Đừng để nước đến chân mới nhảy - sachvui.com · Tôi thường hỏi một nhóm lớn về lần cuối cùng họ cùng nhau thảo luận cách làm việc. Ngoài

ĐừngđểnướcđếnchânmớinhảyEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

ThếgiớimàchúngtalàmviệcngàynaykhôngphảilàthếgiớicủaMichelangelo,MarieCurie,ErnestHemingway,haythậmchílàcủaPaulRand.Đólàmộtthếgiớimới,đượcchắpcánhbởihàngloạtcôngnghệmớiliêntiếptiếpramắtngườisửdụng–mộtthếgiớigiữchocánhcửasiêuhìnhphíatrướcluônrộngmở,nơibấtcứaicũngcóthểthìthầmvàotaichúngta,nơi“phòngriêng”khôngcòncónghĩalàhoàntoànmộtmình.

Ngàynaychúngtaphảiđốimặtvớidòngchảykhôngngừngnghỉcủatiếngcòihú,tiếngđộngcơ,tiếngbáotinnhắnhaynhắcnhở.Khiyêucầubứcthiếtđócuốnchúngtađitheohướngnàyhayhướngkhác,việctìmmộtkhônggiantậptrungvàcânbằngchosựsángtạocàngtrởnênkhókhăn.

Xemxéttháchthứcnày,Đừngđểnướcđếnchânmớinhảycủa99Utậphợpnhữnghiểubiếtxoayquanhbốntậpkỹnăngcốtlõicóthểgiúpbạntiếnđếnthànhcông:xâydựngthóiquenhàngngàyvữngchắc,thuầnhóacáccôngcụ(trướckhichúngchếngựbạn),tìmkiếmsựtậptrungtrongthếgiớinhiềuphântánvàmàisắctưduysángtạo.

Vớicáchtổchứcmỗichươngbànvềmộtlĩnhvựctrọngtâm,chúngtôiđãmờicácnhómchuyêngiavànhàsángtạodàydạnkinhnghiệm–SethGodin,StefanSagmeister,TonySchwartz,GretchenRubin,DanAriely,LindaStone,StevenPressfieldvànhiềungườikhác–chiasẻýkiếnchuyênmôncủahọ.Mụctiêucủachúngtôilàtiếpcậncácvấnđềvànhữngcuộcchiếnđấucủathếgiớicôngviệcmớitừnhiềugócđộ.

Vìmỗichúngtalàmộttậphợpnhữngưuđiểm,khuyếtđiểmvànănglựcthấuhiểuđộcnhấtnênviệcquyđịnhmộtcáchtiếpcậnduynhấtđểđạtkếtquảchotấtcảmọingườilàđiềukhôngthể.Giảiphápdànhchobạnsẽluônlàcủariêngbạn–sựkếthợpcácchiếnlượctheođặctínhriêngdựatrênyêucầucôngviệc,thóiquenvàsởthích.

Thayvìđặtramộthệthốngápdụngchotấtcảmọingười,chúngtôi

đemđếnmộtcuốnsáchgiảitrígồmnhữngbàithựchànhtốtnhấtđểtạonênthànhquảtuyệtvời.Chúngtôihyvọngnhữnghiểubiếtnàykếthợpcùngnhau,sẽgiúpbạnthayđổitưduy,xácđịnhlạitiếntrìnhcôngviệcvàthúcđẩyviệchoànthànhnhữngýtưởngđángkinhngạchơnnữa.

—JocelynK.Glei,Tổngbiêntập,99U

99Ulàgì?Từlâu,giớisángtạochỉtậptrungtạoraýtưởngmàquênthựchiện

cácýtưởngđó.NhưThomasEdison,nhàphátminhhuyềnthoại,từngnói,“Thiêntàilà1%làtríthôngminhvà99%laođộngcầncù.”Đểbiếnnhữngýtưởngthànhhiệnthực,chúngtaphảihànhđộng,thửnghiệm,thấtbại,rútkinhnghiệm,sửachửavàhọchỏitừnhữngđiềucơbảnhàngngày.

99UlànỗlựccủaBehancenhằmcungcấp“phầnchươngtrìnhcònthiếusót”đểthựctiễnhóaýtưởng.ThôngquatrangwebđoạtgiảiWebby,cácsựkiệnnổitiếngvànhữngcuốnsáchbánchạynhấtcủamình,chúngtôichiasẻnhữnghiểubiếtthựctếvàcótínhđịnhhướnghànhvicủacácnhànghiêncứuhàngđầuvànhàsángtạocótầmnhìn.

Ở99U,chúngtôikhôngđemđếnchobạnthêmýtưởngmàmuốntruyềnchobạnkhảnăngthựchiệnnhữngýtưởngbạnđãcó.

S

Trangbịlạichomộtkỷnguyênlàmviệcmới

ScottBelsky,nhàsánglậpBehance&tácgiảcủacuốnsáchBiếnýtưởngthànhhiệnthực

ẵnsàngtậptrungcaođộđểtiếpnhậncáchiểubiếtsâusắclàmộtquátrìnhkhaisángvàkhókhăn.Ítnhất,đólàkinhnghiệmcủariêngtôi.ViệcduyệtlạibảnthảobanđầucủaĐừngnướcđếnchânmớinhảyđãgợitrongtâmtrítôinhữngmốibậntâmrõràngvềhiệuquảcôngviệcvàvềnhậnthứccủachínhtôi.

Nhữngnhậnthứcmớimẻnàygiúptôinhậnraphầnlớnnănglượngquýgiánhấtcủamìnhđãbịlãngphíbởinhữngthóiquenxấumàkhônghềhaybiết.Việcthựchiệncáccôngviệchàngngàyđãrơixuốngtớiđiểmmàtôiphómặcbảnthânchomọithứxungquanh–tấtcảmọithứngoạitrừnhữngmụctiêuvàsởthíchthậtsựcủatôi.

Rõràngtôiđãbỏbêviệcquảnlýthờigiancủamìnhquálâutrongmôitrườnglàmviệcthayđổichóngmặt.Chỉtrongvàinămtrởlạiđây,nhiềuthứđãthayđổi:Lịchlàmviệcvàcáctàiliệucủatôitấtcảgiờđâyđềutanbiến.Tôicónhiềucôngcụ,ứngdụng,thiếtbịthôngbáo,nhắcnhởvàtiệníchhơnbaogiờhết.Khônghềđịnhtrước,kếtquảcôngviệccủatôiđãthayđổibởitôicóthểlàmviệctạibấtcứđâu.Đồngthời,tôibịmắckẹttrongtìnhtrạnglàmviệcquầnquậtnhưngkhôngbaogiờđánhgiácôngviệc.Nếubạntiếptụcmộttròchơimàkhônghềcómộtgiờnghỉgiảilao,bạnsẽbắtđầuchơitồiđi.

Tấtnhiên,nhàlãnhđạovĩđạinàocũngphảiđốimặtvớicơnácmộngcủamìnhvàchiếnthắngnó.Tôivẫnluônbiếtđiềunày,nhưngtôiđãkhôngnhậnracácvấnđềhiệntạicủachínhmình.Ngàynaycáccơnácmộngcàngtrởnênkhónhậnbiếthơn:Chúnglànhữngphiềnnhiễuhàngngày,nhữngđiềunhỏnhặtnhưngcóthểtướcđicủachúngtatiềmnăngthựchiệnnhữngcôngviệclớnlao.

Nhìnnhậnvấnđề

Tôiđãdànhphầnlớnsựnghiệpcủamìnhđểthúcđẩymạnhmẽhoạtđộngkinhdoanhtronglĩnhvựccôngnghiệpsángtạo.TrongsuốtcácchuyếncôngtácchoBehancevàtrongquátrìnhnghiêncứuđểtìmýtưởngchocuốnsáchBiếnýtưởngthànhhiệnthực,tôiđãtròchuyệnvớivôsốcánhânvàcácđộingũsángtạovềdựánvàsựnghiệpcủahọ.Cùngvớinhữngnhàthiếtkế,câybútvàdoanhnghiệpkhác,tôiđãủnghộviệcxôngxáotrongsảnxuấtvàkỹnăngquảnlýđểthúcđẩycácýtưởngđơmhoakếttrái.Châmngôncủatôiluônlà,“Vấnđềkhôngnằmởcácýtưởngmàởviệcbiếnchúngthànhhiệnthực”.

Tôithườngđượcmờiđếnphátbiểutạicáchộithảovàcáccôngtyvềchủđề“sángtạo”.Tôiluônđáplạihọbằngcâuhỏimởđầu,“Anh/chịcóýtưởnggìkhông?”.Câutrảlờihầunhưluônlà“Có,nhưng…”theosaulàhàngloạtnhữngtrởngạinhư:“Chúngtôilàmviệctrongmộtcôngtylớnvàthậtkhóđểtheođuổinhữngýtưởngmới”,“chúngtôibịquátảivớinhữngviệchàngngàyvàphảivậtlộnđểcôngviệcmớicótiếntriển”hay“Sếptôiđòihỏiphảicósángkiếnnhưnglạiluôncảntrởsángkiến.”

Khimọingườimuốnnóivềsángtạo,nhữnggìhọđangthựcsựtìmkiếmlàsựgiúpđỡđểthựchiện,cáchđểhànhđộnghiệuquảhơn.Mộtkhibảnchấtvấnđềtrởnênrõràng,tráchnhiệmnhanhchóngđượcquysangmôitrườnglàmviệc.Côngtynàyquálớnhoặcquánhỏ.Banquảnlýđanglàmhỏngmọithứ.Haylàdo“quytrình”cảntrở.

Đãđếnlúcchúngtaphảingừngđổlỗichomôitrườngxungquanhvàbắtđầunhậnlấytráchnhiệm.Khikhôngnơilàmviệcnàohoànhảo,nhữngtháchthứcnghiêmtrọngnhấtcủachúngtalạicơbảnvàcánhânhơnnhiều.Cáchthứclàmviệccủamỗicánhânhoàntoànquyếtđịnhchúngtalàmgìvàlàmđiềuđótốtnhưthếnào.Cụthểlàthóiquenhàngngày(hoặcthiếuđiềutrên),khảnănglàmviệcchủđộngthayvìphảnứngvàkhảnăngtốiưuhóacácthóiquenlàmviệcmộtcáchhệthốngtrongthờigiandài–tấtcảquyếtđịnhkhảnăngcủachúngtatrongviệcbiếnýtưởngthànhhiệnthực.

Đừngthựchiện,hãycảithiệnviệcbạnlàm!

Tôithườnghỏimộtnhómlớnvềlầncuốicùnghọcùngnhauthảoluậncáchlàmviệc.Ngoàimộtvàiđềcậpvềmộtcuộchọpgặpmặttrựctiếphàngnăm,tôithườngnhậnđượcnhữngcâutrảlờivôgiátrị.Tạisao?Mọingườiđềuquábậnrộnvớicôngviệcđểcóthểdừnglạivàthực

hiệnmộtsốthayđổitrongcáchhọtiếnhànhcôngviệc.Tôichưabaogiờthấymộtđộithểthaonàolạikhôngcómộtcuộchộiýriêngnhưngchúngtavẫntiếptụclàmviệchàngtháng,nếukhôngmuốnnóilàhàngnăm–vớicáckháchhàngvàđồngnghiệp–màkhôngbaogiờdừnglạimộtbướcđểnhậnđịnhtìnhhìnhvàcảithiệnphươngpháp.

Ởphươngdiệncánhân,chúngtathậmchícòntệhơn.Chúngtakhôngbaogiờcócuộchọptrựctiếpvớichínhmình.Hiếmkhitangừngviệcđanglàmđểsuynghĩvàđiềuchỉnhvềcáchmìnhthựchiện.Vấnđềlớnnhấtcủamộtthóiquenlàbạnthựchiệnnómàkhônghềcóýthứcgìvềnó.Cácthóiquenxấuthâmnhập,đặcbiệtkhichúngtacốgắngthíchnghimộtcáchtựnhiênvớimôitrườnglàmviệcthayđổichóngvánhvàcuốicùngchúngtaphómặcbảnthânchomọithứxungquanh.

Kỷnguyêncủaluồngcôngviệcđốiphó

Vấnđềlớnnhấtchúngtaphảiđốimặthiệnnaylà“luồngcôngviệcđốiphó”.Chúngtađãsốngmộtcuộcđờigặmnhấmtấtcảnhữnghộpthưđiệntửxungquanh,cốgắngduytrìsựsinhtồnbằngcáchđáplạivàđốiphóvớinhữngthứmớimẻnhất:e-mail,tinnhắn,tweet,v.v...

Thôngquamốikếtnốiliêntụcđó,chúngtangàycàngnghiêngtheohướngđốiphóvớinhữngthứxảyđếnvớimình,hơnlàchủđộngthựchiệnnhữnggìquantrọngnhất.Cungcấpthôngtinvàkếtnốiđãtrởthànhbấtlợibởicơnlốccôngnghệnàychiếmmấtkhônggiansuynghĩvàhànhđộng.

Trongcáccuộcthảoluận,bạnsẽthấycáclốitắtvàkếtquảdiệukìcủathờihiệnđạiluônphảitrảgiáđắt.Đểpháttriểntốttrongthờiđạicôngviệcmới,chúngtabuộcphảiđặtcâuhỏivềcácchuẩnmựcvàcáigọilàhiệuquả–cáiđãlấndầnvàocuộcsốnghàngngàycủachúngta.

Đãđếnlúctốiưuhóa

Chúngtacầnphảisuynghĩlạivềtiếntrìnhcôngviệccủamìnhtừcănbản.Cómộtnghịchlýlàchínhbạnnắmgiữvấnđềvàgiảiphápchocáctháchthứchàngngàycủamình.Bấtkểnơinàobạnlàmviệchayhệthốngcơcấukinhkhủngquấyrầycôngviệccủabạn,tâmtrívànănglượngcủabạnlàcủachínhbạnvàchỉcủariêngbạn.Bạncóthểhysinhnhữngthóiquenhàngngàyvàtiềmnăngcôngviệccủamìnhchonhững

gánhnặngđangbủavây.Hoặcbạncóthểkiểmtracáchlàmviệccủamìnhvànhậnlấytráchnhiệmsửachữanó.

Cuốnsáchnàymangđếnchobạnnhữngkiếngiảisâusắcvàgiátrịcủaviệctốiưuhóanhịpđiệuhàngngày.Bạnsẽthấyrằngthóiquenlàmviệccủamìnhđãbịphómặcđểthíchnghivớimôitrườngxungquanh,hơnlàđểđápứngsởthíchcủachínhbạn.Hãysửdụngcuốnsáchnàynhưmộtcơhộiđểđánhgiálạimọithứ.Hãydừnglạigiữadòngcôngviệckhôngngừngnghỉđểđánhgiácáchbạnthựchiệnnó.

Chỉbằngcáchcótráchnhiệmvớithóiquenhàngngàycủamìnhbạnmớicóthểthựcsựtácđộngtớinhữnggìquantrọngnhất.Tôichúcbạnxâydựngmộtthóiquentốtbằngcáchbướcrakhỏinó,tìmthấymụctiêucủamìnhbằngcáchvượtlênkhỏinhữngthứtạpâmkhôngdứt,màigiũanănglựcsángtạobằngcáchphântíchnhữnggìthựcsựquantrọngnhấtkhinóxảyđếnđểbiếnýtưởngcủabạnthànhhiệnthực.

Đ

1.XâydựngthóiquenvữngchắcLàmthếnàođểtổchức,điềuhòavàđưamụcđíchvàocôngviệchàng

ngày

ólàlýdotạisaorấtnhiềunhàsángtạonổitiếngtrungthànhvớimộtthóiquenhàngngày.Mỗingày,biênđạomúaTwylaTharpđềuthứcdậytừlúchừngđôngvàvẫymộtchiếctaxiđếnphòngtậpthểdục–mộtnềnếpmàcôgọilà“thờiđiểmkhởiđộng”.HọasĩRossBlecknerđọcbáo,suyngẫm,sauđóđếnxưởngvẽvàolúc

8giờsángđểcóthểlàmviệctrongkhônggianyêntĩnhbuổisớm.NhàvănErnestHemingwayviết500từmộtngày,bấtkểmọitrởngại.

Nhữngthànhtựusángtạothậtsựvĩđạiđòihỏihàngtrăm,nếukhôngkểlàhàngngàngiờlàmviệc.Chúngtaphảidànhrathờigiantrongtừngngàyđểtíchgópvàokhốithờigianấy.Thóiquengiúpchúngtalàmđiềunàybằngcáchlậpranhữngkỳvọngvềsựkhảthi,sắpxếptiếntrìnhcôngviệctheomứcnănglượngcủamìnhvàđặttâmtrívàomộtnhịpđiệuđềuđặncủacôngviệcsángtạo.

Việcxâydựngmộtthóiquenthậtrachỉlàsựkiêntrìvànhấtquán.Đừngchờđợicảmhứng.Hãytạochonómộtkhuônkhổ.

NNềntảngchomộtthóiquenhiệuquả

—MarkMcGuinness

ếubạnmuốntạorađiềugìđócógiátrịchocuộcsốngcủamình,bạncầnphảivạchragiớihạngiữađòihỏicủaxãhộivàthamvọngcủariêngbạn.Tấtcảchúngtađềucónhữnghóađơncầnthanhtoánvànghĩavụphảihoànthành.Nhưnghầuhếtmọingườiluôncómộtkhoảngtrunggiangiữanhững“phải”và

“muốn”trongcuộcsống.Nếubạnkhôngcẩnthận,khônggianđósẽtrànđầye-mail,cáccuộchộihọpvàyêucầutừngườikhác,khôngcònchỗchonhữngviệcmàbạnxemlàquantrọng.

Mộtcuốntiểuthuyếttuyệtvời,mộtthiếtkếgâykinhngạc,mộtphầnmềmthayđổicuộcchơi,mộtcôngtycáchmạnghóa–nhữngthànhtựunhưvậyđòihỏithờigian,tâmtrí,sựkhéoléovàlòngkiêntrì.Tacóthểthấyởbấtkìngàynào,nỗlựcthếnàykhôngbaogiờcóvẻcấpthiếtnhưbốnláthưđiệntửtrongvòngnửagiờtừkháchhàngXhoặcđồngnghiệpYyêucầuđiềuhoàntoàncóthểchờđợimộtvàigiờthậmchívàingày.

Khôngaithíchcảmgiácngườikhácđangsốtruộtchờhồiâmcủamình.Vàothờiđiểmkhởiđầumộtngàymới,khiphảiđốimặtvớimộthộpthưđiệntửđầyắp,mộtloạtcáctinnhắnthưthoạivàdanhsáchcácbướccầnlàmtiếptheotừcuộchọptrước,bạnbịcuốnvàonhữngđiềucòndởdangtrướckhibắtđầucôngviệccủachínhmình.Bạntựnhủsaukhiđượccậpnhậtthôngtin,bạnsẽdễdàngtậptrunghơn.

Rắcrốicủacáchnghĩnàynằmởviệcbạnmấtđikhoảngthờigianhiệuquảnhấttrongngàychocácưutiêncủangườikhác.Đếnthờiđiểmbạnbắttayvàocôngviệccủamình,giữatrưachẳnghạn,lúcnănglượngcủabạnxuốngthấpvànãobộhoạtđộngchậm.

“Chà,cóthểngàymaisẽkháhơn,”bạntựnhủ.Nhưngngàymailạicómộtnúie-mail,cáctinnhắnđiệnthoạivàdanhsáchcácviệccầnlàmkhác.Vànếucứtiếptụcnhưthế,bạnsẽdànhphầnlớnthờigiancủamìnhđểđốiphó–đápứngnhữngyêucầunhậnđượcvàtrảlờicáccâuhỏicủangườikhác.Vàbạnsẽkhôngbaogiờtạorađượcđiềugìthựcsựgiátrị.

Sángtạotrước,đáplạisau

Thayđổiquantrọngnhấtmàbạncóthểthựchiệntrongthóiquenlàmviệccủamìnhlàđảongượcthứtự:sángtạotrước,đáplạisau.Điềunàycónghĩalàmỗingày,bạndànhramộtlượngthờigianđángkểchocôngviệcsángtạovìưutiêncủachínhbạn.Hãytắthếtđiệnthoạivàhộpthưđiệntửđi!

Tôiđãtừnglàmộtcâyviếtthấtbại.Chuyểnđổinàyđãgiúptôitrởthànhmộtnhàvănthànhcông.Hiệntại,tôibắtđầumộtngàylàmviệcvớinhiềugiờsángtác.Nếucóthểtránhđược,tôikhôngbaogiờsắpxếpcáccuộchọpvàobuổisáng.Chodùbấtcứđiềugìkhácxảyđến,tôiluônhoànthànhđượcphầnviệcquantrọngnhấtcủamình.Vàkhinhìnlại,tấtcảnhữngthànhcônglớnnhấtcủatôiđềulàkếtquảcủasựthayđổiđơngiảnnày.

Tuynhiên,khôngcóngàynàotôingồiviếtmộtbàibáo,bàiblog,hoặcmộtchươngsáchmàkhôngcómộthàngnhữngngườichờtôitrởlạilàmviệcvớihọ.

Điềunàykhônghềdễchịuvànóvẫnsẽnhưthế,nhấtlàkhitôinhậnđượctinnhắnbắtđầubằng“Tôiđãgửichoanhmộte-mailtừhaigiờtrước...!”

Theođịnhnghĩa,phươngphápnàyđốinghịchvớinhữngkỳvọngcủangườikhácvànhữngáplựcmàhọđặtvàobạn.Cầnphảicósứcmạnhýchíđểđảongượcthếgiới,dùchỉtrongmộtgiờđồnghồ.Cảmgiácđóthậtkhôngdễdàngvàđôikhichúngtacảmthấymuộnphiền.Nhưnglàmmộtvàingườithấtvọngvìnhữngviệcnhỏnhặttốthơnviệctừbỏmơướccủamìnhchỉvìmộthộpthưđếntrốngkhông.Nếukhông,bạnsẽhisinhtiềmnăngcủamìnhvìảotưởngvềtínhchuyênnghiệp.

Nhữngnềntảngcủathóiquenhàngngàyhiệuquả

Cứxắntaylênlàmvàvàbỏquanhữngyêucầuphiềnnhiễunhưnglàmcáchnàobạncóthểlàmđượcviệcnàyhàngngày?

Hãybắtđầuvớinhịpnănglượngcủabạn.Cónhữngthờiđiểmnhấtđịnhtrongngàythuậnlợichosựtậptrungsángtạonhờsựphấnkhíchvàminhmẫntheonhịpsinhhọccủacơthểchúngta.Hãynhậnrathời

điểmmàdườngnhưbạncónhiềunănglượngnhấttrongngàyvàdànhthờigianquýgiáđóchocôngviệcsángtạo.Nếuđược,đừngbaogiờxếpmộtcuộchọpvàothờigianđó.Vàđừnglãngphíbấtkìgiâyphútnàochocôngviệchànhchính!

Kíchhoạtsựsángtạo.Gắnbóvớicáccôngcụkhôngđổi,môitrườngxungquanhquenthuộc,thậmchínghecùngmộtbảnnhạcnềnsẽtrởthànhnhữngliênkếtkíchhoạtbạnbướcvàovùngsángtạo.ĐâylàcáchStephenKingđãlàm:

Cónhữngđiềunhấtđịnhmàtôisẽlàmnếutôingồixuốngviết.Tôicómộtlynướchoặcmộttáchtrà,cómộtgiờnhấtđịnhkhitôingồi–từ8giờđến8giờ30.Tôiuốngvitaminvànghenhạc,ngồivàođúngchiếcghếđóvàcácgiấytờđềuđượcsắpxếpởcácvịtríkhôngthayđổi.Mụcđíchtíchlũytừviệccómộtlộtrìnhlàmviệcduynhấtchocácngàyđượcxemlàmộtcáchđểnóivớitâmtrírằngbạnnhấtđịnhsẽcóýtưởngsớmthôi.

Quảnlýdanhsáchnhữngviệccầnlàm.Giớihạndanhsáchviệccầnlàm.Mộttờgiấyghichúkhổ3”x3”làhoànhảo.Nếubạnkhôngthểghihếtmọithứtrongdanhsáchvàokhổgiấyđóthìlàmsaobạncóthểhoànthànhtấtcảtrongvòngmộtngày?Nếutrongngày,bạncứtiếptụcthêmvàodanhsáchđó,bạnsẽkhôngbaogiờhoàntấtđượcnóvàđộnglựcsẽmấtđinhanhchóng.Hầuhếtmọithứđềucóthểchờđợiđếnngàymai.Hãyđểchúngnhưthế.

Ghinhậnmọicamkết.Tậpghilạitấtcảcáccamkếtmàbạnđãđưara(vớibảnthânhoặcvớingườikhác)ởmọinơiđểchắcrằngbạnkhôngthểquênchúng.Điềunàysẽgiúpbạnđápứngcácyêucầuhiệuquảhơnvàgiúpbạntrởthànhmộtngườicộngtáctốthơn.Quantrọnghơn,nósẽgiúptâmtríbạnthanhthản.Khibạntựtinrằngtấtcảmọithứđãđượcghinhậnmộtcáchcẩnthận,lúcnàybạncóthểtậptrungvàonhiệmvụchính.

Thiếtlậpcácgiớihạnrõràngtrongngày.Thiếtlậpmộtthờiđiểmbắtđầuvàkếtthúcchongàylàmviệcngaycảkhibạnlàmviệcmộtmình.Dànhcáckhoảngthờigiankhácnhautrongngàychonhữnghoạtđộngkhácnhaunhư:côngviệcsángtạo,hộihọp,trảlờithưtừ,côngviệchànhchính,v.v....Nhữnggiớihạnrõràngnhưvậygiúpmộtnhiệmvụkhôngkéodàilâuhơnmứccầnthiếtvàlấnvàothờigiancủanhữngcôngviệcquantrọngkhác.Ngoàira,chúngcũnggiúpbạntránhđược

hộichứngnghiệncôngviệc–mộtchứnggâykémhiệuquảhơnhẳnsovớinhữnggìbạnnghĩ.

Mộtthóiquenthựcsựhiệuquảluônmangtínhcánhâncao.Đólàsựkếthợpđộcđáo,phùhợpvớitàinăngvàkhuynhhướngcủariêngbạn.Vìvậy,hãythửnghiệmcácyếutốvàtìmrasựkếthợpcungcấpchobạnnềntảngtốtnhấtđểlàmviệchiệuquả.Bạnsẽbiếtnóhiệuquảngaykhilịchlàmviệcmỗingàybắtđầuítgiốngmộtthóiquennhàmchánvàgầnhơnvớimộtnềnếpsángtạo.

“Tôikhôngchờđợicảmhứng.Sẽchẳngcógìđượchoànthànhnếubạnlàmvậy.Tâmtríbạnphảibiếtrằngđãđếnlúccầnbắttayvàolàm

việc.”

—PearlS.Buck

CKhaithácsứcmạnhcủasựđềuđặn

—GretchenRubin

húngtacóxuhướngđánhgiáquácaonhữnggìcóthểlàmtrongmộtthờigianngắnvàđánhgiáthấpnhữnggìcóthểlàmmộtcáchchậmrãi,đềuđặntrongmộtthờigiandài.AnthonyTrollope,nhàvăncủathếkỷXIX,mộttiểuthuyếtgiacónănglựcsángtácsungmãnđồngthờilàngườithựchiệncáchmạnghóahệthốngbưu

chínhcủaAnh,đãnhậnxét,“Mộtcôngviệcnhỏbéhàngngày,nếunóthậtsựđượcthựchiệnhàngngày,sẽđánhbạisứcmạnhnhấtthờicủaHercules.”Vềlâudài,sựđềuđặncủamộtthóiquennhàmchánsẽthúcđẩycảnăngsuấtcũngnhưsựsángtạo.

Làmộtnhàvăn,tôilàmviệcmỗingày,kểcảngàycuốituần,ngàylễvàcáckỳnghỉ.Tôithườngviếtnhiềugiờmộtngày,mặcdùđôikhicóthểmộtlầnchỉkéodàitrongmộtkhoảngthờigianngắnlà15phútvàkhôngbaogiờbỏquangàynào.Tôiđãpháthiệnrarằngcáchlàmviệcđềuđặnvớimứcđộsángtạocaonàycóthểgiúphoànthànhđượcnhiềuhơn.

Làmđềuđặnđểbắtđầudễhơn.Bắttayvàoviệcluônlàmộttháchthức.Bắtđầumộtdựántừgiấytrắngvàquaylạilàmviệcsaumộtgiờgiảilaolàmộtđiềukhókhăn.Bằngcáchlàmviệcmỗingày,bạngiữđượcđàtiếnlên.Bạnsẽkhôngcóthờigianđểthấytáchbiệtkhỏitiếntrìnhcôngviệc.Bạnsẽkhôngbaogiờquênvịtrícủamìnhvàlãngphíthờigianxemlạitốcđộcủamọithứhoặcnhớxembạnđãhoànthànhnhữnggì.Vìdựáncủabạnchưahềphaimờtrongtâmtrínênbắtđầutạiđiểmbạnđãdừnglạirấtdễdàng.

Làmviệcđềuđặngiữchoýtưởngluônmớimẻ.Cóthểbạnsẽpháthiệnracácmốiliênhệđángngạcnhiênvànhữngliênkếtmớimẻgiữacácýtưởng,nếutâmtríbạnvẫntiếptụcnghĩđếnchúng.Khitôiđặthếttâmtrívàomộtdựán,tấtcảmọithứtôitrảinghiệmđềudẫnđếnnómộtcáchđầyhứngkhởi.Thếgiớitrởnênthúvịhơn.Điềunàyrấtquantrọngbởitôicầnmộtcảmhứngdồidàovàkhitrởnênnhạycảmvớicácnguồnsángtáctiềmnăng,nhữngýtưởngnảynở.Ngượclại,làmviệckhôngthườngxuyênkhiếnbạnkhógiữđượctậptrung.Khiđóbạndễ

dànggiậmchântạichỗ,bốirối,phântán,hoặcquênđimụctiêumàmìnhhướngtới.

Làmviệcđềuđặngiảmđiáplực.Nếumỗituầnbạnchỉviếtđượcmộttrangsách,mộtbàibloghoặcmộtbáocáo,bạnkỳvọngnóphảithậttốtvàbắtđầubănkhoănvềchấtlượng.Tôicóbiếtmộtnhàvăn,ngườirấtkhóbuộcbảnthânsángtác.Khichịxoaysởđểgiữđượcmìnhngồitrướcmáytínhvớimộtnúicôngviệc,chịgặpphảimộtáplựcrấtlớnlàphảithậttàinăng.Chịđánhgiáthànhphẩmcủamỗiphânđoạnmộtcáchkhắtkhe.Chịkhônglàmđượcnhiềuviệcnênnhữnggìcốhoànthànhphảithậtsựrấtxuấtsắc.Bởitôilàmviệchàngngàynênkhôngngàynàocóvẻđặcbiệtquantrọng.Tôicónhữngngàyhiệuquảvànhữngngàykhông.Mộtsốngày,tôihầunhưkhônghoànthànhđượcgìcả.Nhưngkhônghềgì,bởitôibiếtmìnhđanglàmviệcđềuđặn.Kếtquảcủaviệckhôngâulođặttôivàomộttâmtrạngthưtháivàchophéptôithửnghiệmvàchấpnhậnrủiro.Nếumộtviệcnàođókhôngtiếntriển,tôivẫncórấtnhiềuthờigianđểthửmộtcáchtiếpcậnkhác.

