ROZDZIAL V. PROKURATURA , INNE ORGANY ŚCIGANIA KARNEGO /. UWAGI WPROWADZAJĄCE stanowiska lub funkcji, nie dotyczy to sędziów, którzy w tym zakresie podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu. Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające fakt zlożenia przez osobę lu- strowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia powoduje pozbawienie jej na lat 10 biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta. ROZDZIAL VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA - 148 - 1. UWAGI WPROWADZAJ Ą CE 1. Ochronę, prawną w państwie prawa sprawują zarówno sądy, trybunaly, jak i konstytucyjne oraz pozakonstytucyjne niesądowe organy ochrony prawnej. Należą do nich: Najwyższa Izba Kontroli, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, a także rzecznicy interesu publicznego oraz organy pomocy i obslugi prawnej, a ponadto organy ścigania karnego. Uzupelnieniem listy organów ochrony prawnej są tzw. organy wspomagają- ce ochronę prawną, czyli slużby, straże i inspekcje oraz urzędy wyodrębnione. Zaliczenie tych wlaśnie organów (straży, inspekcji, slużb i urzędów wyodręb- nionych) do organów wspomagających ochronę prawną spowodowane jest szero- kim rozumieniem pojęcia ochrony prawnej. Ochronę prawną stanowi, bowiem każda forma strzeżenia praworządności, zapewnienia bezpieczeństwa i porządku prawnego oraz wspomagająca lad spo- leczny i poczucie opieki prawnej. Organy wspomagające ochronę prawną wszelako są organami utworzonymi dla ochrony określonej sfery porządku publicznego, co nie oznacza, że nie spel- niają zadań w zakresie ochrony prawnej. 2. Lista organów wspomagających ochronę prawną jest obszerna. Zaliczyć trzeba do tej grupy tzw. straże, których jest wiele, ale których cechą wspólną jest strzeżenie porządku w określonym zakresie. Są to zazwyczaj umundurowa- ne i nierzadko uzbrojone formacje. Zaliczyć do tej grupy wypada również tzw. slużby, które mogą być wydzielone jako slużby funkcjonalno-organizacyjne, czy jako slużby po prostu funkcjonalno-prewencyjne. Do wskazanej grupy organów ochrony prawa zaliczyć trzeba również inspekcje wyodrębnione organizacyjnie, które wykonują określone czynności kontrolno-sprawdzające. Wreszcie trzeba tutaj uwzględnić specjalne urzędy, które również wykonują czynności nadzor- cze, kontrolne i w pewnym stopniu - wladczo-korygujące. 3. W odniesieniu do wspomnianych urzędów wyodrębnionych należy uwzględnić, że sprawują one ochronę prawną. Każdy w wymienionym profilu -149-
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ROZDZIAŁ V. PROKURATURA , INNE ORGANY ŚCIGANIA KARNEGO /. UWAGI WPROWADZAJĄCE
stanowiska lub funkcji, nie dotyczy to sędziów, którzy w tym zakresie
podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu.
Prawomocne orzeczenie Sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lu-
strowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia powoduje pozbawienie jej na lat
10 biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta.
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA
- 148 -
1. UWAGI WPROWADZAJĄCE
1. Ochronę, prawną w państwie prawa sprawują zarówno sądy, trybunały,
jak i konstytucyjne oraz pozakonstytucyjne niesądowe organy ochrony prawnej.
Należą do nich: Najwyższa Izba Kontroli, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
a także rzecznicy interesu publicznego oraz organy pomocy i obsługi prawnej, a
ponadto organy ścigania karnego.
Uzupełnieniem listy organów ochrony prawnej są tzw. organy wspomagają-ce ochronę prawną, czyli służby, straże i inspekcje oraz urzędy wyodrębnione.
Zaliczenie tych właśnie organów (straży, inspekcji, służb i urzędów wyodręb-
nionych) do organów wspomagających ochronę prawną spowodowane jest szero-
kim rozumieniem pojęcia ochrony prawnej.
Ochronę prawną stanowi, bowiem każda forma strzeżenia praworządności,
zapewnienia bezpieczeństwa i porządku prawnego oraz wspomagająca ład spo-
łeczny i poczucie opieki prawnej.
Organy wspomagające ochronę prawną wszelako są organami utworzonymi
dla ochrony określonej sfery porządku publicznego, co nie oznacza, że nie speł-
niają zadań w zakresie ochrony prawnej.
2. Lista organów wspomagających ochronę prawną jest obszerna. Zaliczyć trzeba do tej grupy tzw. straże, których jest wiele, ale których cechą wspólną jest strzeżenie porządku w określonym zakresie. Są to zazwyczaj umundurowa-
ne i nierzadko uzbrojone formacje. Zaliczyć do tej grupy wypada również tzw.
służby, które mogą być wydzielone jako służby funkcjonalno-organizacyjne, czy
jako służby po prostu funkcjonalno-prewencyjne. Do wskazanej grupy organów
ochrony prawa zaliczyć trzeba również inspekcje wyodrębnione organizacyjnie,
które wykonują określone czynności kontrolno-sprawdzające. Wreszcie trzeba
tutaj uwzględnić specjalne urzędy, które również wykonują czynności nadzor-
cze, kontrolne i w pewnym stopniu - władczo-korygujące.
3. W odniesieniu do wspomnianych urzędów wyodrębnionych należy
uwzględnić, że sprawują one ochronę prawną. Każdy w wymienionym profilu
działania i określonym zakresie. Zadaniem ich jest albo ochrona konsumentów
i uczciwości konkurencyjnej, albo prawidłowość i jakość usług pocztowych i
usług telekomunikacyjnych. Obie te płaszczyzny ochrony są przedmiotem dzia-
łania dwóch wyodrębnionych, centralnych urzędów w państwie, które zostaną kolejno przedstawione.
4. Funkcje kontrolne i sprawdzające wykonują również wyodrębnione inspek-
cje, których uruchomiono kilka w odniesieniu do różnych dziedzin życia, takich jak:
handel, budownictwo, stan sanitarny, transport, finanse, środowisko, żegluga, rybo-
łówstwo. Wszystkie te płaszczyzny ochrony będą kolejno przedstawione.
5. Prezentując problematykę organów wspomagających ochronę prawną i
omawiając zadania, jakie one spełniają w zakresie ochrony prawnej, trzeba
uwzględnić, że stanowią one kontynuację tych czynności, które wzmacniają instytucjonalnie organy ścigania karnego.
6. Ochronę prawną wspomagają również tzw. służby.
Pośród licznych służb możemy wyodrębnić służby funkcjonalno-
organizacyjne oraz służby funkcjonalno-prewencyjne.
W tej grupie znajduje się m.in. służba celna, która jest ponadto organem
ścigania tzw. administracyjnej proweniencji, bo przecież jej funkcjonariusze
mogą prowadzić dochodzenia w sprawach o przestępstwa skarbowe. Wymie-
nić tutaj należy również służbę więzienna, której zadania odnoszą się do spraw
penitencjarnych.
Innego rodzaju działanie prowadzą służby wykonujące zadania w zakresie ra-
townictwa morskiego czy w zakresie geodezji i kartografii. Czynności funkcjonalno-
prewencyjne wykonują określone służby w zakresie ochrony przyrody, gospodarki
leśnej, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony zdrowia. Odnośne służby służą ochronie prawa w podanych zakresach, które kolejno zostaną przedstawione.
7. Do organów wspomagających ochronę prawna zaliczyć można różne straże
wyspecjalizowane, a wśród nich: Straż Graniczną. W odniesieniu do tego orga-
nu trzeba wszelako zaznaczyć, że jest to w gruncie rzeczy resortowy organ
ścigania. Podobnie do organów ścigania trzeba zaliczyć Straż Leśną czy Straż Rybacką oraz Straż Łowiecka, bo są to organy ścigania o proweniencji admini-
stracyjnej. Natomiast Straż Ochrony Kolei oraz Straże Gminne nie mają takiego
przymiotu i zaliczyć trzeba te organy do wyspecjalizowanych straży ochrony
porządku i bezpieczeństwa.
2. URZĘDY WYODRĘBNIONE
A. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów stanowi ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz.2080 z póź. zm.).
2. Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów zarządza Prezes Urzędu.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem ad-
ministracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów
Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu..
3. Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy: 1) sprawowanie kontroli
przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy o ochronie konkurencji
i konsumentów; 2) wydawanie decyzji w sprawach przeciwdziałania
praktykom ograniczającym konkurencję, w sprawach koncentracji lub po
działu przedsiębiorców oraz przeciwdziałania praktykom naruszającym zbio-
rowe interesy konsumentów, a także decyzji w sprawach kar pieniężnych; 3)
prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych
przedsiębiorców; 4) przygotowywanie projektów rządowych programów roz-
woju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej; 5) nad-
zorowanie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom; 6) dokonywanie
oceny skuteczności oraz efektywności pomocy publicznej udzielonej przed-
siębiorcom, a także skutków udzielonej pomocy w sferze konkurencji; 6a)
współpraca z innymi organami, do których zakresu działania należy
ochrona konkurencji i konsumentów; 7) współpraca z zagranicznymi i
międzynarodowymi organizacjami i organami w zakresie ochrony konkurencji;
7a) wykonywanie zadań i kompetencji organu ochrony konkurencji
państwa członkowskiego Unii Europejskiej określonych w
rozporządzeniach nr 1/2003/WE i 139/2004/WE; 8) opracowywanie i
przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących
praktyk ograniczających konkurencję, rozwoju konkurencji lub warunków jej
powstawania, a także ochrony interesów konsumentów; 9) opiniowanie
projektów aktów prawnych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstawania, a także ochrony interesów
konsumentów; 10) przedkładanie Radzie Ministrów określonych sprawozdań z
realizacji rządowych programów rozwoju konkurencji i polityki
konsumenckiej; 11) występowanie do przedsiębiorców i związków
przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;
-150- -151 -
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 2. URZĘDY WYODRĘBNIONE
12) podejmowanie czynności wynikających z przepisów o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji oraz przepisów dotyczących niedozwolonych
postanowień umownych; 13) występowanie do wyspecjalizowanych
jednostek i odpowiednich organów kontroli państwowej o wykonanie badań przestrzegania praw konsumentów; 14) nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem
produktów przeznaczonych dla konsumentów w zakresie wynikającym z
przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów; 14a) monitorowanie
systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie ich
zgodności z zasadniczymi wymaganiami, zgodnie z ustawą z dnia 30
sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2004 r. Nr.204,
poz.2087 i Dz.U z 2005 r. Nr.64, poz.565); 15) współpraca z organami
samorządu terytorialnego oraz z krajowymi i zagranicznymi organizacjami
społecznymi i innymi instytucjami, do których zadań statutowych należy
ochrona interesów konsumentów; 16) udzielanie pomocy organom samorządu
województwa i powiatu oraz organizacjom, do których zadań statutowych
należy ochrona interesów konsumentów, w zakresie wynikającym z rządowej
polityki konsumenckiej; 17) inicjowanie badań towarów i usług,
wykonywanych przez organizacje konsumenckie; 18) opracowywanie i
wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących
wiedzę o prawach konsumentów; 19) realizacja zobowiązań
międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie współpracy i
wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i pomocy publicznej
udzielanej przedsiębiorcom; 20) gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa
w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów.
4. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powołuje na okres
5 lat Prezes Rady Ministrów spośród osób należących do państwowego
zasobu kadrowego. Prezes Urzędu wyłaniany jest w drodze konkursu spośród
osób posiadających wykształcenie wyższe, w szczególności z zakresu prawa,
ekonomii lub zarządzania, i wyróżniających się wiedzą teoretyczną i
doświadczeniem z zakresu gospodarki rynkowej oraz ochrony konkurencji i
konsumentów.
5. W skład Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wchodzi Centrala
w Warszawie oraz delegatury Urzędu w Bydgoszczy, w Gdańsku, w Katowicach,
w Krakowie, w Lublinie, w Lodzi, w Poznaniu, w Warszawie i we Wrocławiu.
6. Delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kierują dy-
rektorzy. Delegatury oprócz spraw należących do ich właściwości mogą zała-
twiać inne sprawy przekazane im przez Prezesa Urzędu. W szczególnie uzasad-
nionych przypadkach Prezes może sprawę należącą do właściwości delegatury
przejąć lub przekazać do załatwienia innej delegaturze albo sprawę należącą do
swojej właściwości przekazać do załatwienia wskazanej delegaturze.
7. Organizację Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów określa sta-
tut nadany, w drodze zarządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów.
-152-
B. Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczt
(obecnie: Urząd Komunikacji Elektronicznej)
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Urzędu Regulacji
Telekomunikacji i Poczt stanowi ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. Z 2004 r. Nr 171, poz. 1800). Ustawa zmienia
nazwę wyżej wspomnianego urzędu na: Urząd Komunikacji
Elektronicznej.
2. Urzędem Komunikacji Elektronicznej zarządza Prezes UKE, który
jest organem regulacyjnym w dziedzinie usług telekomunikacyjnych i
pocztowych. Prezes UKE jest organem wyspecjalizowanym w rozumieniu
ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności w zakresie
aparatury, w tym telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i urządzeń
radiowych, ponadto w zakresie gospodarki częstotliwościowej oraz kontroli
spełniania wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej.
3. Prezes UKE jest centralnym organem administracji rządowej. Prezesa UKE
powołuje Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu
kadrowego, zaproponowanych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Prezes
Rady Ministrów odwołuje Prezesa UKE. Prezes UKE jest organem egzekucyjnym w
zakresie administracyjnej egzekucji obowiązków niepieniężnych.
Minister właściwy do spraw łączności, na wniosek Prezesa UKE, powołuje zastępcę Prezesa UKE spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Minister
właściwy do spraw łączności odwołuje zastępcę Prezesa UKE.
4. Do zakresu działania Prezesa UKE należy w szczególności: 1) wykonywanie zadań z zakresu regulacji i kontroli rynków usług
telekomunikacyjnych, gospodarki w zakresie zasobów częstotliwości, zasobów orbitalnych i zasobów numeracji oraz kontroli spełniania
wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej; 2) wykonywanie zadań z zakresu regulacji działalności pocztowej,
określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (Dz.U. Nr 130, poz.1188 oraz Dz.U. z 2004 r. Nr 69, poz. 627 i Nr 96, poz. 959);
3) opracowywanie wskazanych przez ministra właściwego do spraw
łączności projektów aktów prawnych w zakresie łączności;
4) analiza i ocena funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych;
5) podejmowanie interwencji, a także decyzji w sprawach dotyczących
funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych oraz rynku
aparatury, w rym rynku urządzeń telekomunikacyjnych, z własnej inicjatywy
lub wniesionych przez zainteresowane podmioty, w szczególności
użytkowników i przedsiębiorców telekomunikacyjnych;
6) rozstrzyganie sporów między przedsiębiorcami telekomuni-kacyjnymi w zakresie właściwości Prezesa UKE;
7) rozstrzyganie w sprawach uprawnień zawodowych w dziedzinie -153-
telekomunikacji, określonych w przepisach odrębnych;
8) tworzenie warunków dla rozwoju krajowych służb radiokomunikacyj-
nych przez zapewnianie Rzeczypospolitej Polskiej niezbędnych przydziałów czę-stotliwości oraz dostępu do zasobów orbitalnych;
9) wykonywanie obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego;
10) prowadzenie rejestrów w zakresie ujętym w ustawie;
11) koordynacja rezerwacji częstotliwości w zakresach częstotliwości przeznaczonych dla podmiotów, o których mowa w art. 4 (m.in. organy podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Ministrowi Obrony Narodowej) w szczególności w zakresach częstotliwości przez nich zwalnianych lub dla nich nowo udostępnianych albo współ-
wykorzystywanych z innymi użytkownikami; 12) inicjowanie oraz wspieranie badań naukowych i prac badawczo-
rozwojowych w zakresie łączności; 13) współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organizacjami
telekomunikacyjnymi i pocztowymi oraz właściwymi organami innych
państw, w zakresie właściwości Prezesa UKE;
14) współpraca z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w sprawach dotyczących przestrzegania praw podmiotów korzystających z
usług pocztowych i telekomunikacyjnych, przeciwdziałania praktykom
ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom
operatorów pocztowych, przedsiębiorców telekomunikacyjnych i ich
związków;
15) współpraca z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji w zakresie określonym ustawą i przepisami odrębnymi;
16) wykonywanie zadań w sprawach międzynarodowej i wspólnotowej polityki telekomunikacyjnej z upoważnienia ministra
właściwego do spraw łączności; 17) współpraca z Komisją Europejską i instytucjami wspólnotowymi
oraz organami regulacyjnymi innych państw członkowskich; 18) przedstawianie Komisji Europejskiej i organom regulacyjnym
innych państw informacji z zakresu telekomunikacji, w tym wykonywanie obowiązków notyfikacyjnych, oraz informacji o przedsiębiorcach telekomunikacyjnych, którzy zostali uznani za posiadających znaczącą pozycję rynkową, świadczących usługę powszechną i realizujących
połączenia sieci telekomunikacyjnych oraz nałożonych na nich obowiązkach;
19) przeprowadzanie konsultacji środowiskowych z zainteresowanymi podmiotami, w szczególności z operatorami,
dostawcami usług, użytkownikami, konsumentami oraz producentami, w sprawach związanych z zasięgiem, dostępnością oraz jakością usług telekomunikacyjnych;
20) przedstawianie Komisji Europejskiej informacji z zakresu
poczty, w tym danych dotyczących operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe, informacji o sposobie udostępniania korzystającym z powszechnych usług pocztowych szczegółowych i aktualnych informacji
- 153 A -
dotyczących charakteru oferowanych usług, warunków dostępu, cen i wskaźników terminowości doręczeń, informacji o systemie rachunku kosztów stosowanym przez operatora świadczącego powszechne usługi
pocztowe, a na żądanie Komisji Europejskiej - informacji o przyjętych wskaźnikach terminowości doręczeń dla powszechnych usług pocztowych w obrocie krajowym.
