Page 1
V
MitozveEşeysizÜreme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
MayozveEşeyliÜreme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
İnsandaÜremeSistemi-BüyümeveGelişme . . . . . . . . . . .79
KalıtımveBiyolojikÇeşitlilik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
ModernGenetikUygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195
EkosistemEkolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205
Biyomlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241
EtkinlikYanıtAnahtarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265
İÇİNDEKİLER
ÜREME
KALITIMINGENELİLKELERİ
DÜNYAMIZ
ÜNİTE 1
ÜNİTE 2
ÜNİTE 3
SayfaNo
kardeflkromatitler
kinetokor iğ iplikleri
sentromer
Page 2
Sitokin
ez
Mito
z
G1
G2
S(DNA sentezi)
Hücre döngüsü
M‹TOT‹KEVRE(M)
1 ÜREMEBÖLÜM-1 MİTOZ EE EYSİZÜREME .................... 7
Mitoz ve Eşeysiz Üreme ............................................... 7
Hücre Döngüsü ............................................................ 7
Hücre Döngüsünün Kontrolü ....................................... 9
Eşeysiz Üreme ............................................................ 10
MiniSınavlar(1-6) ............................................ 13
KonuTestleri(1-8) ........................................... 25
BÖLÜM-3 İNSANDAÜREMESİSTEMİ- BÜYÜME EGELİ ME ........................... 79
İnsanda Üreme Sistemi .............................................. 79
Dişi Üreme Sistemi ..................................................... 79
Erkek Üreme Sistemi .................................................. 82
Gamet Oluşumu ......................................................... 82
Döllenme ..................................................................... 84
Üreme Sağlığı ve Cinsel Yolla
Bulaşan Hastalıklar ................................................. 84
Tüp Bebek Yöntemi ve Mikroenjeksiyon ................... 85
Aile Planlaması ........................................................... 85
Büyüme ve Gelişme ................................................... 85
MiniSınavlar(1-4) ................................................. 89
KonuTestleri(1-8) ................................................ 97
ÜniversiteSınavSoruları ................................. 113
BÖLÜM-2 MAYOZ EE EYLİÜREME ................... 41
Mayoz ve Eşeyli Üreme .............................................. 41
Mayoz Bölünmenin Evreleri ....................................... 41
Eşeyli Üreme ............................................................... 44
Partenogenez ............................................................. 44
Konjugasyon ............................................................... 45
MiniSınavlar(1-4) ................................................. 47
KonuTestleri(1-8) ................................................ 55
ÜniversiteSınavSoruları ................................... 71
Page 3
7
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Sitokin
ez
Mito
z
G1
G2
S(DNA sentezi)
Hücre döngüsü
M‹TOT‹KEVRE(M)
İNTERFAZ
MİTOZ EE EYSİZÜREME
➣ Prokaryot ve ökaryot hücreler sahip olduğu genetik bilgiyi bölünerek yavruhücrelerineaktarırlar.
➣ Tekhücrelicanlılardahücrebölünmesi;neslindevamınısağlaryaniüremeamaçlıgerçekleştirilir.
➣ Çokhücrelicanlılardahücrebölünmesi;büyüme,gelişme,yenilenmevedokuonarımıgibiişlevlerigerçekleştirir.
➣ Hücrebölünmesi,genetikmaddeolanDNA’nınikiyavruhücreyeeşitolarakbölüştürülmesinigerektirir.
➣ BirhücreningenetikbilgisinitaşıyanDNA’yagenomdenir.
➣ ÖkaryothücrelerdeDNAmolekülüçekirdekiçindeçeşitliproteinlerilebiraradabulunur.BuDNA–proteinkompleksinekromatinadıverilir.
➣ BölünmeyehazırlananbirhücredeDNAkendinieşlervekromatinipliklerkısalıpkalınlaşarakkromozomlaradönüşür.
➣ DNAeşlenmesisonucundaoluşanikiipliğinherbirinekromatitadıverilir.HerkromozomözdeşDNAtaşıyanikikardeşkromatittenoluşur.
ÜCREDÖNGÜSÜ➣ Hücredöngüsü,birhücrebölünmesininbaşlangıcındanonutakipedendiğer
hücrebölünmesininbaşlangıcınakadargerçekleşenolaylarıkapsar.
➣ Hücredöngüsü,interfazvemitozolmaküzereikievredenoluşur.
I İnterfaz➣ Bölünmesonucuoluşanbirhücreninyenidenbölünmekiçingeçirdiğihazırlık
evresidir.
➣ G1,SveG2olarakadlandırılanüçevredenoluşur.
➣ G1evresinde;hücrebüyür.Organelsayısıveproteinsenteziartar.
➣ Sevresinde;DNAkendinieşler.Buevreninsonundakromozomsayısıikikatınaçıkar.
➣ G2evresinde;hücrebölünmesiiçingereklisonhazırlıklartamamlanır.
➣ EmbriyonikhücredöngüsününinterfazsürecindeSevresigörülürken,G1yadaG2evrelerigörülmez.
➣ Olgunlaşmışsinirvekashücrelerigibiözelleşmişhücreler,G1evresindençıkarakG0 adı verilen durgun evreye girerler. G0 evresinde kalan bu tip hücrelerdebölünmedurmuştur.
MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME 11
KONUÖZETİ
BölümBölüm
Page 4
8
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
kardeflkromatitler
kinetokor iğ iplikleri
sentromer
Eşlenmiş kromozomun genel yapısı:İğipliklerisentromerdekikinetokorlarabağlanır.Sentromer,kinetokorlarınbulunduğudaralmışbölgedir.
II MitozEvre M➣ Mitozvesitokinezolmaküzereikibölünmeevresindenoluşur.
a Mitoz ÇekirdekB lünmesi
➣ Mitoz aralarındakesin sınırlar bulunmayandört evredegerçekleşir.Art ardagerçekleşenbuevrelerprofaz,metafaz,anafaz,telofazadınıalır.
Profaz
➣ Kromatiniplikleryoğunlaşırvekromozomadınıalır.
➣ Belirginhaldegörülenkromozomlarınherbiri,sentromernoktalarındanbirbirinebağlanmışkardeşikikromatitesahiptir.
➣ İnterfazda eşlenmiş olan sentriyoller (hayvan hücrelerinde) hücrenin zıtkutuplarınadoğruçekilirvearalarında iğ ipliklerioluşur.Bitkihücrelerinde iğipliklerisitoplazmikproteinlerdenmeydanagelir.
➣ İğipliklerikinetokorbölgelerindenkromozomlarabağlanır.
➣ Çekirdekçikkaybolurveçekirdekzarıerir.
Metafaz
➣ Kinetokorlarındaniğipliklerinetutunankromozomlarhücreninekvatordüzleminde(metafazplağı)teksıralıolarakdizilir.
Anafaz
➣ Kinetokorlarabağlıiğipliklerininboylarıkısalırvekardeşkromatitlerbirbirindenayrılarakhücreninzıtkutuplarınadoğruhareketeder.
➣ Kendi sentromerine sahip kromatitler artık bağımsız birer kromozom halinegelmiştirve“kardeşkromozom”olarakadlandırılır.
➣ Kinetokorabağlıolmayaniğiplikleribuevredehücreninboycauzamasınısağlar.
‹NTERFAZ
METAFAZ
PROFAZ
ANAFAZ TELOFAZ
Hayvan hücresinde interfaz ve mitoz
KromatinSentrozomlar(sentriyol çiftleri içerir).
Çekirdekçik Çekirdek zarı
Hücre zar›
‹€ iplikleri
‹ki kardeflkromatit içerenkromozom
Sentromer
‹€ ipli€iKardeflkromozomlar
Kinetokoraba€l› olmayani€ iplikleri
Çekirdek zar›n›nparçalar›
Kinetokori€ ipli€i
Kinetokor
Oluflançekirdekçik
Bölünmeolu€u
Oluflançekirdek zar›
Page 5
9
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Telofaz
➣ İğipliklerikaybolur.
➣ Hücreninzıtkutuplarındakikromozomlarınetrafındaçekirdekzarımeydanagelirveçekirdekçikyenidenoluşur.
➣ Kromozomlarçözülmeyebaşlarvetekrarkromatinhalinedöner.
Sitokinez Sito lazmaB lünmesi
➣ Sitokinezsitoplazmanınyavruhücrelerebölünmesiolaydır.
➣ Sitokinezhayvanhücrelerindeboğumlanmailegerçekleşirken,bitkihücrelerindehücreplağıoluşturularakgerçekleşir.
➣ Hayvanhücrelerindeboğumlanma,hücreninekvatorbölgesinde,karşılıklı ikitaraftandıştaniçedoğrubölünmeoluğuoluşumuylabaşlar.
➢ Bitkihücrelerindehücreplağıoluşumuhücreninortasındanbaşlarveçevreyedoğruilerler.
Yavru hücreler
Hücre duvar›
Hücre duvar› materyali içerenparçacıkları
Yavru hücreler
Yeni hücre duvar›
Hayvan hücresiBitki hücresi
Hücre pla€ı(Orta lamel)
Hayvan ve bitki hücrelerinde sitokinez
ÜCREDÖNGÜSÜNÜNKONTROLÜ
➣ HücredöngüsününevreleriarasındakidüzenisağlayanG1,G2veMadıverilenkontrolnoktalarıbulunur.
➣ “Siklinler”ve“siklinbağımlıkinaz”moleküllerininkontrolnoktalarındakietkileşimisonucuhücredöngüsünüdüzenleyen“dur”ve“devamet”sinyallerioluşur.
➣ G1kontrolnoktasında,DNA’dahasarbulunmuyorsavehücreyeterlibüyüklüğeulaşmışsa“devamet”sinyaliverilir.
