθερίας του.

4

Τις τρεις τελευταίες περίπου δεκαετίες δόθηκεμεγάλη προσοχή τόσο δημόσια όσο και επαγγελματικήστο φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας δίνονταςέμφαση κυρίως στην συζυγική κακοποίηση( συνήθωςτων γυναικών) και στη κακοποίηση των παιδιών καιγηραιότερων ενήλικων. Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλέςκαι διαφορετικές μορφές ενδοοικογενειακής βίαςκαι ένα άτομο μπορεί να αντιμετωπίσειπερισσότερες από μία.

Και ενώ το θέμα της ενδοοικογενειακής βίαςαποτελεί εδώ και δεκαετίες επίκεντρο του διεθνούςενδιαφέροντος για τη συντηρητική ελληνικήκοινωνία τo πρόβλημα αυτό παραμένει ταμπού καιχαρακτηρίζεται ως «οικογενειακό ζήτημα». Δυστυχώςτο πέπλο της σιωπής εμποδίζει την αντιμετώπισηκαι αποτρέπει από την ουσιαστική διερεύνηση.Παράλληλα λειτουργεί ως ανάχωμα στον παραγωγικόδιάλογο και τη λήψη απαραίτητων μέτρων.

ΚΥΡΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ

Σωματική βίαΑναφέρεται στη βίαιη συμπεριφορά μεταξύ των

μελών της οικογένειας, με αποτέλεσμα τηνπαραβίαση της σωματικής ακεραιότητας που μπορείνα περιλαμβάνει από τραυματισμούς μικρής ήμεγάλης έκτασης, ή ακόμα και να καταλήγουν καιστο θάνατο του θύματος (μελανιές, κτυπήματα,γρατσουνιές, κάψιμο, τσίμπημα, χαστούκιξυλοδαρμός, σπρώξιμο, στραγγαλισμός, το δάγκωμα,το λάκτισμα ,επίθεση με όπλο, σκληρήχειραγώγηση…). Η σωματική κακοποίηση μπορεί νααποτελέσει μεμονωμένο γεγονός ή μπορεί να συμβείεπανειλημμένα.

5

Σεξουαλική βίαΒίαιη επιβολή σεξουαλικών πράξεων αντίθετα

στην στάση ή επιθυμία του θύματος (χωρίς τηνσυνειδητή συγκατάθεση του θύματος). Η σεξουαλικήκακοποίηση και η εκμετάλλευση περιλαμβάνουν όλεςτις μορφές σεξουαλικής επίθεσης, παρενόχληση,συνουσία, αιμομιξία, χάιδεμα, έκθεση σεπορνογραφικό υλικό, επιδειξιμανία, ηχρησιμοποίηση ενός παιδιού για σεξουαλικό σκοπό ήαναγκασμός ενός παιδιού να συμμετέχει σεσεξουαλικές δραστηριότητες.

Ψυχολογική βίαΣυμπεριφορά επιβλαβή για την αίσθηση του

εαυτού ενός προσώπου, βάζοντας το σε κίνδυνοσοβαρών διαταραχών στη συμπεριφορά στασυναισθήματα ή και στη διανοητικότητα,Περιλαμβάνει επίθεση σε ένα πρόσωπο προφορικά μεφωνές, κραυγές, επικρίσεις, απειλές ήεκφοβισμούς, κριτική, λεκτικές απειλές, εκφοβισμόή εκμετάλλευση για να εξουσιαστεί κάποιος,συνήθεις αδικαιολόγητες απαιτήσεις ποινικάκαταδικαστέες, παρενοχλήσεις ή «καταδιώξεις» –που μπορούν να περιλάβουν απειλές προς έναπρόσωπο ή τους αγαπημένους του, την καταστροφήπεριουσιών ή τη βλάβη κατοικίδιων ζώων,τρομοκράτηση ενός προσώπου, έκθεση ενός παιδιούστην οικογενειακή βία.

Η ψυχολογική βία μπορεί να είναι:

1. Λεκτική : ύβρεις, προσβολές, απειλές καιεκφράσεις μειωτικές και υποτιμητικές.2. Κοινωνική: Στοχεύει στην απομόνωση τουθύματος. Ο θύτης απαγορεύει στο θύμα να έχει

6

οποιαδήποτε σχέση με συγγενείς, φίλους, γείτονεςή ακόμα και να εργαστεί.3. Οικονομική ή χρηματική: Πλήρης οικονομικήεξάρτηση του θύματος από τον θύτη. Περιλαμβάνει:κλοπή ή υπεξαίρεση, παρακράτηση χρημάτων πουπροορίζονται για την αγορά τροφίμων ή την ιατρικήθεραπεία, χειρισμός ή εκμετάλλευση κάποιου για τοοικονομικό κέρδος, άρνηση της πρόσβασης στουςοικονομικούς πόρους, αποτροπή ενός προσώπου απότο να απασχοληθεί, ή έχει τον έλεγχο της επιλογήςεπαγγέλματός τους.

ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ ΣΕ ΠΟΙΟΝ

Η πιο συχνά αναφερόμενη βία είναι αυτή πουδιαπράττεται από τον σύζυγο στην γυναίκα του αλλάκαι από την γυναίκα στον άντρα , από τους γονείςστα παιδιά , από τα παιδιά στους γονείς , μεταξύσυγγενών , μεταξύ του πρώην και του νυν συντρόφουκαθώς και στις ομοφυλόφιλες σχέσεις.