Làmviệcđềuđặnkíchthíchsựsángtạo.Cóthểbạnnghĩ,“Phảilàmviệcthườngxuyên,dùcócảmhứnghaykhông,sẽbuộctôiphảihạthấpnhữngtiêuchuẩncủamình.”Theokinhnghiệmcủatôi,tácđộnglạihoàntoànngượclại.Thườngthìngườitacóđượcthànhquảtốtnhấtbằngcáchkhôngngừngtạorathànhphẩm.Sựsángtạonảysinhtừnhữngýtưởngtuônrakhôngngừngvàmộttrongnhữngcáchdễdàngnhấtđểkhuyếnkhíchýtưởngdồidàolàhướngtâmtrígắnchặtvàodựán.Khibạnlàmviệcthườngxuyên,nguồncảmhứngcũngđếnthườngxuyên.

Làmviệcđềuđặncủngcốchonhau.Nếubạnpháttriểnthóiquenlàmviệcthườngxuyên,bắtđầuvàhoàntấtviệcgìđósẽdễdànghơnnhiềungaycảkhithờigiancủabạnhạnhẹpvìbạnkhôngcầnphảimấtthờigianđểlàmquenvớiđiềuđó.Tôibiếtmộtnhàvăn,ngườikếthônvớimộthọasĩvàcôấyđãnóivớitôi,“chúngtahãynóivề‘quytắcmườiphút’.Nếucôngviệccủachúngtatiếntriểntốt,tacóthểbắttaycảithiệnmộtviệcgìđóvàkếtthúctrongvòngmườiphút.”Làmviệcđềuđặnchophépchúngtatậndụngnhữngkhoảngthờigianngắnnày.

Làmviệcđềuđặnthúcđẩyhiệuquả.Khôngcógìngạcnhiênkhibạncóthểhoànthànhnhiềuhơnnếubạnlàmviệcmỗingày.Điềuhiểnnhiênlàthànhquảcủamỗingàylàmviệcsẽgiúpcôngviệccủangàyhômsaudiễnrasuônsẻvàdễdànghơn.Khôngcógìhàilònghơnviệc

thấybảnthânđềuđặntiếnđếnmụctiêulớncủamình.Bạntiếnlênphíatrướctừngbướcmột.Đólàlýdotạisaotậpviếthàngngàyhoặcviếtnhậtkítrênblogcũngcóthểrấthữuích.Chínhđiềunàychobạnthấyrằngbạncókhảnănglàmcôngviệcđó.Ngàynàyquangàykhác,tiếnbộlàsựtrấnanvàtruyềncảmhứng,hoảngloạnvàtuyệtvọngthếchỗkhibạnthấymìnhkhônghoànthànhđượcgì.Mộttrongnhữngtrớtrêucủađờisốngcôngviệclànỗibấtandotrìhoãn,thậmchícònkhiếnngườitakhóthựchiệnviệcphảilàmhơntrongtươnglai.

Làmviệcđềuđặnlàcáchtiếpcậnthiếtthực.Làmviệcthườngxuyênrấthữuíchkhibạnđangtiếnhànhmộtdựánsángtạovớiáplựctừcácnghĩavụcôngviệchaynghĩavụgiađình.Thayvìliêntụccảmthấynảnlòngvìkhôngcóthờigianchodựán,bạnhãytựtạochomìnhthờigianvàomỗingày.Nếubạnlàmmộtítmỗingày,bạncóthểhoànthànhnhiềuviệcsauquátrìnhhàngthángvàhàngnăm(xemởtrên).Ngoàira,đềuđặnkhôngnhấtthiếtlàmỗingàybạnđềuphảithựchiện;điềuquantrọngnhấtchínhlàtínhnhấtquán.Tuynhiên,khoảngcáchgiữanhữnglầnthựchiệncàngcáchxa,nhữnglợiíchbạnthuđượccànggiảm.

Điềungượclạivớimộtchânlýthôngthườngcũngcóthểđúng.Trongkhilàmviệcđềuđặntrongmộtthờigiandàicónhiềuđiểmthuậnlợi,đôikhicũngrấtthúvịkhithửmộtcáchtiếpcậntáobạo:làmviệccườngđộcaotrongmộtkhoảngthờigiancựcngắn.TrongcuốnMakingComics(tạmdịch:sángtáctruyệntranh),ScottMcCloudgiớithiệucáimàônggọilàtruyệntranh24giờ:“Vẽtoànbộmộtcuốntruyệntranh24trangchỉtrongvòng24giờ.Khôngphácthảo.Khôngchuẩnbị.Khiđồnghồbắtđầuđếmgiờ,đừngngừnglạichođếnkhibạnđãhoàntất.Đâylàgiảiphápkinhngạcchoviệcgiữlạitrọnvẹncảmhứngmộtcáchsángtạo.”Tôithíchgắnbóvớicôngviệccủamìnhtừngchútmột,nhưngđôikhitiếnmộtbướclớnđầythamvọnghữuíchhơn.Bằngcáchgiảiquyếtnhiềuhơnthayvìíthơn,tôicảmnhậnsựdângtràocủanănglượngvàsựtậptrung.

Tôicómộtdanhsáchcác“BíQuyếtCủaSựTrưởngThành”–nhữngbàihọctôiđãđúckếtđượctrongquátrìnhtrưởngthànhcủamình,chẳnghạnnhư:“Mộtcôngviệckhôngđượcbắtđầugâymệtmỏihơn,”“Làmchomộtngàycủabạndàihơn,mộtnămsẽngắnlại,”và“Luônluônsẵnsàngđểtiếpnhậnđiềumới”.Mộttrongnhữngbíquyếthữuíchnhấtcủatôilà,“Việctalàmmỗingàyđángphảicânnhắchơnnhữngviệcthithoảng.”

Ngàyquangày,chúngtatổchứccuộcsốngcủamìnhvàtừngbướctạonênnhữngđiềuphithườngtừtrítưởngtượngcủamình.

“Talànhữngviệctalàmđilàmlại.Khiđó,sựxuấtsắckhôngphảilàmộthànhđộngmàlàmộtthóiquen.”

—ARISTOTLE

SCảithiệnthựchànhsángtạo

—SethGodin

ethGodinbiếtnhiềuđiềuvềviệchoànthànhcôngviệc.Ôngkhôngngừngđổimớivớitưcáchlàmộtdoanhnhân,mộtnhàvăn,mộtnhàgiáodục.Tấtcảnhữngvaitròtrêncùnglúctạonênmộtsốlượngcôngviệckhổnglồgồmnhữngdựánmangtínhđộtphánhư:DựánDomino,SquidoovàChươngtrìnhMBAthaythếvà

14cuốnsáchbánchạy.Chúngtôitròchuyệnvớiôngvềviệccảithiệnthóiquenhàngngàylàđiềukiệntiênquyếtđểgặtháithànhcôngnhưthếnào.

Phầnkhókhănnhấtđểmộtthóiquenhàngngàyđiđúnghướnglàgì?

Tấtcảnhữngailàmcôngviệcsángtạođềutừngphảitìmcáchđểđốiphóvớicơnácmộngcủamìnhvàhoànthànhcôngviệc.KhôngcóbằngchứngnàochothấydựnggiávẽgiốnghệtnhưVanGoghsẽgiúpbạnvẽtốthơn.Mỗichiếnthuậtcómộtphongcáchriêng.Nhưngcácchiếnlượcthìthườngphổbiến.Vàcórấtnhiềungườitàinăngkhôngthànhcôngtheocáchmàhọmuốnbởichiếnlượccóvấnđề.

Theotôi,chiếnlượcrấtđơngiản.Chiếnlượcphảicóphươngthứcvàcóphươngthứcnghĩalàthựchiệnmộtviệcgìđóthườngxuyênvàchắcchắnnhưmộtthóiquen.

Córấtnhiềucáchđểbáohiệuchochínhmìnhrằngbạnđangthựchiệntheocáchthứccủamình.Vídụnhưcónhữngngườichỉkhoáclênmìnhmộtchiếcáochoàngtrắnghoặcđeomộtcặpkínhhayluônlàmviệcởmộtnơicụthểvớinhữngviệclàmnày,họđangchuyênnghiệphóacôngviệcnghệthuậtcủamình.

Ýniệmrằngtôilàmcôngviệccủamìnhtạiđây,ngaybâygiờ,nhưthếnày,ngaycảkhitôikhôngthấythíchthúhayrấtquantrọng.Bởivì

córất,rấtnhiềungườitrởnênsángtạokhihọcảmthấyyêuthích,nhưngbạnchỉtrởthànhmộtngườichuyênnghiệpmộtkhibạnlàmđượcviệcngaycảtronglúckhôngcảmthấythíchthú.Vàviệcgạtcảmxúcsangmộtbênlàlýdovìsaođâylàcôngviệc,chứkhôngphảisởthích.

Ngườitađấutranhvớiđiềugìnhiềunhất,ngoàichămchỉthựchiệnthóiquenhàngngàycủamình?

Thựchànhlàmộtphầnđángkể.Điềuthứhaithựcsựcầnthiếtlànhậnthứcrằngtrởnênsángtạođồngnghĩavớiviệcbạnphảibánýtưởngcủamình.Nếubạnlàmộtngườichuyênnghiệp,bạnsẽkhôngnói“Ôichao,bâygiờtôibuộcphảiđibánýtưởng”.Bánýtưởnglàmộtphầncủacôngviệcsángtạobởinếubạnchỉgiữnóchoriêngmìnhthìsẽchẳngbaogiờcónghệthuật.Thậtkhôngcôngbằngkhichỉnhiệthuyếtvớimộtviệc,cònnhữngviệckhácthìcẩuthả.

Nếunóiđếnmộtnghệsĩbanđầukhônghềsởhữukhảnăngbánhàngấynhưngvềsaulạicóthểpháttriểnnó,ôngsẽnghĩđếnnghệsĩnào?

Tôichưabaogiờgặpbấtkìaigiỏibánhàngngaytừlúcsinhra.Tôinghĩrằngtấtcảnhữngaiđãkhámpháracáchbiếncôngviệcthànhmộtkếsinhnhaicũngđềuhiểuđiềutrênbởinórấtquantrọngvớibảnthânhọ,chứkhôngphảivìđiềunàylàhiểnnhiên.Nhưngngượclại,tôibiếthàngtángườitựgọimìnhlànghệsĩ,nhữngngườiđượcsinhravớitàinăngđóvàkhôngbaogiờphảithậtsựnỗlựcđểcóđượcnó.Họnghĩrằngmìnhcóquyềnkiếmsốngbằnglợithếnày,nhưnghọkhôngsẵnsàngđểlàmcôngviệckhókhănnhất,việcmàtấtcảmọingườiđềucảmthấykhóthựchiện–đólàbánhàng.

Đôikhichúngtanỗlựctrongngắnhạnnhưngvẫnkhôngthểđạttớimụctiêutổngthể.Làmthếnàođểcôngviệcngắnhạnphùhợpvớicácmụctiêulâudài?

Lýdobạngặpkhókhănvớithựchànhtrongdàihạnnếubạncóthểxâydựngmộtthựchànhtrongngắnhạnlàvìbạnlosợ.Nỗisợhãi,khángcự,luônâmỉ.Nókhôngđểlạinhiềudấuvân.Tuynhiên,mộtngườithựchiệnthànhcôngmộtđoạnphimngắn,khiếntấtcảngườixemchoángváng,nhưnglạikhôngthểkiếmđủkinhphíđểthựchiệnmộtbộphim

truyện,haymộtngườitìmđượccôngviệctựdotúctắcchỗnàymộtchút,chỗkiamộtchút,nhưngkhôngthểtìmracáchbiếnnóthànhmộtcôngviệctoànthờigian–ngườiấyđangthựchànhtựhủyhoại.

Nhữngngườinàytựhủyhoạimìnhbởilựachọnkháclàdấnmìnhvàothếgiớinhưmộtngườibiếtmìnhđanglàmgì.Họsợrằngnếuhọlàmthế,họsẽbịxemlàkẻlừađảo.Mộtaiđóđứnglêntạicuộchọphộiđồngquảntrị,mộthộithảo,haytrướccácđồngnghiệpvànói,“Tôibiếtcáchlàmviệcnày.Côngviệccủatôiđây.Tôiđãbỏramộtnămchonó.Nóthậtsựrấttuyệt”,làđiềurấtkhókhăn.

Việcđókhóthựchiệnvìhailýdo:(1)nóđemđếnchobạnnhữnglờiphêbình,(2)nóđẩybạnvàothếgiớinhưmộtngườibiếtmìnhđanglàmgì,điềunàyđồngnghĩavớingàymaibạncũngphảibiếtviệcmìnhlàmvàbạnvừakýcamkếtchocảmộtcuộcđờibiếtrõnhữnggìmìnhlàm.

Thanvãn,hủyhoạibảnthân,đổlỗichokháchhàng,hệthốngvànềnkinhtếdễdànghơnnhiều.Bạntrốntránh,bạnchorằngbạnkhôngđủgiỏi,rằngthếnàykhônghoànhảo,rằngmọisựđánglẽphảitốthơnthế.

“BạnkhôngthểCỐGẮNGlàmmọiviệc,bạnphảiLÀMchúng.”

—RAYBRADBURY

ZLồngkhoảngphụchồivàongàylàmviệc

—TonySchwartz

ekelàgiámđốcsángtạocủamộthãnglớn.Mộtngàylàmviệcmàôngmôtảtronglầnđầutiêngặpnhaulàkiểuđiểnhìnhcủacácnhàquảnlývàlãnhđạomàtôitừnggặptrongcácchuyếncôngtáccủamình.Saugiấcngủkéodài6hay6tiếngrưỡi,đồnghồbáothứccủaZekereovàolúc5giờ30sáng.Độngtácđầutiêncủaông

làcầmlấychiếciPhonetrênchiếcbànđầugiườngvàkiểmtrae-mail.Ôngtựnhủmìnhlàmthếphòngtrườnghợpcóchuyệnkhẩncấptrongđêmnhưngsựthậtlàvìôngkhôngthểcưỡnglạiđược.

Zekecốgắngđếnphòngtậpthểdụcítnhấthailầnmộttuầnnhưngôngthườngxuyênphảiđicôngtácvàkhivềnhàônghầunhưquámệtmỏikhôngthểlàmgìkhác.Khibắtđầulàmviệc–tầmkhoảng7giờ30vàohầuhếtcácngày–Zekeuốngvộimộttáchcàphê,ngồivàobànvàkiểmtrae-mailmộtlầnnữa.Lúcđó,cóđộítnhất25tinnhắnmớiđangchờđượcđọcnhưthườnglệ.Nếukhôngcócuộchọpsớm,ôngcóthểlướtquacáctrangwebmộttiếnghoặchơnmàkhôngmộtlầnrờimắtkhỏimànhình.

NgàylàmviệccủaZekechủyếulàhộihọp.Cácbuổihọpđượclênlịchsítsaovàkhônghềcóthờigiangiảilaoởgiữa.Kếtquảlàôngsẽlaovàocuộchọpkếtiếpmàchưakịptiêuhóanhữnggìvừangheởbuổihọptrước.

BữatrưacủaZekechỉlàthứgìđóqualoa.Ôngthườngtrởlạibànlàmviệcvớithứcăntừcăn-tinvàtiếptụcgiảiquyếttiếpcôngviệctrongkhiăn.Vàokhoảnghaihoặcbagiờchiều,tùythuộcvàođộdàigiấcngủđêmhômtrước,Zekebắtđầucảmthấysasút.Theoquyđịnhcủacôngty,mộtgiấcnghỉtrưangắnngủikhôngphảilàgiảipháp.Thayvàođó,đểnạpnănglượngnhanhchóng,ônglấymộtmiếngbánhsinhnhậtcònsótlạicủaaiđóhoặcđếnmáybánhàngtựđộngmuamộtthanhSnickers.

Vớivôsốcácyêucầucấpbách,Zekecóxuhướngchừalạibấtcứvấnđềgaygohaycầnsuynghĩthấuđáo.Tuynhiên,đếncuốingày,ônghiếmkhicònđủsứcđểgiảiquyếtnhữngviệcnày.Mặcdùvậy,ôngthấy

khólòngravềkhicònquánhiềuviệcchưahoànthành.Vàcuốicùngtớikhicóthểvề,thườnglà7giờ30hoặc8giờtối,ônghầunhưbịvắtkiệtsức.

Saubữatối,Zekecốgắngxemxétlạinhữngviệcôngđãgạtratrướcđó.PhầnlớnnhữngnỗlựcnàykếtthúcởviệcZeketrởlạikiểmtrae-mailhoặcchơigametrênmạng.Dùcóchuyệngìhaykhông,Zekecũngkếtthúcmộtngàycủamìnhbằngviệcđingủvàogiờmàôngbiếtlàkhôngnên.

Miêutảnàykhớpvớikinhnghiệmcủabạnđếnđâu?Ởmộtmứcđộnàođó,nógợinhắcđếnngàylàmviệccủabạn?Quantrọnghơn,bạncóthểhìnhdungđượccáchlàmviệcnàysẽkéodàitrongsuốt10hay20nămtớikhông?

Khảnăngcủabạnlàcógiớihạn

Mộttháchthứclàyêucầucủacuộcsốngngàycàngvượtquákhảnăngcủachúngta.Hãyxemkhảnăngnhưmộtchấtxúctácgiúptậndụngkỹnăngvàtàinăngcủabạnmộtcáchtrọnvẹn.Hầuhếtchúngtacóquanniệmkhôngđúngvềkhảnăngcủamìnhbởitronggầnsuốtcuộcđờimìnhchúngtađãbằnglòngvớimọithứ.

Nếucógìthayđổithìđólàcôngnghệkỹthuậtsốvàđộphứctạpgiatăng,cónhiềuthôngtinvàyêucầuđếnvớichúngtahơn,nhanhhơnvàthườngxuyênhơnbaogiờhết.

Tuynhiênkhônggiốngmáytính,conngườikhôngvậnhànhliêntụcvớitốcđộcaotrongthờigiandài.Thayvàođó,chúngtađượccấutạođểchuyểntiếpnhịpnhànggiữanhữngkhoảngtiêuhaovàtáitạonănglượng.Nãophátracácsóngđiệnvớitầnsốcaovàthấp.Timcothắttheonhữngphakhácnhau.Phổiphồnglênxẹpxuốngtùythuộcnhucầu.Cốgắnghítvàothôivẫnlàchưađủ.Trênthựctế,bạncànghítthởsâu,bạncàngđiềmtĩnhvàcónănglựchơn.

Nhưngthựctế,cuộcsốngcủachúngtathườngcódạngcủamộtđồthịsuygiảmthẳngtắpcủanguồnnănglượngdầnbịđốtcháysuốtcảngày.Nótươngtựnhưviệcrúttiềntừmộttàikhoảnngânhàngmàkhôngbaogiờgửitiềnvào.Tớimộtđiểmnàođó,bạnsẽphásản.

Tuynhiên,chúngtacóthểtácđộngvàocáchsửdụngnguồnnănglượngcủamình.Bằngcáchlàmviệccóphươngpháp,bạncóthểhoànthànhđượcnhiềuviệchơntrongthờigianngắnhơn,chấtlượngcaohơn,mộtcáchchắcchắnhơn.

Mộtvàipháthiệnkhoahọcquantrọngchỉrõlộtrìnhcầnthựchiện.Đầutiênlàngủquantrọnghơnăn.Bạncóthểkhôngcầnăntrongmộttuầnvàthứduynhấtbạnmấtđiđólàtrọnglượng.Còntừbỏgiấcngủtrongvàingày,cơthểbạnsẽhoàntoànbịrốiloạnchứcnăng.Mặcdùvậy,tấtcảchúngtađềusẵnlòngđánhđổimộtgiờngủvìquanniệmsailầmrằngnósẽbùđắpchomộtgiờtạorasảnphẩm.Thựctếlàviệcthiếungủdùchỉchútítcóthểlấyđiđángkểkhảnăngnhậnthứccủata.Quanniệmrằngmộtsốngườicóthểsinhhoạtbìnhthườngvớithờigianngủrấtítlàmộtchuyệnhoangđường.Chưađầy2,5%dânsố–tứccứ40ngườimớicó1ngườicảmthấyđượcnghỉngơiđầyđủvớigiấcngủkéodàichưađến7-8tiếngđồnghồ.

Pháthiệnquantrọngthứhailàcơthểchúngtahoạtđộngtheonhịpsinhhọcultradiankéodài90phút;vàocuốinhịpnàycơthểchúngtađạttớiđiểmgiớihạncủakhảnănglàmviệcvớicườngđộcaonhất.Tacóthểkéodàithờigianlàmviệcquakhỏi90phútđóbằngcàphê,chấtđường,hoặcbằngcáchtạoracáchoocmoncăngthẳngnhưngkhiđó,chúngtađangtướcđinhucầusinhlýcủacơthể–nghỉngơivàtáitạo.Cuốicùng,việcgìcũngcócáigiácủanó.

Thóiquenbaogồmcảkhoảngphụchồi

Điềugìsẽxảyranếubạngắnkếtthóiquenlàmviệchàngngàycủamìnhchặtchẽhơnvớinhịphoạtđộngtựnhiêncủacơthể–tứclà,nhậnraquátrìnhphụchồilàmộtkhíacạnhrấtquantrọnggópphầncủngcốtínhhiệuquảvàbềnvữngtrongmộtthếgiớicủanhữngnhucầukhôngngừngtănglên?

TrongtrườnghợpcủaZeke,điềuđầutiênôngthayđổilàthóiquenngủ.Trongnhiềunăm,ônghầunhưluônđingủsaunửađêm.Ngẫmnghĩlại,ôngnhậnrarằngkhôngcólýdochínhđángnàođểthứcmuộnnhưthế.Điềunàycũngđúngtrongviệcthứcdậyvàolúc5giờ30sáng.Ôngkhôngcầnphảibắtđầumộtngàycủamìnhsớmđếnvậy.Tấtcảchỉlànhữngviệcôngđãquenlàm.

Thayvìvậy,Zekebắtđầungảlưngthưgiãnvàokhoảng11giờđêmvàtắtđènđingủtrước11giờ30.Ôngcũngbắtđầuthứcdậymuộnhơnmộtgiờvàolúc6giờ30sáng,đảmbảorằngôngđãngủítnhấtlàbảytiếngđồnghồ.Thayvìvộivãđilàmnhưtrướckia,Zekengồilạidùngđiểmtâmvớivợvàhaicongái.Vìvậy,ôngrờikhỏinhàvớitâmtrạngtốthơn.

Zekecũngbắtđầugiảilaonăm,mườiphútgiữabuổisáng,ôngthườngnóichuyệnvớiđồngnghiệpvềmộtchủđềkhácngoàicôngviệc.Trongvòngmộttuần,ôngthấynănglượnglàmviệccủamìnhổnđịnhhơnvàkhảnăngtậptrungvàocácbuổisángcũngtăngđángkể.Ôngcònnhậnthấymìnhkhôngdễbịtácđộngnhiềunhưtrước.Trướckia,saubấtkỳcuộchọpgaygonào,ôngthườngcấptốcgửie-mailchobộphậnhayđộinhómkhiếnôngphậtý.Việcnàyhầunhưluônảnhhưởngtiêucựcvàhoàntoànphảntácdụng.Vớinhữnglợiíchtừviệcnghỉngơinhiềuhơn,ôngnhậnraôngcóthểkiềmchếcơnnónggiậncủamình.

Ngoàira,Zekebắtđầusắplịchcho30phútđibộrangoàiăntrưatrênthờigianbiểu.Ôngđểlạiđiệnthoạitạibànlàmviệcđểtránhnhữngcámdỗ.Nhữngcuộcđibộkhôngnhữngchoôngcơhộiđểphụchồinănglượng,màcònđemlạithờigianquýgiáđểsuyngẫmvềnhữngcuộchọpbuổisáng,cũngnhưmọiđiềukháctrongđầuông.

Lúcđầu,Zekelorằngviệcbắtđầulàmviệcmuộnhơnvàbỏthờigianđibộăntrưasẽlàmnăngsuấtcủaônggiảm.Nhưngngượclại,ôngnhậnthấymìnhlàmviệchiệuquảhơnmỗikhitrởlạivàhoànthànhđượcnhiềuviệchơnsaumộtngày.

Theothờigian,Zekecũngbắtđầuđưarachọnlựatốthơnvềnhữngviệcôngsẽgiảiquyết.Dotừngbắtđầucôngviệcvớicảmgiácmệtmỏisẵncó,ôngdànhnănglượngcủamìnhvàonhữngnhiệmvụđơngiản.Điềunàychophépôngcảmthấycókếtquảmàkhôngcầnmấtquánhiềunănglượng.Ôngdầnnhậnrađólàvìsựcânbằnglượngđườngtrongcơthể.Bạnsẽcảmthấyhàilòngkhihoànthànhmộtloạtnhữngnhiệmvụkháđơngiảnnhưngniềmvuikhôngkéodàiđượclâu.

Bâygiờ,Zekebắtđầungàycủamìnhbằngcáchgiảiquyếtnhữngviệcquantrọngnhấttrướctiên.Ôngtậptrungtừ60đến90phútchotháchthứcmàôngtinrằngcónhiềukhảnăngsẽgópphầnvàogiátrịlâudài.“Làmộtnhàlãnhđạo,đâylànhiệmvụtôiphảithựchiện,”ôngnói.“Chỉlàtrướcđâytôiđãkhôngnhậnrađiềunày.”

KhônghẳnZekeđãthấyđượcmọivấnđề.Vídụnhưnhữnglúcđicôngtác,đôikhiôngkhôngtuântheonhữngthóiquenđãlậpralúcởnhà.Sauđó,ôngphảiđấutranhvớichínhmìnhđểtrởlạinềnếplàmviệccũ.Hiệntạiônghiểurarằng,mọithứtrongcuộcsốngsẽvậnhànhtốthơnkhitachomìnhthờigianđểphụchồi–khitathiếtlậpmộtnhịpsốnghàihòa.

“Cáchbạnxửlýcôngviệclàthứđánhgụcbạnchứkhôngphảikhốilượngcôngviệc.”

—LENAHORNE

NTìmchỗchosựcôtịch

—LeoBabauta

ăm1845,HenryDavidThoreauchuyểnđếnsốngtạimộtkhurừngcạnhbờhồWaldenđểtìmsựcôtịchchonhữngsuytưvàsángtáccủamình.ÔngmuốnthoátkhỏinhữngbiếnđộngvàsựhuyênnáocủacuộcsốngthànhthịthếkỷXIX.Ôngviết:“Tôitìmđếnrừngvìtôimuốnsốngchậm,đểtrướcmắttôichỉcònlạinhữnghiệnthực

thiếtyếucủacuộcsống,đểxemtôikhôngthểhọcnhữngđiềumànótruyềndạyvànhậnrarằngmìnhđãthậtsựsốngtrướckhichếtđi.”

Nóicáchkhác,ôngđãđiđểhọchỏinhữngđiềumàsựcôtịchcủakhurừngdạyôngvềcuộcsống.

Ngàynay,tìmkiếmsựcôtịchđểhọchỏilàđiềurấtcầnthiết.Cáchđógiúptatìmđượcsựtĩnhtạiđểlắngnghetiếngnóibêntrongcủamình,tìmthấykhônggianchosựtậptrungvàsángtạođúngnghĩa.

Chỉmộtkhoảngthờigianngắntừ20phútđến1tiếngcôtịchmỗingàycũngcóthểtạonênkhácbiệtlớnlao.Lúcấytasẽcảmnhậnđượcsựthanhthảntĩnhtạikhitrínãochúngtađượctựdo.Sựthanthảnnàycủatâmtrígiúptanhậnranhữngvấnđểcốtlõivàlắngnghetiếngnóicủasựsángtạo,vốnrấtdễbịátđibởinhữngtạpâmcủacôngviệchàngngàyvàcáctươngtáctrựctuyến.

Tạorakhônggian

Ngaybâygiờhãyđặtramộtkhoảngthờigianchosựcôtịchcủabạnvàbiếnnóthànhmộtphầnkhôngthểthiếutrongthóiquenhàngngày.

Đốivớinhiềungười,thờigiancôtịchnhấtlàbuổisángsớm.Lũtrẻvẫnngủvàmọithứđềuyêntĩnh.Tôilàmviệctốtnhấtvàokhoảngthờigianđóvàđiềutuyệtvờilàkhôngcógìnảysinhvàobuổisớmkhiếnbạnbịgiánđoạn.

Nếubuổisángsớmkhôngđemlạihiệuquả,hãycốgắngtranhthủngaykhibạnđếnnơilàmviệc.Khitôilàmviệctạivănphòng,tôithích

đếnsớmhơnkhoảngnửatiếnghaymộttiếngchỉđểhoànthànhmộtsốcôngviệctrongkhônggianyêntĩnhtrướckhivănphòngbắtđầutrởnênồnào.Việclàngườiđầutiênluônmanglạituyệtvờibởisauđó,mọithứtrởnênhuyênnáovàkhônggiancôtịchcủabạnbắtđầubịphávỡ.

Lựachọntuyệtvờichonhữngngườithứckhuyalàsửdụngthìgiờtrongđêmvìsựtĩnhlặngvàkhônggiankhôngbịquấynhiễu.Nếubạnlàmviệctốtnhấtvàobuổitối,bạncóthểtìmsựcôtịchbằngcáchsắpxếpmộtkhoảngthờigianđểlàmviệcmộtmìnhsaukhimànđêmbuôngxuống.

Phươngthứcthựchànhcôtịchđơngiản

Hầuhếtmọingườikhôngthấythoảimáivớiýtưởngởmộtmìnhvìnócónghĩabạnphảiđốimặtvớibảnthânmìnhmàkhôngsaonhãng.Thựchànhcóthểkhiếnviệcnàybớtkhókhănvàsẽgiúpbạntrởnênthoảimáivớiýtưởngxemnónhưmộtđiềucơbảnthườngngày.

Mộtcáchtuyệtvờiđểthựchànhlàmộtbuổithiềnđịnhđơngiảnmỗingàymộtlần.Thiềnkhôngphảilúcnàocũngthầnbíhayphứctạp:điểmmấuchốtchỉđơngiảnlàngồivàkhônglàmđiềugìkháctrongítnhấtmộtvàiphút.Thờiđiểmlýtưởngđểđưaviệcnàyvàothóiquenhàngngàylàngaysaukhibạntỉnhgiấc–rakhỏigiường,uốngmộtchútnước,sauđóngồivàthiềntrongnăm,mười,hoặcthậmchíhaimươiphúttrướckhibạnbắtđầungàymới.

