NĂNG LỰC NHẬN THỨC CHO SINH VIÊN TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC ĐẠI CƯƠNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG

I HC QUC GIA H NI

TRNG I HC GIO DC

NGUYN TH LNG

XY DNG NI DUNG V MT S BIN PHP NHM TNG

CNG NNG LC NHN THC CHO SINH VIN TRONG DY

HC HA HC I CNG TRNG CAO NG K THUT

CNG NGHIP TNH BC GIANG

LUN VN THC S S PHM HA HC

Chuyn ngnh: L LUN V PHNG PHP DY HC HA HC

M s : 60.14.10

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS TRN TRUNG NINH

H NI 2010

LI CM N

Sau mt thi gian nghin cu, lun vn vi ti Xy dng ni dung

v mt s bin php nhm tng cng nng lc nhn thc cho sinh vin

trong dy hc ha hc i cng trng Cao ng K thut Cng

nghip tnh Bc Giang hon thnh. Lun vn c hon thnh di s

hng dn ca Ph gio s Tin s Trn Trung Ninh v s gip tn tnh

ca cc thy, c gio trong t phng php ging dy ca trng i hc

Gio dc i hc Quc Gia H Ni. Ngoi ra lun vn cn c s tr gip

ca thy, c, ng nghip Trng Cao ng K thut Cng nghip tnh Bc

Giang.

Ti xin by t lng knh trng - bit n su sc v chn thnh nht n

Ph gio s Tin s Trn Trung Ninh hng dn tn tnh v qu bu

trong sut qu trnh xy dng v hon thin lun vn. Ti xin by t lng bit

n ti cc thy, c gio trong t phng php ging dy Trng i hc

Gio dc, ti cc thy, c gio, ti cc em sinh vin trng Cao ng K thut

Cng nghip tnh Bc Giang.

Ti xin chn thnh cm n: Phng qun l khoa hc Trng HGD,

Ban ch nhim khoa Ha Hc Trng HKHTN- HQG H Ni, Ban

gim hiu v cc em sinh vin trng Cao ng K thut Cng nghip tnh

Bc Giang to mi iu kin thun li ti hon thnh tt lun vn ny.

Bc Giang, ngy 20 thng 10 nm 2010

Tc gi

NGUYN TH LNG

DANH MC CC T VIT TT

BTTT : Bi tp trc nghim

BP : Bin php

C KTCN BG : Cao ng k thut cng nghip Bc Giang

C : Cao ng

CNTT : Cng ngh thng tin

C : i chng

D&HTC : Dy v hc tch tc

GV : Ging vin

HS : Hc sinh

ND : Ni dung

PP : Phng php

PPDH : Phng php dy hc

PTKT : Phng tin k thut

PHH : Phn ng ha hc

SV : Sinh vin

SL : S lng

TN :Thc nghim

1

M U

1. L do chn ti

Cc trng Cao ng i hc l nhng trung tm o to ngun nhn

lc, nhn ti cho s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc. Ti y

sinh vin c hc khng ch kin thc khoa hc m cn rn luyn cc k

nng, thi tch cc vn dng khoa hc vo i sng. Qu trnh hc tp, rn

luyn ca sinh vin cc trng Cao ng - i hc quyt nh phn ln

tng lai ca cc em, cc thnh tch hc tp, nghin cu khoa hc ca h l

nim kiu hnh cho gia nh, x hi v ln hn l cho t nc mnh. Cc

trng Cao ng i hc mang trng trch cao c l phi xy dng v pht

trin ngun nhn lc cht lng cao cho t nc, tuy nhin nh bo co ca

cc chuyn gia Hoa k thuc i hc Harvard gio dc i hc Vit Nam

ang lm vo mt cuc khng hong su sc. Nu khng c nhng bin php

i mi tch cc, mnh m th gio dc cao ng - i hc ca nc ta s

khng lm trn s mnh cao c, nc ta mi ch l mt nc ngho nn,

lc hu.

Hin nay i mi gio dc cao ng - i hc ang l ch trng ln

ca ng v nh nc ta. Mc tiu chung ca n i mi gio dc i hc

(GDH) Vit Nam (VN) c Chnh ph thng qua l n nm 2020,

GDH VN t trnh tin tin trong khu vc v tip cn trnh tin tin

trn th gii. i mi phng php dy hc sinh vin trnh nhm chn,

th ng trong hc tp, theo kp vi cng ngh hin i. Khng ch i

mi phng php m chng trnh dy hc cng phi st thc t hn.

