ĐỊNH DẠNG HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM SAU TÁI CƠ …dl.ueb.edu.vn/bitstream/1247/9302/1/27_Dinh dang he thong ngan hang CVN... · Trường Đại học Kinh tế ...

409

ĐỊNH DẠNG HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM SAU TÁI CƠ CẤU: THÔNG LỆ QUỐC TẾ VÀ GỢI Ý CHO VIỆT NAM

PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn và Nhóm nghiên cứuTrường Đại học Kinh tê - Đại học Quôc gia Ha Nội1

mở đầu

Vao đầu năm 2012 hê thông cac ngân hang thương mại (NHTM) Viêt Nam đa bắt đầu qua trinh tai cơ câu theo Đê an đươc ban hanh (Quyêt đinh sô 254/QÐ-TTG, ngay 1/3/2012 của Thủ tướng Chinh phủ: “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chưc tin dụng giai đoạn 2011 - 2015"). Đê an 254 đa đưa ra cac muc tiêu chung đên năm 2020 va cac muc tiêu cu thê đên năm 2015, xac đinh rõ cac quan điêm, đinh hướng, giai phap va lô trinh thưc hiên tai cơ câu cac tô chưc tin dung (TCCD) Viêt Nam trong giai đoạn 2011-2015. Riêng đôi với cac NHTM, đê an chia cac ngân hang thanh 02 nhom đôi tương: Ngân hang thương mại Nha nước (NHTMNN) va NHTM cô phần, trong đo NHTM cô phần lại đươc chia thanh 03 nhom: Nhom ngân hang lanh mạnh, nhom ngân hang thiêu thanh khoan tạm thời va nhom ngân hang yêu kem. Trên cơ sơ đo, Đê an cũng đa đưa ra cac đinh hướng va giai phap tai cơ câu khac nhau đôi với từng nhom ngân hang83.

Sau gần 3 năm thưc hiên, cac lô trinh của qua trinh tai cơ câu ngân hang (NH) đươc đặt ra rât rõ rang. Đây la thời điêm cần thiêt đê cac nha hoạch đinh chinh sach, lanh đạo ngân hang va nha nghiên cưu đanh gia, tông kêt lại nhưng kêt qua đạt đươc ban đầu, đồng thời chi rõ nhưng hạn chê còn chưa giai quyêt đươc, dưới goc nhin khach quan. Đê đanh gia kêt qua tai cơ câu NH, cũng co kha nhiêu nghiên cưu va bao cao đê

83Xem cu thê: Đê an: “Cơ câu lại hê thông cac tô chưc tin dung giai đoạn 2011 - 2015”. http://www.NHNN.gov.vn, trong bai viêt nay gọi la Đê an 254.

410

cập, trong đo, môt trong nhưng ân sô của qua trinh tai cơ câu ngân hang, đươc môt sô nghiên cưu trước đây (Nguyễn Hồng Sơn, Trần Thi Thanh Tú, 2012, Nguyễn Đưc Thanh, 2012) đa chi ra la đinh dạng hê thông NH sau tai cơ câu như thê nao chưa đươc đê cập môt cach toan diên va thâu đao? Cac NHTM Viêt Nam se hoạt đông theo mô hinh đa năng hay chuyên doanh? Mô hinh ngân hang đầu tư co phù hơp không? Câu trúc vê sơ hưu của cac nhom NH se như thê nao?

Bai viêt se tập trung tra lời cac câu hỏi trên theo câu trúc sau: Sau phần mơ đầu, phân II se nghiên cưu thông lê quôc tê vê đinh dạng hê thông NH, phân III se phân tich, đanh gia câu trúc hê thông NHTM Viêt Nam hiên nay, trên cơ sơ đo, phân IV se đê xuât va đưa ra môt sô gơi y đê đinh dạng hê thông NHTM Viêt Nam sau tai cơ câu.

i. đỊnh dạng hệ Thống ngân hàng - Thông Lệ quốc Tế

1.1. mô hình ngân hàng đa năng và chuyên doanh

Với mô hình ngân hàng đa năng, cac ngân hang vừa hoạt đông như môt NHTM, với nghiêp vu cho vay thương mại, đồng thời hoạt đông như môt ngân hang đầu tư với viêc bao lanh phat hanh chưng khoan va tham gia vao thi trường cô phiêu sơ câp va thư câp. Ngoai ra, ngân hang đa năng còn tham gia vao cac dich vu tai chinh khac như dich vu bao hiêm, dich vu tư vân đầu tư, kinh doanh bât đông san… Môt đặc điêm của mô hinh nay la quan hê mật thiêt va lâu dai giưa cac ngân hang va cac công ty do cac ngân hang không chi la người vay vôn va giam sat cac khoan vay ma đồng thời la cô đông của cac công ty thông qua viêc mua cô phiêu, hay tham gia vao cac hoạt đông khac. Mô hinh ngân hang đa năng co ưu thê la thông tin va tinh kinh tê theo quy mô, nhưng co nhươc điêm la khi kêt hơp cac hoạt đông kinh doanh nay co thê gây ra nhưng xung đôt vê lơi ich va nêu nhưng xung đôt nay không thê dung hòa co thê đe dọa tới sư an toan va lanh mạnh của hê thông ngân hang.

Ngươc lại, mô hình ngân hàng chuyên doanh la mô hinh ngân hang thê hiên đặc trưng khac biêt vê mặt phap ly giưa hai nganh ngân

411

hang va nganh chưng khoan, tiêu biêu la mô hinh ơ Mỹ sau năm 1929, Canada, Han Quôc va Nhật Ban. Theo mô hinh nay, hoạt đông kinh doanh chưng khoan se do cac công ty đôc lập, chuyên môn hoa trong lĩnh vưc chưng khoan đam nhận. Cac ngân hang không đươc tham gia vao viêc kinh doanh chưng khoan, hay noi cach khac, công ty chưng khoan la công ty chuyên doanh đôc lập, không co nghiêp vu ngân hang. Ưu điêm của mô hinh nay la sư tach biêt giưa hoạt đông kinh doanh tiên tê va hoạt đông kinh doanh chưng khoan, qua đo hạn chê đươc rủi ro cho hê thông ngân hang. Nhươc điêm của mô hinh kinh doanh nay la không tận dung đươc nhưng dich vu tiên ich ma hê thông ngân hang co thê cung câp cho công ty chưng khoan.

1.2. mô hình cho hoạt động ngân hàng đầu tư

Vê cơ ban, ngân hang đầu tư co thê tồn tại ơ dạng đôc lập hoặc kêt hơp với hoạt đông NHTM, công ty bao hiêm hinh thanh nên cac tập đoan tai chinh tông hơp. Ở Mỹ, xu hướng hinh thanh cac tập đoan tai chinh tông hơp xuât phat từ sư ra đời của Đạo luật Gramm-Bliley 2000 thay thê Đạo luật Glass-Steagall 1933. Mỗi mô hinh co nhưng ưu nhươc điêm nhât đinh va phù hơp với từng hoan canh lich sư.