Phảithiềnnhưthếnào?Hãytìmmộtkhônggianyêntĩnhvàngồixuống.Ngồithẳngngười,mắtmởnhưngkhôngtậptrungcụthểvàobấtcứđiềugìvàhítthởbằngmũi.Bắtđầubằngcáchchúýđếntưthếvàcơthểbạn.Sauđótậptrungvàohơithở,khiluồngkhôngkhívàovàrakhỏicơthểbạn.Nhậnthấycácsuynghĩcủabạnxuấthiện,nhậnbiếtchúngnhưngkhôngtậptrungvàochúng.Luônhướngsựchúýcủabạnvàohơithở.Hãytiếptụcthựchiệnđiềunàytrongítnhấtmộtvàiphútvàbạnđãhoànthành.

Mụcđíchcủaviệcngồithiềnlàgì?Khôngcómộtmụcđíchnào–việcngồichínhlàmụcđích.Bạnkhôngthựchiệnviệcnàyđểgiảmbớtcăngthẳng,đượcgiácngộ,hoặckhámpháthêmbảnthân–mặcdùtấtcảnhữngđiềunàycóthểxảyra,màchỉđểtậpngồi.Bằngcáchđó,bạnđangthựchànhcôtịchvàkhônglàmgìkhácngoàiviệcbạnđanglàm.

Đâylàđiểmcốtyếu.

Lúcđầu,thựchànhthiềnsẽkhôngdễdàng,nhưngbạnsẽdầntiếnbộ.Bạnsẽhiểuđượcrấtnhiềuvềbảnthân,bạnsẽchútâmtốthơnvàsẽthoảimáihơnkhitáchbiệtmìnhvớimọithứ.

Bạncũngsẽhọcđượccáchquansátsuynghĩcủamìnhvàkhôngđểchúngkiểmsoátbạn.Khitậpluyện,bạnsẽhọcđượcmộtkỹnăngcơbảnđểtậptrung:làmthếnàođểnhậnbiếtđượcsựthôithúckhiếnbạnthayđổicácnhiệmvụvàkhôngtuântheothôithúcấy,màchỉtậptrungsựchúýcủabạnvàoviệcđangthựchiện.Đólànhữnggìbạnhọcđượctừsựcôtịchvàđólàtấtcả.

BíquyếtbỏtúiXâydựngmộtthóiquenvữngchắc

•Việcquantrọngđặtlêntrướctiên

Khởiđầumộtngàylàmviệcbằngcôngviệcsángtạocóýnghĩanhấtvớibạnvàđể“việcđáplại”–nhưtrảlờie-mailhoặctinnhắn–vàolúckhác.

•Khởiđộngsựsángtạo

Thiếtlậpnhững“liênkếtkhởiđộng”,nhưnghecùngmộtbảnnhạchoặcsắpxếpbànlàmviệctheomộtcáchnhấtđịnh–điềunàykíchhoạttrínãobạnrằngđãđếngiờlàmviệc.

•Cảmnhậnsựđềuđặn

Camkếttiếnhànhdựáncủabạnvớikhoảngthờigiankhôngđổimỗingàyđểtạodựngtríócdẻodaivàđàtiếntheothờigian.

•Hếtmìnhvàngừngnghỉđúnglúc

Chuyểnđộngnhịpnhànggiữasựtiêuhaovàtáitạonănglượngbằngcáchlàmviệcthậtbùngnổtrong90phút,sauđónghỉgiảilao.

•Mộtmình

Hãychắcrằngbạndànhthờigianởmộtmìnhmỗingày.Đólàmộtcáchđểquansátcácthóiquen,quátrìnhtưduykhônghiệuquảvàgiúptâmtríthanhthản.

•Đừngchờđợicảmhứng

Hãythểhiệnbảnthân,dùbạncócảmhứnghaykhông.

T

2.Đitìmsựtậptrungtrongmộtthếgiớiphântán

Làmsaocảithiệnsựchúýđểtạoracôngtrìnhthậtsựcóýnghĩa?

rongnhữngthậpkỉkểtừsautuyênbốmangtầmnhìnchiếnlượccủaSimon,lượngthôngtinmàchúngtaphảiđốimặtmỗingàyđãtăngtheocấpsốnhân.Nhữngvănphòngbốtríkiểumởđưatiếngồntừhoạtđộngcủangườikhácvàokhônggianlàmviệccủachúngta.Internetcungcấpmộtnguồntácnhânvôtậngâymấttậptrung

ngaytrongtrạmlàmviệcchínhcủachúngta–cáimáytính.Vànhữngthôngtinmớiluônhiệndiệnmọilúc,mọinơitrongchiếcđiệnthoạithôngminh.

Bịbaovâygiữasựtràodângkhôngngừngcủathôngtin,sựchúýtrởthànhtàisảnquýgiánhấtcủachúngta.Đểsửdụngnómộtcáchkhônngoan,chúngtaphảihiểubiếtsâuhơnvềcáchvậnhànhcủasựcámdỗđếnđầuócchúngta,pháttriểncácchiếnlượcmớiđểnângcaosựtựchủvàdànhthờigianđểtậptrungvàonhữngnhiệmvụquantrọngvàsángtạo.

Trongmộtthếgiớiđầyphântán,sựchúýlàlợithếcạnhtranhcủachúngta.Hãyxemmỗingàynhưmộttháchthứcvàcơhộiđểtậptrung

vàomụcđíchcủamình.

TSắpxếpthờigianchotưduysángtạo

—CalNewport

ínhtừhômquađếngiờ,tôiđãnhậnđược86e-mail,phầnlớnđềucầnmộtcâutrảlờitốnthờigian.Chỉcóbốntrongsốđóliênquantrựctiếpđếnnhiệmvụchínhđúngvớicôngviệcgiáosưcủatôi:đưaranhữngýtưởnglớn,mớimẻ.

Sựchênhlệchnàyquảthậtlàmtôikinhngạc.Vàtôikhôngphảilàtrườnghợpngoạilệkinhquatrảinghiệmnày.Cácđầuócsángtạongàycàngbịđẩyrahaihướngđốilập.Chúngtôiđượcyêucầuápdụngvốntrítuệcủamìnhđểgiảiquyếtnhữngvấnđềhócbúa–mộtcôngviệcsángtạođòihỏisựtậptrungkhônggiánđoạn.Đồngthời,chúngtôiđượcyêucầuphảiliêntụcsẵnsàngtrảlờie-mail,tinnhắnvàdựcáccuộchọp.Nóicáchkhác,chúngtôiđượcyêucầuphảiđồngthờicưỡnglạivàcuốntheosựmấttậptrungđểpháttriểnsựnghiệpcủamình–mộttìnhthếlưỡngnankhógiải.

Hiệntượngnàyphầnnhiềulàdoviệcthiếucácsốliệurõràngtronglĩnhvựclaođộngtríóc.Hãyxemxétvídụvềmộtlậptrìnhviênmáytínhnhậndồndậpe-mail“khẩncấp”từmộtnhàquảnlý.Nghĩavụphảiliêntụctheodõihộpthưcủanhânviênlậptrìnhchắcchắnsẽlàmgiảmsốlượng,chấtlượngsảnphẩmvàgiátrịsảnxuấtcủacôngty.Nhữnggiátrịbịgiảmđinàykhónhậnbiếtvàđolườngchínhxác.Vìkhôngcóbằngchứngrõràngvềthiệthạinênngườiquảnlýkhóbịkhiểntráchvìnhữnge-mailgâyphântánchúýcủamình.

Trongmôitrườnglàmviệc,ngườitasẽcầuviệnđếnbấtcứđiềugìkhiếncuộcsốngcủahọdễdànghơn–nhưlàviệcdộihàngđốnge-mailxuốngcấpdướichođếnkhimộtngườiởvịtrícaohơnyêucầuhànhvicụthểđóphảidừnglại.Thậtkhóđểnhàquảnlýthựchiệnmộtyêucầunhưvậynếukhôngcóbằngchứngrõrệtvềthiệthạichínhxácmàhànhviấygâyrachotổchức.Vìthiếucácsốliệurõràng,chúngtađãrơivàocáibẫynăngsuất–nơimàsựtậptrungápdụngmộtthựchànhquảnlýmớichỉcócáilợitrướcmắt,chứkhôngcógiátrịlâudài.

Năm2009,nhàphêbìnhvănhọcJohnFreemanđãviếtmộtcuốn

sáchđầykhiêukhích:Thetyrannyofemail(Sựchuyênchếcủae-mail),trongđóôngchorằngcôngnghệtruyềnthônglợibấtcậphại.BàibìnhluậnvềcuốnsáchcủaFreemantrêntờNewYorkTimesđãthuhútmộtcuộctranhluậnvớinhữngýkiếnphêbìnhnhưsau:

“TheoquanđiểmcủaFreeman,việctôilàngườigửie-mailnhómkhiếntôitrởthànhmộtkẻxấuxa,”ngườibìnhluậnviết.Sauđóanhchỉvàomộte-mailcụthểvàđáp:“Nhưngvấnđềlàgì?Trongtrườnghợpnàytôiđặtmộtcâuhỏivànhậnđượcnhiềuphảnhồihữuích.”

NgườibìnhluậnbácbỏlậpluậncủaFreemanrằnggửie-mailnhómtiêuphímộtlượnglớnthờigiancủachúngta.Bằngviệcđảkíchrằngmớiđâyanhtachỉgửimộte-mailvànhậnlạinhiềuphảnhồihữuích.Đâylàbảnchấtcủatìnhtrạngnghiệnsựthuậntiệnmàchúngtađangmắcphải.Vìthiếucácsốliệurõràngchocáigiácủanhữnghànhvinày,nênchúngtakhôngthểsosánhcáilợivớicáihại.Dođó,bằngchứngvềbấtkỳlợiíchnàocũngđủđểbiệnhộchoviệctiếptụcsửdụngnó.

Đâyvấnđềmàtôiđãnghiêncứuvàviếttrongnhiềunăm.Tôiđãthấynhiềuđềxuấtkhácnhauvềcáchbảovệmộtcôngviệccầntậptrungtrongmộtlịchtrìnhbậnrộn.Trongcácchiếnthuậtđượcđềxuất,cómộtchiếnthuậtnổibậthẳnlêntheokinhnghiệmcủatôibởihiệuquảkhácthườngcủanó.Tôigọiđâylàphươngphápkhốitậptrungvàtrớtrêuthaynóhiệuquảnhờviệckhiếnbộmáyvănhóagâysaonhãngchốnglạichínhnó.

Sứcmạnhcủacáckhốitậptrunghàngngày

Phươngphápkhốitậptrungtậndụngkháiniệmcuộchẹnđãlênlịchmàchúngtakhôngcònxalạ.Nógiúpbạnđóngkhốimộtkhoảngthờigianđángkể,duytrìsựtậptrungvàocôngviệcsángtạo.Việclênlịchnhưvậythườngdiễnravàocuốituầncũhoặcđầutuầnmới.Bạnnênđánhdấuthờigiannàytrênlịchlàmviệcgiốngnhưđánhdấubấtkỳcuộchọpnào.Điềunàyrấtquantrọngnếucôngtybạnsửdụnghệthốnglịchchung.

Nếuaicốxếplịchchomộthoạtđộngnàođóvàokhoảngthờigiannày,bạncóthểdựavàophầnđãđượcđánhdấurõràngtrênlịch:“Xinlỗi,tôiđãcólịchtừ9đến12giờngàyhômđórồi.”Tươngtự,nếuaiđóphànnànrằngbạntrảlờichậmmộte-mail,hoặckhôngngheđiệnthoại,

bạnsẽcómộtlờibàochữa:“Cảbuổisángtôicólịchhẹnvàchỉmớivừathấytinnhắncủaanh/chị.”Mọingườihiểuhọkhôngthểđòihỏisựchúýcủabạntrongthờigianbạnđãcócuộchẹntrước.Phươngphápnàymangvềchobạnthêmthờigiantậptrung,màkhôngcầnđếnnhữnglờixinlỗihaygiảithíchthừathãi.

Tuynhiên,đóngkhốithờigianđểcóthểtậptrungkhônggiánđoạnchỉlàmộtnửatrậnchiến.Nửacònlạinằmởviệccưỡnglạinhữngcámdỗgâyphântán.Điềuđócónghĩalà:khônge-mail,khôngInternetvàkhôngđiệnthoại.Trênlýthuyết,việcnàycóvẻdễdàng,nhưngthựctếlạicựckỳkhókhăn.Nếunhiềunămtrước,bạnđãchìmtrongcácphântánnày,bạncầnđàoluyệnbảnthântrướckhicóthểlàmviệcsuốtthờigiandàimàkhôngcóchúng.Mộtvàilờikhuyêndướiđâycóthểgiúpbạnnỗlựchơn:

Bắtđầuvớicáckhốitậptrungngắn,sauđódầnđẩymìnhtiếnđếnnhữngkhoảngthờigianlớnhơn.Mộtnguyêntắclàkhởiđầumỗilầnmộttiếngđồnghồ,sauhaituầntăngthêm15phút.Tuynhiên,điềuquantrọnglàkhôngbaogiờchấpnhậncácphântán.NếubạnbỏcuộcvànhanhchóngkiểmtraFacebook,hãyhủycảkhốivàthửlạimộtlầnnữa.Tâmtríbạnkhôngbaogiờđượcchấpnhậnmộtchútphântántrongnhữngkhốitậptrungnày.

Giảiquyếtnhiệmvụriêngbiệt,đượcxácđịnhrõràng.Vídụ,nếubạnphảiviếtmộtbàibáo,hãytiếnhànhnghiêncứutừtrướcđókhitớikhốitậptrung,bạncóthểbậtứngdụngxửlývănbảnởchếđộtoànmànhìnhvàdồntoànbộsựchúýđểviếtbài.

Cânnhắcsửdụngđịađiểmkhácchocáckhốitậptrung.Chuyểnsangmộtcănphòngkhác,tớithưviện,hoặcmộtnơiyêntĩnhbênngoàiđểthựchiệncôngviệccầntậptrungcủabạn.Khicóthể,hãylàmviệcvớibútvàgiấyđểtránhkhảnăngbịphântánbởimạngInternet.

Cuộcchiếngiữatậptrungvàphântánlàvấnđềnghiêmtrọng–đốivớicảtínhcạnhtranhgiữacáccôngtycũngnhưvớisựcânbằngtrongchínhchúngta.Lượnggiátrịmấtđichoviệcsửdụngthiếukiểmsoátcáccôngcụtiệníchgâynênthóiquenlàmviệcmấttậptrung.Phươngphápkhốitậptrungmôtảởtrênkhôngkhắcphụcđượcvấnđềnàynhưngnómangtớichobạnmộtcáchđểchốnglạitìnhtrạngtồitệnhất,giúptạoracácsảnphẩmsángtạomộtcáchhệthống,ngaycảkhimôitrườnglàmviệccủabạnđượcthiếtkếđểngăncảnmụctiêuđó.

“Chỉbậnrộnthôilàchưađủ,hãytựhỏi:“Mìnhđangbậnrộnvìđiềugì?”

—HENRYDAVIDTHOREAU

TGạtđanhiệmrakhỏikhovốn

—ChristianJarret

ácgiảJonathanFranzencócáinhìnnghiêmtúcvềsựcámdỗcủađanhiệmđếnđộkhiviếtcuốntiểuthuyếtănkháchTựdo(Freedom),ôngđãtựgiammìnhtrongmộtphònglàmviệcsơsài.NhưchiasẻvớitạpchíTime,ôngcònđixađếnmứctháobỏbộbắtsóngwifitrênchiếcmáytínhlâuđờicủamìnhvàpháhỏngluôncả

cổngkếtnốiEthernetbằngcưavàkeosiêudính.Sauđó,ônglậpramộtmôitrườnggiốngnhưổkénvớitainghechốngồn.

Franzenđãchothấymộtkiếngiảisắcsảovềkhảnăngphạmsailầmcủaconngười.Nhữngtríócsángtạorấtmẫncảmvớisựphântánvànhữngkếtnốimớitìmđượcthườngcósứccámdỗmạnhmẽđếnđộkhiếntấtcảchúngtalạchướngkhỏitrọngtâm.

Ngộnhậnvềđanhiệm

Nghiêncứuchothấyđầuócconngườichỉthựcsựcóthểlàmnhiềuthứcùnglúcvớinhữnghànhvicótínhtựđộnghóacao.Cònđốivớicáchoạtđộngđòihỏisựtậptrungcóýthức,khôngcócáiđượcgọilàđanhiệm,màchỉcóchuyểnđổinhiệmvụ–quátrìnhnhẹnhàngchuyểnsựtậptrungcủanãoqualạigiữacácnhiệmvụkhácnhau.Điềunàykhiếnchúngtacóvẻnhưđangthựchiệnhiệuquảcùnglúchaihaynhiềuviệc.Nhưngtrênthựctế,tachỉthựchiệnduynhấtmộtviệc,rồiquaytrởlạiviệccũ,vớiđộthuầnthụcvàchínhxácíthơnsovớikhitậptrungvàomộtviệctạimộtthờiđiểm.

Hãylấyviệcđọclàmvídụ.Khitacóthểbỏravàigiờđọcsách,sauđótìmkiếmcácmốiliênhệxãhội,nhữngcôngcụnhưInstantMessengercóthểcungcấpchotakhảnăngkìdiệulàmcảhaiviệccùnglúc.Thựctếlàgì?LauraBowmanvànhómnghiêncứutạiĐạihọcTrungtâmbangConnecticutthấyrằngmộtsinhviênsửdụngIMtronglúcđọcsáchgiáokhoamấtthêmkhoảng25%thờigian(khôngbaogồmthờigiandànhchoIM),sovớinhữngsinhviênchỉđọcđơnthuần.Bấtkểcáccôngviệccụthểđượcsắpxếprasao,đọckếthợpvớiIMhayviếtkếthợpvớixemtivi,kếtquảcuốicùngcũngđềunhưnhau–chấtlượnghoạtđộng

bịảnhhưởngvàtấtcảcáchoạtđộngđềukéodàihơnsovớikhithựchiệnmộtcôngviệcduynhất.

Cácphântánnền

Dĩnhiên,làmcùnglúchaiviệckhôngphảilànỗiphiềntoáiduynhấtcủachúngta.Nócònlàthóiquencamkếthờihợtvớicôngviệcđòihỏitậptrungtrongkhitrìnhduyệte-mailhoặctrangmạngxãhộivẫnmởtrênnền.Chỉmộtâmthanhvanglêntừmộttrongcácứngdụngnàycũngđủđểhứahẹnmộtcuộcđốithoạibấtngờthúvịvàkhiếnchúngtarờibỏcôngviệcmìnhđanglàm.

Khôngchỉmấtthờigiantrảlờitinnhắnkhinóđến;chúngtacònphảivậtlộntìmlại“luồngcảmhứng”đãthảhồnvàotrướckhibịxáotrộn.MinhhọaấntượngcholậpluậnnàylàtrongmộtthínghiệmtạicácvănphòngcủaMicrosoftkhitheodõi27nhânviênlàmviệctrongkhoảngthờigianhaituần.Bêncạnhviệctrảlờitinnhắngâychuyểnhướngtậptrungtrongkhoảngtrungbìnhmườiphút,cácnhânviêncóxuhướngsửdụngthờigiannghỉlàmcơhộiđểlướtquamộtloạtcácứngdụngkháctrướckhihọtrởlạinhiệmvụchính.Đôikhisựtrệchhướngnàykéodàiđếnhànggiờ.

Chúngtatựnhủchỉtrảlờinhanhmộte-mailhoặcgọimộtcúđiệnthoạingắn.Nhưngtrênthựctế,sựchuyểnđổinhiệmvụkhiếntarơivàomộthốsâukhôngđáy,kéosựtậptrungrakhỏicôngviệccầnưutiênlâuhơnsovớidựkiếnbanđầu.

Ngaycảkhibạncóýchísắtđá,chỉnộiviệcmạngInternettrênmáytínhđangsẵnsàngkhiếnbạnkhóchútâmvàocôngviệc.Hànhđộngcốgắngcưỡnglạicámdỗđãhútsựtậptrungvàđầuócbạntrởnêntrốngrỗng.Cácnhàtâmlýhọcđãchứngminhđiềunàytrongmộtnghiêncứuđượcthựchiệnnăm2011.NhữngngườithamgiathínghiệmtạiĐạihọcCopenhagenđượcyêucầuthựchiệnmộtnhiệmvụtrênmáytính.Trongthínghiệmnày,mộtsốđượcphépxemmộtđoạnvideohàihước,trongkhinhữngngườikháccốgắngkhôngnhấnnó(giốngnhưviệccưỡnglạikhôngxemmộtcliphấpdẫntrênYouTube).Khithựchiệnmộtnhiệmvụkhácsauđó,nhữngngườicưỡnglạimongmuốnxemđoạnvideothườngthựchiệnkémhơnnhữngngườiđượcphépxem.

Quyếttâmlờđicácphântánlàchưađủ.Chúngtaphảiđấutranhđể

loạibỏchúnghoàntoànkhỏimôitrườngtậptrung.Nếukhông,chúngtasẽphảisửdụngmộtnửanănglượngtrínãođểkhôngphávỡcácnguyêntắccủachínhmình.

Ảnhhưởngcủadưâm

Nãocủachúngtatincóthứtựưutiênriêngchotừngcôngviệc.Giảsửbạnđangviếtmộtdựánvàobuổisángvàđểtránhnhàmchán,bạnquyếtđịnhđểnólạivàchuyểnsangmộtcôngviệcsángtạohơnvàobuổitrưa.Điềunàycóvẻnhưmộtsựthayđổivôhạivềtiếnđộnhưngcôngviệcchưahoànthànhbuổisángcóthểlưulạitrongtiềmthứcbạnnhưmộtcảmgiácbứtrứtcủatâmtrí,ảnhhưởngxấuđếnchấtlượngcôngviệcsauđó–mộttácđộngmàcácnhàtâmlýhọcgọilà“dưâmchúý”.

Đểchứngtỏđiềunày,nhữngngườithamgiaphảilầnlượtthựchiệnhainhiệmvụkhácnhau:đoánôchữvàxemcácbảnsơyếulýlịch.Khingườithamgiabắtđầuxemcácbảnsơyếulýlịch,họđãchuyểnsuynghĩsangmộtnhiệmvụmới–đoánxemmộtchuỗicáckýtựcóphảilàtừcónghĩahaykhông.

Nhữngngườithamgiaphảibỏdởcâuđốôchữphảnứngnhanhhơnvớinhữngtừkhắchọahànhđộngđó,haynhữngtừphảnánhmụcđíchđó(vídụnhưtừ“giảiquyết”).Họchưahoànthànhnhiệmvụđầutiên,nênnhiệmvụđóvẫncònlưulạitrongtâmtrí.Dưâmđógâyảnhhưởngxấulênhiệuquảxemsơyếulýlịchcủanhữngngườinàysovớinhữngngườithamgiađượcphéphoànthànhcáccâuđốtừtrước.

Mặcdùviệctạmdừngmộtnhiệmvụđểchuyểnsangmộtnhiệmvụmớicóvẻdễdàng,songcácnghiêncứutrênđãnhắcnhởchúngtagạtbỏnhữngtháchthứcchưađượcgiảiquyếtlàđiềurấtkhókhăn.Chúngvẫntiếptụctiêuhaonănglựctrítuệngaycảkhichuyểnsựchúýsangthứkhác.Hơnthếnữa,nỗlựcđểbỏquasứckéotinhthầncònvắtkiệtchúngtahơnnữa.

Tốtnhấtlàtìmmộtđiểmdừnghợplýtrongdựán–điểmgiảiphóngtâmtríkhỏinhữngcâuhỏidaidẳngđểtạmngừngtrướckhichuyểnsangcôngviệckhác.Bằngcáchnày,bạnsẽhoànthànhvòngtròntinhthầnkhépkínvàtậptrungtoànbộnănglượngchothửtháchkếtiếp.

Tấtnhiên,cónhữngthờiđiểmtrongquátrìnhsángtạosựchuyểnđổinhiệmvụcóthểđemlạihiệuquả.Cácnhàtâmlýhọcđãchỉrarằng,khibạnđangtrongquátrìnhgiảiquyếtvấnđềhoặccầnphảiđưaraýtưởngmới,việctáchtâmtrírakhỏinhiệmvụmộtthờigianngắncóthểgiúptiềmthứccủabạntìmthấymốiliênkếtgiữacáckháiniệmriênglẻ.

Đâychỉlàmộtngoạilệcủanguyêntắc:Đanhiệmlàmộtlựccảntrongquátrìnhsảnxuấtmạodanhdướicáitênthúcđẩyhiệuquả.Khibạnnghĩracácýtưởngvàxácđịnhđượcconđườngphíatrướclàlúccầnlàmviệcvìđammêthậtsự.Vìvậysựtậptrungrấtcầnthiết.

“Sựngungốccănbảnnhấtcủaconngườilàquênmấthọđangnỗlựcđểđạtđượcđiềugì.”

—FRIEDRICHNIETZSCHE

DThấuhiểucáccưỡngép

—DanAriely

anArielylànhàkinhtếhọchànhvihàngđầu,giáosưvàtácgiảcủanhữngcuốnsáchănkhách.Ôngnghiêncứucácchủđềnhư:Tạisaochúngtalạiđưaranhữngquyếtđịnhtồi,tạisaochúngtagianlậnvàtạisaochúngtanóidốingaycảkhinhữngviệcnàykhônghẳnvìlợiíchcủachúngta.Ôngcũnglànhàsánglậpvàlà

giámđốccủamộttrungtâmmangtên-TrungtâmNhậnthứcmuộnCaocấp.Chúngtôiđãtraođổivớiôngvềlýgiảikhoahọcđằngsaunhữngthôithúcphilýdẫnchúngtađếnviệcphungphíthờigiantrongcôngviệcvàlàmthếnàođểchốngtrảnó.

Trongnghiêncứucủamình,ôngkhámphálýdotạisaochúngtađưaracácquyếtđịnhtồi.Ôngcóthểchobiếtviệcnàycótácđộngrasaođếncôngviệckhông?

Trướctiên,conngườitathườngcómộtthóiquenrấtxấulàbướcvàovănphòngvàkiểmtrae-mailtrướctiênvàobuổisáng.Đốivớinhiềungười,buổisánglàthờigianlàmviệchiệuquảnhất.E-mailrấthấpdẫn,nênhọthườnghisinhthờigianlàmviệchiệuquảnhấtcủamìnhchoe-mail.

Vấnđềthứhailàkhilàmnhưvậy,chúngtavẫnmuốncảmthấymìnhđangcótiếntriển.Nếubạnxóađượcmườie-mailtừhộpthưđến,bạnsẽcócảmgiácđãlàmđượcmộtviệcgìđó.Nhưngnếusuynghĩkỹthìthậtrabạnkhônghoànthànhđượcgìởviệcnày.

Điềukếtiếpphảnlạichúngtalàlịchlàmviệc.Chúngtathườngtheoxuhướngxếpcáccôngviệcphùhợptrongkhungthờigiankéodài30phúthoặc1giờđồnghồ.Cònnhữngnhiệmvụkéodàikhoảng50giờ–thờigianbạnphảibỏrađểhoàntấtmộtcôngviệcsángtạođầyýnghĩa

màkhôngđượcthểhiệntrênlịch.

Tiếpđếnlàchiphícơhội.Đólàviệcbạntiêuđi3đô-lachomộttáchcàphêlatte,nhưngkhôngthểtiêu3đô-lađóchomộtthứkhác.Thờigian,cũngcócơhộinhưngnóthườngkhóhiểuhơn.

Tạisaoe-maillàmộthệthốngcámdỗlớnđếnnhưvậy?

NhàtâmlýhọcB.F.Skinnerđãđưarakếtluậnvềkháiniệmcủngcốngẫunhiên.Đólàkhibạnđưachoconchuộtcáiđònbẩyvàcứsau100lầnnhấnđònbẩy,nósẽđượcchothứcăn.Đốivớiconchuột,điềunàythậthấpdẫn.Nhưngnếusốlầnlàmộtconsốngẫunhiênbấtkỳtừ1đến100cànghấpdẫnhơnnữa.Vàconchuộtvẫntiếptụclàmviệc,nhiềuhơnnữa,ngaycảkhibạnlấyđitoànbộphầnthưởng.

Tôichorằnge-mailvàmạngxãhộilàmộtvídụtuyệtvờivềsựcủngcốngẫunhiênnày.Thôngthường,khichúngtanhấnđònbẩykiểmtrae-mail,điềunàykhôngmấythúvị.Nhưngthỉnhthoảng,nólạirấthấpdẫn.Vàsựthíchthúnày,xảyratrongcáckhoảngthờigianngẫunhiên,khiếnchúngtagầnnhưluônquaylạikiểmtrae-mailcủamình.

Mộtđiềunữabạncầnhiểulàkháiniệmkiếntrúclựachọn,tứclàmôitrườngmàtrongđóchúngtađưaracácquyếtđịnhcóxuhướngảnhhưởngđếncácquyếtđịnhcủata.Dovậy,nếubạnđangtronghàngchờlấythứcăncủamộtbữatiệcbuffet,cáchbàybiệnthứcăn–tráicâytươivàsaladdễlấyhaynằmkhuấtsaunhữngmónhấpdẫnkhác–sẽxácđịnhcuốicùngbạnsẽăngì.

Thếgiớixungquanhchúngtabaogồmcảthếgiớitrênmáytínhlànhữngcámdỗkhiếnchúngtaphảilàmđiềugìđóngaylậptức.HãylấyFacebooklàmvídụ.Nócómuốnbạnlàmviệchiệuquảhơntrong25nămnữakểtừbâygiờkhông?Haynómuốnlấyđithờigian,sựchúývàtiềnbạccủabạnngaybâygiờ?ĐiềutươngtựcũngđúngvớiYouTube,báođiệntửvànhữngthứkhác.

Sựkếthợpcơbảncủabađiều:(1)thếgiớixungquanhcốgắngcámdỗchúngta;(2)chúngtabịtácđộngbởithếgiớiquanhmình(vídụnhưkiếntrúclựachọn);và(3)takhônggiỏicưỡnglạicáccámdỗ.Nếuđặttấtcảnhữngđiềunàylạivớinhau,bạncómộtcôngthứcchothảmhọa.

Vậychúngtanênlàmgì?

Mọingườichorằngkhisựcámdỗquyếnrũbạn,việccưỡnglạisẽvôcùngkhókhăn.Nếuđangtruycậpe-mailvànóthôngbáocómộttinnhắnđangchờ,bạnkhómàlờđiđược.Tâmtríbạnsẽtiếptụcsuynghĩvềnhữngđiềuthúvịđangchờđợi.Nếubạnkhôngbaogiờmởe-mail,bạnsẽlàmviệctốthơnnhiều.