Cng vic i mi hin nay ang pht trin mnh m thng xuyn v

lan rng n c vng nng thn, vng su, vng xa. Tuy nhin phong tro i

mi vn cn nhiu kh khn v gio vin ging dy vn thin v phng php

c thy hot ng nhiu hn tr hay phng tin cn thiu, yu, km.

2

Chng trnh dy hc mi ch dng khung quy nh chung, cha m t chi

tit mc tiu, ni dung v chun u ra.

ging dy tt mn Ha hc i cng trong trng cao ng ngh

(c bit l trng trung cp mi nng cp ln cao ng) cn c chng trnh

ph hp cho sinh vin. gp phn nng cao cht lng dy hc trong b

mn Ha hc ti chn ti nghin cu l: Xy dng ni dung v mt s

bin php nhm tng cng nng lc nhn thc ca sinh vin trong dy

hc ha i cng trng Cao ng k thut cng nghip Bc Giang.

2. Lch s nghin cu

Trong lch s dy hc c nhiu tc gi nghin cu ni dung, chng

trnh, phng php cho qu trnh ging dy v c thnh cng. Tuy nhin

y l nhng ti liu ni b ca tng trng, khng c cng b v coi nh

nhng b mt v cng ngh. Trng cao ng k thut cng nghip Bc Giang

l mt n v mi c nng cp ln t trng trung cp, mi cng vic o

to h cao ng u mi m vi c cn b qun l, ging vin v sinh vin.

V vy thun li v thnh cng trong qu trnh dy hc ti nghin cu ni

dung v bin php dy hc Ha i cng nhm tng cng nhn thc cho

sinh vin trng cao ng k thut cng nghip Bc Giang

3. Mc ch v nhim v nghin cu

3.1 Mc ch nghin cu

i vi sinh vin cng nghip v mt s ngnh kinh t, k thut khc

th u vo trng cc em phi thi khi A: Ton hc, Vt l, Ha hc l cc

mn khoa hc t nhin trng THPT. Cc em c kin thc v t nhin

hc nhng cn s khai v vy cc mn hc ny tip tc c nghin cu cao

hn Cao ng, i hc. Vic hc tp ny rt c ch cho cc em khi gii

quyt vn vi chuyn ngnh ca mnh. Cc mn khoa hc t nhin c c

im l lin h mt thit vi nhau nn Ha hc l mt trong s nhng b mn

khng th thiu. Mc d c khung chng trnh do B Gio dc v o to

3

ban hnh, tuy nhin nhng ni dung chi tit ca khung chng trnh cn c

xy dng c th, ph hp vi tng i tng c th.

V vy mc ch nghin cu l xy dng ni dung l thuyt v phng

php dy hc pht trin nng lc nhn thc cho sinh vin trng Cao ng

k thut cng nghip tnh Bc Giang.

3.2 Nhim v nghin cu

- Nghin cu l lun v qu trnh nhn thc ca sinh vin v qu trnh

dy hc trng Cao ng k thut cng nghip Bc Giang.

- Xy dng ni dung v mt s bin php dy hc ha hc i cng,

ch kt hp gia dy hc l thuyt v cng c bi tp.

- Kim tra kho st bng thc nghim kh nng nhn thc ca sinh

vin, tnh hiu qu ca ni dung v phng php.

4. Khch th v i tng nghin cu

4.1 Khch th nghin cu

Sinh vin trng Cao ng k thut cng nghip tnh Bc Giang.

4.2 i tng nghin cu

Xy dng ni dung v mt s bin php nhm tng cng nng lc

nhn thc cho sinh vin trong dy hc ha hc i cng trng Cao ng k

thut cng nghip tnh Bc Giang

5. Vn nghin cu

Xy dng thnh cng ni dung v bin php nhm tng cng nhn

thc cho sinh vin Cao ng k thut cng nghip Bc Giang.

6. Gi thuyt khoa hc

Nu c mt chng trnh dy hc mn Ha hc i cng ph hp, p

dng hiu qu bin php dy hc mi, th s pht trin nng lc nhn thc cho

sinh vin v gp phn nng cao hiu qu dy hc.

7. Phng php nghin cu

4

S dng phi hp cc nhm phng php sau:

7.1 Nhm cc phng php nghin cu l lun

- Nghin cu cc ti liu v l lun dy hc cao ng, i hc, tm l

nhn thc, tm l hc gio dc, v cc ti liu c lin quan.

- Nghin cu ni dung v bin php dy hc cho chng trnh Ha i

cng trng Cao ng dy ngh.