Khi cuôc khủng hoang tin dung tại Mỹ lên tới đinh điêm của sư tan pha vao thang 9/2008 với sư sup đô của Lehman Brothers va hang loạt cac đinh chê tai chinh khac, cac ngân hang đầu tư đôc lập còn sot lại bao gồm Goldman Sachs va Morgan Stanley đa phai chuyên sang mô hinh ngân hang tông hơp với viêc phat triên mang ngân hang thương mại. Mô hinh mới cho phep ngân hang đầu tư tận dung đươc nguồn vôn ôn đinh của ngân hang thương mại đê đôi pho với khủng hoang, đồng thời nhận đươc sư hỗ trơ của Cuc Dư trư Liên bang Mỹ trong trường hơp kho khăn. Hiên tại, còn rât it ngân hang ơ Mỹ đi theo mô hinh ngân hang đầu tư đôc lập. Tuy nhiên, co thưc sư mô hinh nay không còn phù hơp nưa hay không va liêu cac ngân hang đầu tư se đi theo mô hinh nao trong tương lai vân còn la môt câu hỏi chưa co lời giai đap.

412

Ngay nay, với xu thêtư do hoa tai chinh tại nhiêu quôc gia, mô hinh ngân hang đầu tư đa phat triên phưc tạp va đa dạng. Ngân hang đầu tư co thê tồn tại dạng đôc lập hoặc chi la môt mang kinh doanh của môt ngân hang tông hơp. Xet vê cac ngân hang đầu tư đôc lập, trên thê giới tồn tại 2 mô hinh ngân hang đầu tư: Ngân hang đầu tư toan diên va ngân hang đầu tư chuyên sâu.

Ngân hàng đầu tư toàn diện: Cung câp cac dich vu đa dạng bao gồm bao lanh phat hanh chưng khoan, đầu tư chưng khoan, cung câp cac khoan tin dung, mua ban, sap nhập doanh nghiêp, môi giới chưng khoan, quan ly đầu tư va nghiên cưu. Co thê lây vi du vê mô hinh ngân hang đầu tư toan diên thuôc nhom cac ngân hang lớn như: Goldman Sachs, Merrill Lynch va Morgan Stanley. Ca 3 ngân hang nay co doanh thu ròng trong năm 2006 khoang 33-38 tỷ USD.

Goldman Sachs tập trung phuc vu cac khach hang tô chưc, nhưng người giau co va chinh phủ hơn la cac dich vu ban lẻ cho khach hang ca nhân thông thường. Trong khi đo, Merrill Lyuch va Morgan Stanley lại co thiên hướng chung câp cac dich vu ban lẻ. Cuôi năm 2006, Merrill Lyunch mua 49% sơ hưu của Tập đoan Black Rock la tập đoan quan ly đầu tư lớn nhât thê giới với sô tai san quan ly lên tới 1.100 tỷ USD.

Bảng 1. Các lĩnh vực kinh doanh chính của 3 ngân hàng đầu tư toàn diện

Goldman Sachs Merrill lynch Morgan Stanley

Ngân hàng đầu tư Ngân hàng đầu tư Ngân hàng đầu tư

Chứng khoán vốn Chứng khoán vốn

Sản phẩm có thu nhập cố định Thị trường toàn cầu Sản phẩm có thu nhập cố định

Ngân hàng bán buôn Ngân hàng bán buôn

Quản lý tài sản Quản lý tài sản Quản lý tài sản

Dịch vụ chứng khoán Dịch vụ nhà môi giới chính Dịch vụ nhà môi giới chính

Nguồn: www.goldmansachs.com, www.merrilllynch.com, www.morganstanley.com

Ngân hàng đầu tư chuyên sâu: Chi cung câp môt sô mang dich vu lưa chọn nhât đinh hoặc tập trung khai thac môt mang thi trường nhât

413

đinh. Môt sô ngân hang chuyên vê tư vân mua ban, sap nhập doanh nghiêp, môt sô tập trung phuc vu cac khach hang đinh chê tai chinh, môt sô tập trung vao đầu tư mạo hiêm dưa công nghê cao như ơ thung lũng Silicon. Vi du vê cac ngân hang đầu tư chuyên sâu bao gồm Sandler O’Neill la ngân hang đầu tư của Mỹ thanh lập năm 1988 chuyên phuc vu cac khach hang la cac đinh chê tai chinh. Lazard LLC la ngân hang đầu tư của Mỹ thanh lập năm 1848, chuyên vê quan ly tai san va tư vân mua ban, sap nhập doanh nghiêp.

Cac ngân hang đầu tư chuyên sâu không cung câp đầy đủ cac loại dich vu của ngân hang đầu tư va thường không bi rơi vao tinh huông xung đôt lơi ich như cac ngân hang đầu tư toan diên. Dưới đây la 3 vi du vê mô hinh ngân hang đầu tư chuyên sâu.

Bảng 2. Chuyên môn hóa của 3 ngân hàng đầu tư chuyên sâu tiêu biểu

Sandler O’Neil Greenhill lazardChuyên cung cấp các dịch vụ cho

khách hàng là các định chế tài

chính và các công ty bảo hiểm

Chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn

mua bán, sáp nhập doanh nghiệp,

tái cơ cấu tài chính và tham gia đầu

tư ngân hàng bán buôn.

Chuyên cung cấp dịch vụ tư

vấn về mua bán, sáp nhập và

quản lý tài sản

Nguồn: www.sandler.com, www.greenhill.com, www.larzard.com

1.3. đánh giá cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt nam hiện nay

1.3.1 Vai tro cua hệ thống ngân hàng Việt Nam trong hệ thống tài chinh

Cũng giông như cac quôc gia khac trong khu vưc như Singapore, Malaysia, Viêt Nam la môt quôc gia ma hoạt đông ngân hang vân đang la hoạt đông chủ chôt trong viêc cung ưng va phân bô vôn cho nên kinh tê. Trong khi tỷ lê vê mưc cung ưng tin dung ngân hang cho khu vưc tư nhân so với GDP của thê giới của cac nước Đông A Thai Binh Dương, cũng như của cac nhom nước co thu nhập thâp va trung binh đêu ơ mưc trên dưới 40%, tỷ lê nay ơ cac nước Đông Nam A đêu trên 100%. Điêu nay chưng tỏ vai trò rât lớn của khu vưc ngân hang đôi với nên kinh tê cac quôc gia nay, trong đo co Viêt Nam.

414

Hình 1: Tín dụng ngân hàng đối với khu vực tư nhân/GDP

Nguồn: Worldbank Data, 2014.

