Nendo Dango

GURE BASOA SORTZEN!

AURKIBIDEA

● 1-Zergatik sortu baso bat?

● 2-Nola sortzen dira haziak?● 2-Nola sortzen dira haziak?

● 3-Nola gertatzen da erneketa?

● 4-Erneketaren faseak.

● 5-Erneketaren baldintza

egokiak.

● 6-Oxigenoarekin bueltaka.

● 7-Hazi motak.

● 8-Zer da Nendo Dango?

1-Zergatik sortu baso bat?

● Landareak fotosintesia

burutzerakoan oxigenoa bota

eta................. hartzen du.eta................. hartzen du.

Oxigenoa beharrezkoa

da.........

● Landareek............. prozesuak

geldiarazten dituzte.

● Basoak izaki bizidun gehienen

...........dira............dira.

● Gure aisialdirako leku lasaiak

eta ...........dira.

2-Zergatik sortu baso bat?

● Landaretzak lurzorua ......... du.

● Ebapotranspirazioari esker, (ura● Ebapotranspirazioari esker, (ura

galdu estometatik)hodeiak

sortzen dira eta .............egiten

du.

● Haizearen

kontrako................dira.

● Modu jasangarrian..............

erabiltzen dugu.

● Arbolak babesten ......................

ikastolari laguntza suposatzen

dio.

2-Nola osatzen dira haziak?

● Hazi bat osatzeko polena

obuluekin elkartu behar da.

● Polena .................osatzen

da.Lorearen zati.................

● Obuluak landarearen ..........

daude.Lorearen zati..............

● Loreak landarearen .................

● ........................dira.● ........................dira.

2-Nola osatzen dira haziak?

● Loreak landareen ugalketa

organoak dira. Obuluak

ginezeoaren obulutegian daudeginezeoaren obulutegian daude

eta polen aleetan dauden

anterozoideekin elkartu behar

dira hazia osatzeko.

● Nola iristen da polena

ginezeoraino?

● Eskuineko argazkia potentzia● Eskuineko argazkia potentzia

haundiko mikroskopio baten

bidez aterata dago. Zer dira?

2-Nola osatzen dira haziak?

● Ondorengo eskema honetan

lore baten obulua tutu

polinikoaren bidez nola polinikoaren bidez nola

ernetzen den ikus dezakezue.

● Erneketa eta gero zer gertatuko

da lorearekin?

● Eta ernetutako obuluarekin zer

gertatuko da?

2-Nola osatzen dira haziak?

● Polenak lore bereko pistiloetara

edo beste landare baten

pistiloetara bidaia dezake.pistiloetara bidaia dezake.

● Behatu ondorengo argazkiak.

Zer gertatzen ari da?

● Ondorengo loreek zer

polinizazio mota

daukate?Haizearen edo

2-Nola osatzen dira haziak?

daukate?Haizearen edo

animalien bidez ematen dena?

● Zer ezaugarri dituzte animalien

bidez polinizazioa ematen den

loreek?

2-Nola osatzen dira haziak?

● Zer ezaugarri dituzte polinizazio

anemofila duten landareek?

(haizearen bidezkoa).(haizearen bidezkoa).

● Ba ote da polinizazio mota bat

baino gehiagoren bidez sortzen

den landarerik ?

● Polinizazio prozesuan

espezializazioa ona ote da?

● Hau da, bektore polinizadore

batek landare espezie bakarra

polinizatzea?

3-Zer da hazi baten erneketa?

● Hazia landare bihurtu arte

garatzen den prozesua

erneketa da.erneketa da.

● Lorearen obulutegian

polikarpoa edo fruitua sortzen

da eta obulua hazi bihurtzen da.

● Hurrengo argazkietan bilatu

haziak eta fruituak

4-ERNEKETAREN FASEAK

● 1-Erreserba sustantzien

metaketa:fotosintesian

sortutako sustantziak

● Zer da hurrengo argazkia?

sortutako sustantziak

kotiledoietan metatzen dira.

● 2.HELDUTZEA:hazia ama

landaretik bereizten da.

● 3-LATENTZIA:bere

bideragarritasuna ziurtatzeko

hazia deshidratatzen da.hazia deshidratatzen da.

● Zergatik ziurtatzen du uraren

galerak haziaren

bideragarritasuna?

4-ERNEKETAREN ALDIAK.

● 4-Aktibazio metabolikoa:ura

enbrioia dagoen lekuraino

iristen da eta kotiledoietan

● Zer da metabolismoa?

● Zer dira entzimak?iristen da eta kotiledoietan

metatutako elikagaiak

sustantzia sinpleagotan

deskonposatzen

dira.Deskonposizio erreakzioak

entzimak deituriko proteina

batzuei esker gertatzen dira.

● Zer dira entzimak?

