Update NBTP projecten Jaargang 1 Ψ Nummer 3 Ψ September 2013 Ons brein waarschuwt ons voor gevaar. Ook voor gevaarlijke mensen. Hoe komt het dan dat sommigen verliefd worden op mensen die hen schaden. En hoe begeleid je deze mensen? In trends en ontwikkelingen kan je meer lezen over meditatie, psychotrauma en een nieuwe meldcode die van kracht is gegaan. In dit artikel beschrijf ik vijf zogenaamde ‘sleutels’ die de deuren openen naar een effectiever studiebrein. Mijn studietips voor psychologie studenten! Brein verslaafd 4 Help je studiebrein 7 Trends 19 In dit nummer: Van de redactie 2 Van de voorzitter 2 Koopgedrag beïnvloeden 3 Het brein verslaafd aan liefde 4 Help je studiebrein 7 Een nieuwe weg inslaan 10 Worden wie je bent 12 TP-er @ work 15 Lichaamsgericht traumatherapie 17 Gedeeld, gezocht en gevonden 18 Trends & Ontwikkeling 19 Boekbespreking 20 Inspire! 21 - In oktober vindt het derde congres van de NBTP plaats. Kaarten kopen kan via www.nbtp.nl/boxoffice . - De geheel vernieuwde website van de NBTP is per 1 september online! Neem een kijkje op www.nbtp.nl . Vragen kan je stellen via de NBTP helpdesk op www.nbtp.nl/support of via e-mail: [email protected]. - De projectgroep online magazine is altijd op zoek naar schrijvers. Heb jij een leuk item dat binnen het thema past? Mail naar [email protected]en ontvang meer informatie. - Een eerste opzet van de beroepscode en het beroepsprofiel is gemaakt. 1 januari 2014 staat er een definitieve versie. Er is nauw contact met het LOOTP. - NBTP werkt aan een kwaliteitsregister. De structuur is in grote lijnen al bepaald. NBTP is nu nog bezig met de inhoud. - De eerste intervisie bijeen- komsten hebben op verschillende locaties in Nederland plaats gevonden. Momenteel kijkt de NBTP voor uitbreidings- mogelijkheden. - Er start op korte termijn een projectgroep ZZP & Verzekeringen, waar de NBTP collectieve kortings- afspraken met verzekeraars wil maken. Ben je ZZP’er en wil je aanhaken? Mail naar [email protected]en vermeld daarbij ‘ZZP & Verzeker- ingen’. We nemen contact met je op! Tot nu toe blijkt dat 90% van onze beslissingen onbewust gebeurt. De neuro- wetenschapper is bezig met de vraag: Hoe kan men dit onbewuste beïnvloeden? Koopgedrag 3 Thema: Ons brein De NBTP een nieuwe website heeft? De NBTP een nieuw congres organiseert? Het congres Inspire heet? Er drie workshops gegeven gaan worden? Deze drie workshops Positieve Psychologie, Het Juiste CV en Netwerken zijn? De Algemene Leden Vergadering zal plaats- vinden na de workshops? Wist je Dat... Op 10 Oktober a.s. organiseert de NBTP het congres:
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Update NBTP projecten
Jaargang 1 Ψ Nummer 3 Ψ September 2013
Ons brein waarschuwt ons voor gevaar. Ook voor gevaarlijke mensen. Hoe komt het dan dat sommigen verliefd worden op mensen die hen schaden. En hoe begeleid je deze mensen?
In trends en ontwikkelingen kan
je meer lezen over meditatie,
psychotrauma en een nieuwe
meldcode die van kracht is
gegaan.
In dit artikel beschrijf ik vijf
zogenaamde ‘sleutels’ die de
deuren openen naar een
effectiever studiebrein. Mijn
studietips voor psychologie
studenten!
Brein verslaafd 4 Help je studiebrein 7 Trends 19
In dit nummer:
Van de redactie 2
Van de voorzitter 2
Koopgedrag beïnvloeden
3
Het brein verslaafd aan liefde
4
Help je studiebrein 7
Een nieuwe weg inslaan 10
Worden wie je bent 12
TP-er @ work 15
Lichaamsgericht traumatherapie
17
Gedeeld, gezocht en gevonden
18
Trends & Ontwikkeling 19
Boekbespreking 20
Inspire! 21
- In oktober vindt het derde congres van de NBTP plaats. Kaarten kopen kan via www.nbtp.nl/boxoffice. - De geheel vernieuwde website van de NBTP is per 1 september online! Neem een kijkje op www.nbtp.nl. Vragen kan je stellen via de NBTP helpdesk op www.nbtp.nl/support of via e-mail: [email protected]. - De projectgroep online magazine is altijd op zoek
naar schrijvers. Heb jij een leuk item dat binnen het thema past? Mail naar [email protected] en ontvang meer informatie. - Een eerste opzet van de beroepscode en het beroepsprofiel is gemaakt. 1 januari 2014 staat er een definitieve versie. Er is nauw contact met het LOOTP. - NBTP werkt aan een kwaliteitsregister. De structuur is in grote lijnen al bepaald. NBTP is nu nog bezig met de inhoud. - De eerste intervisie bijeen-
komsten hebben op verschillende locaties in Nederland plaats gevonden. Momenteel kijkt de NBTP voor uitbreidings-mogelijkheden.