5. Prezes UKE wydaje Dziennik Urzędowy Urzędu Komunikacji
Elektronicznej, w którym ogłasza się w szczególności: zarządzenia, przepisy
międzynarodowe, ogłoszenia, obwieszczenia i komunikaty.
6. Prezes UKE składa ministrowi właściwemu do spraw łączności coroczne, pisemne sprawozdanie ze swojej działalności za rok poprzedni.
Na podstawie informacji uzyskanych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych Prezes UKE w terminie do dnia 30 kwietnia ogłasza
raport o stanie rynku telekomunikacyjnego za rok ubiegły, uwzględniający działania na rzecz ochrony interesów użytkowników telekomunikacyjnych oraz przedstawia cele działalności regulacyjnej w danym roku. Raport publikuje się w Biuletynie UKE i zamieszcza na stronach internetowych
UKE.
7. Prezes UKE wykonuje zadania przy pomocy UKE.
Minister właściwy do spraw łączności, w drodze zarządzenia, nadaje statut UKE, określając jego komórki organizacyjne. Statut określa siedziby oddziałów okręgowych, ich właściwość rzeczową oraz miejscową; z uwzględnieniem zasadniczego podziału terytorialnego państwa.
Oddziałem okręgowym kieruje dyrektor oddziału okręgowego. Dyrektorów oddziałów okręgowych powołuje i odwołuje Prezes UKE.
8. Prezes UKE wydaje Biuletyn UKE. W Biuletynie UKE zamieszcza wymagane ustawą informacje i
rozstrzygnięcia, w tym: 1) zalecenia dotyczące stosowania norm lub wymagań technicznych;
2) roczne raporty o jakości usługi powszechnej świadczonej przez przedsiębiorców wyznaczonych;
3) roczne raporty o stanie rynku telekomunikacyjnego i ochronie interesów użytkowników telekomunikacji;
4) dane dotyczące wyników kalkulacji kosztów stosowanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, na których został nałożony taki obowiązek;
5) sprawozdania oraz wyniki kalkulacji kosztów, wraz z raportem
określającym ich zgodność z określonymi zasadami przygotowanymi przez podmiot przeprowadzający badanie;
- 153 B -
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ
6) wykaz przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji
rynkowej oraz decyzje w których zostały nałożone na nich obowiązki; 7) informacje dotyczące praw i obowiązków abonentów publicznie
dostępnych usług telefonicznych, w tym usługi powszechnej; 8) informacje i ogłoszenia dotyczące kompatybilności
elektromagnetycznej i wykorzystania zasobów częstotliwości; 9) publikacje popularyzujące zagadnienia z zakresu łączności.
9.Na Prezesa UKE oraz jego zastępcę może być powołana osoba posiadająca
wyłącznie obywatelstwo polskie, stale zamieszkująca na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej, posiadająca wykształcenie wyższe oraz doświadczenie w
zakresie działalności telekomunikacyjnej lub pocztowej.
3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
A. Inspekcja Farmaceutyczna
1. Podstawę prawną organizacji i działania Inspekcji Farmaceutycznej stanowi
ustawa z dnia 6 września 2001 r. prawo farmaceutyczne (tekst jednolity Dz.U.
z 2004 r. Nr53, poz.533, z póź. zm.)
2. Do zadań Inspekcji Farmaceutycznej ustawodawca zaliczył w szczegól-
ności: 1) kontrolowanie warunków wytwarzania produktów leczniczych oraz
warunków transportu, przeładunku i przechowywania produktów leczniczych i
wyrobów medycznych, 2) sprawowanie nadzoru nad jakością produktów leczni-
czych i wyrobów medycznych, będących przedmiotem obrotu, 3) kontrolowanie
aptek i innych jednostek prowadzących obrót detaliczny i hurtowy produktami
leczniczymi i wyrobami medycznymi, 4) kontrolowanie jakości leków receptu-
rowych i aptecznych sporządzonych w aptekach, 5) kontrolowanie właściwego
oznakowania i reklamy produktów leczniczych oraz właściwego oznakowania
stancjami psychotropowymi i prekursorami grupy I-R, 7) współpracę ze specja-
listycznym zespołem konsultantów do spraw farmacji, 8) opiniowanie przydatności
lokalu przeznaczonego na aptekę lub hurtownię oraz placówkę obrotu
pozaaptecznego, 9) współpracę z samorządem aptekarskim i innymi samorządami,
10) prowadzenie rejestru aptek ogólnodostępnych i szpitalnych oraz punktów
aptecznych, 11) prowadzenie Rejestru Hurtowni Farmaceutycznych oraz
Wytwórni Farmaceutycznych, 12) wydawanie opinii dotyczącej aptek, w których
może być odbywany staż;
3. Inspekcją Farmaceutyczną kieruje Główny Inspektor Farmaceutyczny.
Nadzór nad Głównym Inspektorem Farmaceutycznym sprawuje minister
właściwy do spraw zdrowia.
Główny Inspektor Farmaceutyczny jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora Farmaceutycznego.
4, Zadania Inspekcji Farmaceutycznej wykonują następujące organy: 1)
Główny Inspektor Farmaceutyczny, jako centralny organ administracji rządowej,
przy pomocy Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego, 2) wojewoda przy
-154-
-155-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
pomocy wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego jako kierownika woje-
wódzkiej inspekcji farmaceutycznej, wchodzącej w skład zespolonej admini-
stracji wojewódzkiej.
W sprawach związanych z wykonywaniem zadań i kompetencji Inspekcji Farmaceutycznej, organem pierwszej instancji jest wojewódzki
inspektor farmaceutyczny, a jako organ odwoławczy - Główny Inspektor Farmaceutyczny.
Organizację Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze
rozporządzenia.
5. Organy Inspekcji Farmaceutycznej wydają decyzje w zakresie: 1) wstrzy-
mania lub wycofania z obrotu lub stosowania w zakładach opieki zdrowotnej
produktów leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany pro-
dukt lub wyrób nie jest dopuszczony do obrotu w Polsce; 2) wstrzymania lub
wycofania z obrotu lub stosowania w zakładach opieki zdrowotnej produktów
leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany produkt lub
wyrób nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym; 3) wstrzy-
mania lub wycofania z aptek ogólnodostępnych i hurtowni farmaceutycznych
towarów, którymi obrót jest niedozwolony; 4) udzielenia, zmiany, cofnięcia łub
odmowy udzielenia zezwolenia: a)na prowadzenie apteki; b)na wytwarzanie
produktów leczniczych; c)na obrót hurtowy produktami leczniczymi i wyrobami
medycznymi; 5) skierowania produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do badań jakościowych.
B. Państwowa Inspekcja Pracy
1. Podstawę prawną organizacji i działania Państwowej Inspekcji Pracy sta-
nowi ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jednolity
Dz. U. z 2001 r. Nr 124 poz. 1362 z póź. zm.).
2. Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do nadzoru i kon-
troli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeń-stwa i higieny pracy. Podlega ona Sejmowi, a nadzór nad nią sprawuje Rada
Ochrony Pracy.
Państwową Inspekcję Pracy tworzą: Główny Inspektorat Pracy i okręgowe
inspektoraty pracy oraz działający w ramach terytorialnej, właściwości okręgo-
wych inspektoratów pracy - inspektorzy pracy.
Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu po
zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy.
Główny Inspektor Pracy kieruje Państwową Inspekcją Pracy przy pomocy
zastępców.
3. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należą w szczególności:
1) nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w
szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów
-156-
dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników
związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób
niepełnosprawnych, oraz inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w
rolnictwie indywidualnym;
2) kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy
projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz
stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz
technologii,
3) uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub
przebudowanych zakładów pracy albo ich części;
4) nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi pracy,
5) nadzór i kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy
przy produkcji wyrobów i opakowań, których użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia,
6) kontrola nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu podlegającymi ocenie
zgodności, w zakresie spełniania przez nie zasadniczych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy,
7) analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz
udział w badaniu okoliczności wypadków przy pracy, na zasadach określonych w
przepisach prawa pracy;
8) współdziałanie z organami ochrony środowiska w kontroli przestrzegania
przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska;
9) kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy
wskazanych w ustawie z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie
zmodyfikowanych (Dz.U. Nr76, poz.811);
10) ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w
kodeksie pracy, a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy
zarobkowej, oraz udział w postępowaniu w sprawach wykroczeń w charakterze
oskarżyciela publicznego,
11) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy oraz
inicjowanie prac legislacyjnych w tej dziedzinie,
12) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie prze-
strzegania prawa pracy, a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy,
13) udzielanie porad i informacji technicznych w zakresie eliminowania
zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników oraz porad i informacji w zakresie
przestrzegania prawa pracy,
14) wnoszenie powództw, a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenie w
postępowaniu przed sądem pracy, o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący
strony stosunek prawny, wbrew zawartej miedzy nimi umowie, ma cechy stosunku
-157-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
pracy;
15) wydanie zezwolenia i cofniecie wydanego zezwolenia w przypadkach,
o których mowa w art. 304 5 Kodeksu pracy,
16) realizowanie zadań instytucji właściwej do informowania, na pisemny
wniosek, o minimalnych warunkach zatrudnienia pracowników,.
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy ponadto: 1)
nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na
innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę, 2) nadzór i kontrola zapewnienia przez
pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na
jego terenie przez studentów i uczniów nie będących pracownikami, 3)
nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy przez jednostki organizujące pracę wykonywaną przez osoby fizyczne
na innej podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie
użytecznych, 4) nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy przez pracodawcę przy wykonywaniu pracy na terenie
zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę przez osoby
przebywające w zakładach karnych i w zakładach poprawczych oraz zadań i prac wykonywanych przez żołnierzy w czynnej służbie.
4. Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy wykonujący lub nadzorujący
czynności kontrolne mają prawo przeprowadzania czynności kontrolnych wobec
podmiotów, na rzecz, których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne,
bez względu na podstawę świadczenia tej pracy.
5. Nadzorem i kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy są objęci wszyscy
pracodawcy oraz inne podmioty, na rzecz, których jest świadczona praca przez
osoby fizyczne.
6. Państwowa Inspekcja Pracy w zakresie swego działania współdziała ze
7. Państwowa Inspekcja Pracy może, na wniosek związków zawodowych,
prowadzić szkolenie i instruktaż oraz udzielać pomocy w szkoleniu
społecznych inspektorów pracy, a także podejmować działania na rzecz
doskonalenia i zwiększenia skuteczności działania społecznej inspekcji
pracy.
C. Społeczna Inspekcja Pracy
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania stanowi ustawa z dnia 24
czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy.(Dz. U. Nr 35, poz. 163 z póz. zm.).
2. Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracow-
ników, mającą na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach
prawa pracy. Społeczna inspekcja reprezentuje interesy wszystkich pracowników w
zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe.
3. Społeczną inspekcję pracy w zakładzie pracy tworzą: 1) zakładowy społeczny
inspektor pracy - dla całego zakładu pracy, 2) oddziałowi (wydziałowi) społeczni
inspektorzy pracy - dla poszczególnych oddziałów (wydziałów), 3) grupowi społeczni
inspektorzy pracy - dla komórek organizacyjnych oddziałów (wydziałów).
Zakładowe organizacje związkowe dostosowują organizację społecznej In-
spekcji pracy do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy.
4. Społeczni inspektorzy pracy mają prawo: l)kontrolować stan budynków,
maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu
widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy, 2) kontrolować przestrzeganie przepisów
prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szcze-
gólności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników zwią-zanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu
pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, 3) uczestniczyć w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony
środowiska naturalnego, 4) brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków
przy pracy, zgodnie z przepisami prawa pracy, 5) brać udział w analizowaniu
przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i
inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolować stosowanie
przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych, 6) uczestniczyć w
przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy, 7) opiniować projekty
planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i planów rehabilitacji
zawodowej oraz kontrolować realizację tych planów, 8) podejmować działania na
rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych
warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływać na przestrzeganie przez
pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
5. Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy na okres 4 lat. Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu. Zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której zakład należy, i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie.
-158-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
D. Inspekcja Handlowa
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania inspekcji handlowej sta-
nowi ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z póź zm.).
2. Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym
do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa.
Do zadań Inspekcji należy: 1) kontrola legalności i rzetelności działania
przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów
odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług, 2) kontrola produktów, wprowa-
dzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi wymaganiami
określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających
nadzorowi innych właściwych organów, 3) kontrola produktów w
rozumieniu ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. Nr 229, poz. 2275) w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa; 4) kontrola produktów znajdujących
się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego
obrotu, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług, 5)
kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów art. 41 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495); 6) podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw
konsumentów, 7) organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów
konsumenckich, 8) prowadzenie poradnictwa konsumenckiego, 8) wykonywanie
innych zadań określonych w ustawie lub przepisach odrębnych.
3. Zadania Inspekcji wykonują następujące organy: 1) Główny Inspektor
Inspekcji Handlowej, 2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora in-
spekcji handlowej jako kierownika wojewódzkiej inspekcji handlowej
wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie.
4. Inspekcja podlega Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumen-
tów. Głównego Inspektora powołuje i odwołuje Prezes Urzędu Ochrony Konku-
rencji i Konsumentów.
Zastępców Głównego Inspektora, na wniosek Głównego Inspektora,
powołuje i odwołuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Wojewódzkiego inspektora powołuje i odwołuje wojewoda za zgodą Głównego Inspektora. Główny Inspektor kieruje działalnością Inspekcji przy pomocy Głównego
Inspektoratu Inspekcji Handlowej. Organizację Głównego Inspektoratu
określa statut nadany, w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów. Pracownicy Inspekcji w związku z wykonywaniem czynności kontrolnych
korzystają z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy
publicznych.
E. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Głównego Inspektora Nadzoru
Budowlanego oraz organów nadzoru budowlanego stanowi ustawa z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane (tekst jednolity. Dz. U. z 2006 r. Nr156, poz. 1118 z póź. zm).
2. Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, są: 1)
inwestor; 2) inspektor nadzoru inwestorskiego; 3) projektant; 4) kierownik budowy lub kierownik robót.
Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy: 1)
reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej
realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy
technicznej; 2) sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów
budowlanych, a w szczególności zapobiegnie zastosowaniu wyrobów budowlanych
wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie; 3) sprawdzanie i odbiór
robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i
odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz
przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i
przekazywanie ich do użytkowania; 4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz
usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.
3. Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują następujące
organy: 1) starosta, 2) wojewoda oraz 3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
4. Zadania nadzoru budowlanego wykonują: powiatowy inspektor nadzoru
budowlanego, wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego
jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład
zespolonej administracji wojewódzkiej oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
5. Do podstawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-
budowlanej i nadzoru budowlanego należy: 1) nadzór i kontrola nad przestrzeganiem
przepisów prawa budowlanego, a w szczególności: a) zgodności zagospodarowania terenu
z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony
środowiska, b) warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w
projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu
obiektów budowlanych, c) zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z
przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, d) właściwego
wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, e) wprowadzania do
obrotu i stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do powszechnego lub
jednostkowego stosowania w budownictwie, 2) wydawanie decyzji administracyjnych
w sprawach określonych ustawą.
6. Do zadań organów nadzoru budowlanego należy: 1) kontrola przestrzegania i
stosowania przepisów prawa budowlanego; 2) kontrola działania organów admini-
-160- -161-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
stracji architektoniczno-budowlanej; 3) badanie przyczyn powstawania
katastrof budowlanych; 4) współdziałanie z organami kontroli państwowej.
7. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje zadania określone
przepisami prawa budowlanego, a w szczególności: 1) pełni funkcję organu
wyższego stopnia w stosunku do: a) wojewodów i wojewódzkich inspektorów
nadzoru budowlanego oraz sprawuje nadzór nad ich działalnością, b.) organów
samorządu zawodowego w sprawach nadawania uprawnień budowlanych oraz
odpowiedzialności zawodowej w budownictwie; 2) kontroluje działanie orga-
nów administracji architektoniczno budowlanej i nadzoru budowlanego; 3) pro-
wadzi centralne rejestry osób posiadających uprawnienia budowlane oraz rze-
czoznawców budowlanych.
8. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest centralnym organem
administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Jest on organem właściwym w sprawach
indywidualnych, rozstrzyganych w drodze postępowania administracyjnego, w
zakresie wynikającym z przepisów prawa budowlanego. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje swoje zadania przy
pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.
9.Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest powoływany przez
Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Kadencja
Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego trwa 5 lat.