➣ G2kontrolnoktasında,DNAhasarıvehücreninbüyüklüğükontroledilir.
➣ Mkontrolnoktasında,kinetokorlariğipliklerinetutunmazsa“dur”sinyaliverilirveanafazevresibaşlamaz.Businyal,bütünkinetokorlarıniğipliklerinetutunmasıylaortadankalkar.
G1 kontrol noktas›
M kontrol noktas›G2 kontrol noktas›
G1
G2M
SKontrolsistemi
Hücredöngüsününkontrolnoktaları
Page 6
10
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
Amiptebölünmeheryöndenolur.
Ana birey
Tomurcuk
Hidratomurcuklanarakeşeysizçoğalır.
Pufmantarımilyonlarcasporoluşturur.
E EYSİZÜREME
➣ Anacanlınınkendisiyleaynıgenetikbilgiyesahipyavrularımeydanagetirmesineeşeysizüremedenir.
➣ Eşeysizüremedemayozbölünmevedöllenmeolaylarıgörülmez.Dolayısıylagametoluşturmavezigotoluşumugerçekleşmez.
➣ Eşeysizüremenintemelimitozbölünmeyedayanır.
➣ Eşeysizüremesonucuoluşanbireyler,birbirleriyleveatasalcanlıylaaynıkalıtsalözellikleresahiptir.
➣ Eşeysiz üreme sonucu kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkarsa, bu durum ancakmutasyonlaaçıklanır.
➣ Bölünereküreme,tomurcuklanma,sporlaüreme,vejetatifüremeverejenerasyongibiçeşitlereayrılır.
B lünerekÜreme
➣ Prokaryotlardanbakterivearkelerde,ökaryotlardanamip,paramesyum,öglenagibiprotistlerilebazımayatürlerindegörülür.
➣ Bölünereküreme,belirlibirbüyüklüğeulaşanhücreninkısmeneşitolarakikiyeayrılmasıdır.
➣ Ökaryotbirhücrelicanlılardabölünereküremenintemelimitozadayanır.
➣ Bölünereküremeparamesyumdaenine,öglenadaboyuna,amipteiseheryöndeolur.
Tomurcuklanma
➣ Butipüreme,biramayalarında,süngerlerde,hidra,denizanasıpoliplerigibibazısölenterlerdevebazıbitkilerdegörülür.
➣ Tomurcuklanmada,anabireyinvücudundandışarıyadoğrutomurcukşeklindeoluşanbirçıkıntıbüyürveyavrucanlıyımeydanagetirir.
➣ Tomurcukoluşumumitozilegerçekleşir.
➣ Butipüremedeoluşantomurcuklarbağımsızyaşayabildiğigibianabireyebağlıkalarak“koloni”adıverilentopluluklardaoluşturur.
S orlaÜreme
➣ Butipüreme,mantarlarda,bazıbirhücrelicanlılarda,bazıomurgasızhayvanlarda,eğreltiotlarıvekarayosunlarıgibitohumsuzbitkilerdegörülür.
➣ Sporlaüreme;olumsuzkoşullaradayanıklı,etrafıdayanıklıbirörtüilekaplıolanves oradıverilenözelleşmişhücrelerleolur.
➣ Sporlareşeysizveyaeşeyliüremeyoluylaoluşurlarvehaploitkromozomludurlar.
➣ Mayozbölünmesonucuoluşansporlara“eşeylispor”denir.Busporlarınüremehücrelerindenfarkı,döllenmedenyenibireyoluşturmalarıdır.
➣ Mitoz sonucu oluşan sporlara “eşeysiz spor” denir. Eşeysiz sporlar uygunkoşullardaçimlenerekyenibireyioluşturur.
➣ Sporlaüreyencanlılarınyaşamdöngülerindeeşeyliveeşeysizüremeninbirbirinitakipetmesined ldeğişimi metagenez adıverilir.
➣ Döldeğişimisırasındasporlarmayozbölünmeyle,gametlermitozbölünmeylemeydanagelir.
Page 7
11
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Eğreltiotundasporoluşturansporkeseleri
Çilekbitkisisürünücügövdeileürer.
Zencefilbitkisirizomileürer.
➣ Çiçeksizbitkilerde;sporofitbitkimayozlasporlarıoluşturur.Sporlarınçimlenmesiiledişi veerkekgametofitleroluşur.Gametofitbitkilerinmitozbölünmesi ileoluşanspermve yumurtahücrelerinindöllenmesi sonucudiploit yapılı zigotoluşur.Zigotunmitozbölünmeleriilesporofitbitkimeydanagelir.
ejetatifÜreme
➣ Yüksekyapılıbitkilerdegörülür.
➣ Mitozbölünmeveyenilenmeesasınadayanır.
➣ Butipüreme,anabitkidenayrılanbirdokuparçasınıngelişerekyenibirbireyioluşturmasıylameydanagelir.
➣ Vejetatifüremesürünücügövde,yumrugövde,rizomgövdeveçelikleüremegibideğişikşekillerdegerçekleşir.
➣ Çilekbitkisindesürünücügövdeüzerindegöz(nodyum)adıverilenbölgelerdenyenibitkilergelişir.
➣ Ayrıkotu, zencefilgibibitkilerin rizomgövdeleriüzerindebulunangözlerdengelişensürgünler,yenibitkilerioluşturur.
➣ Patates,yerelmasıgibibitkilerinyumrugövdeleri ilesoğan,sümbül, lalegibibitkilerinyassıgövdeleriüzerindekigözlerdenyenibitkilergelişir.
➣ Çelikleüreme;kök,gövdeyadayapraktanalınanbitkiparçalarınınanabitkidenayrılarak,uygunkoşullardabaşkabiryerdeköklendirilmesidir.
➣ Aşılama;çoğaltılması istenilençeşittenalınanbitkiparçasının,başkabirbitkiüzerinekaynaştırılmasıdır.
➣ Aşılamailefarklıtürlerinyadaaynıtürünfarklıbireylerindekieniyiözelliklerintekbirbitkidebirleştirilmesisağlanır.
➣ Daldırmayöntemi,anabitkiningençbirdalının,kendisindenayrılmadantoprağagömülmesi ve gömülen kısmın köklenmesinden sonra ana bitkiden kesilipayrılmasıdır.
Rejenerasyon Yenilenme
➣ Rejenerasyoncanlıorganizmadakopanveyazarargörenbirparçanınyenidenyapılmasıdır.
➣ Genelolarakcanlınıngelişmişlikderecesiileyenilenmeyeteneğitersorantılıdır.
➣ Gelişmiş yapılı omurgalılarda ve insanda rejenerasyon doku düzeyindegerçekleşir.Rejenerasyonileyıpranandokularınonarımıveyaralarıniyileşmesisağlanır.
➣ Kertenkele,semender,yengeçgibibazıcanlılardarejenerasyonorgandüzeyindegerçekleşir. Kertenkele kopan kuyruğunu yenileyerek organ düzeyinderejenerasyonsağlar.
➣ Planarya,denizyıldızıgibicanlılardarejenerasyonsistemdüzeyindedirveeşeysizüremeolarakkabuledilir.Planaryadakopanvücutkısımlarınınherbirininyenibireyleredönüşmesişeklindegerçekleşenyenilenmeeşeysizüremebiçimidir.
Page 8
13
MİNİ SINAV – 1 SoruMitoz Bölünme
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Birmikroskoparacılığıilehücreninortakesitiboyuncabirhücreplağıoluşmayabaşladığıvehücreplağınınher ikitarafındaçekirdeklerinyenidenoluştuğugözlenmiştir.
Bugözlemleredayanarakbölünenhücreileilgiliaşağıdakiifadelerden doğru olanların yanına “�”, yanlış olanlarınyanına“�”,doğruluğukesinolmayanlarınyanına“!”işaretikoyunuz.
1.Mitozbölünmegeçirmektedir.
2. Prokaryotyapıdakibircanlıyaaittir.
3.Bölünmeninsitokinezevresindedir.
4. Klorofilüretimindensorumlugenleresahiptir.
5. Bölünmesırasındahomologkromozomlarayrılmıştır.
6.Hücredöngüsününinterfazevresindedir.
Aşağıda mitoz evrelerinde gerçekleşen bazı olaylarverilmiştir. Bu olayların mitozun hangi evrelerindegerçekleştiğiniboşluklarayazınız.
a Kromozomlarınkromatinipliğihalinedönüşmesi
………………………………………………………………
Kromozomlarınekvatordüzlemindesıralanması
………………………………………………………………
c Eşlenmişsentriyollerarasındaiğipliklerininoluşması
………………………………………………………………
d Kardeşkromozomlarınhücreninzıtkutuplarınadoğruhareketetmesi
………………………………………………………………
3. Aşağıda eşlenmiş bir kromozomun genel yapısıgösterilmiştir.
I
II
IV
III
Şekilde gösterilen numaralandırılmış kısımların isimleriniyazınız.
I. ………………………………………………………………
II. ………………………………………………………………
III. ………………………………………………………………
IV. ………………………………………………………………
4. Aşağıdabirhayvanhücresininhayatdöngüsüneaitifadelerverilmiştir.Buifadelerdendoğruolanlarınyanına“D”,yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.
1. İnterfazevresindeDNAkendinieşler.
2.HücredöngüsündeG1,G2veMkontrolnoktalarıvardır.
3.Mitozun profaz evresinde kardeş kromatitlerbirbirindenayrılır.
4.Mitozunmetafazevresindeiğipliklerinebağlanmışkromozomlarhücreninekvatordüzlemineyerleşir.
5. İnterfazsürecindesentriyolsayısıikikatınaçıkar.