7.2 Nhm phng php iu tra, kho st thc tin

- D gi trc tip gi hc ha hc v nghin cu c s vt cht phng

TN.

- Quan st qu trnh dy hc trng C - KTCN - BG.

- Thm d trao i kin vi gio vin dy ha hc trng dy ngh

v chng trnh, h thng bi tp, th nghim thc hnh.

-Thm d kin sinh vin sau khi hc; s dng h thng bi tp, kt

qu hc tp kim tra nh gi.

7.3 Phng php x l thng k s liu thc nghim

8. D kin lun c

8.1 Lun c l thuyt

- a ra l lun dy hc ca cc nh tm l hc v pht trin nng lc

nhn thc v t duy ca sinh vin.

- L lun v phng php dy hc tch cc v tnh cp thit ca i mi

phng php dy hc hin nay.

- La chn ni dung l thuyt, bi tp v phng php ph hp vi

sc hc ca sinh vin Cao ng dy ngh.

8.2 Lun c thc t

- Cn c kt qu thc t dy hc cc lp khc nhau trong cng ni

dung v phng php khc nhau nh gi.

- Kt qu c nh gi rt ra t kim tra, d gi, phng vn.

9. Cu trc lun vn

5

Ngoi phn m u v kt lun, danh mc ti liu tham kho, ph lc,

Lun vn gm 3 chng:

Chng 1: C s l lun v thc tin.

Chng 2: Xy dng ni dung v mt s bin php nhm tng cng nhn

thc cho SV.

Chng 3: Thc nghim s phm.

6

Chng 1: C S L LUN V THC TIN CA VIC XY DNG

NI DUNG, BIN PHP TNG CNG NNG LC NHN THC

CA SINH VIN TRONG DY HC HA HC I CNG

1.1. Hot ng nhn thc, t duy ca sinh vin trong qu trnh dy hc

ha hc

1.1.1. Khi nim nhn thc 24

Theo quan im trit hc Mc-Lnin, nhn thc c nh ngha l

qu trnh phn nh bin chng hin thc khch quan vo trong b c ca con

ngi, c tnh tch cc, nng ng, sng to, trn c s thc tin. Theo "T

in Bch khoa Vit Nam", nhn thc l qu trnh bin chng ca s phn

nh th gii khch quan trong thc con ngi, nh con ngi t duy v

khng ngng tin n gn khch th.

- Nhn thc cm tnh (hay cn gi l trc quan sinh ng) l giai on u

tin ca qu trnh nhn thc gm cc hnh thc sau:

+ Cm gic L hnh nh ch quan ca th gii khch quan Lnin vit. L

ngun gc ca mi s hiu bit, l kt qu ca s chuyn ha nhng nng

lng kch thch t bn ngoi thnh yu t thc.

+ Tri gic l hnh thc nhn thc cm tnh phn nh tng i ton vn s vt

khi s vt ang tc ng trc tip vo cc gic quan con ngi. Tri gic l

s tng hp cc cm gic.

+ Biu tng l hnh thc nhn thc cm tnh phn nh tng i hon chnh

s vt do s hnh dung li, nh li s vt khi s vt khng cn tc ng trc

tip vo cc gic quan.

-Nhn thc l tnh (t duy tru tng)

L giai on phn nh gin tip tru tng, khi qut s vt, c th hin

qua cc hnh thc c bn nh khi nim, phn on, suy lun. Nhn thc l

7

tnh ph thuc vo nng lc t duy ca con ngi. Do phn nh c

chnh xc mi lin h bn cht tn ti bn trong mt s vt hay mt lp cc s

vt.

1.1.2. Khi nim t duy, phm cht v hnh thc c bn ca t duy

1.1.2.1. Khi nim t duy

Theo T in Bch khoa ton th Vit Nam, tp 4 (NXB T in bch

khoa. H Ni. 2005); T duy l sn phm cao nht ca vt cht c t chc

mt cch c bit -B no ngi-. T duy phn nh tch cc hin thc khch

quan di dng cc khi nim, s phn on, l lun .v.v... 25

1.1.2.2. Nhng phm cht ca t duy

* Tnh nh hng: th hin thc nhanh chng v chnh xc i tng cn

lnh hi, mc ch phi t v con ng ti u t mc ch .

* B rng: th hin c kh nng vn dng nghin cu cc i tng khc.

* su: th hin kh nng nm vng ngy cng su sc bn cht ca s

vt, hin tng.