- Er start op korte termijn een projectgroep ZZP & Verzekeringen, waar de NBTP collectieve kortings-afspraken met verzekeraars wil maken. Ben je ZZP’er en wil je aanhaken? Mail naar [email protected] en vermeld daarbij ‘ZZP & Verzeker-ingen’. We nemen contact met je op!
Tot nu toe blijkt dat 90% van onze beslissingen onbewust gebeurt. De neuro-wetenschapper is bezig met de vraag: Hoe kan men dit onbewuste beïnvloeden?
Koopgedrag 3
Thema: Ons brein
De NBTP een nieuwe
website heeft?
De NBTP een nieuw
congres organiseert?
Het congres Inspire heet?
Er drie workshops gegeven
gaan worden?
Deze drie workshops
Positieve Psychologie, Het
Juiste CV en Netwerken
zijn?
De Algemene Leden
Vergadering zal plaats-
vinden na de workshops?
Wist je Dat...
Op 10 Oktober a.s. organiseert de NBTP het congres:
Dit nummer heeft als thema het brein. Een erg breed onderwerp, want veel van ons denken, doen en voelen wordt door deze ‘black-box-bovenkamer’ aange-
stuurd. Er is nog erg veel onbekend over ons brein. Tijd om er dieper in te duiken, om zo meer duidelijkheid te verschaffen. Hoe zit het met verliefd-heid en het brein? Welke stofjes maken we aan wanneer we in de staat van verliefdheid verkeren? Mirella Brok
schrijft hier meer over. En een heel andere invalshoek is de brug naar lichaamsgerichte therapie bij psycho-trauma. Deze vorm begint ook in Nederland steeds meer aandacht te krijgen. Je leest het in een casus van Joost Burger. Hij leerde hier meer over in Engeland en Zwitserland. Verder vind je in dit nummer natuurlijk ook columns, een boekbespreking en informatie over recente ontwikkelingen binnen ons vakgebied. Ik wens je veel leesplezier!
Hoe beïnvloedbaar is ons koopgedrag? Hoe werkt dit in onze ‘bovenkamer’? Gelukkig weten we steeds meer over hoe het er ‘daar’ aan toe gaat door de vele onderzoeken die hiernaar worden gedaan middels MRI, EEG, ECG, enzo-voorts. De tijd van de Frenologie ligt al weer een tijdje achter ons. Waarschijn-lijk weet je als Toegepast Psycholoog wel waar ons ‘genotscentrum’, (Nucleus accumbens) zich in onze her-senen bevindt. Hier lijkt de marketing-strategie zich op te baseren. Maar wanneer wordt dit centrum nou eigenlijk geactiveerd? De geur van appeltaart en vers brood
“Je moet appeltaart bakken als ze je
huis komen bezichtigen!” Een aantal
jaren geleden was dit helemaal ‘hot’.
De geur zou de potentiële kopers gega-
randeerd over de streep trekken.
Tegenwoordig hoor ik weer andere
strategieën om een huis te verkopen,
waarbij het fenomeen geur en emotie
steeds weer opduikt. Was er niet een
onderzoek van een supermarkt die
beweerde dat mensen meer kochten
als ze de geur van versgebakken brood
in de winkel konden ruiken? Ineens
komt in mij op dat ze hierin wel eens
gelijk kunnen hebben. Want welke
grote supermarkt heeft tegenwoordig
geen eigen afbak-afdeling? Maar het
gaat natuurlijk niet om geur alleen.
Naast gebruik te maken van al onze
zintuigen, en daarmee het activeren
van ons geluksgevoel, worden tal van
andere stategiën op de welwillende
consument losgelaten, zoals blijkt uit
het onderzoek van Robert Cialdini (zie
kader). Gelukkig (of misschien jammer
genoeg) hebben we ook nog zoiets als
een ‘geweten’ (insula). Hierdoor laten
we ons niet altijd door alle verkoop-
trucs van de marketingafdelingen
leiden; Maar neuro-wetenschappers
zijn hard op weg naar het vinden van
onze motivatie rondom ons koop-
gedrag, oftewel het raadsel rondom
ons besluitvormingsproces. Sommige
consumenten vinden dit toch wel een
beetje ‘eng’. Men is bang dat anderen
controle krijgen over hun gedachten…
Zelf denk ik dat ons gedrag niet
helemaal voor 100% voorspelbaar is.
Naar mijn idee laat ik mij zeker wel
beïnvloeden, maar ik denk dat ik niet
overal gevoelig voor ben. Het ligt ook
aan de omstandigheden waarin ik mij
bevindt, mijn gemoedstoestand, tal van
andere aspecten die mee wegen, en
natuurlijk ook aan mijn persoonlijkheid
of dit al dan niet gebeurt. Tenminste,
zo ervaar ik het zelf.
