Nghiên Cứu Cấu Trúc Rừng Thứ Sinh Phục Hồi Tự Nhiên Vùng Đệm Vườn Quốc Gia Tam Đảo, Tại Khu Vực Xã Ngọc Thanh

B GIO DC V O TO

TRNG I HC S PHM H NI 2

NGUYN TH THANH TM

NGHIN CU CU TRC RNG TH SINH

PHC HI T NHIN VNG M VN QUC

GIA TAM O, TI KHU VC X NGC THANH

LUN VN THC S SINH HC

H NI - 2014

B GIO DC V O TO

TRNG I HC S PHM H NI 2

NGUYN TH THANH TM

NGHIN CU CU TRC RNG TH SINH

PHC HI T NHIN VNG M VN QUC

GIA TAM O, TI KHU VC X NGC THANH

Chuyn ngnh: Sinh thi hc M s: 60 42 01 20

LUN VN THC S SINH HC

Ngi hng dn khoa hc: TS. H Minh Tm Trng i Hc S Phm H Ni 2

H NI - 2014

LI CM N

hon thnh lun vn ny, ti xin by t lng bit n chn thnh v

su sc nht n TS. H Minh Tm l ngi trc tip hng dn, tn tnh

ch bo ti trong sut qu trnh thc hin ti v hon chnh lun vn.

Ti xin chn thnh cm n ban lnh o Vn quc gia Tam o,

Trm a dng sinh hc M Linh - Vnh Phc, Vin Sinh thi v Ti nguyn

sinh vt to iu kin thun li cho ti trong vic nghin cu, thu thp s liu.

Nhn dp ny ti xin gi li cm n ti thc s Trnh Xun Thnh (cng

tc ti Trm a dng sinh hc M Linh - Vnh Phc), to iu kin v gip

ti trong qu trnh nghin cu v hon thnh lun vn.

Cui cng ti xin gi li cm n ti nhng ngi thn v bn b

lun bn ng vin, gip v khch l ti trong sut qu trnh hc tp v

nghin cu.

Ti xin chn thnh cm n!

H Ni, ngy thng nm 2014

Hc vin

Nguyn Th Thanh Tm

LI CAM OAN

Ti xin cam oan y l ti do ti thc hin cng vi s hng dn

ca TS. H Minh Tm. Cc s liu nu trong ti l trung thc, c thu

thp t thc nghim v qua x l thng k. Mi s gip cho vic thc hin

lun vn ny u c cm n. Cc thng tin trch dn trong lun vn ny u

c ghi r ngun gc.

H Ni, ngy thng nm 2014

Hc vin

Nguyn Th Thanh Tm

MC LC

M U .......................................................................................................... 1

L do chn ti ................................................................................................ 1

Mc ch nghin cu ......................................................................................... 2

ngha ca ti .............................................................................................. 2

im mi ca ti .......................................................................................... 2

B cc ca lun vn .......................................................................................... 2

CHNG 1. TNG QUAN TI LIU ........................................................ 3

1.1. Mt s khi nim ........................................................................................ 3

1.2. Lc s nghin cu .................................................................................... 4

1.2.1. Trn th gii ............................................................................................ 4

1.2.2. Vit Nam ............................................................................................. 5

CHNG 2. I TNG, THI GIAN, NI DUNG

V PHNG PHP NGHIN CU ......................................................... 11

2.1. i tng v phm vi nghin cu ............................................................ 11

2.2. Thi gian nghin cu ............................................................................... 11

2.3. Ni dung nghin cu ................................................................................ 11

2.4. Phng php nghin cu .......................................................................... 11

CHNG 3. C IM T NHIN, KINH T - X HI CA VNG

NGHIN CU ............................................................................................... 15

3.1. iu kin t nhin .................................................................................... 15

3.1.1. V tr a l ............................................................................................ 15

3.1.2. a hnh ................................................................................................. 16

3.1.3. a cht v th nhng ......................................................................... 16

3.1.4. Kh hu thu vn ................................................................................... 17

3.2. iu kin kinh t - x hi ......................................................................... 18

3.3. Ti nguyn ng thc vt rng ................................................................ 19

3.3.1. H ng vt ........................................................................................... 19

3.3.2. H thc vt ............................................................................................ 19

CHNG 4. KT QU NGHIN CU V THO LUN .................... 21

4.1. c im thm thc vt cc im nghin cu ......................................... 21

4.1.1. Rng trng ............................................................................................. 21

4.1.2. Thm thc vt t nhin ......................................................................... 22

4.2. c im t thnh loi ............................................................................. 24

4.2.1. T thnh loi cy ti sinh di tn rng th sinh ................................. 25

4.2.2. T thnh loi cy ti sinh di thm cy bi ........................................ 25

4.2.3. T thnh loi cy ti sinh trong thm c ............................................... 26

4.3. Cu trc t thnh lp cy ti sinh ............................................................. 27

4.3.1. Trong rng th sinh............................................................................... 27

4.3.2. c im t thnh loi trong thm cy bi ........................................... 28

4.3.3. c im t thnh loi trong thm c ................................................... 28

4.4. Kh nng ti sinh ca cc loi .................................................................. 29

4.4.1. Kh nng ti sinh di tn rng th sinh .............................................. 29

4.4.2. Kh nng ti sinh di tn cy bi ........................................................ 29

4.4.3. Kh nng ti sinh thm c .................................................................. 29

4.5. Quy lut phn b cy ti sinh ................................................................... 30

4.5.1. Phn b s c th theo cp chiu cao .................................................... 30

4.5.2. Phn b s loi theo cp chiu cao ....................................................... 32

4.5.3. S phn b s loi theo cp ng knh ............................................... 33

4.5.4. S phn b s c th theo cp ng knh ............................................ 35

4.5.5. Quy lut tng quan gia chiu cao v ng knh thn cy .............. 36

4.5.6. Phn b cy ti sinh trn mt t .......................................................... 41

4.6. Gii php nhm bo tn a dng thc vt v phc hi rng ................... 41

KT LUN V KIN NGH ...................................................................... 43

TI LIU THAM KHO ............................................................................ 45

PH LC

1

M U

L do chn ti

Cc h sinh thi rng c vai tr to ln trong vic bo v mi trng,

bo v t, gi cn bng sinh thi v s pht trin bn vng ca s sng trn

tri t. Mt rng, lm suy gim a dng sinh hc, che ph gim, t ai b

xi mn, mi trng b thay i, hn hn l lt gia tng nh hng trc tip

n mi mt trong i sng x hi, c bit l nhng vng dn c sng ven

rng. Cc thm ha thin tai gn y l s cnh tnh i vi chng ta v

hu qu nghim trng ca vic mt rng v suy gim a dng sinh hc. V

vy, vic phc hi ti nguyn rng v ang l vn c ton x hi

quan tm.

Vit Nam do nhiu nguyn nhn khc nhau (chin tranh, nhu cu lm

sn ngy cng cao, vic chuyn i rng sang t nng nghip). T 14,3 triu

ha rng t nhin ( che ph 43%) nm 1943 gim xung cn 9,2 triu ha (

che ph 27,8%) nm 1993. Trong nhng nm va qua din tch rng v che

ph tng, nhng ch yu l rng trng, rng ti sinh, rng sau khai thc,... vi

tr lng nh, sn phm rng ngho nn nn cht lng rng gim st.

Hin nay, c nhiu gii php trong vic bo tn v phc hi rng, nhm

bo tn a dng sinh hc, gp phn bo m an ninh mi trng v pht trin

kinh t. Tuy nhin, cc h sinh thi rng nc ta rt a dng v phc tp,

trong khi cc nghin cu thng mi ch tp trung ti mt vng hay mt khu

vc nht nh no , vic nghin cu cha tht s ng b v thiu bn

vng. Cho nn, ti sinh rng t nhin vn ang l ni dung cn c tip tc

nghin cu.

Vn quc gia Tam o rt a dng v a hnh v th nhng, cho

nn c nhiu kiu rng khc nhau vi h thc vt rt a dng. y c xem

l a im thun li cho vic nghin cu qu trnh ti sinh t nhin, xy dng

2

cc m hnh phc hi rng. Vi nhng l do trn chng ti la chn ti:

Nghin cu cu trc rng th sinh phc hi t nhin vng m Vn

quc gia Tam o, ti khu vc x Ngc Thanh.

Mc ch nghin cu

nh gi thc trng cu trc rng th sinh phc hi t nhin ti mt s

thm thc vt vng m ca Vn quc gia Tam o, ti khu vc x Ngc

Thanh, th x Phc Yn, tnh Vnh Phc, t xut cc gii php phc hi

rng ti khu vc nghin cu.

ngha ca ti

ngha khoa hc: B sung dn liu v gp phn lm sng t quy lut

ti sinh t nhin ca thm thc vt rng trong qu trnh din th i ln.

ngha thc tin: Kt qu ca ti phc v cho vic xc nh gii

php xc tin ti sinh nhm y nhanh qu trnh din th phc hi rng, bo

v v pht trin a dng thc vt ti khu vc nghin cu.

im mi ca ti

B sung thm dn liu v thc trng cu trc rng th sinh phc hi t

nhin ti mt s thm thc vt vng m ca Vn quc gia Tam o, ti

khu vc x Ngc Thanh. T , xut cc gii php phc hi rng ti khu

vc nghin cu.

B cc ca lun vn

Gm 55 trang, nh, 7 bng, c chia thnh cc phn chnh nh sau:

M u 3 trang, chng 1. Tng quan ti liu 9 trang, chng 2. i tng,

phm vi, thi gian, ni dung v phng php nghin cu 6 trang, chng 3.

iu kin t nhin, kinh t - x hi khu vc nghin cu 6 trang, chng 4.

Kt qu nghin cu 23 trang, Kt lun v kin ngh 2 trang, Ti liu tham

kho 4 trang, ngoi ra cn c phn Ph lc khng nh s trang.

3

CHNG 1. TNG QUAN TI LIU

1.1. Mt s khi nim

Ti sinh (Regeneration) l thut ng ch kh nng t ti to, hay t hi

sinh t mc t bo n mc m, c quan, c th v thm ch c mt

qun lc sinh vt trong t nhin. Cng vi thut ng ny, cn c nhiu thut

ng khc ang c s dng rng ri hin nay. Jordan, Peter v Allan (1998)

s dng thut ng Restoration din t s hon tr, s lp li ca ton b

qun x sinh vt ging nh n xut hin trong t nhin. Schereckenbeg,

Hadley v Dyer (1990) s dng thut ng Rehabitilation ch s phc hi

li bng bin php qun l, iu ch rng b suy thoi.

Ti sinh rng (forestry regeneration) l thut ng c nhiu nh khoa

hc s dng m t s ti to (phc hi) ca lp cy con di tn rng. Cn

c vo ngun ging, ngi ta phn chia 3 mc ti sinh nh sau:

- Ti sinh nhn to: ngun ging do con ngi to ra bng cch gieo

ging trc tip.

- Ti sinh bn nhn to: ngun ging c con ngi to ra bng cch

trng b sung cc cy ging, sau chnh cy ging s l to ra ngun

ht cho qu trnh ti sinh.

- Ti sinh t nhin: ngun ht (ngun ging) hon ton t nhin.

Nh vy, ti sinh rng l mt khi nim ch kh nng v qu trnh thit

lp lp cy con di tn rng. c im c bn ca qu trnh ny l lp cy

con c thit lp u c ngun gc t ht v chi c sn, k c trong trng

hp ti sinh nhn to th cy con cng phi mc t ngun ht do con ngi

gieo trc . N c phn bit vi cc khi nim khc (nh trng rng) l

s thit lp lp cy con c thit bng vic trng cy ging c chun b

trong vn m. V c trng nn ti sinh mt qu trnh sinh hc mang

tnh c th ca cc h sinh thi rng.

4

1.2. Lc s nghin cu

1.2.1. Trn th gii

Lch s nghin cu ti sinh rng trn th gii tri qua hng th k,

nhng vi rng nhit i vn ny mi c tin hnh ch yu t nhng

nm 30 ca th k XX tr li y.