- Από τους γονείς προς τα παιδιά: Η επιθετική καιβίαιη συμπεριφορά των γονιών ενάντια στα παιδιάτους σημαίνει ότι ένας οι περισσότεροι ενήλικοιπου έχουν την ευθύνη της φροντίδας ενός παιδιούπροκαλούν ή επιτρέπουν να προκληθούν στο παιδίσωματικές κακώσεις ή συνθήκες στέρησης, μεαποτέλεσμα σοβαρές διαταραχές σωματικής,νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής.Ιδιαίτερη μορφή βίας αποτελεί η σεξουαλικήκακοποίηση, με πολλές συνέπειες στην ψυχική καισωματική υγεία του ατόμου. Επίσης βίαιησυμπεριφορά αποτελεί και η συστηματική έκθεση τουπαιδιού στη βία, π.χ. στην κακοποίηση της μητέραςή κάποιου άλλου μέλους της οικογένειας.

7

Οι στατιστικές δείχνουν ότι συχνότερα οι γυναίκεςσυμμετέχουν σε επιθετική συμπεριφορά απέναντι σταπαιδιά τους εξαιτίας του μεγάλου φορτίου το οποίοεπωμίζονται: μητρότητα, εργασία, νοικοκυριό. Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τον «παραδοσιακό» τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς τον οποίον συχνά οι γονείς επιθυμούν να υιοθετούν τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να φτάνουν στα όρια της επιθετικότητας προκειμένου να τα πείσουν –υποχρεώσουν να ενστερνιστούν τις δικές τους ιδέεςκαι αξίες.

- Από τα παιδιά προς τους γονείς: Η επιθετικότητατων γονέων συχνά παίρνει μια αντίθετη πορεία και στρέφεται εναντίον τους. Έτσι καταπιεσμένα παιδιά, επαναστατούν και ξεσπούν ενάντια στους ίδιους τους, τους γονείς στα πλαίσια της εκδίκησης και της διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους.

- Ανάμεσα στους συζύγους: Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μορφή επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς με θύμα συχνότερα τη γυναίκα. Ο ισχυρότερος επιβάλλεται στον ασθενέστερο τον οποίον και καταπιέζει. Στα πλαίσια της πατριαρχικής κοινωνίας η γυναίκα συχνά γίνεται αντικείμενο είσπραξης της συζυγικής βίας και εξουσίας.

Σπανιότερα συναντάμε την κακοποίηση του συζύγου από τη σύζυγο, αλλά συχνά παρατηρείται ένα είδος αντίδρασης της γυναίκας με επιθετικότητα ενάντια στο σύντροφό της, εξαιτίας της βίας που η ίδια έχει υποστεί από εκείνον.Η κακοποίηση με θύματα τις γυναίκες έχει ιδιαιτερότητες. Συνηθίζεται να μην συζητείται απότα θύματα και ταυτόχρονα το περιβάλλον δεν

8

παρεμβαίνει, αλλά επίσης διστάζει και να παροτρύνει τη γυναίκα να προστατευθεί.

- Ανάμεσα στα αδέρφια: Τα αδέρφια συχνάσυμπεριφέρονται επιθετικά το ένα στο άλλο σεμια προσπάθεια διεκδίκησης εξουσίας, τηςσυμπάθειας και της προτίμησης των γονέων.Έτσι συχνότερα αναφέρεται επιθετική και βίαιησυμπεριφορά από τα μεγαλύτερα προς ταμικρότερα αδέρφια.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΘΥΜΑΤΑΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

1.Σωματικά χαρακτηριστικά: Μελανιές, σημάδια από χτυπήματα και πληγές στο πρόσωπο και γενικά σε όλο τους το σώμα, τραυματικές βλάβες στη στοματική κοιλότητα, Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, δηλητηρίαση, εγκαύματα κ.α.

2.Νοητικά χαρακτηριστικά: προβλήματα στον τομέατης ανάπτυξης των γνωστικών λειτουργιών και της γλώσσας.

3.Συναισθηματικά χαρακτηριστικά- συμπεριφορά: Υπερευαισθησία όταν τα άλλα παιδιά κλαίνε, φόβος προς τους γονείς του, παγωμένο βλέμμα, παθητικότητα, επιθετικότητα, απομόνωση, φόβος, υπερευαισθησία, χαμηλή αυτό-εκτίμηση, αρνητισμός. Τέλος στην τάξη τα κακοποιημένα παιδιά προσπαθούν να κερδίσουν την προσοχή

9

του εκπαιδευτικού με διαταραχτική συμπεριφορά.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ

Η ψυχολογική, σεξουαλική και σωματική βία που μπορεί να εξασκηθεί πάνω σε ένα άτομο από οικείο του πρόσωπο, μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπλοκές στη σωματική και ψυχική του υγεία.

Μέσα σε ένα ζευγάρι, η άσκηση ψυχολογικής βίας από τον άνδρα ή την γυναίκα, μπορεί να έχει τόσο σοβαρές επιπτώσεις στο άλλο άτομο, όσο και η σωματική ή η σεξουαλική βία.

Το γεγονός ότι ένας άνδρας ή μία γυναίκα έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής κακοποίησης από το έτερο ήμισυ, συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο γιαμακροχρόνια προβλήματα υγείας. Τα συχνότερα προβλήματα που καταγράφονται μετά από μία μορφή βίας, είναι η κατάθλιψη, η χρήση ναρκωτικών, η κατάχρηση αλκοόλ, η ανάπτυξη μιας χρόνιας σωματικής ή ψυχικής ασθένειας.

Οι γυναίκες που έχουν πέσει θύματα κακοποίησης έχουν 3 φορές περισσότερο κίνδυνονα αναπτύξουν σωματικές ασθένειες όπως καρδιοπάθειες, ψηλή πίεση, διαβήτη, αρθρίτιδακαι καρκίνο.

Στους άνδρες που έχουν υποστεί ψυχολογική βίαο κίνδυνος για τις ίδιες σωματικές ασθένειες είναι επίσης 3 φορές πιο αυξημένος.