F. Państwowa Inspekcja Sanitarna
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Inspekcji sanitarnej za-
wierają przepisy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitar-
nej (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr122, poz. 851 z póź. zm.).
2. Państwowa Inspekcja Sanitarna jest organem powołanym do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad
warunkami: 1) higieny środowiska, 2) higieny pracy w zakładach pracy, 3) higieny
radiacyjnej, 4) higieny procesów nauczania i wychowania, 5) higieny wypoczynku i
rekreacji, 6) zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, 7) higieniczno-
sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia,
w których są udzielane świadczenia zdrowotne - w celu ochrony zdrowia ludzkiego
przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych,
zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
-162-
3. Wykonywanie zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej polega na
sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz
prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie
chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a
także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.
4. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w
dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności:
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz ustalanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem
wymagań higienicznych i zdrowotnych, 2) uzgadnianie dokumentacji
projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych
dotyczących: a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów
budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, b)
nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w
produkcji lub budownictwie, 3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku
obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i
powietrznych oraz środków komunikacji lądowej, 4) inicjowanie
przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym
wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na
zdrowie ludzi.
5. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie
bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów
określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności
dotyczących: 1) higieny środowiska, a zwłaszcza wody do spożycia,
czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wód i innych elementów
środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach, 2) utrzymania
należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji,
obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz osobowego i
towarowego transportu kolejowego, drogowego, lotniczego i morskiego, 3)
warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz
warunków żywienia zbiorowego, 4) warunków zdrowotnych produkcji i
obrotu przedmiotami użytku, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do
kontaktu z żywnością, kosmetykami oraz innymi wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie łudzi, 5) warunków zdrowotnych środowiska pracy, a
zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób
związanych z warunkami pracy, 6) higieny pomieszczeń i wymagań w sto-
sunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-
wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku, 7)
higieny procesów nauczania, 8) przestrzegania przez osoby wprowadzające
substancje lub preparaty chemiczne do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz przez użytkowników substancji lub preparatów chemicznych
obowiązków wynikających z ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach
-163-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
i preparatach chemicznych ( Dz.U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.); 9) przestrzegania przez podmioty w prowadzające do obrotu prekursory kategorii 2 i 3 obowiązków wynikających z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485).
6. Do zakresu działania Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzo-
ru sanitarnego należy również kontrola przestrzegania przepisów dotyczących
wprowadzania do obrotu produktów biobójczych i substancji czynnych oraz
ich stosowania w działalności zawodowej.
7. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapo-
biegania i zwalczania chorób, należy: 1) dokonywanie analiz i ocen epidemiolo-
gicznych, 2) opracowywanie programów i planów działalności zapobiegawczej i
przeciwepidemicznej, przekazywanie ich do realizacji zakładom opieki zdro-
wotnej oraz kontrola realizacji tych programów i planów, 3) ustalanie zakresów
i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie, 4)
wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wy-
danie - w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych,
5) wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku
podstaw do jej stwierdzenia, 6) planowanie i organizowanie sanitarnego zabez-
pieczenia granic państwa, 7) nadzór sanitarny nad ruchem pasażerskim i towa-
rowym w morskich i lotniczych portach oraz przystaniach, 8) udzielanie porad-
nictwa w zakresie spraw sanitarno - epidemiologicznych lekarzom okrętowym i
personelowi pomocniczo-lekarskiemu, zatrudnionemu na statkach morskich,
żeglugi śródlądowej i powietrznych, 9) kierowanie akcją sanitarna przy maso-
wych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach.
dynuje i nadzoruje działalność oświatowo-zdrowotną w celu ukształtowania
odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych, a w szczególności: 1) inicjuje
i wytycza kierunki przedsięwzięć zmierzających do zaznajamiania społeczeń-stwa z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, popularyzowania zasad higieny i
racjonalnego żywienia, metod zapobiegania chorobom oraz umiejętności
udzielania pierwszej pomocy, 2) pobudza aktywność społeczną do działań na
rzecz własnego zdrowia, 3) udziela porad i informacji w zakresie zapobiega-
nia i eliminowania negatywnego wpływu czynników i zjawisk fizycznych,
chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi, 4) ocenia działalność oświa-
towo-zdrowotną prowadzoną przez szkoły i inne placówki oświatowo-wy-
chowawcze, szkoły wyższe oraz środki masowego przekazywania, zakłady
opieki zdrowotnej, inne zakłady, instytucje i organizacje oraz udziela im
pomocy w prowadzeniu tej działalności.
9. Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy również wydawanie
opinii, co do zgodności z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii
-164-
Europejskiej przedsięwzięć i zrealizowanych inwestycji, których realizacja jest
wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środ-
ków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej.
10. Państwowa Inspekcja Sanitarna podlega ministrowi właściwemu do
spraw zdrowia, a kieruje nią Główny Inspektor Sanitarny jako centralny organ
administracji rządowej, również podległy ministrowi do spraw zdrowia.
Głównego Inspektora Sanitarnego powołuje Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora Sanitarnego. Zastępców Głównego Inspektora Sanitarnego w liczbie dwóch powołuje, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, minister właściwy do spraw zdrowia, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego. Główny Inspektor Sanitarny
zadania wykonuje przy pomocy Głównego Inspektoratu Sanitarnego.
Organem doradczym i opiniodawczym Głównego Inspektora Sanitarnego w
sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rada
Sanitarno-Epidemiologiczna, powoływana na okres trzech lat.
11. Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonują następujące
organy: 1) Główny Inspektor Sanitarny, 2) państwowy wojewódzki inspektor
inspektor sanitarny dla obszarów przejść granicznych drogowych, kolejowych,
lotniczych, rzecznych i morskich, portów lotniczych i morskich oraz jednostek
pływających na obszarze wód terytorialnych.
G. Inspekcja Weterynaryjna
1. Podstawę organizacji i funkcjonowania Inspekcji Weterynaryjnej stanowi ustawa
z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 33,
poz. 287).
2. Inspekcja Weterynaryjna jest organem powołanym dla realizacji zadań z
zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia
zwierzęcego, w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego.
Inspekcja wykonuje swoje zadania w szczególności przez: 1) zwalczanie chorób
zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych; 2) badania kontrolne zakażeń
zwierząt; 3) monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych
czynników chorobotwórczych oraz związanej z nimi oporności na środki przeciw-drobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt; 4) badanie zwierząt rzeźnych i
produktów pochodzenia zwierzęcego; 5) przeprowadzanie: a) weterynaryjnej
kontroli granicznej, b) kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt
-165-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
oraz produktów w rozumieniu przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu; 6)
sprawowanie nadzoru nad: a) bezpieczeństwem produktów pochodzenia
zwierzęcego, w rym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji,
umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej, b) wprowadzaniem na
rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, c)
wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków żywienia zwierząt, d)
zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotna materiału biologicznego, jaj wylęgowych drobiu i produktów akwakultury,
hodowlą, prowadzeniem ewidencji zwierząt doświadczalnych w jednostkach doświadczalnych, hodowlanych i u dostawców; 7) prowadzenie
monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych,
biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia
zwierząt i środkach żywienia zwierząt; 7) prowadzenie wymiany informacji w
ramach systemów wymiany informacji, wskazanych w przepisach Unii
Europejskiej.
4. Na terenach i w stosunku do jednostek organizacyjnych podległych i
nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej oraz jednostek wojsk obcych
przebywających na tych terenach zadania Inspekcji Weterynaryjnej wykonuje
Szef Służby Weterynaryjnej - Inspektor Weterynaryjny Wojska Polskiego.
Szef Służby Weterynaryjnej - Inspektor Weterynaryjny Wojska Polskiego
wykonuje swoje zadania przy pomocy Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej.
Szef Służby Weterynaryjnej - Inspektor Weterynaryjny Wojska Polskiego
lub osoba przez niego upoważniona może uczestniczyć w prowadzonej przez
organy Inspekcji: 1) weterynaryjnej kontroli granicznej środków transportu, w
tym okrętów i statków powietrznych wykorzystywanych do przewozu zwierząt tub produktów pochodzenia zwierzęcego na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypo-
spolitej Polskiej oraz wojsk obcych; 2) kontroli zakładów zaopatrujących lub
ubiegających się o zaopatrywanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w
produkty pochodzenia zwierzęcego.
5. Organy Inspekcji Weterynaryjnej, przy wykonywaniu swoich zadań, współ-
pracują z właściwymi organami administracji rządowej i jednostkami samorzą-du terytorialnego oraz organami samorządu lekarsko - weterynaryjnego
6. Organami Inspekcji Weterynaryjnej są: 1) Główny Lekarz Weterynarii;
2) wojewódzki lekarz weterynarii, jako kierownik wojewódzkiej inspekcji
weterynaryjnej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w woje-
wództwie; 3) powiatowy lekarz weterynarii, jako kierownik powiatowej
inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład niezespolonej administracji
rządowej; 4) graniczny lekarz weterynarii.
Zadania organów Inspekcji Weterynaryjnej wykonują: 1) lekarze weterynarii i
inne osoby zatrudnione w Inspekcji oraz lekarze weterynarii wyznaczeni do
wykonywania określonych czynności; 2) osoby nie będące lekarzami
weterynarii wyznaczone do wykonywania określonych czynności o charakterze
pomocniczym 3) osoby nie będące pracownikami Inspekcji, które
ukończyły studia wyższe na jednym z kierunków: weterynaria, zootechnika albo rolnictwo albo posiadają tytuł technika weterynarii, wyznaczone do przeprowadzania na miejscu w siedzibie stada kontroli
dotyczących oznakowania i rejestracji zwierząt gospodarskich, wypełniania obowiązku prowadzenia księgi rejestracji tych zwierząt i zaopatrzenia bydła w paszporty.
7. Inspekcją kieruje Główny Lekarz Weterynarii będący centralnym
organem administracji rządowej. Podlega on ministrowi właściwemu do spraw
rolnictwa. Główny Lekarz Weterynarii jest powoływany przez Prezesa
Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu
kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw rolnictwa. Prezes
Rady Ministrów odwołuje Głównego Lekarza Weterynarii.
9. Pracownicy Inspekcji w zakresie wykonywania czynności określonych w
ustawie podlegają ochronie prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy
publicznych.
H. Generalny Inspektor Informacji Finansowej
1. Podstawą organizacji i funkcjonowania Generalnego Inspektora
Informacji Finansowej jest ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o
przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych
pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o
przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r.
Nr 153, poz.1505 z póź. zm.).
2. Organami administracji rządowej właściwymi w sprawach
zapobiegania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych
pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania
finansowaniu terroryzmu są: l) minister właściwy do spraw instytucji
finansowych, jako naczelny organ informacji Finansowej; 2) Generalny
Inspektor Informacji Finansowej.
3. Generalnego Inspektora powołuje i odwołuje na wniosek ministra
właściwego do spraw instytucji finansowych Prezes Rady Ministrów.
-166- -167-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJACE OCHRONĘ PRAWNĄ 3, INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
4. Do zadań Generalnego Inspektora należy uzyskiwanie, gromadzenie, prze-
twarzanie i analizowanie informacji oraz podejmowanie działań w celu przeciw-
działania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzą-cych z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł i przeciwdziałania finansowaniu
terroryzmu, a w szczególności: 1) badanie przebiegu transakcji, co do których Generalny Inspektor powziął uzasadnione podejrzenia; 2) przeprowadzanie
procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku; 3) przekazywanie
instytucjom obowiązanym informacji o podmiotach, co do których zachodzi
uzasadnione podejrzenie, że mają one związek z popełnianiem aktów
terrorystycznych; 4) opracowywanie i przekazywanie uprawnionym organom
dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa; 5) inicjowanie i
podejmowanie innych działań obejmujących przeciwdziałanie wykorzystywaniu
polskiego systemu finansowego do legalizacji dochodów pochodzących z
nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, w tym szkolenie pracowników instytucji
obowiązanych w zakresie zadań nałożonych na te instytucje; 6) sprawowanie kontroli przestrzegania przepisów ustawy, 7) współpraca z zagranicznymi
instytucjami zajmującymi się zapobieganiem wprowadzaniu do obrotu finansowego
wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych łub nieujawnionych źródeł lub
przeciwdziałaniem finansowaniu terroryzmu.
I. Inspekcja Transportu Drogowego
1. Podstawą prawną organizacji i funkcjonowania Głównej Inspekcji Trans-
portu Drogowego stanowi ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie
drogowym (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 204 poz. 2088 z póź. zm.).
2. Inspekcja Transportu Drogowego jest organem powołanym do kontroli
przestrzegania przepisów w zakresie transportu drogowego i niezarobkowego
krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego wykonywanego pojazdami
samochodowymi.
3. Do zadań Inspekcji należy kontrola: 1) dokumentów związanych z wyko-
nywaniem transportu drogowego lub przewozów na potrzeby własne oraz prze-
strzegania warunków w nich określonych, 2) dokumentów przewozowych zwią-zanych z wykonywaniem transportu drogowego lub przewozów na potrzeby własne,
3) ruchu drogowego w zakresie transportu, w tym stanu technicznego pojazdów, 4)
przestrzegania przepisów dotyczących okresów prowadzenia pojazdu i
obowiązkowych przerw oraz czasu odpoczynku kierowcy, 5) przestrzegania
szczegółowych zasad i warunków transportu zwierząt, 6) przestrzegania zasad i
warunków dotyczących przewozu drogowego towarów niebezpiecznych; 7)
wprowadzonych do obrotu ciśnieniowych urządzeń transportowych pod względem zgodności z wymaganiami technicznymi, dokumentacją techniczną i prawidłowością ich oznakowania w zakresie określonym w
ustawie z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 199, poz. 1671); 8) kontrola rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego. -168-
4. Zadania Inspekcji Transportu Drogowego określone w niniejszym
rozdziale wykonują następujące organy: 1) Główny Inspektor Transportu
Drogowego; 2)) wojewoda działający za pośrednictwem wojewódzkiego
inspektora transportu drogowego, jako kierownika wojewódzkiej inspekcji
transportu drogowego wchodzącej w skład wojewódzkiej administracji
zespolonej.
Główny Inspektor Transportu Drogowego koordynuje, nadzoruje i kontroluje
działalność wojewódzkich inspektorów transportu drogowego. Wojewódzki
inspektor transportu drogowego kieruje działalnością wojewódzkiego inspektoratu transportu drogowego. Czynności związane z realizacją wymienionych w ustawie zadań wykonują inspektorzy wojewódzkich
inspektoratów transportu drogowego.
5. Główny Inspektor kieruje Inspekcją przy pomocy podległego mu Głów-
nego Inspektoratu Transportu Drogowego. Główny Inspektor jest centralnym
organem administracji rządowej podległym ministrowi właściwemu do spraw
transportu. Główny Inspektor jest powoływany przez Prezesa Rady
Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw transportu. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora.
6. Inspektor wykonując zadania ma prawo m.in. do: 1) wstępu do
pojazdu; 2) kontroli dokumentów; 3) kontroli zainstalowanych w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych lub tachografu cyfrowego; 4)
stosowania środków przymusu bezpośredniego, 5) używania broni palnej, 6)
nakładania i pobierania kar pieniężnych. Inspektor może stosować również kolczatkę drogową lub inne urządzenia techniczne umożliwiające
unieruchomienie pojazdu. Zastrzeżenia wymaga fakt, że użycie broni palnej
przez inspektora może nastąpić wyłącznie w celu odparcia bezpośredniego i
bezprawnego zamachu na jego życie lub zdrowie.
8. Kontroli podlegają kierowcy wykonujący transport drogowy lub
niezarobkowy krajowy i międzynarodowy przewóz drogowy oraz przedsiębiorcy
wykonujący działalność gospodarczą w zakresie transportu drogowego lub
niezarobkowego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego.
9. Inspekcja współdziała i prowadzi działalność z Policją, Agencją Bezpie-
czeństwa Wewnętrznego, Agencją Wywiadu, Biurem Ochrony Rządu, Żandar-
merią Wojskową, Strażą Graniczną, Służbą Celną kontrolą skarbową, Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Handlową, Inspekcją Ochrony Środowiska, Inspekcją Weterynaryjną i zarządcami dróg - w zakresie bezpieczeństwa i porządku ruchu
na drogach publicznych oraz zwalczania przestępstw i wykroczeń drogowych
dokonywanych w zakresie transportu drogowego lub w związku z tym transpor-
tem, z uwzględnieniem właściwości i kompetencji tych organów oraz zadań In-
spekcji, ponadto z organami samorządu terytorialnego, ją również z
roślin oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi do wydawania paszportów
roślin; 6) kontrola zabiegów oczyszczania, odkażania i przerobu roślin,
produktów roślinnych lub przedmiotów; 7) zawiadamianie organizacji ochrony
roślin państwa, z którego pochodzą rośliny, produkty roślinne lub przedmioty,
o ich zatrzymaniu lub zniszczeniu; 8) nadzór nad wprowadzaniem,
rozprzestrzenianiem oraz nad pracami z wykorzystaniem organizmów
kwarantannowych, roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów porażonych
przez organizmy kwarantannowe lub niespełniających wymagań specjalnych
oraz roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, których wprowadzanie na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przemieszczanie jest zakazane; 9)
prowadzenie rejestru przedsiębiorców; 10) wydawanie certyfikatów dla
producentów stosujących integrowaną produkcję roślin; 11) badania
laboratoryjne roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów; 12) wydawanie
decyzji w sprawie postępowania z roślinami, produktami roślinnymi lub
przedmiotami podlegającymi granicznej kontroli fitosanitarnej.