T nhng nm gia th k XIX, do s pht trin ca ngnh cng

nghip ho giy, cho php s dng mt cch tng hp cc sn phm g t

nhin nn nhiu din tch rng b khai thc trng lm nguyn liu.

phc hi li thm thc vt v p ng nhu cu v g ang ngy cng gia tng,

trong lm nghip hnh thnh xu hng thay th rng t nhin bng rng

trng nhn to cho nng xut cao. Nhng sau tht bi trong ti sinh nhn to

c v mt s nc vng nhit i, nhiu nh khoa hc nu khu hiu:

Hy quay tr li vi ti sinh t nhin.

c nhiu nghin cu hng vo phn tch nh hng ca cc nhn

t sinh thi n qu trnh ti sinh rng nh: nh sng, m t, thm mc,

dy rm ca thm ti, kh nng pht tn ht... Trong nh sng (thng

qua tn che ca rng) l nhn t c cp nhiu nht v c coi l

nhn t ch o ng vai tr iu khin qu trnh ti sinh t nhin.

H.Lamprecht (1989) [50] cn c vo nhu cu s dng nh sng trong

sut i sng ca cc loi cy, ng phn chia rng nhit i thnh cc

nhm cy a sng, nhm cy na chu bng v nhm cy chu bng.

Trong nghin cu ti sinh rng, ngi ta u nhn thy rng: tng c v

cy bi qua thu nhn nh sng, m v cc nhn t dinh dng khong ca

tng t mt nh hng xu n cy con ti sinh ca cc loi cy g.

Nhng qun th kn tn, t kh v ngho dinh dng khong, do thm c

v thm cy bi sinh trng km nn nh hng ca n n cc cy g ti

sinh khng ng k. Ngc li, nhng lm phn tha, rng qua khai thc

5

th thm c c iu kin pht sinh mnh m. Trong iu kin ny chng l

nhn t gy tr gi rt ln cho ti sinh rng (dn theo Nguyn Vn Thm,

1992) [34].

Phn chia cc giai on trong ti sinh t nhin c a s cc nh

nghin cu thng nht cho rng, cn phi nghin cu qu trnh ti sinh rng

v cc nhn t nh hng t khi hnh thnh c quan sinh sn, s hnh thnh

hoa, qu, cc nhn t pht tn ht, s ph hp ca mu v ht ging vi iu

kin kh hu v s ph hoi ca ng vt cn trng cho n khi cy con pht

trin n nh. a s cc nh Lm hc ca Lin X c ngh trong lm hc

ch nghin cu qu trnh ti sinh rng bt u t khi cy c hoa, qu, thm ch

t giai on cy m tr i (dn theo inh Quang Dip, 1993) [8].

Bernard Rollet (1974) c nhn xt: trong cc tiu chun c kch thc

nh (1 m x 1 m, 1,5 m x 1,5 m) cy ti sinh t nhin c dng phn b cm,

mt s t c phn b Poisson.

Trong nghin cu ti sinh t nhin rng nhit i nhiu nh lm hc

cn c bit quan tm ti cc phng thc ti sinh ca cc loi cy mc ch.

Th t ca cc bc x l cng nh hiu qu ca tng phng thc i vi

ti sinh rng t nhin c Baur (1976) tng kt su sc trong tc phm C

s sinh thi hc ca kinh doanh rng ma [4].

1.2.2. Vit Nam

nc ta, vn ti sinh rng nhit i c tin hnh nghin cu

t nhng nm 60 ca th k XX. Vi chuyn Ti sinh t nhin do Vin

iu tra Qui hoch rng thc hin ti mt s khu rng trng im thuc cc

tnh: Qung Ninh, Yn Bi, Ngh An (lu vc sng Hiu), H Tnh (Hng

Sn, Hng Kh) v Qung Bnh (lu vc sng Long i). Trn c s cc

ngun ti liu v s liu ca cc on, i iu tra ti nguyn thu thp, ghi

nhn trong cc bo co ti nguyn rng hoc bo co lm hc cc khu rng

6

iu tra thuc min Bc Vit Nam c Nguyn Vn Thng, 1991 [39]

tng kt v bc u a ra kt lun hin tng ti sinh di tn rng ca cc

loi cy g tip din lin tc, khng mang tnh chu k. S phn b cy ti

sinh rt khng ng u, s cy m (cp H < 20 cm) chim u th r rt so

vi s cy cc cp tui khc. Nhng loi cy g mm, a sng mc nhanh

c khuynh hng lan trn v chim u th trong lp cy ti sinh. Trong khi

cc loi cy g cng, sinh trng chm ch chim mt t l rt thp v phn

b tn mn. Thm ch mt s loi hon ton vng bng th h sau trong

nhng trng thi t nhin. Trong thnh phn cy ti sinh, tc gi cng cho

rng bt k u c hin tng ti sinh t nhin th c s sng chung

ca nhng c th khc loi, khc chi, thm ch c khc h. Da vo thnh

phn loi cy mc ch cht lng cy con, tc gi xy dng biu nh gi

ti sinh t nhin rng nhit i theo tiu chun 5 cp: rt tt, tt, trung bnh,

xu, rt xu.

Thi Vn Trng (1978) [44] khi nghin cu thm thc vt rng Vit

Nam nhn mnh ngha ca iu kin ngoi cnh n cc giai on pht

trin ca cy con v nhn nh rng: trong cc nhn t sinh thi th nh sng

l nhn t quan trng khng ch v iu khin qu trnh ti sinh t nhin c

rng nguyn sinh v rng th sinh.

Nguyn Vn Trng (1983) [47] cp n mi quan h gia lp

cy ti sinh vi tng cy g v qui lut o thi t nhin trong qu trnh ti

sinh t nhin di tn rng.

Hin tng ti sinh t nhin di l trng cc rng th sinh vng

Hng Sn - Ngh Tnh c Phm nh Tam (1987) [32] lm sng t.

Qua theo di tnh hnh ti sinh di cc l trng cho thy s lng cy ti

sinh xut hin kh nhiu di cc l trng khc nhau. L trng cng ln, cy

ti sinh cng nhiu v hn hn nhng ni kn tn.

7

V Tin Hinh (1991) [14] khi nghin cu c im ti sinh ca rng t

nhin Lm trng Hu Lng (Lng Sn) v vng Ba Ch (Qung Ninh)

nhn xt h s t thnh tnh theo % s cy ca tng ti sinh v tng cy cao c

lin h cht ch. a s cc loi c h s t thnh tng cy cao cng ln th t

thnh tng cy ti sinh cng ln. Qua tnh ton cho thy gia hai h s t

thnh c quan h bc nht v tun theo ng thng:

n = a + bN,

Trong : n v N ln lt l h s t thnh tnh theo % s cy ca tng ti

sinh v tng cy cao.

inh Quang Dip (1993) [8] nghin cu ti sinh t nhin rng Khp

vng Easup - c Lc kt lun tn che ca rng, thm mc, dy c

ca thm ti, iu kin lp a, la rng l nhng nhn t c nh hng su

sc n s lng v cht lng cy con ti sinh di tn rng, trong la

rng l nguyn nhn gy nn ti sinh cy i chi. V qui lut phn b cy

trn mt t, tc gi nhn nh khi tng din tch ln th lp cy ti sinh c

phn b theo cm.

Nguyn Ngc Lung v cng s (1993) [20] cho rng nghin cu qu

trnh ti sinh t nhin cho php nm vng cc iu kin cn v hng

s can thip ca con ngi i ng hng. Qu trnh tu thuc vo mc

tc ng ca con ngi m ta thng gi l xc tin ti sinh, vi mc cao

nht l ti sinh nhn to. Theo tc gi th qu trnh ti sinh t nhin tu thuc

vo 3 yu t chnh sau:

- Ngun ht ging, kh nng pht tn ht trn mt n v din tch.

- iu kin ht c th ny mm, bn r (nhit , m, thm ti).

- iu kin cy m, cy con sinh trng v pht trin: t, nc, nh sng.

Trn nh L v cc cng s (1995) [25], nghin cu ti sinh t nhin

thm thc vt rng ti o K Bo, Lm trng Honh B (Qung Ninh).

8

Nghin cu kh nng ti sinh t nhin, din th ca thm thc vt trn t sau

nng ry ti Ching Sinh (Sn La). Kt qu nghin cu xut qui phm

khoanh nui phc hi rng t nhin. Kt qu ti xy dng quan nim v

phc hi rng v c s la chn i tng khoanh nui phc hi rng da

trn kt qu nghin cu cc vng sinh thi.

Trn Xun Thip (1996) [37] cn c vo s lng cy ti sinh xy

dng bng nh gi ti sinh cho cc trng thi rng (theo h thng phn loi

ca Loschau 1961-1966): tt, trung bnh, xu. Phn cp chiu cao cy ti sinh

iu tra gm 6 cp: (1): < 50 cm; (2): 50-100 cm; (3): 100-150 cm; (4):

150-200 cm; (5): 200-300 cm; (6): > 300 cm). V phn b s cy ti sinh theo

cp chiu cao c s tng ng gia cc trng thi rng, phn b gim theo

hm Mayer t cp 1-5 ( 300 cm), cp 6 c chiu cao > 300 cm do tnh cng

dn n cc cy c chiu cao tng ng vi ng knh di 10 cm nn

khng th hin qui lut ny na.

Hu Th v cng s (1995) [42] cng a ra kt lun tng t

v qui lut phn b ny i vi lp cy ti sinh t nhin vng ni cao

PhanSiPan.

L ng Tn (2000) [33] nghin cu qu trnh phc hi rng t nhin

sau nng ry ti Sn La, tc gi kt lun: s lng cy/ tiu chun, mt

cy gim dn t chn i ln sn v nh i. Mt cy gim khi khi

dc tng. T hp loi cy u th trn c 3 v tr hnh v 3 cp dc l ging

nhau, s khc nhau chnh l h s t thnh ca cc loi trong t hp , tnh cht

ny cng th hin r trn cng mt a im (mt khu i). cao c nh hng

ln s phn b ca cc loi cy v s hnh thnh thm thc vt. Thoi ho t c

nh hng: mt cy, s lng loi cy v t thnh loi cy.

Phm Ngc Thng (2002) [38] nghin cu c im ti sinh t nhin

va xut gii php k thut lm sinh phc hi rng sau nng ry Thi

9

Nguyn v Bc Kn. Tc gi rt ra mt s kt lun: Qu trnh phc hi

rng sau nng ry chu tc ng tng hp ca cc nhn t sinh thi: ngun

ging, a hnh, thoi ho t v con ngi. Khong cch rng t nhin gieo

ging n m nng cng gn th kh nng gieo ging cng thun li.

chn i s loi, mt cy g ti sinh l ln nht v t nht l nh, dc

cng ln th qu trnh phc hi rng cng kh khn. Mt cy g gim dn

theo thi gian phc hi rng.

L Ngc Cng (2003) [6] trong nghin cu qu trnh phc hi rng

bng khoanh nui trn mt s thm thc vt Thi Nguyn cho rng giai

on u ca qu trnh din th phc hi rng (giai on 1- 6 nm) mt

cy tng ln, sau gim. Qu trnh ny b chi phi bi qui lut ti sinh t

nhin, qu trnh nhp c v qu trnh o thi ca cc loi cy. Nhn xt c

rt ra t kt qu nghin cu cng ph hp vi cc kt qu nghgin cu ca

cc tc gi L ng Tn [33], Phm Ngc Thng [38].

Tm li, trong qu trnh ti sinh t nhin ca cc x hp t nhin nguyn sinh

hay ti sinh c hai phng thc:

- Th nht, l phng thc ti sinh lin tc di tn rng kn rm

ca nhng loi cy chu bng mc chm. Phng thc ti sinh ny thng

tha tht v yu t v thiu nh sng. Ch mt s t cy thot khi giai on

giai on u, cn li a s phi qua giai on c ch ko di ch c hi vn

ln tng cao khi c iu kin sinh thi thch hp.

- Th hai l phng thc ti sinh theo vt hn gn nhng l trng

trong tn rng ca cc loi cy a sng mc nhanh. Di tn kn hay tha ca

chng, nhng loi cy nh v trong thnh phn x hp c thng i hi

bng trong 1- 2 nm u, s mc sau v dn dn vn ln thay th nhng loi

cy tin phong tm thi c tui th ngn. Nhng cy tin phong s t tiu

vong, hoc s b tiu dit bi tn kn rm ca cc loi cy nh v mc sau, ch

10

tr mt s t loi cy tin phong nh c c tui th di c th tn ti trong

thnh phn ca cc x hp ti sinh t nhin.