Ở nhưng quôc gia kê trên, lương tiên gưi ngân hang của dân cư va cac tô chưc kinh tê cũng chiêm môt tỷ lê cao so với GDP: Viêt Nam la 117%, Singapore la 131.4% va Malaysia la 114%, trong khi tỷ lê trung binh của thê giới chi la 44.9%. Cac nha đầu tư noi chung hay nhưng người co nguồn tiên nhan rỗi trong nên kinh tê Viêt Nam vân đang coi ngân hang la kênh đầu tư an toan va chủ yêu.

Hinh 2 cho thây gia tri tai san của cac tô chưc phi ngân hang của Viêt Nam chưa đươc World Bank (2014) thông kê. Hoạt đông của cac tô chưc phi ngân hang la yêu tô lam tăng tinh đa dạng cho hoạt đông của hê thông tai chinh, sư phân bô va cung ưng nguồn lưc trong nên kinh tê đươc đa dạng hoa va co nhiêu sư lưa chọn hơn. Tỷ trọng tai san của cac tô chưc phi ngân hang (thê hiên hoạt đông va vai trò của của chúng trong hê thông tai chinh) rât khac nhau giưa cac quôc gia va cac nhom nước, trong khi tỷ lê của thê giới chi la 4.9% thi tỷ lê nay của cac nước Đông A Thai Binh Dương la 17.9%; Singapore chi la 2.7% va Malaysia lại la 74.7%. Sư khac nhau trong phat triên va quy mô của cac tô chưc phi ngân hang phu thuôc lớn vao đặc tinh dân cư cũng như cac thoi quen đầu tư của người dân từng quôc gia.

415

Hình 2. Một số chỉ số tài chính cơ bản của các quốc gia Đông Nam Á và trên thế giới

Nguồn: Worldbank Data, 2014.

Môt chi sô cũng giúp thê hiên sư phat triên đa dạng của cac kênh huy đông va phân phôi vôn trong hê thông tai chinh của cac quôc gia la gia tri vôn hoa của thi trường chưng khoan.

Thi trường chưng khoan Viêt Nam đa đi vao hoạt đông 14 năm nhưng vân chưa khẳng đinh đươc vai trò của minh trong hê thông tai chinh. Điêu nay đa đươc thê hiên thông qua gia tri vôn hoa của thi trường chưng khoan Viêt Nam chi đạt mưc 15.4% so với GDP, trong khi mưc trung binh của thê giới la 31.5%, của nhom nước thu nhập thâp va trung binh la 23.8%, của cac nước Đông A Thai Binh Dương la 58.7%. Riêng đôi với Singapore, môt quôc gia hang đầu trong khu vưc Đông Nam A vê hoạt đông đầu tư chưng khoan, San Giao dich chưng khoan Singapore la san giao dich đươc coi la ngưỡng chuân cho cac đanh gia phân tich va niêm yêt giao dich của cac quôc gia trong khu vưc. Chi sô vôn hoa của thi trường chưng khoan Singapore đạt mưc 145.2% so với GDP, trong khi Thai Lan co mưc 81.7%.

416

Hình 3. Giá trị vốn hóa của thị trường chứng khoán/GDP ở một số quốc gia Đông Nam Á và trên thế giới

Nguồn: WorldBank data, 2014

Nhưng phân tich ơ trên cho thây, ơ nhiêu quôc gia trong khu vưc Đông Nam A, hê thông tai chinh đa co sư phat triên vươt bậc với sư đa dạng hoa trong cac kênh đầu tư va phân phôi. Chẳng hạn, Singapore co sư phat triên mạnh vê thi trường chưng khoan bên cạnh hoạt đông ngân hang; Malaysia co sư phat triên mạnh vê hoạt đông phi ngân hang song song với hoạt đông ngân hang va hoạt đông của thi trường chưng khoan. Trong khi đo, câu trúc hê thông tai chinh của Viêt Nam chưa đa dạng, hoạt đông ngân hang vân la hoạt đông chủ đạo va cac hoạt đông tai chinh phi ngân hang khac chưa phat triên. Điêu nay dân đên nhưng rủi ro va hạn chê đôi với cac hoạt đông đầu tư va phân bô nguồn lưc trong nên kinh tê.

Quy mô vôn cung ưng cho nên kinh tê của cac tô chưc tai chinh Viêt Nam (06/2014) đạt 4.57 triêu tỷ đồng (xâp xi 152% GDP), trong đo hê thông ngân hang chiêm 80.5%, thi trường chưng khoan 18.5%, thi trường bao hiêm 0.5%, bao hiêm xa hôi 1% (Xem bang 3); Tông dư nơ tin dung khoang 3.5 triêu tỷ đồng (100% GDP), quy mô của thi trường chưng khoan khoang hơn 1 triêu tỷ đồng (28.6% GDP), quy mô thi trường bao hiêm khoang 70 ngan tỷ đồng (2% GDP) (Cân Văn Lưc,2014).

417

Bảng

3. H

ệ thố

ng cá

c tổ c

hức t

ài ch

ính

Việt

Nam

Các t

ổ chứ

c tài

chín

hTỷ

trọn

g tổ

ng tà

i sản

tron

g hệ

thốn

g tà

i chí

nhCơ

qua

n qu

ản lý

Ngân

hàng

và TC

TC ph

i ngâ

n hàn

g• 5

NHT

M nh

à nướ

c là c

hủ sở

hữu c

hính

• 2 N

H ch

ính sá

ch/N

H ph

át tr

iển• 3

4 NHT

MCP

• 4 N

H Đầ

u tư;

5 NH

100%

vốn n

ước n

goài

• 50 C

hi nh

ánh N

H nư

ớc ng

oài v

à 49 v

ăn ph

òng đ

ại diệ

n• 9

15 H

ợp tá

c xã t

ín dụ

ng và

quỹ t

ín dụ

ng• 1

8 Côn

g ty t

ài ch

ính; 1

2 Côn

g ty c

ho th

uê tà

i chín

h

80.5%

NHNN

(SBV

)

Trái p

hiếu (

Chính

phủ,

Công

ty, N

gân h

àng)

7%

Bảo h

iểm: 5

3 Côn

g ty B

ảo hi

ểm0.5

%Bộ

Tài c

hính (

MOF

)

Chứn

g kho

án:

• 10

6 Côn

g ty c

hứng

khoá

n, 47

công

ty qu

ản lý

Quỹ

, 24 Q

uỹ đầ

u tư

• 6 n

gân h

àng l

ưu ký

và 01

ngân

hàng

than

h toá

n chỉ

định

• 41

9 côn

g ty v

à 583

cổ ph

iếu đư

ợc ni

êm yế

t trê

n 2 sà

n chứ

ng kh

oán

11%

Ủy ba

n Chứ

ng kh

oán N

hà nư

ớc

(SSC

)

Khác

: Bảo

hiểm

xã hộ

i•

Cơ qu

an bả

o hiểm

tiền

gửi V

iệt N

am•

Hệ th

ống T

ài ch

ính kh

ông c

hính t

hức

1% n.a

n.a

Chính

phủ,

NHNN

quản

lý ch

ưa

đầy đ

ủ

Ngu

ồn: T

rich

lại t

ừ C

ân V

ăn L

ưc (2

014)

.