● Zergatik aktibatzen du urak

sustantzia nutritiboen

deskonposaketa?

● Zergatik pentsatzen duzu

molekula konplexuak molekula

sinpleagoetan deskonposatu

behar direla?

● 5-Landaretxoaren

hazkuntza:sustraitxoa eta

hipokotiloa lehenengo ateratzen

4-ERNEKETAREN FASEAK

hipokotiloa lehenengo ateratzen

dira. Zergatik?

● Kotiledoiak fotosintesia egiten

dute lehenengo hostoak osatu

arte.Zergatik?

● Hurrengo eskema behatu eta

aurkitu:kotiledoiak, plumula,

enbrioia, epikotiloa, hipokotiloa

eta sustraitxoa.

4-ERNEKETAREN FASEAK

● Haziaren zer lekutik aterako da

sustraia?

● Non metatzen dira erreserba

sustantziak?

● Zergatik dira oso garrantzitsuak

erreserba sustantziak

haziarentzat?haziarentzat?

● Zer gertatzen da kotiledoiekin

lehenengo hostoak ateratzen

direnean?

5-ERNEKETARAKO BALDINTZA

EGOKIAK

● Hazien erneketan parte hartzen

duten aldagaiak kontrolatzeko

esperimentu ezberdinak egin esperimentu ezberdinak egin

ditzakegu.

● Edalontzi ezberdinetan haziak

jarriko ditugu:urik gabe,

urarekin, lur porotsuarekin, lur

porotsurik gabe, ilunpetan edo

argitan...

● Ea zer gertatzen den!

5-ERNEKETARAKO BALDINTZA

EGOKIAK

● URA:haziak ernetzeko ura

behar da. Zergatik?

● TENPERATURA

EGOKIA:hotzaren ondorioz,

erneketa etetzen da.Zergatik?

● OXIGENOA: erneketa emateko

oxigenoa behar da. Zergatik?

● Ondorioztatu lurzorua

oxigenatzeko zer egin behar

dugun.

6-OXIGENOAREKIN BUELTAKA

● Landareak autotrofoak dira; hau

da, fotosintesiaren bitartez bere

..............sintetizatzen dituzte...............sintetizatzen dituzte.

● Fotosintesia hostoen zeluletan

gertatzen da....................

deituriko organulo batzuetan.

● Prozesu kimiko konplexu

honetan.......... askatzen da.

● Izaki bizidun aerobioek

arnasteko oxigenoa behar

dute. Haziek ..................

oxigenoa behar dute.

6-OXIGENOAREKIN BUELTAKA

● Ondorengo irudietan landare

zelulen irudiak agertzen dira.

● Non daude kloroplastoak

deituriko organuloak?

● Kloroplastoetan......................

gertatzen da.Klorofila deituriko

pigmentu bati esker.

8-HAZI MOTAK

● Bere anatomiaren arabera,

hazien sailkapen ugari dago.

● Errezenarekin arituko gara.

● Landareak fanerogamak, hau

da, loreak dituztenak, bi

motatakoak izan daitezke:

GIMNOSPERMAK ETA

ANGIOSPERMAK.

● Zertan ezberdintzen dira?

● Angiospermak bi motatakoak

izan daitezke:

● DIKOTILEDONEAK ETA

MONOKOTILEDONEAK.

8-HAZI MOTAK

● Zer iradokitzen dizu

dikotiledoneak eta

monokotiledoneak?monokotiledoneak?

● Landare batzuk bere hazietan

kotiledoi bakarra daukate eta

beste batzuk ordea, bi kotiledoi.

8-HAZI MOTAK

● Bere dispertsio edo garraio

moduen arabera, hazi mota

ezberdinak daude.ezberdinak daude.

● Hurrengo hazien ezaugarriak

behatuz, zer dispertsio mota

izango dute?

9-ZER DA NENDO DANGO?

● Nendo Dango japonieraz

buztinezko bola esan nahi du.

● Masanobu Fukuoka japoniar

nekazari eta maisuaren

aparteko ideia da. Masanobu

nekazaritza ekologikoaren aita

izan da.

● Sistema honen bitartez,

lurzorua eta landaretza modulurzorua eta landaretza modu

merke eta erraz baten bidez

berreskuratzea lortzen dugu.

9-ZER DA NENDO DANGO?

● Sistema hau buztinezko bola

hezeak haziekin eta landare

sustratuarekin nahastean sustratuarekin nahastean

datza.

● Bolatxoak lehortzen uzten dira

eta birlandaketarako prestatuta

dagoen esparru batera botatzen

dira.

● Ze neurritan uste duzu ● Ze neurritan uste duzu

ahalbidetzen duela buztinak

hazien ernalketa?

HAIKU

ANIMA ZAITEZ GURE BASOA

ERATZEN!