Oι επιπτώσεις στη ζωή του παιδιού είναι οι ακόλουθες:

10

Τα παιδιά ανεξάρτητα από το φύλο τους και την ηλικία τους έχουν ανάγκη την παρουσία της μητέραςτους για να εξελιχθούν φυσιολογικά. Η μητέρα δεν καλύπτει μόνον τις βιολογικές ανάγκες του παιδιούαλλά, κύρια, τις ψυχικές και συναισθηματικές. Στην πλέον κρίσιμη για τον άνθρωπο περίοδο της ζωής του, αυτή της παιδικής ηλικίας, η παρουσία αλλά και η σχέση και ο δεσμός με τη μητέρα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ομαλής και φυσιολογικής εξέλιξης του. Η απουσία του δεσμού αυτού προκαλεί καθυστέρηση σε όλους του τομείς ανάπτυξης, από το σωματικό μέχρι το νοητικό-αντιληπτικό και το συναισθηματικό-κοινωνικό. Όλοιοι μεγάλοι ψυχίατροι και ψυχολόγοι συμφωνούν ότι το μικρό αγόρι χρειάζεται το δεσμό με τη μητέρα και η ποιότητα του δεσμού αυτού καθορίζει και τη σχέση του με το άλλο φύλο στην ενήλικη ζωή του.

Σε ένα συγκρουσιακό περιβάλλον και εχθρικό προς τη μητέρα το παιδί ενοχοποιείται και οδηγείται σεαυτοαμφισβήτηση και αυτοαπόρριψη. Θεωρείται ότι ηδιαταραγμένη παιδική ηλικία οδηγεί σε διαταραχές της ενήλικης ζωής ενώ συνδέεται η επιθετικότητα με μίμηση των διενέξεων που το παιδί παρακολούθησε στην παιδική του ηλικία.

Η διάσπαση της σχέσης του παιδιού με τη μητέρα και μάλιστα με βίαιο και τραυματικό τρόπο καθώς και η αμαύρωση και σπίλωση της εικόνας της δημιουργεί μείζονα κίνδυνο για τη φυσιολογική εξέλιξή του και ιδιαίτερα για το αγόρι το οποίο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο:

• Της κακής σχέσης με το άλλο φύλο.

• Της πτωχής συναισθηματικής έκφρασης.

11

• Της απαξίωσης της γυναίκας με όλες τις συνακόλουθες πιθανότητες παρέκκλισης από το φυσιολογικό.

• Της χαμηλής αυτοεκτίμησης η οποία οδηγεί σε κακή σχολική επίδοση, αυτοκαταστροφικές τάσεις και υιοθέτηση κακών συνηθειών καθώς και στον κίνδυνο αρνητικής κοινωνικής συμπεριφοράς.

‘ Μικρά παιδιά θύματα της ενδοοικογενειακής βίας σήμερα, θύτες στο μέλλον! ‘

Ένα κακοποιημένο παιδί ενδέχεται να γίνει ένας βίαιος γονιός στο μέλλον.Οι γονείς που κακοποιούν σπάνια εκδηλώνουνενθάρρυνση απέναντι στα παιδιά τους. Τασυμβουλεύουν και τα καθοδηγούν λιγότεροσυγκριτικά με άλλους γονείς ενώ τους στερούν καιαναφαίρετα δικαιώματά τους όπως είναι τοπαιχνίδι. Από την άλλη πλευρά μπορεί αναφέρονταιμε άσχημο τρόπο για το παιδί τους και να τουαποδίδουν αρνητικούς χαρακτηρισμούς όπως:«δύσκολο», «κακό», «προβληματικό» γεγονός πουσημαίνει ότι ασυνείδητα η γνώμη που έχουν για ταπαιδιά τους δεν είναι άλλη από αυτή που έχουν γιατον εαυτό τους. Πολύ συχνά η κακοποίησησυνυπάρχει με παραμέληση δηλαδή τη στέρησηβασικών αγαθών για την ανάπτυξη του παιδιού, όπωςακατάλληλες συνθήκες σίτισης και στέρηση/απαγόρευση φαγητού, αδιαφορία για τη σχολική τουεπίδοση κ.α.Οι επιπτώσεις της σωματικής κακοποίησης κατά τηβρεφική και πρώτη παιδική ηλικία εκδηλώνονταικυρίως με έντονο κλάμα και εκρήξεις έντονου θυμούπου δεν κατευνάζεται εύκολα ενώ τα παιδιάεμφανίζονται απαιτητικά και ανυπόμονα. Κατά τημετέπειτα παιδική και εφηβική ηλικία τα παιδιάπου έχουν υποστεί ή υπόκεινται σωματική βίαέχουν:

12

     Φοβισμένη και επιφυλακτική στάσηαπέναντι στους άλλους. Δείχνουν νααποτραβιούνται στο ενδεχόμενο σωματικήςεπαφής ή στο άγγιγμα, κυρίως όταν βλέπουναπότομες κινήσεις πχ σήκωμα χεριού.

     Έντονη ψυχοκινητική ανησυχία και υπερ-κινητικότητα

     Καταθλιπτικά συμπτώματα όπως χαμηλήαυτό-εκτίμηση, θλίψη, στεναχώρια, απάθεια.

     Χαμηλή σχολική επίδοση ακόμη καιμαθησιακές δυσκολίες ως αποτέλεσμα τουψυχικού πόνου που βιώνουν.