418

1.3.2. mức độ tập trung ngân hàng

Khai niêm mưc đô tập trung ngân hang (bank contrentration) đươc cac chuyên gia của World Bank đinh nghĩa la tỷ trọng tai san đươc nắm giư bơi ba ngân hang thương mại lớn nhât so với tông gia tri tai san của hê thông NHTM. Sô liêu bang 5 cho thây, chi sô phan anh mưc đô tập trung trong nganh ngân hang ơ Viêt Nam co xu hướng giam rõ rêt từ 84.3% (năm 2001) còn 45.9% (năm 2011). Nêu so sanh với môt sô nước trong khu vưc thi mưc đô tập trung ngân hang ơ Viêt Nam cũng tương đương với Thai Lan (45.3); Indonesia (44.0), Trung Quôc (50.8) va Nhật Ban (43.9).

Bảng 4. Chỉ số phản ánh mức độ tập trung ngân hàng của một số quốc gia

Quốc gia Năm 2001 Năm 2006 Năm 2011

Việt Nam 84.3 67.2 45.9

Thái Lan 48.4 44.7 45.3

Indonesia 62.6 47.3 44.0

Trung Quốc 57.2 70.1 50.8

Singapore 97.8 85.2 90.0

Nhật Bản 38.5 38.3 43.9

USA 23.1 32.7 35.4

Nguồn: World Bank Data, 2014.

Xu hướng sut giam của mưc đô tập trung ngân hang cũng phù hơp với thưc tiễn ơ Viêt Nam. Đầu nhưng năm 2000, môt vai NHTM nha nước nắm giư thi phần cũng như chiêm tỷ trọng chủ yêu trong gia tri tông tai san của toan hê thông; mưc đô phu thuôc của nên kinh tê vao nhưng ngân hang nay kha lớn. Sau hơn 10 năm phat triên của hê thông, cùng với sư gia tăng vê sô lương va quy mô của hê thông NHTMCP va ngân hang nước ngoai (NHNg) - Chi nhanh NHNNg va chương trinh cô phần hoa hê thông NHTM Nha nước thi mưc đô tập trung ngân hang đa giam xuông tương đôi. Đên năm 2011, mưc đô nắm giư tai san của Top 3 ngân hang co gia tri tông tai san lớn nhât (Vietinbank, Agribank va BIDV) la 45.9% so với gia tri tông tai san của hê thông ngân hang.

419

Rât kho đê co thê đưa ra kêt luận vê môi quan hê giưa mưc đô tập trung ngân hang với kha năng xay ra khủng hoang. Đây cũng la chủ đê còn nhiêu y kiên tranh luận trên thê giới. Môt sô y kiên cho rằng hê thông ngân hang it tập trung (nhiêu ngân hang nhỏ lẻ) se chiu nhiêu tôn thương khi khủng hoang xay ra. Ly do la nhưng ngân hang lớn thi kha năng đa dạng hoa rủi ro cao; hê thông ngân hang tập trung cao giúp gia tăng lơi nhuận từ đo giam thiêu kha năng đô vỡ; hê thông ngân hang với môt vai ngân hang lớn tập trung thi dễ giam sat hơn la môt hê thông co nhiêu ngân hang nhỏ lẻ. Ngươc lại, tồn tại quan điêm cho rằng hê thông ngân hang co mưc đô tập trung lớn thi kha năng xay ra khủng hoang cao hơn. Ly do đươc đưa ra la nhưng ngân hang lớn thường nhận đươc nhiêu hỗ trơ từ phia chinh phủ - hiên tương “qua lớn đê đô vỡ”; quy mô va hoạt đông của nhưng ngân hang lớn cũng phưc tạp hơn so với ngân hang nhỏ (như tinh chât phưc tạp của hê thông san phâm, mạng lưới, tinh sơ hưu cheo va sư chi phôi đên nhưng NHTM khac); nhưng ngân hang lớn co thê tận dung sưc mạnh thi trường của minh đê đây chi phi cho vay lên cao khiên cac doanh nghiêp phai châp nhận nhưng dư an co tỷ suât lơi nhuận không cao hơn lai suât vay NH..

Tuy nhiên, môt nghiên cưu kha uy tin của Beck va công sư (2003) cho thây, khủng hoang co xu hướng it xay ra hơn ơ nhưng hê thông ngân hang co mưc đô tập trung cao; đồng thời viêc ap đặt it quy đinh giới hạn vê hoạt đông hay sư gia nhập ngân hang cũng lam giam bớt sư bât ôn ngân hang. Noi cach khac, mưc đô tập trung ngân hang cao nhưng đi kèm sư cạnh tranh lanh mạnh se giúp giam bớt sư bât ôn của hê thông. Từ kêt luận nay cho thây, mặc dù hệ thống NHTM Việt Nam chịu sư chi phối cua một số ngân hàng lớn, thuộc sở hữu cua nhà nước nhưng nếu hành lang pháp lý và quy định vẫn đảm bảo sư cạnh tranh lành mạnh giữa các ngân hàng trong hệ thống với nhau, nhà nước giảm bớt những hô trơ mang tinh hành chinh đối với những ngân hàng thương mại nhà nước thi sẽ kho xảy ra khung hoảng ngân hàng.

420

1.3.3 Số lượng và quy mô ngân hàng trong hệ thống nhTm Việt nam

Số lượng các ngân hàng trong hệ thống NHTM

Theo hinh thưc sơ hưu, hê thông NHTM Viêt Nam bao gồm NHTM Nha nước; NHTM cô phần, NH 100% vôn nước ngoai, NH liên doanh va chi nhanh ngân hang nước ngoai. Hinh 4 va 5 cho thây sô lương cac TCTD trong giai đoạn 2006-2013 va năm 2013. Nhin vao xu hướng chung, sô lương cac NHTM gia tăng rõ rêt trong giai đoạn 2006-2010 (đây la giai đoạn nên kinh tê phat triên mạnh, nhu cầu nguồn vôn cho san xuât kinh doanh tăng cao va thi trường tai chinh sôi đông tạo điêu kiên thuận lơi cho viêc thanh lập cac NHTM mới). Tuy nhiên, giai đoạn 2012-103 lại chưng kiên sư sut giam nhẹ trong sô lương cac NHTM- giai đoạn hê thông NHTM sau qua trinh tăng trương ồ ạt bắt đầu bôc lô nhưng yêu kem va rủi ro mang tinh ban chât dân đên hoạt đông hơp nhât va sat nhập ngân hang đê tai cơ câu.