Neuromarketing
Tot nu toe blijkt dat 90% van onze
beslissingen onbewust gebeurt. De
neuro-wetenschapper is bezig met de
vraag: Hoe kan men dit onbewuste
beïnvloeden? Maar wat als we het
eens van de andere kant gaan
bekijken? De kant van de koper. Als je
als consument al weet hoé de over-
tuigingsprincipes werken, dan is men
zich er toch (meer) van bewust? Kan
het zijn dat men daardoor juist minder
beïnvloedbaar is? Volgens psycholoog
Maud Ebbink in haar column ‘het
geheim van het winkelbrein’ in de Tele-
graaf is dit wel dé truck. Ken de trucks
van Cialdini, en herken je eigen val-
kuilen, dan gaat het niet meer zo snel
‘mis’. Of denk je als lezer hier toch
anders over? Reacties zijn van harte
welkom! Het kost bijna niets! Verder
heb ik nog een kleine selectie interes-
sante boeken voor je, mocht je er meer
willen weten over of ‘onze eigen vrije
wil’ nu eigenlijk wel bestaat...
Annette Beuze-Silvester
- Wederkerigheid: Het krijgen en teruggeven. Dit zijn vaak de gratis weggevertjes of extraatjes. Velen zijn dan sneller geneigd iets te kopen, bij wijze van ‘teruggeven’. - Schaarste: De meest voorkomende onderbewuste prikkel. Men koopt sneller iets als het ‘bijna op’ is, of als er nog maar één exemplaar van is. - Autoriteit: We vertrouwen op de kennis van een expert. Zo kopen we sneller iets als een kenner zegt dat het een goed product is, of als de Consumentengids het aanprijst. - Sociale bewijskracht: Mensen willen zich identificeren met leeftijdsgenoten en vrienden. We kopen dus sneller iets als onze ‘kring’ dit ook doet, of als je weet dat 80% van je leeftijdsgenoten het koopt. - Sympathie: Mensen zeggen eerder ‘ja’ tegen een product als ze de verkoper aardig vinden of het bedrijf sympathiek. - Consistentie en binding: Mensen zijn graag consequent. Als we eerder ‘ja’ tegen een product zeiden, neigen we dat in de toekomst ook te doen. Dit geldt voornamelijk voor abonnementen en donaties.
De zes verleidingsgeheimen volgens Cialdini -De vijfde revolutie - omdat
hersenwetenschap onze wereld gaat
veranderen - Lone Frank
-Genot als kompas - David J. Linden.
-Ben ik dat? : wat hersenonderzoek
vertelt over onszelf - Mark Mieras, Rita
Jager
-De vrije wil bestaat niet - over wie er
echt de baas is in het brein - Victor
Lamme
-Neuromarketing ; understanding the
“buy button” in your customer’s
brain - Patrick Renvoisé
-De sites http://www.consumpsy.nl/info/in-de-media.html - En http://www.martinlindstrom.com/books-by-martin-lindstrom/
Dopamine Obsessie, focus, doelgerichtheid, verlangen, geluksgevoel, vernauwd aandacht. Aangemaakt bij verliefdheid en uitstel van plezier.
Noradrenaline Snel veel informatie over elkaar leren & uitbundige gevoelens. Antidepressiva verhogen noradrena-line. Dit verstoord verliefdheid.
Serotonine Serotonine daalt door dopamine en noradrenaline. Het zorgt voor nutteloos dagdromen, idealise-ren, getreuzel, concentratieverlies, peinzen en praten over geliefde. Serotonine is belangrijk voor optimisme, zelfvertrouwen, ontspanning. Een daling zorgt voor somberheid en halsstarrigheid (De Bel, 2011).
Testosteron Tijdens verliefd zijn daalt dit bij mannen en stijgt bij vrouwen. Alsof de natuur ons tijdens deze fase dichter bij elkaar wil brengen.
In d
e relatie - G
ehech
the
id
Oxytocine Stuurt hechtingsgedrag aan bij vrouwen, zorgt voor rust en verlaagt angst, stimuleert de neiging tot knuffelen (Vingerhoets & Van Tilburg, 2005 en Vonk, 2007). Aangemaakt tijdens weeën. Gestimu-leerd door seks. Bij zowel mannen als vrouwen verhoogt de oxytocine bij lichamelijk contact en extreem bij het orgasme – veroorzaakt de spiercontractie bij het orgasme van de vrouw wat het zaad opzuigt (Precht, 2010) . De hoogte van oxytocine correleert positief met het genot dat een vrouw ervaart. (Kast, 2006). Uiteindelijk daalt oxytocine en blijft de liefde nadat we hebben ‘leren’ houden van iemand. Oxytocine en vasopressine verlagen dopamine en noradrenaline.
Vasopressine Stuurt hechtingsgedrag aan bij mannen. Gestimuleerd door seks. Bij de man verhoogt vasopressine wanneer hij opgewonden is (Kast, 2006).
Neurotransmitters bij verliefdheid (Vingerhoets & Van Tilburg, 2005)
Help je studiebrein een handje: Studietips Paulien van der Krift
Hersendelen activeren
Tip 1
Overzicht en schematisering
Tip 2
Chunking en elaboratie
Tip 3
Toegang GEWEIGERD
Tip 4
Studentzijnde
Tip 5
P a g i n a 7 2 0 1 3 , N u m m e r 3
P a g i n a 8 2 0 1 3 , N u m m e r 3
temporaalkwabben (belangrijk bij het
vormen van auditieve herinneringen).