4. Do zakresu działania Inspekcji w ramach nadzoru nad obrotem i stoso-
waniem środków ochrony roślin należą w szczególności następujące urzędowe
działania: 1) prowadzenie rejestru oraz kontrolowanie podmiotów prowadzących konfekcjonowanie lub obrót środkami ochrony roślin;2)
kontrola jakości środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu; 3) kontrola
prawidłowości stosowania środków ochrony roślin; 4) upoważnianie jednostek
organizacyjnych do wykonywania badań sprzętu do stosowania środków ochrony
roślin oraz nadzór nad wykonywaniem tych badań i stanem technicznym tego
sprzętu; 5) upoważnianie jednostek organizacyjnych do prowadzenia szkoleń i
nadzór nad przeprowadzaniem tych szkoleń; 6) nadzór nad jednostkami upoważ-nionymi do przeprowadzania badań skuteczności środków ochrony roślin; 7)
monitorowanie zużycia środków ochrony roślin.
5. Do zakresu działania Inspekcji i w ramach nadzoru nad wytwarzaniem,
oceną i obrotem materiałem siewnym, należą w szczególności następujące
urzędowe działania: 1) ocena polowa, laboratoryjna i cech zewnętrznych ma-
teriału siewnego; 2) kontrola tożsamości materiału siewnego; 3) kontrola prze-
strzegania zasad i obowiązujących wymagań w zakresie wytwarzania, oceny,
przechowywania i obrotu materiałem siewnym, w tym modyfikowanym gene-
tycznie; 4) wydawanie akredytacji w zakresie pobierania próbek i oceny mate-
riału siewnego oraz kontrola warunków ich przestrzegania; 5) wydawanie urzę-dowych etykiet i plomb oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi do wy-
pełniania etykiet; 6) kontrola materiału siewnego wwożonego z państw trzecich
oraz ustalanie stopni kwalifikacji tego materiału; 7) dokonywanie oceny
materiału siewnego w przypadku złożenia odwołania od oceny wykonanej przez
akredytowane podmioty.
6. Nadzór nad wykonywaniem zadań Inspekcji, sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa.
7. Zadania Inspekcji wykonują następujące organy: 1) Główny Inspektor; 2)
wojewoda, przy pomocy wojewódzkiego inspektora jako kierownika wojewódzkiej
inspekcji ochrony roślin i nasiennictwa wchodzącej w skład zespolonej
admonistracji wojewódzkiej.
8. Główny Inspektor jest centralnym organem administracji rządowej, pod-
ległym ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa. Główny Inspektor jest
powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw rolnictwa. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora. Główny
Inspektor wykonuje zadania przy pomocy Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i
Nasiennictwa.
-170-
-171-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWĄ 3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
K. Inspekcja Ochrony Środowiska
1. Podstawa prawna organizacji i funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środo-
wiska stanowi ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska
(tekst jednolity Dz. U. z 2007 r., Nr 44, poz.287 z póz. zm.).
2. Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest centralnym organem admini-
stracji rządowej, powołanym do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie
środowiska oraz badania stanu środowiska, nadzorowanym przez ministra wła-
ściwego do spraw środowiska.
3. Do zadań Inspekcji Ochrony Środowiska w szczególności należy: 1)
kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym
użytkowaniu zasobów przyrody, 2) kontrola przestrzegania decyzji
ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji, 2a) kontrola zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w
instalacjach energetycznego spalania paliw oraz w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej, 3) udział w postępowaniu dotyczącym
lokalizacji inwestycji, 4) udział w przekazywaniu do użytku obiektów lub
instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, 5) kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących
środowisko przed zanieczyszczeniem, 6) podejmowanie decyzji
wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych
z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzystania ze środowiska,
7) współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami
kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami
administracji państwowej i rządowej, samorządu terytorialnego i obrony
cywilnej, a także organizacjami społecznymi i opiekunami społecznymi, 8)
organizowanie i koordynowanie państwowego monitoringu środowiska,
prowadzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz
zachodzących w nim zmian, 9) opracowywanie i wdrażanie metod
analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych, 10) inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich
skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego, 11) kontrola prze-
strzegania przepisów o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, 12)
kontrola przestrzegania przepisów o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej, 12a) nadzór i kontrola w zakresie postępowania z
substancjami kontrolowanymi oraz z produktami, urządzeniami i instalacjami zawierającymi te substancje, 13) kontrola przestrzegania
przepisów i uzyskanych na ich podstawie zezwoleń, z wyłączeniem kontroli
-172-
laboratoryjnej, w zakresie postępowania z organizmami genetycznie
zmodyfikowanymi, 14) kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu
podlegających ocenie zgodności, w zakresie spełniania przez nie zasadniczych lub
innych wymagań dotyczących ochrony środowiska, 15) kontrola przestrzegania
przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
4. Zwierzchni nadzór nad wykonywaniem zadań Inspekcji sprawuje minister właściwy do spraw środowiska.
5. Organy Inspekcji Ochrony Środowiska są następujące: 1) Główny Inspek-
tor Ochrony Środowiska, 2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska jako kierownika wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska,
wchodzącej w skład zespolonej administracji wojewódzkiej.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wykonuje w imieniu wojewody
zadania i kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska
6. Główny Inspektor Ochrony Środowiska kieruje działalnością Inspekcji
Ochrony Środowiska. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska powołuje
Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska. Prezes
Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Główny Inspektor Ochrony Środowiska wykonuje zadania przy pomocy
Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
7. Inspekcja Ochrony Środowiska współdziała w wykonywaniu czynności
kontrolnych z innymi organami kontroli.
L. Inspektorzy żeglugi śródlądowej
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania inspektorów urzędów żeglugi
śródlądowej stanowi ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej
(tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr123, poz.857 z póź. zm.).
2. Organami administracji żeglugi śródlądowej są: 1) minister właściwy do
spraw transportu - jako naczelny organ administracji żeglugi śródlądowej, 2)
dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej - jako terenowe organy administracji
do spraw transportu. Dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej powołuje i odwołuje
minister właściwy do spraw transportu spośród kandydatów posiadających
wiedzę, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie w zakresie żeglugi śródlądowej i
funkcjonowania administracji rządowej.
- 173 -
ROZDZIAŁ VI, ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNA
3. Do właściwości dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej należą sprawy
z zakresu administracji rządowej związane z uprawianiem żeglugi na śródlądo-
wych drogach wodnych.
Do właściwości dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej należy: 1) nad-
zór nad bezpieczeństwem żeglugi śródlądowej, 2) przeprowadzanie inspekcji
statków, 3) weryfikacja ustalonej głębokości tranzytowej na szlaku żeglownym,
4) kontrola przestrzegania przepisów dotyczących żeglugi na śródlądowych dro-
gach wodnych, w portach, przystaniach i zimowiskach, 5) kontrola stanu ozna-
kowania szlaku żeglownego, śluz, pochylni, mostów, urządzeń nad wodami i
wejść do portów, 6) przeprowadzanie postępowania w sprawach wypadków żeglu-
gowych, 7) kontrola dokumentów przewozowych i zgodności przewożonego przez
statek ładunku z tymi dokumentami, 8) kontrola obcych statków w zakresie
zgodności wykonywanych przewozów z postanowieniami umów międzynarodo-
wych oraz pozwoleń na te przewozy, 9) współdziałanie z innymi organami w
zakresie bezpieczeństwa żeglugi, ochrony środowiska, ochrony portów lub przy-
stani, w tym wykonywania zadań obronnych i zadań o charakterze
niemilitarnym, w szczególności zapobiegania aktom terroru i likwidacji ich
skutków, 10) kontrola dokumentów armatorów dotyczących Funduszu Żeglugi
Śródlądowej i Funduszu Rezerwowego.
4. Zadania określone ustawowo, wykonują uprawnieni do inspekcji pracow-
nicy urzędów żeglugi śródlądowej.
Inspektor ma prawo wejścia i przebywania na statku, na budowli wodnej
służącej żegludze, w porcie, przystani i zimowisku, a także podpływania i cu-
mowania statku inspekcyjnego do tych obiektów.
5. W czasie wykonywania zadań służbowych inspektor ma prawo do: 1)
kontrolowania, czy statek jest uprawniony do działalności, jaką uprawia, i czy
żegluga wykonywana jest zgodnie z przepisami prawa i umowami międzynaro-
dowymi, 2) kontroli dokumentów dotyczących statku i załogi oraz przewozo-
wych, 3) żądania wyjaśnień i podejmowania wszelkich czynności niezbędnych
do przeprowadzenia kontroli na pokładzie, w ładowniach i innych pomieszcze-
niach statku, 4) dokonywania wpisów dotyczących przeprowadzonej kontroli w
dzienniku pokładowym statku, 5) nakładania grzywien w drodze mandatu kar-
nego za wykroczenia w żegludze śródlądowej.
6. W wypadku stwierdzenia zaniedbania zagrażającego bezpieczeństwu żeglugi, statku lub przebywających na nim osób albo
zagrażającego zanieczyszczeniem środowiska, a także ze względu na uchybienia sanitarne, inspektor, na podstawie udzielonego upoważnienia, może, w drodze decyzji administracyjnej, zatrzymać lub skierować statek do najbliższego miejsca postoju oraz zatrzymać świadectwo zdolności
żeglugowej i dokument kwalifikacyjny kierownika statku do czasu usunięcia tego zaniedbania lub uchybienia.
3. INSPEKCJE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
M. Inspektor do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Inspektora do Spraw Sub-
stancji i Preparatów Chemicznych stanowi ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o
substancjach i preparatach chemicznych. (Dz.U. z 2001 r. Nr. 11 poz.84 z póź. zm.).
2. Inspektor do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych jest central-
nym organem administracji rządowej. Inspektor podlega ministrowi właściwe-
mu do spraw zdrowia, który go powołuje i odwołuje po zasięgnięciu opinii mi-
nistrów właściwych do spraw gospodarki i do spraw środowiska.
Do zadań Inspektora należy: 1) przyjmowanie zgłoszeń substancji nowych w celu
oceny ryzyka stwarzanego przez te substancje, 2) gromadzenie danych dotyczących
niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów, 3) udostępnianie danych
dotyczących niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów służbom me-
dycznym i ratowniczym, 4) wymiana informacji na temat substancji nowych m.in. z
Komisją Europejską 5) współpraca z państwami członkowskimi Unii Europejskiej
oraz z Komisją Europejską jako właściwym urzędem w rozumieniu przepisów Unii
Europejskiej dotyczących oceny ryzyka stwarzanego przez substancje istniejące, 5a)
współpraca z państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz z Komisją Europejską jako właściwy urząd wyznaczony do wykonywania zadań administracyjnych określonych w przepisach Unii Europejskiej dotyczących eksportu i importu niebezpiecznych chemikaliów, 6)
współpraca z organizacjami międzynarodowymi dotycząca substancji i preparatów
chemicznych, 7) przyjmowanie i gromadzenie danych dotyczących prekursorów kategorii 2, określonych w przepisach ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, 8)
wykonywanie innych zadań nałożonych przez ministra właściwego do spraw
zdrowia.
3. Inspektor realizuje swoje zadania przy pomocy Biura do Spraw
Substancji i Preparatów Chemicznych, którym kieruje i reprezentuje je na
zewnątrz.
N. Inspektorzy rybołówstwa morskiego
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania inspektorów
rybołówstwa morskiego stanowi ustawa z dnia 19 luty 2004 r. o
rybołówstwie morskim (Dz. U. z 2004 r. Nr 62, poz.574 z póź. zm.).
-174- -175-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 3. INSPEKCIE WYODRĘBNIONE ORGANIZACYJNIE
2. Organami administracji rybołówstwa morskiego są: 1) minister
właściwy do spraw rybołówstwa; 2) okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego - jako organy administracji niezespolonej. Okręgowi inspektorzy
rybołówstwa morskiego podlegają ministrowi właściwemu do spraw
rybołówstwa. Okręgowych inspektorów rybołówstwa morskiego powołuje i
odwołuje minister właściwy do spraw rybołówstwa, po zasięgnięciu opinii właściwego miejscowo wojewody. Inspektorzy wykonują swoje zadania przy
pomocy okręgowych inspektoratów rybołówstwa morskiego.
Organy administracji rybołówstwa morskiego działają na terytorium i w
wyłącznej strefie ekonomicznej Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów o rybołówstwie sprawują okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego za pośrednictwem inspektorów
rybołówstwa morskiego.
4. Inspektorzy przy wykonywaniu swoich czynności współdziałają z
organami Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
Inspekcji Celnej, Inspekcji Weterynaryjnej, Policji, Państwowej Straży
Rybackiej, Straży Granicznej oraz z terenowymi organami administracji
morskiej.
5. W czasie wykonywania czynności służbowych inspektor jest uprawniony
do: 1} zatrzymania statku rybackiego i wejścia na jego pokład, 2) kontroli
dokumentów tożsamości, dziennika połowowego, dokumentu przewozowego oraz dokumentów uprawniających do wykonywania
rybołówstwa morskiego, prowadzenia skupu lub przetwórstwa na morzu organizmów morskich, połowów organizmów morskich w celach naukowo-badawczych, szkoleniowych albo sportowo-rekreacyjnych, prowadzenia zarybiania oraz chowu lub hodowli ryb i innych organizmów
morskich; 3) sprawdzania, czy rybołówstwo wykonywane jest zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym z umowami międzynarodowymi, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, 4) kontroli narzędzi połowowych i złowionych
organizmów morskich, 5) kontroli pomieszczeń statków, środków transportu,
magazynów, przetwórni i innych pomieszczeń służących do przechowywania or-
ganizmów morskich na lądzie, 6) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, 7)
wykonywania innych czynności niezbędnych do przeprowadzenia kontroli, a w
przypadkach uzasadnionego podejrzenia naruszenia przepisów ustawy - do
zatrzymania dokumentów uprawniających do wykonywania rybołówstwa, a także
organizmów morskich i narzędzi połowowych oraz ich zabezpieczenia.
O. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Inspekcji Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych stanowi ustawa z dnia z dnia 21 grudnia 2000 r. o
jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jednolity Dz. U z 2005 r.
Nr 187, poz.1577).
-176-
2. Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli w przepisach o jakości
handlowej zostały określone takie wymagania, oraz dodatkowe wymagania
dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez
producenta. W celu kontroli przestrzegania powyższej reguły utworzono
Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Inspekcja
podlega ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych.
3. Do zadań Inspekcji należy: 1) nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych, a w szczególności: a) kontrola jakości
handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym
wywożonych za granicę, b) kontrola jakości handlowej artykułów rolno-
spożywczych sprowadzanych z zagranicy, w tym kontrola graniczna tych
artykułów, c) dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości
handlowej artykułów rolno-spożywczych, d) powiadamianie podpunktu
krajowego punktu kontaktowego w ramach sieci systemu wczesnego
ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach
żywienia zwierząt (systemu RASFF) o podjętych decyzjach dotyczących
niebezpiecznych artykułów rolno-spożywczych, e) kontrola artykułów rolno-
spożywczych posiadających zarejestrowane, na podstawie odrębnych przepi-
sów, chronione oznaczenia geograficzne, oznaczenia pochodzenia albo świa-
dectwa dla artykułów rolno-spożywczych o szczególnym charakterze oraz
współpraca z jednostkami sprawującymi taką kontrolę w innych państwach,
2) kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno-
spożywczych, 3) gromadzenie i przetwarzanie informacji o sytuacji na
rynkach rolnych, 4) współpraca z właściwymi organami administracji
rządowej w województwie, organami innych inspekcji, urzędami celnymi,
Policją, jednostkami samorządu terytorialnego oraz państwowymi
jednostkami organizacyjnymi realizującymi politykę rolną państwa, 5)
współpraca z jednostkami organizacyjnymi pełniącymi funkcję agencji
płatniczych w zakresie realizacji Wspólnej Polityki Rolnej, 6) współpraca
lub uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach zajmujących się jakością handlową artykułów rolno-spożywczych oraz międzynarodowym
obrotem artykułami rolno-spożywczymi, 7) udzielanie informacji i
szkolenie w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości handlowej lub ustalania klas jakości handlowej oraz metod i badań artykułów rolno-spożywczych; 8) współpraca z urzędowymi jednostkami
kontrolnymi w innych państwach w zakresie kontroli jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych, w tym wymienianie informacji lub próbek
artykułów rolno-spożywczych; 9) wykonywanie innych zadań określonych
w przepisach odrębnych.
4. Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w
produkcji może dotyczyć również sposobu żywienia i warunków chowu
zwierząt, jeżeli informacja w tym zakresie została zadeklarowana przy
wprowadzaniu artykułu rolno-spożywczego do obrotu.
- 177-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘPMWNĄ
5. Nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych w obrocie
detalicznym sprawuje Inspekcja Handlowa.