Trong giai đoạn 2006-2013 còn tồn tại môt xu hướng vận đông ngươc chiêu giưa sô lương cac NHTMCP va NHNNg va chi nhanh NHNNg. Cu thê sô lương của NHTMCP giam từ 37 (2006) xuông còn 33 (2013) trong khi con sô của NHNNg - chi nhanh NHNNg không ngừng gia tăng từ 31 (2006) đên 53 (2013). Diễn biên thi trường tai chinh cũng hoan toan giai thich đươc cho con sô thông kê nay: Khi cac NHTMCP trong nước trong qua trinh tai cơ câu thi cac NHNNg va chi nhanh NHNNg với nguồn vôn, quy mô quan tri tôt hơn nhin thây cơ hôi ơ thi trường tai chinh trong nước, đồng thời tận dung cơ hôi nay đê gia tăng thi phần của minh trên thi trường.

421

Hình 4: Số lượng TCTD 2006-2013 Hình 5: Số lượng các TCTD đến hết năm 2013

Nguồn: Tinh toan của nhom tac gia.

Sư đa dạng vê loại hinh va sô lương cac NHTM co ưu điêm la gia tăng kha năng đap ưng nhu cầu đa dạng vê dich vu ngân hang của nhiêu thanh kinh tê, đa nganh nghê của nên kinh tê (doanh nghiêp FDI, SMEs, SOEs, tập đoan kinh tê, ca nhân- hô ca thê). Điêu nay cũng giai thich cho viêc hê thông NHTM noi riêng va cac TCTD noi chung la nơi cung ưng chủ yêu nguồn vôn cho nên kinh tê so với kênh thi trường trai phiêu va chưng khoan. Tuy nhiên, sô lương ngân hang lớn trong khi quy mô của nên kinh tê không lớn nên đa dân đên hiên tương cạnh tranh thiêu lanh mạnh giưa cac TCTD (Fullbright, 2013). Cac NHTM do chạy theo muc tiêu lơi nhuận ma bỏ qua yêu cầu đam bao an toan kinh doanh nên dân đên hiên tương vi phạm quy đinh phap luật vê hoạt đông ngân hang thường hay xay ra (điên hinh la viêc chạy đua lai suât).

Theo khao sat ngân hang của KPMG (2013b) va theo quan điêm của môt sô chuyên gia kinh tê, vê cơ ban, sô lương cac NHTM Viêt Nam cần phai giam bớt (co y kiên cho rằng giam bằng ½ con sô hiên tại, xuông còn 15-17 ngân hang). Nhưng ngân hang co quy mô lớn cần chuyên đôi sang mô hinh tập đoan tai chinh đê tăng kha năng cạnh tranh trước ap lưc hôi nhập. Nhưng ngân hang co quy mô nhỏ va yêu kem cần đây mạnh sap nhập đê giam bớt vê sô lương. Đây cũng la môt phần trong kê hoạch tai cơ câu hê thông ngân hang của Viêt Nam hiên nay.

Quy mô hệ thống NHTM Việt Nam - Theo tổng tài sản

Ở khia cạnh quy mô hê thông NHTM vê tông tai san, gia tri tông

422

tai san của hê thông không ngừng gia tăng trong giai đoạn 2008-2013 (Hinh 6). Hình 6: Giá trị tổng tài sản hệ thống NHTM Việt Nam giai đoạn 2008-2013 (tỷ đồng)

Nguồn: Tinh toan của nhom tac gia.

Theo tinh toan của nhom tac gia, đên cuôi năm 2013, tông gia tri tai san của toan hê thông đạt 5,755,869 tỷ đồng (tăng 13.17% so với năm 2012); trong đo tông tai san của hê thông NHTM Nha nước đạt 2,504,871 tỷ đồng (tăng 13.77% so với năm 2012); tai san của hê thông NHTMCP đạt 2,463,445 tỷ đồng (tăng 14.08% so với năm 2012). Bên cạnh đo, khôi NHTMCP luôn giư vưng mưc tăng trương qua cac năm cao hơn tương đôi so với khôi NHTM Nha nước, do khôi nay co quy mô tai san nhỏ hơn nên dễ đạt đươc mưc tăng trương cao hơn. Nêu so sanh quy mô vê tai san thi hê thông NHTM Viêt Nam vân còn kha nhỏ be so với hê thông NHTM quôc tê; Bang 5 cho thây môt trong nhưng NHTM co quy mô lớn nhât Viêt Nam thi gia tri tông tai san vân nhỏ hơn rât nhiêu so với cac NHTM lớn ơ cac quôc gia khac.

Quy mô tín dụng/GDP

Nêu xet quy mô của hê thông NHTM so với nên kinh tê (đô sâu tai chinh) thi quy mô hê thông cũng đa co nhưng thay đôi đang kê (Bang 6). Năm 2001, tỷ lê tin dung/GDP của Viêt Nam kha thâp so với cac nước trong khu vưc như Thai Lan (101.2), Trung Quôc (107.9) hay Singapore (109.8), Nhật Ban (151.8). Nhưng sau 10 năm tăng trương

423

tin dung (đặc biêt tăng mạnh trong giai đoạn 2007-2009), tỷ lê tin dung/GDP đạt 107.7% (năm 2011). Quy mô tin dung gia tăng thê hiên vai trò quan trọng của hê thông NHTM trong viêc cung ưng vôn cho nên kinh tê.

Tuy nhiên khi tỷ lê tin dung/GDP lớn cũng se khiên cho hê thông cac NHTM dễ bi tôn thương từ nhưng thay đôi bât lơi của nên kinh tê va sư bât ôn của hê thông cac NHTM cũng se co tac đông lớn đên ôn đinh kinh tê vĩ mô. Đây la ly do ma kha nhiêu chuyên gia kinh tê đưa ra khuyên nghi cần phat triên thêm nhưng kênh huy đông vôn khac như thi trường trai phiêu, thi trường chưng khoan đê giam bớt sư phu thuôc của nên kinh tê vao hê thông ngân hang. Quan sat tỷ lê tin dung/GDP ơ môt sô quôc gia co thi trường tai chinh phat triên như Mỹ thi tỷ lê nay duy tri ơ mưc kha thâp (52.6).

Bảng 6. Tỷ lệ tín dụng ngân hàng/GDP của Việt Nam và một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới

Quốc gia Năm 2001 Năm 2006 Năm 2011

Việt Nam 35.6 64.4 107.7

Thái Lan 101.2 93.9 101.9

Indonesia 17.2 22.5 25.4

Trung Quốc 107.9 104.5 121.5

Singapore 109.8 83.7 104.2

Nhật Bản 151.8 99.6 105.2

USA 51.1 57.5 52.6

Nguồn: World Bank Data, 2014.