Page 9
14
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
5. Şekliinceleyerekaşağıdakisorularıcevaplayınız.
a Verilenşekilhücredöngüsününhangievresineaittir?
………………………………………………………………
Buevredehangiolaylargerçekleşir?
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
Aşağıdabitki vehayvanlardakihücredöngüsüsırasındagerçekleşenbazıolaylarverilmiştir.
Venndiyagramıüzerindebuözelliklerikarşılaştırınız.
Bitki hücresi Hayvan hücresi
1. İnterfazevresinde,sentriyollerkendinieşler.
2. Profaz evresinde, kromatin iplikler yoğunlaşır vekromozomadınıalır.
3. Metafaz evresinde, kinetokorlarından iğ ipliklerinetutunmuşkromozomlarhücreninekvatordüzlemindedizilir.
4. Anafazevresinde,herbirkromozomunsentromeriikiyebölünürvetümkardeşkromatitlerbirbirindenayrılır.
5. Telofazevresinde,kromozomlartekrarkromatinipliğinedönüşürveçekirdekzarıoluşur.
6. Sitokinezdegolgi cisimciği tarafından ara plak (ortalamel)adıverilenyapıoluşur.
Numaralandırılmışkutucuklardahücredöngüsüsırasındameydanagelenbazıolaylarverilmiştir.
Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki sorularıcevaplayınız.
1. Kromozom sayısı ikikatınaçıkar.
2.Hücre plağı meydanagelir.
3. Sentriyollereşlenir. 4.Organellersentezlenir.
5. Bölünme oluğu mey-danagelir.
6. İğipliklerioluşur.
7. Kardeş kromatitlerbirbirindenayrılır.
8. Kromozomlar hücreninekvator düzlemindesıralanır.
a Hangisi ya da hangileri interfaz sırasında meydanagelir?
………………………………………………………………
Hangisi yadahangileri sitokinezsırasındameydanagelir?
………………………………………………………………
c Hangisi ya da hangileri bitkilerde hücre döngüsüsırasındagerçekleşmez?
………………………………………………………………
d Hangisi ya da hangileri hayvanlarda hücredöngüsüsırasındagerçekleşmez?
………………………………………………………………
e Hangisiyadahangilerimitozsırasındagerçekleşir?
………………………………………………………………
8. Bir canlının karaciğer hücresinde 20 kromozombulunmaktadır. Bu canlının bir deri hücresi üç mitozbölünmegeçirdiğindekaçhücreoluşurveherbirhücredekaçkromozombulunur?
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
Page 10
15
MİNİ SINAV – SoruMitoz Bölünme
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Aşağıdamitoz bölünme ile ilgili özellikler verilmiştir. Buözelliklerdendoğruolanların yanına “D”, yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.
1.Çokhücrelicanlılarınvücuthücrelerindegörülür.
2. Tekhücrelicanlılardabüyümeyive rejenerasyonusağlar.
3. İnsanda zigotun oluşumundan başlar ve ölümekadardevameder.
4. Bölünme sonucu oluşan hücreler birbirleriyle veatasalhücreylekalıtsalolarakaynıdır.
5. Bölünme sürecinde çekirdek ve sitoplazmabölünmesiikişerdefaolur.
6. Diploit hücrelerde görülürken haploit hücrelerdegörülmez.
7. Bölünme sırasında sinapsis ve tetrat oluşumu ilekrossingoverolayıgerçekleşmez.
8.Canlıolantümbitkihücrelerindegerçekleşir.
sentromer çekirdek kromatit
kromatin kromozom
Tabloda verilen anahtar kelimeleri kullanarak aşağıdakimetnitamamlayınız.
Ökaryotbirhücreninbölünmeöncesinde…………………
materyali içinde dağınık halde bulunan DNA ipliklerine
………………… denir. Bölünmeye hazırlanan bir hücre,
DNA’sını eşlediğinde bu ipliklerin sayısı iki katına çıkar.
………………… adı verilen bu iplikler …………………
noktalarından birbirlerine tutunarak ………………… ları
meydanagetirir.
Aşağıdahücredöngüsüsırasındagerçekleşenbazıolaylarverilmiştir.
Bu olayları gerçekleştikleri hücre döngüsü evreleriylekutucuknumaralarınıkullanarakeşleştiriniz.
1 Kromozomunkromatinipliğihalinedönüşmesi
2 DNAeşlenmesi
3 İğipliklerininoluşması
4 Kardeşkromatitlerinayrılması
5 Hücreplağınınoluşması
6 Sentriyollerinhücreninzıtkutuplarınahareketetmesi
7 Kromozomların hücrenin ekvator düzlemindesıralanması
8 Sentriyoleşlenmesi
9 Kromatin ipliğinin yoğunlaşarak kromozomadönüşmesi
10 Kardeşkromozomlarınzıtkutuplaraçekilmesi
11 Sitoplazmanınbölünmesi
12 Çekirdekzarınınoluşması
‹nterfazProfaz
Metafaz
AnafazTelofaz
Sitokinez
Page 11
16
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
Mitoz bölünme geçiren 2n = 4 kromozomlu bir hayvanhücresindemitozunmetafazveanafazevreleriniaşağıdabelirtilenbölümlereçiziniz.
Metafaz Anafaz
5.
Yukarıdaözelbirboyamatekniğiileeldeedilmiş,birinsanınkaryotipiverilmiştir.Karyotipileilgiliaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanına“D”,yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.
1. Karyotiperkekbirbireyeaittir.
2. Karyotip analizleri kromozomun en net olarakgörüldüğümetafazevresindeyapılır.
3. Karyotip analizi yapılan bireyde 23 çift otozombulunmaktadır.
4. Bu yöntem kullanılarak Down sendromu gibianormalliklertespitedilebilir.
5. Karyotipanaliziyapılanbirey2n=46kromozomludur.
6. Vücut hücresindeki DNAmiktarı 2Xmg olan diploit birorganizmanınderihücresininhayatdöngüsünde;G1evresi,G2evresivemetafazevresindekiDNAmiktarınıaşağıdakiboşluklarayazınız.
G1
Telofaz
Anafaz
Profaz
G2 S
Metafaz
➢ G1evresi…………………………………………………
➢ G2evresi…………………………………………………
➢ Metafazevresi……………………………………………
7. Aşağıdakicümlelerdeboşbırakılanyerleritablodaverilenkavramlariletamamlayınız.
sentromer kinetokor S anafaz
gen genom kromatin sentrozom
1. Bir hücrenin genetik bilgisini taşıyan DNA’ya
………………………denir.
2. ……………………………… evresinde, kinetokorlara
bağlı iğ ipliklerinin boylarının kısalmasıyla, kardeş
kromatitlerhücreninzıtkutuplarınadoğruhareketeder.
3. DNA üzerinde bulunan ve canlının belirli bir kalıtsal
özelliğinibelirleyenbirime………………………………
denir.
4. Hücre bölünmesi içinde çekirdekte ağ, yumak
ya da ince, uzun iplik şeklinde görülen yapıya
…………………………denir.
5. Kardeş kromatitlerin birbirine bağlandığı boğum
noktasına…………………………………adıverilir.
6. Hayvanhücrelerininbölünmesisırasında………………
organeli tarafındanoluşturulan iğ iplikleri,kromozom
hareketinisağlar.
7. DNA sayısının ve ağırlığının iki katına çıktığı evre
interfazın………………………evresidir.
8. ………………………………… bölgesinebağlıolmayan
iğipliklerihücreninboyunauzamasınısağlar.
Page 12
25
TEST–1Soru SoruMitoz ve Eşeysiz Üreme
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
Mitozge irecek irhücre,
I. ATPsentezi,
II. DNAeşlenmesi,
III. büyüme
olaylarından hangilerini interfaz evresinde ger ek-leştirir
A) YalnızI B) YalnızII C) IveIII
D) IIveIII E) I,IIveIII
Aşağıdakilerden hangisimitoza ait zelliklerden irideğildir
A) Zigottanbaşlayıpcanlınınölümünekadardevametmesi
B) Oluşanhücrelerinbirbirleriyle ve atasal hücreyle aynıgenetikyapıyasahipolması
C) Kromozomsayısınındeğişmedenkalması
D) Eşeyliüremenindöllenmeilebirliktetemelolayıolması
E) Birhücredenbölünmesonucuikihücreninoluşması
Yukarıdaortadanbölünenbirplanaryanınrejenerasyonileüremesigösterilmiştir.
Buolaysırasında,
I. mitozbölünme,
II. farklılaşma,
III. mayozbölünme
olaylarındanhangileriger ekleşir
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
4. Zam ak itkisineaitk khücreleri lünmege irirken,
I. hücrezarınınboğumlanması,
II. sentriyollerineşlenmesi,
III. iğ ipliklerinin kromozomların kinetokor bölgelerinebağlanması
olaylarındanhangileriger ekleşmez
A) YalnızI B) YalnızIII C) IveII
D) IIveIII E) I,IIveIII
Aşağıdakicanlılardanhangisi lünereküremeyoluylaoğalamaz
A) Topraksolucanı B) Öglena
C) Amip D) Paramesyum
E) Bakteriler
Birhücreninmitoz lünmesiyleilgiliolarak,
t t t
Kromozomsay›s› DNA miktar› Hücre say›s›
n
2n
x
2x
4x
1
2
4
I II III
grafiklerindenhangileridoğrudur
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
Sporadıverilenözelleşmişhücreleretrafıkalınbirörtüileçevriliolandayanıklıhücrelerdir.
Buhücreler,
I. mantarlartarafındanüretilebilme,
II. mitozsonucuoluşabilme,
III. döllenmedenyenibircanlıoluşturabilme
zelliklerindenhangilerinesahi tir
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IIveIII E) I,IIveIII
Page 13
26
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
M
G1G2
S
Mitoz
‹nterfaz
Yukarıdabirhücreyeaithücredöngüsüverilmiştir.
