ndotja e mjedisit

Republika e Shqiperise

Shkolla 9-vjecare “Petrit Llaftiu”

Projekt

Lenda :Kimi

Klasa : IX

Tema :Ndotja e mjedisit

Koha per realizim: 4 ore mesimore

Cfare eshtendotja ???

Ndotja paraqet hedhjen e materialit kontaminues(ndotës) në mjedis. Ajoshkaktohet kryesisht ngaaktivitetet e njeriut, porgjithashtu mund të jetërezultat i fatkeqësivenatyrore. Ndotja ka ndikim

Me fjalën mjedis nënkuptojmë të gjitha gjërat që ndodhen rreth nesh,

dhe me të cilat në mënyrë direkte apo indirekte është e lidhur jeta

dhe veprimtaria e njeriut.

Ai ka kuptim të njëjtë me ambientin, mjedisin jetësor, rrethin mjedisor

apo natyrën. Të gjitha këto emërtime nënkuptojnë hapësirën në të cilën

jetojmë.

Çdo gjë që gjendet rreth nesh quhet mjedis. Ne jetojmë në këtë mjedis dhe

jemi

pjesë e këtij mjedisi. Mjedisi për ne ka krijuar shumë gjëra që ne të

përfitojmë

duke i shfrytëzuar të mirat e tij. Ai na dhuroi natyrën, ajrin, ujin, shtazët,

bimët,

pasurit nëntokësore, etj. Njeriu gjithmonë ka ndikuar në mjedisin jetësor

dhe

anasjelltas. Ai me ose pa vetëdije , ndikon keq në pamjen dhe përbërjen e

tij duke i hedhur mbeturinat në hapësira të hapura, duke e ndotur ajrin me

gazëra të ndryshme të dëmshme edhe për vetë njeriun, duke e ndotur ujin

në

C `eshte mjedisi?

Nga se perbehet mjedisi ?

Përbërësit e

mjedisit -

elemente të

natyrës si toka,

uji, ajri,

peizazhi, mjedisi

jetësor artificial,

të mirat

natyrore...

Ndotja vjen nga ???

Llojet e ndotjes...

•Ndotja e ajrit

•Ndotja e tokave

•Ndotja e ujit

•Ndotja akustika

•Ndotja termale

Ndotja e ajrit...

Ndotja e ajrit

Ndotja e ajrit paraqetgrumbullimin e atyresubstancave të rrezikshmenë atmosferë të cilatsubstanca rrezikojnë jetën e njerëzve

dhe të gjallesave

të tjera.

Nga kush ndotet ajri???

Ndotësit kryesore te ajrit jane :

Avujt e ujit (H2O)

Dioksidi I Karbonit (Co2)

Metani (CH4)

Dioksidi I Sulfurit (SO2)

Oksidi I nitrogjenit( Nox)

Ozoni (O3)

Kloroflurokarboni (CFCs)

Avujt e ujit (H2O)

Uji ka formulën kimike H2O që domethënë se një molekulë uji

përbëhet nga 2 atome hidrogjen dhe një oksigjen. Mund të

përshkruhet jonikisht si HOH, me jonin hidrogjen (H+) i lidhur

me grupin hidroksid (OH−). Uji në vetvete është pa shije dhe pa

ngjyrë por në kontakt të gjatë me ajrin lidhet me dioksidin e

karbonit (CO2) dhe merr një shije të athët acidi karbonik që nuk

është i mirë për shëndetin.

Dioksidi I karbonit CO2

Formula kimike e dioksidit të karbonit është CO2, që

nënkupton përbërjen e këtij komponimi nga dy

atome oksigjen dhe një atom karbon. Dioksidi i karbonit

tretet ne uje duke formuar acidin karbonik H2CO3 ky

është është nje acid i dobet dhe nuk është i qendrueshem ne

gjendje te lire prandaj menjehere zberthehet ne oksidin e

karbonit dhe ne uje. Reaksioni eshte ky

H2CO3 ---CO2+H2O

Ozoni është modifikim alotropik i oksigjenit.Molekula e ozonit

perbëhet prej tri atomeve të oksigjenit (O3).Ozoni në atmosfere

formohet prej oksigjenit molekular (O2) të ajrit gjatë shkarkimeve

elektrike,ndërsa ne laborator ai perfitohet me aparatin ozonator.Në

teperaturë të zakonshme ozoni është gaz me ngjyre të kaltërt,me erë

karakteristike;është një herë e gjysmë më i rëndë se oksigjeni.Ozoni

është mjet i fortë oksidues

Ozoni

MetaniMetani është gaz pa ngjyrë, pa erë, tretet pak në ujë, ështëafërsisht dy herë më i lehtë se ajri. Metani digjet në ajërme flakë pa ngjyrë, liron shumë nxehtësi dhe formondoksid karbon dhe ujë. Komponimi i metanit me oksigjenin na e jep dioksidin e karbonit dhe ujin:

CH4 + 2O2→ CO2 + 2H2.Ketu mund te themi edhe per djegjen e metanit CH4 + O2 = CO2 + 2H2

Dioksid squfuri SO2 eshtë një gaz

helmues që ka një erë karakteristike e

vezëve te kalbura. Ai digjet me një

flakë blu që lëshon një erë të veçantë

mbytës . Ai është një element thelbësor

për të gjitha krijesat e gjalla.

Dioksidi I squfurit

Oksidi I natriumit

Oksidi i natriumit Na2O formohet me shkrirjen e natriumitmetalik me peroksid natriumi ose me nitrit natriumi.

2Na+Na2O2->2Na2O

6Na+2NaNO2->4Na2O+N2

oksidi i natriumit është pluhur i bardh kristalor i cili me ujëreagon vrullshëm dhe formon hidroksidin e natriumitNaOH.

Na2O+H2O->2NaOH

Toka është shtresa e sipërme e sipërfaqes së planetittonë dhe baza mbi të cilën është zhvilluar jeta në të. Toka është një përbërës thelbësor për të gjithaekosistemet tokësore. Toka është e palëvizshme dhevepron si një depozitë e stërmadhe per çdo llojndotësi,i cili mund të aktivizohet nga çasti në çast.

C`eshte toka ?

Ndotesit kryesore tetokave jane:

• Mbetjet industrialeMbetjet urbane • Kimikatet

Ndotja e tokës paraqet ndotjen e sipërfaqesnatyrore të Tokës nga aktivitetet industriale, komerciale, shtëpiake dhe bujqësore.

Ndotja e tokës

Mbetjet industriale

Mbetjet industriale janë shumë tërrezikshme. Ato janë të llojeve tëndryshme, të ngurta dhe të lëngëta. Ndërmjet tyre mund të përmendimdepozitimet në afërsi të minierave tëkromit, të bakrit dhe të hekur-nikelit, në afërsi të minierave tëplumbit dhe të zinkut, të qymyrit tëgurit, mbetjet e industrisë sëmetalurgjisë, të termocentraleve, tëuzinave kimike etj. Veçanërisht tokat

KimikatetKimikatet që ndotin tokat përbëhen nga plehrat kimike që janëpërdorur mbi sasinë e lejuar për të rritur në mënyrë artificialeprodhimin bujqësor. E njëjta gjë mund të thuhet edhe përpesticidet, kur përdoren edhe këto mbi sasinë e lejuar, për t'imbrojtur bimët nga sëmundjet dhe dëmtuesit. Një pjesë jo e vogël e këtyre kimikateve depozitohen në tokë, merret ngabimët dhe depozitohet në trupin dhe farën ose frutin e tyre, këto duke u përdorur si ushqim nga njeriu, dëmtojnëshëndetin e tij.

Mbetjet urbane

Mbetjet urbane janë të shumtapranë qyteteve të mëdha. Këtombetje kur nuk përpunohen, përhapen nëpër tokë nëpërmjetujërave, duke i ndotur ato.

Ndotja e tokave!

Uji në formën e tij të pastër, është lëng pa shije dhe pa erë. Ai është i domosdoshëm përtë gjitha format e jetës dhe njihet edhe sitretësi më i gjithanshëm. Pa të, jeta siç e njohim ne, do të ishte e pamundur. Duket ipangjyrë në sasi të vogla për syrin tonë, megjithëkëtë mund të shihet si i kaltër në sasitë mëdha ose me vegla shkencore. Formula kimike e tij është H2O.

Ky burim natyror po bëhet gjithnjë e me tepërmë i pakët në disa vende, dhe sigurimi i tijështë shqetësim i madh shoqëror dheekonomik.

C`eshte uji?

C` eshte ndotja e ujit?