6. Zadania Inspekcji wykonują następujące organy: 1) Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, 2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego
inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, jako kierownika wojewódzkiej
inspekcji jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, wchodzącej w skład
zespolonej administracji wojewódzkiej.
7. Główny Inspektor jest centralnym organem administracji rządowej podległym
ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych. Głównego Inspektora powołuje
Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu
kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw rynków rolnych.
Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Inspektora. Wojewódzkiego
inspektora powołuje i odwołuje wojewoda, na wniosek Głównego
Inspektora.
8. Główny Inspektor koordynuje i nadzoruje działalność Inspekcji, swoje zadania
wykonuje przy pomocy Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych.
4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
a. Służby funkcjonalno-organizacyjne
A. Służba Celna 1. Podstawę prawna organizacji i funkcjonowania Służby Celnej stanowi ustawa z dnia
24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr156, poz. 1641,
z póź. zm).
2. Utworzono jednolitą, umundurowaną Służbę Celną w celu zapewnienia
zgodności z prawem przywozu towarów na obszar celny Wspólnoty Europejskiej oraz wywozu towarów z obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej, a także wykonywania obowiązków określonych w przepisach odrębnych, w szczególności w zakresie podatku akcyzowego.
3. Do zadań Służby Celnej należy realizacja polityki celnej państwa w części
dotyczącej przywozu i wywozu towarów oraz wykonywanie zadań takich jak: 1) kontrola
przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i
wywozem towarów, 2) wykonywanie czynności związanych z nadawaniem towarom
przeznaczenia celnego, 3) wymiar i pobór należności celnych i innych opłat związanych z
przywozem i wywozem towarów, 4) wymiar i pobór podatku od towarów i usług z tytułu
akcyzowego, 6) pobór opłaty paliwowej, 7) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie
-178-
4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, przestępstw i
wykroczeń związanych z przywozem i wywozem towarów oraz ściganie ich
sprawców, 7a) współdziałanie przy realizacji Wspólnej Polityki Rolnej; 7b) wykonywanie zadań wynikających z przepisów wspólnotowych
regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej (INTRASTAT); 8)
rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony dóbr kultury oraz ochrony
własności intelektualnej, a także przestępstw i wykroczeń związanych z wprowadzaniem
na polski obszar celny oraz wyprowadzaniem z polskiego obszaru celnego towarów
objętych ograniczeniami lub zakazami, w szczególności takich jak: odpady szkodliwe,
substancje chemiczne, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i
substancje psychotropowe oraz broń, amunicja, materiały wybuchowe i technologie
objęte kontrolą międzynarodową, 9) kontrola przestrzegania legalności wykonywania
pracy przez cudzoziemców; 10) współpraca z organami celnymi innych
państw oraz organizacjami międzynarodowymi; 11) współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie
niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
4. Funkcjonariusz celny, w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
korzysta z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy
publicznych. Dla realizacji zadań ustawowych służba ta podejmuje czynności operacyj-
no-rozpoznawcze i kontrolne zgodnie z przepisami kodeksu celnego oraz prowadząc
postępowanie przygotowawcze zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego
i kodeksu karnego skarbowego.
B. Służba Więzienna
1. Podstawę prawna organizacji i funkcjonowania Służby więziennej stanowi
ustawa z dnia 26 kwietnia 1996r. o Służbie Więziennej (tekst jednolity Dz. U. z 2002
| Nr 207, poz. 1761 z póź. zm.) oraz kodeks karny wykonawczy.
2. Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją (apolityczna)
podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadająca własna strukturę organizacyjną, realizującą zadania w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności i tymczasowego
aresztowania.
3. Do podstawowych zadań Służby Więziennej należy: 1) prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na kary pozbawienia wolności, przede
wszystkim przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji
zawodowych, nauczania oraz zajęć kulturalno-oświatowych; 2) wykonywanie
tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania
karnego; 3) zapewnienie osobom skazanym na kary pozbawienia wolności lub
-179-
ROZDZIAŁY!. ORGANYWSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
lub tymczasowo aresztowanym przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religij-
nej; 4) ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonymi w za-
kładach karnych i aresztach śledczych; 5) zapewnienie w zakładach karnych i
aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa; 6) wykonywanie aresztów za-
stosowanych na podstawie innych przepisów oraz pomocy prawnej z tytułu umów
międzynarodowych.
4. Służba Więzienna współdziała z organami państwowymi i samorządowy-
mi, stowarzyszeniami, organizacjami oraz instytucjami, których celem jest współ-
udział w wykonywaniu kary, jak również z kościołami, związkami wyznaniowy-
mi, szkołami wyższymi i placówkami naukowymi oraz osobami godnymi zaufa-
nia, współpracuje także z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych
5. Z przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej wynika, że jednost-
kami organizacyjnymi Służby Więziennej są: 1) Centralny Zarząd Służby Wię-ziennej, 2) okręgowe inspektoraty Służby Więziennej; 3) zakłady karne i areszty
śledcze; 4) ośrodki szkolenia i ośrodki doskonalenia kadr Służby Więziennej.
Centralnym Zarządem Służby Więziennej oraz podległymi jednostkami or-
ganizacyjnymi kieruje Dyrektor Generalny Służby Więziennej podległy Mini-
strowi Sprawiedliwości. Dyrektor Generalny Służby Więziennej jest przełożo-
nym wszystkich funkcjonariuszy Służby Więziennej. Dyrektora Generalnego
Służby Więziennej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek
Ministra Sprawiedliwości.
6. Kierownicy jednostek organizacyjnych: dyrektorzy okręgowi Służby Wię-ziennej, dyrektorzy zakładów karnych i aresztów śledczych oraz komendanci
ośrodków szkolenia i ośrodków doskonalenia kadr są przełożonymi funkcjona-
riuszy i pracowników tych jednostek. Komendanci ośrodków szkolenia i ośrod-
ków doskonalenia kadr są przełożonymi funkcjonariuszy szkolonych w tych ośrod-
kach. Przełożonym jest także inny funkcjonariusz lub pracownik kierujący okre-
ślonym odcinkiem służby lub działalnością albo wyznaczony przez kierownika
jednostki organizacyjnej.
7. Funkcjonariusze i pracownicy w postępowaniu wobec osób pozbawio-
nych wolności obowiązani są: 1) kierować się zasadami praworządności, bez-
stronności oraz humanizmu; 2) szanować ich prawa i godność, 3) dokładać starań, aby wykonanie kary przyczyniało się do przygotowania skazanych do
życia w społeczeństwie; 4) pomagać w poszukiwaniu rozwiązania ich
problemów; 5) oddziaływać pozytywnie swoim własnym przykładem.
8. Funkcjonariusze i pracownicy nie mogą uczestniczyć w takiej działal-
ności, która podważa ich autorytet urzędowy lub, w której wykorzystuje się informacje o charakterze służbowym do celów pozasłużbowych. Funkcjona-
riuszom i pracownikom zabrania się w szczególności: 1) utrzymywania innych
niż wynikające z obowiązków służbowych kontaktów z osobami pozbawionymi
wolności, jeżeli może to stanowić zagrożenie dla właściwego przebiegu służby
lub jej dobrego imienia; 2) udzielania osobom nieupoważnionym informacji
dotyczących osób pozbawionych wolności, także po ich zwolnieniu.
9. Funkcjonariusze Służby Więziennej wykonując czynności służbowe mają prawo: 1) legitymowania osób ubiegających się o wstęp oraz opuszc2ających
teren jednostek organizacyjnych, dokonywania ich kontroli osobistej, a
także przeglądania zawartości bagaży oraz sprawdzania ładunków pojazdów
wjeżdżających oraz wyjeżdżających; 2) wzywania osób zakłócających spokój i
porządek w bezpośrednim sąsiedztwie lub na terenie zakładów karnych i
aresztów śledczych, nawiązujących niedozwolone kontakty z osobami
pozbawionymi wolności, jak również usiłujących bez zezwolenia
funkcjonariuszy dostarczyć jakiekolwiek przedmioty na teren jednostki
organizacyjnej - do zaniechania takich zachowań; 3) zatrzymania na terenie
jednostki organizacyjnej,, celem niezwłocznego przekazania Policji, osób, co do
których istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod
groźbą kary; 4) usunięcia z terenu jednostki organizacyjnej osoby, która nie stosuje
się do poleceń wydanych na podstawie obowiązujących przepisów; 5) zatrzymania
osób pozbawionych wolności, które dokonały ucieczki z aresztu śledczego lub
zakładu karnego, a także które na podstawie zezwolenia właściwego organu
opuściły areszt śledczy albo zakład kamy i nie powróciły do niego w
wyznaczonym terminie; 6) żądania niezbędnej pomocy od funkcjonariuszy
Policji, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdego obywatela o
udzielenie doraźnej pomocy.
10. Funkcjonariusze Służby Więziennej podczas pełnienia obowiązków
służbowych są, uprawnieni do stosowania względem osób pozbawionych wol-
ności środków przymusu bezpośredniego Jeżeli środki przymusu bezpośred-
niego są niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego
zdarzenia nie jest możliwe, funkcjonariusz ma prawo użycia broni palnej lub
psa służbowego, jednakże tylko w przypadkach przewidzianych ustawą (np. w
celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego zamachu na obiekty
zakładu karnego lub aresztu śledczego czy udaremnienia ucieczki osoby
pozbawionej wolności z zakładu karnego zamkniętego lub aresztu
śledczego.
-180- -181-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
C. Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa
1. Podstawę prawna organizacji i funkcjonowania Morskiej Służby
Poszukiwania i Ratownictwa stanowi ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o
bezpieczeństwie morskim, (tekst jednolity Dz.U. z 2006r., Nr 99, poz. 693) oraz przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 grudnia 2001
r. w sprawie szczegółowej organizacji Morskiej Służby Poszukiwania i
Ratownictwa (Dz. U. Nr 157 poz.1845).
2. Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa tzw. Służba SAR jest pań-stwowa jednostka organizacyjna przeznaczona do wykonywania zadań poszuki-
wania i ratowania życia na morzu, zwalczania zagrożeń i zanieczyszczenia na
morzu oraz innych zadań związanych z bezpieczeństwem morskim . Służba SAR
podlega Ministrowi Infrastruktury właściwemu do spraw gospodarki morskiej.
Kieruje nią dyrektor powoływany przez Ministra Infrastruktury
3. W skład Służby SAR wchodzą: 1) Morskie Ratownicze Centrum Koordy-
nacyjne - organizujące i koordynujące akcje poszukiwawcze i ratownicze, 2)
morskie statki ratownicze, 3) brzegowe stacje ratownicze, w skład których wchodzą ochotnicze drużyny ratownicze.
4. Do zadań Służby SAR należy poszukiwanie i ratowanie każdej osoby
znajdującej się. w niebezpieczeństwie na morzu, bez względu na okoliczności,
w jakich znalazła się w niebezpieczeństwie, poprzez: 1) utrzymywanie ciągłej
gotowości do przyjmowania i analizowania zawiadomień o zagrożeniu życia na
morzu, 2) planowanie, prowadzenie i koordynowanie akcji poszukiwawczych i
ratowniczych, 3) utrzymywanie w gotowości sil i środków ratownictwa życia
na morzu, 4) współdziałanie podczas akcji poszukiwawczych i ratowniczych
ze stosownymi jednostkami organizacyjnymi współdziałanie z innymi
systemami ratowniczymi funkcjonującymi na obszarze kraju, 6)
współdziałanie z odpowiednimi służbami innych państw, w szczególności
podczas akcji poszukiwawczych i ratowniczych.
5. Ze Służbą SAR współdziałają jednostki organizacyjne Marynarki Wojen-
nej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Policji, opieki zdrowotnej
oraz inne jednostki będące w stanie udzielić pomocy.
6. Przy Ministrze Infrastruktury działa Rada SAR będąca jego organem
opiniodawczo- doradczym w sprawach związanych z poszukiwaniem i
ratowaniem
życia na morzu. Do zadań Rady SAR należy: 1) opiniowanie propozycji rodzajów
oraz ilości sił i środków przydatnych do akcji poszukiwawczych i ratowniczych
podejmowanych we współdziałaniu ze Służby SAR oraz opiniowanie projektów
Planu SAR, 2) opiniowanie planów rozwoju Służby SAR, 3) inicjowanie przedsię-wzięć zmierzających do podnoszenia efektywności działań Służby SAR.
7. W skład Służby SAR wchodzą: l)pion ogólny - zapewniający obsługę administracyjną, finansowo-księgowa i techniczną, złożony z funkcjonalnych
komórek organizacyjnych i samodzielnych stanowisk pracy; pion ogólny podle-
ga bezpośrednio dyrektorowi Służby SAR, 2) pion operacyjny - realizujący za-
dania poszukiwania i ratowania życia na morzu oraz zwalczania zagrożeń i za-
nieczyszczeń środowiska morskiego; pion operacyjny podlega zastępcy dyrektora
Służby SAR do spraw operacyjnych.
Pion ogólny obejmuje: Biuro Służb Pracowniczych, Biuro Rachunkowości
Finansowej, Biuro Techniki i Zaopatrzenia, Biuro Administracyjne, samodzielne
stanowiska pracy bezpośrednio podlegle dyrektorowi Służby SAR, w szcze-
gólności do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej,
przetargów publicznych oraz stanowisko radcy prawnego.
Pion operacyjny obejmuje: Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne
w Gdyni, w którego skład wchodzi Pomocnicze Centrum Koordynacyjne w
Świnoujściu, Wydział Poszukiwania i Ratownictwa Morskiego, w którego
skład wchodzą: morskie statki ratownicze i brzegowe stacje ratownicze,
Wydział Zwalczania Zagrożeń i Zanieczyszczeń na Morzu, w którego skład
wchodzą: specjalne statki morskie do zwalczania zanieczyszczeń, lądowe bazy
sprzętowo- magazynowe.
D. Służba Geodezyjna i Kartograficzna
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Służby Geodezyjnej i
Kartograficznej stanowi ustawa z dnia ustawa z dnia 24 listopada 2005 r. -
Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r., Nr
240 poz. 2027 z póź. zm.).
2. Służbę Geodezyjną i Kartograficzną stanowią: 1) organy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego: a) Główny Geodeta Kraju, b) wojewoda wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierownika inspekcji geodezyjnej i kartograficznej, wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie, 2) organy administracji geodezyjnej i kartograficznej: a) marszałek województwa wykonujący zadania przy pomocy geodety województwa wchodzącego w skład urzędu marszałkowskiego, b) starosta wykonujący zadania przy pomocy geodety powiatowego wchodzącego w skład starostwa powiatowego, poziomu merytorycznego i technicznego, wykonywania pełnego zakresu zadań.
- 182- -183-
ROZDZIAŁ VI, ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ
3. Do zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej należy w
szczególności: 1) realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii, 2)
organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych, w tym; a) rejestracji stanów prawnych i faktycznych nieruchomości (kataster), b)
pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych, c)
fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i opracowań fotogrametrycznych, d) wydawania urzędowych map i atlasów terytorium
Polski, e) prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie, 3)
administrowanie państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym i jego aktualizacją, 4) kontrolowanie urzędów, instytucji publicznych i
przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i
kartografii, 5) opracowanie wytycznych dotyczących powszechnej taksacji
nieruchomości i jej nadzorowanie, 6) prowadzenie państwowego rejestru
granic oraz powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju, 7) sporządzanie map topograficznych i tematycznych kraju oraz mapy
zasadniczej, 8) nadawanie, do czasu utworzenia odpowiednich samorządów
zawodowych, uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii,
prowadzenie rejestru osób uprawnionych oraz współpraca z tymi
samorządami zawodowymi, 9) współpraca z wyspecjalizowanymi w
dziedzinie geodezji i kartografii organizacjami krajowymi, międzynarodowymi i regionalnymi oraz organami i urzędami innych krajów,
10) inicjowanie prac naukowych i badawczo-rozwojowych w zakresie
standardów organizacyjno-technicznych oraz zastosowania metod
informatycznych, fotogrametrycznych i satelitarnych w dziedzinie geodezji i
kartografii oraz w krajowym systemie informacji o terenie, 11) prowadzenie
spraw związanych z ochroną informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej, 12) przygotowanie organizacyjno-techniczne i
wdrożenie katastru.
4. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji i kartografii jest Główny Geodeta Kraju. Nadzór nad Głównym Geodetą Kraju sprawuje minister właściwy do spraw administracji publicznej. Głównego Geodetę Kraju powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
II. Służby funkcjonalno - prewencyjne
A. Służba Parków Narodowych
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Służby Parków
Narodowych stanowi ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 92 poz. 880 z póź. zm.).
2. Organami w zakresie ochrony przyrody są: 1) minister właściwy do
spraw środowiska; 2) wojewoda; 3) starosta; 4) wójt, burmistrz albo
prezydent miasta. W parkach narodowych tworzona jest Służba Parków Narodowych. Do
Służby Parków Narodowych zalicza się pracowników zajmujących się zarządza-
niem parkami narodowymi, wykonywaniem ochrony przyrody, prowadzeniem
gospodarki rezerwatowej, wykonywaniem badań naukowych i działalności dy-
daktycznej, a takie ochroną mienia parków narodowych oraz zwalczaniem prze-
stępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody.