* Tnh linh hot: th hin s nhy bn trong vic vn dng nhng tri thc v

cch thc hnh ng vo cc tnh hung khc nhau mt cch sng to.

* Tnh mm do: th hin hot ng t duy c tin hnh theo cc hng

xui v ngc chiu (v d: t c th n tru tng v t tru tng n c

th)

* Tnh c lp: th hin ch t mnh pht hin c vn , xut cch

gii quyt v t gii quyt vn .

* Tnh khi qut: th hin ch khi gii quyt mi loi nhim v s a ra

m hnh khi qut. T m hnh khi qut ny c th vn dng gii quyt

cc vn cng loi.

t c nhng phm cht t duy trn, trong qu trnh dy hc chng ta

ch rn cho sinh vin cc thao tc t duy nh th no?

8

1.1.2.3. Nhng hnh thc c bn ca t duy

1.1.3. Pht trin t duy trong dy hc Trng cao ng

Qua qu trnh t duy sinh vin thc nhanh chng, chnh xc i tng

cn lnh hi, mc ch cn t c v con ng ti u t c mc ch

. Khi c k nng t duy th ngi hc c th vn dng nghin cu cc

i tng khc. iu cn thit trong t duy l nm c bn cht ca s vt,

hin tng t vn dng vo cc tnh hung khc nhau mt cch sng to.

1.1.3.1. T duy ha hc nh gi trnh pht trin t duy ca SV cao

ng 20 , 14

T duy ha hc c c trng bi phng php nhn thc ha hc nghin

cu cc cht v qui lut chi phi qu trnh bin i ny. Trong ha hc, cc

cht tng tc vi nhau xy ra s bin i ni ti ca cc cht to thnh

cc cht mi. S bin i ny tun theo nhng nguyn l, quy lut, nhng mi

quan h nh tnh v nh lng ca ha hc.

Vic pht trin t duy cho sinh vin trc ht l gip sinh vin nm vng

kin thc ha hc, bit vn dng kin thc vo vic gii bi tp v thc hnh,

qua kin thc ca sinh vin thu thp c tr nn vng chc v sinh ng

hn. Hot ng ging dy ha hc cn phi tp luyn cho sinh vin hot ng

t duy sng to qua cc khu ca qu trnh dy hc. T hot ng dy hc

trn lp thng qua h thng cu hi, bi tp m gio vin iu khin hot

9

ng nhn thc ca sinh vin gii quyt cc vn hc tp c a ra,

ng thi cc thao tc t duy cng c rn luyn.

Trong hc tp ha hc, vic gii cc bi tp ha hc (bi tp nh tnh,

bi tp nh lng) l mt trong nhng hot ng ch yu pht trin t

duy, thng qua cc hot ng ny to iu kin tt nht pht trin nng lc

tr tu, nng lc hnh ng cho hc sinh.

1.1.3.2. nh gi trnh pht trin t duy ca sinh vin 23

Hc tp l mt trng hp ring ca nhn thc. Vic nh gi qu trnh hc

tp ca sinh vin thng qua vic nh gi trnh pht trin t duy ca sinh

vin bao hm: nh gi trnh pht trin nng lc nhn thc, nng lc t

duy v nng lc k nng thc hnh.

- V nhn thc:

Theo Bloom (1956), nhn thc c phn thnh 6 cp nh sau:

- Bit: ghi nh cc s kin, thut ng v cc nguyn l di hnh thc

m sinh vin c hc.

- Hiu: hiu cc t liu c hc, sinh vin phi c kh nng din

gii, m t tm tt thng tin thu nhn c.

- p dng: p dng c cc thng tin, kin thc vo tnh hung khc

vi tnh hung hc.

- Phn tch: bit tch t tng th thnh b phn v bit r s lin h

gia cc thnh phn i vi nhau theo cu trc ca chng.

- Tng hp: bit kt hp cc b phn thnh mt tng th mi t tng

th ban u.

- nh gi: bit so snh, ph phn, chn lc, quyt nh v nh gi

trn c s cc tiu ch xc nh.

Nm 1999, Dr. Lorin Anderson a ra thang nhn thc Bloom mi,

trong thay danh t bng ng t v a sng to thnh mc cao nht ca

10

nhn thc. Sng to vi ngha to ra nhng gi tr mi trn c s cc kin

thc tip nhn c.

