1 BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG Số: /2012/TT-BTNMT (Dự thảo) CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Hà Nội, ngày tháng năm 2012 THÔNG TƯ Quy định kỹ thuật về trình tự, nội dung, phương pháp điều tra, đánh giá chất lượng đất BỘ TRƯỞNG BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG Căn cứ Luật Đất đai ngày 26 tháng 11 năm 2003; Căn cứ Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai; Căn cứ Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 3 năm 2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài nguyên và Môi trường; Theo đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch và Vụ trưởng Vụ Pháp chế, QUY ĐỊNH: Điều 1. Ban hành Thông tư quy định kỹ thuật về trình tự, nội dung, phương pháp điều tra, đánh giá chất lượng đất. Điều 2. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể t ừ ngày tháng năm 2012. Điều 3. Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc Bộ, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các tổ chức và cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Thông tư này./. Nơi nhận: - Văn phòng Chính phủ; - Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; - Kiểm toán Nhà nước; - Bộ trưởng, các Thứ trưởng Bộ TN&MT; - Các đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT, Website Bộ TN&MT; - Cục Kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp); - Sở TN&MT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; - Công báo; Cổng thông tin điện tử Chính phủ; - Lưu: VT, TCQLĐĐ, KH, PC. KT. BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG Nguyễn Mạnh Hiển
60
Embed
nh k thu t v trình t , n t B TRƯỞNG BỘ NGgdla.gov.vn/uploads/laws/201204100837580.3thong-tu-trinh...nh k thu t v trình t , n t B TRƯỞNG BỘ NG
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
Số: /2012/TT-BTNMT
(Dự thảo)
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Hà Nội, ngày tháng năm 2012
THÔNG TƯ
Quy định kỹ thuật về trình tự, nội dung, phương pháp
điều tra, đánh giá chất lượng đất
BỘ TRƯỞNG BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
Căn cứ Luật Đất đai ngày 26 tháng 11 năm 2003;
Căn cứ Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của
Chính phủ về thi hành Luật Đất đai;
Căn cứ Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 3 năm 2008 của Chính
phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài
nguyên và Môi trường;
Theo đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Vụ trưởng Vụ
Kế hoạch và Vụ trưởng Vụ Pháp chế,
QUY ĐỊNH:
Điều 1. Ban hành Thông tư quy định kỹ thuật về trình tự, nội dung, phương
pháp điều tra, đánh giá chất lượng đất.
Điều 2. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày tháng năm 2012.
Điều 3. Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Thủ trưởng các đơn vị
trực thuộc Bộ, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố trực
thuộc Trung ương, các tổ chức và cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành
Thông tư này./.
Nơi nhận:
- Văn phòng Chính phủ;
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- Kiểm toán Nhà nước;
- Bộ trưởng, các Thứ trưởng Bộ TN&MT;
- Các đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT, Website Bộ TN&MT;
- Cục Kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp);
- Sở TN&MT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
- Công báo; Cổng thông tin điện tử Chính phủ;
- Lưu: VT, TCQLĐĐ, KH, PC.
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Nguyễn Mạnh Hiển
2
BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
(Dự thảo)
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
QUY ĐỊNH VỀ TRÌNH TỰ, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP
ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG ĐẤT
(Ban hành kèm theo Thông tư số /2012/TT-BTNMT ngày tháng năm 2012
của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
Phần I
QUY ĐỊNH CHUNG
1. Quy định về trình tự, nội dung, phương pháp điều tra, đánh giá chất
lượng đất là căn cứ để thực hiện trong công tác điều tra, đánh giá chất lượng đất
phục vụ quy hoạch sử dụng đất.
Công việc điều tra, đánh giá chất lượng đất quy định đối với đất sản xuất
nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trông thủy sản của vùng; tỉnh, thành phố
trực thuộc trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; xã, phường, thị
trấn và được áp dụng cho các công việc sau:
- Điều tra, đánh giá chất lượng đất sản xuất nông nghiệp: Việc đánh giá
chất lượng đất sản xuất nông nghiệp được điều tra đối với các loại đất: đất đang
sản xuất nông nghiệp; đất có khả năng đưa vào sản xuất nông nghiệp;
- Điều tra, đánh giá chất lượng đất lâm nghiệp: Việc đánh giá chất lượng
đất lâm nghiệp được điều tra đối với các loại đất: đất đang sản xuất lâm nghiệp;
đất có khả năng đưa vào sản xuất lâm nghiệp;
- Điều tra, đánh giá chất lượng đất nuôi trông thủy sản: Việc đánh giá chất
lượng đất nuôi trông thủy sản được điều tra đối với các loại đất: đất đang nuôi
trông thủy sản, ao, hô, đất mặt nước có khả năng đưa vào nuôi trông thủy sản.
2. Đánh giá chất lượng đất được xem xét theo khía cạnh đánh giá các thuộc
tính vốn có của đất (thổ nhưỡng, tính chất cơ, lý, hóa học, các vấn đề thoái hóa
đất và ô nhiễm đất) tại thời điểm hiện tại phục vụ cho quy hoạch sử dụng đất.
3. Bản đô điều tra, đánh giá chất lượng đất được lập cho từng cấp hành
Điều tra khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu, số liệu,
bản đô cần thiết phục vụ lập dự án đầu tư
Xây dựng dự án đầu tư và trình duyệt
Điều tra thu thập và xử lý các tài liệu cơ bản
Xác định vị trí lấy mẫu trên bản đô và xây dựng kế
hoạch điều tra chi tiết ngoài thực địa
Điều tra, lấy mẫu phục vụ cho việc xây dựng
bản đô chất lượng đất
Xây dựng báo cáo thuyết minh tổng hợp kết
quả điều tra, đánh giá chất lượng đất
Hoàn chỉnh các bản đô sản phẩm
Điều tra thu thập thông tin theo mẫu
phiếu để bổ sung thông tin
Phân nhóm rà soát các chỉ tiêu phân
tích mẫu
Hội thảo, lấy ý kiến đóng góp của các cơ
quan, kinh nghiệm của các chuyên gia
Bước 5
Xây dựng
báo cáo
thuyết minh
tổng hợp,
hoàn chỉnh
tài liệu bản
đô và trình
duyệt Hoàn thiện sản phẩm dự án và trình duyệt
Xây dựng cơ sở dữ liệu, số liệu thuộc tính
Phân tích mẫu phục vụ đánh giá chất lượng
đất
Bước 2
Điều tra,
thu thập các
thông tin,
tài liệu, số
liệu, bản đô
Xây dựng cơ sở dữ liệu tài liệu bản đô
Bước 4
Xử lý nội
nghiệp, xây
dựng cơ sở
dữ liệu tài
liệu số liệu
bản đô
Bước 3
Điều tra
ngoại
nghiệp, lấy
mẫu phân
tích
Chuẩn bị các tài liệu bản đô, mẫu phiếu, dụng cụ và vật
tư cần thiết phục vụ công tác điều tra
Cập nhật và chỉnh lý tài liệu điều tra
khảo sát
Hệ thống các bảng biểu số liệu
Các báo cáo chuyên đề
Phân tích mẫu theo yêu cầu
Các bản đô chuyên đề: độ dốc,
tưới tiêu, khí hậu,...
Điều tra khảo sát để xây dựng các BĐ chuyên đề
phục vụ việc xây dựng bản đô chất lượng đất
Xây dựng bản đô chất lượng đất
Đánh giá chất lượng đất
5
Phần II
QUY ĐỊNH VỀ TRÌNH TỰ, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP
ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG ĐẤT
Bước 1
CÔNG TÁC CHUẨN BỊ
I. MỤC TIÊU
Chuẩn bị các điều kiện cần thiết về mặt pháp lý và biện pháp tổ chức để
triển khai công tác điều tra, đánh giá chất lượng đất.
II. SẢN PHẨM
- Các tài liệu, số liệu điều tra ban đầu về điều kiện tự nhiên, tài nguyên,
kinh tế - xã hội, hiện trạng sử dụng đất và các tài liệu khác có liên quan đến công
tác điều tra, đánh giá chất lượng đất phục vụ xây dựng dự án.
- Dự án đầu tư được phê duyệt.
III. TRÌNH TỰ VÀ NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Điều tra khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô cần thiết
phục vụ lập dự án đầu tư
1.1. Điều tra, khảo sát, thu thập thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô cần thiết để
tiến hành lập dự án (điều kiện tự nhiên, các nguồn tài nguyên, hiện trạng sử dụng
đất; các chương trình, đề tài, dự án đã nghiên cứu có liên quan đến điều tra, đánh
giá chất lượng đất; hệ thống chỉ tiêu phân loại đánh giá chất lượng đất).
1.2. Tổng hợp, xử lý các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô điều tra ban đầu
- Đánh giá chất lượng của các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô đã thu thập
để xác định khả năng sử dụng phục vụ cho dự án.
- Rà soát các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô có liên quan để tiến hành
điều tra, đánh giá chất lượng đất.
2. Xây dựng đề cương dự án
2.1. Xác định sự cần thiết, mục tiêu và nhiệm vụ của dự án
- Xác định những căn cứ pháp lý và cơ sở xây dựng dự án.
- Xác định mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể, nhiệm vụ của dự án.
- Xác định thời gian thực hiện dự án, chủ đầu tư, chủ quản đầu tư, đơn vị
thực hiện, đơn vị phối hợp thực hiện.
2.2. Đánh giá khái quát về các điều kiện có liên quan đến dự án
- Đánh giá khái quát các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tình hình sử
dụng đất tại khu vực điều tra phục vụ xây dựng đề cương dự án;
6
- Đánh giá thực trạng các thông tin, tư liệu, những công việc đã làm có liên
quan đến điều tra, đánh giá chất lượng đất và mức độ sử dụng phục vụ cho dự án.