3. Zadania związane z ochroną przyrody, badaniami naukowymi i
działalnością edukacyjną, a także ochroną mienia parku narodowego oraz
zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody na terenie parku narodowego wykonuje Służba Parku Narodowego. Do zadań Służby Parku Narodowego należy: 1) realizacja ustaleń planów ochrony i zadań ochronnych; 2) informowanie i promocja w zakresie ochrony
przyrody, w tym prowadzenie muzeum przyrodniczego, ośrodków informacji i edukacji oraz publikowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych; 3) prowadzenie badań naukowych w celu określenia metod i sposobów ochrony przyrody, skuteczności działań ochronnych oraz
rozpoznawania różnorodności biologicznej; 4) utrzymywanie w należytym stanie infrastruktury technicznej zarządzanej przez park narodowy; 5) udostępnianie parku narodowego do celów naukowych, edukacyjnych, rekreacyjnych, turystycznych i sportowych.
4. Pracownicy Służby Parku Narodowego przy wykonywaniu
czynności służbowych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej
w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych.
4. W parkach narodowych zadania związane z ochroną mienia oraz
zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody
wykonują funkcjonariusze Straży Parku zaliczani do Służby Parku
Narodowego.
-184- -185-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
6. Funkcjonariusz Straży Parku przy wykonywaniu zadań ma prawo do: 1)
legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia oraz świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości; 2) kontroli
dowodów wniesienia opłat, o których mowa w art. 12 ust. 3; 3) zatrzymywania i przekazywania Policji lub innym właściwym organom osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia; 4) zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania
zawartości bagaży w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia; 5) przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia; 6) zabezpieczenia jako dowodów rzeczowych, za pokwitowaniem, przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia, a także narzędzi i środków służących do
ich popełnienia; 7) kontroli i zatrzymania, za pokwitowaniem, dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów lub składników przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego; 8) kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarze parku narodowego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy.
7. Funkcjonariusz Straży Parku może stosować wobec osób uniemożliwiających wykonywanie przez niego zadań określonych w ustawie następujące środki przymusu bezpośredniego:
1) siłę fizyczną w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku; 2) kajdanki; 3) pałkę służbową; 4) ręczny miotacz gazu; 5) paralizator elektryczny.
Zastosowanie przez funkcjonariusza Straży Parku środka przymusu bezpośredniego powinno odpowiadać potrzebom wynikającym z zaistniałej sytuacji i zmierzać do podporządkowania się osoby poleceniom wydanym przez funkcjonariusza.
B. Służba Leśna
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Służby Leśnej stanowi
ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r.
Nr 45 poz. 435 z póź. zm.).
2. W Lasach Państwowych utworzono Służbę Leśną. Do Służby Leśnej
zalicza się pracowników zajmujących się: 1) sprawami zarządu lasami będącymi
w zarządzie Lasów Państwowych, 2) prowadzeniem gospodarki leśnej i ochrona
lasów, 3) zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego
oraz wykonywaniem innych zadań w zakresie ochrony mienia, 4) sprawami nad-
zoru w razie powierzenia takiego nadzoru.
Pracownicy Służby Leśnej przy wykonywaniu czynności służbowych korzy-
stają z ochrony prawnej, przewidzianej w przepisach prawa karnego dla funk-
cjonariuszy publicznych,
3. Służba Leśna nie ma odrębnej struktury organizacyjnej, gdyż wszyscy jej
pracownicy są jednocześnie pracownikami Lasów Państwowych.
4. Wykonywanie kompetencji z zakresu z zakresu ochrony lasów, zwalczanie
przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego przysługuje Straży Leśnej.
C. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania służby bezpieczeństwa i
higieny pracy stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r.
w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704).
2. Do zadań służby bhp należy: 1) przeprowadzanie kontroli warunków pra-
cy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; 2)
bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych,
wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń; 3) sporządzanie i
przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć tech-
nicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i
zdrowia pracowników oraz poprawą warunków pracy; 4) udział w opracowywa-
-186- - 187-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 4. SŁUŻBY SPECJALISTYCZNE
niu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji
dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych
zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy; 5) udział w ocenie
założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części,
a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględnienia
wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji; 6)
udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywa-
nych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomiesz-
czenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na
warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników; 7) zgłaszanie wniosków dotyczą-cych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w stosowanych oraz nowo
niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych, h)
wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób
zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracy, 3)
prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwier-
dzoną patologia zawodową, 4) organizowania i udzielania pierwszej pomocy
medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w
miejscu pracy, służby lub pobierania nauki, 5) inicjowania i realizowania
promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowot-
nych, wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących, 6) inicjowania dzia-
łań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania po-
mocy w ich realizacji, 7) prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a
zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn
wypadków przy pracy, 8) gromadzenia, przechowywania i przetwarzania
informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia
osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.
6. Osoby realizujące zadania służby medycyny pracy przy wykonywa-
niu czynności zawodowych są niezależne od pracodawców, pracowników i
ich przedstawicieli oraz innych podmiotów, na których zlecenie realizują zadania tej służby.
-190-
-191-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ /. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
5. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
A. Straż Graniczna
1. Podstawę prawna organizacji i funkcjonowania Straży Granicznej stanowi
ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tekst jednolity
Dz.U. z 2005 r. Nr234, poz,1997 z póź. zm.).
2. Straż Graniczna została powołana o ochrony granicy państwowej na la-
dzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego. Jest ona jednolita umunduro-
wana i uzbrojoną formacją.
3. Do zadań Straży Granicznej ustawodawca zaliczył zwłaszcza (poza ochroną granicy państwowej: 1) organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;
2) wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz; 3) rozpo-
znawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich
sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności: a) prze-
stępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z
przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności doku-
mentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej, b) przestępstw skar-
bowych i wykroczeń skarbowych wymienionych w art. 134 § I pkt.l kodeksu kar-
nego skarbowego, c) przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z
przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz przedmiotów określonych w przepisach o oznaczaniu
wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, o broni i amunicji, o materiałach
wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o
przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych,
d) przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o
cudzoziemcach oraz ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom
ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 4) zapewnienie bezpieczeństwa w
komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym
przejścia granicznego, a w zakresie właściwości Straży Granicznej - także w strefie
nadgranicznej; 5) osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz
sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji
geodezyjnej i kartograficznej; 6) ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń
służących do ochrony granicy państwowej; 7) gromadzenie i przetwarzanie
informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego
oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym; 8) nadzór nad
eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki
przepisów obowiązujących na tych obszarach; 10) ochrona granicy państwowej w
przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej poprzez prowadzenie obserwacji
statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez granicę państwowa
na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych
jednostek Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej; 9) zapobieganie
transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez
granicy państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów
jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych;
zapobieganie przemieszczaniu, bez stosownego zezwolenia przez granicę pań-stwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i
materiałów wybuchowych.
Straż Graniczna może prowadzić postępowania w sprawach rozpoznawania,
zapobiegania i wykrywania przestępstw określonych w art. 228, 229 i 231 ko-
deksu karnego popełnionych przez funkcjonariuszy i pracowników Straży Gra-
nicznej w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych.
Straż Graniczna w zakresie ochrony granicy państwowej i kontroli
ruchu granicznego współdziała z organami ochrony granic innych państw,
współpracuje także z Szefem Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnych. Organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego oraz
państwowe i inne jednostki organizacyjne są zobowiązane współdziałać z or-
ganami Straży Granicznej oraz zapewnić im niezbędne warunki do wykony-
wania zadań ustawowych.
4. Organizację Straży Granicznej przedstawić należy następująco: centralnym
organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony granicy państwo-
wej i kontroli ruchu granicznego jest Komendant Główny Straży Granicznej powo-
ływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw
wewnętrznych. Komendant Główny Straży Granicznej jest przełożonym wszystkich
funkcjonariuszy Straży Granicznej; terenowymi organami Straży Granicznej są na-
tomiast: 1) komendanci oddziałów Straży Granicznej; oraz 2) komendanci
strażnic, granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej.
Komendanta oddziału Straży Granicznej powołuje i odwołuje minister wła-
ściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Gra-
nicznej, Zastępców komendanta oddziału Straży Granicznej powołuje i odwołuje
Komendant Główny Straży Granicznej na wniosek komendanta oddziału Straży
Granicznej. Komendanta strażnicy, komendanta granicznej placówki kontrolnej i
dywizjonu Straży Granicznej powołuje i odwołuje Komendant Główny Straży
Granicznej na wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej.
- 192 - -193-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ
Komendanci oddziałów, strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych i
dywizjonów Straży Granicznej są przełożonymi wszystkich podległych im
funkcjonariuszy.
Komendant Główny Straży Granicznej wykonuje swoje zadania przy pomo-
cy podległego mu urzędu - Komendy Głównej Straży Granicznej.
ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego
sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia albo
zdrowia; 8) w celu ujęcia osoby wskazanej powyżej, jeśli schroniła się ona w
miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, to
może użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego
użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu; 9) w celu odparcia gwałtownego,
bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający osoby,
dokumenty zawierające wiadomości stanowiące tajemnicę państwową, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe; 10) w celu ujęcia lub
udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub
odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli: a) ucieczka osoby pozbawionej
wolności stwarza zagrożenie dla życia albo zdrowia ludzkiego, b) istnieje
uzasadnione podejrzenie, ze osoby pozbawiona wolności może użyć broni
palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia, c)
pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem tub
stwierdzeniem popełnienia przestępstw wymienionych w pkt.7.
- 194- -195-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ /. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
B. Straż Ochrony Kolei
I Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Straży Ochrony Kolei
stanowi ustawa z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity
Dz. U. 2007 Nr 16, poz.94).
2. Wstąp na obszar kolejowy jest dozwolony tylko w miejscach wyznaczo-
nych przez zarządcę. Zarządcy i przewoźnicy kolejowi obowiązani są do zapew-
nienia ładu i porządku na obszarze kolejowym oraz w pociągach i innych pojaz-
dach kolejowych. Zgodnie z przepisem art. 59 ust. I i 2 ustawy o transporcie
kolejowym zarządca (lub kilku zarządców wspólnie za zgodą ministra właści-
wego do spraw transportu wydaną w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych, może utworzyć straż ochrony kolei oraz powołać komen-
danta tej straży. Koszty związane z funkcjonowaniem straży ochrony kolei po-
krywane są przez zarządcę.
3. Do zadań straży ochrony kolei należy: 1) kontrola przestrzegania
przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych
pojazdach kolejowych; 2) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia na
obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych.
4. Wykonując swoje zadania, funkcjonariusz straży ochrony kolei ma prawo
do: 1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykro-
czenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia
ich tożsamości; 2) ujęcia, w celu niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej
jednostki Policji, osób, w stosunku do których zachodzi uzasadniona potrzeba
podjęcia czynności wykraczających poza uprawnienia straży ochrony kolei; 3)
zatrzymywania i kontroli pojazdu samochodowego poruszającego się na obsza-
rze kolejowym i przyległym pasie gruntu w przypadku uzasadnionego podejrze-
nia . popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przy użyciu tego pojazdu; 4)
nakładania grzywien, w drodze mandatu karnego, na zasadach określonych w
kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia; 5) przeprowadzania czynno-
ści wyjaśniających, występowania do sądu z wnioskiem o ukaranie, oskarżania
przed sadem i wnoszenia środków odwoławczych w sprawach o wykroczenia; 6)
stosowania środków przymusu bezpośredniego: siły fizycznej w postaci chwy-
tów obezwładniających oraz podobnych technik obrony, miotacza gazowego,
pałki służbowej, kajdanek i psa służbowego.
- 196-
5. Funkcjonariusz straży ochrony kolei może stosować środki przymusu bezpo-
średniego wobec osób uniemożliwiających wykonywanie jego zadań. Zastosowanie
jednak środków przymusu bezpośredniego powinno być adekwatne do istniejącej
sytuacji. W przypadku gdyby to jednak nie było wystarczające, funkcjonariusz straży
ochrony kolei ma prawo użycia broni palnej, przy czym skorzystanie z tego
uprawnienia jest możliwe w przypadkach przewidzianych w ustawie (np. w celu
odparcia: bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie własne lub innej osoby;
zamachu na mienie, znajdujące się na obszarze kolejowym, stwarzającego jednocze-
śnie bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, czy bezpośredniego, bez-
prawnego zamachu na obiekty i urządzenia znajdujące się na obszarze kolejowym,
których uszkodzenie lub unieruchomienie mogłoby spowodować bezpośrednie nie-
bezpieczeństwo dla życia podróżnych tub katastrofę kolejową).
6. Straż ochrony kolei zobowiązana jest do współdziałania z Policja, Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskowa, organami kontroli skarbowej i Inspekcją Transportu Drogowego. Przy wykonywaniu czynności służbowych funkcjonariusz straży ochrony kolei korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
C. Państwowa Straż Pożarna
1. Podstawą prawną organizacji i funkcjonowania Państwowej Straży Pożar-
nej stanowi ustawa z dnia 17 maja 2006 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 96, poz. 667 z póź. zm.) oraz ustawa z dnia
24 sierpnia 1991 o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity. Dz. U. z 2002
r., Nr 147, poz 1229 z póź. zm.).
2. Państwowa Straż Pożarna jest zawodową, umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formacją, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Służbę w Państwowej Straży Pożarnej pełnią funkcjonariusze pożarnictwa.
Jednostki organizacyjne Państwowe Straży Pożarnej są jednostkami ochrony
przeciwpożarowej, przy czy zauważyć należy, że jednostkami ochrony przeciw-
pożarowej są także; jednostki organizacyjne wojskowej ochrony przeciwpożaro-
ratownicza, ochotnicza straż pożarna, związek ochotniczych straży pożarnych.
Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na
-197-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ I I I
celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęski żywio-
łowe lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez: 1) zapobieganie powstawa-
niu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego
zagrożenia, 2) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywioło-
wej lub innego miejscowego zagrożenia, 3) prowadzenie działań ratowniczych.
3. Stosownie do dyspozycji ustawowych do zadań Państwowej Straży Pożarnej należy: 1) rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń, 2) organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń, 3) wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze, 4) kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności, 5) nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, 6) prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony ludności, 7) współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
4. Organizacyjnie w skład Państwowej Straży Pożarnej wchodzą następują-ce jednostki organizacyjne: Komenda Główna, komenda wojewódzka, komenda
powiatowa (miejska),Szkoła Główna Służby Pożarniczej oraz pozostałe szkoły,
jednostki badawczo- rozwojowe, Centralne Muzeum Pożarnictwa. W skład ko-
mendy wojewódzkiej mogą wchodzić ponadto ośrodki szkolenia. W skład ko-
mendy powiatowej (miejskiej) wchodzą jednostki ratowniczo-gaśnicze.
. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji krajo-
wego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz ochrony przeciwpożarowej jest Ko-
mendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, powoływany przez Prezesa Rady
Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Zadania i kompetencje Państwowej Straży Pożarnej na obszarze wojewódz-
twa wykonują: 1) wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Państwo-
wej Straży Pożarnej, jako kierownika straży wchodzącej w skład zespolonej
administracji rządowej w województwie, 2) komendant powiatowy (miejski)
Państwowej Straży Pożarnej. Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożar-
nej wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje określone ustawo.
5. Funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych korzystają z ochrony przewidzianej w
kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.
6. Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej należy: 1) rozpo-
znawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń, 2) organizowa-
S. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
nie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub
likwidacji miejscowych zagrożeń; 3) wykonywanie pomocniczych
specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub
likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze; 4) kształcenie
kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności; 5) nadzór
nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych; 6) prowadzenie prac
naukowo- badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
ludności.
7. W celu realizacji nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpoża-
rowych, rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń oraz przygotowywania do działań ratowniczych, Państwowa Straż Pożarna
przeprowadza czynności kontrolno- rozpoznawcze oraz ćwiczenia i manewry,
które obejmują w szczególności: 1) kontrolę przestrzegania przepisów
przeciwpożarowych; 2) rozpoznawanie zagrożeń innych niż pożarowe; 3)
wstępne ustalanie przyczyn oraz okoliczności powstania i rozprzestrzeniania
się pożaru.
8. Państwowa Straż Pożarna jest organizatorem krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego, mającego na celu ochronę życia, zdrowia, mienia
lub środowiska poprzez: a) walkę z pożarami lub innymi klęskami
żywiołowymi; b) ratownictwo techniczne; c) ratownictwo chemiczne; d)
ratownictwo ekologiczne; e) ratownictwo medyczne.
9. Jednostkami organizacyjnymi Państwowej Straży Pożarnej są: Komenda Główna, komenda wojewódzka, komenda powiatowa (miejska),
Szkoła Główna Służby Pożarniczej oraz pozostałe szkoły, jednostki
badawczo-rozwojowe, Centralne Muzeum Pożarnictwa.
D. Straże Gminne
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania straży gminnych stanowi
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz.
779 z póź. zm.).
