nh h ng c a hi u ng nhà kính n môi tr m á ngvietsciences1.free.fr/vietscience/cacnhom/greenhouseeffect.pdf · quy Çn có vai trò gi Õng nh m mái nhà th ëy tinh và b íc

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciencess.free.frTrang 1

nh h ng c a hi u ng nhà kính nmôi tr ng

n có bao gi t h i hi u ng nhà kính là cái gì ch a, sau khi c xong bài này b n s bi tchính xác th nào là hi u ng nhà kính và s nh h ng c a nó n môi tr ng mà chúng ta

ang s ng.

Hi u ng nhà kính là gì?Nhi t b m t trái t c t o nên do s cân b ng gi a n ng l ng m t tr i n b

t trái t và n ng l ng b c x c a trái t vào kho ng không gian gi a các hành tinh.ng l ng m t tr i ch y u là các tia sóng ng n d dàng xuyên qua c a s khí quy n.

Trong khi ó, b c x c a trái t v i nhi t b m t trung bình +16oC là sóng dài có n ngng th p, d dàng b khí quy n gi l i. Các tác nhân gây ra s h p th b c x sóng dài

trong khí quy n là khí CO2, b i, h i n c, khí mêtan, khí CFC v.v...[2]

" t qu c a s c a s trao i không cân b ng v n ng l ng gi a trái t v i khônggian xung quanh, d n n s gia t ng nhi t c a khí quy n trái t. Hi n t ng này di nra theo c ch t ng t nh nhà kính tr ng cây và c g i là Hi u ng nhà kính".

gia t ng tiêu th nhiên li u hoá th ch c a loài ng i ang làm cho n ng khí CO2a khí quy n t ng lên. S gia t ng khí CO2 và các khí nhà kính khác trong khí quy n tráit làm nhi t trái t t ng lên. Theo tính toán c a các nhà khoa h c, khi n ng CO2

trong khí quy n t ng g p ôi, thì nhi t b m t trái t t ng lên kho ng 3oC. Các s li unghiên c u cho th y nhi t trái t ã t ng 0,5oC trong kho ng th i gian t 1885 n1940 do thay i c a n ng CO2 trong khí quy n t 0,027% n 0,035%. D báo, n ukhông có bi n pháp kh c ph c hi u ng nhà kính, nhi t trái t s t ng lên 1,5 - 4,5oCvào n m 2050 [6].

Vai trò gây nên hi u ng nhà kính c a các ch t khí c x p theo th t sau: CO2 =>CFC => CH4 => O3 =>NO2. S gia t ng nhi t trái t do hi u ng nhà kính có tác ng

nh m t i nhi u m t c a môi tr ng trái t.

Gi i thi u: Hi u ng nhà kính nh h ng n nhi u l nh v c c a cu c s ng chúng ta trên hành

tinh này. N u không có hiêu ng nhà kính thì khí h u c a trái t s khô và l nh giá. Khí

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciences.free.frTrang 2

u c a trái t thay i do nh ng ho t ng c a con ng i u này ã nh h ng n

thành ph n hóa h c c a khí quy n qua vi c làm t ng khí nhà kính(greenhouse gases) mà

ch y u là cacbon dioxit, metan, nit oxit(N2O). Trái t ã t n t i kho ng 4,65 t n m và

khí h u trên hành tinh này ã nhi u l n thay i t nóng sang l nh. Nhi t trung bình

a b m t trái t kho ng 15°C(59°F). Trong su t th k v a qua nhi t trung bình ã

ng lên 6°C [4]. u này là do nhi u y u t m t trong nh ng y u t ó là cu c cách

ng công nghi p. Chúng ta b t u làm cho khí h u thay i qua vi c áp d ng các thành

qu c a khoa h c k thu t vào nông nghi p. Tr c khi x y xa cu c cách m ng công

nghi p con ng i ch th i vào khí quy n m t l ng khí r t nh , vi c t các nhiên li u

hóa th ch, phá r ng và s gia t ng dân s , chúng ta ã làm thay i khí h u trái t b ng

vi c làm gia t ng l ng dioxit cacbon trong khí quy n. L ng cacbon dioxit t ng kho ng

25% trong khí quy n ngh a là có kho ng 270-280 ph n tri u trong 250 n m tr c, và

ngày nay có kho ng 350 ph n tri u [1]. Cái tên hi u ng nhà kính c g i b i vì khí

quy n có vai trò gi ng nh mái nhà th y tinh và b c t ng c a ngôi nhà xanh. hi u

c th nào là hi u ng nhà kính chúng ta ph i b t u t nh ng khái ni m c b n.

Hi u ng nhà kính nh h ng nh th nào?