2.4. cấu trúc sở hữu cua hệ thống ngân hàng thương mại Việt nam

Sơ hưu nha nước trong hê thông ngân hang theo thông lê quôc tê đươc đo lường bằng tỷ lê tai san của cac ngân hang thương mại nha nước trên tông tai san của hê thông ngân hang thương mại. Môt sô nghiên cưu đa chi ra rằng, trong sô 96 quôc gia ma chinh phủ co sơ hưu ngân hang thương mại, tinh trung binh, cac ngân hang nay sơ hưu 21% tông tai san của hê thông ngân hang. Nhom cac nước co sơ hưu nha

424

nước lớn bao gồm: Irag: 98%; Ấn đô 72%; Hy Lạp 50%; Nga 41%. Môt sô nước co sơ hưu nha nước trong hê thông ngân hang dưới 10% gồm: Italia, Nam Phi; Hungary; Phap; Croatia;

Ở Viêt Nam, tông tai san của cac NHTMNN chiêm 41,8% tông tai san của hê thông ngân hang thương mại, thuôc nhom cao trên thê giới, tương đương với Indonesia (40%), nhưng cao hơn nhiêu so với Thai Lan (21%), Phillippines (13%) va cac nước Italia, Nam Phi; Hungary; Phap; Croatia. Nêu chi tinh riêng 4 ngân hang thương mại nha nước (như BIDV, Vietcombank, Vietinbank, Agribank) tỷ lê sơ hưu vôn nha nước đa chiêm tới 84.33%.

Bảng 7. Cơ cấu vốn sở hữu nhà nước tại 4 NHTM Nhà nước

Ngân hàng

Vốn và các quy (4/2014) Vốn điều lệ (4/2014)

Tổng vốn

và các

quỹ

Trong đó:Vốn và

các quỹ thuộc Sở

hữu Nhà nước

Tổng vốn

điều lệ

Tỷ lệ sở

hữu vốn

nhà nước

Tỷ lệ sở

hữu vốn

của nước

ngoài

Tỷ lệ sở

hữu vốn

của cổ

đông khác

(Tỷ đông) (Tỷ đông) (Tỷ đông)

1. BIDV 33,450 32,000 2 8,000 95.76% 0.00% 4.24%

2. Vietcombank 33,420 25,733 23,000 77.10% 15.00% 7.90%

3. Vietinbank 55,000 35,453 37,000 64.46% 19.73% 15.81%

4. Agribank 49,000 49,000 28,741 100.00% 0.00% 0.00%

5. Tổng 4 NHTM NN 170,870 142,186 116,741

6. Tỷ lệ trung binh 84.33% 8.68% 6.99%

Nguồn: Tinh toan của nhom tac gia.

Câu trúc sơ hưu của hê thông cac tô chưc tai chinh hiên tại cũng rât phưc tạp (sơ hưu cheo, sơ hưu thap, sơ hưu ngầm) la nguồn gôc sinh ra cơ chê quan tri đôc quyên ca nhân, lơi ich nhom, biên NHTMCP đại chúng thanh nhưng ngân hang thưc chât phi đại chúng, lam phân bô nguồn vôn không hiêu qua va tăng rủi ro hê thông tai chinh.

425

iii. đỊnh dạng hệ Thống ngân hàng ViệT nam Sau Tái cơ cấu - mộT Số gợi ý

3.1. một số nhận xét và hàm ý cho mô hình hoạt động cua ngân hàng Việt nam

Đê an tai cơ câu cac TCTD đang đươc nganh NH tich cưc triên khai với cac hinh thưc hơp nhât, sap nhập, tư tai cơ câu va se hoan thanh giai đoạn đầu vao năm 2015. Môt sô chuyên gia cho rằng, cùng với viêc xây dưng cac ngân hang co quy mô tầm cỡ khu vưc thi viêc hinh thanh nhưng ngân hang chuyên doanh, phuc vu chuyên nganh hay môt lĩnh vưc cu thê la điêu cần thiêt. Tuy nhiên, dưa trên lich sư phat triên của mô hinh ngân hang đa năng va chuyên doanh trên thê giới, co thê co môt sô nhận xet va ham y sau:

Thư nhất, mô hinh hoạt đông ngân hang đa năng la xu thê phat triên chung của cac ngân hang trên thê giới. Toan cầu hoa va phat triên của thi trường tai chinh với sư đa dạng cac dich vu va công cu tai chinh đa xoa đi ranh giới giưa cac dich vu chưng khoan va dich vu ngân hang. Tuy nhiên, mưc đô phat triên của hê thông ngân hang đa năng phu thuôc vao điêu kiên phat triên kinh tê - xa hôi của từng quôc gia.

Thư hai, khi phat triên theo đinh hướng ngân hang đa năng, cần nhin nhận rõ nhưng nhươc điêm lớn của hê thông nay la sư xung đôt vê lơi ich va tinh rủi ro của toan hê thông se cao. Do vậy, lô trinh thich hơp va cac biên phap giai quyêt phòng ngừa cac vân đê nay cần phai đươc chú y, đặc biêt cac vân đê liên quan đên giam sat cân trọng vĩ mô va an toan hê thông.

Thư ba, Cần xac đinh rõ câu trúc sơ hưu: nha nước, tư nhân, nước ngoai theo xu hướng giam dần tỷ lê sơ hưu nha nước. Trong môt sô nghiên cưu trong va ngoai nước, đa chi ra tỷ lê sơ hưu nha nước cang cao trong cac DNNN cô phần hoa hoặc trong cac NHTM thi hiêu qua hoạt đông của tô chưc đo cang thâp (Nguyen Hong Son va công sư, 2014). Chinh phủ đa co chủ trương va chinh sach thoai vôn trong cac DNNN cô phần hoa. Tuy nhiên, hiên tỷ lê vôn nha nước trong cac NHTMNN

426

mặc dù đa CPH rồi vân còn qua cao (trên 90%), mưc đô tập trung vôn vao 3 NHTMNN lớn nhât dù co xu hướng giam, song vân kha cao so với khu vưc (trên 45%). Viêc giam dần tỷ lê sơ hưu vôn nha nước trong cac NHTMNN sau khi cô phần hoa vừa giam ap lưc đầu tư vôn của nha nước, vừa tạo điêu kiên thu hút vôn đầu tư tư nhân trong lĩnh vưc tai chinh ngân hang.