CólẽcácnhàquảnlýđếnbộphậnCNTTvàyêucầuchặne-mailtrongkhoảngthờigian8-11giờsáng.Cáchgiaotiếp24/7vớimọingườikhôngthựcsựlàmộtýtưởnggiúptốiđahóanăngsuất.

Ôngcónghĩrằngkhảnăngtựchủđểcưỡnglạicámdỗcógiớihạnkhông?

Tựchủbaogồmhaiyếutố.Đólàvấnđềtựchủvàcácgiảipháptựchủ.Tấtcảcácvấnđềtựchủchỉxoayquanhcâuhỏi“bâygiờhaysaunày”.

NghiêncứucủaRalphKeeneychothấyrằngnếubạnướctínhtỷlệphầntrămtửvongdocácquyếtđịnhsailầm,consốnàychiếmkhoảng10%đốivớinhữngngườisốngcáchđây100năm.Cònnếutrongthờiđạingàynay,consốnàysẽlàhơn40%.Tạisao?Bởikhichúngtaphátminhracôngnghệmới,chúngtacũngtạonênnhữngcáchthứcmớiđểgiếtchínhmình.Hãynghĩđếnbệnhbéophì.Hãynghĩđếnthuốclá.Hãynghĩđếnviệcnhắntinkhiđangláixe.Tấtcảđềulàvấnđềtựkiểmsoát.

Cácgiảipháptựkiểmsoátlàtấtcảnhữngviệcchúngtacốgắngthựchiệnnhằmgiữchomìnhhànhxửtốthơn.Nếunghĩrằngchúngtabỏnhiềutiềnvàocácphòngthểdục,cảmgiáctộilỗisẽthôithúcchúngtađếnđóthườngxuyênhơn.Việcnàychỉrarằngcảmgiáctộilỗimanglạihiệuquả,nhưngchỉtrongthờigianngắn.Rốtcuộc,cảmgiácđócũngmấtđi.

Chúngtanêntậptrungvàođiềugìđểquảnlýthờigiantốthơn?

Tôinghĩrằngmộttrongnhữngyếutốquantrọngnhấtlàdấuhiệucủasựtiếntriển.Trongnhiềuvấnđề,thậtkhóđểnhậnthấybạnđãtiếntriểnđếnđâu.Khibạntrảlờimộtngàne-mail,bạnsẽthấytấtcảcáce-mailmìnhđãtrảlời.Khibạnđangsuynghĩvềmộtvấnđềkhókhăn,điều

nàycóvẻnhưbạnđanglãngphíbamươigiờđồnghồvànửagiờcuốicùngtrởnênhữuích–vìcácýtưởngdườngnhưđãđếnvớibạn.

Sựtiếntriểnkhôngdiễntiếntheomộtđườngthẳngvàkhôngcómộtchiềuhướngtiếntriểnnhấtđịnh.Vìvậy,câuhỏilớncầnđặtralà:làmthếnàođểchúngtacảmthấymìnhđangtiếnbộ?Nếuchúngtacóthểtiếntriển,rấtnhiềuthứkhácchỉlànhữngràocảnnhỏ.

Nếubạnlàmviệcvớimộtcâybút,bạncóngaybằngchứngvềtấtcảnhữngđiềumìnhlàm.Bạncóthểthấyđượclộtrìnhcủamình.Nhưngnếubạnlàmviệctrênmáytính,tấtcảchỉlàtìnhtrạnghiệntạicủacôngviệcvàkhôngcócácphiênbảncủaquátrìnhtrướcđó.

Nếuđólàvấnđề,bạncóthểnghĩramộtsốthủthuậtnhắcnhởbảnthânvềsựtiếnbộ.Cólẽchúngtanênviếtmộtquyểnnhậtkíhaygiữlạinhữngphiênbảncũthểhiệncácnỗlực?Hoặcmỗingàychúngtatạomộtbảndữliệumớichonhữnggìlàmđượcđểcómộthồsơrõràngvềtiếntrìnhlàmviệc?

“Sángtạomộtphầnnàođóđơnthuầnlàviệctừbỏnhữngyếutốphântánlớnvànhỏ.”

—E.B.White

LHọccáchsángtạotronghỗnloạn

—ErinRooneyDoland

eighMichaels,mộtnhàvănvớihơn80tiểuthuyếtlãngmạn,từngnói“chờđợicảmhứngđểviếtnhưđứngởsânbaychờtàu.”Cácđiềukiệnđểsángtạomộttuyệttácítkhilýtưởngvàchờđợimọithứphảihoànhảohầunhưluônlàcáchtrìhoãn.

Nhạcsĩcócôngviệcbanngày,nhàthơlàgiáosưvàcácnhàlàmphimkiêmviệcthựchiệnquảngcáothươngmại.Nếuchúngtamuốnngừngchạyđuagiữacácnhiệmvụvàchốnglạicácphântánkhôngmongmuốnđểthựcsựtáchmình,chúngtaphảihọccáchsángtạogiữasựhỗnloạn.

Phântántíchcực

Cácphântántiêucựcgâytrởngạichoviệcsángtạocóthểxuấthiệndướinhiềuhìnhthức:tivi,côngviệcnhàchưahoànthành,cácphươngtiệntruyềnthôngxãhội,e-mail,đồngnghiệpmuốntángẫu,cácnỗiloâu,sựnghingờbảnthân.Trênlýthuyết,táchbiệtbảnthânkhỏitoànbộnhữngcanthiệpnàylàhoàntoàncóthể–khuYaddothậtsựđãcungcấpmộtnơiẩndậttạmthời,khôngphiềnnhiễuchohàngtrămnghệsĩlớn–nhưnggiảiphápnàykhôngkhảthichohầuhếtchúngta.Hơnthếnữa,từbỏtráchnhiệmởnhàvànơilàmviệctrongkhirútluivàokhunghỉdưỡngcủagiớinghệsĩlàđiềukhôngthựctếvàcóvẻvôtráchnhiệm.Bêncạnhđó,sựthậtkhóchịulàloâuvànghingờbảnthâncóthểnhânlênkhiđượctiếpsứcbởiimlặngvàthừathãithờigian.

Trongthậpniên1970,cácnhànghiêncứutạiĐạihọcStanfordđãpháthiệnramộttrongnhữngcáchtốtnhấtđểchốnglạicácphântántiêucựclàhãyđitheocácphântántíchcực.Chúngtacóthểchốnglạiphântántiêucựcbằngcáchmấttậptrungmộtcáchtíchcực.

TrongnghiêncứucủaStanford,cácemnhỏđượcquyềnchọnănngaymộtviênkẹodẻo,hoặcchờđợivàiphútvàsẽđượchaiviên.Nhữngtrẻcókhảnăngtrìhoãnviệctậnhưởngngaylậptứcđãsửdụngcáckỹthuậtphântántíchcựcđểthànhcông.Mộtsốtrẻhát,sốkhácđáchân

vàobàn,cácemđơngiảnlàlàmbấtcứviệcgìcầnthiếtđểhướngtâmtrívàomộtđiềugìđókháckẹodẻo.

Cónhiềucáchđểsửdụngkỹthuậtphântántíchcựcvìnhữngmụcđíchkháchơnlàcưỡnglạinhữngviênkẹodẻo.Đặtbộđếmgiờvàđuavớiđồnghồđểhoànthànhnhiệmvụ.Đưaranhữngphầnthưởngkhôngliênquanđểhoànthànhnhiệmvụnhư:uốngmộtchútởphòngnghỉ,hoặcđăngnhậpvàomạngxãhộitrongvòngbaphútsaukhiđạtđếnmộtcộtmốcquantrọng.Hãyviếtranhữngsuynghĩđangkhiếnbạnbậntâmhaynhữngphântántiêucực,lênlịchxemxétchúngtrongkhoảng10phút,sauđógạtchúngkhỏitâmtríngaytrongngày.

Tựchủ

Tuynhiên,tacũngcầntựchủcaođểlàmviệctrongmộtmôitrườnghỗnloạnbằngcáchgạtbỏcácphântántiêucựcđểtậptrungvàocáchoạtđộngưathíchcầnnănglượngvàsựnhanhtrí.TrongcuốnsáchWillpower(tạmdịch:Sứcmạnhýchí),nhàtâmlýhọcRoyBaumeisterđãphântíchnhữngpháthiệntừhàngtrămthínghiệmđểxácđịnhlýdotạisaomộtsốngườicóthểduytrìsựtậptrunghànggiờ,trongkhisốkháckhôngthể.Ôngpháthiệnthấy,sựtựchủkhôngphảilàdoditruyềnhaycốđịnh,màdomộtkỹnăngcóthểpháttriểnvàcảithiệnbằngviệcluyệntập.

Baumeistergợiýnhiềuphươngthứcđểtăngcườngsựtựchủ.Mộttrongnhữngcáchthứcđólàpháttriểnmộtthóiquencóvẻkhôngliênquan,nhưcảithiệntưthế,haynói“vâng”thayvìậmừ,hoặcdùngchỉnhakhoamỗiđêmtrướckhiđingủ.Điềunàycóthểcủngcốýchícủabạnởcáclĩnhvựckháctrongcuộcsống.Ngoàira,khithóiquenmớiđãănsâuvàcóthểthựchiệnmàkhôngcầnnhiềunỗlựchaysuynghĩ,nănglượngđócóthểđượcchuyểnsangcáchoạtđộngkhácđòihỏinhiềusựtựchủhơn.Cácnhiệmvụđượcthựchiệnmộtcáchtựđộngkhôngngốncủachúngtanhiềunănglượngdựtrữhơnlàcácnhiệmvụphảithựchiệnmộtcáchcóýthức.

Cáchoạtđộnggiảitrínhưcáctròchơichiếnlượcđòihỏisựtậptrungvàcóquyluậtchơithayđổikhilênmứccaohơn,nghesáchnói,haymộthoạtđộngcũngcầntậptrungđểtheodõitìnhtiếtchuyệncóthểđượcsửdụngđểtăngkhảnăngtậptrung.Thậmchícáchànhviđơngiảnnhưthườngxuyênngủngongiấccũngđượcxemlàmộtcáchcải

thiệnkhảnăngtậptrungvàtựchủ.

Côngviệccầnchútâmvớicôngviệckhôngcầnchútâm

Dùđượcchúngtavunđắpđếnđâu,tựchủvẫncógiớihạn.Vìvậychúngtacầnphảikếthợpphươngphápnàyvớicácchiếnlượckhác.HainhànghiêncứutạiĐạihọcCalifornia,bangDavis–tiếnsĩKimberlyElsbachvàAndrewHargadon–đãpháthiệnrarằngsựsángtạovàhiệuquảcóthểđượctăngcườngtrongsuốtthờigianngườilaođộngluânphiênthayđổigiữacáchoạtđộngcầnchútâmvớihoạtđộngkhôngcầnchútâm.Hãyhìnhdungtâmtríconngườiphùhợpvớihìnhthứcchạynướcrúthơnlàmarathon.

BáocáocủahainhànghiêncứunàytrongtạpchíOrganizationScienceđãxácđịnhcáchoạtđộngnhư:“côngviệcđơngiảntrêndâychuyềnsảnxuất(đổđầythùngnguyênliệu),sửdụngmáyphotocopy,côngviệclàmvệsinhđơngiản(vídụ,làmsạchthiếtbịphòngthínghiệm),thựchiệnnhiệmvụbảotrìđơngiản,côngviệcphânloạihoặcđốichiếuvàcôngviệcdịchvụđơngiản(vídụ,mởbaobìvàcấttrữtàiliệu)”lànhữngcôngviệc“khôngcầnchútâm”.Ngượclại,cácnhiệmvụcốtlõicủahoạtđộngcanthiệpvàgiảiquyếtvấnđềliênquanđếncôngviệchoặccôngcuộcđeođuổisángtạocủamộtngườilại“cầnchútâm.”Chuyểntừcôngviệc“cầnchútâm”sang“khôngcầnchútâm”giúpnãocóthờigianxửlýcácvấnđềphứctạptrongtrạngtháithoảimáivàkhôiphụcnănglượngcầnthiếtcholượtcôngviệccầnchútâmtiếptheo.

Thờigianlàmviệctrướckhinăngsuấtvàhiệuquảbắtđầugiảmcủamỗingườikhácnhauvàcũngcóthểthayđổitùytheocáckhoảngthờigiantrongngày.Theodõisựtănggiảmnănglượngsẽgiúpbạnxácđịnhmộtlịchlàmviệcxenkẽgiữacáchoạtđộngcầnvàkhôngcầnchútâm.Mộtkhicácmứctănggiảmđượcxácđịnh,chúngtacóthểdùngmộtbộđếmgiờđểtheodõivàđiềuhướngnhữnglầnchuyểntiếpđểtránhtìnhtrạngkiệtsứcvàlãngphíthờigian.

Vớitấtcảnhữngviệctheodõivàtậpluyệnnhưtrên,bạnsẽphảilàmộtnhàkhoahọchaymộtvậnđộngviênmớicóthểthựcsựxuấtsắctrongcôngviệcsángtạo.Bấtkìsựxuấtsắcnàocuốicùngcũngđòihỏikhảnăngquansát,sựtinhtế,thíchứngvàđộbền.HãynghenhàvănnổitiếngHarukiMurakaminóivềsựtựchủmàôngphảiđềrađểhoànthànhcôngviệccủamình:

Khitôiđangtrongquátrìnhviếtmộtcuốntiểuthuyết,tôidậytừlúc4giờsángvàlàmviệctrongkhoảng5đến6tiếng.Buổitrưa,tôichạybộmườicâysốhoặcbơiởcựly15-100mét(hoặccảhai),sauđótôiđọcsáchvànghenhạcmộtchút.Tôiđingủlúc9giờtối.Vàtôigiữlịchtrìnhnàymỗingàykhônghềthayđổi.Chínhsựlặplạitrởthànhđiềuquantrọng.Tôithôimiênbảnthânmìnhđểđạtđượcmộttrạngtháitâmtrísâuhơn.Nhưngđểlặplạinhưvậytrongsuốtthờigiandài–từsáuthángđếnmộtnăm–tôiphảicósứcmạnhtolớnvềtinhthầnvàthểchất.Theohướngnày,viếtmộtcuốntiểuthuyếtdàicũngnhưrènluyệnbảnthânđểsốngcòn.Sứcmạnhthểchấtcũngcầnthiếtnhưtrựcgiácnghệthuật.

Giốngnhưmộtcầuthủbóngrổthựchiệncúnémtựdotrênsânđốithủ,anhtaphảirènluyệncơthểđểthựchiệncúnémbấtchấpđámđôngđanglahét,mộtđầuócsángtạocũngphảihọccáchrènluyệnsựtậptrungvàdẫndắtnguồnnănglượngsángtạocủamìnhtrongnhữngđiềukiệnhỗnloạnnhất.

“Hãychotôibiếtbạnchútâmđếnđiềugì,tôisẽbiếtbạnlàai.”

—JOSÉORTEGAGASSET

VHướngvềbảnthân

-ScottBelsky

iệcđầutiênbạnlàmkhitanhọphaytanlớplàgì?Khibạnchờgiữacáchộinghị?Khibạnđứngtronghàngđợi?Nhữngkhoảnhkhắctrunggiannàyđượcxemlàcơhộiđểdừnglạivàsuyngẫm.Ngàynay,chúngtaháohứcnhảyvàodòngthôngtinliênlạc,hướngrathếgiớithayvìhướngvềbảnthânmình.

Thậmchíchúngtachưatừngsuynghĩvềcáigiácủaviệcnày.Sẽthếnàonếubạnbỏraítphútkiểmtratinnhắn?Bạncóthểđểthờigiantrôiđibằngcáchnhấcđiệnthoạihoặcdànhravàikhoảnhkhắcđểnhìnngắmxungquanhvàsuyngẫm,đúngchứ?Vậy,sựkhácbiệtởđâylàgì?

Việcđắmmìnhvàothiếtbịlôicuốntôi.Bấtkểtôiđangtraođổivớingườikháchaykiểmtraconsốthốngkêtruycậptrênwebsiteđềulàhoạtđộngcóchủđíchvàđemlạimộtkếtquảcụthể.Ngượclại,khônglàmgìtrongkhoảngthờigianchếtđóđưađếncảmgiácthiếumụcđích.Đólàmộthànhđộngkhôngtậptrung,vớikếtquảkhôngrõràngtrongthờiđiểmđó.

Tôixinnóirằngdànhthờigianđểtrảinghiệmmặtcònlạicủacáchoạtđộngkếtnốicóchủđíchđểđạtđượchiệuquảlàmviệcsángtạo.Hãyxemđâylàcách“khỏalấpkhoảngtrống”nhưnhàthơkiêmhọasĩJuliaCameronđãtừngviết.Khitắtđimộtdạngkíchthích,tasẽgiảiphóngmộtdạngkhác.

Khôiphụcmốiquantâmvềchínhmình

Nhiềunămtrướcđây,khivẫncònđihọc,tôiđãthamgiamộtkhóahọccótênlàMoutainSchoolởVermont.Mỗihọcsinhthựchiệnmộthànhtrìnhđơnđộctrongbangàygiữathiênnhiênhoangdãlàmộtphầntrảinghiệmcủakhóahọc.Ngườitasẽcungcấpchobạnmộttấmvảidùvàcácđồvậtthiếtyếu,sauđóbạnsẽphảiđibộđườngdàiđếnmộtđiểmcắmtrạitrêndãyGreenMountains.Cómộtvàiquytắcbắtbuộcnhư:khôngâmnhạc,khôngthiếtbịđiệntửvàkhôngbạnđồnghành.

Chẳngcógìngạcnhiênkhingàyđầutiênởmộtmìnhcủatôivôcùngbuồnchán.Khôngcóaiđểnóichuyện,khôngcógìđểđọchayxem.Tôichỉngồiđóvàđểđầuóctrốngrỗng.Nhữngkíchthíchkhôngngớttừbênngoàimàtôidựadẫmvàobaolâunaybỗngnhiênchấmdứt.Tâmtrítôikhôngbiếtphảilàmgìvớinó.

Sangngàythứhai,sựthayđổixuấthiện.Đầuóctôiđộtnhiênlinhhoạttrởlại.Tôibắtđầunhậnthứcđượcmôitrườngxungquanh:sựtĩnhmịchcủamộtcơnmưatuyếtvàođầuthángTư,vẻhùngvĩcủanhữngcâycổthụ,thờigiantrôinhanhhơn.

Nhữnggìtôithấyđượctừkinhnghiệmđơnđộccủamìnhlàsựthayđổivềtưduy–sựsángtạovàtrítưởngtượng–khichặnđượckíchthíchtừbênngoài.Khibạnđồngđiệuvớichínhkhoảnhkhắchiệntại,bạnbắtđầunhậnrathếgiớiquanhmìnhvàtiềmnăngthựcsựcủatâmtrí.

Giữgìnkhoảngthờigiantựdo

KhôngaitrongthờiđạikỹthuậtsốnổitiếngnàycókếhoạchdàihạnhơnJeffBezos–nhàsánglậpkiêmCEOcủaAmazon.Trongnhữngngàyđầucủacôngty,BezoscốgắnggiữcholịchlàmviệccủamìnhmởtừthứHaiđếnthứNăm.Bezosdànhramộtkhoảngthờigianhiệuquảnhấttrongtuầnchỉđểkhámphá,tìmhiểuvàsuynghĩ,thayvìcốgắngđểcânbằngdoanhsốhaytuântheolịchlàmviệccủamộtCEOđiểnhìnhvớicáccuộchọpnốitiếpnhau.ÔnglướtquacáctrangtrênAmazonvàdànhthờigianchonhữngcôngviệcmàôngkhôngbaogiờlàmtheocáchthôngthường.

BezosđãgiảithíchtrongphầntiểusửcủamìnhtrêntạpchíWIRED:“tôithơthẩnloanhquanhvànóichuyệnvớimọingười,hoặcsắpxếpcáccuộchọpkhôngnằmtronglịchlàmviệcthôngthườngcủabảnthân”.Việcdànhrathờigiankhônglênkếhoạchđểsốngtrọnvẹnởthờiđiểmhiệntại–đểtìmraphươnghướngchungchotổchứchayhoàntoànđắmchìmtrongsuynghĩriêng–chắcchắnđãgiúpBezospháttriểncácchiếnlượclâudàicủaAmazonmộtcáchđắclực.

Hầuhếtchúngtacảmthấykhôngcóthờigianchonhữngpháthiệnngẫunhiên,làmtheonhữngýmuốnbấtchợt,hoặcnghĩnhữngđiềulớnlao,nhưngkhảnănglàmđượcnhữngviệcnàylàmộtlợithếcạnhtranhtolớntrongthờiđạikếtnốikhôngngừngnghỉ.Cóthểchúngtakhông

thểbỏracảngàychobảnthânnhưBezos,nhưngdànhranhiềukhoảngngắnđểthoátlykhỏithếgiớibênngoàivàtạorathayđổilớn.

Mởcửachocơhội

Cáccuộcchạmtrántìnhcờcũngcóthểđemlạilợiíchtolớnchocácdựánvàcuộcsốngcủabạn.Tỏrathânthiệntronghàngchờmuacàphêtạimộthộithảocóthểdẫnđếnmộtcuộctròchuyện,traođổidanhthiếpvàkiếmđượckhoảnđầutưđầutiênchocôngtyvàithángsauđó.Ngườingồicạnhtròchuyệncùngbạntronggiờgiảilaotạimộtbuổihòanhạccóthểtrởthànhkháchhànglớnnhấtcủabạn.Haingườixalạngồitrongmộttiệmlàmmóngchiasẻchuyệngiađìnhcóthểdẫnđếnmộtcuộchẹngiấumặtvàcuộchẹnnàycóthểdẫnđếnmộtcuộchônnhân.

Tôiluônchàothuavàkinhngạcbởicóđượcsựsángtạovànhữnglĩnhhộinhờmaymắn.Tấtnhiên,nhữngcơhộinàychỉcógiátrịkhibạnnhậnravàtheođuổichúng.Điềunàykhiếnbạntựhỏi:cóbaonhiêucơhộimàchúngtathườngxuyênbỏlỡ.Khidồntoànbộtâmtrívàothiếtbịdiđộngtrongthờikhắctrunggian,chúngtađangđểnhữngcơhộivuộtkhỏitầmtay.

Giátrịlớnnhấtcủabấtkỳtrảinghiệmthườngnằmởsựtiếpnốicủanó.Lợiíchlớnnhấtcủamộthộinghịthườngkhôngnằmởđiềudiễnratrênsânkhấu.Phầnthưởngthựcsựtừviệcđếntiệmlàmmóngcóthểnhiềuhơnmộtbộmóngtaymới.

Khibạnđánhgiáđượcsứcmạnhcủavậnmay,bạnbắtđầuchúýđếnnóngaylậptứctrongcôngviệc.Hãynhớcấtchiếcđiệnthoạithôngminhvàolầntớikhibạnđangxếphànghaykẹttrongmộtđámđông.Hãychúýđếnmộtnguồngiátrịbấtngờtrongnhữngtrườnghợpnhưvậyvàpháttriểnphươngphápđểtiếpnhậncáccơhộisắptới.

Ưutiênchohiệntại

Tháchthứccủathờiđạingàynaylàduytrìsựtậptrung,bảovệsựlinhthiêngcầnthiếtcủatâmtríđểsángtạovàtácđộngđếnnhữnggìquantrọngnhất.Điềunàychỉđạtđượckhibạntậndụngtriệtđểnhữnglợithếtừthựctại.Đểthựchiện,hãythaythếthờigiancủakếtnốibằngthờigianhiệnhữuthậtsự:

Nhậnthứcđượccáigiáphảitrảchosựkếtnốiliêntục.Nếubạnluôntậptrungvàonhữngthứkhác–đểthỏamãnsựthèmkhátthôngtinvàsựcôngnhậntừbênngoài–bạnsẽbỏlỡcơhộikhaitháctiềmnăngtrongtâmtrícủachínhbạn.

Nhậnrakhibạnbịcuốnvàodòngchảyđóvìmụcđíchsailầm.Chúngtathườngtìmđếncácthiếtbịđểcóđượccảmgiácantâm.Bạnnênchúýđếnsựbấtanđóvìchínhnóđãkéobạnrakhỏihiệntại.Bạnsẽkhôngthểhìnhdungđượcđiềugìsắpxảyđếnnếuvẫnkhôngngừngbậntâmvàoviệcvốnđãxảyrarồi.

Dànhkhoảngthờigiantrongngàyđểtáchmìnhkhỏikíchthích.Biếnkhoảngthờigiannàythànhbấtkhảxâmphạmvàdùngnóđểtậptrungvàomộtdanhsáchriêngbiệtgồmhaihoặcbađiềuquantrọngvềlâudài.Sửdụngthờigiannàyđểsuynghĩ,chiêmnghiệmnhữngđiềubạnhọcđượcvàlênkếhoạch.

Nghetheosựmáchbảocủatrựcgiácnhiềunhưlắngnghengườikhác.Trướccácnguồnthôngtinvàkhuếchđạimới,đừngđểbảnthânbịthuyếtphụcbởisốđông.Khôngđiềugìđượcphépquantrọnghơntrựcgiáccủariêngbạn.

Mởcửachocơhội.Cáckếtnốiquantrọngnhấtvớiconngười,ýtưởng,hoặcnhữngsailầmđưađếncáclĩnhngộthườngbắtnguồntừnhữngtìnhhuốngbấtngờ.Bằngcáchthậtsựhiệndiệntạinơichốnhiệntại,bạnđangđểcơhộilàmnênđiềukỳdiệucủanó.

Bạnlàngườitổchứccáctiềmnăngcủariêngmình.Cácnguồnlựcbêntrongvàxungquanhchỉđượckhaitháckhibạnnhậnragiátrịcủachúngvàpháttriểnphươngcáchsửdụng.Chodùcôngnghệtươnglaicónắmgiữđiềugì,cácnhàlãnhđạovĩđạinhấtsẽlànhữngngườicóýthứcvềbảnthânvàbiếtkhaithácsứcmạnhtưduycủamìnhnhất.

Bíquyếtbỏtúi•Bảovệthờigiansángtạo

Sắpxếpthờigiantrênlịchchokhốitậptrungvàtôntrọngnhữngkhoảngthờigiannàynhưthểbạncóhẹnvớikháchhàng.

•Tậptrungkhitrànđầynănglượng

Giảiquyếtnhữngvấnđềđòihỏi“sựchuyêntâm”trướcnhất.Sựtựchủ–khảnăngchốnglạicácphântáncủachúngta–giảmdầntrongngày.

•Loạibỏtiếngồnxungquanh

Tắtđiệnthoại,e-mailvàbấtkỳứngdụngnàokhôngliênquanđếncôngviệccủabạn.Ngaycảsựhiệndiệncủacáchoạtđộngtrênmànhìnhnềncũngcóthểbònrútsựtậptrungcủabạn.

•Nhậnthứcvềsựtiếntriển

Nhậnthứcvềsựtiếntriểnlàyếutốtạođộnglựctolớnchocácdựándàihạn.Hãylàmchothànhquảhàngngàycủabạncóthểnhậnthấyrõràngbằngcáchlưulạicácphiênbảncôngviệc,đánhdấucáccộtmốcquantrọng,hoặcghichépnhậtkícôngviệc.

•Đểnãonghỉngơi

Xenkẽcôngviệcsángtạođầythửtháchvớinhữngnhiệmvụ“ítcầnchútâm”đểnãocóthờigiannghỉngơivàphụchồi.

•Tậndụngnhữngkhoảnhkhắcchuyểntiếp

Hãyngừngkiểmtrađiệnthoạitrongthờigianchuyểntiếpvàmởcánhcửachocáckhảnăngvàcơhội.

Thuầnhóacôngcụ

Quảnlýcôngnghệmớiuyểnchuyểnđểluồngcôngviệcsuônsẻvàluôncócảmgiácviênmãn

Mốiquanhệhiệntạicủachúngtavớicôngnghệđangởtìnhtrạngđầyứ.Chúngtacảmthấychoángngợpvàmấtkhảnăngkiểmsoát.Chúngtamơthấymìnhtuyênbố“phásảne-mail”hay“trậtrakhỏimạng”.Nhưngchúngtacũngnghiệnvàbịnómêhoặc–chúngtaliêntụcđăngnhập,chiasẻmọisuynghĩ,hìnhảnhvàýkiến.

Đổlỗichocôngcụthìđơngiản,nhưngquảthậtvấnđềthậtsựlà

chínhchúngta.Thayvìvôcớbiếncáccôngcụmớithànhácquỷ,haymùquángtunghôchúng,chúngtaphảibắtđầunhậnthứctinhtếhơn.

Chúngtaphảiđặtranhữngcâuhỏikhónhằnnhư:Tạisaochúngtalạibịthôithúcphảisửdụngcáccôngcụmộtcáchcưỡngépnhưvậy?Tiếpcậne-mailvàcácphươngtiệnmạngtruyềnthôngxãhộimộtcáchcẩntrọngcónghĩalàgì?Việcgắnchặtvớicácthiếtbịcótácđộngnhưthếnàođếncơthểcủachúngta–cũngnhưtrítưởngtượngcủachúngta?

Trongkỷnguyêncôngnghệmớinày,đặtcâuhỏivềcáchthứclàmviệctứchànhvinàocólợivàhànhvinàocóhạilàmộtphầnthiếtyếucủaquátrìnhsángtạo.

Khiếne-mailtrởnênquantrọng

—AaronDignan

Hộpthưđến0[thư].Ngheđượcđấychứ?Vàtạisaolạikhông–ngàynaychúngtađanggửivànhậne-mailnhiềuhơnbaogiờhếtvàkhốilượngđótiếptụctănglênmỗinăm.MộtnghiêncứugầnđâycủaViệnToàncầuMcKinseypháthiệnthấyrằng,trungbìnhmộtlaođộngtríthứcdành28%tuầnlàmviệcđểviết,đọchoặctrảlờie-mail.Bấtkểbạnđanglàmcôngviệcgì,nhiềukhảnănglàbạnđangbỏquánhiềucôngsứcchohộpthưđến.