Door ondersteunende tabellen, filmpjes
en foto’s te bekijken, activeer je delen
van de occipitale en de pariëltale kwab-
ben, die betrokken zijn bij het vormen
van visuele en ruimtelijke herinne-
ringen. Door samenvattingen of aan-
tekeningen te maken, gebruik je de
motorische cortex van de
frontaalkwabben. Door na te denken
over welke vragen op het tentamen
gesteld kunnen worden en zelf vragen
te bedenken, activeer je gebieden in de
frontaalkwabben die betrokken zijn bij
probleemoplossend denken (Zimbardo,
Johnson & McCann, 2009). Dit laatste
kun je doen door de kopteksten in je
samenvatting in vraagvorm te stellen,
waarbij de paragraaf dient als het
antwoord.
Door al deze hersengebieden te betrek-
ken bij het studeren, wordt je lesstof
multidimensioneel en sta je het studie-
brein toe gemakkelijker informatie te
koppelen aan het geheugennetwerk.
Slechts staren naar het boek helpt je
brein niet. Kortom: lees, luister, kijk,
schrijf, praat en bezin!
Sleutel 2: Overzicht en schematisering Zoals ik eerder zei, is het langetermijn-geheugen gebaseerd op ordening van informatie. Zorg er daarom voor dat je de lesstof op ‘orde’ hebt. Richt je samenvatting overzichtelijk en logisch in, door gebruik te maken hoofdstuk-ken en paragrafen met kopteksten. Zorg ook voor overzicht in je aan-tekeningen. Chaos is ‘killing’ voor het studiebrein. Je lesstof wordt opgeslagen in het semantische deel van het declaratief geheugen. Dit geheugen gebruikt schema’s om herinneringen op te slaan. Dat zijn clusters van gerelateerde infor-matie. In Psychologie, een inleiding
staat een simpel voorbeeld: als je denkt aan ‘verjaardag’, denk je automatisch aan een taart, gelach, bier, slingers, enzovoorts. ‘Verjaardag’ is hierbij een schema die met bijbehorende details in je geheugen ligt opgeslagen (Zimbardo, Johnson & McCann, 2009). Om het voor je brein makkelijker te maken herinne-ringen te vormen van de lesstof, kun je die informatie alvast schematiseren. Daarvoor kun je gebruik maken van bijvoorbeeld de mindmap-strategie. Door hoofdzaken en bijzaken te scheiden en te koppelen, maak je je studiebrein duidelijk hoe de cluster in het semantisch geheugen eruit moet zien. Tegelijkertijd activeer je met een
mindmap het visueel geheugen. Je maakt immers een afbeelding van de lesstof! Je brein onthoudt dan niet alleen de woorden die je opschrijft, maar maakt ook een ‘foto’ van je schema. Sleutel 3: Chunking en elaboratie
Een eerste column in het online magazine van NBTP en dan ook nog in het themanummer ‘Brein’. Mijzelf quasinonchalant en luchtig voorstellen is er meteen niet meer bij. De authen-ticiteit van mijn geest, gedachten en gedrag ontrafelen en verwoorden tot een pakkende introductie is nog lang zo makkelijk niet. Wie bén ik eigenlijk? Ik laat mij meevoeren door mijn hersen-golven. Bestemming? Onbekend.
Ben ik mijn brein? Worden wij allen van geboorte tot dood volledig gecontro-leerd door onze bovenkamer, zoals de Swaabiaanse bestseller bepleit? En had Murray dan gelijk met zijn ‘personologie’: zijn onze persoons-kenmerken direct te herleiden naar specifieke hersenstructuren? De Franse filosoof René Descartes was er in ieder geval uit: Cogito Ergo Sum. Maar zijn wij ook wat wij denken? Opgeleid zijn
om na te denken en daarbij ook nog eens in een staat van continue verwon-dering verkeren, zou dan wel eens het stempel ‘hyperactieveling’ of zelfs ‘gespleten geest’ kunnen opleveren! In een tijd waarin kookshows hoogtij vieren en de "ware ik" veel gevonden lijkt te worden in de gastronomie, is het ook niet gek om je af te vragen: Ben ik wat ik eet? Mijn eetpatroon is gevarieerd doch weinig mindful te noemen. Wat impliceert dit met betrekking tot mijn persoonlijkheid? De uitspraak ‘in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst’, doet mij ook al twijfelen aan of ik per se ben wat ik doe of heb gepresteerd. In dit licht gezien ben ik er ook niet volledig van overtuigd dat onze identiteit wordt gedefinieerd door ons geheugen. En niet te vergeten: ben ik (al) wie ik wil zijn? Mijn ambities zijn talrijk, deze op schrift vangen geeft een trilogie van formaat. Is er wel een dergelijk ijkpunt te hanteren met betrekking tot een dynamisch en gelaagd iets als persoonlijkheid? Nu al meer vragen dan antwoorden, en garde!
Persoonlijkheid: ‘Ctrl+ find’
Wat maakt een persoon uniek? Een snelle toetsing aan de empirie leert dat wij ons vaak profileren in termen van professie. Je identificeert je met een beroep dat je met vele anderen deelt. Niet bepaald onderscheidend dus. En daarbij: maakt dat wat we doen wie we
zijn? Ik neem de proef op de som met mijn eigen (studie)loopbaan.