Belirtilenevrelerle ilgiliaşağıdaki ifadelerdenhangisidoğrudeğildir
A) İnterfazevresiG1,SveG2basamaklarınıiçerir.
B) G2evresindekiDNAmiktarıG1evresininikikatıdır.
C) Mevresindenükleotitdizilimifarklıolanikihücreoluşur.
D) S evresinde oluşan kardeş kromatitler M evresindeayrılır.
E) MitozilebölünenhücrelerG1evresinegirer.
9. Eşeysiz üremeyle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerdenhangisiyanlıştır
A) Belirlibirortamauyumsağlamışcanlılarınkısasüredeveçoksayıdabireyüretebilmelerinisağlar.
B) Üreme sonucunda oluşan bireyler ata bireyle aynımiktardaDNA’yasahiptir.
C) Temelimitozbölünmeyedayanır.
D) Oluşan bireyler, ancak meydana gelebilecek birmutasyonlaanabireydenfarklıözelliklerkazanabilir.
E) Tekhücreliatasındanoluşanbireylerinherbirhücresineaynıorandasitoplazmaaktarımıolur.
ücre lünmesiyleilgiliolarakaşağıdakiifadelerdenhangisi, o hücrede ger ekleşen lünmenin mitozolmadığınıkesinlikleg sterir
A) Kromozomlarınikikromatitlidurumdaolması
B) Hücreninekvatordüzlemindekromozomlarınteksıralıdizilmesi
C) Bölünme sonunda bir hücreden dört yavru hücreninoluşması
D) Bölünmeye uğrayan hücrenin haploit kromozomtaşıması
E) Bölünme sırasında kardeş kromatitlerin birbirindenayrılarakzıtkutuplaraçekilmesi
Mitotikevredeger ekleşen,
– kromozomlarınkromatinipliğihalinedönüşmesi,
– iğipliklerininkaybolması,
– çekirdekçikveçekirdekzarınınoluşması
olayları, ekirdek lünmesinin mitoz hangievresindemeydanagelir
A) Profaz B) Metafaz C) Anafaz
D) Telofaz E) Sitokinez
Mitozge irmekteolan irhücreninanafazevresindehücrenin ir kut una ekilen kromatit sayısı olduğuna g re, lünme sonucunda oluşan yavruhücrelerinto lamkromozomsayısıka olur
A)6 B) 12 C) 24 D) 48 E) 96
idra’nın tomurcuklanma ile üremesi sırasındaaşağıdakilerdenhangisimeydanagelmez
A) DNAeşlenmesi B) Çekirdekbölünmesi
C) ATPtüketimi D) Sitoplazmabölünmesi
E) Kalıtsalçeşitlilik
arklı türlerin ya da aynı türe ait farklı ireylerin eniyi zelliklerini ir itkide to lamakamacıyla ya ılanvejetatifüremeti iaşağıdakilerdenhangisidir
A) Klonlama B) Sürünücügövde
C) Aşılama D) Daldırma
E) Yumrugövde
ücred ngüsününmitozevresindeg rülen,
I. iğipliklerininoluşması,
II. kromozomların hücrenin ekvator düzlemindesıralanması,
III. sitoplazmanınaralameloluşturarakbölünmesi,
IV. kromatinipliğinkısalıpkalınlaşması
olaylarından hangileri lünmekte olan karyot herhücreti indeger ekleşmez
A) YalnızI B) YalnızIII C) IveIII
D) II,IIIveIV E) I,IIIveIV
1. E 2.D 3. C 4. C 5.A 6. E 7. E 8. C 9. E 10. C 11.D 12.D 13. E 14. C 15. B
Page 14
27
Soru SoruMitoz ve Eşeysiz Üreme
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
TEST–2
Bir insana ait aşağıdaki hücre eşitlerinden hangisiha loittir
A) Epitel B) Kas C) Karaciğer
D) Yumurta E) Sinir
Aşağıda eşlenmiş bir kromozomun genel yapısıgösterilmiştir.
I
II
III
Bunag re ukromozomunnumaralandırılmışkısımlarıaşağıdakilerdenhangisindeverilmiştir
I II III
A) Kardeşkromatit Kinetokor Sentromer
B) Homologkromozom
Sentromer Kinetokor
C) Kardeşkromatit
Sentromer Kinetokor
D) Homologkromozom
Kinetokor Sentromer
E) Sentromer Kinetokor Homologkromozom
Eşeysizüreme ile ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisiyanlıştır
A) Yavrularıngenetikyapısıbirbirleriileaynıdır.
B) Mitozbölünmeilegerçekleşir.
C) Bireysayısınınartmasınısağlar.
D) Yavrularındeğişenkoşullarauyumyeteneğiaynıdır.
E) Mayozvedöllenmeolaylarıgörülür.
İnsanda mitoz lünme ger ekleşirken anafazevresindekikromozomsayısıka tır
A)46 B)23 C)92 D)184 E)12
ejetatifüremeyleilgili,
I. Tekbirbitkidengenetiközellikleribirbirindenfarklıbit-kilerineldeedilmesidir.
II. Bitkidenalınanbirparçadanmitozbölünmeveyenilemeesasınadayalıolarakyenibirbitkininoluşmasıdır.
III. Kazanılmış iyi özelliklerin değişmeden yeni nesillereaktarılmasınısağlar.
ifadelerindenhangileriyanlıştır
A) YalnızI B) YalnızIII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
Aşağıdamitozbölünmeninanafazevresindekromatitlerinbirbirindenayrılmasışematikolarakgösterilmiştir.
işaret
Bunag re,
I. Sentrozomlar arasındaoluşanher iğ ipliği kinetokorbölgesindenkromozomlarabağlanır.
II. İğipliklerininkısalmasıilekardeşkromatitlerbirbirindenuzaklaşır.
III. Kardeş kromatitlerin ayrılması sırasında kinetokortarafındaki lazerle işaretlenmiş iğ ipliklerinin boyukısalırken,sentrozomtarafındakilerinboyuaynıkalır.
ifadelerindenhangileridoğrudur
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveII E) IIveIII
Page 15
28
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
1. D 2.A 3. E 4. C 5.A 6. E 7. B 8. C 9. B 10. E 11.D 12. C 13. B 14.D
Mitoz lünmenin,
I. profaz,
II. metafaz,
III. telofaz
evrelerindenhangilerindekardeşkromatitlersentromerkısımlarından ir irlerine ağlıolarak ulunurlar
A) YalnızI B) IveII C) IveIII
D) IIveIII E) I,IIveIII
ücred ngüsününevrelerive uevrelerdeger ekleşenazıolaylarileilgiliaşağıdakieşleştirmelerdenhangisi
doğrudeğildir
Evre Gerçekleşenolay
A) İnterfaz Hücrehacmininartması
B) Profaz Çekirdekzarınınerimesi
C) Metafaz İğipliklerininkısalması
D) Anafaz Kardeşkromatitlerinayrılması
E) Telofaz Kromozomlarınkromatinipliğedönüşmesi
Aşağıda bazı hücrelerde gerçekleşen endomitoz olayıverilmiştir.
L
Bunag reendomitozda,
I. replikasyon,
II. karyokinez,
III. sitokinez
olaylarındanhangileriger ekleşmez
A) YalnızII B) YalnızIII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
Mitoz lünmenin telofaz evresinde orta lameloluşturulan irhücredeaşağıdakiolaylardanhangisiger ekleşemez
A) Profazevresindeiğipliklerininoluşumu
B) Telofaz evresinde kromozomların kromatin iplikleredönüşümü
C)Metafazevresindeiğipliklerininkinetokorlarabağlanması
D) İnterfazevresindeDNAmiktarınınikikatınaçıkması
E) Sitokinezsırasındasitoplazmanınboğumlanması
11. Aşağıdaki üreme i imlerinden hangisi ile oluşanireylerarasındagenetik eşitlilik ulunur
A) Bölünereküreme B) Vejetatif
C) Rejenerasyon D) Konjugasyon
E) Tomurcuklanma
Aynıcanlıyaaithücrelerinbazıbölünmeevreleriaşağıdakişekillerdegösterilmiştir.
I IIIII IV
İlgilicanlıdaki uevrelerdenhangilerimitoz lünmeyeaittir
A) IveII B) IveIII C) IIveIII
D) IIveIV E) IIIveIV
Tomurcuklanaraküreyen iramayalarında,
I. döllenmeilezigotoluşumu,
II. türiçindekikromozomsayısınınkorunması,
III. yenigenkombinasyonlarınınoluşması
olaylarındanhangileriger ekleşir
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
Canlılardag rülen,
I. canlıdankopanbirparçadanmitozbölünmeileyenibircanlıoluşması,
II. birhücrelibirorganizmanınmitozbölünmeileikiyenihücreoluşturması,
III. anacanlınınbirbölgesindenoluşançıkıntıdanyenibiryavrubireyinoluşması
eşeysiz üreme eşitlerini ger ekleştiren canlılaraşağıdakilerdenhangisindeverilmiştir
I II III
A) Biramayası Hidra Planarya
B) Denizyıldızı Planarya Biramayası
C) Hidra Planarya Paramesyum
D) Planarya Öglena Hidra
E) Bakteri Amip Öglena
Page 16
29
Soru SoruMitoz ve Eşeysiz Üreme
ÜREME
Mito
zEşeysizÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
TEST–3
1. Aşağıdakilerden hangisi hücre lünmesinin hazırlıkevresiolaninterfazdager ekleşmez
A) mRNAsentezi
B) DNAeşlenmesi
C) Hücresolunumu
D) Proteinsentezi
E) İğipliklerininoluşumu
2. Ergenliğegirmiş irmemelide,
I. yumurtahücresininoluşturulması,
II. kesilenderininonarılması,
III. boycauzamanınsağlanması
olaylarındanhangilerimitoz lünmeileger ekleştirilir
A) YalnızII B) IveII C) IveIII
D) IIveIII E) I,IIveIII
3. Aşağıdaki tabloda farklı hücrelerin bölünme öncesi vesonrasıDNAmiktarlarıverilmiştir.
HücreDNAmiktarları(mg)
G1 S Bölünmesonrası
I 4.10–2 8.10–2 4.10–2
II 1,2.10–4 2,4.10–4 6.10–5
III 4.10–8 8.10–8 2.10–8
Ta loya g re hangi hücrelerde mitoz lünmeger ekleşmiştir
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
4. Mitoz lünmesırasındaaşağıdakiolaylardanhangisiensonger ekleşir
A) Çekirdekzarınınerimesi
B) İğipliklerininkısalması
C) Kardeşkromatitlerinayrılması
D) Sitoplazmanınbölünmesi
E) Sentrozomuneşlenmesi
5.