Thang nhn thc Bloom c v mi

- nh gi theo 4 cp t duy

Do tnh phc tp ca thang Bloom, ngy nay ngi ta thng s dng thang 4

cp t duy nh sau:

Bng 1.1. nh gi theo 4 cp t duy

Cp t

duy Ni dung cp

Nhn bit Hc sinh nh cc khi nim ca mn hc, c th nu ln hoc

nhn ra chng khi c yu cu.

Thng hiu

Hc sinh hiu cc khi nim c bn ca mn hc v c th

vn dng chng khi chng c th hin theo cc cch tng

t nh cc cch gio vin ging dy hoc theo cc v d

tiu biu v cc khi nim .

11

Vn dng

( mc

thp)

Hc sinh c th hiu c khi nim mt cp cao hn,

to ra c s lin kt logic gia cc khi nim c bn ca

mn hc v c th vn dng chng t chc li cc thng

tin c trnh by ging vi bi ging ca gio vin hoc

sch gio khoa.

Vn dng

( mc

cao)

Hc sinh c th s dng cc khi nim v mn hc, ch

gii quyt cc vn mi, khng ging vi nhng iu

c hc hoc trnh by trong sch gio khoa nhng ph hp

khi c gii quyt vi kin thc v k nng c ging dy

mc nhn thc ny. y l nhng vn ging vi cc

tnh hung hc sinh s gp phi ngoi thc tin cuc sng.

1.2. Phng php dy hc tch cc v tnh cp thit ca i mi phng

php dy hc hin nay

1.2.1. Phng php dy hc tch cc

1.2.1.1. Du hiu c trng ca phng php dy hc tch cc 27

- Dy v hc thng qua t chc cc hot ng hc tp ca hc sinh

Trong D&HTC, ngi hc c cun ht tham gia vo cc hot ng hc tp

do GV t chc v ch o, thng qua , t lc khm ph, tm ti kin thc

khng th ng trng ch vo vic truyn th ca gio vin. Ngi hc c

hot ng, c trc tip quan st, tho lun, lm th nghim, gii quyt vn

, vn dng kin thc vo thc t cuc sng theo kh nng nhn thc, kh

nng sng to ca mi c nhn.

- Dy v hc ch trng rn luyn phng php t hc

D&HTC xem vic rn luyn phng php t hc cho hc sinh khng

12

ch l mt bin php nng cao hiu qu hc tp m cn l mt mc tiu dy

hc. Trong x hi hin i vi s bng n thng tin, s pht trin nh v bo

ca khoa hc, k thut, cng ngh, thi gian trn lp hc khng trang b

cho ngi hc mi tri thc v khng th nhi nht vo u c ngi hc qu

nhiu kin thc. V vy cn phi dy PP hc ngay t bc tiu hc v cng ln

bc hc cao hn th cng phi c ch trng.

Trong PP hc th ct li l PP t hc iu quan trng l phi gip ngi hc

bit cch khai thc, la chn tm kim thng tin bng cch hnh thnh thi

quen t hc, t nghin cu.Khi ngi hc c phng php, thi quen, ch t

hc th s ham hc, thch hc, l iu kin tt khi dy ni lc, kh

nng vn c ca mi c nhn, kt qu hc tp s nng cao. Thi quen t hc

c th hin mi ni, mi lc, hc trn lp, hc nh, hc trong th vin

v hc ngoi thc tin cuc sng, thng qua cc phng tin: ti liu, sch

bo, truyn hnh, phim nh, internet, thc tin, thy c gio v nhng ngi

xung quanh.

- Tng cng hc tp c th, phi hp vi hc tp hp tc

Trong mt lp hc, trnh kin thc, kh nng t duy ca hc sinh

khng ng u v vy khng th p dng cch dy ng lot. Cch dy ny

hn ch kh nng nhn thc ca hc sinh. HS kh gii khng c iu kin

pht trin. HS yu km cng khng c c hi vn ln.

pht huy tnh tch cc ca ngi hc i hi phi c s phn ha v trnh

, cng , tin hon thnh nhim v hc tp. Cn tng cng c th

ho hot ng hc tp theo nhu cu v kh nng ca mi hc sinh. Cc bi

hc c thit k thnh mt chui nhim v ph hp vi kh nng nhn thc

ca tng i tng ngi hc. Nh vy hc tp c th p ng c trnh

ca ngi hc, ph hp vi phong cch hc ca mi c nhn. Qua ngi

hc rn luyn thc t lc, thc trch nhim vi kt qu hc tp ca

mnh.Tuy vy, lp hc l mi trng giao tip thy - tr, tr - tr, to nn mi

13

quan h hp tc gia cc c nhn trong qu trnh chim lnh kin thc.Thng

qua tho lun, tranh lun trong nhm, kin mi c nhn c bc l v c

chia s. HS khng ch c iu kin hc tp vi nhau m cn hc tp ln

nhau.Kin thc m ngi hc thu c l s ng gp ca nhiu ngi. ng

thi qua hc tp hp tc, cc k nng giao tip, k nng thuyt phc, k nng

lng nghe tch cc, thc t chc, tinh thn tng tr c rn luyn v pht

trin.