Chínhbởithế,nhiềungườitrongchúngtaphảigánhtrênvaisứmệnhthườngtrựclàgiảmtảikhốilượngcôngviệcxửlýe-mailvàviệcnàybiếnthànhmộtcơnloạnthầnvềhiệuquảe-mail.Khaokhátnàylạiđượctrợsứcbởihàngtrămcôngcụ,kỹthuật,dịchvụ,tiệníchcàiđặtsẵnvàtiệníchmởrộngnhằmgiúpbạnquảnlýe-mailcủamình.Kếtquảlà“cácthựchành”e-mailtốtnhấtkhiếnbạnphảirãrờichạytheo.Theocácnhàtưtưởnghàngđầuvềnăngsuất,đểquảnlýe-mail,bạncầnlàmnhữngviệcdướiđây:

*Dánnhãne-mailđểtìmlạie-mailnhanhhơn

*Lậpracácquytắcđểe-mailcóthểtựphânloại

*Lưutrữngoàitấtcảcácemaiđểcóthểtậptrung

*Đánhmãmàuchoe-mailđểbáohiệubằngthịgiácnhữnge-mailcầnưutiên

*Sửdụngcôngcụnhắcnhớđểnhữngchuỗie-mailquantrọngnổilên

*Biếne-mailthànhcácnhiệmvụđểkhôngviệcgìtrượtquacáckhehở

*Theovếte-mailđểcóthểthấye-mailđãđượcđọckhinào/ởđâu

*Tạomẫue-mailphúcđápđểtrảlờinhanhcácthưthôngthường

*Thườngxuyênhủyđăngkýcácthưbáogửidồndập

*Giớihạne-mailcủabạntốiđatrong5câu

*Sửdụngcáctiệníchxãhộicàiđặtsẵnđểthấyđượcnhữnggươngmặtvàthôngtinẩnsaue-mail

Làmthếnàoe-mailcóthểbànhtrướngđếnmứcđộnày?Tạisaoe-maillạilàkênhtruyềnthôngphứctạpđếnvậy?Bởie-mailđãtrởthànhcơchếthôngtinđầuvào/đầurachínhchocáccuộctraođổi,ýtưởng,nhắcnhớ,thôngtin,sựkiện,video,hìnhảnhvàtàiliệucủachúngta.Khichúngtavắngmặt,nólàđạidiệnkỹthuậtsốcủachúngta,mộtđịađiểmthườngtrựcđểtấtcảmọingườitrongthếgiớiđặtnhucầucủahọxuốngchânchúngta.

Chínhvìthế,e-mailđạidiệnchomộtdạngmởrộngkỹthuậtsốcủađầuócchúngta.Hẳnnhiên,cácphươngtiệnmạngtruyềnthôngxãhộivàdiđộngđãchiếmđượcphầnnàosựchúývàdungtíchnãođó,nhưngđiềuđókhônglàmthayđổithựctếrằngmỗichúngtasẽluônduytrìmộthộpthưkỹthuậtsốởđâuđóvàđósẽlànơihànhđộng.Nútthắtcổchaixuấthiệnbởiconngườikỹthuậtsốcủachúngtacóthểxửlýnhiềuthôngtinđầuvàohơnconngườixươngthịt.Vànếukhôngcósựtăngtrưởngmạnhmẽcủatríthôngminhnhântạo,chúngtasẽcầnđitìmgiảiphápchonhữngcáitôikhácbiệtcủamình.

Khitôicoihộpthưđếnnhưmộtmởrộngcủabộnão,kháiniệmhộpthưđếnbằng0trởnênýnghĩahơnvàcũngkhónắmbắthơn.Vộivàngtìmđếnmộthộpthưtrắngtrơncóthểlàmtôicảmthấytrốngrỗng,nếubảnthâncáce-mailkhôngthúcđẩycácýtưởngvàmụctiêucủatôipháttriểnvàtiếntriển.Nóiđơngiảnhơn,tôikhôngmuốnchốngtrảlạie-

mailcủamìnhmỗingàynhưmộtkẻthùvuvơ.Tôimuốnđảmbảorằng,thờigianmìnhdànhchoe-mailsẽlàmtăngtiếnđiềugìđó–rằngnósẽgiúptôiđạtđượcnhiềuthànhtựuhơn.Nóichocùng,tạisaongaytừđầutôilạiđọcvàviếte-mailnày?!

Vớimỗie-mailđến,luôncómộtkhoảnhkhắcbạnphảiquyếtđịnhnênbốicảnhhóanộidungthôngđiệprasao:Đócóphảilàthứtôicầnbiếtkhông?Đócóphảilàthứđòihỏitrảlờikhẩncấpkhông?Đócóphảilàthứtôicầnxemlạisauđókhông?Đócóphảilàthứmàmộtngườibạncóthểthấythíchthúkhông?Đócóphảilàthứđòihỏihànhđộngkhông?Đócóphảilàthứđòihỏisuynghĩvàchiêmnghiệmkhông?Vànócóliênquanđếne-mail,ýtưởng,nhiệmvụvàdựánnàokhácđãđangđượcthựchiện?Đểpháthuytốiđahiệuquảcủahộpthư,tôikhuyênbạnnênthựchiệnbabướcđơngiảnsau:

Hiểurõcácmụctiêuphứctạpcủamình

Nhiềungườichúngtaluôncómộtdanhsáchthậtdàinhữngđiềumàchúngtamuốnhoànthànhvàđaphầnlànhữngcôngviệcgiảnđơn.Dọnbàn.ViếtthưtraođổivớiFredvềthờihạn.Gửihóađơn.Trêndanhsáchđólàmộtdanhsáchkhác,ngàycàngmởrộng,gồmcácmụctiêu,kếhoạchvàkhátvọngmàchúngtamỗilúcmộtkhótậptrungvàobởichúngđòihỏiphảitriểnkhainhữnghànhđộngphứctạpvàliênquanđếnnhiềumốcthờigian.

Nhữngmụctiêuphứctạpnàykhónắmbắtvàdễchịutácđộngcủasựlênxuốngthấtthườngcủathờigian,côngsứcvàcơhội.Mộtsốtrongchúngtamuốnviếtsách.SốkháclạimuốnđiPeruchơi.Sốkhácnữalạimuốngặpthầntượng.Cáccôngviệc,hoạtđộngtừthiệnvàthậmchícảcácmốiquanhệtươnglaiđềulạclốiởnơivôđịnhhìnhđó,đơngiảnlàvìtrongchuỗinhữngcôngviệcriênglẻngàyquangày,việcthựchiệnnhữngmụctiêunàykhôngdễdàng.Đểhộpthưtrởthànhchấtxúctácgiúpbạnthựchiệnchúng,bạnphảiđưachúngvàotầmmắtcủamình.Thôngthường,khoảngbốnthángmộtlần,tôisẽxácđịnhhaihoặcbamụctiêuphứctạpvàdándanhsáchliệtkêchúnglênbànlàmviệcđểliêntụcnhắcmìnhnhớ.

Kếtnốicácchấmđiểm

Bấtcứe-mailnàobạnnhậnđượccũngcóthểlàviênđálótđường

chomụctiêucủabạn,tùytheotiêuđềthưvàngườigửi.Bằngviệchiểurõcácmụctiêuphứctạpcủamìnhvàluônđặtchúngởtrước,tạivịtrítrungtâmtrongtâmtrí,bạncóthểbắtđầuxemxétnhữngmốiquanhệvàtiềmnăngpháttriểntrongnộidung,cũngnhưconngườivàcáccơhộiđanggõcửahộpthưcủamình.

Đừngàoquahộpthưcủabạn–hãydànhchomỗithưthêmmộtphútxemxétcẩntrọngđểxemthưđócóliênquanthếnàođếnmụctiêutổngthểcủabạn.Bạncóthểchiasẻnóvớiai?Bạncóthểlàmgìđểđẩybónglăn?Đâycóphảilàcơhộiđểxingiúpđỡhoặcxinlờikhuyênkhông?Đócóphảilàngườicóthểủnghộbạnkhông?Vớisuynghĩđótrongđầu,bạncóthểgắnnhãn,lưuhồsơ,chuyểntiếp,phảnhồivàlưutrữthưvớimụcđíchmới.

Buôngbỏ

Nếubạngiốngtôi,bạnsẽcóquánhiềuthứmuốnlàm,đọc,xem,thửnghiệmvàtrảinghiệm.Hộpthưcủabạnsẽlàmộtkhotàngcáctriểnvọng.Đốivớimộtđầuócsángtạo,điềunàyquảthậthấpdẫn.Nếubạnlàmộtngườilạcquan,bạnsẽrấtdễgiữlại50,100hoặcthậmchíhàngnghìne-mailvớihivọng,mộtngàynàođómìnhsẽcódịpdànhchomỗicơhộimộtkhoảngthờigianquýgiámànóxứngđángđượchưởng.Nhưngbạnbiếtgìkhông?Điềuđósẽkhôngbaogiờxảyra.

Khibạnsửdụnghộpthưđểthựchiệncácmụctiêucủamình,nguyêntắcquantrọngnhấtlàcáccơhộiphântánchúýphảihisinhđểnhữngmụctiêuquantrọngnhấttồntại.Nếumộtýtưởnghoặcmộtcơhộiđậpvàomắtbạnvàđòihỏisựchúýcủabạnkhibạnkiểmtrathư,hãysuynghĩthậtkỹvềkhảnăngtheođuổinócógiúpbạnđạtđượccácmụctiêuphứctạpkhông.Nếukhông,hoặcnếubạnkhôngchắc,hãynhẹnhàngtừchốivàtiếptụcchiếnđấu.Nếunóthậtsựlàcơhộithayđổicuộcchơinhưkhẳngđịnhcủatiếngnóilạcquanbêntrongbạn,nhiềukhảnănglàmộtngàynàođónósẽtáixuấttrênconđườngcủabạn.

“Sựkhácbiệtgiữangườithànhcôngvàngườirất,rấtthànhcônglàởchỗ:ngườirất,rấtthànhkhôngnói‘không’vớigầnnhưtấtcảmọi

thứ.”

—WarrenBuffett

Sửdụngmạngtruyềnthôngxãhộimộtcáchcẩntrọng

—LoriDeschene

Bạncóthểdùngnóđểmởrộngmốiquanhệhoặccôngviệc.Bạncóthểdùngnóđểthểhiệnchuyênmôn,chiasẻkiếnthức,hoặchọchỏitừnhữngngườimàbạnngưỡngmộvàtôntrọng.Bạncóthểdùngnóđểcậpnhậtthôngtin,giảitrívàkếtnối.Bạnthậmchícóthểtìmthấycảmhứngtrongchưađầy140kýtự.

Theocácnhàtâmlýhọc,sởdĩmạngtruyềnthôngxãhộicósứchút

vớinhiềungườinhưvậylàvìnóđápứngđượccácnhucầucơbảnnhấtcủachúngta,baogồmcảmgiácthuộcvềvàlòngtựtôn.Chúngtacầncảmthấymìnhlàmộtphầncủađiềugìđólớnlaohơnbảnthânvàđềumuốntinrằngnhữngviệcmìnhlàmlàquantrọng.

Tuynhiên,dùgiúpchúngtathamgiavàmởrộngthếgiớicủamìnhhơnbaogiờhết,mạngtruyềnthôngxãhộicũngđưađếnnhiềutháchthứcmới.Cũngnhưvớibấtkỳcôngcụnào,chúngtaphảicẩntrọngkhisửdụngmạngtruyềnthôngxãhộisaochocólợi,thayvìlàmtổnhạibảnthân.

Đăngnhậpcóchủđích

Hànhđộngcómụcđíchđòihỏinhữngchủđíchrõràng.Tuynhiên,tấtcảchúngtathườngđăngnhậpvàomạngxãhộimàkhôngcónhữngchủđíchnhưthế.Cóthểlúcđóchúngtađangtrìhoãnvàmuốntìmmộtthứgâysaonhãng,hoặcchúngtađangcảmthấygiậndữ,khóchịu,hoặcthấtvọngvàmuốntìmnơigiảitỏabứcxúc.Cácnghiêncứuchothấy,cómộtđợttăngendorphin–nhữnghóachấtsảnsinhtrongnãobộkhichúngtahoànthànhmộtbàitậpcăngthẳngkhichúngtanhậnđượcthưmới.Nóivềbảnthâncũngkíchhoạttrungtâmtưởngthưởngtrongnão,khiếnviệckểlạicáchoạtđộnghàngngàythêmhấpdẫn.

Chúngtaluônkếtnối,luônsẵnsàngkhámphá,tiêuthụvàchiasẻthôngtin.Nếucóthứgìđóđangtrởthànhxuhướng,chúngtasẽmuốntìmhiểuvềnó.Nếucóaichiasẻđiềugìđó,chúngtamuốnnhìnthấynó.Vànếumộtlúcnàođóchúngtalãngrakhỏixuhướngchủđạotrongchốclát,chúngtasẽcảmthấyáplựcphảibắtkịpmọithứnặngnềhơnkhiquaytrởlại.

Vớiđôimắtdánchặtvàocácứngdụngtiệních,chúngtakhôngthểchúýđầyđủđếnnhữnggìxuấthiệntrướcchúngta–điềuđócónghĩalàchúngtabỏlỡcácchitiếtcủacuộcsống,mỉamaithayvàođúnglúcchúngtaphảnứngvớinỗilosợbỏlỡấy.

Đốivớinhiềungườitrongchúngta,hờihợtlàtrạngtháimặcđịnh.Sựthậntrọngvớimạngtruyềnthôngxãhộimộtcáchchủđộngthayvìbịđộngphảnứng,đòihỏichúngtaphảicónỗlựcphốihợp.Khichúngtathậntrọng,chúngtaýthứcđượctạisaomìnhđăngnhậpvàchúngtacóthểngắtkếtnốikhihoànthànhýđịnhcủamình.Chúngtacóthểtham

giamộtcáchđíchthựcvàcóýnghĩa,màkhôngphụthuộcvàokếtnốiđếnđộlàmgiảmhiệuquảvàýthứcvềsựhiệndiện.

Trởnêntỉnhthứchơn

Đểthayđổimốiquanhệvớimạngtruyềnthôngxãhội,chúngtacầnhiểu,chúngtabịthôithúcsửdụngchúngnhưthếnàovàtạisao.Thiếusựtựnhậnthức,chúngtaphómặcchomànhìnhvàtrangcấptin,chúngtahướngđếnchúngvìsựhàilòngtứcthời,dùcónhữnglựachọnkháccóthểđápứngtốthơncácnhucầuthựcsựcủachúngta.

Chúngtacóthểbắtđầupháttriểnsựtựnhậnthứcbằngcáchxáclậpranhgiớivềcáchthứcvàthờigiansửdụngcôngnghệ,sauđóđăngnhậpvớiýđịnhrõràngkhicảmthấyrõsựthôithúcphảisửdụngchúngtheocáchkháctrước.Điềunàyđồngnghĩavớiviệcchỉđăngnhậpvàonhữngthờigianđịnhtrướcvàtựđặtchomìnhnhữngcâuhỏichủchốtnếucảmthấybịcácthiếtbịlôicuốnngoàinhữngkhoảngthờigianđó.Nhữngcâuhỏinàycóthểlà:

Tôicócầnthiếtphảichiasẻđiềunàykhông?Nócótăngthêmgiátrịchocuộcsốngcủatôivàngườikháckhông?

Tôicóthểchiasẻkinhnghiệmnàysau,cònbâygiờchỉtậptrungtậnhưởngnókhông?

Cóphảitôiđangmongchờđượccôngnhậnkhông?Tôicóthểlàmgìđểcôngnhậnbảnthânmình?

Cóphảitôiđanglảngtránhviệccầnlàm,thayvìgiảiquyếtcâuhỏitạisaotôikhôngmuốnlàmviệcđókhông?

Cóphảitôiđangcảmthấychánkhông?Tôicóthểlàmviệcgìkhácđểcảmthấycómụcđíchvàbậnrộnhơnkhông?

Cóphảitôiđangcảmthấycôđơnkhông?Ngàyhômnay,tôicótạocơhộichonhữngkếtnốicóýnghĩakhông?

Tôicósợbỏlỡkhông?Sựvuivẻkhichịuthuanỗisợđócóđángđểtôibỏlỡnhữnggìđangdiễnratrướcmìnhkhông?

Cóphảitôiđangkhiếnmìnhbịngợp,cốgắngbắtkịpkhông?Tôicóthểbỏquacuộcnóichuyệnngàyhômquavàthamgiavàocuộcnóichuyệnhômnaykhông?

Tôicóthểsửdụngthờigiannàyđểđơngiảnhiệnhữu,thayvìtìmkiếmviệcgìkhácđểlấpđầynókhông?

Cóphảitôichỉmuốnvuivẻmàkhôngcầnchúýgìnhiềutrongchốclátkhông?

(Điềucuốicùnghoàntoànxácđáng–miễnlàchúngtabiếtmìnhđanglàmgìvàchúngtalựachọnlàmviệcđómộtcáchcóýthức).

Mụcđích,giátrịvàkếtnốicóýnghĩa

Mộtphầncủasựthậntrọngkhisửdụngmạngtruyềnthôngxãhộilànhậnravàxửlýnhucầubảnnăngcủachúngta,đểsửdụngnómộtcáchcưỡngép.Phíacònlạicủaphươngtrìnhlàlựachọnsửdụngnómộtcáchcóýthứcđểthựchiệntấtcảnhữngnhucầumàbảnnăngcủachúngtamuốnđápứng–vìngườikhácvàvìchínhbảnthânmình.

Nếumạngtruyềnthôngxãhộiquantrọngvớicôngviệccủabạn,nhưđốivớinhiềungườikhác,sựthamgiacủabạncóthểtậptrungquanhnhiềumụctiêukhácnhau.Nếubạnđangthấynảnlòngvớitiếnđộthựchiệnmụctiêucủamình,bạnsẽrấtdễbịdẫndụtậptrungvàonhữngđiềungườikhácđãđạtđượccònbạnthìchưa,ámảnhvềsốngườitheodõi[trênmạngxãhội],vềsựthamgia,lưulượngtruycập,hoặcbấtkỳchuẩnđốisánhnàokhác.Thựctếlàkhôngphảilúcnàocácconsốcũnglàthướcđothànhcôngvàchắcchắnchúngkhôngphảilàmộtyêucầucầnthựchiện.

Trongnhữngngườithànhcôngnhấtmàtôibiết,cómộtsốchỉtậptrungnuôidưỡngnhữngmạnglướinhỏ,chuyêntâm,gồmnhữngngườimanglạigiátrịđángkểchonhau.Tấtcảnhữngngườithànhđạtnhấtmàtôibiếtđềutậptrungvàochấtlượng,hơnlàsốlượngkếtnối.Họưutiênvénmởconngườiđíchthựctrongmình,thayvìcốgắngxâydựngvàduytrìmộtcátính.Họđưacáckếtnốicủamìnhlênnhữngcấpđộsâusắchơnquasựhợptáctrựctuyến,gặpgỡtạicácsựkiệnbênngoàivàdànhchonhữngngườinàytoànbộsựchúýkhikếtnối.Vàhọnhớrằng,ẩnsaumỗisứmệnhnghềnghiệplàmộtmụcđíchcánhân.

Chúngtathườngcảmthấymãnnguyệnnhấtvàdođóhoạtđộnghiệuquảnhấtkhiđápứngcácnhucầucốtlõicủamìnhvàgiúpngườikháchoànthànhnhucầucốtlõicủahọ.Tấtcảnhữngsựthamgiacóýnghĩa,vìlợiíchđôibênđềugiúpchúngtacủngcốlòngtựtôn,cảmgiácthuộcvềvàýthứcmụcđích,từđótạođiềukiệnchosựtăngtrưởngvàkếtnốisâuhơnnữa.Điềunàytrởthànhmộtchukỳtựtồn.

Đểlàmđượcđiềunày,bạncầntháchthứcnhữnglolắngđangđẩybạnvàothếphảnứngcưỡngép,thayvìthamgiamộtcáchcóýthức:nỗilosợrằngbạnbỏlỡcáckếtnốihoặcthôngtinđanghiệndiệnởnơinàođó;quanngạirằngngườikháckhôngthựcsựnghethấybạn;hoặcsựnghingờrằngngườikhácđangbằngcáchnàođólàmtốthơnbạnvàbạnbịtuộtlạiđằngsau.

Thựctếlàtấtcảchúngtađềuđangngồitrêncùngmộtconthuyền.Tấtcảchúngtađềuđangsửdụngngàycàngnhiềucáccôngcụtrựctuyếncósẵn,tấtcảchúngtađềucólúccảmthấyngợpbởiđámngườixungquanh,cũngnhưnhữngđợtthôngtindồndậpmàchúngtacầnquảnlýmỗingày.Tấtcảchúngtacũngđềuđangtìmhiểunênxáclậpranhgiớinhưthếnàovàởđâu,hoặcthậmchínghỉngơihoàntoànđểlàmmớivànạpđầynănglượngchomình.Vàtấtcảchúngtađềuđangkhámphárarằng,mạngtruyềnthôngxãhộimangđếnvôsốcơhộichosựpháttriểncánhânvànghềnghiệp.

Mạngtruyềnthôngxãhộicóthểtácđộngsâusắcđếncuộcsốngcủabạntheoýbạn–nhưngsứcmạnhcủabấtkỳcôngcụnàocũngnằmởýđịnhcủangườisửdụng.

“Bạncóthểlàmbấtcứđiềugì,chứkhôngphảitấtcảmọiđiều.”

—DavidAllen

Cânnhắclạiviệckếtnốikhôngngừng

vớiTiffanyShlain

Làmộtnhàlàmphim,tronghaichụcnămqua,TiffanyShlainkhôngngừngđàosâutìmhiểutácđộngcủacôngnghệvàsựkếtnốiđếnvănhóa,mốiquanhệvàbộnãocủachúngta.Làngườitiênphongtronglĩnhvựckỹthuậtsố,chịđãsánglậpraGiảithưởngWebbyvàgiớithiệukháiniệm“làmphimđámmây.”Mặcdùlàngườiđầutiênđánhgiácaosức

mạnhtolớncủaweb,nhưngchịcũnglàngườiủnghộngắtkếtnốimộtcáchkhônngoan.Chúngtôiđãtròchuyệnvớichịvềnhữnglợiíchsángtạocủaviệc“khởiđộnglạibộnão.”

Chịtừngnói:“Chúngtatạoramộtmôitrườnglàmviệcphảnchiếuluồngýthứccủamình.”Chịcóthểgiảithíchrõhơnýcủamìnhtrongcâunóinàykhông?

Tấtcảnhữngdạngthứctruyềnthôngnàyđềulànhữngmởrộngcủachúngta.TrởlạivớiMarshallMcLuhan[triếtgianhìnxatrôngrộngcủalýthuyếttruyềnthông]:mọithứđềulàmộtmởrộngchokhaokhátkếtnốicủachúngta.Khôngthểnhìnxa,chúngtaphátminhrakínhviễnvọng.Muốnliênlạctừxa,chúngtaphátminhrađiệnthoại.Rồi,chúngtamuốnkếtnốivớitấtcảmọingườivàchiasẻtấtcảcácýtưởngvàchúngtaphátminhraInternet.Chúngtađãtạorabộnãotoàncầulàmộtmởrộngcủabộnãochúngta.Vàbởivìnólàmộtmởrộngcủachúngta,nênnóvừatốt,vừaxấu–bởivìchúngtacũngvừatốt,vừaxấu.Chúngtavừatậptrung,vừasaonhãng.Vìvậy,tôichorằngvấnđềthậtsựkhôngphảilàcôngnghệ.Tôinghĩchúngtacầntiếnđếnchỗbiếtkhinàocầntắtnóđi.

Chịthườngxuyênthựchànhrútphích,mộtdạng“shabbatcôngnghệ”.Chịcóthểmôtảlạinhữngviệcchịlàmkhông?

Chồngtôivàtôitừngcốgắngrútphíchnhiềulầntrongmốiquanhệcủamình,nhưngchúngtôichưabaogiờhoàntoànlàmđượcviệcđó.Sauđó,khichatôiquađời,tôibắtđầusuynghĩnghiêmtúcvềthờigianvàgiađình–làmsaođểthựcsựhiệndiện–vàđiềuđóđãkhiếntôimuốnrútphíchmộtcáchnghiêmtúc.Vìvậy,chúngtôiđãramộtquyếtđịnhnhưlàquyếtđịnhcủacảgiađìnhrằngchúngtôisẽthựchiệnviệcnàymỗituần.

Chúngtôikhôngphảilànhữngngườimộđạolắm,nhưngvìlàngườiDoThái,nêntuầnnàochúngtôicũngtổchứcngàylễShabbat–ngàythứBảylàngàynghỉngơicủangườiDoThái.Vìvậy,tốithứSáuchúngtôitắtmọimànhìnhtheomộtcáchđầytínhnghilễ.Khibắtđầungàylễ,chúngtôithắpnến,tắttấtcảđiệnthoại,TVvàmáytính.Chúngtôikhôngtruycậpmạngsuốtcảngàythứbảychođếnkhimặttrờilặn.

Shabbatlàmộtýtưởngxưacũ.Nếubạnthậtsựtìmhiểunhữnggìmàmộtsốhọcgiảxaxưaviếtvềnó,bạnsẽthấycứnhưthểhọđangnói

vềthờinay.Ýtưởnglàmỗituầnbạncầndừnglàmviệcvàhướngtâmtrísangmộttrạngtháikhác.Mỗituần,tríócvàtinhthầncủabạncầnđượcnghỉngơi.

Khởiđộnglạitâmhồnlàmộtẩndụtuyệtvời.

Việcđógiốngnhưlàbậtnútkhởiđộnglạiýthứccủatôivềsựcânbằng.Nóđãthayđổicuộcsốngcủatôimộtcáchsâusắc.Tôikhuyêntấtcảnhữngngườiquencủamìnhthửápdụng.Tôicảmthấyhãnhdiệnhơnvớinhữngngườimàtôiquantâmvàcũngtrởnênthựctếhơnvàsángtạohơn.

Chịcóquytắcnàokhácliênquanđếnviệcsửdụngcôngnghệkhông?

Trướckhitôitiếnhànhcáckỳshabbatcôngnghệ,cứtốiđếnlàđầutôicăngra.Suốtmộtthờigiandài,tôidùngđiệnthoạidiđộngđểlàmđồnghồbáothức,nhưngrồiviệcđókhiếntôidễdàngkiểmtranhữngthứkhác.Bâygiờ,tôikhôngdùngbấtkỳmónđồcôngnghệnàotrongphòngngủnữa.Bạnkhôngnênkiểmtrae-mailtrướckhiđingủ.Nãocủabạnsẽbịkíchthíchquámức.Bạncầnđểđầuóccủamìnhđượcthưgiãn.

Tôicũnglàmộttínđồlớntinvàoviệclựatuyểnnhữngngườimàmìnhtheodõitrênmạngtruyềnthôngxãhội.Nhữngngườiđóbướcvàođầuócvàgâyảnhhưởngđếnsuynghĩcủabạn.Tôithậmchícònmơvềmộtsốngườimàtôitheodõi.Chúngtacầnthậtsựsuyxétkỹvớinhữngngườibướcvàoluồngýthứccủachúngta.

ChịđãdùngmộtcâunóicủaSophocles–“Chẳngcóthứgìtolớnbướcvàocuộcsốngcủangườiđãchếtmàkhôngmangtheotaiương”–đểnóivềtácđộngcủaInternet.

Chatôivốnlàmộtnhàvănvàôngđãsửdụngcâunóinàyđểnóivềkhảnăngđọcviết.NhưngtôimuốndùngnóđểmôtảInternet.Đólàmộtcôngnghệvĩđại,kếtnốimọiđầuóctrênhànhtinhnày.Nóvừacónhữngmặttíchcựcvừacónhữngmặttiêucực.

Đólàlýdotạisaotấtcảcácdựáncủatôiđềuthậtsựgiúpmọingườidừnglạichốcláttrongcuộcsốngbậnrộncủahọvàchỉnóivềtaiươngvànhữngđiềutốtđẹp.Giốngnhưnhiềungườitrongchúngtachorằng

côngnghệsẽhủyhoạinềnvănminhnhưngsốkháclạicoiđólàđiềutốtđẹpnhấttrênthếgiới.Tôinghiêngvềgiữa.Tôicảmthấygiốngnhưnócótấtcảnhữngđiềutuyệtvờivàcócảnhữngthứkhiếnphảitôilolắng.Hãynóivềnhữngđiềuchúngtalolắng.Tôitinrằngkhichúngtabắtđầunóichuyệnđó,cáchthứcchúngtahànhđộngsẽkhácđi.

“Ýđịnhcủachúngtalàxácnhậncuộcsốngnày,chứkhôngphảithiếtlậptrậttựtừhỗnloạnhaygợiýnhữngcảitiếntrongsángtạo...mà

đơngiảnlàđánhthứccuộcsốngmàchúngtađangsống.”

—JohnCage

Nhậnthứcrõvềtínhtoáncóýthức

—LindaStone

Quátảithôngtin.Thậtư?Đổlỗichothôngtinkhônglợilộcgìcho

chúngta.Cóvẻnhưchúngtađangtiêuthụthôngtinquáđộthìđúnghơn.Trongnhiềulĩnhvựcđờisống,chúngtađãhọccáchlọcthôngtinmộtcáchcóýthức.Tuynhiên,trongmốiquanhệthểlýcủachúngtavớicôngnghệ,chúngtavẫncònnontrẻvàthiếukinhnghiệm.

Mốiquanhệhiệntạicủachúngtavớicácthiếtbịlàmộtcâuchuyệnutốivàquanhcocủanhữngcơnstressmãntính,hệthầnkinhphógiaocảmvàhítthởsuygiảm.Lẽranócóthểtốthơnnhưvậynhiều.Chúngtađangsửdụngcáccôngnghệnhưbộphậnthaythếchotríóccủamìnhvànhữngcôngnghệnàyđangnắmgiữcơhộitrởthànhphầngiảthaythếchochínhconngườichúngta.

Mộttrongnhữngthayđổiđángkểnhấtvềphongcáchsốngtronghaimươinămqualàsựgiatăngthờigiancủamỗichúngtatrướccácloạimànhình:tivi,gamevideo,máytính,thiếtbịdiđộng.Theocácthôngtinthuthậpđược,trungbìnhmộtngườitrưởngthànhngồitrướcmànhìnhmáytínhhơn8tiếngmộtngày.

Dữliệukhảosátthuđượctrongnăm2008chothấy,tổngcộngthờigianxemtivicủangườitrưởngthànhlà9,8tỷgiờmộtnăm.Trongcácnghiêncứusâuhơn,sửdụngcácbảngbiểucủabênbảohiểm,cácnhànghiêncứuxácđịnhmộtngườitrưởngthànhtrên25tuổimất21,8phúttuổithọchomỗigiờxemtivi.MộtbàiviếttrêntờNewYorkTimesvềnghiêncứunàychobiết,“mộtngườitrưởngthànhbỏratrungbình6giờmộtngàyđểxemTVcóthểsẽgiảm4,8nămtuổithọsovớimộtngườikhôngxemTV.Kếtquảnàythậmchíđúngcảvớinhữngngườithườngxuyêntậpthểdục.”

Theocácnhànghiêncứu,khichúngtangồimộtchỗ,cáccơbámkhungxương,đặcbiệtlàcơchântay,khôngco,dođócórấtítnhiênliệuđượctiêuhao.Việcngồimộtchỗkhiếnbạchhuyếtvàmáucủachúngtaứđọngnhiềuhơn.Đólàlýdotạisaoviệcđứngdậylàmnhữngviệclặtvặt,tìmcơhộiđứnglênhoặcđilạitrongngàycóthểgópphầncủngcốmộtphongcáchsốngkỹthuậtsốlànhmạnhhơn.