Yukarıdabakterilerinbölünereküremesigösterilmiştir.
Buüreme i iminde,
I. bireysayısınınartması,
II. çekirdekzarınınerimesi,
III. sentrozomuneşlenmesi,
IV. DNAreplikasyonu
olaylarındanhangileriger ekleşmez
A) IveIII B) IveIII C) IIveIII
D) IIveIV E) IIIveIV
6. Farklıorganizmalardakirejenerasyon,
I. doku,
II. sistem,
III. organ
düzeyindegerçekleşebilir.
Bunlardanhangilerieşeysizüremeyeolanaksağlar
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveII E) IIveIII
Page 17
30
ÜREME
ÜNİTE
Mito
zEşeysizÜ
reme
BÖLÜ
M
7. DNA miktar›
4x
Zaman
2x
DNAmiktarı grafikteki gi i değişim g steren hücrelünmesini, yetişkin ir insana ait aşağıdaki
hücrelerdenhangisiger ekleştire ilir
A) Sinirhücresi B) Yumurtahücresi
C) Kemikhücresi D) Olgunalyuvar
E) Spermhücresi
8. Bitkilerde ir eşeysiz üreme i imi olan daldırmay ntemi,
I. genetikolarakatacanlıyaözdeşbitkilerineldeedilmesi,
II. kökleroluşuncayakadaryenibitkininatabitkiyebağlıkalması,
III. iyiözelliklerindeğişimeuğramadandiğernesileaktarımı
zelliklerindenhangileriile elikleüremey ntemindenayırtedile ilir
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveII E) IIveIII
9. ayvanhücrelerininmitoz lünmesineaitaşağıdakievrelerin hangisinin tamamlanmasıyla yüzey hacimoranıenyüksekdeğereulaşır
A) Profaz B) Metafaz C) Anafaz
D) Telofaz E) Sitokinez
10. 2n=4kromozomasahipbirhücreninmitozbölünmesine
aitolanbazıevreleraşağıdaverilmiştir.
III
III
Bu evrelerin ger ekleşme sırası aşağıdakilerdenhangisindeverilmiştir
A) I–III–II B) I–II–III C) II–I–III
D) II–III–I E) III–I–II
11. Aşağıdakilerden hangisi interfazda meydana gelenolaylardan irisideğildir
A) Proteinsentezi
B) Çekirdekzarınınerimesi
C) ATPüretimi
D) DNAsentezi
E) RNAsentezi
12. Bir itkihücresininmitoz lünmesinde,
I. kromatitlerinbirbirindenayrılması,
II. hücreninortasındaaralamelinoluşması,
III. kromozomlarınekvatoraldüzlemdedizilmesi,
IV. çekirdekzarınınerimesi
olaylarıhangisıraileger ekleşir
A) I–II–IV–III B) II–IV–I–III
C) II–IV–III–I D) IV–III–I–II
E) III–IV–I–II
13. Aşağıdafarklıcanlılardagerçekleşenrejenerasyonörnekleriverilmiştir.
I. Kertenkeleninkopankuyruğunuyenilemesi
II. Kuşlardakırılankemiğinkaynaması
III. Bölünenbirplanaryadanikiplanaryanınoluşması
Numaralıolaylarındoku,organvesistemdüzeyindekirejenerasyon eşitleri ile doğru eşleştirilmesiaşağıdakilerdenhangisindeverilmiştir
Dokudüzeyinde Organdüzeyinde Sistemdüzeyinde
A) II I III
B) I II III
C) II III I
D) I III II
E) III I II
1. E 2.D 3.A 4.D 5. C 6. B 7. C 8. B 9. E 10.A 11. B 12.D 13.A
Page 18
41
ÜREME
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
M YOZ VE EŞEY İ ÜREME
KONUÖZETİ
MAYOZ EE EYLİÜREME
➣ Mayozbölünme,kromozomsayısınınyarıyainmesinisağlayanözelleşmişhücrebölünmesidir.
➣ Birianne,diğeribabadangelen,şekilvebüyüklükleriaynıolan,aynıkarakterlerikontroledengenleritaşıyankromozomçiftlerinehomolog kromozomdenir.
➣ Zigotvetümvücuthücrelerihomologkromozomlarıbulundurduğuiçinikitakımkromozomasahiptir.Bu tiphücrelerdiploitolarakadlandırılırve2nşeklindegösterilir.
➣ Diploithücrelerinmayozbölünmegeçirmesiylegametolarakadlandırılanüremehücreleri(spermveyumurta)oluşur.
➣ Gametlerdehomologkromozomçiftlerininbirerüyesibulunur.Tekkromozomtakımıtaşıyanbutiphücrelerhaploit(monoploit)olarakadlandırılırvenşeklindegösterilir.
➣ Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirinden ayrılmasısayesinde,üremehücrelerindekromozomsayısıyarıyadüşürülür.
➣ Döllenmesırasındagametlerbirleşirvediploitkromozomtakımıyenidenoluşur.
➣ Eşeyli üreyen canlılardamayoz bölünme ve döllenme olayları sayesinde türiçindekikromozomsayısınesillerboyuncasabitkalır.
➣ Bazıcanlılardamayozbölünmesonucusporadıverilenhaploithücreleroluşur.
➣ Mayozbölünmesonucuoluşanhücreler,birbirlerindenveatasalhücredenfarklıgenetiközelliklertaşır.
Mayoz Bölünmenin Evreleri
➣ MayozbölünmebirbirinitakipedenmayozIvemayozIIolmaküzereikibölünmeevresindenoluşur.
➣ Diploit kromozom sayısına sahip üreme ana hücresi, mayoz bölünmeyebaşlamadanöncebirhazırlıkevresi(interfaz)geçirir.
İnterfaz
➣ Üremeanahücresindebüyüme,solunum,proteinsentezigibimetabolikolaylaryoğunolarakgerçekleşir.
➣ DNAkendinieşler.Herbirkromozomaynıgenetikbilgiyiiçerenvekromatitadıverilenikiipliğesahipolur.Kardeşkromatitlersentromerbölgesindenbirbirinebağlıdır.
➣ Organelsayısıartarvehayvanhücrelerindesentriyollereşlenir.
Mayoz I
➣ İnterfazevresiniizleyenmayozI;profazI,metafazI,anafazI,telofazIevrelerindenoluşur.
➣ Mayoz I evrelerinde gerçekleşen olaylar ile kalıtsal çeşitlilik ve kromozomsayısınınyarıyadüşmesisağlanır.
➣ MayozIsonucuhaploit(n)ikihücremeydanagelir.
Mitoz
Mayoz
Zigot
Döllenme
Diploit çokhücreli organizma
2n
n
n
n Gametler
2n
Hayvanlardagörüleneşeyliyaşamdöngüsününikitemelolayımayozbölünmevedöllenmedir.
Mor çiçekaleli (geni)
Beyaz çiçekaleli (geni)
Homologkromozom çifti
Lokus
Homologkromozomlarınkarşılıklılokuslarındaaynıkaraktereaitgenlerbulunur.
22BölümBölüm
Page 19
42
ÜREME
ÜNİTE
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
BÖLÜ
M
ProfazI➣ Mayozunenuzunvekarmaşıkevresidir.
➣ Kromatinipliklerkısalıpkalınlaşmayabaşlarvekromozomhalindebelirginleşir.
➣ Homologkromozomlaryanyanagelerekçiftoluşturur.Busüreçsinapsisolarakadlandırılır.
➣ Her bir homolog kromozom çifti yan yana geldiğinde tetrat adı verilen dörtkromatitlibirdemetoluşturur.
➣ Homologkromozomlarınkardeşolmayankromatitleritümuzunluklarıboyuncadeğişikyerlerdebirbirlerinikesecekşekildeçaprazlanır.Bukesişmeyerlerinekiyazmaadıverilir.
➣ Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri kiyazma noktalarındaparça(gen)değiştokuşuyapar.Buolayakrossingoveradıverilir.
➣ Krossing over olayı sayesinde yeni gen kombinasyonları (rekombinasyon)meydanagelir.Budurumaynı türünbireyleri arasındavaryasyonlarınortayaçıkmasınıyanitüriçiçeşitliliğinmeydanagelmesinisağlar.
➣ HayvanhücrelerininprofazIevresindesentriyollerhücreninzıtkutuplarınadoğruçekilirvearalarındaiğipliklerioluşur.
➣ Tetratlarkinetokorlarındaniğipliklerinetutunur.
➣ Çekirdekzarıparçalanırveçekirdekçikkaybolur.