Yu t ch o i vi qu trnh ti sinh di tn rng l nh sng, cn

i vi qu trnh ti sinh trn cc l trng l mc thoi ho ca t .

Thc tin chng minh rng cc gii php nhm phc hi rng, qun

l rng bn vng theo mc tiu ra, tit kim c thi gian, tin ca ch

khi c s hiu bit y v bn cht qui lut ca h sinh thi rng, trc ht

l qu trnh ti sinh t nhin.

Trong nhng nm gn y, c mt s cng trnh nghin cu v h sinh

thi Trm a dng sinh hc M Linh, nh cc cng trnh ca Trng Th

Thm (2013) [40], inh Th Th (2003) [41]. Cc cng trnh ny cung cp

nhng thng tin v trng thi ca cc thm thc vt. y c xem l c s

d liu quan trng cho vic bo tn v pht trin h thc vt ti khu vc

nghin cu.

Nh vy, hu ht cc cng trnh tp trung nghin cu tnh hnh ti sinh

di cc trng thi rng t nhin (s lng, mt cy ti sinh, c im lp

cy ti sinh v vai tr ca nh sng i vi qu trnh ti sinh t nhin) m

cha cp n ti sinh cc trng thi thc b khc nhau nh: thm c,

thm cy bi, rng th sinh nhn tc (rng sau nng ry, sau khai thc kit).

Nhng kt qu nghin cu v ti sinh t nhin ca thm thc vt rng

trn th gii cho chng ta nhng hiu bit cc phng php nghin cu, qui

lut ti sinh t nhin mt s vng. c bit l s vn dng cc hiu bit v

qui lut ti sinh t nhin xy dng cc bin php k thut lm sinh nhm

qun l ti nguyn rng bn vng. Tuy thin, thm thc vt rng nhit i rt

a dng v phc tp, i sng ca n gn lin vi iu kin t nhin tng

vng a l. V vy, vic tip tc nghin cu qui lut ti sinh t nhin ca cc

h sinh thi rng cc vng a l khc nhau v cc thi im khc nhau, t

c cc bin php bo tn v pht trin h thc vt l cn thit.

11

CHNG 2. I TNG, THI GIAN, NI DUNG

V PHNG PHP NGHIN CU

2.1. i tng v phm vi nghin cu

i tng nghin cu: Mt s thm thc vt t nhin, bao gm t thm

c, thm cy bi v cc trng thi rng th sinh.

Phm vi nghin cu: Ph cn Vn quc gia Tam o ti khu vc x

Ngc Thanh, th x Phc Yn, tnh Vnh Phc.

2.2. Thi gian nghin cu

T thng 6/2013 n thng 6/2014.

2.3. Ni dung nghin cu

- nh gi hin trng thm thc vt

- Nghin cu c im t thnh loi

- Nghin cu cu trc t thnh lp cy ti sinh

- Nghin cu kh nng ti sinh ca mt s loi cy

- Nghin cu qui lut phn b cy ti sinh

Phn b cy ti sinh theo cp chiu cao.

Nghin cu s phn b theo ng knh.

Nghin cu mi tng quan gia chiu cao v ng knh.

Phn b cy trn mt t.

- xut cc gii php nhm bo tn a dng thc vt v phc hi rng

2.4. Phng php nghin cu

thc hin cc ni dung nghin cu ca ti, chng ti s dng phi

hp cc phng php nghin cu hin nay. C th nh sau:

Nghin cu ti liu: Nhm k tha cc kt qu nghin cu c lin

quan n ti.

iu tra thc a: c thc hin trong cc chuyn i thc a nhm

thu thp cc d liu v phn loi (thu thp mu vt, chp nh, quan st v ghi

12

chp cc c im ca mu trng thi sng, v cc c im khc), thu

thp s liu v a dng sinh hc (s lng, cht lng, din bin v s lng

v cht lng), tnh trng suy thoi trong nhng vng tiu sinh thi c th v

cc loi ni nghin cu. lm tt cng tc iu tra thc a, chng ti tin

hnh nghin cu theo phng php ca Nguyn Ngha Thn (2007). Nghin

cu phn b cy theo cng thc ca Nguyn Hi Tut (1990), o chiu cao

cy theo Trn nh L (2003).

Lp tiu chun (OTC) v thu thp d liu: Ti mi trng thi thm

thc vt (TTV) t ngu nhin 10 OTC, mi OTC c din tch 400 m2 (20 m

x 20 m) c p dng xc nh s phn b cy theo chiu cao v theo

ng knh.

Trong mi OTC, chng ti thit lp cc dng bn c din tch 1 m2 (1 m x

1 m), 4 m2 (2 m x 2 m), 9 m

2 (3 m x 3 m ), 16 m

2 (4 m x 4 m) v 25 m

2 (5 m x 5 m).

Hnh 1. tiu chun v s thu mu

o ng knh: ng knh c o ti v tr ngang ngc (H1,3m). i

vi nhng cy c d20

cm c o bng thc dy, tra bng tng quan ng knh - chu vi ri tnh

ng knh tng ng.

13

Trong mi dng bn, o m cc ch tiu tt c cc c th c ng

knh ngang thn t 5 cm tr xung v nh gi cht lng cy ti sinh c

nh gi theo hnh thi v sinh lc pht trin v phn chia theo 3 cp: tt,

trung bnh v xu theo mu sau (Biu 1).

Biu 1. Cc ch s o m cho cy ti sinh

TT Tn h

(khoa hc Vit Nam)

Tn loi

(khoa hc Vit Nam)

Cng dng HVN

(m)

Cht lng

Tt TB Xu

01

02

Trong : HVN - chiu cao vt ngn

Nhng loi cy cha bit tn khoa hc thu thp tiu bn gim nh

tn. Phng php thu thp tiu bn v x l mu theo cc phng php thng

thng ang c p dng hin nay.

Phn tch v x l s liu:

tra cu nhn bit cc h, chng ti cn c vo Cm nang tra cu v

nhn bit cc h thc vt Ht kn Vit Nam ca Nguyn Tin Bn (1997) v

Cm nang nghin cu a dng sinh vt ca Nguyn Ngha Thn (1997).

xc nh tn khoa hc cc loi, chng ti cn c vo Cy c Vit

Nam ca Phm Hong H (1999-2003). Nu vn cn nghi ng kt qu, chng

ti tin hnh thu mu tham kho kin ca cc chuyn gia phn loi.

chnh l tn khoa hc, chng ti cn c vo Danh lc cc loi thc vt

Vit Nam do Nguyn Tin Bn lm ch bin (2003, 2005) v Trung tm nghin

cu Ti nguyn v Mi trng i hc quc gia H Ni cng b nm 2001.

Tnh ton cc ch s: S liu c x l trn phn mm Excel ca my

tnh, c p dng cc phng php thng k sinh hc.

14

+ H s t thnh loi cy c tnh theo cng thc:

P = N

nx100% Trong :

P: l h s t thnh loi (%).

n : l s c th ca loi.

N: l s c th ca tt c cc loi.

+ Mt cy (cy/ha) c tnh theo cng thc:

N = 000.10S

n Trong :

n: l s lng cy.

S: l din tch iu tra.

+ S dng hm Mayer m phng quy lut phn b cy theo cp

chiu cao. Hm Mayer c dng:

f(t) = xe. Trong :

, l hai tham s, f(t) l tn s quan st, x l cp chiu cao.

Cc tham s c xc nh theo phng php bnh phng b nht.

Phn chia chiu cao cy ti sinh theo 5 cp nh sau:

Cp I: chiu cao 1 5 m

Cp II: chiu cao t 5,1 10 m

Cp III: chiu cao t 10,1 15 m

Cp IV: chiu cao t 15,1 20 m

Cp V: chiu cao t 20,1 25 m

15

CHNG 3. C IM T NHIN, KINH T - X HI

CA VNG NGHIN CU

3.1. iu kin t nhin

3.1.1. V tr a l

Hnh 3.1. Bn Trm a dng sinh hc M Linh Vnh Phc

16

Vng m Vn quc gia Tam o khu vc x Ngc Thanh nm lin

k vi Trm a dng sinh hc M Linh. Khu vc Trm to 21023 57-

21025 35 v Bc v 105042 40-105046 65 kinh ng. Pha Bc gip

huyn Ph Yn - Thi Nguyn, pha ng v Nam gip x Ngc Thanh, pha

Ty gip x Trung M, huyn Bnh Xuyn, tnh Vnh Phc.

3.1.2. a hnh

Khu vc nghin cu nm pha ng Nam dy ni Tam o thuc tnh

Vnh Phc. L ni c a hnh dc, chia ct mnh vi nhiu dng ph gn

vung gc vi dng chnh. dc trung bnh 15-250, nhiu ni dc t 30-3500.

cao t 100-520 m so vi mc nc bin v cao gim dn t Bc xung

Nam.

3.1.3. a cht v th nhng

3.1.3.1. a cht

Khu vc nghin cu l mt b phn ca dy ni Tam o nn c cu

to a cht ch yu bng h tng phun tro axt gm cc lp Rionit, Daxit

kt tinh xen k nhau c tui 256 triu nm.

3.1.3.2. Th nhng

Nhn chung cc loi m kh cng, thnh phn khong c nhiu Thch

anh, Muscovit, kh phong ha, hnh thnh nn cc loi t c thnh phn c gii

nh, cp ht th, d b ra tri v xi mn, nht l nhng ni dc cao b xi mn

mnh tr li phn rt cng (in hnh l khu vc cao 300-400 m).

Theo ngun gc pht sinh trong vng c hai loi t chnh sau:

- cao trn 300 m l t Feralit mn vng. t c mu vng u th

do m cao, hm lng st di ng v nhm tch lu cao. Do t pht trin trn

Mcma axit kt tinh chua nn tng t mng, thnh phn c gii nh, tng

mn mng, khng c tng thm mc, l u nhiu trn 75%.

17

- cao di 300 m l t Feralit vng pht trin trn nhiu loi

khc nhau, t c kh nng hp ph khng cao do c nhiu khong st ph

bin l Kaolinit.

Ngoi ra cn c t dc t ph sa ven sui cao di 100 m.

Thnh phn c gii ca loi t ny l trung bnh, tng t dy, m cao,

mu m, c khai ph trng la v hoa mu.

3.1.4. Kh hu thu vn

3.1.4.1. Kh hu

Vng nghin cu nm lin k vi Trm a dng sinh hc M Linh tnh

Vnh Phc nn n mang c im kh hu ca Trm; nm trong vng kh hu

nhit i gi ma. S liu quan st t nm 2007-2011 ti Trm kh tng

thy vn Vnh Yn ( cao 50 m).

- Nhit bnh qun nm: 23,90C (trung bnh ma H l 27-290C, trung

bnh ma ng 16-170C)

- Nhit ti cao tng i (cao nht): 41,50C

- Lng ma bnh qun nm: 1358,7 mm. Ma ma t thng 4 n

thng 10, chim 90% lng ma c nm. Ma tp trung vo cc

thng 6-9 (cao nht l vo thng 8).

- S ngy ma: 142,5 ngy/nm

- Lng ma cc i trong ngy: 284 mm

- m trung bnh: 83 %

- m cc tiu (thp nht): 14 %

- Lng bc hi: 1040,1 mm

3.1.4.2. Thu vn

Vng m Vn Quc gia Tam o ti khu vc x Ngc Thanh nm

lin k vi Trm a dng sinh hc M linh l mt trong nhng khu vc u

ngun ca nhiu sui nh vo h i Li.

18

Sng sui: C mt sui nh nc chy quanh nm bt ngun t im

cc Bc, chy dc bin gii pha Ty gip vi Vn quc gia Tam o v

gp sui Thanh Lc vo h i Li. Ngoi ra cn c mt s sui cn ngn

ch c nc sau nhng trn ma.

3.2. iu kin kinh t - x hi

Khu vc nghin cu nm trn a bn x Ngc Thanh vi din tch t

lm nghip chim 51,8% tng din tch t nhin ca ton x. Mt dn s

ca x l 139 ngi/km2, dn tc kinh chim 53%, dn tc thiu s chim

47%. Thu nhp bnh qun u ngi ca x l 3 triu ng/ngi/thng.