2.3. Xác định nội dung, phương pháp thực hiện và sản phẩm của dự án
- Xác định trình tự, nội dung công việc thực hiện.
- Xác định phương pháp, những giải pháp kỹ thuật - công nghệ để thực hiện.
- Xác định sản phẩm của dự án và thời gian hoàn thành.
2.4. Lập dự toán kinh phí dự án
- Xác định căn cứ lập dự toán kinh phí.
- Xác định tổng dự toán kinh phí của dự án.
- Xác định dự toán chi tiết cho từng hạng mục công việc của dự án.
2.5. Xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện dự án
- Công tác tổ chức và chỉ đạo thực hiện dự án.
- Xây dựng tiến độ chung và tiến độ thực hiện từng nội dung công việc.
- Dự kiến tiến độ cấp phát kinh phí để thực hiện các công việc của dự án.
2.6. Tổng hợp, xây dựng dự án đầu tư
- Xây dựng dự án đầu tư và tổ chức hội thảo.
- Chỉnh sửa và hoàn thiện dự án đầu tư sau hội thảo.
2.7. Xét duyệt dự án đầu tư
- Tổ chức thẩm định dự án đầu tư.
- Chỉnh sửa, hoàn thiện dự án đầu tư sau thẩm định.
- Phê duyệt dự án đầu tư và dự toán kinh phí dự án.
3. Đánh giá, nghiệm thu kết quả Bước1.
IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Điều tra thu thập tài liệu, số liệu sơ cấp: Thu thập các thông tin, tài liệu,
số liệu, bản đô có liên quan được lưu trữ tại các cơ quan, ban ngành, trong đó:
- Các kết quả được nghiên cứu từ trước sẽ cho thấy tổng quan chung về chất
lượng đất của khu vực cần đánh giá, việc xác định kế hoạch, nội dung công việc
cần tiếp tục điều tra, khảo sát cũng như là cơ sở để phân tích, đánh giá sau này.
- Các thông tin, tài liệu về điều kiện tự nhiên (khí hậu, địa hình...), kinh tế -
xã hội (tình hình phát triển sản xuất, mức sống người dân...), các tài liệu, số liệu
về tài nguyên đất (hiện trạng, biến động sử dụng đất, đặc điểm tài nguyên đất...) là
cơ sở để xác định các nguyên nhân, yếu tố tác động, ảnh hưởng đến chất lượng đất.
- Các thông tin, tài liệu, số liệu đặc thù như tình hình sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật, phân hóa học, khối lượng chất thải, rác thải công nghiệp, đô thị, sinh
7
hoạt… là những cơ sở quan trọng trong việc xác định nội dung công việc cần tiến
hành điều tra và phục vụ cho việc phân tích, đánh giá chất lượng đất.
- Việc thu thập các thông tin, tài liệu được xây dựng tại các thời điểm khác
nhau sẽ rất hữu ích trong việc đánh giá sự biến đổi chất lượng đất theo thời gian.
2. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
Phương pháp này được sử dụng chủ yếu trong quá trình xử lý thông tin, số
liệu trên phần mềm Word, Excel. Để thực hiện, chọn ra một chỉ tiêu liên quan đến
chất lượng đất, liệt kê và đưa ra các tiêu chuẩn giới hạn có liên quan đến chỉ tiêu
đó, không đi sâu vào phân tích, đánh giá gì thêm, mà dành cho người ra quyết
định lựa chọn phương án theo cảm tính sau khi đã được đọc các số liệu liệt kê.
3. Phương pháp tiếp cận hệ thống: các thông tin, số liệu được phân tích, xử
lý theo một hệ thống nhất định về thời gian trên cơ sở mỗi nội dung nghiên cứu
được xác định như là một phần tử trong hệ thống và có tác động qua lại lẫn nhau.
4. Phương pháp phân tích, tổng hợp được áp dụng từ các thông tin, số liệu
được phân tích trên cơ sở nội suy, ngoại suy vấn đề, từ đó tổng hợp đưa ra các
nhận định.
5. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để chuẩn xác hóa các nhận định,
đánh giá, kết quả nghiên cứu.
Bước 2
ĐIỀU TRA, THU THẬP THÔNG TIN, TÀI LIỆU, SỐ LIỆU, BẢN ĐỒ
I. MỤC TIÊU
Điều tra, khảo sát, thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô liên quan
đến địa hình, địa chất, khí hậu, thổ nhưỡng, hiện trạng, quản lý sử dụng đất, các
nguôn gây ô nhiễm, các loại hình thoái hóa đất, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã
hội phục vụ đánh giá chất lượng đất.
II. SẢN PHẨM
- Các tài liệu bản đô, mẫu phiếu, dụng cụ và vật tư cần thiết phục vụ công
tác điều tra, đánh giá chất lượng đất.
- Các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô có liên quan phục vụ điều tra, đánh
giá chất lượng đất đã được thu thập.
- Báo cáo đánh giá các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô thu thập được.
- Bản đô nền phục vụ công tác điều tra thực địa, vị trí lấy mẫu và kế hoạch
điều tra chi tiết ngoài thực địa.
III. TRÌNH TỰ VÀ NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Chuẩn bị các tài liệu bản đô, mẫu phiếu, dụng cụ và vật tư cần thiết phục
vụ công tác điều tra
8
1.1. Xây dựng bản đô nền phục vụ công tác điều tra thực địa (phụ lục1).
1.2. Xây dựng hệ thống mẫu phiếu điều tra (phiếu điều tra lấy mẫu, thu thập
thông tin; phiếu phỏng vấn bổ sung thông tin) phục vụ công tác điều tra thực địa.
1.3. Chuẩn bị dụng cụ, vật tư cần thiết phục vụ công tác điều tra (hộp hoặc
túi đựng mẫu, bút bi, bút dạ, bút chì, túi ni lông, cuốc, xẻng, máy ảnh, thước đo...).
2. Điều tra thu thập và xử lý các tài liệu cơ bản.
2.1. Thu thập các tài liệu, số liệu, bản đô liên quan đến đánh giá chất lượng đất
* Điều tra thu thập thông tin, tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội,
cảnh quan môi trường và tình hình quản lý sử dụng đất
- Tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, các nguôn tài nguyên và cảnh quan
môi trường.
- Tài liệu, số liệu về điều kiện kinh tế - xã hội và cơ sở hạ tầng.
- Đặc điểm dân cư và sự phân bố dân cư ảnh hưởng đến quản lý và sử dụng đất.
- Hiện trạng sử dụng đất, tình hình quản lý sử dụng đất.
- Các chủ trương, chính sách, định hướng phát triển sản xuất (nông nghiệp,
lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản).
- Phân loại các tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, cảnh
quan môi trường và tình hình quản lý sử dụng đất.
* Điều tra thu thập các tài liệu, số liệu, bản đô về tài nguyên đất, địa hình,
địa chất, thổ nhưỡng
- Thu thập các tài liệu có liên quan về nguôn tài nguyên đất và địa hình (đặc
điểm địa hình, đặc điểm địa chất, đặc điểm thổ nhưỡng).
- Thu thập thông tin bản đô; khoanh vẽ trên bản đô hiện trạng sử dụng đất
(hoặc bản đồ thỗ nhưỡng) thể hiện các yếu tố về địa hình (mô hình số độ cao, độ
dốc, địa hình tương đối, địa vật, ranh giới, thủy hệ, giao thông...; các dạng địa hình chính); các yếu tố về thổ nhưỡng (loại đất, độ dốc, tầng dày, thành phần cơ giới, kết von, đá lẫn, đá lộ đầu).
* Điều tra thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu về hiện trạng sử dụng đất,
biến động sử dụng đất
- Thu thập các thông tin số liệu, tài liệu về hiện trạng sử dụng đất (số liệu
thống kê, kiểm kê, biến động đất đai);
- Thu thập các thông tin tài liệu, số liệu về các loại hình sử dụng đất (LUT
chính), các kiểu sử dụng đất và phương thức canh tác (tưới, tiêu chủ động hay
không; làm đất, chăm sóc,...);
- Thu thập bản đô, thông tin bản đô: khoanh vẽ trên bản đô hiện trạng sử
dụng đất thể hiện các yếu tố về hiện trạng sử dụng đất (theo mã thống kê, kiểm kê
đất đai), loại hình sử dụng đất (LUTs) và các kiểu sử dụng đất;
9
* Điều tra thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô về thực trạng thoái
hóa đất (rửa trôi, xói mòn, bạc màu hoá, mặn hoá, phèn hoá, lầy hoá, ngập úng,
khô hạn,...)
- Thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu về các loại hình sử dụng đất theo
từng loại đất và loại hình sử dụng đất (diên tích, đặc điểm phân bố, các khu vực
thường xuyên xuất hiện, mức độ thiệt hại,…).
- Thu thập thông tin bản đô: khoanh vẽ trên bản đô hiện trạng hoặc bản đô
thổ nhưỡng theo từng khoanh đất:
+ Đối với vùng trung du, miền núi cần thể hiện các yếu tố xói mòn, khô
hạn, hoang hóa, rửa trôi, sạt lở, kết von đá ong hóa.
+ Đối với vùng đông bằng cần thể hiện các yếu tố khô hạn, hoang hóa, rửa
trôi, sạt lở, kết von.
+ Đối với vùng ven biển cần thể hiện các yếu tố khô hạn, hoang hóa, kết
von, mặn hóa, phèn hóa.
* Điều tra thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu và bản đô về các nguôn
gây ô nhiễm và các khu vực có nguy cơ ô nhiễm đất (ô nhiễm đất do phân hoá
học, thuốc bảo vệ thực vật, chất thải công nghiệp, đô thị, sinh hoạt...)