MetafazI➣ Homologkromozomlartetratlarhalindeekvatordüzlemindeçiftsıralıdizilir.
AnafazI➣ İğipliklerininkısalmasıylahomologkromozomlarrastgelebirbirindenayrılarakzıt
kutuplaradoğruhareketeder.➣ Homologkromozomlarınbirbirindenrastgeleayrılması,oluşacakyenihücrelerde
hemkromozomsayısınınyarıyadüşmesinehemdegenetikvaryasyonlaranedenolur.
TelofazIveSitokinez➣ Hücrenin kutuplarında yer alan kromozomların çevresinde çekirdek zarı ve
çekirdekçikyenidenoluşur.
➣ İğipliklerikaybolur.
➣ Sitoplazmabölünmesiylehomologkromozomçiftlerindenyalnızcabirinitaşıyanhaploit(n)ikihücremeydanagelir.
Mayoz II➣ MayozIIbaşlamadanönceDNAeşlenmesigerçekleşmez.Çünküherkromozom
halenikikardeşkromatitiçerir.
➣ MayozIsonundameydanagelenhaploitikihücremayozII’detekrarbölünürvehaploitkromozomludörthücreoluşur.
➣ MayozIIbölünmesianahatlarıylamitozevrelerinebenzer.
ProfazII
➣ İğiplikleriyenidenoluşarakkardeşkromatitlerinkinetokorlarınabağlanır.
➣ Çekirdekzarıparçalanır.
MetafazII➣ Kromozomlarhücreninekvatordüzlemindeteksırahalindedizilir.
AnafazII➣ Kardeşkromatitlerbirbirindenayrılırvehücreninzıtkutuplarınadoğruhareket
eder.Artıkherbirkromatitkendisentromerinesahipbağımsızbirkromozomhalinegelmiştir.
Homolog kromozom çifti
Sentromer
Kardeflkromatitler
İnsandakikromozomlarhomologçiftlerhalindebulunur.
Page 20
43
ÜREME
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
TelofazIIveSitokinez➣ Kutuplaraçekilenkromozomlarınetrafındaçekirdekzarıoluşurvesitoplazma
bölünmesigerçekleşir.➣ Mayoz I ve mayoz II evreleri tamamlandığında diploit (2n) kromozomlu bir
hücredenherbirihaploit(n)kromozomasahipdörthücreoluşur.➣ Mayozsonucuoluşanhücrelergametisebuhücreleringenelliklehayvanlarda
bölünmeyetenekleriyoktur.➣ Mayozsonucuoluşanhücreler spor isebuhücrelerbölünerekyenibireyleri
meydanagetirebilir.
n
n
n
n
TELOFAZ I ve SİTOKİNEZ
TELOFAZ II ve SİTOKİNEZ
Her bir hücrenin sitokinezi sonucunda haploit kromozomlu dört yavru hücre oluşur.
PROFAZ II
PROFAZ II METAFAZ II ANAFAZ II
METAFAZ II ANAFAZ II
Kardeş kromatitlerayrılır.
İNTERFAZ PROFAZ I
Sentrozom
METAFAZ I ANAFAZ I
Kiyazmalar İğ ipliğiKinetokorabağlı iğ ipliği
Kardeş kromatitlerbağlı kalır
Homologkromozomlarayrılır
Çekirdek zarı Kromatin Tetrat SentromerKardeşkromatitler
Boğumlanma
Mayoz bölünmenin evreleri
Page 21
44
ÜREME
ÜNİTE
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
BÖLÜ
M
E EYLİÜREME
➣ Aynıtüreaitikifarklıgametinbirleşmesiyleoluşanüremeşeklidir.
➣ Mayozbölünmevedöllenmeolaylarıeşeyliüremenintemelinioluşturur.
➣ Eşeyliüremeileyenigenkombinasyonlarınasahipbireylermeydanagetirilerektüriçiçeşitliliksağlanır.
➣ Mayozbölünme,eşeyliüreyencanlılarınüremeorganlarında(dişilerdeyumurtalık,erkeklerdetestis)görülür.
➣ Mayoz bölünme sonucu oluşan haploit (n) kromozomlu gametler döllenmeolayındabirleşirvediploitdurumyenidenoluşturulur.Busayedetürünkromozomsayısınındeğişmedenkalmasısağlanır.
Çok hücreli diploit erginler (2n = 46)
Diploit zigot(2n = 46)
Testis
Spermhücresi (n)
Yumurta (n)
Haploit gametler (n = 23)
yumartal›k
Mitoz ve geliflme
Mayoz Döllenme
Diploit (2n)
Haploit (n)
Eşeyliüreyencanlılardakalıtsal eşitlilik
➣ mayoz I’inprofazevresindehomologkromozomlararasındameydanagelenkrossingover,
➣ mayozIsırasındahomologkromozomlarınbağımsızdağılımı,
➣ biryumurtanınbirspermtarafındanrastgeledöllenmesi,
➣ çeşitlimutasyonlar
olaylarıilesağlanır.
PARTENOGENEZ
➣ Döllenmemiş yumurta hücresinden yeni bir bireyin meydana gelmesineartenogenezdenir.
➣ Bu tip üremeye arı, karınca gibi bazı omurgasız hayvanlarda ve omurgalıhayvanlardanbazıbalık,kurbağa,sürüngenvekuştürlerinderastlanır.
➣ Bal arılarında döllenmiş yumurtadan (zigot) diploit kromozomlu dişi bireyleroluşur.
Page 22
45
ÜREME
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
ÜNİTE
BÖLÜ
M
➣ Döllenmişyumurtadangelişenlarvalararısütüilebeslenirseverimlikraliçearı,polenilebeslenirsekısırişçiarılaroluşur.
➣ Erkek arılar, döllenmemiş yumurtanın gelişmesiyle (partenogenez) oluşur vehaploitsayıdakromozomtaşır.
➣ Erkekarılarspermlerinimitozileüretir.
MAYOZ
Zigot (2n)
Difli embriyolar (2n)
Kraliçe ar›(2n)
Erkek ar›(2n)
M‹TOZ
Spermler (n)Yumurtalar (n)
Haploit geliflme
Erkek ar›lar (n)
‹flçi ar›(2n)
Kraliçe ar›(2n)
K›s›r Verimli
PA
RT
EN
OG
EN
EZ
Ar› sütü ile beslenmePolen ile beslenme
al arısında partenogenez
KONJUGASYON
➣ KalıtsalyapısıfarklıolanikihücreninaralarındasitoplazmikköprüoluşturarakDNAaktarımıyapmasınakonjugasyondenir.
➣ Konjugasyonolayıileaynıtürünbireyleriarasındagenetikçeşitliliksağlanır.
➣ Bakterilerveparamesyumkonjugasyonungörüldüğücanlıörnekleridir.
➣ BakterilerdeasılDNA’danayrı,halkasalveküçükDNA’ya lazmit(Fplazmidi)denir.
➣ Fplazmidibulunduranbakteriverici(F+),bulundurmayanbakteriisealıcı(F–) olarakadlandırılır.
➣ PlazmitaracılığıylagenaktarımıtekyönlüdürveF+’danF–’yedoğrugerçekleşir.
➣ Bakterilerdekonjugasyonsonundasayısalartışgözlenmez.Ancakgenaktarımıyapılan bakteride genetik çeşitlilik artar. Bu sayede ortam koşullarına dahadayanıklıbireyleroluşabilir.
➣ Bakterilere, virüsler aracılığıyla gen aktarılması olayına transdüksiyon, bakterinin ortamdaki bir DNA parçasını alarak kendi DNA’sına eklemesineisetransformasyondenir.Konjugasyonolayınınyanısıratransformasyonvetransdüksiyonolayıdabakterilerdekalıtsalçeşitliliğenedenolur.
Arılarkovanayenidönenişçininetrafındatoplanırlar
Konjugasyonsırasındaikibakterieşeypilusuilebirbirinetutunur.
Page 23
46
ÜREME
ÜNİTE
Mayo
zveEşeyliÜ
reme
BÖLÜ
M
➣ Paramesyumdagörülenkonjugasyonolayındagenaktarımıikihücrearasındakarşılıklıolarakgerçekleşir.
➣ Paramesyumunkonjugasyonusırasındaçekirdektemayozvemitozbölünmeleriilehaploitçekirdeklerinkaynaşması(döllenme)gibiolaylarmeydanagelir.
➣ Paramesyumkonjugasyonusonunda,herbirparamesyumdandörtyeniyavruoluşur.
➣ Bazıcanlılarerkekvedişiüremeorganlarınabirliktesahiptir.Butipcanlılarmayozbölünmeilehemspermhemdeyumurtaüretebilirler.Buolayahermafroditlik denir.
➣ Çiçekli bitkiler eşeyli üreme yaparlar. Çiçekli bitkilerde erkek organlardapolen,dişiorganlardaiseyumurtahücresimayozveonutakipedenmitozbölünmelerileüretilir.Tozlaşmailepolenlerdişiorganaulaştıktansonra ifted llenmegerçekleşir.Çiftedöllenmesonucu3nkromozomlu esindokusu (endosperm)ile2nkromozomluzigotmeydanagelir.
Erkekorgan Başçık
Sapçık
Taç yaprak
Tepecik
Dişicikborusu
Yumurtalık
Dişiorgan
Çanak yaprakTohum tasla€›
Çiçek tablası
i ekli bitkilerde üreme organı i ektir
Page 24
71
NİV Sİ SINAV S A I
ÜREME
ÜNİTE
1. D 2.C 3. B 4. A 5.C 6. B
1. ÖSS
Sekiz kromozomlu bir hücre iki defa mitoz, bir defada mayoz bölünme geçiriyor. Oluşan hücrelerden biridölleniyor.