- Kt hp nh gi ca thy vi t nh gi ca tr

Trong dy - hc, vic nh gi HS khng ch nhm mc ch nhn nh kt

qu thc trng v iu chnh hot ng hc ca tr m cn ng thi nhn

nh kt qu thc trng v iu chnh hot ng dy ca thy.

Trong dy hc th ng, GV gi c quyn nh gi HS. Trong D&HTC, hc

sinh c to iu kin pht trin k nng t nh gi v nh gi ln nhau

iu chnh cch hc. T nh gi v t iu chnh hnh vi, hot ng kp thi

l nng lc rt cn cho s thnh t trong cuc sng m nh trng phi trang

b cho HS. o to nhng con ngi nng ng, sm thch nghi vi i

sng x hi, th vic kim tra, nh gi khng th dng li yu cu ti hin

cc kin thc, lp li cc k nng hc m cn khuyn khch pht trin tr

thng minh, c sng to trong vic gii quyt nhng tnh hung thc t.Thng

qua vic nh gi, hc sinh khng ch c rn luyn k nng xem xt, phn

tch vn m trn c s t iu chnh cch hc, iu chnh hnh vi ph

hp.

1.2.1.2. Cc tiu chun nh gi tnh hiu qu ca phng php dy hc

Cu trc mc ch: Yu cu kt qu c th.

Cu trc ni dung: Ni dung r rng.

Cu trc phng hc: Mi trng thch hp, khng kh lm vic tt.

Cu trc x hi: Giao tip tt.

Cu trc hnh ng: Phng php a dng, luyn tp hiu qu.

14

Cu trc qu trnh: Phn thi gian thc hc nhiu.

1.2.2. Phng php dy hc ha hc i hc - Cao ng v vn pht

trin nng lc nhn thc ca sinh vin

1.2.2.1. nh ngha: Dy hc l s phi hp hot ng ca ngi dy v

ngi hc trong vic lp k hoch, thc hin v nh gi. Dy hc theo hng

gii quyt vn , nh hng hnh ng chim u th 2 , 3 .

1.2.2.2. Cu trc v m ca hot ng hc v cc l thuyt dy hc pht trin

t duy

- S cu trc ca hot ng dy hc

- Cc l thuyt dy hc

- L thuyt nh hng khch th:

Trong mt thi im xc nh, c nhng tri thc chung (khch quan), nh

c th gii thch c th gii. Tri thc c tnh n nh v c th cu trc

c truyn th cho ngi hc. Nhng ngi hc tip thu nhng kin thc

v hiu ging nhau v l s phn nh hin thc khch quan.

Gio vin gip hc sinh tip thu nhng ni dung tri thc khch quan v th

gii vo cu trc t duy ca h.

- L thuyt nh hng ch th:

15

Nhim v ca gio vin l gip hc sinh tng cng s tri nghim v bit

t vn , t c th gip h c th xy dng tri thc cho mnh. Tri thc

khng th lnh hi mt cch th ng nu khng s tr thnh tri thc tr tr.

-L thuyt kin to:

Gio vin to mi trng hc tp v ni dung hc tp phc hp.

Cc hnh thc hc tp: Hc nhm; Hc h tr; Hc tp t iu khin; Hc t

sai lm.

1.2.2.3. Cc thnh phn bin i tm l ca hot ng hc tp.

ng c Cc sn phm bn ngoi

Mc ch Cc hnh ng Cc kt qu bin i tm l

Ch th hc tp

1.2.3. Tnh cp thit phi i mi phng php dy hc ha hc

C th thy tnh nng u vit ca phng php dy hc mi so vi dy hc

c truyn nh sau:

Bng 1.2. Bng so snh PPDH mi vi PPDH c truyn

Dy hc c truyn Cc m hnh dy hc mi

Quan

nim

Hc l qa trnh tip thu

v lnh hi, qua hnh

thnh kin thc, k nng,

t tng, tnh cm.