- Thu thập tài liệu về hiện trạng môi trường; các tài liệu có liên quan đến
các nguôn gây ô nhiễm chính và các khu vực có nguy cơ ô nhiễm;
- Thu thập thông tin bản đô: khoanh vẽ trên bản đô hiện trạng sử dụng đất thể
hiện các khu vực có nguy cơ bị ô nhiễm, các điểm ô nhiễm đã có kết quả kiểm tra.
2.2. Tổng hợp, phân loại, xử lý sơ bộ và đánh giá các thông tin, tài liệu, số
liệu, bản đô đã thu thập.
2.3. Xác định các nội dung cần điều tra bổ sung.
3. Điều tra sơ bộ nhằm xác định rõ nội dung cần điều tra chi tiết
3.1. Khảo sát theo tuyến để tìm hiểu, phát hiện sơ bộ các loại đất, các loại
hình thoái hóa, ô nhiễm đất và nguyên nhân tác động.
3.2. Khảo sát theo khu vực, theo tiểu vùng để tìm hiểu điều kiện tưới,
tiêu, tình trạng khô hạn, ngập lụt,…
3.3. Đánh giá kết quả điều tra sơ bộ.
4. Xác định vị trí lấy mẫu trên bản đô và xây dựng kế hoạch điều tra chi tiết
ngoài thực địa
4.1. Xác định các loại hình điều tra, lấy mẫu trên cơ sở kết quả xử lý, đánh
giá các thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô đã thu thập và kết quả điều tra sơ bộ
- Xác định lát cắt địa hình đặc trưng trên địa bàn (lát cắt địa hình Bắc -
Nam và lát cắt địa hình Đông - Tây).
10
- Xác định các dạng địa hình chính trên các lát cắt địa hình (chia lát cắt địa
hình thành các khu vực theo các đặc trưng về địa hình, đánh số thứ tự các khu
vực, nhóm các khu vực trên lát cắt có cùng đặc điểm về địa hình).
- Xác định các loại đất cần điều tra, đào phẫu diện, lấy mẫu để phân tích
đánh giá chất lượng đất.
- Xác định khoanh đất đại diện để kiểm tra và các khoanh đất tương đông
(có cùng các yếu tố).
- Chọn những khu vực và các khoanh đất đại diện để kiểm tra theo từng
loại hình.
- Chọn những khu vực và các khoanh đất đại diện để kiểm tra theo từng
loại sử dụng đất, từng loại đất, địa hình.
- Chấm và khoanh vẽ các điểm, khu vực dự kiến điều tra, lấy mẫu lên bản
đô điều tra dã ngoại.
- Xác định tuyến điều tra thực địa.
4.2. Phân vùng điều tra và xác định vị trí lấy mẫu chi tiết trên bản đô
4.3. Xây dựng kế hoạch điều tra khảo sát, lấy mẫu chi tiết ngoài thực địa
4.4. Đánh giá kết quả xác định các loại hình cần điều tra, lấy mẫu và kế
hoạch điều tra khảo sát.
5. Hội thảo đánh giá kết quả điều tra thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô.
6. Đánh giá, nghiệm thu kết quả điều tra thông tin, tài liệu, số liệu, bản đô
thu thập.
IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Điều tra thu thập tài liệu, số liệu sơ cấp: Thu thập các thông tin, tài liệu,
số liệu, bản đô có liên quan được lưu trữ tại các cơ quan, ban ngành, trong đó:
- Các kết quả được nghiên cứu từ trước sẽ cho thấy tổng quan chung về
chất lượng đất của khu vực cần đánh giá, rất có ích trong việc xác định kế hoạch,
nội dung công việc cần tiếp tục điều tra, khảo sát cũng như là cơ sở để phân tích,
đánh giá sau này.
- Các thông tin, tài liệu về điều kiện tự nhiên (khí hậu, địa hình...), kinh tế -
xã hội (tình hình phát triển sản xuất, mức sống người dân...), các tài liệu, số liệu
về tài nguyên đất (hiện trạng, biến động sử dụng đất, đặc điểm tài nguyên đất...) là
cơ sở để xác định các nguyên nhân, yếu tố tác động, ảnh hưởng đến chất lượng đất.
- Các thông tin, tài liệu, số liệu đặc thù như tình hình sử dụng thuốc bảo vệ
thực vật, phân hóa học, khối lượng chất thải, rác thải công nghiệp, đô thị, sinh
hoạt… là những cơ sở trong việc xác định nội dung công việc cần tiến hành điều
tra và phục vụ cho việc phân tích, đánh giá chất lượng đất.
11
2. Xây dựng mẫu phiếu điều tra:
Trước khi tiến hành lập phiếu điều tra, cần xem xét tất cả các yếu tố ảnh
hưởng và các vấn đề có liên quan đến chất lượng đất trên cơ sở các thông tin, tài
liệu... đã thu thập được để từ đó xác định các câu hỏi điều tra nhằm đạt được các
mục đích đã đề ra. Hình thức, cách dùng từ, thứ tự sắp xếp các câu hỏi phải hợp lý
và khoa học, thuận lợi cho việc điều tra. Tùy theo từng mục đích mà có thể sử
dụng các hình thức câu hỏi trong phiếu điều tra như sau:
- Câu hỏi mở: Là loại câu hỏi mà câu trả lời được ghi lại theo nội dung trả
lời của người được hỏi. Ví dụ: “Nguyên nhân thay đổi độ phì của đất” ?
- Câu hỏi lựa chọn: Là loại câu hỏi mà kèm theo đó là tất cả các câu trả lời
có thể và chỉ cần đánh dấu vào câu trả lời thích hợp. Ví dụ: “Đánh giá chung về
chất lượng đất đang sử dụng: Tốt Khá Trung bình Xấu ”
- Câu hỏi định lượng: Là những câu hỏi mà những câu trả lời sẽ là những
con số theo đơn vị tính cụ thể.
3. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Phương pháp này được sử dụng
chủ yếu trong quá trình xử lý thông tin, số liệu, trên cơ sở các chỉ tiêu liên quan
đến chất lượng đất được chọn và đưa ra các tiêu chuẩn giới hạn có liên quan đến
chỉ tiêu đó.
4. Phương pháp xây dựng bản đô nề phục vụ điều tra thực địa (phụ lục 1)
6. Phương pháp tiếp cận hệ thống.
7. Phương pháp phân tích, tổng hợp.
8. Phương pháp chuyên gia.
Bước 3
ĐIỀU TRA NGOẠI NGHIỆP, LẤY MẪU PHÂN TÍCH
I. MỤC TIÊU
Điều tra lấy mẫu phân tích, chỉnh lý các bản đô chuyên đề ngoài thực địa,
chuẩn hóa dữ liệu sau điều tra thực địa lên bản đô, rà soát, điều chỉnh theo thực địa,
điều tra theo mẫu phiếu phục vụ công tác đánh giá chất lượng đất.
II. SẢN PHẨM
- Hệ thống tiêu bản, hệ thống mẫu đất, mẫu nước phân tích phục vụ đánh giá
chất lượng đất.
- Bản đô vị trí các điểm lấy mẫu đã được chỉnh lý tại thực địa, bản đô
khoanh vẽ kết quả điều tra dã ngoại, hệ thống phiếu điều tra, bản tả phẫu diện.
- Các bản đô chuyên đề: bản đô tưới tiêu, bản đô khí hậu...
III. TRÌNH TỰ VÀ NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Điều tra, lấy mẫu phục vụ cho việc xây dựng bản đô chất lượng đất
12
1.1. Điều tra lấy mẫu đất
Điều tra, lấy mẫu tại thực địa theo tuyến đã được vạch trên bản đô điều tra dã
ngoại, chụp ảnh cảnh quan.
- Điều tra lấy mẫu đất để phân tích, đánh giá các vấn đề có liên quan đến
quá trình hình thành đất, điều kiện thổ nhưỡng, các đặc tính, tính chất đất và thoái
hóa đất (đào và mô tả phẫu diện, lấy tiêu bản đất và lấy mẫu đất, ghi thông tin về
mẫu điều tra theo mẫu phiếu đi kèm, thể hiện ranh giới các khoanh đất, khu vực
lấy mẫu và ký hiệu tên đất, ký hiệu mẫu lên bản đồ).
+ Mật độ đào phẫu diện:
Tỷ lệ bản đô Diện tích ở thực địa theo vùng miền (ha)
Đông bằng Trung du Miền núi
1/5.000 3 5 7
1/10.000 7 10 25
1/25.000 15 20 30
1/50.000 60 80 120
1/100.000 240 320 480
1/250.000 960 1280 1920
+ Tỷ lệ đào phẫu diện chính và phẫu diện phụ: 1/4
+ Số lượng mẫu lấy để phân tích: bằng 1/10 phẫu diện chính x 4 tầng.
- Điều tra lấy mẫu đất để phân tích, đánh giá các vấn đề ô nhiễm (đào
và lấy mẫu đất, ghi thông tin về mẫu điều tra theo mẫu phiếu đi kèm, thể hiện
ranh giới các khoanh đất, khu vực lấy mẫu và ký hiệu tên đất, ký hiệu mẫu lên
bản đồ).
+ Mật độ đào mẫu: Mật độ đào mẫu đất ô nhiễm, quy mô trung bình 5 ha
đào 1 mẫu đất (căn cứ vào diện tích có khả năng bị ô nhiễm và vị trí nguồn gây ô
nhiễm).
+ Số lượng mẫu lấy để phân tích: bằng 1/5 số lượng mẫu đào (đào 5 mẫu
trộn trung bình lấy 1 mẫu hỗn hợp để phân tích) x 2 tầng.