Tuynhiên,tácđộngtiêucựccủaviệcngồimộtchỗchỉlàphầnnổicủatảngbăng.Thờigianngồitrướcmànhìnhcũnglàmtăngthêmcáivòngstressluẩnquẩntheocáchmàhầuhếtchúngtathậmchíkhônghềnhậnra.

Ảnhhưởngđángngạcnhiêncủahiệntượngngưngthởtrướcmàn

hình

Tháng2năm2008,saubảythángnghiêncứu,tôiđãviếtvềmộthiệntượng,gọilàngưngthởtrướce-mailhoặcngưngthởtrướcmànhình.Ngưngthởtrướcmànhìnhlàhiệntượngngưngthởtạmthờihoặcthởnôngtrongkhingồitrướcmànhìnhmáytính,mànhìnhdiđộnghaymànhìnhtivi.Tôiđãquansáthơn200ngườisửdụngmáytínhvàđiệnthoạithôngminhtrongcácvănphòng,ngôinhàvàquáncàphê.Phầnđađềugiữhơihoặcthởrấtnông,đặcbiệtlàkhitrảlờie-mail.Khôngchỉvậy,tưthếcủahọkhingồitrướcmáytínhcũngkhôngtốt,kiểungồiđóchỉlàmhạnchếhơithởcủahọ.

Đểtìmhiểuảnhhưởngcủahànhvinày,tôiđãgọichoTiếnsỹMargaretChesney,TiếnsỹDavidAnderson,sauđólàViệnSứckhỏeQuốcgiaHoaKỳ.NghiêncứucủaChesneyvàAndersonchothấy,giữhơilàtácnhânđángkểgâyracáccănbệnhliênquanđếnstress.Cơthểtrởnêndưaxit;thậnbắtđầutáihấpthụNatri,sựcânbằngOxy,CarbondioxidevàNitricoxidegiảm,dođólàmrốitungquátrìnhsinhhóatrongcơthể.

Hóara,Nitricoxide(xinchớnhầmvớinitrousoxide–thuốctê–đượcdùngtrongcácphòngnha)cóvaitròquantrọngđốivớisứckhỏecủachúngta.TrongmộttàiliệusơlượcchoHiệphộiHoànggiacáccâybútkhoahọcAnhquốc,PearceWrightđãviết:“Hệmiễndịchsửdụngnitricoxideđểchốnglạicácbệnhtruyềnnhiễmdovirus,vikhuẩn,kýsinhtrùngvàcáckhốiugâyra.Nitricoxidetruyềnthôngtingiữacáctếbàothầnkinhvàliênquanđếnquátrìnhhọctập,ghinhớ,ngủ,cảmgiácđauvàtrầmcảm.”Nócũnglàchấtđiềuhòachứngviêm,mộtchứnggópphầngâyrabéophì.

Khinghiêncứutàiliệuvàtròchuyệnvớicácbácsĩvànhànghiêncứuvềviệcgiữhơi,tôicũngpháthiệnthấymốiquanhệvớitếbàothầnkinhphếvị.Tếbàothầnkinhphếvịlàmộttrongnhữngtếbàothầnkinhsọnãoquantrọng,cónhiệmvụđiềuhòahệthầnkinhphógiaocảmbaogồmhệthầnkinhgiaocảm(phụtráchphảnứng“chốnglạihaybỏchạy”)vàhệthầnkinhđốigiaocảm(“nghỉngơivàtiêuhóa”).

Thởsâuvàđềuhaythởbằngbụnggiúpđiềuhòahệthầnkinhgiaocảmvàchophéphệthầnkinhđốigiaocảm–hệthầnkinhkiểmsoátcảmgiácđóivàantoàn,phảnứngthưgiãnvànhiềukhíacạnhkháctrongcácchứcnănglànhmạnhcủacáccơquan–chiếmưuthế.

Ngượclại,thởnông,giữhơivàthởquánhanhhoặcquásâusẽkíchhoạthệthầnkinhgiaocảmchuyểnsangtrạngtháichốnglạihoặcbỏchạy.Ởtrạngtháinày,nhịptimcủachúngtatăng,cảmgiácantoàngiảmvàcơthểlêntinhthầnchuẩnbịchohoạtđộngthểlýphảnứngchốnglạihaybỏchạy.Tuynhiên,khingồimộtchỗvàtrảlờie-mail,chúngtarơivàomộtkiểutrạngthái“ănbậnchocốchẳngvìmụcđíchgì.”

Cơthểchúngtađiềuchỉnhsangtrạngtháihốithúcvàcưỡngépkhichốnglạihaybỏchạy.Chúngtacũngđượcđiềuchỉnhđểtiêuthụquáđộ.Ởtrạngtháinày,chúngtanhậnthứckémhơnvềđóivàno.Chúngtanắmlấymọithứtrongtầmtay,từthứcănđếnthôngtin,cứnhưthểđólàcơhộicuốicùngcủamình–chúngtaliêntụcrútđiệnthoại,kiểmtrae-mail,tinnhắn.

NghiêncứucủaViệnNghiêncứuKhoahọcSứckhỏevàCuộcsốngởBồĐàoNhađưaralờigiảithíchkhảdĩnhưsau:stresskéodàikhiếnchúngtaphảicầuđếnnhữngthônglệquenthuộc.Khichúngtabịstressmãntính,phầnnãoliênquanđếnquátrìnhraquyếtđịnhvàcáchànhviđịnhhướngtheomụctiêugiảm,cònvùngnãoliênquanđếnsựhìnhthànhthóiquentăng.

Từđâychúngtasẽtớiđâu?

Hãyghinhớ:Vấnđềcốtlõiởđâykhôngphảilà“cáigì”–côngnghệ.Màlà“nhưthếnào”–chúngtađangsửdụngcôngnghệđórasao?

Mộtnhạccôngmớichơisẽthấyngượngnghịuvớinhạccụvàkhôngbiếtlàmsaođểthởđúng,ngồiđúnghoặcđứngđúngkhichơinhạc.Mộtnhạccôngcókinhnghiệmthườngbiếtcáchdùnghơithởvàtưthếđểkiểmsoátnhạccụchuẩnxác.Trongcáccuộcđiềutracủamìnhtrongnăm2008,tôinhậnthấy,cácnhạccông,vũcông,vậnđộngviênvàphicôngthửnghiệmmáybayquânsự–nhữngngườihọcđượccáckỹthuậtthởkhilàmviệc–đềukhôngmắcphảichứngngưngthởtrướcmànhình.

Cáckỹthuậtthởbằngbụng,thởButeyko(1),tậpvõvàyoga(pranayama)đềucókhảnăngxoadịu,kíchhoạthệthầnkinhđốigiaocảmchiếmưuthếvàgiúpcơthểchúngtaduytrìđượcphảnứngphógiaocảmlànhmạnh,cânbằng.

Tôigọitậpkỹnăngmớimàchúngtacầnhọcđể“nhậpthân”khisửdụngcôngnghệlàTínhtoáncóýthức.Chúngtacầnhiểusinhlýhọccôngnghệvàcủngcốtậpkỹnăngmớiliênquanđếntưthếvàhítthở.Khinhậpthân,chúngtacóthểgiànhlạinănglựckiểmsoátchúý,tưduyrànhmạchvàsángtạovàtrànđầynănglượngđểthamgiahếtmình.

“Hãynhìnvàotừresponsibility(tráchnhiệm)–Respone–ability(nănglực–phảnhồi)–đólànănglựclựachọnphảnứngcủabạn.”

—StephenCovey

Khôiphụclòngtựtrọng

—JamesVictore

Nhiềunămtrướccómộtcuốnsáchrấtđượcưathíchmangtựađề

Realmendon’teatquiche(tạmdịch:Đànôngđíchthựckhôngănbánhtrứng).Cuốnsáchtựquảngcáolà“cẩmnangchotấtcảnhữngailànamgiớiđíchthực.”Lờikhuyênduynhấtmàtôivẫncònnhớtừcuốnsáchnàylà“Đànôngđíchthựckhôngdùngmáytrảlờitựđộng–nếuchuyệnquantrọng,họsẽgọilạichobạn.”Mụcđíchcủacuốnsáchlàgâycườivàthểhiệnbảnlĩnhtrượngphu,nhưngchâmngôncủacuốnsáchlạichothấy,ngàynaylòngtựtrọngđãbiếnmấttrongmốiquanhệcủachúngtavớicôngnghệvàcáccôngcụcủanó.Chúngtahânhoanvàniềmnởchàođóncôngnghệbướcvàocuộcsốngcủamìnhđếnđộchúngtakhôngcònthờigianđểdừnglạivàđặtdấuhỏivềmốiquanhệđó.

Nhữngmónđồdiđộngđượcthiếtkếđẹpmắtvàthúvịbámmócsâuđếnđộkhiếnchúngtathayđổicungcáchứngxửvàvănhóacủamình.Chúngtakhôngcòncoicáccuộcgọiđiệnthoại,IMhaytiếng“ping”nhắntinlàsựxâmphạmthờigianvàkhônggianriêngtưcủamìnhnữa.Phòngtậpthểdụcvàcôngviênkhôngcònlànơiđểpháttriểncánhânhoặcsuytưchiêmnghiệm,màchỉnhưmộtnơiđánhdấusựhiệndiệnnhưbaonơikhác.Ngheđiệnthoạitrênbànăntốihoặctrongnhàvệsinhtừngbịcoinhưlàứngxửtồihoặcmộtdấuhiệubấtthườngvềthầnkinh,giờlạiđượccoilàbìnhthườngvàcóthểchấpnhậnđược.Lòngtựtrọngvàphéptắcứngxửbịgạtrakhỏicuộcsốngcủachúngtavàthếvàođólàsựkếtnốitiệnlợi.Ngaycảcôngviệccũngkhôngcònranhgiớithờigianhaykhônggianrõràng,chúngđổtrànracảđờisốngriêngtưcủachúngta.Chúngtatinvàoýtưởngnhầmlẫnrằnglàmviệcởnhà,haytồitệhơn,làmviệctrongkỳnghỉ,đểhỗtrợmộtkháchhàngđangvộivãlàmộtviệctốt.Chúngtađượckỳvọngphảiluônđápứngvàsẵnsàngvớimọingười.Chúngtacũngbịbuộcvàonhữngcấptrênxấutính,kháchhànghayđòihỏivànhữngngườibạnbuồnchánbằngnhữngcápnốiđiệntửvôhình.

Đỉnhđiểmcủavấnđềlàchúngtamấtđiranhgiớiphânđịnhđiềucấpthiết,điềuquantrọng–giờđâytấtcảmọithứđềuđượcdồnđốngtrongchồngviệckhẩncấp.Vàlàmnhữngviệc“cấpthiết”đơngiảnhơnlàmnhữngviệcquantrọng.Tuynhiên,khilựachọnthứcấpthiết,thayvìđiềuquantrọng,chúngtađangchọnưutiêncủangườikhác,hơnlàưutiêncủabảnthânmình.Tấtcảnhữnge-mailmớiđổvềhòmthưkhiếnchúngtatrởthànhnhữngchiếclá,hưởngứngbấtkỳcơngiórốitungnào.Chúngtanhanhchónggạtmốiquantâmcủamìnhsangmộtbênđểthamdựvàomốiquantâmcủangườikhác.Côngviệcbậnrộnlôikéosựchúýcủachúngtarakhỏicôngviệccóýnghĩa–haydànhthờigianđểsuynghĩ,chiêmnghiệmvàmườngtượng.Chúngtakhôngbiếtrằng

chínhnhữngkhoảngngừngđókhiếncuộcsốngcủachúngtatốtđẹphơnvàđặtnềnmóngchonhữngthànhtựutolớnnhấtcủamình.

Khôngcólốitắt.Bấtkỳlốitắtnàođượccôngnghệhỗtrợcũngsẽkéochúngtarakhỏicôngviệc.Gầnđây,mộtngườibạnchuđáonóiđếnmộtứngdụngcóthểgiúptôithựchànhthiền.TôiluôncốgắngcởimởvớicácýtưởngmớinhưngviệcnàynghechẳngkhácnàobảotôiphảichọngiữachơitròAnhhùngchơighi-tavàthựcsựcầmcâyghi–talênchơi.Cóthểviệcpháttriểnmộtthựchànhthiềntốtxứngđángđiềuđó.Cóthểđólàvấnđềchínhyếu.Cũngcóthểcónhữngkỹnăngmàtôicóthểpháttriển–màkhôngcầnsựtrợgiúpbênngoài–sẽkhiếntôimạnhmẽhơn.Tạisaophảivờiđếnmộtcáinạngchỉđểcáccơcủachúngtateođi?Tạisaophảilừamịbảnthânchúngtavềnỗlựcđó.Côngviệc,quátrìnhlàmụctiêu.Nóxâydựngnhâncáchvàgiúpchúngtatrởnêntốtđẹphơn.

Sửdụngcôngnghệhàngngàylàmộtđiềutươngđốimớimẻ.Nóhiệndiệnởkhắpnơi,đángtinvàchúngtangàycàngdựadẫmnhiềuvàonó.Đikèmvớicôngnghệmớilànhữngthóiquenmới,dùxấuhaytốt,chúngtacũngcầnphảithậntrọng.Cũngnhưviệcchúngtaphảitheodõilượngcaffeine,kẹo,cồnnạpvàocơthểmỗingàyđểđảmbảomìnhkhôngbịnghiện,chúngtacũngcầnpháttriểnmốiquanhệlànhmạnhvớicáccôngcụmộtcáchcóýthức–nếukhông,chúngtasẽmấtdấuviễncảnhvàtrởthànhnôdịchchochúng.NhưMarchalMcLuhanđãlýthuyếthóa:“Chúngtađịnhhìnhcôngcụcủamình,rồisauđócáccôngcụđólạiđịnhhìnhchúngta.”Chúngtađãđểcáccôngcụvượtlêndẫndắtchínhmìnhbởiđólàlốiđiítchônggainhất.Nhưngởmỗilốiđidễdàngluônsẵncómộtcáibẫy.

Chúngtađangdầntintưởngcôngnghệđếnmứcmấtniềmtinvàobảnthânvàbảnnăngvốncó.Cónhiềuphầntrongcuộcsốngkhôngcầnsửdụngcôngnghệđể“tốthơn”.Điềuquantrọnglàbạnthôngminhhơnchiếcđiệnthoạicủabạn.Nóicáchkhác,trênđờinàycónhiềuthứhơnnhiềunhữnggìbạncóthểmơđếntrongthếgiớiGooglecủamình.Sailầmlàmộtphầncủacuộcsốngvàthườnglàconđườngđưađếnnhữngkiếngiảimới,sâusắchơn–vậythìtạisaophảicốloạibỏchúnghoàntoàn?Lạclốikhiláixehaykhiđếnthămmộtthànhphốmớitừnglàmộtcuộcthámhiểmvàmộtcâuchuyệnhay.Còngiờđây,chúngtachỉđơngiảnđitheoGPS.

“Hãybiếtmình”làmộtcôngcuộcgiantruân.Giantruânhơnnữalà

tinrằngbạnvàtấtcảnhữngkhiếmkhuyếtcủabạnlàđủ–bạnkhôngcầnđánhdấuhiệndiện,cậpnhậtthôngtinhaychiasẻảnhnhưmộtbằngchứngchosựhiệnhữucủabạnđểcóđượcsựthôngquacủahàngloạtngườidõitheobạn.Mốiquanhệlànhmạnhvớithiếtbịliênquanmậtthiếtđếnviệcnắmquyềnsởhữuthờigianvàđầutưvàocuộcsống.Tôikhôngkêugọibấtkỳmộtphongtràocấptiến,Ludditekiểumớinàoởđây.Tìmthờigianchomìnhcũngdễdàngnhưviệclàmmộtviệcgìđó:Dắtchóđidạo,đưaconđitảnbộ,hẹnhò–trongtaykhôngcầmđiệnthoại.Lòngtựtrọng,sựưutiên,cungcáchứngxửbặtthiệpvàthóiquentốtkhôngphảilànhữnglýtưởnglỗithờiđểđổilấycácxuhướng.

Khôngphảiaicũngcókhảnănggáchváctráchnhiệmcánhânnày,haylàtấmgươngmẫumựcchocontrẻ.Hãydấnbước!

Bíquyếtbỏtúi

•Duytrìtầmnhìndàihạn

Dáncácmụctiêudàihạnvàphứctạplênca-binlàmviệcđểchúngluônhiệndiệntrướcnhấttrongtâmtríbạnkhibạncầnxácđịnhưutiênchocácnhiệmvụ.

•Ýthứcvềdảibăngthôngcủabạn

Tậpbuôngbỏnhữngcuộctraođổie-mailvàmạngtruyềnthôngxãhộinhấtđịnh.Cơhộiluônnhiềuhơnnhữnggìbạncóthểthựcsựnắmlấy.

•Tựkiểmtrahaytựpháhỏng

Phânbiệtgiữahànhvicưỡngépvàhànhvicóýthức.Bạncóhànhđộngvìchánnản,vìthóiquenmùquángkhicóthểthựchiệnmụctiêucaohơnkhông?

•Nhấnnútkhởiđộnglại

Thườngxuyênthựchiệnnghithứcrútphích.Tắtmọithứgiốngnhưnhấnnút“khởiđộnglại”tríócbạn–nóchophépbạncómộtkhởiđầumới.

•Đừnggiữhơi

Hiểucơthểcủabạn.Thởsâuvàđềucóthểgiúpbạngiảmstressvàranhữngquyếtđịnhtốthơn.

•Hãytinvàonănglựctưởngtượng

Đừngtinvàocôngnghệmàbỏquabảnnăngvàtrítưởngtượngriêngcủabạn.Làmnhữngviệcbậnrộnthìđơngiản,làmnhữngviệctốtnhấtthìkhókhăn.

Màisắcócsángtạo

Làmsaovượtquacáckhốicảnsángtạo

đểnhữngkhoảnhkhắc“aha”tiếptụcxuấthiện

Nhưngchúngtakhôngthểquênmặttráicủa99%đó–chúngtakhôngthểgiảiquyếtmọivấnđềchỉbằngsứcmạnhýchí.Chúngtacũngphảidànhthờigianchơiđùa,thưgiãnvàkhámpháđểcóđượckiếngiảisángtạo,giúpchúngtapháttriểnýtưởnghiệncóvàbắttaythựchiệncácdựánmới.Thườngthì,điềunàyđồngnghĩavớiviệctạorathóiquennghỉngơitừlịchtrìnhthườnglệcủabạn,thựchiệnnhữngdựánphụmangtínhkhámpháchỉđểchovui,hoặctìmkiếmnhữngcáchthứcđểkhởiđộngnóngviễncảnhvềvấnđềtrongtríócbạn.Điềuđócũngcónghĩalàhọccáchkhiếnconngườiphêbìnhbêntrongbạnimlặng,gạtbỏxuhướngcầutoànvàvượtquanhữngtrởngạisángtạomanglạicảmgiácloâu.

Đểsungsứcmộtcáchsángtạo,chúngtaphảigiữchotâmtríluônbậnrộnvàhoạtđộng–bởikẻthùlớnnhấtcủasángtạokhônglàgìkháchơnngoàiđứngim.

Sángtạochobạn,vàchỉchobạnmàthôi

—ToddHenry

“Lầncuốicùngbạnlàmramộtthứmàkhôngaitrảcôngvàđứngsaudõitheođểchắcrằngbạnhiểuđúnglàkhinào?”Khitôihỏicácchuyêngiasángtạođiềunày,câutrảlờimàtôithườngxuyênnhậnđược

là“Tôikhôngnhớ.”Sángtạorấtdễtrởthànhmộtphươngtiệnđểđạtđếncáiđíchthựctiễn-đượctrảlươngvàlàmkháchhànghoặccấptrênhàilòng.Nhưngkiểucôngviệcđóchỉdùngđếnmộtphổnănglựcrấtnhỏ.Đểthậtsựvượttrội,bạnphảitiếptụctạorađiềugìđóchovịkhángiảquantrọnghơntấtthảy:bảnthânbạn.

TrongcuốnsáchCáchthứccủangườihọasĩ(TheArtist’sWay),JuliaCameronđãnóiđếnmộtthựchànhhiệnđangrấtphổbiếnmàchịgọilà“nhữngtrangviếtsángmai”.Theochị,viếtbatrangnhữngsuytưởngtựnhiênùađếntrongbuổisớmlàmộtcáchđểkhaitháccácýtưởngtiềmtàng,chọcthủnghàngràotiếngnóikiểmduyệttrongđầuvàđểdòngnhựasángtạotrôichảy.Mặcdùcáchlàmnàykhôngmanglạithựctiễnhayhiệuquảtứcthì,songCameronchorằng,đốivớiphầnlớnnhữngngườiđangthựchànhnónhưmộtnghithức,nólàchìakhóakhaimởnhữngkiếngiảisángsuốt.

Tôiđãnhìnthấynhữnglợiíchtươngtựcủakiểu“Sángtạovuvơ”nàytrongcuộcđờinhữngnhàsángtạochuyênnghiệptrongbangiámđốc.Từlàmvườn,tớivẽbằngmàunước,tớidầnkhaiphácuốntiểuthuyếtMỹtuyệtvờitiếptheotrongngàycuốituần,dườngnhưởviệcthamgiavàohànhđộngsángtạotheocungcáchriêngđãcómộtđiềugìđógiúpgiảiphóngngọnlửađammêvànhữngkiếngiảitiềmẩn.

Tôitinsángtạovuvơlàđiềuthiếtyếuđốivớibấtkỳailàmcôngviệctríóc.

Sángtạovuvơchobạntựdokhámphánhữngkhảnăngmớivàđitheonhữngđiềukỳlạphithựctế.Trongnhữngnhàsángtạochuyênnghiệpdễnảnlòngnhấtmàtôitừnggặpcómộtsốluônmongđợicôngviệchàngngàysẽchophéphọbộclộđầyđủsựsángtạovàthỏamãnsựhiếukỳcủahọ.Họphảnđốicácranhgiớimànhàquảnlýhaykháchhàngđặtravàkhôngngừngthanphiềnrằngcôngtrìnhtuyệtvờinhấtcủahọsẽkhôngbaogiờtìmđượcđườngđivàosảnphẩmcuốicùngbởinhữnggiớihạnvàthỏahiệp.Mộtcuộckhảosátnăm2012doAdobetàitrợđãpháthiệnrarằnggần75%ngườilaođộngởMỹ,Anh,Đức,PhápvàNhậtcảmthấyhọkhôngđượcthỏasứcsốngvớitiềmnăngsángtạocủamình.

Cómộtkhoảngcáchgiữanhữnggìmànhiềunhàsángtạothậtsựlàmmỗingàyvớinhữnggìmàhọcảmthấymìnhcókhảnăngthựchiệnnếucóthêmnhiềunguồnlựcvàítthủtụccứngnhắc.Nhưngnhữnggiới

hạnnàykhôngthểthayđổitrongbốicảnhcủamộttổchức,nơikhôngcónhiềusựdungthứchorủirovànguồnlựcthìkhanhiếmhơnmọithứ.Nếucácnhiệmvụcôngviệcthườngngàylàcôngviệcduynhấtbạnthựchiện,bạnsẽnảnlòng.Đểphávỡguồngquayđó,hãylênmộtdanhsáchcầnlàmgồmnhữngdựánmàbạnmuốnthửsứctrongthờigianrảnhrỗivàdànhramộtkhoảngthờigiancụthểmỗituần(hoặcmỗingày)đểtiếntừngbướctrêndanhsáchđó.Đôikhiviệcnàysẽkhiếnbạncócảmgiáckhônghiệuquả,đặcbiệtlàkhicóquánhiềuưutiênkhẩncấpkhácđanggàothétđòibạnphảichúý,nhưngnócóthểcóýnghĩaquantrọngtrongviệcđảmbảonănglượngsángtạocủabạntrôichảytrongcôngviệcthườngngày.

Bạncũngsẽmuốncómộtcuốnsổtayghilạinhữngcâuhỏimàbạnmuốntheođuổi,nhữngýtưởngbạnđangấpủ,hoặcnhữngthửnghiệmbạnmuốnthửsức.Sauđó,bạncóthểsửdụngthờigianSángtạovuvơđượcxácđịnhtừtrướcđểthửnghiệmnhữngýtưởngnày.NhưSteenJohnsonđãgiảithíchtrongcuốnsáchKhởinguồncủanhữngýtưởnghay(Wheregoodideascomefrom),“Mộtýtưởnghaylàmộtmạnglưới.Mộtnhómcácneuroncụthể–vớiconsốlênđếnhàngnghìn–cùnglúcbùnglêntrongnãobạnvàýtưởngthìnhlìnhbậtraởvùngýthức.Ýtưởngmớilàmộtmạnglướicáctếbàokhámphánhữngkhảthểliềnkềmàchúngcóthểliênkếttrongnãobạn.”

Khibạnthườngxuyênchophépmìnhkhámphákhảthểliềnkềmàkhôngđặtragiớihạnvềđíchđến,bạnđãgiatăngkhảnăngđộtphásángtạotrongmọilĩnhvựccủađờisốngvàcôngviệc.

Sángtạovuvơchophépbạnmạohiểmvàpháttriểnnhữngkỹnăngmới,màsauđóbạncóthểápdụngvàohoạtđộngsángtạotheoyêucầucôngviệc.Bạnđãbaogiờcócảmgiácnhưmìnhđangsốngmòn?Cólẽđólàdobạntiếptụcnghiềnngẫmnhữngýtưởngcũ,tìmtớinhữngnguồncảmhứngcũ,hoặcmởnhữnghộpcôngcụcũmỗikhiphảigiảiquyếtmộtvấnđề.Côngcụcủabạncóthểđãcùnmònvàgiácquancủabạnđãtêcứngkhibạnchỉápdụngnhữngphươngphápcũ.Tuynhiên,đúnglàkhôngdễgìhọchỏinhữngphươngphápmới,haypháttriểnnhữngkỹnăngmớikhibạnđangbơigiữabểcôngviệccầnlàmvìbạnđượctrảcôngđểđưaranhữngkếtquảđượcmongđợi.

TrongcuốnsáchTráitimphấnchấn(Theheartaroused),nhàthơngườiAnhDavidWhyteđãviết:“Hãydấnbướchướngtớisốmệnhcủachúngtathôngquahànhđộngsángtạo(việcđócóthểchỉđơngiảnnhư

cầmcâybútđưatrêntranggiấytrắng)vàbằngtrựcgiác,chúngtabiếtrằngmìnhsẽtừbỏbấtkỳlớpvỏđãcónào.”Hànhđộngsángtạotựbảnchấtđãlàmạohiểmbởinóđòihỏibạnphảibướcravàđivàovùngđấtmơhồ.KhibạndànhthờigianchoSángtạovuvơ,bạnđãtạoramộtkhônggianantoànđểthửnghiệmnhữngcáchthứclàmviệcmới.Bạncóthểthửnghiệmvàthấtbạimàkhônggâyranhữnghệquảkinhkhủngnào.Bạncóthểtạoranhữnggìxuấthiệntrongđầumình,thayvìđiềuchỉnhnhữnggìxuấthiệnởđótheokỳvọngcủangườikhác.

NhữnghànhđộngSángtạovuvơnàygiúpbạnthêmtựtinkhitựbiểuđạtvànhữngkỹnăngmàbạnpháttriểnđượctrongsuốtquátrìnhsẽtrởthànhnhữngcôngcụmớitronghộpđồnghềmàbạncóthểsửdụngchocôngviệchàngngày.Sángtạovuvơmởradiễnđànđểbạntheođuổitiếngnóibêntrongvàlàthứnhắcnhớrằngbạnkhôngphảilàtổnghòacủanhữnggìbạnlàmra.Bạnvàtôikhôngphảilànhữngcáimáy.Dùchúngtabắtđầulàmcáccôngviệctuyệtvờihiệuquảrasao,chúngtavẫncầnnhữngnhắcnhớthườngxuyênvềnănglựcđónggópđiềugìđóđặcbiệtcủamình.Chúngtacầngiữmốiliênhệvớikhaokhátbảnnăngđểnỗlựcvì“cáitiếptheo”đangchèoláitiếntrìnhquanămtháng.

NhàhuyềnhọccủathếkỷXX,ThomasMerton,đãviết:“Cóthểngườitasẽvôvùngcốchấpkhiphảiđitheongườikhác.Mọingườivộivàngkhuếchđạibảnthânbằngcáchbắtchướcnhữnggìphổbiến–họquálườibiếng,khôngthểsuynghĩđượcđiềugìhayhohơn.Sựvộivànghủyhoạicảnhữngvịthánhcũngnhưcáchọasĩ.Họmuốnthànhcôngnhanhchóngvàhọcuốngquýtcóđượcnóđếnđộkhôngthểdànhthờigianđểlàchínhmình.Vàkhisựđiêncuồngđổậpxuống,họlạiviệnlýrằngsựcuốngquýtlàmộtloạiliêmchính.”

Mertonnhãnhặnchỉrarằng,áplựccủathếgiớisángtạotheoyêucầucóthểkhiếnchúngtangoảnhsangnhìnbạnbèvàđốithủ,thayvìnhìnvềphíatrước.Quátrìnhkhámphávàxácđịnhchấtgiọngriêngcủabạnrấtmấtthờigian.Sángtạovuvơchobạnkhônggianđểkhámphánhữngnăngkhiếuđộcđáovàđammêcủamìnhthôngquamộtquátrìnhthửnghiệm,sửasaivàhànhđộngmàbìnhthườngbạnsẽkhôngthểcóđược.Khởiđộngmộtdựánmàkhôngcóthamsốvàkỳvọngtừngườikháccũngsẽbuộcbạnphảihiểubảnthânđểhọccáchlắngnghevàlàmtheotrựcgiác.Cảhaiđềulànhữngkỹnăngtốiquantrọngđểkhámpháchấtgiọngcủariêngbạn.

Chẳngcógìlạnếubạncósuynghĩ:“Nhưngđợichút–tôigầnnhưchẳngcóthờigianđểthởvàgiờthìanhlạimuốntôinhétthêmviệckhácvàolịchcủamình,chỉvìsựvuithíchcủariêngtôithôisao?”ĐúnglàmọiquyếtđịnhđâulànơinênđầutưthờigianđềuchứatrongnóchiphícơhộivàviệcdànhthờigianSángtạoVuvơdườngnhưlàlựachọnhếtsứcthiếuhiệuquả.Quảthật,nókhônghiệuquả.