     Διαταραχές συμπεριφοράς. Ο έντονος θυμόςκαι η επιθετικότητα του κακοποιημένου παιδιούμπορεί να εκδηλωθεί με: αντιδραστική είτεεπιθετική συμπεριφορά απέναντι στουςσυνομήλικους ή μεγαλύτερούς του, καταστροφικήσυμπεριφορά σε παιχνίδια ή άλλα αντικείμενα,αυτο-επιθετική στάση απέναντι στον εαυτό τουμε απόπειρες αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμούς,χρήση ναρκωτικών ουσιών. Επίσης, ο πόνος καιη οργή από την κακοποίηση μπορεί ναεξωτερικευτεί με αντικοινωνική συμπεριφοράκαι με παραβίαση ηθικών κανόνων ή και τουίδιου του νομικού πλαισίου. Σε κάποιεςπεριπτώσεις τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουνψευτο-ωριμότητα ενώ μπορεί να καταβάλουνυπερβολική προσπάθεια να γίνουν αγαπητά καιαποδεκτά από τους άλλους με την κρυφή ελπίδανα τα αποδεχτούν και να τα αγαπήσουν οιγονείς τους. Στην προσπάθειά τους αυτή ναγίνουν αγαπητά και ευχάριστα, τα παιδιάδείχνουν υποδειγματική, καταναγκαστική καιπειθήνια στάση καθώς και τελειομανία.

13

ΑΡΘΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥΠΑΙΔΙΟΥ

Άρθρο 5Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται την ευθύνη, το δικαίωμα και το καθήκον που έχουν οι γονείς ή , κατά περίπτωση, τα μέλη της διευρυμένης οικογένειας ή της κοινότητας, όπως προβλέπεται από τα τοπικά έθιμα, οι επίτροποι ή άλλα πρόσωπα που έχουν νόμιμα την ευθύνη για το παιδί, να του παρέχουν, κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του, τον προσανατολισμό και τις κατάλληλες συμβουλές για την άσκηση των δικαιωμάτων που του αναγνωρίζει η παρούσα Σύμβαση

Άρθρο 91. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν ώστε το παιδί να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του, παρά τη θέλησή τους, εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν, με την επιφύλαξη δικαστικής αναθεώρησης και σύμφωνα με τους εφαρμοζόμενους νόμους και διαδικασίες, ότι ο χωρισμός αυτός είναι αναγκαίος για το συμφέρον του παιδιού. Μια τέτοια απόφαση μπορεί να είναι αναγκαία σε ειδικές περιπτώσεις, για παράδειγμα όταν οι γονείς κακομεταχειρίζονται ή παραμελούν το παιδί,ή όταν ζουν χωριστά και πρέπει να ληφθεί απόφαση σχετικά με τον τόπο διαμονής του παιδιού.2. Σε όλες τις περιπτώσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις διαδικασίες και να γνωστοποιούν τις απόψεις τους.

Τα άνωθεν άρθρα καθιστούν έκδηλη την ανάγκηπροστασίας των παιδιών. Για το Δίκαιο πάνω απ’

14

όλα βρίσκεται το συμφέρων των παιδιών γι αυτόρητά ορίζει ότι οι γονείς και ο εκάστοτε που θαέχει την επιμέλειά τους ότι θα φροντίζει για τηνολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας τωνπαιδιών. Αν το συμφέρον των παιδιών είναι μακριάαπό τους γονείς όπως σε περιπτώσεις παραμέλησης ήκακομεταχείρησης τότε το Δικαστήριο οφείλει νααποφανθεί σχετικά.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

Το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο επιφυλάσσει στονΕισαγγελικό θεσμό σημαντικό ρόλο στον τομέα τηςπροστασίας ανηλίκων θυμάτων, μέσω διατάξεων τουαστικού , του ποινικού κώδικα, αλλά και διατάξεωνειδικών νόμων.Οι διατάξεις αυτές στοχεύουν στην εξασφάλιση εκμέρους της πολιτείας της άμεσης προστασίας τωναναγνωρισμένων δικαιωμάτων του παιδιού καιφανερώνουν τη μέριμνα του νομοθέτη να γίνειεμπράκτως σεβαστή η προσωπικότητα και ηαξιοπρέπειά του.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ

Σημαντική τομή, όσον αφορά στις εισαγγελικέςαρμοδιότητες, είναι η διάταξη της παραγράφου 3 τουάρθρου 1532 Αστικού Κώδικα (Συνέπειες κακήςάσκησης), η οποία προστέθηκε με το άρθρο 22 του ν.3346/2005. Η διάταξη αυτή δίνει την εξουσία στον

15

Εισαγγελέα ( σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις,όπου παρατηρείται παράβαση των γονεϊκών καθηκόντωνκαι επίκειται άμεσος κίνδυνος για την σωματική ήψυχική υγεία του τέκνου ),να διατάζει κάθε πρόσφορομέτρο για την προστασία του ανηλίκου, μέχρι τηνέκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, στο οποίοπρέπει να απευθύνεται εντός 30 ημερών. ΟΕισαγγελέας, στην συγκεκριμένη περίπτωση ενεργεί ωςδικαστική αρχή, ανεξάρτητη από τα δικαστήρια καιτην εκτελεστική εξουσία. Η θεσπιζόμενη εισαγγελική εξουσία αποτελείεξαιρετικά πρόσφορο μέτρο, με το οποίο η πολιτείαανταποκρίνεται στην αυξημένη ευθύνη της, αφούθεσπίζει ταχείες ενέργειες και δυνατότητααυτεπάγγελτης ενέργειας. Ο ρόλος του εισαγγελέαστην περίπτωση αυτή παρουσιάζει ειδικάχαρακτηριστικά όπως τα κατωτέρω:

1. Ο εισαγγελέας αντλεί γνώσεις για την υπόθεσηαπό οποιαδήποτε πηγή και δεν δεσμεύεται από τουςισχυρισμούς των διαδίκων.2. Δύναται να διεξάγει ο ίδιος έρευνα για τηδιακρίβωση των περιστατικών.3. Ως προς τα μέτρα, τα οποία θα περιλάβει στηδιάταξή του, δεν δεσμεύεται από τα αιτήματα τωνμερών, αλλά τα λαμβάνει αυτεπαγγέλτως.4. Η συζήτηση της υπόθεσης διεξάγεται χωρίςτυπικότητα, η δε διάταξη εκδίδεται ταχέως.