Ndotja e ujit paraqet hedhjen e materieve kimike, biologjike dhefizike nëpër sasi të mëdha tëujit, të cilat materieshkatërrojnë cilësinë e gjallesave në të dhe që e shpenzojnë atë.

Ndotesit kryesore te ujrave jane:

kloridet

Sulfatet

detergjentet

derivatet e ndryshme të naftës

komunikacioni ujorë

pesticidet dhe plehrat kimike

fabrikat

Joni klorid është anion (jon i ngarkuar negativisht. Kjo është e formuar kur elementi klor (a halogjen) fiton nje elektron ose kur nje komponim si klorurhidrogjeni i tretur në ujë ose tretës të tjera polare.

Kloridet

sulfatet

Sulfate jon është një anion poliatomik.sulfate janë përdorur gjerësisht në industri. Sulfateve

ndodhin gjerësisht në jetën e përditshme. Sulfatet janëkripëra të acidit sulfurik dhe shumë janë te përgatitur ngaai acid.

Detergjentet

Mjetet moderne të larjes, që kanë përdorim gjithnjë më të madh, janë të njohura me emrin detergjente, e paraqesin përzierjen e shumë substancave, të cilat i përmbajnë në vetvete si substanca aktive për larje e që janë sulfat-alkilet.Në përftimin e detergjenteve shfrytëzohen acidet e larta yndyrore, të cilat shndërrohen me anë reduksioni në alkoole të larta përkatëse njëhidroksilike.Me reaksionin e këtyre alkooleve dhe të acidit sulfurik sajohen esteret e tharta, që me neutralizimin e tyre me alkale sajojnë sulfat-alkile.

Ndotja akustike!!!

C`eshte ndotja akustike ?

Me ndotje akustike do te kuptojme cdo llojndotje te shkaktuar nga zhurma mbi 85 decibel ,e cila mund te lere pasoja afatgjate tekshendeti I njeriut.

Ndotesit kryesoreakustike:

•Avionet•Hekurudhat•Pajisjet elektroshtepiake•Muzika ne clube•Zhurma e automjeteveautomobilistike

• inceneritorët

• termocentraleve

elektrikë

• termocentralet

atomikë

Ndotesit kryesore termale:

C`eshte ndotja termike ?

Ndotja termike është degradimi i cilësisë së ujit nga çdo

proces që ndryshon temperaturën e ambientit ujit. Një shkak

i zakonshëm i ndotjes termike është përdorimi i ujit si një

ftohës nga termocentralet dhe prodhuesit industriale. Kur

uji përdoret si një ftohës është kthyer në mjedis natyror në

një temperaturë më të lartë, ndryshimi i temperaturës ul

furnizimit me oksigjen dhe ndikon ne përbërjen e

ekosistemit.Kur një termocentrali i parë hapet apo mbyllet

për riparim ose të tjera shkaqe, peshk dhe organizma të tjera

të përshtatura për temperaturë të veçantë mund të jetë vrarë

nga ndryshim i beftë në temperatura e ujit njohur si "shoku

termik."

Gjurmet e ndotjes ne planet

Ngrohja glob

ale

Ngrohja globale...

Ndryshimet e klimës janë të vërteta dhe ato sa vijnë e

rriten edhe më tepër. Niveli i dioksidit të karbonit në ditët e

sotme është rreth 30 % më i lartë se sa para evoluimit

të industrisë. Ajo që të bën më shumë përshtypje është

shpejtësia me të cilën niveli i CO2 është rritur. Nga

njohuritë gjeologjike të njeriut bota për miliona vite nuk ka

përjetuar kurrë një rritje kaq të shpejtë. Shenjat e influencës

së njeriut mbi ngrohjen globale duket shumë qartë. S'ka

aspak dyshim që ne kemi krijuar ndryshime

të atmosferës nga djegia e lëndeve kimike dhe e gazit

natyror. Evidenca e ngrohjes globale është e saktë dhe

s'duhet nënvlerësuar aspak.

Ja disa tregues që kanë të bëjnë me ngrohjen globale :• Që në fillim të shekullit te 20'të temperatura e sipërfaqes kryesore të tokës është rritur rreth

0,6 °C.

• Gjatë 40 viteve të fundit temperatura është rritur me rreth 0,2 °C deri 0,3 °C.

• Ngrohja në shekullin e 20'të është më e madhe se nga të gjitha kohërat e 400-600 vitet e fundit.