Tuynhiên,hãyxemxétchiphícơhộikhibạnchỉdànhcuộcđờimìnhchonhữngthứthựctế.Bạndànhthờigianđểlàmhàilòngngườikhácvàđápứngkỳvọngcủahọ,nhưngbạnkhôngbaogiờngónghiêngxungquanhđểkhámphánhữngthiênhướngsâuxahơncũngnhưnănglựcsángtạocủabảnthân.Chẳngcógìxứngđángnhưthế.

“Mộtnhàsángtạochỉcầnmộtngườihăngháibiệnminhchomình.”

—ManRay

Đàoluyệntâmtrísẵnsàngchokiếngiải

—ScottMcDowell

“Giốngnhưtấtcảnhữngngườimớikhởiđầu,tôinghĩbạncóthểđánh,đấmvàđậpchoraýtưởng,”RayBradburyviết.“Tấtnhiên,vớikiểuđốiđãinhưvậy,bấtkỳýtưởngtửtếnàocũngsẽgiươngmóng,quaylưng,giươngmắtchừngchừngvàchết.”Vậybạnsẽlàmgìkhiphảisángtạomàýtưởnglạichưachịuđến?

Bradburyđãtìmramộtcách.“Hồimớichừng20,tôithườngngụplặntrongmộtquátrìnhliêntưởngtừ,theođómỗisáng,tôibướcrakhỏigiường,tớibànlàmviệcvàviếtrabấtkỳtừhaymộtloạtnhữngtừnàoxuấthiệntrongđầumìnhkhiđó.”

Hồnước.Đêm.Condế.Khenúi.Gácmái.Tầnghầm.Cửalật.Embé.Đámđông.Tàuđêm.Tiếngdế.Liềmhái.Hộihè.Chèchén.Chúlùn.Mêcunggương.Khungxương.

“Sauđó,tôibắtđầuphảnbáchoặcbảovệtừđóvàlậpmộtbảngphânhạngcácđặcđiểmđánhgiátừđóvàchotôithấyrõýnghĩacủatừđótrongcuộcsốngcủamình.Mộthoặchaigiờsauđó,trướcsựngạcnhiêncủatôi,mộtcâuchuyệnmớisẽbắtđầuvàđượchoànthành.”Nhữngbộócsángtạothànhcôngnhấtkhôngngừngđặtnềnmóngđểcácýtưởngcóthểnảymầmvàpháttriển.Họluôncảitiếnphươngphápriêngđểđánhchiếmcácconlộthầnkinhtrongnão,pháttriểnbộcôngcụgồmcácchiêutròđểtâmtrílóelênnhữngtiasángnhưtialửatrênthép.

Cởibỏ,langthangvànghỉngơi

Khibạngiảiquyếtmộtvấnđềkhókhăn,giảiphápthườnglàcởibỏ.LờikhuyêncủaHenryMillerchocáccâyviếtkháclàhãykhámphánhữngkhuvựcxalạcủathànhphốtrênchiếcxeđạp.NhàsoạnnhạcSteveReichthìlạithườngđitàuđiệnngầm,đâylàmộtkiểulangthangkhác.

JoelGascoign,nhàsánglậpBuffer,mộtứngdụngchiasẻtruyềnthôngxãhội,lạichămchútcáimàanhgọilà“thóiquencởibỏ”.Trongbàiviếtđăngtrênblog“6điềutôilàmđểluônhạnhphúc,”Joelviết:“Tôiđidạolúc9.30tối,dọctheotuyếnđườngmàtôitừngqualạinhiềulần.Bởituyếnđườngđãđượcquyếtđịnhsẵnvàlầnnàocũngynhưvậy,nêntôichỉđơngiảnbướcđivàkhônglàmgìkhác.Điềunàythúcđẩytôisuytưởngvàthưgiãn.”

NhàsoạnnhạcvànhàsảnxuấtBrianEnolạirấtchútrọngđếnsựnghỉngơi,đểcácmốiliênkếtmớicóthểnảysinh:

Khókhăncủaviệcluôncảmthấyrằngmìnhcầnlàmgìđólàởchỗbạnthườngcoinhẹthờigiandườngnhưmìnhkhônglàmgì,trongkhichúnglạilànhữngkhoảngthờigianquantrọng.Nótươngđươngvớithờigianmơmộngtrongcuộcsốnghàngngày,thờigiankhimàmọithứđềuđượctháogỡvàtổchứclại.Nếubạnkhôngngừngýthứcvềcôngviệc,bạnsẽkhôngchophépđiềuđóxảyra.Mộttrongnhữnglýdokhiếntôiphảiđặtranhữnggiờnghỉrõràngkhilàmviệclàđểđàpháttriểncủamộthướngđicụthểđixuống,đểđàkháccóthểnổilên.

Trongsuốtsựnghiệpcủamình,Enođãsửdụngmộtbộgồmđủcácphươngphápkhuyếnkhíchsángtạo:cốýkếthợpcácýtưởngkháchẳnnhau,sửdụngnhữngcôngcụxalạvàpháttriểnmộtloạtcáclờinhắcsángtạo.“Cónhiềucáchmàbạncóthểcanthiệpvàkhiếnnóhiệuquảhơn,”Enonói.

Giớihạnvàràocản

Đôikhibámtheogiớihạnlạilàconđườnghaynhấtđểtiếnlên.GeorgeHarrisonđãởBảycâysồi–ngôinhàgỗcủachamẹôngởmộtlàngquênướcAnh,khiôngviếtnhữnggiaiđiệubấthủchoBeatles:

Tôiđãviết“WhileMyGuitarGentlyWeeps”(Khichiếcghi-tanhẹnhàngkhóc)tạinhàmẹtôiởWarrington.TôiđãnghĩđếncuốnsáchtiếngTrungIChing,Cuốnsáchvềcácthayđổi...kháiniệmĐôngphươngđóchorằng,bấtkỳđiềugìxảyrađềucóýnghĩavàrằngchẳngcógìlàngẫunhiên–mọithứnhỏbéxuấthiệnởđâyđềucómụcđíchcủanó.“WhileMyGuitarGentlyWeeps”làmộtnghiêncứuđơngiảndựatrênlýthuyếtđó.Tôiquyếtđịnhviếtmộtbàihátdựatrênthứđầutiêntôinhìnthấykhimởbấtkỳmộtcuốnsáchnào–bởivìnóliênquanđếnkhoảnhkhắcđó,thờigianđó.Tôingẫunhiênnhặtlênmộtcuốnsách,mởnóravànhìnthấydòngchữ“gentlyweeps”(nhẹnhàngkhóc),rồiđặtcuốnsáchxuốngvàbắtđầuviếtbàihát.

Tươngtự,nhiềugiámđốc,nhàthiếtkếvàkiếntrúcsưsángtạothườngnói,côngtrìnhxuấtsắcnhấtcủahọxuấtpháttrựctiếptừnhữnggiớihạncụthểmàphíakháchhàngđưara.Cómộttậpcácthôngsốcụthểsẽđặtbộnãovàotrạngtháigiảiquyếtvấnđề;cóthứgìđóđểbámvào.Nghethìcóvẻlạ,nhưngmộtsânchơiquárộnglớncóthểsẽlàm

xáotungkếtquả.

FrankLloydWrightquảquyếtrằng,cácràocảnluônlàmbungtràntrítưởngtượng.“Loàingườivươnlêntầmvóckìvĩnhấtkhimàcácgiớihạnlênđếncựcđiểmvàdođó,khimàhầuhếtđềuphảipháthuytốiđatrítưởngtượngđểdựngxây.”

Bấtkểlàdokháchhàngbênngoàihaychínhbảnthânbạntạora,tậpcácgiớihạnthườnglàchấtxúctácchotrísángtạotựdocấtcánh.

Sựđĩnhđạcvàđiềmtĩnh

Thếcònmốiquanhệcủacơthểvớikiếngiảisángtạothìsao?Bằngchứngtừcácgiaithoạichothấy,việckiểmsoátvàbổsungthêmnănglượngcóthểdẫntớikhảnăngsángtạolớnhơn.Nhiềubộócthôngminhnhấtcủachúngtađãdùngđếnmộthìnhthứckếthợpchuẩnbịtinhthầnhoặcthểchấthàngngàynào.NhiếpảnhgiaWilliamWegmanđạpxekhoảng20dặmmỗingàytrongkhingườithắnggiảiSáchQuốcgiaJohnIrvingvẫntậpvậtởtuổi70.

Tậptànhthểdụcgiúpbộnãohoạtđộngnhạybén,bàiviếttrêntờNewsweekkhẳngđịnh:“Hầunhưmọichiềukíchnhậnthứcđềutănglênsau30phúttậpaerobicvàtrísángtạokhôngphảilàngoạilệ.Kiểutậpkhôngquantrọngvàsựtăngtiếnnàykéodàiítnhấtlà2giờsauđó.”

Ngủđềugiấccũngcólợi.TheomộtnghiêncứucủaHarvard,vớimộtgiấcngủvàấpủđủ,“khảnăngmọingườicóthểsuyramốiliênkếtgiữanhữngýtưởngcómốiliênhệxatăng33%.”

Thựchànhthiềnmỗingàycũnglàmộtkiểuchuẩnbịkhác.DiễnviênđoạtgiảiOscar,JeffBridgesvànhạcsĩgiànhgiảiGrammy,Moby,đềuthườngxuyênthựchànhthiền.Lợilạcnhấtthìthiềnsẽđàoluyệnchotâmtríbạnbiếtchúývàtậptrungvàngườitathườngchorằng,thiềncòncókhảnănggiảmstress.Theothờigian,thiềncóthểdẫnđếnviệcsửdụnghiệuquảhơncáckhunăngtrongnão,manglạiýthứclớnlaohơnvềtìnhthươngvàsựnhạycảmhơnvớicáckếtnốivốncógiữacácýtưởng.TrongcuốnsáchBắtcálớn(Catchingthebigfish),nhàlàmphimDavidLynchgợiýrằngcáccôngtycóthểgiảiquyếtbàitoántăngnăngsuấtbằngcáchủnghộnhânviêntậpthiền.

Thayvìngấmngầmgâysợhãi,nếucôngtyđưaramộtcáchthứcđể

mọingườitrongcôngtyđắmmìnhtrongthiền–vớimụcđíchkíchthíchnănglượngvàtrítuệ–mọingườisẽlàmthêmgiờmiễnphí.Họsẽsángtạohơnrấtnhiều.Vàcôngtysẽcóbướcnhảyvọtvềtrước.Đâylàcáchthứccó-thể.

Vềcơbản,khôngcócáchnàochắcchắnsẽtạorakiếngiải.Mọichuyệnphụthuộcvàotìnhhuốngvàđâulàthứhiệuquảvớibạn.Tuynhiên,điềumàchúngtôibiếtchắclàbấtkỳkhinàobộnãocủabạncóýthứcvềmộtkhuônmẫuvàbắtđầucảmthấyquáthoảimái,trísángtạosẽđìnhtrệvàđólàlúccầnthửđiềugìđómớimẻ.

Cuốicùng,toànbộquátrìnhchuẩnbịchokiếngiảiđềuliênquanđếnsựkiêntrì,độtngộtngừngcôngviệchếtlầnnàyđếnlầnkhácvàluônđitrướcsựthỏamãncủabảnthânmộtbước.

“Tríócsẽgiảiđáphầuhếtcácthắcmắcnếutahọccáchthưgiãnvàchờđợicâutrảlời.”

—WilliamS.Burroughs

Dẫndụtríócvàomiềnsángtạo

—vớiStefanSagmeister

NhàthiếtkếvànhàsángtạokiểuchữStefanSagmeisternổitiếnglàngườicóphươngphápsángtạodịthường.Dùlàviếtthôngđiệptrênmộtquảngtrườngbằng250.000đồngxu,haynghỉphépcảmộtnămdàisaumỗibảynămlàmviệc,Sagmeisterđềumangvàotácphẩmcủamìnhmứcđộtỉmẩnvàchutoàncómộtkhônghai.NhưchứngtỏquacuốnsáchNhữngđiềutôihọcđượctrongcuộcsốngchođếnnay(ThingsIhavelearnedinmylifesofar),anhcũngthíchrútracácbàihọctừkinhnghiệmsốngcủamình.Chúngtôiđãtròchuyệnvớianhvềviệclàmthếnàocáccuộchacknãocóthểdẫnchúngtatớinhữngkhoảnhkhắcahavàtạisaokhôngcógìquantrọnghơnviệcsắpxếpcácdựánsángtạovàongaylịchbiểuhàngngày.

Mỗingày,anhđềuphảitạoramộtcôngtrìnhsángtạothúvị.Anhcótuântheobấtkỳnghithứcnàođểtìmranhịpsángtạokhông?

Tôicốgắnghoànthànhnhữngviệckhókhănnhấtvàobuổisángsớm.Nếutôibắtđầutừnhữngviệcdễdàng,cónghĩalànếutôibắtđầumộtngàybằngviệckiểmtravàtrảlờie-mail,sauđótôisẽrấtkhóthuyếtphụcbảnthânlàmviệcnhữngviệckhóhơn.

Anhsẽlàmgìkhicầnmộtsựđộtphá?

Mộtchiêumàtôithườnghaysửdụnglàxemxétvấnđềtừmộtgócđộhoàntoànkhác.ĐólàkỹthuậtcủaEdwarddeBôn,mộttriếtgiaởMalta.Ônglàtácgiảcủanhiềucuốnsáchvềbảnchấtcủatưduyvàcáchtưduytốthơn.

Ýtưởnglàbạnsẽnắmlấyđiểmkhởiđầukhôngliênquangìđếndựán.TôiđãsửdụngkỹthuậtnàychobộnhậndạngmàchúngtôithiếtkếchotrungtâmâmnhạcBồĐàoNha–CasadaMusica.Nóxuấtpháttừđiểmnhìncủamộtchiếcxe.Tôiđứngtừkhunhàmìnhnhìnrangoàivàtôithấymộtchiếcxe,rồitôibắtđầunghĩvềbộnhậndạngtừgócđộcủamộtchiếcxe.Nóchuyểnđộng.Nóđangchuyểnđộng,ồ,nócóthểđitừđiểmnàysangđiểmkhác.Gócđộlàmthayđổibộnhậndạng,đạiloạivậy.Tấtnhiên,cuốicùng,khôngaicóthểbiếtCasadaMusicalạicógốcgáctừnhữngchiếcxe.

LýdokhiếndeBônnghĩrằngcáchnàyhiệuquảlàvìbộnãocủachúngtacựckỳgiỏisuynghĩlặplại.Nếubạnmuốnđưaramộtýtưởngmới,việcđầutiênbạncóthểlàmbấtkỳlúcnàolànghĩvềđiềugìđómàbạnđãthựchiệntrướcđó,hoặcđiềugìđóbạnđãnhìnthấytrướcđó.Vìvậy,bắtđầuvớiaiđókhác,hoặcnơinàođókhácvềcơbảnlàmộtchiêuđểláibộnãobạnrakhỏilốimòn.

Thếcòncácràocảnsángtạothìsao?Theoanh,chúngcóíchlợigìkhông?

Tôichorằngbấtkỳloạigiớihạnnàocũngcóích.Bấtkỳloạigiớihạnnàorõràngvàxuấthiệnngaytừđầu.BrianEnocómộttríchdẫnrấthayvềchiếcghi-tađiện.Anhnói,ghi-tađiệntrởthànhnhạccụchủđạotrongthếkỷ20đơngiảnlàvìnólàmộtthứnhạccụngớngẩn.Nóchẳngcótácdụnggìmấy.Nhưngmộtsốviệcítỏimànólàmđượcthìlạiđượclàmrấttốtvàvìvậynóchophépbảntínhconngườipháttriểntớitậncùngranhgiớicủakhảthể.

AnhđanglàmbộphimtàiliệucótênBộphimhạnhphúc(Thehappyfilm).Anhcóchorằng,việckhámphámộtmôitrườngmớinhưphimảnhcóbồiđắpcôngviệcthiếtkếcủamìnhtheonhữngcáchhữuíchkhông?

Tôicảmthấyhàilòngnhấtkhilàmnhữngdựánmànửatôibiếtmìnhđanglàmgì,nửakhôngbiết.Nếutôiphảidấnquásâuvàomộthướng,cónghĩalànếutôibiếtquáítvềđiềugìđó,tôisẽloâu.Vànếutôibiếtquánhiều,tôisẽthấybuồnchán.

Làmsaoanhtìmđượcthờigianđểlàmphimgiữatấtcảnhữngdựánmàanhđanglàmchokháchhàng?

TôicóngàythứSáuđượcdànhriêngnhưlàngàylàmphim.Tuynhiên,côngviệcnàyrấtkhóbắtkịp,nhấtlàởgiaiđoạnđầuthựchiện,bởikhôngcómộtcấutrúcthậtsựnàovàcũngkhôngcóđàtiếnnàongoàitôinghĩvềnó.Bâygiờthìmọiviệcdễdànghơnbởicónhiềungườithamgiavàcónhữngthứcầnđượchoànthành–bấtkểtôicóthíchhaykhông.

Khiphảilàmviệcmộtmình,làmsaoanhgiữđượcđộnglựclàmviệc?

Từnhữngkỳnghỉcủamình,tôibiếtmìnhphảicắtramộtkhoảngthờigianvàthờigianđóphảinguyênvẹnbấtkểthếnào.Đượcthôi,tôisẽlàmphimvàothứSáu.Vàthếlà,tôimởlịchravàgạchtấtcảcácngàythứsáuvàmỗimộttuầnsẽcómộtngàylàmphim.Khitôiphảilênlịchchomộtviệctrướcbốntháng,haycóaiđómuốngặptôivàothứSáu,tôicóthểnói“Không,tôikhônggặpvàothứSáuđược,anhcóthểgặptôivàothứNăm.”Bâygiờnghĩlại,tôithấyviệcnàykhágiốngvớiBíkípgốiđầugiườngvềlậpkếhoạch.Anhđặtnhữngviệcmàanhthậtsựmuốnlàmlênlịch.

Cómộtcâuchuyệnrấthayvềmộtbậcthầykinhdoanh...Mộttậpđoànmờiôngnóichuyệnvềviệclậpthờigianbiểu.Ôngđứngtrướccảnhóm,trêntaycầmmộtchiếcbìnhthủytinhvànói:“Tấtcảnhữnggìcóthểnóivềviệclậpthờigianbiểu,tôisẽchocácbạnthấytrong2phút.”Sauđó,ônglôiramộtvốcsỏivàthảchúngvàochiếcbình,đểchúngđầylêntậnmiệng,rồiônglạilấyramộtvốcđádămnhỏvàthảchúngvàobình,sauđóôngđổcátvàcuốicùngôngđổnước–vànhưthếmọithứđềunằmgọntrongbình.Câuchuyệnhếtsứcrõràng,chúngtaphảiđặtnhữngviênđálớntrướctiên;nếukhôngsẽchẳngcònchỗchonhữngthứkhác.

Vậytrongtrườnghợpnày,viênđálớncóphảilàdựánsángtạolớnkhông?

Chínhxác,đóphảilàviệcanhmuốnlàm.Nếuanhkhôngđặtnhữngviệcnàylênlịchvàchặnthờigianđó,việcđósẽkhôngbaogiờđượchoànthành.Tấtcảnhữngviệclặtvặtsẽchiếmchỗvàkhôngcònchỗtrốngnữa.Nếuanhmuốnthựchiệnnhữngdựánmàmìnhyêuthích,anhphảinhậnthứcrõviệcthựchiệnchúngsẽkhókhănrasao.Suốtmộtthờigiandài,tôikhônglàmdựánnào,tôichỉnghĩ,mìnhsẽlàmchúngnếucóthờigian.Rồitôicóthờigian,nhưngtôivẫntránhchúng

vìtôicầnlàmnhữngviệckhác,nhưkiểmtravàtrảlờie-mail.Vàviệckiểmtravàtrảlờie-mailthìdễhơnnhiềusovớiviệcngồixuốngvàsuynghĩ.

Tôinghĩchúngtacầncósựtựnhậnthứcđó.Rằngchúngtakhôngbaogiờcóthờigianvìkhôngcóthờigianthìsẽtiệnhơn,bởicóthểchúngtakhôngmuốnthửtháchbảnthânmình.

“Ngườinghệsĩchỉtậptrungvàosựtoànhảoởmọithứsẽchẳngđạtđượcsựtoànhảotrongbấtcứ

điềugì.”

—EugeneDelacroix

Buôngbỏsựcầutoàn

—ElizabethGraceSaunders

“Emkhôngthểnàolàngườicầutoànvìchẳngcóthứgìemlàmrahoànhảo,”làcâutrảlờikhônghiểumìnhlắmcủatôikhimộtngườimàtôicoinhưngườithầynóirằng,cóthểtôicókhuynhhướngcầutoàn.

Trongsuốtbảynămkểtừkhinhậnđượcnhậnxétđó-vàhiểurằngthậtrangườiđóđãbắtđúngbệnhcủamình-tôiđãvậtlộnkiểmsoátnhững“khuynhhướng”nàyđểchúngkhôngpháhoạikhảnăngsángtạocáctácphẩmthúvịcủamình.

Tôikhámphárarằng,bấtkểtrướcđâychúngtacómẫuhànhvinhưthếnào,chúngtađềucóthểchọnhànhđộngkhácđitronghiệntại–vàrằngmộtquyếtđịnhcóýthứclàkhôngđểsựcầutoànkiểmsoátchúngtasẽtạorasựkhácbiệttolớntrongkhảnăngvượtrakhỏicácgiớihạnvàtậnhưởngquátrìnhsángtạo.

Trongtrườnghợpbạnbănkhoănkhôngbiếtmìnhcómắccùngthứbệnhđãquấyrầytôisuốthàngchụcnămhaykhông,thìdướiđâylàmộtsốđịnhnghĩavềcầutoàn:

Khuynhhướngtínhcáchđặctrưngởcánhâncốgắngđạtđếnsựhoànmỹvàxáclậptiêuchuẩnhoạtđộngquácao,đikèmtheođólàtựđánhgiáphêbìnhcôngkhaivànhữnglolắngliênquanđếnsựđánhgiácủangườikhác.

Khuynhhướngcoibấtcứthứgìthiếuhoànhảolàkhôngthểchấpnhậnđược.

Cóđịnhnghĩanàoquenthuộcđếnkỳlạkhông?

Haiđịnhnghĩatrênđềunhấnmạnhvàohaimẫutâmthầnchủđạo,chủnghĩalýtưởngvàsựphánxét,cảhaiđềudẫntớihaitrạngtháicảmxúctrungtâm:losợvàtựhào.Từquanđiểmcủamộtngườicầutoàn,nếubạnthànhcôngtrongviệcbuộcbảnthânphảisángtạoởcấpđộnhưbạnhìnhdungtrongđầu,bạnsẽcảmthấymìnhđangđứngtrênđỉnhcaocủathếgiới.Nếubạnkhôngthểđápứngnhữngtiêuchuẩnđó,bạnsẽbịbópnát.

Phảithừanhậnrằng,cốgắngnàycóthểdẫntớinhữngcôngtrìnhđầybấtngờ.Cáchọasĩ,nhàvănvànhàthiếtkếđãtạoranhữngtácphẩmgâychoángvángnhờtheođuổilýtưởngkhôngbiếtmệtmỏi.Nhưngcáigiáởđâylàgì?

Chútrọngtháiquáđếnsựhoànhảocóthểdẫnđếnstresscựclớn(hãynghĩđếnnhữngcơngiậndữhaynhữnggiọtnướcmắtbộtphát).Đỡhơnthìnócóthểkhiếnbạndodựkhôngbiếtnênthamgiamộtdựán

mớikhông.Tồitệnhấtlàmẫuhànhvinàycóthểkhiếnbạntừbỏnhữngcuộcđeođuổisángtạobởinhữngmấtmátmàchúngsẽgiángxuốngbạnvềmặtthểchất,tinhthầnvàcảmxúc.

Trớtrêulàsựcầutoàncũngcóthểcảntrởkhảnăngpháthuytốiđatiềmnăngcủabạn.Nếubạntừchốiđặtmìnhvàomộttìnhhuốngmàbạncóthểthểhiệnkhônghoànhảo,bạnsẽngănmìnhnhậnnhữngphảnhồi,đầuvàovàđịnhhướngđúngđắncầnchosựpháttriểnhơnnữa.

Đểgiúpbạnđạtđượcnhữngđộtphátrongnhữnglĩnhvựcmàsựcầutoànđangkiềmchânbạn,tôisẽvạchrahaiphươngpháptráingượcmàbạncóthểápdụngởtừnggiaiđoạncủaquátrìnhsángtạo.Phươngphápsángtạocầutoàncóthểgiúpbạnxácđịnh,liệusựcầutoàncóngángđườngpháttriểncủabạnkhông.Trongkhiđó,phươngphápsángtạothựctiễnsẽchứngtỏlàphươngthứctiếnhànhhiệuquảhơn.

Trongtấtcảcáctrườnghợp,bạnsẽvàovai“tôi,”côngtrìnhsángtạoquantrọngcủabạnsẽlà“tácphẩm,”vàkhảnăngquyếtđịnhcáchthứctiếnbướcsẽnằmtrongsựkiểmsoátcủabạn.Hãylựachọnkhônngoan!

Salầyngaytừđầu

Phươngphápsángtạocầutoàn:Tôikhôngthểbắtđầumộttácphẩmmớinếuthờikhắclýtưởngchưađến,tứclàtôicầncómộtkhoảngthờigianrộngdàikhôngđứtquãng,khôngcóyếutốnàokhácgâyphântánchúý,mộtđộnglựcmạnhmẽđểthựchiệnvàmộtkếhoạchlýtưởngvềcáchthứctốiưuhóatoànbộquátrình.Điềunàythườngđồngnghĩavớiviệcrốtcuộctôisẽchẳnglàmgì–vàcảmthấyhếtsứctộilỗivìđãtrìhoãn–chođếnkhikhôngcólựachọnnàokhácngoàiviệcbắtđầu.Phươngphápnàybuộctôiphảitiếnhànhdựánvớitốcđộđiêncuồng,thứcthâuđêmsuốtsángvàbỏbêgầnnhưtấtcảmọiđiềukhác.Tôithậtlòngthấynảnbởitôibiếttôicóthểlàmtốthơnnếubắtđầusớmhơn.

Phươngphápsángtạothựctiễn:Tôibiếttôisẽkhôngbaogiờcóđượcthờikhắclýtưởngđểbắtđầu,vìvậytôidànhthờigianđểbắttaythựchiệnphầnnàotiếntrình.Khiđếnthờikhắclýtưởng,bấtkểlàtôithíchcôngtrìnhđó,haydườngnhưcôngtrìnhđólàưutiênkhẩnthiếtnhấtcủatôilúcnày,tôiđãbắttayvàolàmnhữnggìcóthể.Cuốigiaiđoạnkhởiđầu,tôiquyếtđịnhkhinàosẽtiếptụctiếnbướcvớidựán.Tôi

hiểurằng,giaiđoạnđầutiênbắttaythựchiệntácphẩmrấtlộnxộnvàrằngdựánchắcchắnsẽkéodàilâuhơnvàphứctạphơnnhiềusovớidựliệubanđầucủatôi.Nhưngmọichuyệnsẽổnbởitôicóthờigianđểthíchnghivàđiềuchỉnhkếthoạchcủamình,màvẫnthựchiệnđượcmụctiêucũngnhưtạoratácphẩmtốt.

Lạclốigiữachừng

Phươngphápsángtạocầutoàn:Chắcchắnlàtôibịámảnhbởimọichitiếtcủatácphẩm,bấtkểcóaichúýđếnnóhaykhông.Điềunàykhiếntôiphảitựxemlạivàđiềuchỉnhtừngbướcmột,thayvìchophépmìnhtungrabảnnhápđầutiênnhiềusaisót.Ngoàira,bấtcứkhinàonghiêncứuchotácphẩm,tôiđềuchìmđắm,cốgắnghọchỏinhiềuhếtsứccóthểvềchủđề,dùcónhữngthôngtintôikhôngthậtsựcầnvàcóthểkhôngbaogiờsửdụngđến.Điềunàydẫnđếnviệctôidànhthậtnhiều,thậtnhiềuthờigianchotácphẩmcủamình,nhưnglạithuđượcnhiềukếtquảhữuhìnhđểchứngtỏnỗlựccủamình.

Cuốicùngtôicũngcảmthấyngợpbởitôibiếtquánhiềuđếnđộtôikhótậptrungvàthuhẹpvàonhữngkhảnăngmàmìnhcóthểtheođuổi.Điềunàycónghĩalàtôithườngmấtquánhiềuthờigianvàsựchúýchitiếtchophầnđầucủadựánsángtạo.Sauđó,tôigầnnhưchỉlướtquatrênmặtcủanhữngviệccầnlàmchophầncònlạicủatácphẩmkhithờihạngấprútcủadựánsắpđến.

Phươngphápsángtạothựctiễn:Tôixácđịnhcáckếtquảcóýnghĩacuốicùng,rồibắtđầuvạchrõcácbướctrunggianđểtạorachúng.Tôitínhtoánxemmìnhcóbaonhiêuthờigiantínhtừthờiđiểmhiệntạitớingàykếtthúcdựán.Từ“thờigian”ởđâyvừacónghĩalàsốtuầnlàmviệc,vừacónghĩalàsốgiờlàmviệctrongtuầnđểđẩydựántiếnbước.Sauđótôiphânbổquỹthờigiancủamìnhchocácbước,theothờigiantốithiểumàbướcđócầnđểhoànthànhcácthànhphần,cũngnhưtheotầmquantrọngcủathànhphầnđóvớithànhcôngtổngthểcủadựán.

Sauđó,trongquátrìnhthựchiện,tôibuộcbảnthânphảitheonhịpvớicácmụctiêuđãđặtra,hoànthànhtốtcôngviệctrongquỹthờigianmàtôiđãđặtravàđếnphútcuốinếuvẫncòndưthờigian,tôicóthểquaylạiràsoát.Cáchnàyđảmbảotôikhôngđầutưquámứcvàonhữnghạngmụckémquantrọngvàrồilàmhỏngthànhquả.

Phủnhậnthànhquả

Phươngphápsángtạocầutoàn:Nếutôicóthểnghĩrathêmbấtkỳđiềugìgiúpcảithiện,chauchuốthoặcbổsungchotácphẩm,tứclàtácphẩmchưahoànthành.Nếungaytừđầutácphẩmkhôngđạtđếncấpđộlýtưởngnhưđãđịnhsẵntrongđầutôi,khôngthểnóilànóđãxong.

Phươngphápsángtạothựctiễn:Tôiđịnhnghĩa“hoànthành”làítnhấtđãđápứngcácyêucầutốithiểuđốivớitácphẩmvàlàbiếtrằngtôiđãlàmhếtsứcmìnhtrongkhuônkhổthờigianvànguồnlựcdànhchodựán.Nóiđiềugìđóhoànthànhkhôngcónghĩarằngnókhôngthểđượccảitiếnhayđượcchauchuốtthêmtrongtươnglai.Điềuđóchỉcónghĩalàtôicóthểnộpnóvàchuyểnsangcôngviệckhác.