Hc l qa trnh kin to; hc sinh tm

ti, khm ph, pht hin, luyn tp,

khai thc v x l thng tin, t hnh

thnh hiu bit, nng lc v phm

cht.

Bn

cht

Truyn th tri thc,

truyn th v chng minh

chn l ca gio vin.

T chc hot ng nhn thc cho hc

sinh.

Dy hc sinh cch tm ra chn l.

Mc Ch trng cung cp tri Ch trng hnh thnh cc nng lc

16

tiu thc, k nng, k xo. Hc

i ph vi thi c. Sau

khi thi xong nhng iu

hc thng b b qun

hoc t dng n.

(sng to, hp tc,)

dy phng php v k thut lao ng

khoa hc, dy cch hc. Hc p

ng nhng yu cu ca cuc sng hin

ti v tng lai. Nhng iu hc

cn thit, b ch cho bn thn hc sinh

v cho s pht trin x hi.

Ni

dung

T sch gio khoa + gio

vin

T nhiu ngun khc nhau: SGK, GV,

cc ti liu khoa hc ph hp, th

nghim, bo tng, thc t: gn vi:

- Vn hiu bit, kinh nghim v nhu

cu ca SV.

- Tnh hung thc t, bi cnh v mi

trng a phng

- Nhng vn hc sinh quan tm.

Phng

php

Cc phng php din

ging, truyn th kin

thc mt chiu.

Cc phng php tm ti, iu tra, gii

quyt vn ; dy hc tng tc.

Hnh

thc t

chc

C nh: Gii hn trong 4

bc tng ca lp

hc,gio vin i din

vi c lp.

C ng, linh hot: Hc lp,

phng th nghim, hin trng, trong

thc t, hc c nhn, hc i bn,

hc theo c nhm, c lp i din vi

gio vin.

1.2.4. p dng CNTT trong dy hc nhm tch cc ha v tng cng nhn

thc ca SV

Cng ngh thng tin (CNTT) m ra trin vng to ln trong vic i

mi cc phng php v hnh thc dy hc. Nhng phng php dy hc

17

theo cch tip cn kin to, phng php dy hc theo d n, dy hc pht

hin v gii quyt vn cng c nhiu iu kin ng dng rng ri. Cc

hnh thc dy hc nh dy hc ng lot, dy theo nhm, dy c nhn cng

c nhng i mi trong mi trng cng ngh thng tin v truyn thng.

Chng hn, c nhn lm vic t lc vi my tnh, vi Internet, dy hc theo

hnh thc lp hc phn tn qua mng, dy hc qua cu truyn hnh. Nu trc

kia ngi ta nhn mnh ti phng php dy sao cho hc sinh nh lu, d

hiu, th nay phi t trng tm l hnh thnh v pht trin cho hc sinh cc

phng php hc ch ng. Nu trc kia ngi ta thng quan tm nhiu

n kh nng ghi nh kin thc v thc hnh k nng vn dng, th nay ch

trng c bit n pht trin nng lc sng to ca hc sinh. Nh vy, vic

chuyn t ly gio vin lm trung tm sang ly hc sinh lm trung tm s

tr nn d dng hn.

Cng ngh phn mm pht trin mnh, trong cc phn mm gio

dc cng t c nhng thnh tu ng k nh: b Office, Cabri, Crocodile,

SketchPad/Geomaster, ChemOffice, ISISDraw, Lesson Editor/VioLet

SketchPad, Maple/Mathematica, ChemWin,

Do s pht trin ca CNTT m mi ngi u c trong tay nhiu cng

c h tr cho qu trnh dy hc ni chung v phn mm dy hc ni ring.

Nh c s dng cc phn mm dy hc ny m hc sinh trung bnh, thm ch

hc sinh trung bnh yu cng c th hot ng tt trong mi trng hc tp.

Thng qua gio n in t, gio vin cng c nhiu thi gian t cc cu hi

gi m to iu kin cho hc sinh hot ng nhiu hn trong gi hc. Nhng

kh nng mi m v u vit ny ca CNTT nhanh chng lm thay i cch

sng, cch lm vic, cch hc tp, cch t duy v quan trng hn c l cch ra

quyt nh ca con ngi.