2. Do ochrony porządku publicznego na terenie gminy może być utworzona samorządowa umundurowana formacja - straż gminna. Straż spełnia służebną rolę wobec społeczności lokalnej, wykonując swe zadania z
poszanowaniem godności i praw obywateli.
-198- -199-
ROZDZIAŁ VI, ORGANY WSPOMAGAJĄCEOCHRONĘPRAWNĄ S. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
Straż gminną może utworzyć rada gminy. Rada gminy tworzy straż po za-
sięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji.
W gminach, w których organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent mia-
sta), straż nosi nazwę Straży miejskiej. Gminy sąsiadujące na obszarze jednego
województwa mogą zawrzeć, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie
komendanta wojewódzkiego Policji, porozumienie o utworzeniu wspólnej stra-
ży. W mieście, które jest związkiem komunalnym, utworzonym z mocy ustawy,
może działać tylko straż miejska utworzona przez radę miasta.
3. Straż jest jednostką organizacyjną gminy, kieruje nią komendant
powoływany i odwoływany przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) po
zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego
Policji. Przełożonym komendanta jest wójt, burmistrz (prezydent
miasta).Szczegółową strukturę organizacyjną straży określa regulamin
straży nadawany przez radę gminy.
Nadzór nad działalnością straży sprawuje wójt, burmistrz (prezydent mia-
sta), a w zakresie fachowym - Komendant Główny Policji poprzez właściwego
terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji.
W związku z wykonywaniem swoich zadań straż współpracuje z Policją.
4. Straż wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego; w
szczególności są to: 1) ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
2) czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określo-
nym w przepisach o ruchu drogowym, 3) współdziałanie z właściwymi pod
miotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu
awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych
zagrożeń., 4) zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego po-
dobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostę-pem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przy
bycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków
zdarzenia, 5) ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicz-
nej, 6) współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku
podczas zgromadzeń i imprez publicznych, 7) doprowadzanie osób nie
trzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby to
zachowaniem swoim daje powód do zgorszenia w miejscu publicznym,
znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo
zagrażają życiu i zdrowiu innych osób, 8) informowanie społeczności lokalnej
o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach
mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz
zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami
państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, 9) konwojowanie
dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych.
5. Pracownicy straży wykonując swoje zadania, mają prawo do: 1) udziela-
nia pouczeń., 2) legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu usta-
lenia ich tożsamości, 3) ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpo-
średnie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i nie-
zwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji, 4) nakładania grzy-
wien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewi-
dzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, 5) dokonywa-
nia czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskar-
żania przed sadem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie
określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, 6) usuwania
pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach,
zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym, 7)
wydawania poleceń, 8) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych
i samorządowych, 9) zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do
jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności
publicznej oraz organizacji .społecznych, jak również do każdej osoby o
udzielenie doraźnej, 10) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków
technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.
6. W związku z wykonywaniem swoich zadań straż współpracuje z Policją.
7. Pracownicy straży mogą stosować środki, przymusu bezpośredniego
wobec osób uniemożliwiających wykonywanie zadań ustawowych. Jeżeli
środki przymusu bezpośredniego są niewystarczające lub ich użycie ze
względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, pracownik straży
ma prawo użycia broni palnej bojowej jednakże tylko w przypadkach
wskazanych ustawowo.
8. W związku z wykonywaniem czynności służbowych strażnik korzysta z
ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
E. Straż Leśna
1. Organizacja i zasady funkcjonowania Straży Leśnej stanowi ustawa z
dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 45,
poz. 435 z poz. zm.).
2. Straż Leśną utworzono w Lasach Państwowych. Zadania ustawowe tego
organu wykonywane są przez strażników leśnych zaliczanych do Służby Leśnej.
-200- - 201 -
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ 1 STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
3. Organizacja Straży Leśnej w Lasach Państwowych jest następująca: Strażą Leśna kieruje Główny Inspektor Straży Leśnej podporządkowany Dyrektorowi
Generalnemu Lasów Państwowych. Jednostki Straży Leśnej w Lasach Państwo-
wych stanowią posterunki w, nadleśnictwach podporządkowane nadleśniczemu
oraz grupy interwencyjne w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych pod-
4. Strażnicy leśni przy wykonywaniu swoich ustawowych zadań mają prawo do: 1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub
wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu
ustalenia ich tożsamości, 2) nakładania oraz pobierania grzywien, w drodze
mandatu karnego, w sprawach i w zakresie określonych odrębnymi przepisami,
3) zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu na obszarach
leśnych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, w celu sprawdzenia ładunku
oraz przeglądania zawartości bagaży, w razie zaistnienia uzasadnionego
podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary, 4)
przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc, w przypadkach uzasadnionego
podejrzenia o popełnienie przestępstwa, na zasadach określonych w Kodeksie
postępowania karnego, 5) ujęcia na gorącym uczynku sprawcy przestępstwa
lub wykroczenia albo w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu
przestępstwa oraz jego doprowadzenia do Policji, 6) odbierania za pokwito-
waniem przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia oraz
narzędzi i środków służących do ich popełnienia, 7) prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktów oskarżenia w postępowaniu uproszczonym,
jeżeli przedmiotem przestępstwa jest drewno pochodzące z lasów sta-
nowiących własność Skarbu Państwa, 8) prowadzenia postępowania w spra-
wach o wykroczenia oraz udziału w sprawach o wykroczenia w charakterze
oskarżyciela publicznego i wnoszenia środków zaskarżania, w sprawach zwal-
czania wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego, 9) noszenia broni palnej
drugiej i krótkiej lub gazowej oraz ręcznego miotacza gazowego, 10)
żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, zwracania się o
taką pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak
również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie
doraźnej pomocy, na zasadach określonych w ustawie o Policji.
Strażnicy leśni są uprawnieni do dokonywania kontroli podmiotów gospo-
darczych zajmujących się obrotem i przetwarzaniem drewna i innych produktów
leśnych, w celu sprawdzania legalności pochodzenia surowców drzewnych i in-
nych produktów leśnych.
5. Strażnik leśny może, wobec osób uniemożliwiających wykonywanie
przez niego czynności określonych w ustawie, stosować środki przymusu
- 202 -
bezpośredniego w postaci: siły fizycznej (m.in. przez zastosowanie chwytów
obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku, palki
gumowej służbowej. Jeżeli zastosowanie środków przymusu bezpośredniego
jest niewystarczające, strażnik leśny ma prawo użycia broni palnej w
następujących przypadkach: 1) w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego
zamachu na życie własne lub innej osoby, 2) przeciwko osobie, która wezwana
do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia
nie zastosuje się do tego wezwania, a jej zachowanie wskazuje na bezpośredni
zamiar ich użycia przeciwko niemu lub innej osobie, 3) przeciwko osobie,
która usiłuje przemocą odebrać broń.
6. Przedmiotem działalności Straży Leśnej jest zwalczanie przestępstw i
wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego oraz wykonywanie innych zadań w
zakresie ochrony mienia.
7. Uprawnienia strażnika leśnego w zakresie zwalczania szkodnictwa
leśnego, przysługują nadleśniczego zasadzie nadleśniczemu, zastępcy
nadleśniczego oraz inżynierowi nadzoru, leśniczemu i podleśniczemu.
8. Strażnikowi leśnemu wykonującemu obowiązki służbowe na gruntach
stanowiących własność Skarbu Państwa zarządzanych przez Lasy Państwowe
przysługują, uprawnienia odnoszące się do: 1) Państwowej Straży Łowieckiej -
w zakresie zwalczania kłusownictwa; 2) Straży Ochrony Przyrody - w zakresie
przestrzegania przepisów o ochronie przyrody; 3) Państwowej Straży Rybackiej
- w zakresie kontroli legalności dokonywania połowu.
E Państwowa Straż Rybacka
1. Podstawę prawną organizacji i funkcjonowania Państwowej stanowi usta-
wa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jednolity Dz. U.
z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z póź. zm.).
2. Państwowa Straż Rybacka utworzona została w celu kontroli przestrzega-
nia postanowień ustawy o rybactwie śródlądowym oraz przepisów wydanych na
podstawie tego aktu prawnego. Jest ona wyodrębnioną jednostka organizacyjną podległa bezpośrednio wojewodzie, a strażnicy Państwowej Straży Rybackiej
pełnią służbę w organach administracji państwowej. Wojewoda, w drodze zarzą-dzenia, nadaje regulamin Państwowej Straży Rybackiej, określający szczegó-
łową organizację i sposób działania tego organu.
-203-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ S. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
3. W czasie wykonywania czynności służbowych strażnik Państwowej Straży
Rybackiej jest uprawniony do: 1) kontroli dokumentów uprawniających do
połowu ryb u osób dokonujących połowu oraz dokumentów stwierdzających
pochodzenie ryb u osób przetwarzających lub wprowadzających ryby do obrotu,
2) kontroli ilości masy i gatunków odłowionych ryb, przetwarzanych lub
prowadzanych do obrotu oraz przedmiotów służących do ich połowu,.3) za-
bezpieczenia porzuconych ryb i przedmiotów służących do ich połowu w wy-
padku niemożności ustalenia ich posiadacza, 4)żądania wyjaśnień i wykony-
wania czynności niezbędnych do przeprowadzania kontroli, a w wypadku uza-
sadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia: a) legity-
mowania osób podejrzanych w celu ustalenia ich tożsamości, b) odebrania za
pokwitowaniem ryb i przedmiotów służących do ich połowu, c) zatrzymywa-
nia za pokwitowaniem dokumentów wymienionych w pkt.l, z tym że doku-
menty te wraz z wnioskiem o ukaranie przekazuje się w terminie 7 dni
właściwemu kolegium do spraw wykroczeń, d) kontroli środków
transportowych w celu sprawdzenia zawartości ich ładunku w miejscach
związanych z połowem ryb, e) przeszukiwania osób i pomieszczeń w celu
znalezienia przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie lub
podlegających przepadkowi, f) doprowadzenia do najbliższego komisariatu lub
posterunku Policji osób, w stosunku do których zachodzi potrzeba podjęcia
dalszych czynności wyjaśniających, 5) dokonywania czynności sprawdzających
w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, udziału w tych sprawach w
charakterze oskarżyciela publicznego oraz wnoszenia środków zaskarżenia od
rozstrzygnięć zapadłych w sprawach o wykroczenia, 6) nakładania grzywien
w drodze mandatu karnego za określone wykroczenia, 7) żądania
niezbędnej pomocy od instytucji i państwowych, zwracania się o taką pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej
pomocy, 8) wstępu i wjazdu: a) do pomieszczeń magazynowych i miejsc
składowania ryb oraz na tereny obrębów hodowlanych, b) na tereny
pozostające w administracji urzędów morskich, na tereny lasów, zakładów
rolnych w zakresie niezbędnym do prowadzenia kontroli na wodach przyle-
głych do tych terenów, c) na wały przeciwpowodziowe, śluzy, tamy, na teren
elektrowni, młynów i tartaków wodnych, przepompowni oraz innych urządzeń piętrzących wodę, z wyjątkiem terenów i obiektów Sił Zbrojnych, Straży Gra-
nicznej i Policji oraz innych szczególnego przeznaczenia chronionych tajem-
nicą państwową, 9) prowadzenia działań kontrolnych w miejscach wskazanych
powyżej bez konieczności uzyskania zgody ich właściciela lub użytkownika,
10)noszenia broni palnej krótkiej, broni gazowej i broni sygnałowej, 11) no-
szenia kajdanek i ręcznego miotacza gazu.
-204-
4. Strażnik Państwowej Straży Rybackiej może, wobec osób uniemożliwiających
wykonywanie przez niego czynności stosować środki przymusu bezpośredniego
(np. w postaci chemicznych środków obezwładniających w postaci ręcznego
miotacza gazu, czy broni gazowej). Jeżeli zastosowanie środków przymusu
bezpośredniego jest niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności
danego zdarzenia nie jest możliwe, strażnik Państwowej Straży Rybackiej ma pra-
wo użycia broni palnej w następujących wypadkach: 1) w celu odparcia bezpo-
średniego i bezprawnego zamachu na życie własne lub innej osoby, 2) przeciwko
osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną strażnikowi lub
innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej, 3) przeciwko osobie nie
podporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub in-
nego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu
strażnika albo innej osoby.
5. Strażnikowi Państwowej Straży Rybackiej wykonującemu obowiązki przy-
sługują uprawnienia odnoszące się do: 1) Straży Ochrony Przyrody - w zakresie
przestrzegania przepisów o ochronie przyrody; 2) Państwowej Straży Łowiec-
kiej - w zakresie zwalczania kłusownictwa; 3) strażników leśnych - w zakresie
zwalczania szkodnictwa leśnego.
6. Strażnicy Państwowej Straży Rybackiej przy wykonywaniu czynności służbowych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej w przepisach Kodeksu karnego dla funkcjonariusza publicznego.
7. Rada powiatu, na wniosek starosty, może utworzyć Społeczną Straż Ry-
backą albo wyrazić zgodę na utworzenie Społecznej Straży Rybackiej przez zain-
teresowane organizacje społeczne lub uprawnionych do rybactwa. Regulamin takiej
straty uchwala rada powiatu. Zadaniem tego organu jest współdziałanie z
Państwową Strażą Rybacką w zakresie kontroli przestrzegania ustawy oraz prze-
pisów wydanych na jej podstawie. Nadzór specjalistyczny nad Społeczną Straży
Rybacką sprawuje wojewoda poprzez komendanta wojewódzkiego Państwowej
nienia do: 1) kontroli dokumentów uprawniających do połowu ryb u osób dokonu-
jących połowu oraz dokumentów stwierdzających pochodzenie ryb u osób prze-
twarzających lub wprowadzających ryby do obrotu, 2) kontroli ilości masy i gatunków
odłowionych ryb, przetwarzanych lub wprowadzanych do obrotu oraz przed
miotów służących do ich połowu, 3) zabezpieczenia porzuconych ryb i przedmio-
tów służących do ich połowu w wypadku niemożności ustalenia ich posiadacza, 4)
odebrania za pokwitowaniem ryb i przedmiotów służących do ich połowu. Strażnik
Społecznej Straży Rybackiej podczas i w związku z wykonywaniem czynności
korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym.
-205-
ROZDZIAŁ VI. ORGANY WSPOMAGAJĄCE OCHRONĘ PRAWNĄ S. STRAŻE WYSPECJALIZOWANE
G. Państwowa Straż Łowiecka
1. Podstawę organizacji i funkcjonowania Państwowej Straży
Łowieckiej stanowi ustawa z dnia 13 października 1995 r. - Prawo
łowieckie (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 127 poz. 1066 z póź. zm).
2.Państwowa Straż Łowiecka została utworzona jako umundurowana i uzbro-
jona, formacja podległa wojewodzie, do zadań której należy: 1) ochrona zwie-
rzyny; 2) zwalczanie kłusownictwa i wszelkiego szkodnictwa łowieckiego; 3)
kontrola legalności skupu i obrotu zwierzyna; 4) zwalczania przestępstw i wy-
kroczeń w zakresie łowiectwa.
3. Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej są pracownikami urzędów wo-
jewódzkich.
4. Obok Państwowej Straży Łowieckiej straż łowiecka stanowią strażnicy łowieccy zatrudnieni przez dzierżawców i zarządców obwodów
łowieckich. Dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich maja obowiązek
zatrudnić co najmniej jednego strażnika, którego zadaniem jest ochrona
zwierzyny i prowadzenie gospodarki łowieckiej.
5. Na terenach obwodów łowieckich ochrona zwierzyny oraz mienia dzier-
żawców i zarządców, zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnic-
twa łowieckiego, popełnianych w obwodach łowieckich polnych i leśnych, zajmują się strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej, na zasadach określonych w Kodeksie
postępowania karnego i Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
6. Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej przy wykonywaniu zadań ustawo-
wych mają prawo do: 1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestęp-
stwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości, 2) nakładania i ściągania
grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia popełniane na terenach obwo-
dów łowieckich w zakresie szkodnictwa łowieckiego, 3) dokonywania w obwodach
łowieckich oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie kontroli środków transportu w
celu sprawdzenia ich ładunku i przeglądania zawartości bagaży w razie
zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub
wykroczenia, 4) przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach
uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa, na zasadach
określonych w Kodeksie postępowania karnego, 5) ujęcia sprawcy przestępstwa
łub wykroczenia na gorącym uczynku lub w
-206-
pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa i doprowadzenia do
jednostki Policji, 6) odbierania za pokwitowaniem przedmiotów pochodzących z
przestępstwa lub wykroczenia oraz narzędzi i środków służących do ich popełnienia,
7) prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w po-
stępowaniu uproszczonym, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest zwierzyna, w
trybie i na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego, 8)
prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w
rozprawach w sprawach o wykroczenia w charakterze oskarżyciela
publicznego i wnoszenia środków zaskarżania od rozstrzygnięć w sprawach
zwalczania wykroczeń w zakresie szkodnictwa łowieckiego, 9) dokonywania
kontroli podmiotów prowadzących skup i przerób dziczyzny w zakresie sprawdzania
źródeł jej pochodzenia, 10) noszenia broni palnej krótkiej, 11) noszenia ręcznego
miotacza gazowego, 12) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych,
zwracania się o taka pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych,
jak również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej
pomocy na zasadach określonych w przepisach o Policji, określających szczegółowo
zasady żądania takiej pomocy.