Sợphảnhồi

Phươngphápsángtạocầutoàn:Nếucóaiđóchỉramộtlỗisai,đưaramộtýkiếnkhác,đềcậpđếnđiềutôikhôngđưavào,haycóbấtkỳđiềugìkhácngoàinhữngđiềuthậttíchcựcđểnóivềtácphẩm,tôisẽcảmthấyxấuhổvàtoànbộtácphẩmdườngnhưđãthấtbại.Tôilosợrằngngườitasẽđặtdấuhỏivềchuyênmônvàsựtrọngvọngdànhchotôivàngườitasẽnghĩrằngtôiyếukémvàlàkẻlừađảo.

Phươngphápsángtạothựctiễn:Tôiđánhgiácaophảnhồibởinógiúptôikiểutravàđiềuchỉnhlạicôngviệccủamình.Tôicóthểđồngýhoặcphảnđốithôngtinđưaravàtôicóthểchọncáchđáplạinó.Nếutôikhôngcởimởđónnhậnkiếngiảicủangườikhác,tôicóthểbỏlỡmấtđiềugìđóthậtsựtuyệtvời.Tácphẩmcủatôiđượccảithiệnvàthếgiớicủatôiđượcmởrộngnhờvàothôngtintừngườikhác.

Lưuýcuốicùngvềviệcbuôngbỏ

Bảnthânlàmộtngườicầutoànđangthayđổi,tôihoàntoànhiểurằngnhữnggìtôimôtảlàPhươngphápsángtạothựctiễnnghenhưmộtsựthỏahiệp(hổnhển!).Đốivớimộtngườicầutoàn,thỏahiệpcòntệhơnlàkhônghoànthànhtácphẩm,đâylàlýdotạisaongườicầutoàncórấtíttácphẩm.Nhưngquảthật,tôirấtmuốnbạnxemxétthậtkỹnhữngvídụnàyvàthửnghiệmchúngtrongquátrìnhsángtạocủabạn.Tôiđoánrằng,bạnsẽthấymìnhlàmđượcnhiềuhơn,đạtđượcnhữngkếtquảtốthơn,vớimứcđộstressíthơnkhihướngđếnnhữngthứbất

toàn.Phươngphápnàychophépbạnlấylạinănglượngmàbạnthườnglãngphívàonhữngcơnbộcphátcảmxúc,đểbạncóthểtậptrungvàonhữngthànhtốquantrọngnhấtcủaquátrìnhsángtạo.

“Sángtạokhôngphảilàmộttàinăng.Nólàmộtphươngthứcvậnhành.”

—JohnCleese

Thoátkhỏibếtắc

—MarkMcGuinness

TiểuthuyếtgiaVikramSethtừngcólầnthấymìnhrơivàobếtắcsaukhiviếtxong100trangđầutiêncủamộtcâuchuyệnlấybốicảnhởẤnĐộsauđộclập.Dùôngcốgắnghếtsứcđẩycâuchuyệnđitiếp,nhưngcâuchuyệnvẫnlìlợmchốngcự,chođếnmộtngàyôngnhậnramìnhđãkhôngnhậnravấnđềthậtsự:Đơngiảnlàôngkhôngcóđủhiểubiếtvềgiaiđoạnđó.

Khihiểurađiềunày,Sethtạmngừngcôngviệcviếtlách,chuyểnsangnghiêncứu.Ôngđọcnhữngtờbáocũ,đếnthămcácđịađiểmquantrọngvàphỏngvấnnhữngngườitừngsốngởđó.Việcnàymanglạichoôngnhiềuchấtliệuđếnđộtiểuthuyếttheodựkiếncủaôngpháttriểnthànhmộtcuốnsáchđồsộ,dài1500trang,cóthểdùngđểchặncửa.ThànhphẩmChúrểtốt(Asuitableboy),theolờiđồn,đãmanglạichoông1,1triệuUSDtiềntạmứngbảnquyềnvàđưaônglênvịthếsiêusaoviếtlách.

Vớitôi,câuchuyệnnàycótácdụngkhíchlệvìhailýdo:Thứnhất,nếubạnđangđánhvậtvớimộttrởngạisángtạo,nósẽnhắcbạnrằngngaycảnhữngngôisaocũngcólúcbịkẹt;thứhai,nóchothấygiảiphápcóthểđơngiảnđếnkhôngngờkhibạnhiểuđúngvấnđề.

Khiđốimặtvớitrởngại,việctiếptụcđặtdấuhỏivềnănglựccủabảnthân,haytiếptụchúcđầuvàonó,vớiSeth,đềurấtdễdàng.Nhưnghóarachẳngcógìkhôngổnvớitàinăngviếtláchcủaôngvàviệccứhúcđầuvàođátảngsẽkhôngđưaôngtớiđâu.Ôngđơngiảnlàkhôngbiếtđủnhiều,vìvậyôngcầnhọchỏithêmnữa.Khiônglàmđượcviệcđó,câuchuyệnbắtđầutuônchảytrởlại.

Lầntới,khibạngặpmộttrởngạisángtạo,hãychốngcựlạicámdỗnghivấnbảnthân,haynỗlựchơnnữatrongđiểmmù.Hãydừnglạivàtựhỏimìnhđanggặpphảiloạitrởngạinào.Khibạnbiếtrõbảnchấtcủavấnđề,việcgiảiquyếtnósẽdễdànghơn.Đểgiúpbạnbắtđầu,sauđâytôisẽtrìnhbàyloạitrởngạisángtạophổbiếnnhất,kèmtheođólàcácgiảiphápchotừngloại.

Cạnnguồncảmhứng

Khitiếnhànhmộtdựánsángtạolớn,bạncóthểđạttớiđiểmmàtạiđócảmhứngbanđầucủabạncạnkiệt.Bạnthấymỗilúcmộtkhóhướngbấtkỳsựhứngthúnàovàocôngviệc,chứchưanóiđếnýtưởngbanđầu.

CuộcphiêulưucủaTomSawyer(TheAdventuresofTomSawyer)đượccoilàmộttrongnhữngcuốntiểuthuyếtvĩđạicủaMỹ,nhưngtừngcóthờiđiểmtácgiảmấthếthivọnghoànthànhnó.TrongTựthuật,MarkTwainđãkểlạiviệcđếnmộtđiểmmàôngcảmthấymìnhkhôngthểtiếptụcđượcnữa:“Kétcủatôicạnkhô.”Ôngbỏxóbảnthảotrong

hainămvàtậptrungtâmtríchoviệckhác.Cuốicùngkhiôngcầmbảnthảotrởlại,ôngđãcó“pháthiệnvĩđại”rằng“két”tưởngtượngcủaôngđãtựnạpđầytrongsuốtthờigianđóvàôngcóthểhoànthànhcâuchuyệncủamình.PháthiệnnàylàbướcngoặttrongsựnghiệpviếtláchcủaMarkTwain:ônghọccáchquansátthờiđiểmđóởnhữngcuốnsáchsau,thờiđiểmkhikétcạnvàdừnglạinghỉmộtthờigian,rồimớihoànthiệncuốnsách.

HãyhọctheoMarkTwain!Hãynhìnrangoài,tìmkiếmnhữngdấuhiệuchothấykétcủabạnđãrỗngvàsửdụngchúnglàmdấuhiệuđểnghỉngơivàđểvôthứccủabạnđượcthảlỏng.Hãythưgiãnhoặcthamgiavàomộtkiểudựánhoàntoànkhác.Bạnkhôngthểgạtdựánsangmộtbêntronghainămnếuthờihạnđangtreotrướcmặt,nhưngmộtđợtnghỉngắncũngcóthểlàmnênđiềukỳdiệukhibạnđangcạnnguồncảmhứng.

Ràocảncảmxúc

Ócsángtạocóthểmãnhliệt.Khiđốimặtvớimộtđiềukhônghaybiết,bạncóthểsợnhữngđiềumàmìnhsẽkhámphárahoặcnhữngđiềusẽtiếtlộvềbảnthânbạn.Cóthểvấnđềcủabạnchạmđếnnỗiđau,gâyracảmgiácxấuhổhoặchếtsứckỳcục.Bấtkểbạncốtránhđiềugì,kếtquảcuốicùngduynhấtvẫnlàsựtrìhoãn.

Hồitôicònđihọc,tiểuthuyếtgiaJohnFowesđãcóbuổinóichuyệnởtrườngtôi.Khicóngườihỏi,liệuôngcólờikhuyênnàochonhữngcâyviếttrẻ,ôngđãnóiđếncảmgiácxấuhổvềnộidungtìnhdụctrongmộtsốtiểuthuyếtcủamìnhkhihìnhdungracảnhchamẹmìnhsẽđọcchúng.Cuốicùng,ôngphátungràocảnđóbằngcáchhétvanglêntrongđầu“Chếttiệt!”rồibắtđầungồixuốngviết.

Hãychophépmìnhviết,vẽhoặcthểhiệnbấtcứđiềugìnảyratrongđầu–vàhiểurằngmìnhsẽkhôngcôngbốnó,ítnhấtlàtrướcmắt.Sựriêngtưsẽkhiếnviệchoànthànhbảnnhápđầutiêntrởnêndễdànghơn.Sauđó,hãynghỉngơitrướckhiquyếtđịnhliệubạncómuốnchokhángiảbiếtđếntácphẩmđókhông.

Độnglựckếthợp

Cónhữngbằngchứngchothấyđộnglựcbênngoài–nhưtiềnbạc

vàdanhtiếng–cótácđộngtiêucựcđếnócsángtạo.Chỉkhibạntậptrungvàocácđộnglựcnộitại–nhưsựhứngthúcủabạnvớichấtliệuhaysựvuithúmàbạncóđượckhitạorachấtliệu,bạnmớicóthểthựchiệntácphẩmtuyệtvờinhất.

Điềunàygiảithíchchohiệntượngphổbiến,đượcbiếtđếnvớicáitên“khủnghoảngnămhai”ởcácbannhạc.Khithảlỏngtrongphòngthuâmđểthựchiệnalbumđầutiên,cácnhạccôngchỉmangtheosựhàohứngvớicơhộilàmnhạctheocáchhọluônmongmuốn.Nhưngnếualbumđómanglạithànhcông,nósẽmangtheocảniềmvuisướng–họđangtrênlưngngựa,họcódanhtiếngvàphongcáchsốngcầngiữgìn–điềunàykhiếnhọnhiềukhảnăngsẽphêbìnhlạibảnnăngcủamình.

Khihợpđồngđượckýkếtvàthươngvụkếtthúc(dùđólàalbum,thỏathuậnvớikháchhàng,haymộttácphẩm),hãygạtmọisuynghĩvềphầnthưởngrakhỏitâmtrívàtậptrungkhôngngừngnghỉvàobảnthâncôngviệc.Cóthểsẽtốtnếubạncómộtphòngthuhoặcmộtkhônggiankhácchuyêndànhchocôngviệcsángtạo–mộtnơimàbạnkhôngbaogiờ“tậpnhiễm”bởinhữngcâuchuyệnvềcôngviệc,haynhữngmơmộngvẩnvơvềthànhcông.

Vấnđềcánhân

Ócsángtạođòihỏisựtậptrungvàthậtkhótậptrungnếubạnđangtrongquátrìnhhoàntấtcácthủtụclydị,bậnbịuchămsóckhiconsốtvìmọcrăng,vậtlộnvớimộtcơnnghiện,cãinhauvớingườibạnchíthân,đaulòngkhimấtđimộtngườiđặcbiệt,chuyểnnhàhoặcsalầytrongcuộctranhchấpvớihàngxóm.Nếumaymắn,bạnsẽchỉphảiđươngđầuvớitừngvấnđềmột–nhưngrắcrốithườngnảysinhkhihai,bachuyệnxảyracùnglúc.

FridaKahlođãsốngmộtcuộcđờiđầyđaukhổ.Khicònnhỏ,Fridabịbạiliệt,đếntuổivịthànhniên,bàlạigặpphảimộttainạnkhủngkhiếp,khiếnbàgặpphảinhữngvấnđềsứckhỏemạntính.Suốtmộtthờigiandài,bàsốngtrongcôđộcvàđauđớn.Cuộchônnhânsónggió–lydịrồitáihôn–vớihọasĩngườiMexico,DiegoRivera,mangđếncảchuỗivấnđềmới,trongđócósựthiếuchungthủyvàđốiđịchtrongnghề.Kahlochuyểnsangvẽtranhkhibàốmliệtgiườngsauvụtainạnvàsựchuyêntâmchonghệthuậtcủabàtiếpdiễnkhôngngừngnghỉgiữanhữngđaukhổcủacuộcsốngriêngtư.Bàđãbiếnnỗiđaucôđộcthànhnghệthuật:

“Tôitựvẽmìnhvìtôithườngcôđơnquáđỗivàvìtôilàchủđềmàtôibiếtrõnhất.”

Hãycoitácphẩmcủabạnnhưmộtnơitrúẩn–mộtốcđảochophépbạnkiểmsoátvàthỏamãnsángtạogiữanhữngđiềutồitệ.Đừngngượcđãibảnthânnếubạnkhôngbừnglênngọnlửasángtạomỗingày–hãycôngnhậnbảnthânnếubạntiếptụclàmviệcvàcóđượcnhữngbướctiếndùnhỏbé.Khibạnbuôngtayxuốngcuốimỗingày,bạncóthểnhìntìnhhuốngcủamìnhvớiconmắtkhác.

Sựnghèokhó

Đâykhôngđơnthuầnlàvấnđềtiềnbạc,mặcdùthiếutiềnlàvấnđềthườngtrựcvớinhữngngườilàmcôngviệcsángtạo.Bạncũngcóthểtúngthiếuthờigian,trithức,cómộtmạnglướinghèonàn,hoặcthiếuthiếtbịcũngnhưnhữngphươngtiệncầnthiếtkhácđểhoànthànhcôngviệc.SamuelJohnsonnổitiếngvìđãviếtcuốnsáchRasselastrongmộttuầnđểcótiềnchitrảchođámtangcủamẹ.ShaneCarruthđãviết,làmđạodiễn,nhàsảnxuấtvàthamgiadiễnxuấttrongbộphimđểđờiPrimer;ôngquaybộphimtrongnămtuầnvàcốgiữchiphíkhôngvượtquáconsố7.000đô-labằngcáchmờibạnbèvàngườithânthamgiadiễnxuấtvàtựlàmmọiviệc.Tậndụngthànhcôngcủacácđĩahátđơntrêncácbảngxếphạng,bannhạcBeatlesđãghiâmliềnmộtlúcmườibàiháttrongmộtngàyvớichiphí400đô-lađểhoànthànhalbumramắt,PleasePleaseMe.

Hãytậndụngnhữngtìnhthếbấtđắcdĩvàđặtchobảnthântháchthứcsángtạolàđạtđượcnhiềuhếtsứccóthểtừnhữnggìhiệncó.Nếubạnvẫnngờvực,hãyxemhaitậpđầutiêncủabộphimbatậpStarWarsvàtựđặtchomìnhcâuhỏi:Cóphảilúcnàonguồnlựcnhiềuhơncũngluôntươngđươngvớikếtquảtốthơnkhông?

Vấnđềthểhiện

Năm1976,sựnghiệpcủaIggyPoplaodốckhôngphanh.BannhạcStoogescủaônggiảitántronghỗnloạnvàôngdùngmatúyquáđộđếnnỗiphảinhậpviệntâmthần.Sauđó,ngườibạnDavidBowieđãmờiônglàmkháchmờichochuyếnlưudiễnStationtoStation;PopấntượngmạnhkhithấybộmáymarketingvàtổchứcchươngtrìnhlưudiễncủaBowievậnhànhêmxuôi.NămsauđóBowiesảnxuấthaialbumcủaPop

làTheidiotvàLustforlifevàcùngôngđilưudiễnđểquảngbáalbum.HaialbumnàyđãtrởthànhnhữngbảnsolonổitiếngnhấtcủaPop.BowieluônngưỡngmộtàinăngviếtnhạcvàbiểudiễncủaPop,nhưngđểthếgiớirộnglớnhơnngồibậtdậyvàchúýđếnthìcầnđếncảmộtbộmáysảnxuấtvàmarketing.

Nếubạnbỏranhiềunămrángsứcchămsócnhómkhángiảhoặcdanhsáchkháchhàngítỏicủamình,cóthểbạnsẽbắtđầuthắcmắctạisaomìnhlạiphiềnlòng.Bạncóthểkhôngcoimìnhnhưmộtnhàmarketingbẩmsinh,nhưngđôikhimộtsốcúchuyểnmìnhtrongmànthểhiệncủabạncóthểtạonênsựkhácbiệttolớnlêntácđộngmàbạngâyravàphầnthưởngmàbạngặtháiđược,đổilại,nhữngđiềunàycóthểgiúpbạnhứngthútrởlạivớicôngtrìnhcủamình.

Đâychínhlànơiócsángtạohòatrộnvớikỹnăngtruyềnthông.Bạncầnhiểuvàgâyảnhhưởnglênđúngđốitượng.Điềunàycónghĩalàbạnphảităngcườngkỹnăngthểhiện,marketingvàxâydựngmạnglướicủamình.Việcbạnhayngạingùng,haylàngườihướngnộikhôngquantrọng.Nếubạnmuốnthànhcông,bạncầnlàmtruyềnthông.Và“dàymặt”.Hãychỉchotôimộtchuyêngiasángtạochưatừnggặpthấtbạihayphảinhậnphảnhồitệhạivàbạnsẽthấyngườibạnđangchỉkhôngphảilàmộtsiêusao.

Mann,Fowles,Kahlo,Twain,Pop...nếubạncảmthấybếtắcvànảnlòng,hãylấylạilòngcanđảmtừthựctếrằngbạncónhữngngườiđồnghànhđángnể.Khôngmộtaitrongnhữngconngười“vĩđại”trênmiễnnhiễmtrướccácràocảnsángtạo.Thựctếlàmộttrongnhữngđiềulàmchohọtrởnênvĩđạilạichínhlàsựbềnbỉcủahọkhiđốidiệnvớisựhoàinghibảnthân,chỉtríchvàchốibỏ.Tôikhôngnóibạnnênnhắmtìmnhữngđiềunày,màchỉnóibạnchớnênnétránhchúng.Nếubạnchấpnhậnrằngchúngđơngiảnlàmộtrủironghềnghiệpđốivớingườilàmcôngviệcsángtạo,bạnđãđiđượcbướcđầutiênthoátkhỏibếtắcvàtrởlạivùngsángtạo.

Bíquyếtbỏtúi

•Tậpsángtạovuvơ

Sửdụngcácdựánsángtạođểkhámphánhữngámảnh,kỹnănghoặccáchthứclàmviệcmớitrongmôitrườngítáplực.

•Rongruổimộtmìnhnhưmâylangthang

Dànhthờigianđểtâmtrívàcơthểlangthangkhibạnbếtắc.Tạmlánhxavấnđềsẽchophéptiềmthứccủabạnthựchiệnphầnviệccủamình.

•Xácđịnh“thànhphẩm”ngaytừđầu

Kiểmsoátconngườicầutoànbêntrongbạnbằngcáchđịnhnghĩathànhphẩmngaytừkhibắtđầudựán.Vàkhiđạtđếnđó,hãydừnglại!

•Đừngsửdụngchếđộláitựđộng

Sựlặplạilàkẻthùcủakiếngiải.Hãysửdụngcácphươngphápkhôngchínhthống-thậmchílậpdị-đểgiảiquyếtvấnđềkhókhănnhấtvàchờxemđiềugìsẽxảyra.

•Tìmnguồncảmhứng

Khinguồncảmhứngkhôcạn,đừngtráchmìnhthiếutàinăng.Cáctrởngạisángtạothườngcưỡitrênlưngcácvấnđềkhác.Hãyxemliệubạncóthểxácđịnhrachúng.

•Hãyyêucácgiớihạn

Hãyxemcáctrởngạilàlợiích,thayvìlàràocản.Chúngkíchthíchtưduysángtạocủachúngtabằngcáchtungphầnđặtcược.

Lờikêugọihànhđộng

Thôngđiệpchiatay:Hãytiếnlênnấctiếptheo!

Bạncóthểchuyênnghiệpđếnđâu?

—StevenPressfield

Khicòntrẻ,chúngtalàmviệcnhưnhữngtaymơ,chúngtachẳnggiúpđượcgìchomìnhcũngnhưchongườikhác-ítnhấtlàtrongviệcthựchiệnsốmệnhcủachúngta,hoànthànhviệcgìđó.

Ởcấpđộtaymơ,nhữngkỹnăngkhánhấtmàchúngtasởhữulàkỹnănglàmrơibóng,cưxửthiếulýtrí,sợhãitrướccơhội,quáhùnghổ

khẳngđịnh“cácquyền”củamìnhvànhìnchunglàtựngángđườngmình.

Khichúngtatrởthànhngườichuyênnghiệp,tấtcảđiềuđóđềuthayđổi.

Nhưngtrởthànhngườichuyênnghiệpkhôngphảilàchuyệnmộtlầnrồixong.Cónhiềucấpđộ(nấcthang)chuyênnghiệp.Tôitinrằng,điềuquantrọnglàphảinắmđượckháiniệmcủaStevenPressfieldvềnhữngcấpđộnàyngaytừđầu.Tầmnhìndàihạn.Chúngtađangđẩymìnhvàođâukhinói“Tôimuốnvẽ,”“Tôimuốnxâydựngmộtcôngtykhởinghiệp,”“Tôimuốnlàmphim”?

Sauđâylàlộtrìnhcủatôi,bởivìtôiđãthựchiệnnhữngbướcnàytrongcuộcđờimình.Giaiđoạnđầutiênđơngiảnlàcókhảnăngngồixuốngvàlàmviệc,dùchỉlàtrongmộtgiờ.Đừngvộicười.Cứ100ngườithìcó99ngườikhôngthểlàmđượcviệcđó.Đâylàgiaiđoạnvỡlòng.Làvườntrẻ.Tuyvậy,tôiphảithúnhậnrằngtôiphảimấtbảynămmớiđạtđếngiaiđoạnnày,đólàmộtđêmtrongcănphòngthuêlạiởManhattancáchđâyrấtlâu.

Giaiđoạntiếptheolàcókhảnănglặplạigiờđó.Chúngtacóthểlàmviệctrởlạivàongàyhômsaukhông?Chúngtacóthểduytrìnócảngàykhông?Chúngtacóthểduytrìnócảtuầnkhông?Ởgiaiđoạnnày,chúngtagiốngnhưnàngtiêncátrongbộphimhoạthình,nổilêntừmặtbiểnnguyênsơ,bướctừngbướcđầutiênkhónhọcbằngđôichânmáichèotrênmặtđấtkhô.Khoảnhkhắcđórấtlớnlao.Nóthậttrọngđại.NhưngchúngtavẫnchỉlàmộtconcávâytayởkỷCambribòvớitốcđộ0,0001dặmmộtgiờvàthởbằngmang.

(Tiệnđây,cũngxinnói,ởgiaiđoạnnày,chúngtathậmchíchẳnghềnghĩđếnchấtlượng.Ýtưởngrằngbạnvàtôicuốicùngcóthểtạorađiềugìđó-mộtcuốnsách,mộtbộphim,haymộtcôngtykhởinghiệp–xứngđángnhậnđượcsựchúýcủamộtconngườikhác...chuyệnđóquáxaxôi,chúngtathậmchíkhôngthểmườngtượngnổi).

Nhữnggìchúngtađanglàmlàhọccáchkiểmsoátcảmxúccủamình,kiểmxoátsựthôithúctựpháhoạivàtiếptụchợptácvớiđốithủ(tựđàoluyện,bởichẳngcómộtkhóahọcnàovềchuyệnnàyởtrườngWhartonhayhộithảocácnhàvănIowa).

Giaiđoạnbalàbăngquavạchđích.Bắtđầuvới“A”thìđơngiản.Nhưngchúngtaliệucóthểcứthếmàtới“Z”không?Chúngtaliệucóthểđánhchữ“XONG”vàthựcsựcóthứgìđótừkhoảnggiữatrồilênkhông?(Tínhtừkhoảnhkhắcđầutiêntrênconđườngtrởthànhchuyênnghiệp,tôiđãphảimấtbốnnămmớiđạtđếnmốcnày).

Nếuchúngtacóthểviếtmộtchương,chúngtaliệucóthểviếtcảmộttruyệnngắnkhông?Nếuchúngtalàmphimchomộtdựánnhỏ,chúngtacóthểtậphợpđểlàmmộtbộphimtruyệnkhông?Ởgiaiđoạnnày,chúngtakhôngcònthởbằngmang.Lúcnày,chúngtađãcóphổi;chúngtađangđứngthẳngtrênđôichâncủamìnhvànóinhữngcâuhoànchỉnh.Vàchúngtabắtđầuchútrọngđếnchấtlượng.Chúngtatíchlũycácngónnghề,kinhnghiệmvàkỹnăng.Chúngtachorađờimộtsảnphẩmdùngđược,manglạigiátrịchongườikhácvàcóthểtựđứngvữngtrênthịtrường.Nhưngchúngtađãphảilàngườichuyênnghiệpchưa?

Đãvàchưa.

Chúngtalàmmột,nhưngchúngtacóthểchorahaikhông?TôiđịnhnghĩaKhángcựlàlựctựctạo,tựnuôi,vôhình,khôngmangtínhcánhân,khôngbiếtmệtmỏi,cómụcđíchduynhấtlàngănchúngtathựchiệncôngviệccủamình,ngănchúngtatrởthànhnhữngchúngtatốtnhấtvàngănchúngtavươnđếncấpnănglực,liêmchínhvàcaothượngcaohơn.

Lựcđókhôngbaogiờbiếnmất.Thựctếlàmỗilúcnólạibiếnđổivàranhmãnhhơnkhichúngtatiếnlêntrênnấcthangchuyênnghiệp.Nósẽtìmcáchgiếtchếtchúngtatứcthì,giữacôngviệcsố1vàcôngviệcsố2.Nósẽtấncôngchúngtabằngcáchkhiếnchúngtatrởnênngạomạn.Chúngtasẽtrởthànhnhữngkẻtựmãn,tựhuyễn.Đồngthời,nósẽlàmchúngtalunglaybằngcảmgiácsợhãi.Nósẽnóivớichúngtarằng,chúngtalàthiêntàimộtbản,mộtkẻnổilênnhấtthời.

QuátrìnhđitừThànhcông1tớiThànhcông2làmộtcuộcphiêulưutrọngđạikhác.ĐólàHànhtrìnhAnhhùngcủachúngta.Trongvòngthửtháchđó,chúngtađồngthờihọcđượccáchtựlựcvàtựquyphục.

Lúcnày,chúngtađangnóivềsựnghiệp.

Nếubạnlàngườicầmbút,liệubạncóthểhìnhdungramộtgiásáchtrênđóxếpđầynhữngcuốnsáchcótênbạntrêngáykhông?Nếubạnlà

nhàlàmphim,liệubạncóthểmườngtượngradanhsáchcácbộphimcủamìnhtrêntrangIMDbkhông?Nếubạnlàmộtnghiệpchủ,bạncóthểpháttriểnvàtáiđầutưbảnthânquaKhởinghiệp1đếnThấtbại6,từTrotàn9đếnBomtấn12vàxahơnthếkhông?

Bạncóthểxửlýthànhcông?Bạncóthểtựđứngdậysauthấtbại?Bạncóthểủythác?Bạncóthểthuêngoài?Bạncóthểlàmviệcvớingườikhác?Bạncóthểquaylạivàgiúpthếhệtiếptheođangxuấthiệnsaulưngbạn?Đạođứclàmviệccủabạncóchịuthuadướisứcépcủaáplực?Bạncócốthỏamãn,bạncóphảnlạinguyêntắccủamìnhkhông?Tớikhithếgiớithayđổivàcáccuốnsách/bộphimvàcácdựánnhânđạotấtcảđềudorobotsảnxuấtthìsao?BạncóthểchuyểntớiSaoHỏavàbắtđầulại?Khibạnđiquacácbướctrongcuộcđời,hãybiếnđiềusauthànhmụctiêu:dõimắtvàocảchiếcbánhdonut,chứkhôngphảikhoanhtrònởgiữa.

Nhưngchiếcbánhdonutởđâylàgì?

Nócóphảilàtiềnkhông?Haylàquyềnlực,tìnhdục,vinhquang,haytaitiếng?Nócóphảilàdịchvụkhông?Haylàsựvịtha?Chúngtacóthậtsựnắmđược“thôngđiệp”màmìnhmuốngửiđikhông?

Nóichocùng,thếnàolàmộtngườichuyênnghiệp?

Mộtngườichuyênnghiệplàngườicóthểduytrìnỗlựcvàđạođứclàmviệccao,bấtkểđiềugì–dùxấuhaytốt–đangdiễnraquanhhoặcbêntrongmình.

Ngườichuyênnghiệpxuấthiệnmỗingày.

Ngườichuyênnghiệpcóthểchịuđượckhổsở.

Ngườichuyênnghiệpkhôngxemxétthànhcônghaythấtbạiởgócđộcánhân.

Cuốicùng,đốivớitôi,mọisựrútlạiởbảnthâncôngviệc.Mộtngườichuyênnghiệpngàymộttrẻtrungvàngâythơhơnkhitiếnlênquatừngnấcthangchuyênnghiệp.Đólàmộtnghịchlý,chúngtabắtđầuthấychuachátvàhoàinghi,nhưngchúngtacũnglạibòđếngầnđiềukỳdiệuhơn.Chúngtaphảitiếptụcbò,nếukhôngchúngtasẽkhôngthểđitiếp.Bấtkỳđộnglựcnàokháccũngsẽvắtkiệtbạn.

Bạnpháttriểnmộtphươngphápthựchànhvàphươngphápthựchànhđó,theothờigian,sẽngàycàngđơngiảnvàíttựđịnhhướnghơn.Chúngtavượtquacácnấcthangchuyênnghiệpnhờmộtquátrìnhquyphục.Chúngtaquyphụcnăngkhiếucủamình,bấtkểđólàgì.Chúngtaquyphụcnữthầnvàquátrình.

NhưShakespear,haySappho,hayBruceSpringsteentiếnbộquatừngtácphẩm,nhưngluôngiữđượcchấtShakespear,chấtSapphovàchấtSpringsteen,bạnvàtôicũngphảitiếptụcthayđổitheonhịpđiệuchỉvanglêntrongtaichúngta.Mỗicấpđộsẽkhódầnlênvàmỗingưỡnglạiđòihỏinhiềuhơn.

Đócóphảilàconđườngmàbạnmuốnđikhông?Cóphảicóaiđótừngnóinódễdàng?Bạncóquyềnlựachọnkhông?

“Cảmhứnglàchonhữngtaymơ,nhữngkẻcònlạitrongchúngtađơngiảnlàxuấthiệnvàxắntaylàm.”

—ChuckClose

99Ulàgì?