• 7 nga 10 vitet më të ngrohta të shekullit te 20'të janë ato të 90'tes.

• Malet e akullta të poleve janë në lëvizje.

• Akujt në polin e veriut kanë humbur rreth 40 % te trashësisë së tyre gjatë 4 dekadave tëfundit.

• Niveli global i detit është rritur pothuajse 3 herë më shpejt në krahasim me 3000 vitet e fundit.

• Studimet e shumta tregojnë se bimet dhe kafshët ndryshojnë numrin dhe sjelljen e tyre nëbazë të ndryshimeve klimaterike.

C `eshte erozioni ?

Erozioni është proces natyrorë ishvendosjes së materialit tëshkapërderdhur si dheut, balltës, gurëve etj, nën ndikimin e erës, ujit, ose nën ndikimin e gravitacionit .nëdisa raste i rritet intenziteti nënndikimin e aktivitetit të njeriut. Rezultatet e erozionit janë thellimii shtretërve të lumenjëve, shvendosja e bregdetit.

• Ndotja nga gazet,

• Mbeturinatindusrtiale e individuale,

• Ndotja e lumenjve,

• Derdhja e mbetjevekimike e toksike nëliqene,

• Përdorimi i makinave

Shkaqet kryesore tëngrohjes globale

Erozioni...

Llojet e erozionit:• Erozioni Eolik

• Erozioni Fluvial

• Erozioni Akullnajor

• Erozioni Gëlqeror

Thatesira

Thatesira eshte mungesa u ujit per nje kohe tegjate per shkak te reshjeve atmosferike tepamjaftueshme.Eshte nje aspekt shqetesues i ketyrendryshimeve klimatike si pasoje e veprimtarisenjerezore dhe te ndotjes se prodhuar.

Shiu acid

Shiu acidik është një lloj shiu ose çdo formëtjetër reshjeje që ka nivel tëpazakontë aciditeti, çka do të thotë se ka nivel të lartë të joneve të hidrogjenit (pH iulët). Mund të shkaktojë efekte të dëmshmembi bimët, kafshët ujore dhe infrastrukturë. Shiu acid shkaktohet: nga emetimi i dioksidittë squfurit dhe oksidi i azotit, të cilëtbashkëveprojnë me molekulate ujit në atmosferë duke krijuar acide.

Reaksionet e acideve sulfurike:

• Krijimi i acidit sulfuror:

HOSO2· + O2 → HO2· + SO3

• Krijimi i acidit sulfurik nga acidisulfuror:

SO(8=) + H2O(l) → H2SO4

• Krijimi i acidit nitrik:

NO2 + OH· → HNO3

A keni menduar ndonjëherë se cilët janë mega- gjigantët tëcilët e ndotin aq shumë ambientin? Pergjigjen e kemi ne ...

1. Kina- Sipas një raporti të Maplecroft ky shtet është prodhuesmë i madh i gazrave të dëmshëm në gjithë globin. Kina emeton diku rreth 6.018 milion tone të gazrave të cilët janëshkaktarë të efektit Green House gjatë një viti.

2. E dyta në këtë listë rangohet Amerika e cila nuk është edheaq larg vlerës së Kinës. Kjo superfuqi botërore emeton rreth5,093 tonë të këtyre gazrave.

3. Edhe pse dukshëm vlerë më të vogël 1, 704 tonë kjo vlerë e rangon Rusinë në vendin e tretë të shteteve më ndotëse nëgjithë botën.

4. India është e katërta me rreth 1,293 tonë.

5. Japonia është shteti i pestë me 1,247 tonë të emetuar.

6. Mbretëresha e Evropës, Gjermania prodhon dukshëmmë pak gazra të tillë, por prapë rangohet si e gjashta nëkëtë listë. Ky shtet emeton rreth 858 tonë brenda njëviti.

7. Kanada është e shtata me 614 tonë të emetuar.

8. E teta radhitet Britania e Madhe e cila liron rreth 586 tonë.

9. Korea Veriore është e nënta dhe prodhon rreth 541 tonë brenda vitit.

10. Ndërsa shteti i fundit radhitet Irani i cili kontribuon nëndotjen e ajrit me 471 tonë gazra të dëmshme brendanjë viti.

Fati I botes eshte ne duart tona!!!

Faleminderit per

vemendjen tuaj!!!

Punoi :

Xhesika Greca