1.2. Điều tra lấy mẫu nước (lấy mẫu nước, ghi thông tin về mẫu điều tra
theo mẫu phiếu đi kèm, thể hiện ranh giới khu vực lấy mẫu và ký hiệu mẫu lên
bản đồ): số lượng mẫu lấy bằng 1/10 số mẫu đất ô nhiễm (chỉ áp dụng cho điều
tra, đánh giá chất lượng đất nuôi trồng thủy sản).
2. Điều tra khảo sát để xây dựng các bản đô chuyên đề phục vụ việc xây
dựng bản đô chất lượng đất.
2.1. Điều tra và mô tả chi tiết các yếu tố địa hình, địa chất
- Kiểm tra địa hình (cấp độ dốc, cấp địa hình tương đối).
13
- Xác định ranh giới khoanh đất cần điều tra ngoài thực địa.
- Chấm điểm, định vị điểm điều tra bằng thiết bị định vị GPS.
- Chọn vị trí và chụp ảnh mẫu khu vực điều tra.
2.2. Điều tra về loại đất, chất lượng đất, các khu vực thoái hóa đất, các khu
vực ô nhiễm và có nguy cơ ô nghiễm và lấy mẫu ngoài thực địa:
- Tìm đặc điểm khoanh đất lấy mẫu.
- Xác định ranh giới khoanh đất cần lấy mẫu ngoài thực địa.
- Kiểm tra đối chứng thông tin về đặc trưng của khoanh đất theo cơ sở dữ
liệu ban đầu và đặc trưng của khoanh đất ngoài thực địa.
- Chấm điểm, định vị điểm điều tra bằng thiết bị định vị GPS.
- Thực hiện việc lấy mẫu.
- Bảo quản mẫu tại hiện trường.
- Xác định loại thực vật chỉ thị (không/ có), tên loại thực vật chỉ thị.
- Mô tả khu vực điều tra theo các nội dung: hiện trạng thảm thực vật (loại
cây trồng, thời vụ/thời kỳ sinh trưởng), hiện trạng sử dụng đất (sản xuất nông
nghiệp, lâm nghiệp, …), phương thức sử dụng đất, các biện pháp kỹ thuật bảo vệ
đất, kết cấu đất, chỉ thị, khả năng tưới (chủ động, bán chủ động, nhờ nước trời),
tiêu (chủ động, bán chủ động), điểm xuất hiện nước ngầm (nông/ sâu); đặc điểm bề
mặt đất; đặc điểm ngập úng (mức độ ngập và thời gian ngập),… (ghi vào nhật ký
dã ngoại).
- Chọn vị trí và chụp ảnh khu vực lấy mẫu.
- Khoanh tách ranh giới các khu vực lấy mẫu, phương thức sử dụng đất, các
biện pháp kỹ thuật bảo vệ đất, ranh giới khu vực bị thoái hóa (các khu vực khô
hạn, hoang hóa, các khu vực sạt lở, các khu vực xuất hiện xói mòn đất, rửa trôi;
các khu vực nhiễm mặn hóa, phèn hóa; các khu vực ngập úng;…) ranh giới khu
vực bị ô nhiễm đất và có nguy cơ ô nhiễm đất lên bản đô điều tra dã ngoại.
- Tổng hợp cơ sở dữ liệu tại các điểm lấy mẫu.
3. Điều tra thu thập thông tin theo mẫu phiếu để bổ sung thông tin phục vụ
đánh giá chất lượng đất
3.1. Điều tra khả năng ảnh hưởng của khí hậu đến sản xuất theo mẫu phiếu
điều tra.
3.2. Điều tra các điều kiện kinh tế, xã hội tác động đến sản xuất theo mẫu
phiếu điều tra.
4. Cập nhật và chỉnh lý tài liệu điều tra khảo sát
4.1. Sao chép bản đô, chuyển các thông tin từ bản đô dã ngoại lên bản đô
gốc phục vụ xây dựng bản đô chất lượng đất
14
4.2. Thống kê diện tích các loại đất đã điều tra.
4.3. Thống kê, kiểm tra số lượng, chất lượng các mẫu phân tích lấy từ thực địa,
rà soát, bổ sung các thông tin, tài liệu, số liệu điều tra, thống nhất bộ số liệu gốc.
5. Hội thảo kết quả điều tra ngoại nghiệp.
6. Đánh giá, nghiệm thu kết quả điều tra ngoại nghiệp.
IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Phương pháp điều tra lấy mẫu phân tích
Việc điều tra, lấy mẫu ngoài thực địa rất quan trọng, kết quả phân tích sẽ
quyết định đặc điểm chất lượng đất như thế nào, do đó trong quá trình lấy mẫu
cần lưu ý các điểm sau:
* Thời gian lấy mẫu: Tùy theo mục đích, yêu cầu mà thời gian lấy mẫu có
thể khác nhau. Nhìn chung, thời gian lấy mẫu tốt nhất trong năm là khi thời tiết ổn
định, không bị tác động, ảnh hưởng xáo trộn gì.
* Vị trí lấy mẫu phải đảm bảo yêu cầu: các mẫu được lấy là mẫu đại diện cho
từng loại thổ nhưỡng, đại diện cho các điểm đặc biệt về chất lượng đất (thoái hóa, ô
nhiễm) và phải đại diện cho từng khu vực trên cơ sở có sự đông nhất về địa hình.
* Tùy theo từng mục đích điều tra, đánh giá, phương pháp lấy mẫu được
quy định cụ thể như sau:
(1) Lấy mẫu đánh giá điều kiện thổ nhưỡng:
- Theo mạng lưới phẫu diện đã dự kiến, đào lấy mẫu và phát hiện các loại
đất, xác định ranh giới của chúng và khoanh vẽ lên bản đô.
- Chọn địa điểm đào phẫu diện: Địa điểm đào phẫu diện phải thật đại diện
cho khu vực điều tra.
- Xác định vị trí phẫu diện từ thực địa vào bản đô bằng các phương pháp sau:
+ Phương pháp giao hội (theo các mốc cố định dễ nhận biết).
+ Phương pháp đo khoảng cách, ước lượng cự ly.
- Mật độ lấy mẫu được áp dụng theo tiêu chuẩn ngành (10 TCN 68-84) của
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về điều tra lập bản đô đất.
- Đào và mô tả phẫu diện.
+ Phẫu diện chính: Đào đến tầng cứng rắn, đá mẹ hoặc đến độ sâu tối thiểu
125 cm, nếu chưa gặp tầng cứng rắn, chiều rộng 70 – 80 cm, chiều dài 1,2 – 2,0m.
Khi đào cần lưu ý:
Mặt thành phẫu diện để mô tả phải đối diện với hướng mặt trời. Khi đào,
lớp đất mặt để riêng, lớp dưới để riêng.
Đất đào được không được đổ lên phía mặt phẫu diện mô tả. Không được
15
dẫm đạp lên phía mặt phẫu diện mô tả vì làm mất trạng thái tự nhiên của đất.
Đối với đất trông trọt đào xong phải lấp lại ngay. Các lớp đất dưới lấp
trước, lớp đất trên mặt lấp sau cùng.
+ Mô tả bản tả chính, ghi vị trí, số phẫu diện trên bản đô.
+ Phẫu diện phụ: Khi gặp loại đất giống đất ở phẫu diện chính gần đó thì đào
phẫu diện phụ. Đào sâu đến 100cm. Tả vào bản tả phẫu diện phụ, ghi vị trí, số
phẫu diện lên bản đô.
- Thử pH, Carbonat và các chỉ tiêu mặn, phèn.
- Lấy tiêu bản đất và lấy mẫu đất.
+ Lấy đất ở tầng phát sinh cho vào các ngăn của hộp tiêu bản. Đất cho vào
hộp phải giữ được dạng tự nhiên và đặc trưng cho tất cả các tầng đất.
+ Cách ghi tiêu bản đất: bên cạnh mỗi ngăn tiêu bản ghi rõ độ dày tầng đất
phát sinh, đầu và nắp hộp tiêu bản phải ghi số phẫu diện, ký hiệu phẫu diện, ký
hiệu tên đất. Trên mặt nắp hộp tiêu bản ghi ký hiệu phẫu diện, số phẫu diện, ký
hiệu tên đất, địa điểm đào phẫu diện và thực vật phổ biến.
- Ghi thông tin về mẫu điều tra theo mẫu phiếu đi kèm.
- Thể hiện ranh giới các khoanh đất, khu vực lấy mẫu và ký hiệu tên đất, ký
hiệu mẫu lên bản đô.
+ Trên bản đô dã ngoại và bản đô gốc ranh giới khoanh đất vẽ bằng bút chì
đen, trên bản đô màu vẽ bằng mực đen nét liền.
+ Vị trí phẫu diện và số phẫu diện trên bản đô dã ngoại ghi bằng bút chì,
trên bản đò gốc và bản đô màu ghi bằng mực đen.
+ Ký hiệu tên đất trên bản đô dã ngoại và bản đô gốc ghi bằng bút chì đen,
trên bản đô màu ghi bằng bút mực. Các ký hiệu này ghi thành hàng ngang.
(2) Lấy mẫu đất để đánh giá thoái hóa và ô nhiễm đất:
- Một số nguyên tắc lấy mẫu đất:
+ Đối với vùng ô nhiễm, thoái hoá: Để đánh giá chung về chất lượng đất
cho một khu vực, phải lựa chọn được các vị trí lấy mẫu đại diện, phản ánh đặc
trưng về hiện trạng môi trường đất của toàn khu vực. Có thể đào thăm dò để xác
định ranh giới khu vực ô nhiễm, thoái hoá và vị trí đại diện nhất của khu vực.