Η διαδικασία αυτή παρουσιάζει, εκ των πραγμάτων,μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, σε σχέση με τηδιαδικασία των προσωρινών διαταγών στοπρωτοδικείο .

16

Κατά της παραπάνω Διάταξης του εισαγγελέα δενχωρεί ένδικο μέσο (προσφυγή) ενώπιον τουεισαγγελέα εφετών ή στο δικαστήριο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΩΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΟΥ

Εκεί όμως που δίδεται σημαντικότατος ρόλος στονΕισαγγελικό λειτουργό είναι κατά την νομικήδιαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης. Η ποινική διαμεσολάβηση αποτελεί σχετικά νέοθεσμό, ο οποίος ιδρύθηκε στο πλαίσιο τηςσυμμόρφωσης της χώρας μας προς την Απόφαση –Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 15Μαρτίου 2001, σχετικά με το καθεστώς των θυμάτωνσε ποινικές διαδικασίες (Επίσ. Εφημ. Αριθ. L 082της 22/03/2001 ). Σύμφωνα με το άρθρο 1 τηςΑπόφασης – πλαίσιο, ως «μεσολάβηση σε ποινικές υποθέσεις»ορίζεται η αναζήτηση, πριν ή κατά την ποινικήδιαδικασία, λύσης, διά διαπραγματεύσεως μεταξύ τουθύματος και του δράστη της εγκληματικής πράξης, μετη μεσολάβηση ενός αρμοδίου προσώπου. Σύμφωνα δε μετο άρθρο 2 της Απόφασης, κάθε κράτος μέλος: (α)πρέπει να παρέχει στα θύματα ουσιαστικό καικατάλληλο ρόλο στο πλαίσιο του ποινικού τουσυστήματος και να εξακολουθήσει να καταβάλει κάθεπροσπάθεια προκειμένου να διασφαλίσει στα θύματαμεταχείριση που βασίζεται στον οφειλόμενο σεβασμότης αξιοπρέπειάς τους κατά την διαδικασία και νααναγνωρίζει τα δικαιώματα και τα έννομα συμφέροντάτους, ιδίως στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίαςκαι (β) διασφαλίζει ότι τα ιδιαιτέρως ευάλωταθύματα μπορούν να τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης

17

που ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο στηνκατάστασή τους. Περαιτέρω, στο άρθρο 10 της ίδιας Απόφασης –πλαισίου αποφασίζεται ότι κάθε κράτος μέλοςμεριμνά ώστε: (α) να προωθεί τη μεσολάβηση σεποινικές υποθέσεις, για τις εγκληματικές πράξειςστις οποίες κρίνει ότι προσιδιάζει το μέτρο αυτόκαι (β) να μπορεί να λαμβάνεται υπόψη κάθε συμφωνίαμεταξύ του θύματος και του δράστη, επιτυγχανόμενηκατά την εν λόγω μεσολάβηση σε ποινικές υποθέσεις. Η χώρα μας έθεσε σε εφαρμογή τις ανωτέρω αρχέςτης Απόφασης – πλαισίου της 15 Μαρτίου 2001, γιανα προστατεύσει τα κατ΄ εξοχήν ευάλωτα θύματα τηςενδοοικογενειακής βίας και ιδιαίτερα τα ανήλικαπαιδιά και τις ενέταξε στο Νόμο υπ΄ αριθ 3500 «Για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας καιάλλες διατάξεις ΄΄ Φ.Ε.Κ , τεύχος πρώτο, Αρ. Φύλλου232/24-10-2006 και ειδικότερα στις διατάξεις τωνάρθρων 11, 12, 13 αυτού. Ο θεσμός αποβλέπει στην αποφυγή της κοινωνικήςέκθεσης των οικογενειών ενώπιον των δικαστηρίωναλλά και στην προστασία του θύματοςενδοοικογενειακής βίας και δη του ανήλικου, ώστε ναμη βιώσει εκ νέου μέσω της όλης διαδικασίαςγενικής και ποινικής, τις τελεσθείσες σε βάρος τουαξιόποινες πράξεις. Μέχρι τη θέσπιση της ποινικής διαμεσολάβησης μετο Ν. 3500/2006, ο Ποινικός Κώδικας, από άλληοπτική γωνία ,στο άρθρο 122 παρ. 1 στοιχ. ε΄,προβλέπει τη συνδιαλλαγή και την εξώδικηδιευθέτηση στη περίπτωση όμως ανήλικου δράστη καιθύματος .