Na het VWO heb ik aan de universiteit Taal- en Communicatiewetenschap gestudeerd. Mijn onderzoek naar het fenomeen ‘Straattaal’ heeft mij op veel mooie plekken gebracht en interes-sante mensen doen ontmoeten. Les-geven in het elementair zwemonder-wijs, een zeer dankbare hobby, is in de tussentijd bekroond met een diploma en uit-gegroeid tot een bron van inkomsten. De afgelopen jaren heb ik mij toegelegd op de studie Toegepaste Psychologie en ben ik communicatie-adviseur bij de overheid geweest. Een zeer gevarieerd studie-en beroeps-profiel en hiermee ook een hersen-kraker. Want wortelt mijn ‘ik’ in dan in mijn Taal & Communicatieachtergrond of juist in mijn grenzeloze fascinatie voor de menselijke psyche? Of is juist mijn ervaring als zweminstructrice of mijn voorliefde voor het geschreven woord iets dat mij ‘Jiska’ maakt? Jezelf definiëren in termen van ‘wat ik wil zijn of nog wil gaan doen’, kan natuurlijk ook. Dan zou ik in navolging van functionalisten als William James mijn persoonsprofiel vervolledigen met het streven ‘psychologie toepassen om het menselijk leven te verbeteren’. Jezelf presenteren als iets wat je nog aan het worden bent, is anno nu helemaal niet zo gek. Denk aan het predicaat ‘functienaam, in opleiding’, dat zo nu en dan een LinkedInprofiel siert.
Nieuw en verrassend onderzoek naar neuroanatomische basis van Big Five!
De menselijke persoonlijkheid is volgens onderzoekers aan de Universiteit van Minho te herleiden specifieke
neuroanatomische structuren. Uit recent onderzoek op het snijvlak van neuropsychologie en neurofysiologie komt naar
voren dat Big Five persoonlijkheidsdimensies als ‘Open’, ‘Consciëntieus’ en ‘Neurotisch’ aantoonbaar verband te houden
met activiteit in de pariëtale cortex (hersenschors).
Tot besluit een dwarsdoorsnede geven van mijn persoonlijkheid blijft echter een uitdaging. Wat ik wel weet is dat ik in ontwikkeling ben en nog lang hoop te blijven. Daarbij kijk ik er naar uit om mij samen met jullie voor het NBTP magazine onder te dompelen in de wondere wereld van de toegepaste psychologie. Aangenaam kennis te maken!
Mijn naam is Mirella Duiven en ik ben werkzaam als psychologisch mede-werker. Ik heb twee deeltijdbanen bij twee verschillende ouderenzorg-instellingen.
Bij wat voor organisatie werk je?
Beide organisaties bieden wonen, zorg en behandeling voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen of die thuis extra hulp nodig hebben. Binnen de instellingen zijn er verschillende afdelingen. Afdelingen voor cliënten met dementie die op een gesloten afdeling wonen, cliënten die tijdelijk in de instelling zijn ter revalidatie na bijvoorbeeld een beroerte, en cliënten die zijn opgenomen in een verpleeghuis omdat ze lichamelijke beperkingen hebben.
Wat zijn jouw taken?
Als psychologisch medewerker besteed ik een groot deel van mijn tijd aan psychodiagnostische onderzoeken. Voornamelijk neuropsychologische onderzoeken. Dit wordt veelal verricht bij cliënten bij wie een vorm van dementie wordt vermoed of die een beroerte hebben gehad. Dan willen wij weten hoeveel zorg en begeleiding een cliënt nodig heeft en welke woonvorm het meest passend is.
Een kleiner deel van mijn tijd besteed ik aan begeleiding en behandeling van cliënten. Ik kan individuele- en groeps-
behandeling bieden. Bij meer complexe klachten neemt de psycholoog de behandeling voor zijn rekening. Soms schrijft de specialist ouderengenees-kunde medicatie voor.
Waar heb jij je opleiding TP gevolgd en wat is je specialisatie?
Ik volgde de opleiding Toegepaste Psychologie bij Saxion in Deventer met als specialisatie ‘Neuropsychologie’. Daarnaast volgde ik de minor ‘Klinische psychologie’.
Wat voor meerwaarde heeft de opleiding TP in jouw baan?
De specialisatie ‘Neuropsychologie’ is in mijn sector nodig om de diagnostiek te kunnen verrichten en bij behandeling te begrijpen wat de invloed is van de verschillende ziektebeelden op het functioneren van de cliënt. De minor ‘Klinische Psychologie’ is ook erg fijn omdat stemmings- en angstklachten en persoonlijkheidsproblematiek voor komen bij de bewoners. Wat ik verder fijn vind aan de opleiding is de praktische manier waarop ik ben opgeleid.
Ik vind mijn vak een aanvulling op de WO opgeleide psychologen omdat je als ‘sparringpartner’ elkaar kunt versterken. Een theoretische blik en een praktische blik op de diagnostiek en behandeling. Daarnaast sluit ik door de uitgebreide training in gespreksvaar-digheden goed aan bij de diverse cliënten.
Welke vakken uit je studie zijn zinvol in je werk?