+ Đối với những điểm ô nhiễm trong một khu vực: Các vị trí lấy mẫu phải
đại diện, đặc trưng cho những điểm ô nhiễm.
+ Số lượng mẫu được lấy phụ thuộc vào tính đa dạng của khu vực. Đối với
bất kỳ một loại đất bị ô nhiễm, thoái hoá nào, tối thiểu phải lấy được 3 mẫu đại
diện. Tuỳ thuộc và tính chất, nguyên nhân và mức độ ô nhiễm, thoái hoá đất khác
nhau mà lấy mẫu phải được lấy ở các tầng phẫu diện khác nhau.
16
+ Khu đất lấy mẫu chọn sao cho loại trừ được sự sai lệch của kết quả phân
tích dưới ảnh hưởng của môi trường xung quanh.
+ Khi cần có kết quả so sánh (mẫu đối chứng) mẫu đất bị ô nhiễm, thoái
hoá, lấy mẫu ở những khu đất có cùng điều kiện tự nhiên.
+ Độ sâu lấy mẫu: lấy theo các tầng 0 - 30 cm, 30 - 60 cm, (riêng đối với
mẫu đất điều tra về nhiễm phèn nên lấy theo độ sâu tầng thổ nhưỡng).
+ Mẫu sau khi lấy phải được bảo quản theo đúng nguyên tắc.
+ Mẫu đất phải có phiếu ghi rõ: tên mẫu, địa điểm lấy mẫu, ngày giờ lấy,
điều kiện thời tiết khi lấy mẫu, mô tả mẫu...
- Mật độ lấy mẫu và trọng lượng mẫu đất:
+ Mật độ lấy mẫu thoái hóa được vận dụng theo tiêu chuẩn 10 TCN 68-84;
mật độ lấy mẫu ô nhiễm được áp dụng theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5275-
1995 (như đã trình bày tại điểm 1 bước 3 mục 1.1).
+ Trọng lượng mẫu đất tối thiểu phải đạt 1 kg.
- Phương pháp lấy mẫu đất: được áp dụng theo quy định chung của phương
pháp lấy mẫu phân tích tính chất hoá học và hoá lý đất:
+ Mẫu cá biệt: mẫu được lấy tại một vị trí xác định. Những mẫu này là mẫu
độc nhất ban đầu đông thời là mẫu chung được xử lý để phân tích.
+ Mẫu hỗn hợp: mẫu được hỗn hợp từ nhiều mẫu riêng biệt ban đầu thành
mẫu chung đại diện cho một phạm vi đất được khảo sát.
Tuỳ theo hình dáng và địa hình mảnh đất lấy ít nhất 5 điểm phân bố đều
trên toàn diện tích theo quy tắc lấy theo đường chéo, đường vuông góc hay đường
dích dắc. Cần tránh lấy mẫu ở các vị trí đặc thù như nơi đổ phân, vôi hay những vị
trí gần bờ và các vị trí quá trũng hay quá cao.
Các mẫu ban đầu được thu gom lại thành một hỗn hợp chung có khối lượng
ít nhất 2 kg. Từ mẫu hỗn hợp chung, chọn thành mẫu hỗn hợp trung bình bằng
cách băm nhỏ đất chộn đều và loại bỏ bớt mẫu theo nguyên tắc đường chéo góc.
Những mẫu xác định dung trọng, tỷ trọng và độ xốp được lấy nguyên trạng bằng
ống đóng và các công cụ riêng.
1
4
3
2
17
Lấy mẫu gần và xa nguôn thải ở trên những loại hình sử dụng đất khác
nhau, lấy theo độ sâu phẫu diện đất, lấy mẫu đất đối chứng.
- Phương pháp bảo quản mẫu đất:
+ Các mẫu đất được cho vào túi vải hoặc nhựa ghi ký hiệu mẫu và có phiếu
ghi mẫu, độ sâu, địa điểm, ngày và người lấy mẫu...
+ Những mẫu phân tích các chỉ tiêu dễ biến đổi như NH4+, NO3-, Fe3+,
Fe2+... Cần phân tích mẫu “đất tươi”, phải có cách bảo quản mẫu riêng (hạn chế
tiếp xúc không khí, túi kín được loại trừ không khí, bảo quản lạnh...) và nhanh
chóng phân tích ngay.
(3) Lấy mẫu nước để đánh giá bổ sung các vấn đề ô nhiễm đất:
- Một số nguyên tắc lấy mẫu nước:
+ Các mẫu nước được lấy chủ yếu là nhằm hỗ trợ thêm cho việc phân tích
đánh giá mức độ ô nhiễm đất, do vậy vị trí lấy mẫu phải thật sự đại diện, có liên
quan đến những nguôn gây ô nhiễm.
+ Lấy mẫu theo yếu tố ô nhiễm, ảnh hưởng (nhà máy, khu sản xuất, bãi
thải, dòng chảy, độ dốc, hướng gió, kho tàng,...).
+ Lấy mẫu điểm đặc biệt, ví dụ có sự cố môi trường (như vỡ đê, lụt, kho
thuốc hoá học, trung tâm chứa chất thải rắn, lỏng,...).
+ Thể tích mẫu phải đạt khoảng 1,5 - 2 lít.
+ Mẫu nước phải có phiếu ghi rõ: tên mẫu, địa điểm lấy mẫu, ngày giờ lấy,
điều kiện thời tiết khi lấy mẫu, mô tả mẫu...
- Phương pháp lấy mẫu nước: được áp dụng theo quy định chung của
phương pháp lấy mẫu phân tích nước nông nghiệp:
+ Lấy mẫu ở các sông, suối và kênh dẫn nước: Với những dòng có độ sâu
trên 3 m, lấy nhiều vị trí ở 3 độ sâu: mặt nước, độ sâu trung bình và đáy. Với
những dòng có độ sâu dưới 3 m, lấy nhiều vị trí ở độ sâu trung bình. Các mẫu
riêng biệt được trộn đều để lấy mẫu trung bình.
+ Lấy mẫu ở các hô, ao: Lấy ít nhất 6 mẫu hỗn hợp (lấy từ các mẫu riêng biệt).
+ Lấy mẫu nước trên ruộng: Lấy ít nhất 6 mẫu riêng biệt trên một thửa
ruộng để gom thành một mẫu hỗn hợp. Từng mẫu riêng biệt phải lấy ở trung điểm
độ sâu của ruộng.
- Phương pháp bảo quản mẫu nước
+ Mẫu nước được đựng trong bình thuỷ tinh hoặc nhựa sạch. Trước khi
đựng, tráng kỹ 2 - 3 lần bằng nước sắp đựng. Nước đựng đầy bình, nút chặt.
+ Đối với các mẫu nước dễ bị biến đổi (đặc biệt với độ hoà tan các loại khí,
pH...), các mẫu để phân tích các hợp chất chứa Nitơ (NO3-, NO2
-, NH4+), thuốc
18
bảo vệ thực vật và một số nguyên tố kim loại nặng như As, Cd, Pb, Hg... cần
đựng đầy, nút chặt, kín và bảo quản lạnh ở các điều kiện sau:
TT Thông số phân tích Chai đựng Điều kiện bảo quản
1 Nitrat (NO3-) PE Bảo quản lạnh
2 Nitrit (NO2-) PE Bảo quản lạnh
3 Ammôni (NH4+) PE Bảo quản lạnh
4 Chất rắn tổng số PE Bảo quản lạnh
5 Chì (Pb) PE 2ml HNO3 đậm đặc/ mẫu
6 Asenic (As) PE 2ml HNO3 đậm đặc/ mẫu
7 Cadimium (Cd) PE 2ml HNO3 đậm đặc/mẫu
8 Thuỷ Ngân (Hg) Thuỷ tinh 1ml H2SO4 đậm đặc + 1 ml K2Cr2O7 / 100 ml mẫu
9 Thuốc BVTV Thuỷ tinh Bảo quản lạnh
2. Điều tra thu thập thông tin theo mẫu phiếu để bổ sung thông tin phục
vụ đánh giá chất lượng đất: thông qua hình thức phỏng vấn theo mẫu phiếu đã
được chuẩn bị sẵn (phương pháp điều tra nông thôn nhanh - RRA).
(1) Điều tra phỏng vấn trực tiếp các đối tượng bao gôm:
- Phỏng vấn cá nhân: Đối tượng được phỏng vấn có thể là chủ sử dụng đất
nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp... Trước tiên, nên
phỏng vấn những người có kinh nghiệm để có thể thu thập được những tin tức
quan trọng và có độ tin cậy về các vấn đề có liên quan đến tình hình chung của
địa bàn điều tra (tình hình phát triển; khó khăn, hạn chế của địa bàn đối với công
việc điều tra,...). Họ có thể đưa ra những gợi ý có ích về sự lựa chọn các đối
tượng thích hợp để phỏng vấn. Xác định nguôn thông tin chính để phỏng vấn
thông qua trao đổi với các quan chức địa phương, với các cán bộ liên quan mà đã
quen thuộc với khu vực.
- Phỏng vấn theo nhóm: Tiến hành với các hình thức khác nhau tuỳ thuộc
vào mục đích và nhóm người được phỏng vấn. Có thể làm theo cách ngẫu
nhiên - không chính thức - bằng cách trò truyện với những nhóm người tình cờ
gặp trên thực địa, hoặc có thể phỏng vấn chính thức có chuẩn bị trước. Các
nhóm chính thức được lựa chọn theo các đối tượng sử dụng đất khác nhau
(nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản,...), hoặc được lựa chọn hỗn hợp
của các đối tượng này. Mục đích phỏng vấn là để có thể khai thác và phân tích
nội dung điều tra, tập trung vào những vấn đề, khả năng, trình độ hiểu biết của
từng nhóm.