18

Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Ν.3500/2006 οθεσμός της ποινικής διαμεσολάβησης εφαρμόζεται -όπως είναι εξ άλλου και αναμενόμενο (και εύλογο) –μόνο στα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας καιόχι στα κακουργήματα. Στην περίπτωση κατά την οποία ο φερόμενος ωςδράστης της πράξεως της ενδοοικογενειακής βίαςείναι επίτροπος ,δικαστικός συμπαραστάτης ήανάδοχος γονέας ανήλικου θύματος, η διαδικασία τηςδιαμεσολάβησης δεν εφαρμόζεται ( άρθρο 11, παρ. 4)και ακολουθείται η συνήθης διαδικασία κίνησης τηςποινικής δίωξης. Αφετηρία της διαδικασίας ποινικήςδιαμεσολάβησης είναι είτε η έναρξη τηςπροκαταρτικής εξετάσεως, μετά από έγκληση τουπαθόντα ή καταγγελία τρίτου είτε η κίνηση τηςδιαδικασίας του αυτοφώρου. Στα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας οαρμόδιος Εισαγγελέας για την άσκηση ποινικήςδίωξης, διερευνά κάθε φορά τη δυνατότητα εφαρμογήςτου πρωτοποριακού θεσμού της ποινικήςδιαμεσολάβησης μεταξύ θύματος και δράστη. Ηδιαδικασία αυτή συνιστά μια ουσιαστικά διαφορετικήλύση προς όφελος των θυμάτων σε σύγκριση με τιςχρονοβόρες και ψυχοφθόρες ποινικές διαδικασίες,καθώς καθιστά δυνατή την αποζημίωση ή την ανάκτησητων απολεσθέντων περιουσιακών στοιχείων , εκτός τουπλαισίου διεξαγωγής δίκης, γεγονός που προσδίδειστο θεσμό σημαντική κοινωνική αξία. Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Εισαγγελέα ΑρείουΠάγου 2/2007 (1) η επιτυχία του θεσμού τηςδιαμεσολάβησης, της οποίας τα αποτελέσματα είναιευνόητα, εξαρτάται από τους Εισαγγελικούς

19

λειτουργούς, που καλούνται να τον εφαρμόσουν καιαπό την επιμέλεια που θα επιδείξουν κατά τα στάδιαεφαρμογής των σχετικών διαδικασιών. Η έναρξη της διαδικασίας ποινικής διαμεσολάβησηςέχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την υποβολήανεπιφύλακτης δήλωσης εκ μέρους του προσώπου στοοποίο αποδίδεται η τέλεση του εγκλήματος ότι είναιπρόθυμο σωρευτικά:α) Να υποσχεθεί ότι δεν θα εκτελέσει στο μέλλονοποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας (λόγοςτιμής) και ότι, σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται ναμείνει εκτός εστίας, εάν το προτείνει το θύμα. Γιατην υπόσχεση αυτή συντάσσεται έκθεση κατά τα άρθρα148 επ. του ΚΠΔβ) Να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό –θεραπευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα.γ) Να άρει ή να αποκαταστήσει, εφόσον είναιδυνατόν, αμέσως τις συνέπειες που προκλήθηκαν απότην πράξη και να καταβάλει εύλογη χρηματικήικανοποίηση στον παθόντα

1). Εγκ. Εισ. Αρείου Πάγου.2/2007 Οδηγίες για την ερμηνεία καιεφαρμογή των διατάξεων για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας .Λειτουργία θεσμού της ποινικής διαμεσολάβησης Ποιν. Δικ./συνη 2007,566 επ

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΤΟ ΘΥΜΑΕΙΝΑΙ ΑΝΗΛΙΚΟΣ

Η διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης, στηνπερίπτωση κατά την οποία το θύμα είναι ανήλικο,ενεργείται υπέρ αυτού, από τον Εισαγγελέα ανηλίκων

20

και το πρόσωπο που ασκεί την επιμέλεια, εφόσοναυτός δεν είναι το ίδιο πρόσωπο με το φερόμενο ωςδράστη του εγκλήματος. Στην περίπτωση που δεν επιτυγχάνεται ομοφωνία, ηδιαμεσολάβηση δεν είναι δυνατή. Ο ανήλικος που έχεισυμπληρώσει το δέκατο τέταρτο έτος της ηλικίας του,δύναται, εφόσον το επιθυμεί, να παρίσταται και ναακούγεται. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο Εισαγγελέαςανηλίκων που ενεργεί υπέρ του ανήλικου την ποινικήδιαμεσολάβηση, τον αντιπροσωπεύει και στο θέμα τωναστικών αξιώσεων. Όσον αφορά την διαδικασία τηςδιαμεσολάβησης, αυτή καθορίζεται στο άρθρο 12 τουΝ. 3500/2006. Ειδικότερα, αν σε βάρος του υπαιτίου κινηθεί ηδιαδικασία του αυτοφώρου, η ποινική διαμεσολάβησηεπιτρέπεται μόνο εφόσον το δικαστήριο αναβάλει τηνεκδίκαση της υπόθεσης κατά τις διατάξεις του άρθρου423 ΚΠΔ. Στην περίπτωση πάλι που σε βάρος του φερόμενουως δράστη ενεργείται ήδη προκαταρτική εξέταση, καιο ίδιος δεν υποβάλει δήλωση (κατά το άρθρο 11 παρ.2 του Νόμου), καλείται προς τούτο από τον αρμόδιοΕισαγγελέα και λαμβάνει προθεσμία τριών (3) ημερώνγια να απαντήσει. Αν η απάντηση είναι θετική, οΕισαγγελέας ενημερώνει τον παθόντα ή το συνήγορότου για την δήλωση και του παρέχει προθεσμία, τοπολύ τριών (3) ημερών, για να δηλώσει αν αποδέχεταιτην διαμεσολάβηση. Αν η απάντηση είναι αρνητική ή δεν επέλθεισυμφωνία ως προς τους όρους της περίπτωσης α τηςπαραγράφου 2 του άρθρου11 (είναι οι όροι άμεσηςεφαρμογής), κινείται η συνήθης ποινική διαδικασία

21

κατά τις διατάξεις του ΚΠΔ. Αν όμως η απάντηση τουπαθόντος είναι θετική, ο Εισαγγελέας με διάταξήτου, θέτει την δικογραφία σε ειδικό αρχείο τηςΕισαγγελίας. Κατά της διατάξεως αυτής δεν χωρείπροσφυγή. Όσον αφορά στις ποινικές συνέπειες, ο Νόμος στοάρθρο 13 αυτού τις καθορίζει ως κατωτέρω:

1. Η διάταξη του Εισαγγελέα που εκδίδεται κατόπινποινικής διαμεσολάβησης καταχωρίζεται σεειδική μερίδα στο δελτίο ποινικού μητρώου καιτηρείται για χρονικό διάστημα ίσον προς τον εκτου νόμου προβλεπόμενο χρόνο παραγραφής τουεγκλήματος στο οποίο αφορά.