Trong khu vc nghin cu khng c ngi dn sinh sng, tuy nhin do

tp qun ca ngi dn quanh vng nn rng trong khu vc nghin cu vn

chu nhng tc ng tiu cc nh: Th gia sc sau ma v, ly ci, ly mng

v khai thc lm sn ngoi g.

Nhng nm gn y do c s i mi cc chnh sch v kinh t, x hi

ca Nh nc nn c nhng tc ng tch cc n i sng ca nhn

dn trong x, tng gi tr thu nhp tng ln. Tuy nhin, do nh hng ca

tp qun sinh sng ca nhn dn quanh khu vc l nh vo vic khai thc

cc lm sn trong rng c t lu i nn thc bo v rng ca ngi

dn vn cha cao: rng b cht ph ly g, ci, sn bt th rng, t rng

lm nng ry.... Cc nguyn nhn ny lm cho din tch rng b suy gim

nghim trng, tnh a dng ca sinh vt gim st, h thc vt rng b suy

thoi (nhiu cy g ln, qu him khng cn) to nn nhiu thm c, thm

cy bi. Theo Nin gim thng k nm 2003, huyn M Linh ch cn khong

300 ha rng t nhin.

19

3.3. Ti nguyn ng thc vt rng

3.3.1. H ng vt

Khu vc nghin cu nm st Trm a dng sinh hc M Linh Vnh

Phc. Kt qu iu tra nm 2003 ca Phng ng vt c xng sng Vin

Sinh thi v Ti nguyn sinh vt cho thy h ng vt ca Trm a dng

sinh hc M Linh gm 5 lp: th, chim, b st, ch nhi, cn trng. Cc nh

khoa hc thng k c 25 b, 99 h, 461 loi, trong :

- Th c 13 loi thuc 6 h ca 4 b.

- Chim c 109 loi thuc 38 h ca 12 b.

- B st c 14 loi thuc 7 h ca 1 b.

- ch nhi c 13 loi thuc 5 h ca 1 b.

- Cn trng c 312 loi thuc 43 h ca 7 b.

3.3.2. H thc vt

Theo Nguyn Tin Bn (2005) khu vc nghin cu nm trong min a

l thc vt ng Bc v Bc Trung B, trong ch yu tn ti nhng

nhn t bn a c hu ca khu h thc vt Bc Vit Nam Nam Trung Hoa

vi cc u hp thc vt h Long no (Lauraceae), D (Fagaceae), Du tm

(Moracae), Ngc lan (Magnoliaceae), u (Fabaceae), Xoi (Anacardiaceae),

Trm (Burseraceae), B hn (Sapindaceae), Sau sau (Hamamelidaceae). y

cng l ni c cc yu t thc vt di c t pha Nam ln nh cc loi cy

thuc h Du. Theo cc ti liu thng k, Trm a dng sinh hc M Linh

c 171 h thc vt vi 669 chi v 1126 loi, trong gp cc nghnh:

- Nghnh Thng t: 2 h, 3 chi, 6 loi.

- Nghnh Mc tc: 1 h, 1 chi, 1 loi.

- Nghnh Dng x: 19 h, 34 chi, 64 loi.

- Nghnh Ngc lan: 147 h, 692 chi, 1151 loi.

Trong s 171 h c 27 h ch c 1 loi; 83 h c t 2-4 loi; 24 h c t

5-9 loi; 37 h c trn 10 loi. Trong s c 13 h c t 20 loi tr ln

20

gm: Euphorbiaceae (71 loi); Rubiaceae (62 loi); Orchidaceae (54 loi);

Fabaceae (40 loi); Cyperaceae (37 loi); Moraceae (29 loi); Asteraceae

(29 loi); Poaceae (28 loi); Lauraceae (27 loi); Myrsinaceae (24 loi);

Verbenaceae (22 loi); Zingiberaceae (22 loi); Araceae (20 loi). C 39 loi

thuc dng qu him c ghi trong Sch Vit Nam, l cc loi:

Drynaria bonii, D. fortunei, Enicosanthellum petelotii, Goniothalamus

takhtajanii, Rauvolfia verticillata, Asarum glabrum, Markhamia stipulata,

canarium tramdenum, Codonopsis javanica, Dipterocarpus retusus,

Captanopsis tessellata, Lithocarpus hemisphaericus, L. mucronatus, L.

sphaerocarpus, Quercus platycalyx, Annamocarya sinensis, Taxillus

gracilifolius, Aglaia spectabilis, Stephania dielsiana, Tinospora sagittata,

Ardisia silvestris, Embelia parviflora, Melientha suavis, Canthium

horridum, Fagerlindia depauperata, Murraya glabra, Madhuca pasquieri,

Alniphyllum eberhartii, Aquilaria crassna, Amorphophallus interruptus,

Calamus platyacanthus, Disporopsis longifolia, Peliosanthes teta,

Dendrobium daoense, Dendrobium longicornu, Eria spirodela,

Paphiopedilum gratrixianum, Tacca integrifolia.

21

CHNG 4. KT QU NGHIN CU V THO LUN

4.1. c im thm thc vt cc im nghin cu

Kt qu iu tra cho thy rng nguyn sinh trn khu vc nghin cu

b ph hu hon ton, thay th vo l cc trng thi thm thc vt th sinh

nhn tc t thm c, thm cy bi n rng th sinh phc hi t nhin hay

rng trng nhn to.

4.1.1. Rng trng

Thuc a phn Vn quc gia Tam o v Trm a dng sinh hc

M Linh rng trng ch yu l rng phng h, trn cc vng khc l rng

kinh doanh c trng theo cc chng trnh khuyn nng, khuyn lm nh

chng trnh 135, 327, v gn y l do cc h t u t trng nh nc h

tr ging v k thut theo cc chng trnh giao t giao rng. Kt qu iu

tra cho thy cy trng ch yu l cy nhp ni nh: Bch n (Eucalyptus

spp.), Keo tai tng (Acasia mangium), Keo l trm (Acacia auriculiformis),

Thng nha (Pinus merkusii).

V cu trc t thnh: Rng thun loi gm c: rng Bch n, Keo tai

tng, Keo l trm, Thng nha. Rng hn loi c: rng Bch n - Keo tai

tng, Bch n - Keo l trm, Thng - Keo l trm, Thng - Keo tai tng.

V c cu tui: Rt khc nhau t rng mi trng (2 nm) n rng

trng thnh c th khai thc (9-10 nm). Qua iu tra thy rng ch yu l

rng mi trng (3-4 nm).

Nh vy, rng trng trong vng ch yu l cy nhp ni vi phng

thc trng thun loi hay hn giao n gin. Hn na do mi trng, rng

cha khp tn nn kh nng chng xi mn, bo v t b hn ch. Mt s

khu rng trng khai thc, thm ch c ni khai thc n chu k 2, nhng

khng c chm sc nn cht lng rng rt thp. Trn nhng din tch ny,

22

phc hi li thm thc vt cn c nhng nghin cu xut nhng gii

php lm sinh cho ph hp v hiu qu.

4.1.2. Thm thc vt t nhin

Theo khung phn loi ca UNESCO (1973), trong khu vc c cc kiu

thm thc vt sau:

I.A.1.1. Rng kn thng xanh ma ma nhit i a hnh thp

+ Cy g l rng: L mt dng thoi ho do khai thc kit, phn b ri

rc trn cc sn ni. T thnh loi kh phc tp bao gm c cy tin phong

a sng mc nhanh, cy tin phong nh v v cy rng nguyn sinh. Cc loi

cy u th l: D gai n (Castanopsis indica), Trm (Syzygium sp.), Ba soi

(Macaranga denticulata), B (Styrax tonkinensis), Rng rng (Ormosia

balansae), Re (Cinnamomum sp.), Ba (Garcinia boni), Tai chua (Garcinia

cowa) v Sau sau (Liquidambar formosana).

+ Rng na xen cy g: Ch yu l do khai thc g ci qu mc hnh

thnh nn. Phn b ch yu trn cao 200-400 m. Trong kiu ny, cy g c

mt tha vi thnh phn chnh l: Ba soi hay L nn (Macaranga

denticulata), B (Styrax tonkinensis), Rng rng (Ormosia balansae), Hu

ay (Trema orientalis), D gai n (Castanopsis indica), Ngt (Gironniera

subaequalis), Re (Cinnamomum sp.), Kho (Machilus sp.), Ba (Garcinia

boni), Tai chua (Garcinia cowa) v Sau sau (Liquidambar formosana)...

II.A.1.1.Rng tha thng xanh ma ma nhit i a hnh thp:

+ Cy g l rng: l rng phc hi sau khai thc kit, t nng ry,

t trng rng tht bi. Phn b sn ni trn cao t 200 m tr ln. T

thnh ch yu l: B (Styrax tonkinensis), Hu ay (Trema orientalis), Re

(Cinnamomum sp.), Sau sau (Liquidambar formosana), Sn rng

(Toxicodendron succcedanea), Bi li (Litsea sp.).

23

nhng ni trng rng tht bi, ngoi cc loi cy ti sinh t nhin

cn c cc loi cy trng nhn to: Thng (Pinus merkusii), Keo tai tng

(Acacia mangium), Bch n xanh (Eucalyptus globulus).

+ Rng na xen cy g: Rng na c hnh thnh do khai thc qu

mc, v sau nng ry. Tng t nh rng tha cy l rng, loi hnh ny

thnh phn cy g cng ch yu l cc loi cy tin phong a sng mc nhanh

nh: B (Styrax tonkinensis), L nn (Macaranga denticulata), Hu chanh

(Alangium kurzii), Thi ba (Alangium chinensis), Bi li (Litsea sp.), Sau sau

(Liquidambar formosana). Cc loi c i sng di c: D gai (Castanopsis

sp.), Trm (Syzygium cinereum), Cm (Elaeocarpus sp.), Re (Cinnamomum

sp.), Trm (Canarium allbum), Ba (Garcinia boni)...

+ Rng giang: Thng to thnh tng khonh nh phn b ri rc trong

vng. Ngoi Giang (Ampelocalamus patellaris), cy g tha tht vi thnh

phn kh n gin. Nhng loi thng gp l: B (Styrax tonkinensis), D

gai n (Castanopsis indica), Vng anh (Saraca indica), Nhi ( Bischofia

javanica) v cc loi thuc chi Ficus...

III.A.1.1. Thm cy bi thng xanh ma ma nhit i a hnh thp

Bao gm cc qun x c hay khng c cy g. Cc qun x ny c

hnh thnh do khai thc qu mc, cht ph rng lm nng ry. Gn y nht

l s cht ph mt s thm cy bi trng thay vo l loi Thng ui

nga (Pinus merkusii) nhng gp tht bi.

u hp thc vt ph bin nht ti khu vc nghin cu l:

+ u hp Sim (Rhodomyrtus tomentosa) + Mua ( Melastoma tomentosa) + Ba

chc (Euodia lepta).

IV.A.1. Thm c

Thm c dng la trung bnh: gm c u hp Lch (Saccharum

spontaneum), Cht (Thysanolaena maxima) v C tranh (Imperata cylindrica)

24

hnh thnh trn t sau nng ry hoc trng rng tht bi. Trn i tng

ny thnh phn cy bi ch yu l cc loi cy chu hn nh: Me rng

(Phyllanthus emblica), Thu tu (Aporosa sphaerosperma), Hoc quang

(Wendlandia paniculata ), Sim (Rhodomyrtus tomentosa) + Mua (Melastoma

tomentosa), Gng (Randia spinosa), Thng mc (Wrightia pubescens), Thnh

ngnh nam (Cratoxylum cochinchinense). Cy g ri rc c: Sau sau

(Liquidambar formosana, Bi li (Litsea sp.).

Thm c khng dng la thp c u hp Gut (Dicranopteris linearis)

hnh thnh trn t trng rng tht bi, nng ry c, nhng ni thng

xuyn b chy rng. Loi hnh ny rt ph bin trong khu vc.

4.2. c im t thnh loi

Nghin cu c im cu trc t thnh loi nhm nh gi vai tr ca

thm thc vt i vi qu trnh ti sinh t nhin, trong ngun ging l ch

yu. thng k c 89 loi cy ti sinh thuc 32 h (ch thng k cc loi

thuc lp 2 l mm, ngnh thc vt ht kn). Trong : cy g ln c 29 loi,

cy g trung bnh v cy g nh c 27 loi, cy bi c 30 loi, dy leo c 2

loi (ph lc 1).