3.2. Tiềm năng ngân hàng đầu tư tại Việt nam

Mặc dù đang bi anh hương của cuôc khủng hoang tai chinh quôc tê cũng như cac kho khăn kinh tê vĩ mô trong nước, thi trường vôn Viêt Nam vân hưa hẹn nhiêu tiêm năng phat triên: Sô lương tai khoan của cac nha đầu tư ca nhân đa tăng nhanh chong từ khoang 50 ngan tai khoan năm 2005 lên khoang 350 ngan tai khoan vao cuôi năm 2007 va khoang 500 ngan tai khoan vao cuôi 2008 (chiêm gần 0.6% dân sô), đên 2013 la gần 1 triêu tai khoan. Qua trinh cô phần hoa cac doanh nghiêp nha nước (DNNN) đang đi vao giai đoạn chât lương hơn với cac kê hoạch cô phần hoa cac DNNN co quy mô lớn, co tầm anh hương lớn tới nên kinh tê, đặc biêt la cac tông công ty 90-91 va cac tập đoan kinh tê trưc thuôc Chinh phủ. Giai đoạn 2007 đên nay, Viêt Nam đa tiên hanh cô phần hoa môt sô doanh nghiêp lớn như Tập đoan Bao hiêm Viêt Nam (Bao Viêt), Tập đoan bao hiêm dầu khi Viêt Nam, Công ty Tai chinh dầu khi (PVFC), Ngân hang Ngoại thương Viêt Nam (Vietcombank), NHTMCP Đầu tư va phat triên Viêt Nam, va Ngân hang Công thương Viêt Nam (Vietinbank). Cac tập đoan tai chinh nay cũng đang tai cơ câu theo hướng tập đoan tai chinh kinh doanh đa năng.

Với nhưng thanh tưu ban đầu, Viêt Nam vân còn rât nhiêu vân đê phai giai quyêt cùng với qua trinh phat triên của thi trường vôn. Viêc hoan thiên cac thê chê phap ly, nâng cao tinh minh bạch thi trường, tinh chuyên nghiêp hoa, đạo đưc nghê nghiêp, ap dung cac chuân mưc quan tri doanh nghiêp tiên tiên, chuân mưc kê toan quôc tê tại cac công ty nhằm tạo lòng tin của công chúng vao thi trường vôn se đòi hỏi nhiêu

427

nỗ lưc va thời gian dai của không chi cac cơ quan chưc năng ma tât ca cac chủ thê tham gia thi trường mới co thê giai quyêt đươc.

Bên cạnh đo, sư phat triên mạnh của thi trường vôn Viêt Nam đa thu hút sư quan tâm của cac ngân hang đầu tư lớn trên thê giới. Hầu hêt cac tên tuôi lớn trong nganh ngân hang đầu tư đa xuât hiên tại Viêt Nam cung câp dich vu va kinh doanh như Credit Suise, Goldman Sachs, Morgan Stanley, J.P.Morgan, Normura Securities va Daiwa Securities. Cac công ty chưng khoan liên doanh cũng bắt đầu xuât hiên từ 2007. Theo cam kêt gia nhập WTO, từ năm 2012, Viêt Nam đa cho phep cac công ty chưng khoan va quan ly quỹ 100% vôn nước ngoai thanh lập tại Viêt Nam.

Như vậy, co thê thây, theo xu hướng phat triên tât yêu của thi trường tai chinh Viêt nam, trong bôi canh tai cơ câu va hôi nhập môi trường tai chinh toan cầu, tiêm năng hinh thanh va phat triên cac đinh chê tai chinh theo mô hinh ngân hang đầu tư toan diên la môt thưc tê khach quan. Quan điêm của nhom nghiên cưu la cac nha quan ly, giam sat thi trường, cac nha hoạch đinh chinh sach cần nghiên cưu sớm đê tạo dưng hanh lang phap ly cho cac đinh chê tai chinh mới nay, từ đo tạo sân chơi binh đẳng, cạnh tranh va phat triên bên vưng.

3.3. một số gợi ý về định dạng hệ thống nh Việt nam sau tái cơ cấu

Xác định rõ cấu trúc sở hữu: Nhà nước, tư nhân, nước ngoài theo xu hướng giảm dần tỷ lệ sở hữu nhà nước.

Môt sô nghiên cưu trong va ngoai nước, đa chi ra rằng tỷ lê sơ hưu Nha nước cang cao trong cac DNNN cô phần hoa hoặc trong cac NHTM thi hiêu qua hoạt đông của tô chưc đo cang thâp (Nguyễn Hồng Sơn va công sư, 2014, Trần Thi Thanh Tú & Nguyễn Mạnh Hùng). Chinh phủ đa co chủ trương va chinh sach thoai vôn trong cac DNNN cô phần hoa. Tuy nhiên, hiên tỷ lê vôn nha nước trong cac NHTMNN mặc dù đa CPH vân còn qua cao (co ngân hang lên tới trên 90%), mưc

428

đô tập trung vôn vao 3 NHTMNN lớn nhât dù co xu hướng giam, song vân ơ mưc kha cao so với ơ cac nước khac trong khu vưc (trên 45%).

Phát triển các mô hình tập đoàn tài chính đa năng.

So sanh với thời điêm trước khi cô phần hoa, cac NHTMNN, bao gồm: VCB, BIDV va Vietinbank đêu đa co sư thay đôi rõ rang ca vê chât va lương. Cac NH nay đêu vao danh sach 1000 ngân hang thê giới năm 2014 do tờ tạp chi The Banker mới công bô. Điêu nay chưng tỏ, kha năng cạnh tranh va quôc tê hoa của cac NH nay la hoan toan kha thi. Chinh cac NH nay cũng đêu co chiên lươc cạnh tranh trên thi trường khu vưc va thê giới thông qua viêc mơ cac chi nhanh, văn phòng đại diên ơ nước ngoai. Song hoạt đông đầu tư ra nước ngoai của cac NH nay còn tiêm ân nhiêu rủi ro, đặc biêt la rủi ro quôc gia. Chinh phủ va Ngân hang Nha nước cần nghiên cưu ra soat ban hanh cac qui đinh giam thiêu rủi ro đầu tư ra nước ngoai trong lĩnh vưc tai chinh ngân hang.

Bên cạnh đo, với quy mô va phạm vi hoạt đông lớn ca trong va ngoai nước, cần co hê thông giam sat an toan lanh mạnh tai chinh của cac tập đoan kinh tê tai chinh nay, đặc biêt cần tăng cường hơn nưa chưc năng va năng lưc giam sat trên cơ sơ rủi ro của cac cơ quan quan ly va giam sat thi trường.

Xây dựng các tiền đề để thành lập các ngân hàng đầu tư.