(2) Phương pháp điều tra thực địa bằng trực diện:
- Tìm hiểu bằng cách khảo sát trực tiếp: Bao gôm các sự quan sát trực tiếp
ngoài thực địa, các sự kiện, quá trình, mối liên hệ được các cán bộ điều tra ghi lại
dưới dạng ghi chép, khoanh vẽ trên bản đô.
19
Trước khi đi điều tra, khảo sát trực tiếp, cần phải thu thập các thông tin, tài
liệu (dữ liệu, bản đồ) có liên quan. Nhờ đó, trong quá trình điều tra, khảo sát các
điều tra viên đã có được những hiểu biết chung về địa bàn điều tra, điều tra bổ
sung hoặc làm rõ các vấn đề về chất lượng đất của địa bàn nghiên cứu.
Phương pháp quan sát có thể được thực hiện trực tiếp theo các chỉ số đã
được lựa chọn. Chỉ số này có thể là các sự kiện, quá trình của những mối liên hệ
dễ quan sát dùng để biểu thị những sự kiện khác khó hơn không thể quan sát trực
tiếp. Ví dụ: quan sát thực tế sự phát triển thực vật, địa hình, độ dốc, bề mặt đất, vị
trí đổ bỏ chất thải,...
- Đo đạc trực tiếp: Kết quả từ việc đo đạc trực tiếp từ các phương tiện, dụng
cụ đo là những cơ sở quan trọng cho công tác đánh giá chất lượng đất. Các kết
quản này rất cần thiết để bổ sung cho các kết quả từ những nghiên cứu trước và
các dữ liệu thứ cấp.
3. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu để tổng hợp diện tích các loại đất
đã điều tra
Phương pháp này được sử dụng chủ yếu trong quá trình xử lý thông tin, số
liệu (xử lý số liệu thống kê các loại đất đã điều tra,…).
Bước 4
XỬ LÝ NỘI NGHIỆP, XÂY DỰNG TÀI LIỆU, SỐ LIỆU, BẢN ĐỒ
I. MỤC TIÊU
Tổng hợp, xử lý kết quả điều tra, phân tích mẫu và xây dựng tài liệu, số
liệu, bản đô phục vụ đánh giá chất lượng đất.
II. SẢN PHẨM
- Bộ số liệu kết quả phân tích mẫu phục vụ đánh giá chất lượng đất.
- Các báo cáo chuyên đề:
+ Báo cáo chuyên đề về sự ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên, điều kiện
phát triển kinh tế - xã hội đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
+ Báo cáo chuyên đề về thực trạng chất lượng đất.
- Các bản đô chuyên đề (địa hình, khí hậu, độ dốc, tưới tiêu,...).
- Bản đô chất lượng đất.
III. TRÌNH TỰ VÀ NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Phân tích mẫu phục vụ đánh giá chất lượng đất.
1.1. Phân nhóm, rà soát các chỉ tiêu phân tích của các mẫu theo yêu cầu.
Xác định các chỉ tiêu phân tích việc phân loại đất, điều kiện thổ nhưỡng,
thoái hóa, ô nhiễm phục vụ đánh giá các đặc tính, tính chất đất.
20
1.2. Tiến hành phân tích mẫu.
- Phân tích mẫu đất phục vụ cho việc đánh giá các đặc tính, tính chất đất
(phân loại đất, điều kiện thổ nhưỡng, thoái hóa đất).
+ Các chỉ tiêu lý học: Thành phần cơ giới, dung trọng, tỷ trọng, độ xốp, độ ẩm.
+ Chỉ tiêu hoá học: pHH20, pHKCl; Hữu cơ tổng số; N, P, K tổng số; P, K dễ
tiêu; H+, Fe3+, Al3+; Ca2+, Mg2+, K+, Na+; CEC; BS; EC (đối với vùng đất mặn,
phèn phân tích thêm các chỉ tiêu: tổng số muối tan, Cl-, SO42-, NH4
+).
- Phân tích mẫu đất phục vụ cho việc đánh giá ô nhiễm đất: các kim loại
nặng (Cu, Zn, Fe, As, Cd, Pd), dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật (nhóm
Pyrethroid).
- Phân tích mẫu nước (chỉ áp dụng cho điều tra, đánh giá chất lượng đất
nuôi trồng thủy sản) theo các chỉ tiêu: pH, oxy hòa tan (DO), tổng chất rắn hòa
tan (TDS), chất rắn lơ lửng (SS), oxy sinh hóa (BOD5), oxy hóa học (COD), các
kim loại nặng (Pb, Cd, Hg, As, Fe, Cu, Zn, Mn), dầu mỡ, Coliform, dư lượng hóa
chất bảo vệ thực vật (nhóm Pyrethroid).
- Hoàn chỉnh bộ số liệu phân tích.
- Xây dựng bản đô vị trí các điểm lấy mẫu.
2. Xây dựng tài liệu, số liệu và bản đô đánh giá chất lượng đất.
2.1. Phân tích, đánh giá sự ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên đến việc sử
dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá yếu tố vị trí địa lý đến chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá sự ảnh hưởng của địa hình (đặc điểm kiến tạo địa
hình, phân cấp độ cao, độ dốc) đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá sự tác động của khí hậu (đặc điểm chế độ nhiệt, nắng,
lượng mưa, độ ẩm không khí, gió, bão, sương muối, lũ lụt) đến sản xuất và khả
năng suy thoái đất đai.
- Phân tích, đánh giá sự ảnh hưởng của yếu tố thuỷ văn, nguôn nước (đặc
điểm hệ thống các lưu vực, mạng lưới sông suối, chế độ thuỷ văn, thuỷ triều) đối
với sản xuất và chất lượng đất.
- Đánh giá chung về ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến việc sử dụng đất
và chất lượng đất.
- Xây dựng báo cáo chuyên đề về sự ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên đến
việc sử dụng đất và chất lượng đất.
2.2. Xây dựng hệ thống bảng, biểu số liệu về điều kiện khí hậu, diện tích
đất đai phân theo cấp độ dốc, tưới tiêu.
2.3. Lập các bảng biểu số liệu về hiện trạng sử dụng đất và biến động các
loại đất.
21
2.4. Phân tích, đánh giá quá trình phát triển kinh tế - xã hội và kết cấu hạ
tầng tác động đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích các chủ trương, chính sách, định hướng phát triển kinh tế, xã hội
tác động đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá sự tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế đến
việc sử dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý và sử dụng đất.
- Phân tích, đánh giá đặc điểm dân số, việc làm tác động đến việc sử dụng
đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá đặc điểm tập quán sản xuất của người dân tác động
đến sử dụng đất và chất lượng đất.
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, thủy
lợi phục vụ cho sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp có tác động đến chất lượng đất.
- Đánh giá chung về điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và kết cấu hạ tầng
tác động đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
- Xây dựng báo các cáo chuyên đề về điều kiện phát triển kinh tế - xã hội
và kết cấu hạ tầng tác động đến việc sử dụng đất và chất lượng đất.
2.5. Xây dựng các bản đô chuyên đề phục vụ đánh giá chất lượng đất (Phụ
lục 2).
2.6. Xây dựng bản đô chất lượng đất (Phụ lục 3).
- Xác định các tiêu chí đánh giá chất lượng đất.
+ Địa hình: gôm độ dốc và địa hình tương đối.
+ Khí hậu: gôm tổng tích ôn, nhiệt độ không khí trung bình năm, nhiệt độ thấp
tuyệt đối trung bình, số giờ nắng trung bình năm, tổng lượng mưa trung bình năm,
tổng bốc thoát hơn tiềm năng trung bình năm, chỉ số khô hạn, số tháng khô hạn.
+ Thủy văn: gôm chế độ và biên độ triều, ngập lũ và ngập triều, độ sâu
ngập và thời gian ngập, xâm nhập mặn.
+ Thổ nhưỡng: gôm loại đất, các yếu tố đi kèm với loại đất (như độ dày tầng
đất, tỷ lệ kết von, đá lẫn, …), các đặc tính lý hóa học của đất (như thành phần cơ
giới, độ chua của đất, hàm lượng chất hữu cơ tổng số, dung tích hấp thu).
+ Những nguy cơ, thách thức phải đối mặt: gôm sạt lở - lũ quét, xói mòn,
rửa trôi, hoang hóa - sa mạc hóa, khô hạn, mặn hóa, phèn hóa, ngập lụt,… các yếu
tố gây ô nhiễm (kim loại nặng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, …).
- Phân mức đánh giá từng chỉ tiêu đã được xác định (chi tiết tại phần phụ lục 3).
- Xây dựng bản đô chất lượng đất.
22
2.7. Phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng đất.
- Phân loại đất, phạm vi phân bố, quá trình hình thành, đặc trưng của các
nhóm đất.
- Phân tích, đánh giá chất lượng đất theo các thuộc tính vốn có của đất: thổ
nhưỡng, tính chất cơ, lý, hóa học, các vấn đề thoái hóa đất và ô nhiễm đất (phân
tích theo các chỉ tiêu ở mục 1.2 của Bước này và đối chiếu so sánh với các tiêu
chuẩn được trình bày tại phần phụ lục 4).
- Lập các bảng biểu số liệu về chất lượng đất.
- Xây dựng báo cáo chuyên đề về thực trạng chất lượng đất.
3.3. Hội thảo kết quả xây dựng các báo cáo, số liệu và bản đô.
3.4. Đánh giá, nghiệm thu kết quả xử lý nội nghiệp.
IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Phương pháp phân tích mẫu
Tùy theo điều kiện cụ thể của các phòng thí nghiệm, đơn vị phân tích mà sử
dụng các phương pháp phân tích khác nhau. Tổng hợp các phương pháp phân tích
mẫu đất và mẫu nước được sử dụng trong phân tích đánh giá chất lượng đất được
thể hiện ở phần phụ lục 5.
2. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
Phương pháp này được sử dụng trong quá trình xử lý thông tin, số liệu (xử
lý số liệu kết quả điều tra, kết quả phân tích, xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá,…)
trên cơ sở dựa trên các chỉ tiêu đã được chọn để đánh giá chất lượng đất và các
tiêu chuẩn giới hạn tiến hành đánh giá, phân tích kết quả.
3. Phương pháp bản đô
Ứng dụng các phần mềm đô họa để số hóa, chông xếp, chông ghép các bản
đô đơn tính, xây dựng hệ thống bản đô đánh giá chất lượng đất.
Bản đô nền sử dụng để xây dựng các bản đô chuyên đề và bản đô đánh giá
chất lượng đất là bản đô nền địa hình được xây dựng theo quy định của Bộ Tài
nguyên và Môi trường.
Từ kết quả đánh giá theo từng chỉ tiêu phân cấp chuyển kết quả lên bản đô
chuyên đề tương ứng (các lớp thông tin về đất, khí hậu, địa hình, loại thổ
nhưỡng, nguồn nước, chế độ tưới tiêu, mức độ thoái hóa, ô nhiễm,...). Tổng hợp
đánh giá bằng phương pháp chông xếp và chông ghép các bản đô trên, tất cả các
cơ sở dữ liệu của các bản đô chuyên đề được xây dựng, quản lý trên nền công
nghệ GIS. Quản lý và lưu trữ các lớp thông tin bản đô gắn với các lớp thông tin
thuộc tính được thống nhất trên cùng một hệ toạ độ quốc gia.
Chỉ tiêu phân cấp của mỗi yếu tố dùng trong đánh giá chất lượng đất được
xác định theo 3 mức tương ứng với các khoảng đánh giá chất lượng cao, trung
23
bình và thấp trong giới hạn phân cấp của từng yếu tố tương ứng ở các bản đô
chuyên đề, sau đó xác định trọng số cho từng yếu tố dựa vào mức độ ảnh hưởng
của chúng với từng loại hình sử dụng đất.
Phương pháp đánh giá chất lượng đất được sử dụng là kết hợp giữa
“phương pháp yếu tố hạn chế” và phương pháp cho điểm theo trọng số được tính
theo các yếu tố đánh giá. Chất lượng của mỗi khoanh đất được xác định theo tổng
điểm cộng từ các yếu tố được lựa chọn trong mỗi khoanh đất đánh giá.
Ứng dụng phần mềm phân tích không gian 3 chiều (3D.ANALYST) trong
AcView; phần mềm ArcInfo với sự hỗ trợ của kỹ thuật GIS được sử dụng trong
thành lập bản đô, số hoá, nhập dữ liệu, truy nhập thông tin, đo, tổng hợp diện tích,
biên tập bản đô kết quả cũng như các thông tin đầu ra khác.
Sử dụng các phần mềm Micro Station và Mapinfo khoanh định ranh giới và
đo diện tích các loại đất.
4. Phương pháp đánh giá chất lượng đất đai theo quan điểm phát triển bền
vững: Vận dụng phương pháp đánh giá đất của FAO, kết hợp giữa phương pháp
“Yếu tố hạn chế” trong sử dụng đất và phương pháp xác định “trọng số”, đông
thời lượng hóa các yếu tố định tính để đánh giá hiệu quả và tính bền vững của các
loại hình sử dụng đất. Áp dụng đánh giá chất lượng đất đai theo quan điểm phát
triển bền vững.
Bước 5
XÂY DỰNG BÁO CÁO THUYẾT MINH TỔNG HỢP, HOÀN CHỈNH
TÀI LIỆU, BẢN ĐỒ VÀ TRÌNH DUYỆT
I. MỤC TIÊU
Tổng hợp, xây dựng báo cáo thuyết minh, hoàn chỉnh các bản đô sản phẩm
và trình phê duyệt các sản phẩm của dự án.
II. SẢN PHẨM
- Báo cáo thuyết minh tổng hợp kết quả điều tra, đánh giá chất lượng đất.
- Bản đô chất lượng đất và các bản đô chuyên đề có liên quan.
III. TRÌNH TỰ VÀ NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Xây dựng báo cáo thuyết minh tổng hợp kết quả điều tra, đánh giá chất
lượng đất.
1.1. Viết báo cáo thuyết minh tổng hợp.
1.2. Hoàn chỉnh hệ thống bảng biểu số liệu kèm theo báo cáo.
1.3. Xây dựng, biên tập và hoàn chỉnh các bản đô thu nhỏ kèm theo báo cáo.
2. Hoàn chỉnh bản đô chất lượng đất và các bản đô chuyên đề có liên quan.
3. Nhân sao tài liệu và tổ chức hội thảo kết quả đánh giá chất lượng đất.
24
3.1. Nhân sao tài liệu và tổ chức hội thảo.
3.2. Chỉnh sửa, hoàn thiện các tài liệu sau hội thảo.
4. Trình duyệt, nghiệm thu kết quả điều tra, đánh giá chất lượng đất.
4.1. Tổ chức thẩm định kết quả điều tra, đánh giá chất lượng đất .
4.2. Chỉnh sửa, hoàn thiện các sản phẩm sau thẩm định.
5. Đánh giá, nghiệm thu và bàn giao kết quả điều tra, đánh giá chất lượng đất.
IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu
Phương pháp này được sử dụng chủ yếu trong quá trình tổng hợp, xử lý
thông tin, số liệu.
3. Phương pháp bản đô
Ứng dụng các phần mềm đô họa để số hóa, biên tập xây dựng hệ thống bản
đô đánh giá chất lượng đất.
4. Các phương pháp khác
- Phương pháp kế thừa: các tài liệu, số liệu đã thu thập từ các nghiên cứu
khác có liên quan đến nội dung đánh giá tiềm năng đất đai cũng được kế thừa sử
dụng trong quá trình phân tích, đánh giá.
- Phương pháp tiếp cận hệ thống: các thông tin, số liệu được phân tích, xử
lý theo một hệ thống nhất định về thời gian trên cơ sở mỗi nội dung nghiên cứu
được xác định như là một phần tử trong hệ thống và có tác động qua lại lẫn nhau.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: các thông tin, số liệu được phân tích
trên cơ sở nội suy, ngoại suy vấn đề, từ đó tổng hợp đưa ra các nhận định.
- Phương pháp chuyên gia: trực tiếp trao đổi, tổ chức hội thảo lấy ý kiến
của các chuyên gia có kinh nghiệm để chuẩn xác hóa các nhận định, đánh giá, kết
quả nghiên cứu.
25
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Xây dựng bản đô nền phục vụ điều tra thực địa
Phụ lục 2: Xây dựng bản đô chuyên đề phục vụ xây dựng bản đô
chất lượng đất
Phụ lục 3: Xây dựng bản đô chất lượng đất
Phụ lục 4: Hệ thống chỉ tiêu, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng đất
Phụ lục 5: Phương pháp phân tích mẫu
26
Phụ lục 1. XÂY DỰNG BẢN ĐỒ NỀN PHỤC VỤ ĐIỀU TRA THỰC ĐỊA
1. Sản phẩm
Bản đô nền phục vụ điều tra dã ngoại.
2. Phương pháp thực hiện
- Số hóa bản đô bằng phần mềm Microstation
- Nhập các thông tin thuộc tính bằng Mapinfo
3. Trình tự và nội dung công việc
Xây dựng nền chung cho các loại bản đồ (bản đô địa hình, bản đô thổ
nhưỡng, bản đô hiện trạng sử dụng đất)
- Xác định cơ sở toán học và các yếu tố nền chung cho bản đồ nền:
+ Thống nhất hệ tọa độ chung cho các bản đô là hệ tọa độ VN2000 theo
quy phạm của Bộ tài nguyên và Môi trường;
+ Thống nhất khung bản đô, các yếu tố ngoài khung, ghi chú hệ tọa độ và
độ cao, tỷ lệ bản đô.
- Nắn (hiệu chỉnh) hệ thống bản đô đã thu thập về cùng hệ tọa độ và múi
chiếu.
- Chuyển đổi dữ liệu từ các định dạng khác nhau về một định dạng thống
nhất (sử dụng định dạng file *.tab của Mapinfo).
- Xác định và chỉnh ly các yếu tố nội dung chính của bản đồ nền
+ Xác định và chỉnh lý các đối tượng giao thông, sông suối, bình độ, chữ
chú dẫn trên bản đô.
+ Chỉnh sửa các lỗi trùng lặp, chông đè, khuyết thiếu thông tin giữa các thửa
đất với nhau, giữa các thửa đất và lớp giao thông, sông suối đã được chỉnh lý.
+Xác định phần diện tích điều tra và không điều tra trên các loại bản đô.
+ Cắt và cố định phần diện tích đất điều tra và phần diện tích không điều tra
trên tất cả các loại bản đô đã thu thập được.
- Hoàn thiện nền chuẩn cho bản đồ
- In bản đồ nền phục vụ điều tra
27
Phụ lục 2. XÂY DỰNG BẢN ĐỒ CHUYÊN ĐỀ PHỤC VỤ XÂY DỰNG BẢN ĐỒ
CHẤT LƯỢNG ĐẤT
1. Sản phẩm
Các bản đô chuyên đề về cơ sở dữ liệu ban đầu phục vụ công tác nội
nghiệp.