Nhng loi gp nhiu gm c: Sn rng (Toxicodendron succedanea),

Sau sau (Liquidambar formosana), Thu tu (Aporosa dioica), Re trng

(Phoebe sp.), Mua (Melastoma normale), Mua b (Melastoma sanguineum),

Cm ngui (Ardisia aciphylla), Sim (Rhodomyrtus tomentosa), Lu

(Psychotria rubra), Hoc quang (Wendlandia paniculata), Ba chc (Euodia

lepta), Thu kn l hp (Helicteres angustifolia). y l nhng loi chim u

th trong thnh phn lp cy ti sinh.

iu ng lu c nhng loi c s lng rt t (ch vi ba c th) nh:

inh (Markhamia stipulata), Lt hoa (Chukrasia tabularis), Trm hng

(Aquilaria crassna) hin tng ny l do l do thiu ngun gieo ging hoc

khng b khai thc.

25

4.2.1. T thnh loi cy ti sinh di tn rng th sinh

thng k c 46 loi cy ti sinh. Trong c 25 loi cy g vi

cy trng thnh t chiu cao 6 m tr ln (chim 49,06%); 18 loi l cy bi

v g nh (chim 51,04 %).

Tuy c s lng nhiu, nhng ch c 5 loi t h s t thnh trn 5%.

Trong Cho - Engelhardtia roxburghiana chim t l cao nht (21,21%),

sau l Sau sau - Liquidambar formosana (6,67%), Re trng l to - Phoebe

tavoyana (6,67%), Kho hoa nh - Machilus parviflora (6,67%), Gin -

Xylopia vielana (6,06%). (bng 4.2).

C nhiu loi l thnh phn ca rng nguyn sinh, nhng h s t thnh

ca chng thp, ch t trn di 1%. i din cho nhm ny gm c: Sm

(Sarcandra glabra), Si ta (Sapium discolor), Gi np (Aglaia spectabilis),

V (Ficus auriculata), Trm trng (Canarium album), Vng anh (Saraca

dives), Nhi (Bischofia javanica), Sn gai (Zanthoxylum rhetsa), Th mt

(Diospyros pilosula)

Bng 4.1. T thnh loi cy ti sinh di tn rng th sinh

STT Tn Loi H s t thnh (%)

1 Cho 21,21

2 Sau sau 6,67

3 Re trng l to 6,67

4 Kho hoa nh 6,67

5 Gin 6,06

Loi khc 48,48

4.2.2. T thnh loi cy ti sinh di thm cy bi

thng k c 35 loi, trong c 15 loi cy g (chim 41,46%),

20 loi cy bi (chim 58,53%).

26

Loi c h s t thnh cao nht l Mua - Melastoma normal (20,56),

tip theo l Sim - Rhodomyrtus tomentosa (10,28%), Ba chc - Euodia lepta

(9,35%), thp nht l Mua b - Melastoma sanguineum (6,07%).

Bng 4.2. H s t thnh loi cy ti sinh trong thm cy bi

STT Tn loi H s t thnh (%)

1 Mua 20,56

2 Sim 10,28

3 Ba chc 9,35

4 C lo 7,01

5 Mua b 6,07

Loi khc 46,73

Cc loi cy g trng thi thm cy bi ch yu l cy tin phong a

sng mc nhanh. Nhng loi thng gp l: Sau sau, cho, thu tu.

4.2.3. T thnh loi cy ti sinh trong thm c

Thm c c s lng loi cy ti sinh t nht, c 30 loi, Trong cy

bi c 18 loi (chim 59,37%), cy g c 12 loi (chim 40,63%). ng ch

l ton b 30 loi cy ti sinh trn thm c, u thy xut hin trong thm cy

bi v rng th sinh. Tuy nhin, ngoi s lng t th sinh lc ca nhiu loi

l rt km. Nhng loi ny thng tp trung cp chiu cao I (

27

Bng 4.3 . H s t thnh loi cy ti sinh trong thm c

STT Tn Loi H s t thnh (%)

1 Sau sau 16,75

2 Sim 12,58

3 Mua 11,34

4 Thu tu 9,11

6 Mui 6,40

7 Me rng 6,40

Loi khc 37,42

4.3. Cu trc t thnh lp cy ti sinh

4.3.1. Trong rng th sinh

Trong phn ny, chng ti ch trnh by c im cu trc t thnh loi

vi i tng l rng th sinh cy l rng.

Mt trong nhng tnh cht c trng ca rng th sinh l thng th

hin tnh cht u th ca mt s t loi cy, nhng i vi rng kn tnh cht

ny khng th hin r. Trn 1 tiu chun 400 m2 c 36 loi cy g (d 6

cm), trong ch c 6 loi t c h s t thnh trn 5% l Cho -

Engelhardtia roxburghiana (21,74%), Kho hoa nh - Machilus parviflora

(6,87%), Sau sau - Liquidambar formosana (6,87%), Gin - Xylopia vielana

(6,21%), Re trng l to - Phoebe tavoyana (5,59%) vi tng s l 52,87%.

Tng h s t thnh ca 30 loi cn li chim ti 47,13%. Chng ti cho rng

hin tng ny l do rng thng xuyn b cht g ci gy nn.

Tng hp s liu iu tra cho thy kt cu t thnh loi ca c rng kn

v rng tha ch yu l cc loi cy tin phong a sng mc nhanh. Cc loi

cy g ln c gi tr t. Nhng c th hin c ch yu l cy su bnh, cong

queo, t c gi tr v ngun ging. Do ngun ht cho ti sinh t nhin i

28

vi nhm cy ny hu nh b cn kit. y l mt yu t gy tr ngi ln cho

qu trnh ti sinh t nhin. Nhng loi cy g qu him nh Trm hng

(Aquilaria crassna), trong qu trnh iu tra thc a ti khu vc nghin cu

thy mt s cy b cht ph v gi tr s dng ca n.

4.3.2. c im t thnh loi trong thm cy bi

T thnh loi cy ti sinh trong thm cy bi ch yu l cc loi cy

chu kh hn. Trong trng thi thm cy bi th u hp Sim (Rhodomyrtus

tomentosa) + Mua (Melastoma normale) + Ba chc (Euodia lepta) l in

hnh nht, c h s t thnh cao. Trn 1 tiu chun 1 loi (v d nh Sim

hoc Mua) c th chim n 60% v h s t thnh.

Cc loi cy g khng nhiu, ch 100-200 cy/ha vi chiu cao 2-3 m,

v ch yu l cy tin phong a sng nh: Sau sau (Liquidambar formosana),

Bt ch lng (Glochidion eriocarpum), Thu kn l hp (Helicteres

hirsuta), Do thnh thc sm nn phn ln cc loi cy g ra hoa kt qu.

y chnh l ngun ging b sung cho qu trnh ti sinh t nhin.

Thm cy bi thng mc dy c vi chiu cao trung bnh 1,5-2 m,

tn che 0,6-0,9. Thm ti c gp t Cop1-Cop3. y l nhng yu t cn

tr cho qu trnh ti sinh t nhin.

4.3.3. c im t thnh loi trong thm c

Trong vng nghin cu, Gut (Dicranopteris linearis) chim u th vi

cc qun th mc dy c to thnh lp dy ti 1 m che ph kn mt t. Cc

loi cy bi ch yu l cy chu kh hn nh: Thu tu (Aporosa dioica), Me

rng (Phyllanthus emblica), Thnh ngnh nam (Cratoxylum cochinchinense),

Gng (Randia spinosa). Tu theo giai on pht trin m tng cy bi c

tn che khc nhau, thng t 0,2-0,3.

S kn rm ca thm c khng ch ngn cn qu trnh pht tn ht, m

cn l yu t cnh tranh km hm s sinh trng v pht trin ca cy ti sinh.

29

4.4. Kh nng ti sinh ca cc loi

Trong mi trng thi thm thc vt, kh nng ti sinh ca cc loi cy ti

sinh rt khc nhau.

4.4.1. Kh nng ti sinh di tn rng th sinh

Kh nng ti sinh ca mi loi khc nhau th khc nhau, n cn ph

thuc vo nhng iu kin t bn ngoi nh: kh hu, thi tit (trong ch

yu l ch ma m), a hnh, mc thoi ho t, ngun ging, ma v

ra hoa...

Qua s liu iu tra cho thy kh nng ti sinh ca mt s loi cao nh

Cho (Engelhardtia roxburghiana), Lu (Psychotria rubra), Cm ngui 5

cnh (Ardisia quinquegona), D gai n (Castanopsis indica), Sau sau

(Liquidambar formosana), Gin (Xylopia vielana). Ch yu l ti sinh

bng ht, cht lng cy ti sinh t cp trung bnh v xu. Ngc li, kh

nng ti sinh cc loi Bi bung (Acronychia pedunculata), Sng (Sterculia

lanceolata), Trm chim (Canarium tonkinense), Trm hng (Aquilaria

crassna) l rt km.

4.4.2. Kh nng ti sinh di tn cy bi

trng thi thm cy bi, kh nng ti sinh tt nh mt s loi: Mua

(Melastoma normale), Sim (Eupatorium odoratum), Ch (Camellia sinensis),

C lo (Eupatorium odoratum), Ba chc (Euodia lepta) vi cht lng cy ti

sinh t cp trung bnh v tt chim trn 50%. trng thi thm cy bi th

kh nng ti sinh mt s loi cy g nh: Sn (Toxicodendron succedanea),

Si (Sapium discolor), km hn rt nhiu.

4.4.3. Kh nng ti sinh thm c

Trong vng, thm gut chim u th, s pht trin mnh m ca thm

gut lm gim i kh nng ti sinh ca cc loi khc. V vy m trong trng

thi thm c th kh nng ti sinh ca cc loi cy bi hay cy g l rt km.

30

4.5. Quy lut phn b cy ti sinh

4.5.1. Phn b s c th theo cp chiu cao

Phn b s cy theo cp chiu cao l mt ch tiu quan trng phn nh

hnh thi ca qun th thc vt v quy lut kt cu lm phn. V phng

din sinh thi hc n biu th cho qu trnh cnh tranh ginh khng gian

sng ca cc c th cng loi hay khc loi. Trong qu trnh nhng c th

no c sc sng tt s vn ln tng trn, nhng c th c sc sng yu s b

o thi.

i vi rng t nhin nhiu tng, cu trc ny rt phc tp, vic nghin

cu cu trc s cy theo cp chiu cao c th nh gi c cu trc tng th

cng nh t l cc loi trong cc tng rng, qua cho ta hiu c quy lut

phn b tn cy trong lm phn.

Nhiu kt qu nghin cu khng nh, s phn tng ca rng theo

chiu thng ng c nh hng n kh nng phng h, chng xi mn

t. Trong rng t nhin a tui hn loi, cu trc tng phn nh s phn

chia nh sng gia cc nhm qun th cy khc nhau v c im sinh thi,

nng lc sinh trng v mc thnh thc. Cu trc tng cn phn nh bn

cht sinh thi ni b h sinh thi, n m phng hng lot cc mi quan h

gia cc tng rng vi nhau, gia cy cao v cy thp, cy cng loi hay

khc loi, cng tui hay khc tui.

Nhiu nh khoa hc kho st phn b s cy theo chiu cao nhiu

mc khc nhau. Nguyn Vn Trng (1983) [47] kho st phn b tn

cy theo 5 cp chiu cao; L Su (1995) kho st phn b s cy theo cp

chiu cao 2 m, 4 m; Trn Cm T (1998) kho st phn b s cy theo cp

chiu cao 2 m. Trong phm vi ti, chng ti kho st phn b s cy, s

loi theo theo Nguyn Vn Trng (1983), phn chia thnh 5 cp chiu cao.