Hi ng nhà kínht ít b c x c tím i qua t ng khí

quy n, và m t ít b p th và ph n xtr t c các h ng b i các phân tkhí nhà kính. u này làm m b ttrái t và h th p t ng khí quy n.

c x ttr i xuyênqua t ngkhí quy n

t ít b c x ttr i b ph n xtrái t và t ngkhí quy n

u h t b c x p thi b t trái t và làm

cho trái m lên.c x c tím c phát ra tt trái t

Hi u ng nhà kính là s m lên c a t ng th p h n c a khí quy n và b m t trái t b i

t quá trình ph c t p có liên quan n các khí, ánh sáng m t tr i và các h t có m t

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciences.free.frTrang 3

trong khí quy n. N ng l ng t m t tr i chi ph i th i ti t và khí h u trái t. M t ph n

ng l ng truy n t m t tr i c trái t h p th và ph n x l i m t ph n vào không

gian.Có m t s lo i khí c bi t trong l p khí quy n c a trái t c g i là khí nhà

kính(h i n c, cacbon dioxit, và m t s khí khác), khí nhà kính b t gi n ng l ng

ng nhi t. Quá trình này t ng t nh các tia ánh sáng m t tr i xuyên qua nhà kính làm

ng nhi t bên trong [4]. Các b c x có b c sóng dài c gi i phóng khi quá trình

p th nhi t x y ra và các tia có b c sóng dài c ph n x tr l i, và có m t s tia

không th xuyên qua c l p ch a các khí nhà kính nên l p ch a các khí nhà kính tr

nên dày h n.

t khi b t u cu c cách m ng công nghi p, cacbon dioxit ã t ng lên n 30% trong

u khí quy n c a chúng ta [3]. Khi s t ng v t cacbon dioxit x y ra nó cho phép trái t

có th gi c các tia ph n x v i b c sóng dài và n u hàm l ng cacbon dioxit càng

ng thì kh n ng b t gi c a trái t c ng t ng u này gi i thích t i sao trái t l i m

n lên.

Các nhà khoa h c cho r ng nguyên nhân chính gây nên s t ng s l ng cacbon dioxit là

s t cháy nhiên li u d u m b i vì trong l ch s ch a h có ngu n n ng l ng nào

i gi i phóng nhi u cacbon dioxit nh là các lo i khí t ngày nay mà con ng i ang s

ng. Dù r ng s trao tr i ch t c a th c v t và quá trình phân h y c a các ch t h u c

th i ra cacbon dioxit g p 10 l n ho t ng c a con ng i, s gi i phóng cacbon dioxit là

hoàn toàn cân b ng trong nh ng th k tr c khi x y ra cu c cách m ng công nghi p mà

trong ó cacbon dioxit c h p th b i th c v t và i d ng [4].

Khí nhà kính

Khí nhà kính c t o thành t các nguyên t c a cacbon(C), hydro(H), và oxy(O). Các

khí th c s có m t trong b u khí quy n và gây nh h ng n nhi t qua hi u ng nhà

kính là: h i n c,cacbon dioxit, metan và oxit nit . Các lo i h t có trong nhà kính là

ng, mu i than, và b i.

I N C= i n c chi m s l ng ch u và r t quan tr ng trong các khí nhà

kính. Thêm vào ó là nh h ng tr c ti p c a h i n c nh là m t khí nhà kính, mây

c hình thành t h i c có m t trong khí quy n và c ng nh h ng n quá trình

cân b ng nhi t c a trái t b ng vi c ph n x ánh sáng m t tr i(m t nh h ng có l i), và

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciences.free.frTrang 4

vi c b t gi các b c x c c tím( nh h ng nhi t). Khi l ng khí nhà kính trong t ng khí

quy n t ng thì khí h u s b thay i và do ó l ng h i n c trong khí quy n c ng t ng

lên. Tuy nhiên, khi nhi t t ng, thì các y u t khí h u s thay i theo bao g m c l ng

i n c trong khí quy n. Trong khi ó ho t ng c a con ng i không tr c ti p thêm

t s l ng h i n c áng k vào khí quy n. Lúc mà h i n c t nó là m t khí nhà

kính, s nóng lên toàn c u s t ng lên khi mà l ng h i n c t ng. Lo i nh h ng gián

ti p này g i là ph n h i tích c c [3].

CACBON DIOXÍT = Hi u ng nhà kính d n d n t ng thêm h m l ng cacbon dioxit trong

khí quy n, nhi u s thay i s x y ra, Nh ng i ta ã bi t, cacbon dioxit là m t trong

nh ng s n ph m c a quá trình hô h p. Và nó c ng óng m t vai trò c c k quan tr ng

trong quá trình quang h p c a các mô th c v t, và do ó nó s tr ng thái cân b ng và

không có v n nào n y sinh c . Khi quá trình công nghi p hóa n ra và s tàn phá

ng m t cách chóng m t thì hàm l ng cacbon dioxit t t t ng lên. Cacbon dioxit cho

phép các n ng l ng b c x i qua vào t ng khí quy n c a trái t, nh ng l p cacbon

dioxit óng vai trò nh m t b dò, th m dò b c x c c tím mà thông th ng phân tán vào

không gian. S t ng b c x c c tím d n d n làm nhi t c a qu t t ng 1/10 trong

các th p k g n ây. Và t nay tr i khí h u c a hành tinh trái t s b thay i[3].