Vooral de vakken ‘ouderenpsychologie’, ‘neuropsychologische diagnostiek’, ‘cognitieve training’ en CCT (Coaching, Counseling en Training) leveren een
bijdrage bij het werken in de ouderen-zorg. Vakken zoals ‘toegepast onder-zoek’ en de diverse diagnostische vakken zorgden er mede voor dat ik mijn analytische blik heb ontwikkeld. Ook mijn afstudeeropdracht gaf mij de mogelijkheid om ouderen cognitief te trainen. Samen met mijn studiemaatje heb ik onderzoek gedaan naar het inzetten van een bestaand protocol (Omgaan met tijdsdruk). Met het protocol leren cliënten omgaan met mentale traagheid na een CVA (beroerte of hersenbloeding). Hiervan heb ik geleerd dat cognitieve strategie-training mogelijk is bij ouderen wanneer de training aangepast is op de individuele cliënt.
Hoe ziet een doorsnee dinsdag er voor jou uit?
Vaak zie ik een cliënt voor een onder-zoek in de ochtend en begin ik met voorbereiden: ik lees de gegevens en zoek de testen uit. Na het onderzoek werk ik observaties en het intake-gesprek uit. Soms score ik gelijk de test-resultaten. Op dinsdag lukt het mij niet om meteen het psychologische verslag te schrijven. ’s Middags draai ik samen met een collega van het maatschap-pelijk werk een gespreksgroep voor mensen met beginnende dementie. Met als doel de eigenwaarde en kracht
Mirella Duiven & Mirella Brok
P a g i n a 1 5 2 0 1 3 , N u m m e r 3
TP-er @ work
‘Als psychologisch medewerker
besteed ik een groot deel van mijn
tijd aan neuropsychologisch
onderzoek. ‘
‘In de ochtend zie ik een cliënt voor
een onderzoek en in de middag draai
ik samen met een collega een
gespreksgroep voor mensen met
beginnende dementie.’
P a g i n a 1 6 2 0 1 3 , N u m m e r 3
van thuiswonende mensen met dementie te versterken. Onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn: ‘de diagnose dementie’, ‘niet meer mogen autorijden’, ‘niet goed kunnen rijden op bedienen van een scootmobiel’. De cliënten zijn vooral zelf aan het woord. Wij structureren het gesprek . Soms zien we hele mooie dingen gebeuren. Eigenwaarde wordt versterkt door te kijken naar wat nog wel kan. Ook creatieve oplossingen worden bedacht en gedeeld met elkaar. Zo heeft één van de cliënten geregeld dat hij met begeleiding op vakantie kan naar de Costa del Sol. Zo mooi!
Zijn ouderen leuk om mee te werken?
Ik kan volmondig ‘Ja!’ roepen. Ouderen hebben veel levenservaring. Dat maakt
het boeiend. Ook is het interessant om elke dag opnieuw te bestuderen hoe de hersenen werken tijdens normale veroudering en bij een ziekte zoals een dementieel syndroom. Voor de cliënt niet fijn, maar voor iemand die geïnteresseerd is in de werking van de hersenen wel. Bovenal is het fijn dat je kan bijdragen aan levenskwaliteit tijdens de laatste fase van het leven. Want ouder worden is niet altijd gemakkelijk, maar kan wel zo dragelijk mogelijk worden gemaakt.
Heb je nog tips of opmerkingen?
De opleiding is vrij nieuw en er is overlap met vele beroepsgroepen. Profilering is een verantwoordelijkheid van ons allemaal om onze beroeps-groep kansen op de arbeidsmarkt te geven. Allereerst moet je helder op je
netvlies hebben wat je competenties zijn; waar beginnen je mogelijkheden en waar houdt het op. Ik weet uit eigen ervaring dat het gemakkelijker gezegd dan gedaan is. Het heeft mij ook meerdere jaren gekost om mijn eigen functie vorm te geven. Mijn tips; bedenk waar je de verbinding met elkaar aan kunt gaan, elkaar kunt ondersteunen en waar ieders individuele kracht ligt. Denk ‘out of the box’, en motiveer collega’s ook ‘out of the box’ te denken. Want uiteindelijk is er één gezamenlijk en belangrijk doel: het welzijn van de cliënt.
Lichaamsgerichte traumatherapie: De brug krijgt vorm.
De casus
Ik vind Matthias meteen al een opval-lende verschijning. Het is tijdens een training lichaamsgerichte trauma-therapie in Zwitserland dat ik met hem werk. Op die training kom ik nog terug. Matthias is de zestig gepasseerd en heeft een kleine praktijk als fysio-therapeut. Hij is van Joodse afkomst, vertelt hij me. Hij verhaalt onder meer over wat zijn ouders in de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Dat dit na de oorlog een buitengewoon zware wissel getrokken heeft op henzelf, op hun relatie en ook op zijn opvoeding van hun zoon. Matthias wijt zijn aanhoudende klachten van gespannenheid en slapeloosheid daar-aan. Hij is al langere tijd in psycho-therapie en zijn therapeut heeft hem onlangs gesuggereerd om, aanvullend op hun gesprekken, een lichaams-gerichte traumatherapie te overwegen.
Uitleg psychotrauma
Psychotrauma heeft invloed op de hersenprocessen en wordt volgens de DSM-IV gekenmerkt door intense psychische stress met symptomen als waakzaamheid, schrikachtigheid, irritatie,woede-uitbarstingen en moeite met slapen.