31

Bng 4.4. Phn b s c th theo cp chiu cao

TT Cp chiu cao trung bnh (m) S c th (n)

S lng %

1. I (1-5) 6 3,85

2. II (5,1-10) 94 60,3

3. III (10,1 - 15) 42 26,92

4. IV (15,1-20) 13 8,33

5. V (20,1-25) 1 0,6

th 4.1. Phn b s c th theo cp chiu cao

T kt qu cc s liu phn b cy theo cp chiu cao c trnh by

trong bng 4.4 v th 4.1 cho thy, ng biu din phn b thc nghim

s cy theo cp chiu cao (N/H) c dng mt nh, lch tri v c xu hng

s cy gim dn khi cp chiu cao tng.

cp chiu cao t 1-5 m c 6 c th (chim 3,85%), s c th tng dn

ln v t cc i cp chiu cao t 5,1-10 m vi 94 c th (chim 60,3%).

cp chiu cao t 10,1-15 m c 42 c th (chim 26,92%). cp chiu cao

t 15,1-20 m c 13 c th (chim 8,33%). C 1 c th thuc cp chiu cao t

20,1 -25 m (chim 0,60%).

Theo Nguyn Vn Trng (1983) [47], m hnh rng chun th s cy

tng di phi nhiu hn s cy tng trn k cn nh vy mi m bo

32

tnh k tha lin tc ca c th thuc nhm chiu cao trung bnh s khng gp

kh khn trong vic khi phc v th ca mnh trong qun hp cy g vn

ln lp trn to thnh tng tn chnh ca rng trong tng lai.

Kt qu nghin cu trn y ph hp vi nhng nghin cu ca cc tc

gi khc v ng cong phn b N/H c nh nm ti v tr trong khong

chiu cao t 5,1-15 m nhng s cy tp trung nhiu nht cp chiu cao t

5,1-10 m. iu cho thy, cc trng thi TTV th sinh y ang trong

qu trnh phc hi, chiu cao cn thp v c s tp trung nhiu cy cp

chiu cao nh trong c nhng cy vi c im sinh hc ca mnh khng

th vn cao c na nhng li chn p gy cn tr cho nhng cy c cng

cao hoc nhng cy bn di cn kh nng vn ln chim lnh khng

gian tng trn ca rng.

4.5.2. Phn b s loi theo cp chiu cao

Phn b loi cy theo cp chiu cao l ch tiu quan trng nh gi

qu trnh pht trin ca thm thc vt. Phn b loi cy theo cp chiu cao

cn c quy nh bi c tnh sinh l sinh thi ca cc loi, cc loi cy a

sng thng chim tng trn, cc loi cy a bng v chu bng sinh trng

tng di. i vi rng th sinh, thnh phn ch yu l cc loi cy tin

phong a sng nn cc c th u c xu hng pht trin mnh v chiu cao

cho n khi rng t trng thi thnh thc.

Bng 4.5. Phn b s loi theo cp chiu cao

TT Cp chiu cao trung bnh (m) S loi

S lng %

1. I (1-5) 6 11,76

2. II (5,1-10) 26 50,98

3. III (10,1 - 15) 15 29,41

4. IV (15,1-20) 3 5,88

5. V (20,1-25) 1 1,97

33

th 4.2. Phn b s loi theo cp chiu cao

Kt qu bng 4.5 v th 4.2 cho thy, phn b thc nghim s

loi theo cp chiu cao c dng phn b gim, mt nh chnh lch tri.

Ti cp chiu cao 1-5 m c 6 loi. S loi tp trung nhiu nht cp

chiu cao t 5,1-10 m vi 26 loi. T cp chiu cao 10,1-15 m cn 15 loi.

T cp chiu cao 15,1-20 m c 3 loi, c duy nht 1 loi thuc cp chiu cao

t 20,1 m tr ln.

Nh vy, c im s cy v s loi gim dn khi chiu cao tng ln l

hin tng ph bin trong rng t nhin m nguyn nhn l do q u trnh

cnh tranh v o thi chi phi, ch c nhng loi c sc sinh trng mnh v

chiu cao mi c mt nhng cp chiu cao tip theo.

4.5.3. S phn b s loi theo cp ng knh

i vi rng trng, kh nng sinh trng ca cc c th trong qun th

gn tng ng nhau nn s phn ho v ng knh l khng ln. Nhng

i vi rng t nhin, sc sinh trng ca cc loi cy l hon ton khc

nhau ngay nh trong cng mt loi, nhng c th sng nhng iu kin

khc nhau th tc sinh trng cng khng ging nhau nn s phn ho

v ng knh rt ln khng ch nhng c th trong cng mt loi m c cc

34

c th ca cc loi khc nhau cng nh vy. Ngoi ra s phn ho v ng

knh cn do s khc bit v tui ca cc c th trong qun x gy nn. Kt qu

nghin cu v s phn b s loi theo cp ng knh ca rng th sinh phc

hi t nhin nghin cu c trnh by trong bng 4.6 v th 4.3.

Bng 4.6. Phn b s loi theo cp ng knh

TT Cp ng knh trung bnh (cm) S loi

S lng %

1. II (5,1 10) 27 58,69

2. III (10,1 15) 15 32,61

3. IV (15,1 20) 2 4,35

4. V (20,1 25) 2 4,35

T bng 4.6 v th 4.3 chng ti nhn thy, s phn b s loi theo

nhm ng knh trong khu vc nghin cu rt phc tp, th phn b s

loi/nhm ng knh c xu hng gim dn khi ng knh tng ln. iu

cho thy, vic khai thc v s tc ng qu mc ca con ngi khng

nhng lm gim tr lng m cn gim v phm cht g, tn ti nhiu loi

cy ng knh nh cong queo su bnh, cy g tp gi tr thp.

th 4.3. Phn b s loi theo cp ng knh

35

4.5.4. S phn b s c th theo cp ng knh

ng knh l ch s c bn xc nh th tch ca cy, tr lng, sn

lng lm phn. Mt khc, phn b s cy theo nhm ng knh l mt phn

b tng qut nht khi nghin cu cu trc rng nhit i t nhin hn loi.

Tc gi Nguyn Ngc Lung (1991) [20] cho rng, phn b s cy theo

cp ng knh l mt trong nhng ch tiu quan trng nht quy nh kt cu

lm phn. V vy, nghin cu cu trc phn b s cy theo cp ng knh

phn no nh gi c trng thi rng, gp phn a ra nhng nhn nh v

s pht trin ca rng trong tng lai.

Bng 4.7. Phn b s c th theo cp ng knh

TT Cp ng knh trung bnh (cm) S c th

S lng %

1. II (5,1-10) 106 67,51

2. III (10,1 - 15) 43 27,39

3. IV (15,1-20) 6 3,82

4. V (20,1-25) 2 1,29

th 4.4. Phn b s c th theo cp ng knh

Qua s liu bng 4.7 v th 4.4 cho thy, phn b thc nghim theo

xu hng s cy gim dn khi cp ng knh tng ln, l dng phn b

36

gim. y l dng phn b c trng ca kiu rng th sinh t nhin hn

loi nhit i, dng phn b ny hp vi quy lut chung ca rng t nhin

hn loi nh nhiu tc gi khc cng b.

S c th tp trung ln nht trong cp ng knh 5,1-10 cm vi 106 c

th (chim 67,51%). nhm ng knh t 10,1-15 cm c 43 c th

(chim 27,39%). Nhm ng knh t 15,1-20 cm c 6 c th (chim 3,82%).

Nhm ng knh t 20,1-25 cm c 2 c th (chim 1,29%). Khng c c th no

thuc cc nhm ng knh ln hn 25,1 cm.

Kt qu nghin cu s phn b s cy theo cp ng knh ca khu vc

nghin cu cho thy cng gim nhn chung l nhanh cp ng knh t

5,1-10 cm sang cp ng knh t 10,1-15 cm. Vic s cy gim khi cp

ng knh tng ln hon ton ph hp vi quy lut t nhin, trong tc

gim st ban u t ng knh 10-30 cm c th do o thi t nhin trong

qu trnh cnh tranh hoc cng c th do trong di ng knh c mt s

loi cy khng cn kh nng ln thm c na nn dng li cp ng

knh .

4.5.5. Quy lut tng quan gia chiu cao v ng knh thn cy

Nghin cu quy lut tng quan ca cc i lng c quan tm ca

qun th cy g rng cho php xc nh cc i lng kh o trc tip hoc

iu tra phc tp hn thng qua cc i lng d o. Hn na, cc mi tng

quan ny c th thay i khi cc h sinh thi rng cc giai on pht trin

khc nhau nn cc kt qu nghin cu trn cc i tng khc nhau c th

cho php tng hp a ra quy lut bin i trong qu trnh din th thm thc

vt rng.

Tng quan chiu cao - ng knh (H/D) ca cy g rng c

nghin cu rt nhiu, tuy nhin ch yu vi i tng l cc qun th cy g

ca rng trng min n i M. Prodan (1968); Kramer, Akca (1987).

37

Tng quan H/D ca qun th cy g rng t nhin c nghin cu t

hn. Song, chnh i tng ny rt cn c nghin cu v trong iu kin

rng t nhin, nht l rng t nhin nhit i, rt kh o chiu cao cy. Mt

khc, cn c nhiu nghin cu trn nhiu i tng khc nhau c th

tng hp a ra cc quy lut chung cho mi lin h gia tng quan H/D

v cc yu t khc ca qun hp cy g.

Cc tc gi nghin cu tng quan H/D ca cc qun th cy rng trn

nhng i tng khc nhau u khng nh, gia chiu cao vi ng knh

thn cy tn ti mi quan h cht ch nh M. Prodan (1968), Nguyn

Vn Trng (1983) [47], Kammeisheidt (1994), Wode (2000).

Kammesheidt (1994) khi xy dng m hnh ton nh lng tng

quan H/D ca mt s loi cy g Vnxula s dng cc hm s:

3

1,3 1,3 a*expD b

H v Ha bD D

V i Hi (2008) khi nghin cu rng Vi thuc Ty Bc s

dng hm s: H=a+b*lnD

Khi nghin cu cy rng Ch Mom Ry, Wode (2000) s dng

hm s: H=1,3+D2/(a+b*D+c*D2)

y chng ti phn tch hi quy vi cc s liu thu thp c

v chiu cao v ng knh (cho nhng cy c chiu cao h > 1,3 m). Sau

v th v lp phng trnh hi quy tuyn tnh thc nghim

Bng 4.8. Chiu cao v ng knh trung bnh ca cc loi

STT Tn loi H D S c th (mi)

1 Sn 9,17 7,68 4

2 Kho l nh 8,94 8,33 11

3 Cho 10,46 9,75 35

4 Gin 8,92 7,89 10

38

STT Tn loi H D S c th (mi)

5 Trm chim 8,5 8,35 6

6 Re trng l to 8,57 7,23 11

7 Trm hng 11,5 11,83 2

8 Bi bung 9,42 9,99 5

9 D gai n 9,16 8,63 6

10 Sau sau 11,76 9,3 11

11 Bi li hoa tn 11,17 7,44 8

12 Thnh ngnh nam 7,33 7,22 3

13 Nha rui 4,5 7,6 2

14 Thu tu 4,1 6,27 2

15 Hoc quang 7,37 7,63 3

16 Sm ni 5 6,45 1

17 Hu ay 9,5 8,15 2

18 Si 14,5 12,15 1

19 Th ni 7,7 10,6 1

20 Gi np 7,05 7,5 7

21 Nhi 11,5 15 1

22 C ke 8 10,8 1

23 V 7,6 8,25 1

24 Si 11,2 12,05 1

25 xoan 8,45 8,8 1

26 Lt hoa 10 12 1

27 Sng 9,2 9,67 3

28 Ngi 7,3 9 1

29 Ny 5 cnh 8,4 9,7 1

30 Bp lng 8,6 10,23 2

31 Trm trng 10 12,85 3

39

Bng 4.9. Cc gi tr X , Y , s(x), s(y), h s tng quan mu (r)

Cc thng s X Y s(x) s(y) r

Gi tr 10,17 8,8071 1,9173 3,4513 0,271

Nh vy, h s tng quan mu (r = 0,271) cho thy rng mi tng

quan gia chiu cao v ng knh ca cy l khng cht. Nguyn nhn l do

cc trng thi thm thc vt ti rng th sinh ni y ang trong qu trnh

phc hi. Rng th sinh vi nhiu loi cy, s sinh trng v pht trin ca

cc loi l khc nhau. S cnh tranh ca cc c th ln. V vy, s pht trin

chiu cao khng tng thch vi tng ln v ng knh.