. METAN = Metan c gi i phóng trong quá trình khai thác và v n chuy n than,khí t

nhiên, và d u m . S gi i phóng metan c ng x y ra trong quá trình phân h y các ch t

th i h u c trong các ng rác th i r n c a thành ph ,và nó c ng c phát sinh t gia

m và gia súc trong quá bài ti t c a chúng. Càng nhi u metan b gi i phóng vào khí

quy n thì tác ng c a hi u ng nhà kính càng t ng. M i phân metan b t gi n ng

ng nhi t g p 21 l n so v i cacbon dioxit [3].

OXÍT NIT = Oxit nit c gi i phóng trong quá trình s n xu t nông nghi p và trong

các ho t ng công nghi p, c ng nh trong quá trình t cháy các th i r n và nhiên li u.

i phân t oxit nit b t gi n ng l ng nhi t g p 270 l n so v i cacbon dioxit[5].

nh h ng c a hi u ng nhà kính n môi tr ng t nhiên:

nh h ng c a hi u ng thì không t t cho chúng ta c ng nh cho môi tr ng t nhiên,

hi n t ng hi u ng nhà kính ã và ang x y ra, nh ng n u chúng ta không làm b t c

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciences.free.frTrang 5

u gì ng n ch n hay làm ch m quá trình này, và sau ây có các gi thi t có th x y

ra v i trái t.

Nh ng bi u hi n c a hi u ng nhà kính

• T ng nhi t trung bình toàn c u.

• T ng nhi t c a i d ng.

• T ng s l ng mây bao ph xung quanh trái t.

• Nhi t trái t t ng s làm tan b ng và dâng cao m c n cbi n. Nh v y, nhi u vùng s n xu t l ng th c trù phú, các khu

ông dân c , các ng b ng l n, nhi u o th p s b chìm d ic bi n.

• S nóng lên c a trái t làm thay i u ki n s ng bình th nga các sinh v t trên trái t. M t s loài sinh v t thích nghi v iu ki n m i s thu n l i phát tri n. Trong khi ó nhi u loài b thup v di n tích ho c b tiêu di t.

• Khí h u trái t s b bi n i sâu s c, các i khí h u có xung thay i. Toàn b u ki n s ng c a t t c các qu c gia b

xáo ng. Ho t ng s n xu t nông nghi p, lâm nghi p, thu h in b nh h ng nghiêm tr ng.

• Nhi u lo i b nh t t m i i v i con ng i xu t hi n, các lo i d chnh lan tràn, s c kho c a con ng i b suy gi m.

oán

• Nhi t toàn c u s t ng kho ng 3-5°C vào 2050

• Nhi t hai c c s t ng 5- 10°C(nhi t s thay i t ng

xích o n 2 u c c, di n tích b m t càng nh s b nh

ng nhi u h n).

• B ng có tu i nh s bi n ng trong vòng 5°C (10000 n m)

• B ng có tu i l n s bi n ng trong vòng 9°C (100000 n m)

• N n phá r ng canh tác nông nghi p v n ch a gi m áng k

do ó nhi u h sinh thái b phá h y.

Ng n ch n:

Hi u nhà kính có th làm t n h i r t l n n trái t n u chúng ta không hành ng

m. Các nhà khoa h c ã có g ng ngh ra nh ng bi n pháp làm gi m s nh h ng c a

hi u ng nhà kính b ng cách gi m s l ng nhiên li u ang dùng trên th gi i hi n nay.

Hi u ng nhà kính The Green House Effect

Di n àn hóa h c©2004 posting on http://vietsciences.free.frTrang 6

Sau ây là m t s ý t ng mà chúng ta ã ngh n b o v môi tr ng và làm gi m i

nh h ng c a hi u ng nhà kính trên hành tinh này.

1. Tìm ra ph ng th c v n chuy n khác. Ví d nh dùng chung xe c v i gia ình và

n bè,h n ch s d ng các ph ng ti n c gi i thay vào ó có th i b hay c i

xe p.

2. Tái s d ng l i nh ng gì có th dùng c. Ho c là phát ng phong trào tái s

ng các v t d ng v n còn h u ích ho c chính b n phát ng n u b n ã ngh n

u này.

3. Báo cáo v i các t ch c có th m quy n và a v n ra th o lu n s m d n lên

a trái t là v n c n c quan tâm.

u m i ng i trong th gi i nh bé này ã nh n th c c hi u ng nhà kính là gì,

và v n này quan tr ng nh th nào, và n u có m t c h i tuy t v i nào ó là cho v n

này c gi i quy t. Tôi hy v ng bài vi t c a mình s m to m t cho m i ng i v

n l n nh t mà th gi i ang ph i i m t hi n nay.

Tài li u tham kh o

1. Gaffney, Jody. Accessed 12/1/01, Friends of the Earth Ireland Earth Watch.

2. University of Oregon. Accessed 12/1/01, The Green House Effect.

3. Renewingindia.org. Accessed 12/1/01, Green House Gases: An overview.

4. Crystal, Ellie. Accessed 11/25/01. The Green House Effect.

5. Accessed 11/23, The Green House Effect.

6. Accessed 11/23, Green House Effect/Global Warming.

ng Nai ngày 10-10-2004