7. Strażnik Państwowej Straży Łowieckiej może, wobec osób uniemożliwiają-cych wykonywanie przez niego czynności, stosować środki przymusu bezpośred-
niego w postaci: siły fizycznej, czy chemicznych środków obezwładniających w
postaci ręcznego miotacza gazu. Jeżeli zastosowanie środków przymusu jest nie-
wystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest
możliwe, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej ma prawo użycia broni palnej w
następujących przypadkach: 1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego
zamachu na życie własne lub innej osoby, 2) przeciwko osobie, która usiłuje bez-
prawnie, przemocą odebrać bron palna strażnikowi lub innej osobie uprawnionej
do posiadania broni palnej, 3) przeciwko osobie nie podporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego
narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu strażnika albo
innej osobie.
8. Strażnikowi Państwowej Straży Łowieckiej wykonującemu obowiązki na
terenach obwodów łowieckich przysługują uprawnienia określone odrębnymi
przepisami odnoszącymi się do: 1) Straży Ochrony Przyrody - w zakresie prze-
strzegania przepisów o ochronie przyrody, 2) Państwowej Straży Rybackiej - w
zakresie kontroli legalności dokonywania połowu, 3) strażników leśnych - w
zakresie zwalczania szkodnictwa leśnego.
9. Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej przy wykonywaniu czynności
służbowych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej w przepisach Kodeksu
134. Grabski M., Adwokatura w Polsce Odrodzonej; Warszawa Palestra 1995 nr 3-4
135. Grajewski J. Warunki ustawowe i wymogi formalne wstępnego wniosku o pocią-gnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu Prz. Sejm.
nrl 2003 s. 9-25.
136. Greszta R., Oleszko A, Uchybienia formalne aktu notarialnego w świede do
178.Jacyszyn J, Podpis elektroniczny w praktyce notarialnej, Rejent 2003/12.
179.Jacyszyn J, Wokół statusu notariusza, Rejent 1996/4-5/25.
180.Jacyszyn J., Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce; Warszawa 2004.
181. Jagielski J., Inspekcje specjalne w systemie kontroli administracji, Kontrola Pań-
stwowa 1994 nx 4.
182.Jagielski J., Kontrola NIK nad podmiotami niepublicznymi; Kontrola Państwo-
wa, Nr 3/2001.
183.Jakubowski W., Adwokat i radca prawny - dwa różne zawody prawnicze, Palestra
1997 nr 1/2.
184. Janeczko E, Wzory aktów notarialnych, Warszawa 2003.
185.Jankiewicz A.: Sądownictwo konstytucyjne w Rzeczypospolitej Polskiej i Repu-
blice Litewskiej, Biuro Trybunału Konstytucyjnego 1996. 186.Jankiewicz A.: Trybunał
Konstytucyjny Gazeta Prawna nr 17-18, 1995.
187. Jankowski A.: Trybunał Konstytucyjny. Z mocą wsteczną wiążącą, PiŻ nr 15, 1995.
188. Jankowski J., Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji, Warszawą 2000.
189. Jankowski J., Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji, Warszawa 1998.
190. Jankowski J., Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji, Warszawa 2000.
191. Jankowski M., Admiriistration of Justice in Poland Warszawa 1999.
192. Janowski R., Prawo a działalność organizacji pozarządowych w dziedzinie ochrony
praw dziecka, Lublin 2001.
193. Jarmul-Mikołajczyk J., Efekty realizacji podstawowych zadań służb celnych w
1999 roku.
194. Jaros R, Rzecznik Praw Dziecka, materiały z konferencji w Koninie, Konin 2002.
195. Jarzęcka -Siwik E., Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli z dn. 23.XH. 1994
(Dz.U. z I995r. nr 13, poz.59 z r^źniejszyrni zmianami); Wirszawa, 2000.
196. Jasiński F. Pelc R., Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie zarzą-dzania administracją Unii Europejskiej, Służba Cywilna, nr 3, 2001/2002.
197. Jasiński J., Rola krajowych rad sądownictwa (konferencja międzynarodowa, Madryt
9-11 XI1993 r.), „Państwo i Prawo" nr 1/1994 r.
198. Jaskanis P. (red). Współpraca Generalnego Konserwatora Zabytków z jednostkami
pozarządowymi w zakresie ochrony i popularyzacji problematyki ochrony
zabytków, Warszawa 2002.
199.Jaśkowska M, Pasternak M, Ochendowski E, Postępowanie sądowo-administra-
cyjne, Warszawa 2004.
200.Jaśkowska M, Wróbel A, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz.
Bibliografia postępowania administracyjnego za lata 1927-2000, Kraków 2000.
201.Jaworska-Gromczyńska W., Konstytucyjne kryteria ocen kontrolnych Najwyższej
Izby Kontroli; Kontrola Państwowa, Nr 5/1998.
202.Jaworski Cz., Adwokatura po zmianie ustaw; Palestra 1997, nr 3-4.
203.Jaworski Cz., Adwokatura- rozwój bez hamulców, Gazeta Prawna 1997 nr 30.
204. Jaworski Cz., Niezależność w wykonywaniu zawodu adwokata w świetle regulacji
prawnych europejskich i polskich; Palestra 1996 nr 7-8.
205. Jaworski Cz., Wokół tajemnicy adwokackiej, Palestra 1994 nr 9 -10.
206.Jaworski J., Współpraca żandarmerii wojskowej z armiami wojsk NATO, Przegląd
Wojsk Lądowych, 1999, nr 6.
207. Jendrośka J., Postępowanie administracyjne i sądowo-administracyjne Poznań 2001.
208.Jędrzejewska M., Możliwość i zakres ograniczeń obowiązków sędziego, Przegląd
Sądowy nr 1/1995 r.
209.Józefowicz A., Uprawnienia sądów w zakresie badania zgodności prawa. PiP
1990/1/74.
210. Kabat A; Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego, Białystok 1995,
211. Kaczyński L., Kwestia zgodności z Konstytucją artykułu 86 ustawy o Najwyższej
Izbie Kontroli; Kontrola Państwowa, Nr 2/1996.
212. Kaczyński L., Obowiązki pracowników NIK; Kontrola Państwowa, Nr 1/1999.
-225-
BIBLIOGRAFIA BIBLIOGRAFIA
213. Kalwas A., Zawód zaufania publicznego, Rzeczpospolita, 2002 nr 231.
214. Kamińska 1., Sad nad sadem, Wprost 2001, nr 959
215. Kania L., Generalicja wojskowej służby sprawiedliwości II Rzeczypospolitej [1918-
1945J.WPP 2002, nr 3.
216. Kania L., Problemy funkcjonowania wojskowej służby sprawiedliwości w okresie
demokracji parlamentarnej II Rzeczypospolitej, WPPP 2001, nr 1.
217. Kański L., Suchocka H., Zmiany konstytucyjnej regulacji sadownictwa i proku-
ratury dokonane w roku 1989. PiP 1991/1/16.
218. Karol Rr. Żandarmeria wojskowa w obronie Temidy, Polska Zbrojna 1996, nr 90.
219. Karolczak J.M., Władza Sadownicza i instytucje ochrony prawa w tekstach sied-
miu projektów konstytucyjnych, Przegląd Sadowy 1995, nr 10.
220.Kasperczak M., Sadownictwo wojskowe w przededniu zmian, Polska Zbrojna
1996, nr 90.
221. Kasprzak J., Zasady postępowania na miejscu przestępstwa, Przegląda Wojsk
Lądowych, 1996, nr 3.
222. Kasprzak M., Komornik jak adwokat, Prawo i Życie, 1998 nr 6.
223. Kamer W.J., NIK (red.), Warszawa, 1995.
224. Kempa B., Francuskie gwarancje: na marginesie sporu adwokatów i radców praw-
nych, Prawo i życie, 1997 nr 11.
225.Kempisty H. Prawo o ustroju sadów powszechnych, Warszawa 1966.
226.Kędzia K., Stobienia J., Vogt W., Organy i organizacja ochrony prawnej, Koszalin
1997.
227.Kędzierska G. (red.), Organizacyjne i prawne aspekty działań antyterrorystycz-
nych, Szczytno 2002.
228.Kiełbowicz L., Żandarmeria Wojskowa w systemie obronnym państwa (rozprawa
doktorska). Warszawa 1997.
229.Kiełczewski D., Mechanizmy rozwoju prawa ochrony środowiska: studia z zakresu
filozofii prawa, Białystok 1998.
230.Kijowski D., Dwuinstancyjne sadownictwo administracyjne Warszawa 2000.
231. Kijowski D., Model ustrojowy sadownictwa administracyjnego Warszawa 1999.
232.Kijowski R.D, Dwuinstancyjne sadownictwo administracyjne: raport Programu
Reformy.
233.Kijowski R.D, Model ustrojowy sadownictwa administracyjnego: raport Programu
Reformy Administracji Publicznej, Warszawa 1999.
234.Kiszą A., Krzemiński Z., Łyczek R., Historia adwokatury polskiej; Warszawa,
Skrzyszew:1995.
235.Klafkowski A.: Na straży konstytucji Rzeczywistość nr 15, 1987.
236. Klafkowski A.: O konstytucyjne zasady obowiązującego prawa Życie i Myśl nr 4,1989.
237. Kmieciak H., Głos w kwestii właściwości Wojskowego Sadu Okręgowego ze
względu na stopień wojskowy oskarżonego, WPP 2001, nrl.
238.Kmieciak H., Nowe granice właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych,
WPP 1998, nr 1-2.
239.Kmieciak J., Tarno J.P., Postępowanie administracyjne oraz postępowanie przed
Naczelnym Sądem Administracyjnym Warszawa 1998.
240.Kmieciak Z, Postępowanie administracyjne w świetle standardów europejskich,
Warszawa 1997.
241.Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i postępowanie sądowo • administra-
cyjne Kraków 2003.
242.Kmieciak Z., Prawo do sprawiedliwego procesu sadowego a standardy sądowej
kontroli administracyjnej określone przez ustawę o Naczelnym Sądzie Admini-
stracyjnym Samorząd Terytorialny 1996 nr 7-8.
243.Kmieciak Z., Właściwość NSA w sprawach ze skargi organu nadzoru i na akt
nadzoru PiP 1999 nr 2.
244.Kmiecik R. Jurysdykcja sądów powszechnych w sprawach o przestępstwa człon-
ków RM PiP nr 1 2000.
245.Kmiecik R., Prokuratura w „demokratycznym państwie prawnym: (refleksje scep-
tyczne), Prokurator 2000, nr 1.
246.Knap J. Eter na kartki: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji kontra wolny rynek,
Wprost-2001, nr 17.
247.Knypl Z., Merche Z., Treder J.f Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji,
569.Szynkowski R, Wojciechowski M., Praca operacyjno-rozpoznawczą w żandarmerii
wojskowej, Poznań 1997.
570.Śleziak-Spruś M., Instytucja Rzecznika Praw Dziecka w Norwegii, Szwecji i Danii,
Warszawa 2002.
571. Średnicki W., Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej z innymi organami pań
stwa w systemie bezpieczeństwa RP [Rzeczypospolitej Polskiej]: praca studyjna,
Warszawa 1997.
572. Świaddewicz J., Naczelny Sad Administracyjny. Komentarz do ustawy, Białystok 1999.
573.Światkiewicz J., Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym - stan prawny na 30.06.2001, Warszawa 2001. 574.Tarno J.P, Prawo o postępowaniu
przed sadami administracyjnymi. Komentarz,
Warszawa 2004. 575.Tamo P.J, Naczelny sąd administracyjny a wykładnia prawa administracyjnego,
Łódź 1996.
576.Tkacz S.: Rozumienie sprawiedliwości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyj-
nego, Katowice 2003.
577. Torbus A., Komornicy jako organy egzekucyjne w nowych warunkach
PiP 2001 nr 7. 619. Wozniak Z., Wojskowa Temida - dokąd zmierza?, Bandera 1999, nr 5.
620. Wójcik C, Rola i zadania sadownictwa wojskowego w okresie represji politycznych
1944-1956, Pamięć i Sprawiedliwość 1996, nr 39.
621. Wójcik S, Rola notariusza w prawach spadkowych na przykładzie testamentu
notarialnego, Rejent 1996/4-5.
622. Wróbel A, Charakter prawny samorządu notarialnego i jego kompetencje prawo-
dawcze, Rejent 2001/5269.
623.Wróbel A, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach samorządu notarialnego, Rejent 2000/4/2U. 624. Wybrane zagadnienia porównawcze, „Edukacja
Prawnicza" nr 4 (49) 2003. 625.Wyrzykowski M., Model ustrojowy prokuratury, Warszawa 2000. 626.Zając T., Wybrane środki zaskarżania w postępowaniu egzekucyjnym. Zarządź, i
Eduk., 2001 nr spec. 1 627.Zakrzewski R., - zadania, organizacja i uprawnienia. Przegląd Ustawodawstwa
Gospodarczego, Inspekcja Celna Nr 11/00. 628.Zakrzewski R., Kompetencje
Inspekcji Celnej, Kontrola Państwowa, Nró/99. 629. Zalesny J. Ckipcwedzialność konstytucyjna w Drugiej Rzeczypospolitej Warszawa 2003. 630.Zalewski A., Ławnicy sądów
wojskowych, Polska Zbrojna 1999, nr 4. 631. Zarzycki W. Temida Sejmowa Warszawa 2000.
632. Zbrojewska M. Dobrowolne poddanie się karze w świetle orzecznictwa Sądu
Najwyższego, Przegląd Sądowy, 2001, nr 11/12, s. 206-216.
633.Zdziennicki B., Kilka uwag o projekcie ustawy - prawo o ustroju sądów po-
wszechnych. PS 2001/6/3. 634.Zell Z. Trybunał Stanu Wspólnota nr 40 1999 s. 22. 635. Zieliński A (red.), Przyszłość polskiego wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2002.
636. Zieliński A. Sądownictwo w procesie przemian ustrojowych w Polsce, Nota
riusz Płocki 1996, nr 4, s. 15-18
637.Zieliński A., Od totalitaryzmu do demokracji: Ombudsman w procesie transfor-
macji ustrojowej, Prawo i Życie, nr K), 1999.
638.Zieliński A., Prawo do sądu a struktura sądownictwa. PiP 2003/4/20.
639.Zieliński A., Strategia Ombudsmana, Prawo i Życie, nr 22, 1998.
640.Zieliński A.., Prawo do sądu a struktura sądownictwa PiP 2003 nr 4. 641. Zieliński T., Czas prawa i bezprawia-myśli niepokorne kustosza praw, Warszawa 1999.
642.Zieliński T., Międzynarodowe pakty praw człowieka w praktyce Rzecznika Praw
Obywatelskich, Warszawal995.
643.Zieliński T., Ombudsman! możliwości i granice działania. Warszawa 1994.
644.Zieliński T., Rzecznik Praw Obywatelskich II kadencja. Warszawa 1996.
645.Zięba - Załucka H., Instytucja prokuratury w Polsce, Warszawa 2003.
646.Zięba - Załucka H., Przekształcenie ustrojowe prokuratury, [w:] Ustrój i struktura
aparatu państwowego i samorządu terytorialnego, Warszawa 1997.
647.Zięba- Załucka H., Instytucja sądów wojskowych w Rzeczpospolitej Polskiej,
Rzeszowskie Zeszyty -Naukowe 1999 nr 27.
-241-
V,
BIBLIOGRAFIA
648.Zięba* Załucka H., Krajowa Rada Sadownictwa (I kadencja) Rzeszowskie Ze-szyły Naukowe 1995 nr 17.
649. Zięba- Załucka H., Władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza w konsty-tucji RP, Warszawa, 2002.
650.Zicba-Załucka H. Stosunek prokuratury do nowych organów ochrony prawnej oraz ich wpływ na jej działalność Annales Universitaris Mariae Curie Skłodow-ska nr 45.
651. Zięba-Załucka H., NDC (w:] Polskie Prawo Konstytucyjne, red. W.Skrzydło, Lu-blin, 1998.
652.Zicba-Żałucka H., Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli w latach 1944-1984; Kontrola Państwowa, Nr 3/1998.
653.Zimmerman J., Polskie sadownictwo administracyjne KSP Rok XXVI-XXVIII 199>1994.
654.Zirnmenńann J, Polska jurysdykcja adrninistracyjn., Warszawa 1996 655.Zoll A., Rewizje nadzwyczajne Sadu Najwyższego w sprawach okresu stanu
wojennego, Prokuratura i Prawo, 1997, nr 2.. 656.Zwierzchowski E., Sadownictwo konstytucyjne, Białystok 1994. 657. Zwierzchowski E.: Prawo i kontrola jego zgodności z konstytucja, Warszawa 1997.
658.Żebrowski A., Z najnowszej historii sadownictwa wojskowego. Myśl Wojskowa 1997, nr 2.
659.Żmigrodzki M., Ustrój organów ochrony prawnej, Lublin 2003. 660. Żukowski L, Sawuła R, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed Na-
czelnym Sadem Administracyjnym, Warszawa 2002. 661.Żukowski L.., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed Naczelnym