De lichamelijke verschijning Matthias
Matthias’ indringend bruine ogen maken een wat droevige indruk op me. Ze kijken me recht aan en houden mijn blik vast wanneer ze die ontmoeten. Matthias’ ademhaling lijkt kort en oppervlakkig. Dat zijn hulpvraag over gespannenheid gaat, komt me niet vreemd voor. Hij lijkt gevangen in een cirkel die typisch is voor wie aan-houdend probeert om zijn of haar ontregelde zenuwstelsel in het gareel te krijgen: Oppervlakkige ademhaling en weinig ruimte in de borst maken dat zijn lichaam eigenlijk continu te weinig lucht krijgt. Mijn observatie van Matthias’ bovenlichaam bevestigt dat beeld. Het wordt ingehouden en is zelfs wat verstard in zijn bewegingen, dit in tegenstelling tot de rest van zijn lichaam. Met Matthias ga ik een sessie in die draait om het verdiepen van zijn ademhaling.
Stromingen
Het voorbeeld van Matthias illustreert hoe een brug tussen psychotherapie en lichaamswerk de cliënt daadwerkelijk verder kan helpen. In de lichaams-gerichte traumatherapie valt inmiddels het nodige te kiezen: er zijn stromingen ontstaan met verschillende uitgangs-punten. De Amerikaanse psycho-therapeut Babette Rothschild wil met haar Somatic Trauma Therapy een brug slaan tussen de traditioneel verbaal georiënteerde psychotherapeuten en de lichaamsgerichte therapeuten [1]. Haar behandelstrategieën blijven betrekkelijk dicht bij die van de traditionele psychotherapie, zowel in opzet als in uitvoering. Ik werkte met haar in het Cambridge Body Psychotherapy Centre in Engeland. Gesprek is steevast de basis van de therapie, altijd vanuit een setting waar-in cliënt en therapeut face to face in een stoel zitten. Het lichaamsgerichte zit met name daarin dat Rothschild de therapeut aanmoedigt om de
lichamelijke uitingen van de cliënt te registreren, en die een prominente plek te geven in de therapie. Het draait er in de behandeling vooral om dat de cliënt zich bewust wordt van lichamelijke ervaringen en leert om aan die ervaringen betekenis te geven. Met het introduceren van bijvoorbeeld aanraking als interventie is ze beslist terughoudend. Rothschild onderbouwt haar aanpak met de fysiologie van trauma, stress en posttraumatische stress.
Haar werk refereert aan de benadering van Peter Levine, een Amerikaanse psycholoog die op dit moment ook in Nederland aan de weg timmert [2]. Hij noemt zijn methode Somatic Experiencing. Levine baseert zijn behandelingen op hoe dieren stress verwerken. De vecht-of-vlucht reactie van dieren brengt bij hen fysiologische reacties teweeg. Bekende reacties zijn de aanmaak van adrenaline en cortisol, stijgende bloeddruk en hartslag, aan-spannende spieren en aanscherpende zintuigen. Wanneer een dier eenmaal buiten gevaar is, gaat zijn lichaam vanzelf over tot ontlading, tot para-sympathische rust en herstel, met trillen, schudden, zuchten, en soms ook vechtgedrag. De ontlading brengt het zenuwstelsel terug naar een normaal functioneren, zoals dat voorafgaand aan de stresssituatie was. Levine beschouwt de ontlading als voorwaarde voor herstel na een stressvolle ervaring, en de crux is dat hij die voorwaarde ook betrekt op mensen. Levines benadering is dan ook om het lichaam van cliënten alsnog te laten afmaken en uitonderhandelen wat ooit in een traumatiserende situatie onverwerkt of onvoltooid is gebleven. En daarin wijkt hij dus af van Rothschild, die immers niet zozeer een accent legt op een lichamelijke verwerking als wel op verstandelijk betekenis toekennen aan fysieke ervaringen. Een tweede fundamenteel verschil met Rothschild
is dat zij haar therapie uitsluitend toepast op cliënten die zich de trauma-tiserende gebeurtenis expliciet kunnen herinneren en verwoorden. Nog een bruggenbouwer is de Braziliaanse psycholoog en lichaams-werker Sônia Gomes. Zij noemt haar methode SOMA en het was in een recente training van Gomes dat ik werkte met Matthias. Gomes gaf onlangs ook haar eerste training in Nederland. Aan de ideeën van vooral Levine doet zij haar eigen bijdrage, en ze voegt daar nog haar expertise als Rolfer aan toe. Een Rolfer is, kort gezegd, een massage- en bewegings-therapeut die veel aandacht heeft voor de houding van de cliënt. Door die toevoeging maakt Gomes de brug tussen lichaamswerk en psychotherapie nog sterker en zichtbaarder. Ik heb Gomes indrukwekkend werk zien doen waarbij ze gesprekstherapie en lichaamswerk volledig integreerde, en waarin verbaal en fysiek contact, diepe weefselmassage en ademwerk tezamen de juiste interventies bleken om de getraumatiseerde cliënt zichtbaar een stap verder te helpen. Saillant verschil
met Rothschild en Levine is ook dat Gomes in haar theorie een nadruk legt op de polyvagale theorie van Stephen Porges [3] in plaats van op de werking van parasympathicus en sympathicus.