Yukarıda s zü edilen evrelerden ge en ir hücreninkromozomsayısındag rülendeğişmelerhangigrafikteg sterilmiştir
16141210
8642
1. M
itoz
2. M
itoz
May
oz
Döl
lenm
e
A) B)161412108642
1. M
itoz
2. M
itoz
May
oz
Döl
lenm
e
16141210
8642
1. M
itoz
2. M
itoz
May
oz
Döl
lenm
e
C)161412108642
1. M
itoz
2. M
itoz
May
oz
Döl
lenm
e
D)
16141210
8642
1. M
itoz
2. M
itoz
May
oz
Döl
lenm
e
E)
2. ÖSS
Aşağıdaki olaylardan hangisinde ir hücre, kalıtımmateryalinin niceliği akımından kendisinden farklıhücreleroluştura ilir
A) Bezelyetohumlarınınçimlenmesi
B) Kertenkeleninkopankuyruğunuonarması
C) Kurbağanınerbezlerindespermlerinoluşması
D) Biramayasınıntomurcuklanması
E) Dikilenfidanınfilizvermesi
3. ÖSS
Kromozomları olan ir insan hücresi i inaşağıdakilerdenhangisis ylene ilir
A) Döllenmişyumurtadır.
B) Mayozgeçirmişbirhücredir.
C) Vücuthücresidir.
D) Mitozgeçirmekteolanbirhücredir.
E) Dölyatağınınhücresidir.
4. ÖYS
Mayoz lünme hangi zelliği ile mitoz lünmeyeenzer
A) DNA nınkendikendinieşlemesi
B) Tetratlarınmeydanagelmesi
C) Kromozomsayısınınyarıyaindirgenmesi
D) Hayvanlardagametlerioluşturması
E) Homologkromozomlarınbirbirinesarılması
5. ÖYS
Soğanbitkisininzigotunda16kromozomvardır.
Bu zigottanmeydana gelen soğan itkisinin ya rakhücrelerindeka kromozom ulunur
A)4 B) 8 C) 16 D) 32 E) 64
6. ÖYS
Eşeyliüreme,evrimsela ıdanaşağıdakilerinhangisinisağlamadayardımcıolmuştur
A) DNA nınkendikendinieşlemesi
B) Çeşitliliğinmeydanagelmesi
C) Mutasyonlarınazalması
D) Kalıtsalyöndenbenzerbireylerinoluşması
E) Türsayısınınsabitkalması
Page 25
72
ÜREME
ÜNİTE
7. E 8.C 9.C 10. E 11. E 12. A
10. ÖYS
erkek difli
yumurtahücresi
sperma
zigot
46 46
22242323
47
Yukarıdaki şekilde g sterilen zigot oluşumunda,aşağıdakilerdenhangisimeydanagelmiştir
A) İnsanaaitnormalbirdöllenme
B) Zigottakromozomeksikliği
C) Erkekgametinkromozomlarındamutasyon
D) Zigottakrossingover
E) Kromozomlardaayrılmamaolayı
11. ÖYS
Bal arılarının oğalmasında ve gelişmesindeaşağıdakilerdenhangisiherzamanger ekleşmez
A) Yumurtalarınoluşumundamayozbölünmeninolması
B) Spermaların,kraliçearılarınvücudundadepolanması
C) Spermalarınmonoploitolması
D) Larvadönemindekibeslenmefarklılığınınkraliçeveişçiarıfarkınayolaçması
E) Yumurtalarınhepsinindöllenmesi
12. ÖYS
ayvanlardadışd llenmeileilgiliuyumaşağıdakilerdenhangisidir
A) Çoksayıdayumurtavespermanınmeydanagelmesi
B) Çiftleşmeorganlarınıngelişmesi
C) Dişilerdedölyatağınınoluşması
D) Yumurtlamazamanlarıarasındakisüreninuzaması
E) Yavrubakımınıngelişmesi
7. ÖYS
A
1
2
Üç çift kromozomlu bir A hücresi bölünerek 1 ve 2numaralıhücrelerioluşturuyor.
Bu lünmenormal irmayozun irincievresiise venumaralıhücrelerhangikromozomlarıtaşıyacaktır
A) B)
D) E)
C)
8. ÖSS
Belirli ir itkidenaynıkalıtsalya ıdaikinci ir itkieldeetmeki inaşağıdakiyollardanhangisiizlenmelidir
A) Tohumileüretmek
B) Geriçaprazlamayapmak
C) Çelikleüretmek
D) Kendikendinetozlaştırmak
E) Böceklerletozlaşmasınısağlamak
9. ÖYS
ayvanve itkihücrelerindeg rülenmitoz lünme,aşağıdaki olayların hangisinde ir irinden farklılıkg sterir
A) Kromozomlarınkalınlaşmasında
B) DNA nıneşlenmesinde
C) Sitoplazmanınbölünmesinde
D) Kromatitlerinayrılmasında
E) Kromozomlarındizilmesinde
Page 26
73
ÜREME
ÜNİTE
13. E 14.C 15. A 16. B 17. B 18.C
16. ÖSS
Di loit ir dişinin ir yumurtasından, d llenmeolmaksızıngelişenmono loit ir ireyins ermalarındakikromozomsayısınormalolaraknekadardır
A) n2 B) n C) n+1
D) 2n–1 E) 2n
17. ÖSS
Bir itkiden,kalıtsalya ısıana itkiyletamamenaynıolanyeni ir itkieldeetmeki in,
I. Yumurtasının kendi çiçek tozuyla döllenmesisonucundaoluşanzigotu,dokukültüründegeliştirme
II. Gövdesinden alınan meristemi, doku kültüründegeliştirme
III. Tohumlarını,anabitkininyaşamaortamındaçimlendiripgeliştirme
uygulamalarındanhangileriya ılmalıdır
A) YalnızI B) YalnızII C) IveII
D) IveIII E) IIveIII
18. ÖYS
Eşeyliüremede,
I. Erkek ve dişi gametlerin kendi içlerinde de farklıgenotiplerdeolması
II. Erkekgametoluşumundasitoplazmanınfarklılaşması
III. Zigotta,homologkromozomlarınfarklıdağılımlarlabirarayagelmesi
IV. Mayozbölünmesırasındakrossingoverolması
olaylarından hangileri yeni kalıtsal kom inasyonlarınoluşmasınısağlar
A) IveII B) IIveIII C) I,IIIveIV
D) II,IIIveIV E) I,II,IIIveIV
13. ÖYS
Arılarda, oogenez sırasında ger ekleşen ir noktamutasyonlaortaya ıkan ekinik irgenedayalıyeni irözellik ilkd ldeaşağıdaki ireylerinhangisindeortayaıkar
A) Kraliçeveerkekarılarda
B) Kraliçeveişçiarılarda
C) Yalnızkraliçearılarda
D) Yalnızişçiarılarda
E) Yalnızerkekarılarda
14. ÖYS
Aşağıdaki oğalmaolaylarındanhangisiger ekleşirkenkrossing overolmaihtimalivardır
A) Biramayasınıntomurcuklanması
B) Sıtmaparazitininalyuvariçindesporlanması
C) Eğreltiotundasporlarınoluşması
D) Patates yumrusundaki göze bölgesinin bitki olarakgelişmesi
E) Çilekbitkisininsürünücügövdesindenikincibirbitkininoluşması
15. ÖYS
Di loitcanlılarda,mono loitnormalhücreleroluşurkenmeydanagelenaşağıdakiolaylardanhangisi,sadeceazıcanlıgru larındager ekleşir
A) Sentriollerinkutuplardakiyerlerinialması
B) Tetratlarınoluşması
C) Endoplazmikretikulumunyıkılması
D) Kromozomlarınkendilerinieşlemesi
E) Homologkromozomlarınayrıkutuplaraçekilmesi
Page 27
74
ÜREME
ÜNİTE
19. B 20.C 21. D 22. B
21. ÖYS
Canlılardagörülenbazıçoğalmabiçimlerişunlardır
I. Erkekvedişibireylerdengelengametlerinbirleşmesi
II. Hermafroditbireylerinkendikendilerinidöllemeleri
III. Hermafrodit bireylerin karşılıklı olarak birbirlerinidöllemeleri
IV. Ana bireyde oluşan bir çıkıntıdan yeni bir bireyingelişmesi
Bunlardan, kalıtsal eşitliliği en az sağlayanlar,aşağıdakilerinhangisinde irlikteverilmiştir
A) IveII B) IveIV C) IIveIII
D) IIveIV E) IIIveIV
22. ÖYS
Diploitbirhücreöncebirmitozbölünme,ardındanmayozbölünme,mayozbölünmetamamlandıktanbirsüresonraiseyenidenbirmitozbölünmegeçirmiştir.
Bunag re,tek iranahücredenoluşanhücrelerleilgiliolarakaşağıdakilerdenhangisiyanlıştır
A) İlkmitozdaoluşanikidiploithücreaynıgenotiptedir.
B) Mayozbölünmetamamlandığında,ilkhücreden4haploithücreoluşur.
C) Mayozbölünmetamamlandığında,ilkhücredenoluşanhücreler4ayrıgenotipteolabilir.
D) Sonmitoz bölünmeyle ilk hücreden 16 haploit hücreoluşur.
E) Son mitoz bölünmeyle ilk hücreden oluşan haploithücreler,4ayrıgenotipteolabilir.
19. ÖSS
Canlılarda görülen mitoz bölünme, mayoz bölünme vedöllenme olayları sonucunda 1n ve 2n kromozomluhücreleroluşabilir.