Theo cng thc lp ng hi quy tuyn tnh thc nghim:

y

x

r x SY Y

S x X X

V t bng 4.9, ta xy dng c ng hi quy trung bnh tuyn tnh

thc nghim nh sau:

0,271 3,45138,8071

1,9173 10,17

xy

x x

y = 0,4869 x + 3,8553

40

th 4.5. Mi tng quan gia chiu cao v ng knh

41

4.5.6. Phn b cy ti sinh trn mt t

Qua nghin cu, rng th sinh phc hi lin tc b cht h cc cy g

ln v cy g nh c tn rng, ng thi cc cy tin phong a sng c i

sng ngn n thi k t tiu vong to nn cc khong trng. Ngoi ra nh

hng ca yu t a hnh nh dc cng l nguyn nhn lm cho lp cy

ti sinh trn cc trng thi thm thc vt trong khu vc nghin cu c dng

phn b cm.

4.6. Gii php nhm bo tn a dng thc vt v phc hi rng

H thc vt ti vng nghin cu ang trong qu trnh phc hi v

pht trin. T thc t iu tra nghin cu, chng ti mnh dn xut mt s

gii php nhm gp phn bo tn a dng thc vt nh sau:

Cc cp chnh quyn (tnh Vnh Phc, x Ngc Thanh), v Vin Hn

lm Khoa hc Vit Nam cn c chnh sch u t hn na c v nhn lc ln

kinh ph phc v cng tc bo tn v pht trin h thc vt.

Nng cao nhn thc cng ng bng cc hnh thc: vn ng, tuyn

truyn gio dc thc dn a phng v vic bo v pht trin rng, bin

mi ngi dn thnh mt cn b kim lm; nng cao i sng cho nhn dn

trong khu vc.

Trnh nhng tc ng tiu cc ca con ngi, gia sc: phng chng

la rng, cm cht cy, ph rng, t nng lm ry,...

y mnh quan h hp tc quc t to iu kin tip cn nhng

thng tin mi, phng php mi v h tr kinh ph thc hin cng tc bo tn

a dng sinh hc vng nghin cu.

Xc tin cc bin php k thut lm sinh nhm y nhanh qu trnh

phc hi rng. Cc bc c th l:

42

- Khoanh nui lp cy ti sinh, nht l cc loi c t c th, nh: Sau

sau (Liquidambar formosana), Nhi (Bischofia javanica), Vng anh (Saraca

dives),.. nhm bo v v pht trin tnh a dng sinh hc.

- Khoanh nui cc loi c kh nng ti sinh mnh, nh: Kho hoa

nh (Machilus parviflora), Re trng l to (Phoebe tavoyana), Gin (Xylopia

vielana), Cho (Engelhardtia roxburghiana) nhm xy dng cc m hnh

u hp thc vt phc v cng tc nghin cu khoa hc v tham quan du

lch.

- Trng b sung cc loi cy c gi tr kinh t ph hp vi iu kin t

nhin ca vng nghin cu, nh: Sn (Toxicodendron succedanea), B

(Styrax tonkinensis)... nhm pht trin kinh t a phng.

- Tin hnh nh gi nh k mi hot ng lin quan n cng tc bo

tn, nhm nh gi kt qu t c cc iu chnh ph hp vi thc t.

43

KT LUN V KIN NGH

KT LUN

Theo khung phn loi ca UNESCO (1973), thm thc vt rng ti x

Ngc Thanh, th x Phc Yn, tnh Vnh Phc l kiu Rng kn thng xanh

ma ma nhit i a hnh thp.

Kt qu iu tra cho thy rng nguyn sinh trn khu vc nghin cu

b ph hu hon ton, thay th vo l cc trng thi thm thc vt th sinh

nhn tc t thm c, thm cy bi n rng th sinh phc hi t nhin hay

rng trng nhn to.

T thnh loi cy ti sinh trong khu vc nghin cu, bc u ghi

nhn 89 loi cy ti sinh thuc 32 h: trong c 29 loi cy g ln, 27 loi

cy g nh, 30 loi cy bi, 2 loi dy leo.

Di tn rng th sinh thng k c 46 loi cy ti sinh. Trong

c 25 loi cy g vi cy trng thnh t chiu cao 6 m tr ln (chim

49,06%); 18 loi l cy bi v g nh (chim 51,04 %). T thnh loi cy ti

sinh trong thm cy bi ch yu l cc loi cy chu kh hn. T thnh loi

cy trong thm c c s lng loi cy ti sinh t nht.

Qua nghin cu, kt cu t thnh loi ca c rng kn v rng tha ch

yu l cc loi cy tin phong a sng mc nhanh. Cc loi cy g ln c gi

tr t. T thnh loi cy ti sinh trong thm cy bi ch yu l cc loi cy

chu kh hn. Trong trng thi thm c, Gut (Dicranopteris linearis) chim

u th vi cc qun th mc dy c to thnh lp dy ti 1 m che ph kn

mt t.

Trng thi rng th sinh, kh nng ti sinh ca mt s loi kh cao nh;

Cho (Engelhardtia roxburghiana), Lu (Psychotria rubra). Trng thi

thm cy bi l Mua (Melastoma normale), Sim (Eupatorium odoratum), Ch

44

(Camellia sinensi). Trong trng thi thm c kh nng ti sinh ca gut chim

u th, kh nng ti sinh ca cy g km.

Phn b s cy theo cp ng knh (phn b N/D) c dng phn b

gim; S loi theo cp ng knh gim dn khi ng knh tng ln.

Tng quan chiu cao ng knh c dng tuyn tnh. xc nh c

phng trnh tng quan chiu cao ng knh ca rng th sinh, phng

trnh c dng sau: y = 0,4869 x + 3,8553.

Qua nghin cu, lp cy ti sinh trn cc trng thi thm thc vt trong

khu vc nghin cu c dng phn b cm.

xut cc bin php bo v v pht trin rng, trong cc gii

php khoa hc k thut gm thc hin cc bin php xc tin ti sinh rng,

trng b sung cc loi cy mc ch nng cao gi tr rng phc hi.

KIN NGH

- Do thi gian v iu kin nghin cu c hn, ti mi ch tin hnh

trn phm vi hp. V vy, chng ti cho rng cn c nhiu nghin cu tip

theo nh gi ton din kh nng ti sinh t nhin ti khu vc nghin cu.

- i su nghin cu nh hng ca cc nhn t n mc ti sinh t

nhin ca thm thc vt v qu trnh ti sinh ca tt c cc nhm dng sng

bao gm c cy bi, cy tho v cy leo c y cn c cho vic khoanh

nui ti sinh rng ti khu vc nghin cu.

45

TI LIU THAM KHO

Ting Vit

1. Nguyn Tin Bn (1997), Cm nang tra cu v nhn bit cc h thc vt

ht kn Vit Nam, 532 tr., Nxb Nng nghip, H Ni.

2. Nguyn Tin Bn (ch bin) & nnk. (2003), Danh lc cc loi thc vt

Vit Nam, tp II, 1203 tr., Nxb Nng nghip, H Ni.

3. Nguyn Tin Bn (ch bin) & nnk. (2005), Danh lc cc loi thc vt

Vit Nam, tp III, 1248 tr., Nxb Nng nghip, H Ni.

4. Baur G.N. (1976), C s sinh thi hc ca kinh doanh rng ma, Nxb

Khoa hc k thut, H Ni. (Ngi dch: Vng Tn Nh).

5. B khoa hc v Cng ngh (2007), Sch Vit Nam, Phn II. Thc vt,

412 tr., Nxb KHTN & CN, H Ni.

6. L Ngc Cng (2002), Nghin cu qu trnh ti sinh phc hi rng bng

khoanh nui trn mt s thm thc vt Thi Nguyn, Lun n Tin s

Sinh hc, H Ni.

7. L Xun Cnh (1998), Ton Sinh thi. Gio trnh cao hc, Vin Sinh thi

v Ti nguyn Sinh vt, H Ni.

8. inh Quang Dip (1993), Gp phn nghin cu tin trnh ti sinh t nhin

rng Khp Easup, c Lc, Lun n PTS khoa hc Nng nghip, H

Ni.

9. Trn nh i, Hu Th, Phm Huy To, L ng Tn (1998),

Nghin cu kh nng ti sinh t nhin mt s vng t trng i trc

Sn La, Thng tin khoa hc k thut Lm nghip, 1-2, tr. 15-17.

10. Nguyn Vn u (2002), Nghin cu phc hi rng t nhin ti Tn Lp,

ng Xoi tnh Bnh Phc, Kt qu nghin cu khoa hc cng ngh

Lm nghip giai on 1996-2000, Nxb Nng nghip, H Ni.

46

11. Ng Quang , Triu Vn Hng, Phng Ngc Lan, Nguyn Hu Vnh, Lm

Xun Sanh, Nguyn Hu Lc (1992), Lm sinh hc, Nxb Nng Nghip,

H Ni.

12. Ph c nh (1995), Kh nng phc hi rng Thng 3 l sau nng ry

Lm ng, Tp ch Lm nghip, (3), 14.

13. Chu c (2001), M hnh ton cc h thng sinh thi, Nxb i hc Quc

gia H Ni.

14. V Tin Hinh (1991), V c im ti sinh ca rng t nhin, Tp ch

Lm nghip, (2), 3-4.

15. V Tin Hinh (2003), Sn lng rng, Nxb Nng nghip, H Ni.

16. IUCN, UNDP v WWF(1993), Cu ly Tri t Chin lc cho cuc

sng bn vng, Nxb Khoa hc v K thut, H Ni.

17. Trn Kin, Phan Nguyn Hng (1990), Sinh thi hc i cng, Nxb

Gio dc, H Ni.

18. Phng Ngc Lan (1996), Lm sinh hc, Tp 1, Nxb Nng nghip, H Ni.

19. Phan K Lc (1985), Th vn dng bng phn loi UNESCO xy dng

khung phn loi thm thc vt Vit Nam, H Ni.

20. Nguyn Ngc Lung, Ph c nh, o Cng Khanh, Trnh Khc Mi

(1993), Quy lut ti sinh phc hi sau nng ry trong pht trin kinh

t mi trng bn vng vng ni cao, Ti liu Hi tho Khoa hc m

hnh pht trin Kinh t-Mi trng, H Ni.

21. Nguyn Ngc Lung, Lm Phc C (1994), Bo v khoanh nui v phc

hi rng, Tp ch Lm Nghip, (10), 6-7.

22. Trn nh L (2003), Gio trnh sinh thi thm thc vt (chuyn sau

i hc), Vin Sinh thi v Ti nguyn sinh vt.

23. Trn nh L (2007), H sinh thi g i cc tnh Bc Trung B, Nxb KH

& CN, Vin KH v CN Vit Nam.

47

24. Trn nh L, Hu Th (1995), Phc hi rng bng khoanh nui

Vit Nam, Tuyn tp cc cng trnh nghin cu Sinh thi v Ti

nguyn sinh vt, Nxb Khoa hc v K thut, H Ni.

25. Trn nh L, Hu Th, H Vn Tu, L ng Tn (1995), Nghin

cu xc nh din tch v h thng bin php k thut cho vic khoanh

nui phc hi rng, Bo co ti KN 03 11, H Ni.

26. Dng Thnh Mu (1996), Th nghim ti sinh rng t nhin vng u

ngun Sng , Hi tho v Nng nghip v Nng lm kt hp trn

t dc Vit Nam, Vnh Ph.

27. Hong Kim Ng (1985), nh hng ca cng khai thc n kt cu

v ti sinh rng chuyn canh tr m, Trng i hc Lm nghip,

Thng tin KHKT, (2), 4-12.

28. Odum E.P. (1978), C s Sinh thi hc, Tp 1, Nxb i hc v THCN, H

Ni.

29. V Xun Phng (ch nhim) & nnk. (2001), Kt qu nghin cu h thc

vt ti Trm a dng sinh hc M Linh, ti cp c s, Vin Sinh

thi v Ti nguyn sinh vt, H Ni

30. Nguyn Hng Qun (1984), Kt hp cht ch khai thc vi ti sinh nui

dng rng, Tp ch Lm Nghip, (7), 18-21.