Het veld van de lichaamsgerichte traumatherapie, en ook dat van de lichaamsgerichte (psycho-)therapie in den brede, is duidelijk in ontwikkeling
en beweging. Een beweging die een brug slaat tussen lichaamswerk en psychotherapie, tussen twee werelden die elkaar sinds Freud weer terug moesten gaan vinden. De overeenkom-sten tussen de beschreven benaderingen lijken overigens zwaarder te wegen dan de verschillen, en dat geeft perspectief op een stevige brug.
NBTP Magazine zoekt: Schrijvers Wil jij je CV uitbreiden en je arbeids-marktkansen te vergroten? Werkgevers letten ook op publicaties die je hebt gedaan. Als je het leuk vindt om te schrijven, graag in een teamverband werkt, maar ook individueel kunt
werken, stuur ons dan een mailtje [email protected] Welke Toegepaste Psycholoog heeft ervaring met PGB Ik ben op zoek naar tips over het
[1] Levine, Peter en Ann Frederick (1997). Waking the Tiger: Healing Trauma. Berkeley, Verenigde Staten van Amerika: North Atlantic Books.
[2] Rothschild, Babette (2000). The body remembers: the psychophysiology of trauma and trauma treatment. New York, Verenigde Staten van Amerika: W.W. Norton & Company.
[3] De bioloog en psycholoog Stephen Porges presenteerde in de jaren negentig zijn polyvagale theorie, die een relatie legt tussen de evolutie van sociaal gedrag bij de mens en de ontwikkeling van het autonome zenuwstelsel. Porges, Stephen (2011). The Polyvagal Theory. New York, Verenigde Staten van Amerika: W.W. Norton & Company.
Steeds meer mensen maken gebruik van meditatie om te ontspannen, meer te leven vanuit compassie, en met aandacht aanwezig te zijn in het hier en nu. Om minder te denken en meer te zijn. Psychologen maken steeds meer gebruik van meditatie, omdat mensen er rustiger van worden. Beïnvloedt meditatie echt bepaalde mentale processen? Neurowetenschapper Richard Davidson onderzoekt de effecten van meditatie op het brein. Lees en zie hier meer over dit onderwerp.
Marketing als wetenschap? Volgens onderzoekers is van te voren al te meten of een reclame werkt. Annette Beuze-Silvester schrijft in dit magazine over koopgedrag. Onderzoekers menen dat de hersen-activiteit bepaalt of een campagne aanslaat. Wetenschappers van de UCLA zeggen te weten welk gedeelte van het brein reageert als een idee aanslaat bij een persoon. Ingewikkeld en interessant. Wil je meer weten? Kijk dan hier.
In mei 2013 is de nieuwe DSM gepresenteerd in Amerika na 13 jaar lang vergaderen. Dé ‘bijbel’ met alle psychische stoornissen. Hiermee kan je psychische problemen identificeren en een behandeling bepalen. Maar leidt de DSM niet ook tot medicalisering van 'gewone' levensproblematiek? Deze discussie treedt steeds vaker op. Zijn sommige ‘gewone’ problemen wel op te lossen met een pil, die op bepaalde neuro-transmitters werkt in het brein? Over de DSM-V is meer de lezen op de site van Wetenschap24. Met de komst van de nieuwe DSM-V ‘verdwijnen’ de stoornissen Syndroom van Asperger en PDD-NOS.
Psychotrauma
Het meemaken van een levensbedreigende stress-situatie kan diepe sporen nalaten. In je het dagelijks leven, maar ook in je hersenen door de afbraak van neuronen, las ik in het artikel van Jiska Duurkoop. De laatste tijd is er in ‘therapieland’ meer aandacht voor de lichaamsgerichte benaderingen ter behandeling van trauma en stress. Lees hier meer over in het artikel van Joost Burger.
Geen directe link met het brein maar desondanks belangrijk om te weten. Beroepskrachten zijn verplicht bij vermoedens van geweld in huiselijke kring de meldcode te gebruiken. Per 1 juli 2013 is de code van kracht. Kijk op de site van de Rijksoverheid voor meer informatie.
Ben je een afgestudeerd Toegepast Psycholoog, heb je een interessante baan in het werkveld en wil je dit graag delen? Dan kan
je ook mailen met een korte samenvatting van jouw baan. Wie weet ben jij de volgende geïnterviewde TP-er @ Work!
Op 10 oktober a.s. vindt alweer het tweede congres plaats van de NBTP. Het congres zal gehouden worden in Connexionpoint in Amersfoort, Natriumweg 6. www.connexionpoint.nl
Wij nodigen alle leden en belangstellenden van harte uit om dit congres bij te wonen.
Meld je wel snel aan, want er is plek voor maximaal 200 mensen en de helft van de tickets is al verkocht!
Voor aanmelden en meer informatie over de inhoud van de workshops en de lezingen kun je de (vernieuwde!!) website bezoeken: www.nbtp.nl button: congres “inspire!”
Het programma is als volgt:
09.15 – 09.45 uur Ontvangst
09.45 – 10.00 uur Opening door André Lollinga, voorzitter NBTP
10.00 – 10.30 uur Spreker 1, Hans van Eck (directeur NIP), over de toekomst van de
HBO en WO psychologen op de arbeidsmarkt
10.30 – 11.15 uur Spreker 2, Fredrike Bannink over de positieve psychologie