Nhom nghiên cưu đa phân tich cac tiêm năng hinh thanh cac ngân hang đầu tư ơ Viêt Nam ơ phần trên. Thưc tê la cac Công ty chưng khoan ơ Viêt Nam đa la môt dạng manh nha của ngân hang đầu tư chuyên doanh do cung câp cac dich vu của ngân hang đầu tư. Tuy nhiên, chinh ban thân cac Công ty chưng khoan cũng đang phai đôi mặt với rủi ro đạo đưc khi cac mâu thuân lơi ich phat sinh từ viêc cung câp cac dich vu tư vân đầu tư, tư doanh, margin trong bôi canh khung phap ly cho cac hoạt đông nay cũng chưa hoan thiên. Bên cạnh đo, với quy mô thi trường chưng khoan còn khiêm tôn như hiên nay, viêc chuân hoa cac hoạt đông của Công ty chưng khoan theo mô hinh ngân hang đầu tư chuyên doanh la hoan toan hơp ly, tranh tinh trạng đê đôi tương bi quan

429

ly phat triên qua mưc rồi cơ quan quan ly mới “đưa vao khuôn phep”. Đê an tai cơ câu cac Công ty chưng khoan đang đươc Uỷ ban Chưng khoan Nha nước va Bô Tai chinh xây dưng se nghiên cưu môt cach cân trọng mô hinh hoạt đông của Công ty chưng khoan trong giai đoạn hậu tai cơ câu.

iV. KếT LuẬn

Qua trinh tai cơ câu cac TCTD ơ Viêt Nam la môt qua trinh tai cơ câu chủ đông (SBV, 2012), va đa đạt đươc môt sô kêt qua ban đầu theo lô trinh đặt ra, tranh đươc rủi ro hê thông. Song, đê đạt đươc cac muc tiêu dai hạn nhằm phat triên ôn đinh, bên vưng, đap ưng cac yêu cầu của hôi nhập, cần nghiên cưu lam rõ cac vân đê liên quan đên đinh dạng của hê thông cac TCTD - ma trọng tâm la cac ngân hang. Đây cũng la môt trong nhưng vân đê mâu chôt của viêc đanh gia kêt qua của tai cơ câu hê thông NH. Nhom nghiên cưu đa phân tich, đanh gia thưc trạng câu trúc hê thông NH theo thông lê quôc tê, từ đo đa chi ra nhưng khoang cach giưa thông lê quôc tê va thưc tê ơ Viêt Nam. Cac khuyên nghi của nhom tập trung vao: (i) giam tỷ lê sơ hưu nha nước tại cac NHTMNN đa cô phần hoa, (ii) xây dưng cac tiên đê cho viêc hinh thanh cac NH đầu tư nhằm chuân hoa hoạt đông của cac CTCK va (iii) đinh dạng cac NHTM va tô chưc tai chinh qui mô lớn phat triên theo mô hinh tập đoan tai chinh gắn với tăng cường năng lưc va công cu giam sat trên cơ sơ rủi ro đôi với cac tập đoan nay./.

430

TaI lIêu THAM KHaO

1. Cân Văn Lưc, 2014, “Vai tro cua cua NHTM trong phát triên thị trường vốn hiện đại”, Hôi thao “ Vai trò của thi trường vôn” do BIDV tô chưc, thang 4/2014.

2. Nguyễn Hồng Sơn, Trần Thi Thanh Tú (2012), “Ẩn số cua quá trinh tái cơ cấu hệ thống Ngân hàng Việt nam hiện nay”, Diễn đan kinh tê mùa thu, 2012, UBKT của Quôc hôi va UNDP tô chưc, thang 9/2012.

3. Nguyễn Hồng Sơn, Trần Thi Thanh Tú (2014), “Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam - kết quả sau 2 năm tái cấu trúc”, Tạp chi Nghiên cưu kinh tê, thang 3 năm 2014.

4. Nguyen Hong Son et all, 2014 “Impact of ownership structure on bank performance - an empirical test on Vietnamese banks”, 5th Annual Maeeting of Business and Management, IPAG, France, July 2014.

5. Học viên chinh sach phat triên, 2014, “Báo cáo đổi mới thê chế hệ thống tài chinh nhằm huy động và phân bổ co hiệu quả các nguồn lưc”, MPI, 8/2014.

6. Trần Thi Thanh Tú, Nguyễn Thi Minh Huê, 2014, “ Cấu trúc hệ thống NHTM Việt nam - đánh giá theo thông lệ quốc tế”, Hôi thao “ Phát triên Các thị trường vận hành theo nguyên tắc thị trường định hướng XHCN”, Ban Kinh tê trung ương & Trường Đại học Kinh tê, Đại học Quôc gia HN tô chưc 7/2014.

7. Nguyễn Đưc Thanh (2012), Tái cơ cấu kinh tế: những thách thưc phải đối mặt, Nha xuât ban Đại học Quôc gia Ha Nôi.

8. Nguyễn Thi Thuận, Nguyễn Đưc Huân (2003). Mô hinh hoạt động ngân hàng đa năng trên thị trường chưng khoán. Ủy ban chưng khoan Nha nước.

9. Nguyễn Thu Trang, Trần Thi Thu Hòa (2012). Tái cơ cấu, cải cách hoạt động ngân hàng trên thế giới - Thưc tiễn và bài học cho Việt Nam. Bao cao của Ngân hang Nha nước.

431

10. Barth J.R. et al. (1997). Commercial banking structure, regulation, and performance: An international comparison. Comptroller of Currency, Working paper number 7.

11. The Economist. (1999). The business of banking. London, Xuan Thanh va Thu Trinh (dich)

12. Beck, T., Demirguc Kunt, A. va Levine, R, 2003, Bank Concentration and Crisis, World Bank Policy Research working paper 3041 (http://elibrary.worldbank.org/doi/pdf/10.1596/1813-9450-3041)

13. Fullbright, 2013, Định hướng và giải pháp cơ cấu lại hệ thống ngân hàng Việt Nam 2011-2015

14. KPMG, 2013a, Mainland China Banking Survey (http://www.kpmg.com/CN/en/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/Mainland-China-Banking-Survey-201312-v1.pdf)

15. KPMG, 2013b, Khao sat nganh ngân hang Viêt Nam năm 2013 (https://www.kpmg.com/VN/en/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/Advisory/Vietnam%20Banking%20Survey%202013%20-%20VN.pdf)

16. European, Banking structure report, 2013

17. World Bank, 2014, The little Data book on Financial Development.

18. http://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2012/sep/pdf/bu-0912-7.pdf

19. http://prasad.dyson.cornell.edu/doc/books/03TheBankingSystemStructureInChinaAndIndia.pdf

20. http://www.pbc.gov.cn/image_public/UserFiles/english/upload /File/China%20Financial%20%20Stability%20Report(1).pdf

21.http://www.deloitte.com/assets/Dcom-China/Local%20Assets/Documents/Industries/Financial%20services/cn_gfsi_China Bankingtop10_280512.pdf.