Bu olayla ilgili,
I. 2n kromozomlu hücreler→ mayoz → 2n kromo-zomluhücreler→mitoz→1nkromozomluhücreler→döllenme→2nkromozomluhücreler
II. 2nkromozomluhücreler→mitoz→2nkromozomluhücreler→ mayoz → 1n kromozomlu hücreler→ döllenme→2nkromozomluhücreler
III. 1nkromozomluhücreler→ mayoz →2nkromozomluhücreler → mitoz → 1n kromozomlu hücreler → döllenme→2nkromozomluhücreler
ifadelerindenhangilerinde,olaylarınger ekleşmesırasıvekromozomsayılarıdoğruolarakverilmiştir
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveII E) IveIII
20. ÖYS
Aşağıdamitozvemayozbölünmelerinbazıevrelerişematikolarakgösterilmiştir.
I II III IV V
Bu şekillerden mayoz lünmeye ait olanlar,aşağıdakilerinhangisindeger ekleşmesırasınag reverilmiştir
A) I–IV–III B) I–V–II C) IV–I–III
D) IV–V–III E) V–I–II
Page 28
75
ÜREME
ÜNİTE
23. A 24.C 25.C 26. D 27. D 28. D
26. ÖSS
Aşağıdakilerden hangisi,mitoz lünme ilemayoz Ilünmesininortak zelliklerinden iridir
A) Homologkromozomlarınayrıkutuplaraçekilmesi
B) Kromatitlerarasındaparçadeğişiminingerçekleşmesi
C) Tetratlarınoluşması
D) Başlangıçtakikromozomsayısınınikikatınaçıkması
E) Bölünmetamamlandığında,kromozomlarıntaşıdığıtümözelliklerinyavruhücrelereeşitolarakaktarılmışolması
27. ÖSS
Di loit nkromozomlu ircanlıda,
I. spermanahücresindeki,
II. zigothücresindeki,
III. yumurtahücresindeki
kromozomsayılarındanhangileri,vücuthücresindekikromozomsayısınaeşittir
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveII E) IveIII
28. ÖSS
İnsanem riyosununnormalgelişiminde,
I. mitoz,
II. mayoz–Ivemayoz–II,
III. farklılaşma
olaylarınınhangilerig rülür
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveIII E) IIveIII
23. ÖYS
Aşağıdakilerden hangisi, yalnız itkilerin hücrelünmesindeg rülür
A) Ortalameloluşması
B) İğipliklerininoluşması
C) Sentriyolünişlevi
D) Sitoplazmanınboğumlanarakbölünmesi
E) Bölünmesırasındaçekirdekzarınınkaybolması
24. ÖSS
Normal ir mayoz lünmenin rofaz evresi,aşağıdakilerdenhangisiger ekleştiktensonra aşlar
A) Ribozomlardaproteinsentezininbaşlaması
B) Sentrozomunkendinieşlemesi
C) HücredeDNAmiktarınınikikatına(4n)çıkması
D) Kromatitlerinbirbirindenayrılması
E) İğiplikçiklerininoluşması
25. ÖYS
Rejenerasyon rnekleriolan,
I. Kertenkelenin kopan kuyruğunun yerine yeni birkuyruğungelişmesi
II. Denizyıldızınınkopankolundanyenibirdenizyıldızınıngelişmesi
III. Planaryanın vücudunun arka kısmından kopan birparçadanyenibirplanaryanıngelişmesi
IV. Ayrılmamış kemik kırıklarında kemik bütünlüğününyenidenoluşması
olaylarındanhangileriaynıti tegelişmeye rnektir
A) IveII B) IveIII C) IIveIII
D) IIveIV E) IIIveIV
Page 29
76
ÜREME
ÜNİTE
29. D 30. D 31. E 32. E
31. ÖSS EN-
Havuç bitkisininkökü
Kökün eninekesiti
Floemhücreleri
Embriyogeliflimi
Besi ortam›ndakihücreler
Kültüre al›nan fideler
Bir araştırmada, havuçbitkisinin kökündenalınan floemhücrelerindenherbirinin,kültürortamındatambirbitkiyegeliştiğisaptanmıştır.
Buaraştırmayag re,eldeedilen itkilerleilgili,
I. Hücreleri farklılaştırıp özelleştiğinde bazı genleriniyitirmişlerdir.
II. Hücrelerinintümüçekirdeklerindeaynıgenleresahiptir.
III. Atasalbitkiyleözdeşbitkilerdir.
yargılarındanhangileridoğrudur
A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIII
D) IveIII E) IIveIII
32. YGS EN
Aşağıdakidurumlardanhangisisonucundaeldeedilenitkinin kalıtsal ya ısının ana itkiden farklı olmasıeklenir
A) Afrikamenekşesiyaprağından tambirbitkiüretilmesidurumunda
B) Birsüsbitkisininyaprakuçlarındakiküçükbitkiciklerintoprağa düşüp köklenmesiyle tam bir bitki gelişmesidurumunda
C) Patates yumrusunun vejetatif tomurcuk içerenkısımlarının her birinden tam bir bitki elde edilmesidurumunda
D) Elodea nın kırılmış sürgünlerinden tam bir bitki eldeedilmesidurumunda
E) Hurma çekirdeğinin toprağa ekilmesiyle tam bir bitkieldeedilmesidurumunda
29. ÖSS EN-
Canlılardager ekleşen,
I. kromozomlarınkutuplaradüzenliolarakçekilmesi,
II. mayozda homolog kromozomlar arasında parçadeğişimininolması,
III. interfazdaDNAnınkendinieşlemesi,
IV. mayozdahomologkromozomlarınekvatordüzleminderastgeledizilmesi
olaylarındankuralolarakgenetik eşitliliğiartıranlar,aşağıdakilerinhangisinde irlikteverilmiştir
A) IveII B) IveIII C) IIveIII
D) IIveIV E) IIIveIV
30. ÖSS EN-
Farklıbölünmeaşamalarındaolan5ökaryothücre,5ayrımikroskoptainceleniyor.
Bumikrosko lardan,
→birincisinde homolog kromozomların ayrı kutuplaraçekildiği
→ikincisindekardeşkromatitlerinayrıldığı,
→üçüncüsündesitoplazmanınbölündüğü,
→dördüncüsündetetratoluştuğu,
→beşincisinde bölünme süreci tamamlandığında dörthücreoluştuğugörülüyor.
Buna g re, mikrosko ların hangilerindeki g zlem,izlenen lünmeninmitozyadamayozolduğunakararvermeki inkullanıla ilir
A) 1.ve2. B) 2.ve3. C) 1.,3.ve5.
D) 1.,4.ve5. E) 3.,4ve5.
Page 30
77
ÜREME
ÜNİTE
36. LYS
Kromozom üzerinde meydana gelen aşağıdakideğişikliklerden hangisi krossing over ile ortayaıkmıştır (Harfler kromozom üzerindeki genleri temsiletmektedir.)
A) A B C D E F G H
a b c d e f g h
a b C D E F G H
A B c d e f g h
C) A B C D E F G H A D C B E F G H
E) A B C D E A B C B C D EF G H F G H
D) A B C D E F G H A B C E F G H
B) A B C D E F G H
K L M N P R
K L M C D E F G H
A B N P R
33. D 34. D 35. B 36. A
33. LYS
Kromozom sayısı 2n olan bir canlıda, spermatogenezsırasında,mayoz I bölünme evresinde bir kromozomdaayrılmamaolayıgerçekleşiyor.
Bu durumda oluşacak d rt gametin kromozomsayılarının aşağıdakilerden hangisindeki gi i olmasıeklenir
A) n+1,n,n,n B) n–1,n,n,n
C) n+1,n–1,n,n D) n+1,n+1,n–1,n–1
E) n+1,n+1,n–1,n
34. YGS
Aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz ve mayoz IIlünmeninherikisindedekural olarakger ekleşir
A) Haploidkromozomluyavruhücreoluşması
B) Sinapsisolması
C) Homologkromozomlarınbirbirindenayrılması
D) Kardeşkromatitlerinbirbirindenayrılması
E) Krossingoverolması
35. LYS
İnsandager ekleşennormalmitozvemayoz lünmeolayları ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisiyanlıştır
A) Mitozbölünmeilemayoz-Ibölünmeleritamamlandığındaaynısayıdahücreoluşur.
B) Mitozunmetafaz evresindeki bir hücrenin kromozomsayısı, mayozun anafaz-II evresindeki kromozomsayısınınikikatıdır.
C) Mitozunmetafaz vemayozunmetafaz-II evresindekikromozomlarikişerkromatitlidir.
D) Mayoz bölünme sonunda oluşan hücrelerin kalıtsalyapılarıgenellikleatasalhücredenfarklıdır.
E) Mayoz geçiren bir hücrenin anafaz-I evresindekikromozomsayısı,mitozgeçirenbirhücreninmetafazevresindekikromozomsayısınaeşittir.
Page 31
78
ÜREME
ÜNİTE
37.C 38. E
38. LYS-
Aşağıdakişekilde,balarılarındaüremeşematizeedilmiştir.
Kraliçe arı
Yumurtalar
Erkek arı
Döllenmeden gelişme
Erkek arı
Spermler
Zigot
Döllenme
İşçiarı
Kraliçearı
Dişi embriyo
Bal arılarının üremesinde; yumurta hücreleri mayoz,spermlermitozbölünmeilemeydanagetirilmektedir.
Bunag re,aşağıdakilerdenhangisiyanlıştır
A) Kraliçearınınyumurtalarınkromozomludur.
B) Erkekarılarnkromozomludur.
C) Kraliçearı2nkromozomludur.
D) İşçiarılar2nkromozomludur.
E) Erkekarılarınspermleri2nkromozomludur.
37. YGS
Aşağıdaki lünme evrelerinden hangisi, mayozlünmege iren n kromozomlu ir hücreyeait
olamaz
A) B)
C) D)
E)