2. Phương pháp thực hiện
- Số hóa bản đô bằng phần mềm Microstation
- Nhập các thông tin thuộc tính bằng Mapinfo
- Xử lý dữ liệu bằng Excel, Mapinfo, ArcGis
- Chông xếp các lớp thông tin bằng ArcGis
- Thống kê tổng hợp thông tin trong Excel và ArcGIS.
a. Thiết kế các trường thông tin để chứa cơ sở dữ liệu được tổng hợp từ
nhiều nguồn khác nhau trên nền bản đồ gốc
- Thiết kế lớp thông tin hiện trạng sử dụng đất (loại sử dụng, kiểu sử dụng,
phương thức sử dụng đất, chế độ canh tác, chế độ tưới tiêu, năng suất cây trông);
- Thiết kế lớp thông tin địa hình, địa chất, thổ nhưỡng.
- Thiết kế lớp thông tin khí hậu (lượng mưa, nhiệt độ, độ ẩm, khô hạn,…).
- Thiết kế lớp thông tin về thủy văn.
- Thiết kế lớp thông tin về ô nhiễm và các khu vực có nguy cơ ô nhiễm.
- Thiết kế lớp thông tin về thoái hóa đất (xói mòn, khô hạn, mặn hóa, phèn
hóa, ngập úng,..).
b. Nhập thông tin thuộc tính cho các khoanh đất theo kết quả điều tra
thu thập ban đầu
- Chuẩn hóa và nhập các thông tin về địa hình, địa chất, thổ nhưỡng:
Chuẩn hóa và nhập các thông tin về độ dốc, tầng dày, thành phần cơ giới, loại đất,
đá mẹ, mẫu chất, kết von, đá lẫn và độ cao theo kết quả điều tra thu thập (bản đô
địa hình, bản đô thổ nhưỡng).
- Chuẩn hóa và nhập thông tin về hiện trạng sử dụng đất: Chuẩn hóa và
nhập các thông tin về các loại hình sử dụng đất, các kiểu sử dụng đất, phương
thức sử dụng đất, chế độ tưới tiêu đến từng khoanh đất theo kết quả điều tra thu
thập.
- Chuẩn hóa và nhập thông tin về các yếu tố khí hậu phục vụ xây dựng bản
đồ khí hậu (chỉ áp dụng cho tỷ lệ bản đồ 1/100.000 và 1/250.000)
+ Sao chuyển các đường đẳng trị khí hậu từ bản đô khí hậu.
28
+ Xác định các trạm khí tượng đã có và các giá trị đo của từng trạm trên địa
bàn vùng điều tra. Nội suy bằng phương pháp Thiessen Polygon trong ArcGIS để
xác định các tiểu vùng khí hậu, ranh giới các tiểu vùng khí hậu.
+ Nhập thông tin về các yếu tố khí hậu (lượng mưa, độ ẩm, nhiệt độ, lượng
bốc hơi) theo từng tiểu vùng khí hậu đã xác định đến từng khoanh đất.
- Chuẩn hóa và nhập thông tin về điều kiện thủy văn (chế độ tưới, tiêu, tình
trạng khô hạn, ngập lụt, khả năng cung cấp và tiêu thoát nước…).
- Nhập các thông tin về các khoanh đất có nguy cơ bị thoái hóa: Chuẩn hóa
và nhập các thông tin về các khoanh đất có nguy cơ bị thoái hóa hiện có trên địa
bàn như xói mòn, rửa trôi, khô hạn, mặn hóa, phèn hóa,… theo kết quả điều tra
đến từng khoanh đất.
- Nhập các thông tin về các khoanh đất có nguy cơ bị ô nhiễm: Chuẩn hóa
và nhập các thông tin về các khoanh đất có nguy cơ bị ô nhiễm theo kết quả điều
tra đến từng khoanh đất.
c. Chồng xếp các loại bản đồ để xây dựng bản đồ nền gốc
- Đối với vùng trung du, miền núi: Mỗi khoanh đất cần thể hiện các yếu tố về
loại hình sử dụng đất; kiểu sử dụng đất; loại đất; thành phần cơ giới; độ dốc; tầng
dày; xói mòn; khô hạn, hoang hóa; sạt lở; kết von và ô nhiễm đất.
- Đối với vùng đồng bằng: Mỗi khoanh đất cần thể hiện các yếu tố về loại
hình sử dụng đất; kiểu sử dụng đất; loại đất; thành phần cơ giới; khô hạn, hoang
hóa; sạt lở; kết von và ô nhiễm đất.
- Đối với vùng ven biển: Mỗi khoanh đất cần thể hiện các yếu tố về loại hình
sử dụng đất; kiểu sử dụng đất; loại đất; thành phần cơ giới; khô hạn, hoang hóa;
mặn hóa; phèn hóa; kết von và ô nhiễm đất.
29
Phụ lục 3. XÂY DỰNG BẢN ĐỒ CHẤT LƯỢNG ĐẤT
- Xác định các tiêu chí đánh giá chất lượng đất (các thuộc tính vốn có của
các khoanh đất tại thời điểm hiện tại).
+ Địa hình: gôm độ dốc và địa hình tương đối.
+ Khí hậu: gôm tổng tích ôn, nhiệt độ không khí trung bình năm, nhiệt độ
thấp tuyệt đối trung bình, số giờ nắng trung bình năm, tổng lượng mưa trung bình
năm, tổng bốc thoát hơn tiềm năng trung bình năm, chỉ số khô hạn, số tháng khô
hạn.
+ Thủy văn: gôm chế độ tưới, tiêu (chủ động, bán chủ động), tình trạng
khô hạn, ngập lụt, khả năng cung cấp và tiêu thoát nước, xâm nhập mặn,…
+ Thổ nhưỡng: gôm loại đất, các yếu tố đi kèm với loại đất (như độ dày
tầng đất, tỷ lệ kết von, đá lẫn, đá lộ đầu), các đặc tính lý hóa học của đất (như
thành phần cơ giới, độ chua của đất, hàm lượng chất hữu cơ tổng số, dung tích
hấp thu).
+ Thoái hóa đất: các khu vực bị thoái hóa, có nguy cơ thoái hóa hiện có
trên địa bàn (như xói mòn, rửa trôi, khô hạn, mặn hóa, phèn hóa,…).
+ Ô nhiễm đất: các khu vực bị ô nhiễm, có nguy cơ ô nhiễm (như ô nhiễm
do thuốc bảo về thực vật, ô nhiễm do phân hóa học, ô nhiễm do khai thác khoáng
sản,…).
- Phân mức đánh giá từng chỉ tiêu đã được xác định nêu trên.
I. CHỈ TIÊU PHÂN CẤP
1. Địa hình
TT Phân cấp Ký hiệu Ghi chú
II.1. Độ dốc
1 0 - 8o SL1
2 8 - 15o SL2
3 15 - 25o SL3
4 >25o SL4
2.2. Địa hình tương đối
1 Cao DH1
2 Vàn cao DH2
3 Vàn (trung bình) DH3
4 Vàn thấp (thấp) DH4
5 Trũng DH5
30
2. Khí hậu
2.1.Tổng tích ôn (tổng nhiệt độ hoạt động >10oC) trung bình năm (∑T),
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >9000 ∑T1
2 8000-9000 ∑T2
3 7000-8000 ∑T3
4 <7000 ∑T4
2.2. Nhiệt độ không khí trung bình năm (Tb)
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >26oC Tb1
2 24-26 oC Tb2
3 22-24 oC Tb3
4 20-22 o C Tb4
5 18-20 oC Tb5
6 <18 oC Tb6
2.3. Nhiệt độ thấp nhất tuyệt đối trung bình (Tbmin)
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >16oC Tbmin1
2 >12-16 oC Tbmin2
3 >8-12 oC Tbmin3
4 >4-8 oC Tbmin4
5 >2-4 oC Tbmin5
6 0-2 oC Tbmin6
2.4. Số giờ nắng trung bình năm (∑S)
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >2500 giờ/năm ∑S1
2 2.000 - 2500 giờ/năm ∑S2
3 1.500 - 2000 giờ/năm ∑S3
4 < 1.500 giờ/năm ∑S4
2.5. Tổng lượng mưa trung bình năm (∑P)
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >2.500mm ∑P1
2 2.200-2.500mm ∑P2
3 2.000-2.200 mm ∑P3
4 1.800-2.000mm ∑P4
5 1.600-1.800mm ∑P5
6 1.400-1.600 mm ∑P6
7 1.200- 1.400mm ∑P7
8 <1.200mm ∑P8
31
2.6. Tổng bốc thoái hơi tiềm năng trung bình năm (∑W)
TT Phân cấp Ký hiệu
1 >3.500mm ∑ W 1
2 3.000-3.500mm ∑ W 2
3 2.500-3.000 mm ∑ W 3
4 2.000-2.500mm ∑ W 4
5 1.500-2000mm ∑ W 5
6 1000-1500 mm ∑ W 6
7 500- 1000mm ∑ W 7
8 <500mm ∑ W 8
2.7. Chỉ số khô hạn
Mức độ khô hạn Chỉ số hạn Ký hiệu
Không hạn < 1,0 cKH1
Hạn nhẹ 1,0 - 2,0 cKH2
Hạn trung bình 2,0 - 4,0 cKH3
Hạn nặng > 4,0 cKH4
2.8. Chỉ tiêu phân cấp đánh giá khô hạn (theo số tháng khô hạn)
TT Mức độ khô hạn Số tháng khô hạn Ký hiệu
1 Không hạn < 2 kH1
2 Hạn nhẹ 2 - 3 kH2
3 Hạn trung bình 3 - 5 kH3
4 Hạn nặng > 5 kH4
2.9. Chỉ tiêu phân cấp đánh giá hoang mạc hoá, sa mạc hoá