31. Richards P.W. (1964, 1967, 1968), Rng ma nhit i, Tp I, II, III

(Ngi dch: Vng Tn Nh), Nxb Khoa hc v K Thut, H Ni.

32. Phm nh Tam (1987), Kh nng ti sinh di tn ca cc dng rng

th sinh vng Hng Sn, Ngh Tnh, Thng tin Khoa hc K thut

Lm nghip, Vin khoa hc Lm nghip Vit Nam, 23 26.

33. L ng Tn (2000), Nghin cu qu trnh phc hi t nhin mt s qun

x thc vt sau nng ry ti Sn La phc v cho khoanh nui, Lun

n Tin s Sinh hc, H Ni.

48

34. Nguyn Vn Thm (1992), Nghin cu qu trnh ti sinh ca Du Song

Nng (Dipterocarpus dyeri Pierre) trong rng kn m thng xanh v

na rng l nhit i ma m ng Nai nhm xut bin php khai

thc- ti sinh v nui dng rng, Lun n PTS Nng nghip, Vin

Khoa hc Lm nghip Vit Nam, H Ni.

35. Nguyn Ngha Thn (2004), H sinh thi rng nhit i, 248 tr., Nxb i

hc quc gia H Ni.

36. Nguyn Ngha Thn (2007), Cc phng php nghin cu thc vt, 171

tr., Nxb i hc quc gia H Ni.

37. Trn Xun Thip (1996), nh gi hiu qu ca phng thc khai thc

chn ti Lm trng Hng Sn, H Tnh, Lun n Ph tin s, H Ni.

38. Phm Ngc Thng (2002), Nghin cu qu trnh ti sinh t nhin v

xut mt s gii php k thut lm sinh phc hi rng sau nng ry

hai tnh Thi Nguyn v Bc Kn, Lun n Tin s Nng nghip, H Ni.

39. Nguyn Vn Thng (1991), Bc u tm hiu tnh hnh ti sinh t

nhin mt s khu rng Min Bc Vit Nam, Mt s cng trnh 30

nm iu tra quy hoch rng 1961-1991, Vin iu tra Quy hoch

rng, H Ni.

40. Trng Th Thm (2003), Nghin cu ti sinh t nhin di tn rng th

sinh phc hi t nhin ti Trm a dng sinh hc M Linh - Vnh

Phc, Lun vn thc s sinh hc, Trng i hc S phm H Ni 2.

41. inh Th Th (2013), Nghin cu tnh a dng thc vt ca rng th sinh

phc hi t nhin ti Trm a dng Sinh hc M Linh Vnh Phc,

Lun vn thc s sinh hc, Trng i hc S phm H Ni 2.

42. Hu Th, Trn nh L, H Vn Tu, L ng Tn (1995), Nghin

cu nng lc ti sinh t nhin thm thc vt rng trong cc trng thi

thc b khc nhau Vit Nam, Tuyn tp cc cng trnh nghin cu

Sinh thi v Ti nguyn sinh vt, Nxb Khoa hc v K thut, H Ni.

49

43. Ng Vn Trai (1995), Ti sinh rng v cc bin php lm sinh phc hi

rng, Vin iu tra qui hoch rng, B Lm nghip.

44. Thi Vn Trng (1978), Thm thc vt rng Vit Nam, Nxb Khoa hc v

K thut, H Ni.

45. Thi Vn Trng (2000), Nhng h sinh thi rng nhit i Vit Nam,

Nxb Khoa hc v K thut, H Ni.

46. Nguyn Vn Trng (1993), My vn c s sinh thi trong ti sinh

rng, Tp ch Lm nghip, (1), 2-3.

47. Nguyn Vn Trng (1983), Quy lut cu trc rng g hn loi, Nxb

Khoa hc v K thut , H Ni.

48. Thi Vn Trng (1998), Nhng h sinh thi rng nhit i Vit Nam, Nxb

Khoa hc v K Thut, Thnh Ph H Ch Minh.

49. Nguyn Th Hi Yn (2013), Nghin cu cu trc rng ti sinh phc hi

t nhin ti Trm a dng sinh hc M Linh - Vnh Phc, Lun vn

thc s sinh hc, Trng i hc S phm H Ni 2.

Ting Anh

50. Lamprecht H. (1989), Silvicultare in Troppics, Eschborn.

51. UNESCO (1973), International classfication and mapping vegetation,

Paris.

DANH LC CC LOI THC VT

TI KHU VC NGHIN CU

STT Tn khoa hc Tn vit nam Dng

sng

gp

1.ALTINGIACEAE H T hp

1. Liquidambar formosana Hance Sau sau Gt ----

2.ANACARDIACEAE H Xoi

2. Allospondias lakonensis (Pierre) Stapf. Giu gia xoan Gn -

3. Choerospondias axillaris (Roxb.) Burtt.

& Hill

Xoan nh Gt -

4. Dracontomelon duperreanum Pierre Su Gt --

5. Rhus chinensis Muell. Mui Gn ----

6. Toxicodendron succedanea (L.) Mold. Sn, Sn rng Gn ----

3.ANNONACEAE H Na

7. Desmos chinensis Lour. Hoa d thm B ---

8. Xylopia vielana Pierre Gin Gt --

4.APOCYNACEAE H Trc o

9. Wrightia pubescens R. Br. Thng mc lng Gn ---

5.AQUIFOLIACEAE H Trm bi

10. Ilex rotunda Thunb. Bi l trn Gn --

6.ASTERACEAE H Cc

11. Xanthium strumarium L. K u nga B --

12. Eupatorium odoratum L. C lo C ---

7.BIGNONIACEAE H inh (Chm t)

13. Markhamia stipulata (Wall.) Seem. ex

Schum. K ui nhng

Thit inh, inh Gl -

8.BURSERACEAE H Trm

14. Canarium album (Lour.) Raeusch. Trm trng Gl ---

15. Canarium tonkinense Engl. Trm chim Gl ---

9.CAESALPINIACEAE H Vang

STT Tn khoa hc Tn vit nam Dng

sng

gp

16. Bauhinia sp. Mng b B --

17. Saraca dives Pierre Vng anh Gl --

10.DAPHNIPHYLLACEAE H Vai

18. Daphniphyllum calycinum Benth. Vai trng Gn --

11.DILLENIACEAE H S

19. Dillenia heterosepala Finet et Gagnep. Lng bng Gn ---

20. Tetracera scandens (L.) Merr. Chc chu Dl ---

12.EBENACEAE H Th

21. Diospyros eriantha Champ. ex Benth. Th ni, Th l ni Gl --

13.ELAEOCARPACEAE H Cm

22. Elaeocarpus griffithii (Wigh.) A. Gray. Cm tng Gt --

14.EUPHORBIACEAE H Thu du

23. Acalyppha australis L. Tai tng l hoa B ---

24. Alchornea rugosa (Lour.) Muell.-Arg. om m om m B --

25. Antidesma ghaesembilla Gaerdn. Chi mi Gn --

26. Aporosa dioica (Roxb.) Muell.-Arg. Thu tu Gn ----

27. Bischofia javanica Blume Nhi Gl -

28. Breynia fruticosa (L.) Hook. f. B cu v B ---

29. Claoxylon sp. Lc mi l di Lc mi Gn ---

30. Croton tiglium L. Ba u Gn ---

31. Glochidion eriocarpum Champ. Bt ch lng Gn ---

32. Mallotus apelta (Lour.) Muell.- Arg. Bc trng Gn ---

33. Mallotus metcalfianus Croiz Ba bt B ---

34. Phyllanthus emblica L. Me rng Gn ----

35. Phyllanthus urinaria L. Ch rng ca B ---

36. Ricinus communis L. Thu du B -

37. Sapium discolor (Benth.) Muell.-Arg. Si ta Si Gn --

15.FABACEAE H u

38. Dalbergia sp. Trc Gt -

STT Tn khoa hc Tn vit nam Dng

sng

gp

39. Derris aff. alborubra Hemsl. Dy mt, Cc kn

trng

Dl --

40. Ormosia balansae Drake Rng rng Gn --

16.FAGACEAE H D

41. Castanopsis indica (Roxb.) A. DC. D gai n Gt --

42. Lithocarpus sp. Si Gt --

17.HYPERICACEAE H Ban

43. Cratoxylum cochinchinensis (Lour.)

Blume Thnh ngnh nam

Thnh ngnh nam Gn ---

18.JUGLANDACEAE H H o

44. Engelhardtia roxburghiana Wall. Cho, Cho n Gt ---

45. Engelhardtia spicata Lesh. & Blume Cho lng ---

19.LAURACEAE H Long no

46. Actinodaphne pilosa (Lour.) Merr. Bp, Bp lng Gt --

47. Litsea umbellata (Lour.) Merr. Bi li hoa tn Gn ---

48. Litsea verticillata Hance Bi li vng Gn ---

49. Machilus parviflora Meisn. Kho, Kho hoa nh Gt ---

50. Phoebe tavoyana (Meisn.) Hook. f. Re trng l to ----

20.MALVACEAE H Bng

51. Sida rhombifolia L. K hoa vng B ---

52. Urena lobata L. K hoa o B ---

21.MELASTOMATACEAE H Mua

53. Medinilla assamica (Clarke) C. Chen Mua leo B ---

54. Melastoma normale D. Don Mua, Mua thng B ----

55. Melastoma sanguineum Sims. Mua b B ----

56. Memecylon edule Roxb. Sm b B ---

22.MELIACEAE H Xoan

57. Aglaia spectabilis (Miq.) Jain Gi np Gl -

58. Chukrasia tabularis A. Juss. Lt hoa Gl -

STT Tn khoa hc Tn vit nam Dng

sng

gp

59. Melia azedarach. L. Xoan Gt -

23.MIMOSACEAE H Trinh n

60. Mimosa pigra L. Trinh n B ----

24.MORACEAE H Du tm

61. Ficus auriculata Lour. V Gt --

62. Ficus hispida L. f. Ngi Gt --

25.MYRISTICACEAE H Mu ch

63. Knema globularia (Lamk.) Warrb. Mu ch Gt --

26.MYRSINACEAE H n nem

64. Ardisia aciphylla Pit. Cm ngui l nhn B ----

65. Ardisia quinquegona Blume Cm ngui nm cnh B --

66. Maesa perlarius (Lour.) Merr. n nem B ----

27.MYRTACEAE H Sim

67. Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk. Sim Sim B ----

68. Cleistocalyx operculatus (Roxb.) Merr. Sn thuyn Vi Gt --

28. OLEACEAE H Nhi

69. Osmanthus fragrans (Thunb.) Lour. Hoa mc B

29.RHAMNACEAE H To

70. Ziziphus oenoplia (L.) Mill. To di B -

30.RUBIACEAE H C ph

71. Mussaenda glabra Vahl. Bm bc B ---

72. Psychotria rubra (Lour.) Poir. Lu B ----

73. Psychotria serpens L. Lu b B ---

74. Psychotria silvestris Pitard. Lu rng B --

75. Randia spinosa (Thunb.) Poir. Gng tu h B ---

76. Wendlandia paniculata (Roxb.) DC. Hoc quang Hoc quang Gn ----

31.RUTACEAE H Cam

77. Acronychia pedunculata (L.) Miq. Bi bung Gn --

78. Clausena sp. Hng b Gn -

STT Tn khoa hc Tn vit nam Dng

sng

gp

79. Euodia lepta (Spreng) Merr. Ba chc B ----

80. Micromelum hirsutum Oliv. Mt tru Gn ---

81. Zanthoxylum rhetsa (Roxb.) DC. Sn, Sn hi/gai Gn -

32.STERCULIACEAE H Trm

82. Helicteres angustifolia L. Thu kn l hp B ----

83. Helicteres hirsuta Lour. Thu kn lng B ----

84. Sterculia lanceolata Cav. Sng Gn --

85. Sterculia sp. Trm Gn -

33.STYRACACEAE H B

86. Styrax tonkinensis (Pierre) Craib. ex

Hartwiss B

B Gt ----

34.THEACEAE H Ch

87. Camellia sinensis (L.) Kurtze Ch, Tr B ---

35.TILIACEAE H ay

88. Microcos paniculata L. C ke Gn --

36.ULMACEAE H Du

89. Trema orientalis (L.) Blume Hu ay Gt ---

HNH NH MT S TRNG THI THM THC VT

TI KHU VC NGHIN CU