2. Αν ο υπαίτιος (ενδιαφερόμενος) συμμορφωθείπρος τους όρους της ποινικής διαμεσολάβησηςγια χρονικό διάστημα τριών (3) ετών, τότεολοκληρώνεται η διαδικασία και εξαλείφεται ηποινική αξίωση της πολιτείας.

3. Η διαπιστούμενη από τον Εισαγγελέα υπαίτια μηολοκλήρωση της ποινικής διαμεσολάβησης,διακόπτει τη διαδικασία. Ο Εισαγγελέαςανασύρει τη δικογραφία από το ειδικό αρχείο, ηδε ποινική διαδικασία συνεχίζεται κατά τιςοικείες διατάξεις του ΚΠΔ. Αξίζει νασημειωθεί ότι η άρνηση ενός εκ των διαδίκωνμερών να δεχθεί τη διαμεσολάβηση ή η μηεπιτυχημένη ολοκλήρωσή της, δεν επάγονται σεβάρος αυτών ουδεμία αρνητική ουσιαστική ήδικονομική συνέπεια στην ποινική δίκη πουεπακολουθεί.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ

22

Όπως αναλύθηκε προηγουμένως, η περίπτωση τουανήλικου θύματος είναι ιδιόρρυθμη(2), καθώς ηδιαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης ενεργείταιυπέρ αυτού, από κοινού από τον Εισαγγελέα ανηλίκωνκαι το πρόσωπο που ασκεί την επιμέλειά του (εφόσονβεβαίως αυτό δεν είναι το ίδιο πρόσωπο με τονφερόμενο ως δράστη του εγκλήματος). Είναι πιθανόν ο ανήλικος να δεχθεί πίεση ώστενα δεχτεί τη διαμεσολάβηση. Για το λόγο αυτό είναιαπαραίτητο να υπάρχει πλήρης ενημέρωσή του για τηδιαδικασία, τις προϋποθέσεις που τίθενται και τιςυποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο φερόμενος ως

(2) Κουτσούκου Η. Η Νομική προστασία του παιδιού στην Ελλάδα: Οι κοινωνικές,ποινικές και συνταγματικές διαστάσεις της . Διδακτορική διατριβή, (Παν/μιοΠελοποννήσου, τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής,Εθνικό Αρχείο διδακτορικών διατριβών 2009,σελ. 387.δράστης, προκειμένου αυτός ( ο ανήλικος) ναδιαμορφώσει ως επιθυμία την επιλογή τηςδιαμεσολάβησης, διατυπώνοντάς τη γνώμη του στονεισαγγελέα. Είναι εξ αυτών φανερό ότι ουσιαστικό καιβαρύνοντα ρόλο στη διαμεσολάβηση αναλαμβάνει οΕισαγγελέας, διότι αυτός εν τέλει θα σταθμίσει όλεςτις παραμέτρους της κατάστασης και θα αποφασίσει ανθα πρέπει ή όχι να τεθεί η δικογραφία στο αρχείο. Η αρμοδιότητα αυτή του Εισαγγελέα, κατά κάποιοτρόπο δικαιοδοτική, δεν είναι αντίθετη με τιςσυνταγματικές επιταγές, αφού ως δικαστικόςλειτουργός, εν τη ευρεία έννοια, είναι αρμόδιος νακρίνει οτιδήποτε σχετικό με την άσκηση ή μηποινικής δίωξης.

23

Αφετέρου, ο ρόλος του στον θεσμό δενεπεκτείνεται στην επιβολή επαχθών συνεπειών στοδράστη, δίχως να έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση,ούτε στη διαπραγμάτευση της ομολογίας και τηςποινής ανάμεσα στο δράστη και τον Εισαγγελέα, οπότεθα υπήρχαν ζητήματα ασυμφωνίας των εν λόγωαρμοδιοτήτων με τις συνταγματικά προβλεπόμενες. Μια άλλη ιδιαιτερότητα στη διαδικασία εφαρμογήςτου θεσμού, ειδικά στην περίπτωση ανήλικου θύματος,είναι ότι ο Εισαγγελέας καλείται ουσιαστικά νααναλάβει και το ρόλο του Οικογενειακού Συμβούλου. Επιχειρεί δηλαδή να εξομαλύνει διαταραγμένεςοικογενειακές σχέσεις ανάμεσα στον ανήλικο και σεάλλο μέλος της οικογένειας, με στόχο να επιτευχθείσυμφωνία για ορθές αποφάσεις πάνω σε κρίσιμαζητήματα που αφορούν στο παρόν αλλά και στο μέλλον. Για την πλέον αποτελεσματική λειτουργία τουθεσμού και δεδομένου ότι ο Εισαγγελέας δεν διαθέτειεξειδίκευση και εμπειρία παιδοψυχολόγου, ψυχιάτρουκαι κοινωνικού λειτουργού , θα ήταν ορθό να υπάρχειη νομοθετική πρόβλεψη υποστήριξής του με ειδικήυπηρεσία διαμεσολάβησης, στη δομή της οποίας ναπεριλαμβάνονται όλες οι απαιτούμενεςειδικότητες ,οι οποίες απαιτούνται για νααντιμετωπισθούν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίαςμε θύμα ανήλικο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Κατόπιν όλων τούτων, καθίσταται σαφές ότι ηενδοοικογενειακή βία σε βάρος ανηλίκων, αποτελείμια μάστιγα της εποχής μας, με ανησυχητικές

24

συνέπειες, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικόεπίπεδο. Για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου,κρίνεται απολύτως απαραίτητη η συμβολή τουΔικαίου ,το οποίο, με γνώμονα πάντα το συμφέρον τουανήλικου, θα διαμορφώσει το κατάλληλο νομικόπλαίσιο ώστε να προστατεύσει αποτελεσματικά τοπαιδί και εξασφαλίσει τον σεβασμό τηςπροσωπικότητας και της αξιοπρέπειας του. Στη προσπάθεια αυτή, ο νόμος 3500/2006 ιδρύει τοθεσμό της ποινικής διαμεσολάβησης, στον οποίο οεισαγγελέας καλείται να ασκήσει σημαντικάκαθήκοντα. Συγκεκριμένα, ο τελευταίος, ασκώνταςένα ρόλο ευρύτερο εκείνου του δικαστικούλειτουργού ,με πρόσθετα χαρακτηριστικά γνωρίσματακοινωνικού λειτουργού και οικογενειακού συμβούλου,αναλαμβάνει να μεσολαβήσει μεταξύ του θύματος καιτου δράστη ,με στόχο να διευθετηθεί το περιστατικόενδοοικογενειακής βίας εξωδικαστικά. Η προσπάθεια αυτή ικανοποιεί την ανάγκη νααποφεύγεται η πιθανή δεύτερη «θυματοποίηση» τουανηλίκου από το δικαστικό σύστημα και εναρμονίζεταιαπόλυτα με τη πρόσφατη σύσταση της επιτροπήςΥπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ,σχετική με τηφιλική προς το παιδί δικαιοσύνη(3)

.

Είναι προφανές ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησηςανταποκρίνεται στην ανωτέρω ανάγκη άμεσης καιγρήγορης προστασίας του ανήλικου που τυγχάνει θύμαενδοοικογενειακής βίας αλλά και στην κοινωνικήεπιταγή για ιδιαίτερη μεταχείριση, εξασφάλισηψυχικής ηρεμίας και αποφυγή κοινωνικής έκθεσης. Χωρίς αμφιβολία, ο θεσμός αυτός απαιτείσυστηματική και συνειδητή υποστήριξη, τόσο από τηνπλευρά της Πολιτείας όσο και από την κοινωνία,

25

προκειμένου να τεθούν ισχυρά θεμέλια, που είναι ηαναγκαία και ικανή συνθήκη για την επιτυχία του.

(3) Guidelines of the Committee of Ministers of the Council of Europe on child-friendly justice. (Adopted by the Committee of Ministers on 17 November 2010)www.coe.int/childjustice.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.ΠΑΝΟΎΣΗΣ Ι. « Η ΒΊΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ » ΘΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΆ

2.ΜΕΡΣΙΝΌΣ Θ. Μ SC ΚΛΙΝΙΚΌΣ ΨΥΧΟΛΌΓΟΣ « ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΉ ΒΊΑ »

3. ΔΗΜΆΚΟΣ Ι. ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ Π.Τ.Δ.Ε . ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΠΑΤΡΏΝ «Η ΒΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ»

4. ΡΑΣΙΔΆΚΗ Χ. ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΨΥΧΙΚΉΣ ΥΓΕΊΑΣ « ΌΤΑΝ Η ΒΊΑ ΠΆΕΙ ΣΧΟΛΕΊΟ » ΟΜΙΛΊΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΉ ΒΊΑ

5. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΊΑ ΤΗΣ ΤΣΙΚΡΙΚΆ ΌΛΓΑΣ ΜΕ ΘΈΜΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΉ ΒΊΑ, ΕΠΟΠΤΕΎΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ Α.Π.Θ. Χ. ΑΘΑΝΑΣΙΆΔΟΥ

6. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ UNICEF, ΈΚΘΕΣΗ, Η 26

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΠΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2012, WWW.UNICEF.GR/PDFS/CHILDREN_IN_GREECE_2012.PDF

7. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Λ., CHILDREN AND RELIGIOUS FREEDOM: AN ENQUIRY INTO CHILDREN’S CAPABILITY OF BEING HOLDERS OF RIGHTS AND THE NATURE OF RELIGIOUS FREEDOM IN THE WESTERN WORLD, FAMILY LIFE AND HUMAN RIGHTS, PP. 533-551, PETER LODRUP& EVA MODVAR, EDS., GLYDENDALAKADEMISK, 2004, PAPERS.SSRN.COM

8. ΕΓΚ. ΕΙΣ. ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ.2/2007 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΤΗΣ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ . ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΠΟΙΝ. ΔΙΚ./ΣΥΝΗ 2007, 566 ΕΠ

9. ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ Η. Η ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ, ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ . ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, (ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ 2009,ΣΕΛ. 387

10. GUIDELINES OF THE COMMITTEE OF MINISTERS OF THE COUNCIL OF EUROPE ON CHILD-FRIENDLY JUSTICE. (ADOPTED BY THE COMMITTEE OF MINISTERS ON 17 NOVEMBER 2010) WWW.COE.INT/CHILDJUSTICE

ΣΕΛΊΔΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΎΟΥ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ:

Canada Department of Justice, Family Violence: AFact Sheet from the Department of JusticeCanada,2005http://www.domviolence.org.cy/v2/?lang=GR&cat=14

27

http://www.cyprusfreethinkers.org/2011/07/τι-είναι-η-ενδοοικογενειακή-βία/Βλ. "What is domestic violence?"www . aardvarc . org , (Ημερ. Δικτ.: 16/4/06).

28