18

1.3. c im nhn thc, nguyn tc v mc tiu xy dng chng trnh

ca sinh vin cao ng k thut cng nghip

1.3.1. c im nhn thc ca sinh vin trng cao ng

Sinh vin cao ng v trung hc chuyn nghip ni chung u vo

trng cn thp so vi sinh vin i hc nn nng lc cn nhiu hn ch. c

bit cc em l nhng hc sinh hc lc trung bnh THPT, hiu bit,

nhanh nhy cn rt nhiu thiu st. Tuy nhin do mc yu cu va phi

thu ht sinh vin hc ngh tr thnh nhng k thut vin, cng nhn lnh

ngh cung cp nhn cng lao ng cao cho t nc nn cc trng tch cc

o to ngun nhn lc cht lng m bo yu cu c p ng.

Cc em c kh khn trong nhn thc nh: ni dung hc di, kh v c

bit phi tch cc nghin cu gio trnh, tho lun nhm v vy gio vin phi

t chc, hng dn cc em hot ng sao cho hc l nim say m ca cc em.

Cc em phi tng bc khc phc nhng hn ch v t duy bc cao: so snh,

phn tch, tng hp, nh gi v sng to. Chnh iu m ni dung chng

trnh phi va sc v m bo tnh khoa hc.

1.3.2. Nguyn tc v mc tiu xy dng chng trnh v gio trnh ha i

cng trng cao ng k thut cng nghip tnh Bc Giang

Xy dng ni dung chng trnh theo khung chng trnh ca cc

trng Cao ng K thut cng nghip ca B gio dc v o to, m bo

cc yu cu sau:

m bo tnh khoa hc (c bn, tinh gin, hin i) nhng ni dung

Ha hc i cng nh l thuyt nguyn t, phn t, bng tun hon, l

thuyt iu khin cc phn ng ha hc,

m bo tnh t tng, gio dc thc trch nhim cng dn, thc

bo v mi trng.

19

m bo tnh s phm: Nhng ni dung c a vo chng trnh

Ha hc i cng ph hp vi i tng sinh vin cao ng. C s thng

nht gia ni dung, phng php v phng tin hc tp.

m bo c trng ca b mn Ha hc, va l khoa hc l thuyt, va

l mt khoa hc thc nghim.

1.3.3 Chng trnh o to cao ng

.

Tn hc phn: Ha i cng

S n v hc trnh: 3 (45 tit)

Trnh : Cho sinh vin nm th nht.

Phn b thi gian:

- L thuyt: 33 tit l thuyt + 10 tit luyn tp + 2 tit kim tra.

- Thc hnh: 15 tit thc hnh.

iu kin tin quyt: y l mt hc phn kin thc i cng hc

u kha hc, sau khi hc sinh tt nghip trung hc ph thng v

trng tuyn vo trng.

Mc tiu ca hc phn: Gip cho sinh vin nm th nht c kin

thc, k nng v Ha hc i cng ni ring v mc t duy cao hn

v khoa hc t nhin ni chung. L c s gii thch v vn dng vo

cc vn ca sn xut cng nghip v i sng.

Nhim v ca sinh vin:

- Ln lp nghe ging, trao i, tho lun theo nhm.

- Chun b bi tp v nghin cu bi nh.

- Hon thnh y cc bi kim tra, bi thc hnh.

Ni dung chi tit hc phn

20

TT

Ni dung Phn b thi gian

Ghi

ch

LT BT KT Tng

1 Chng 1: Cu to nguyn t

1.1. Thnh phn nguyn t

1.2. Thuyt lng t planck

1.3. H thc tng i Einstein

1.4. Orbitan nguyn t - hnh dng

cc AO nguyn t

1.5. Nguyn t nhiu electron -

s phn b electron trong nguyn

t 1.6. Cu to ht nhn nguyn t

- ng v

3

1

1

1

1

1

0 4

2 Chng 2: Bng tun hon

2.1 nh lut tun hon

2.2 Bng tun hon cc nguyn t

2.3 Cu to bng tun hon

2.4 S bin i tun hon tnh cht

cc nguyn t

2.5 S oxi ho

2.6 Hp cht vi hydro v oxi

2.7 Quan h gia cu hnh e v v tr

ca nguyn t trong bng tun hon.

3

1

1

1

1

1

0 4

3 Chng 3. Cu to phn t v

lin kt ha hc

3.1 Mt s khi nim

3.2. Cc loi lin kt ha hc

3

1

2

0

0 3

21

3.3. Cc thuyt lai ha theo VB,

thuyt orbital phn t (MO).

4

5

Chng 4. Trng thi tp hp ca

vt cht

4.1. Trng thi kh: phng trnh

trng thi kh l tng v kh thc.

4.2. Trng thi lng.

4.3. Trng thi rn

4.4. Trng thi Plasma

Chng 5. Nhit ng hc

5.1. Mt s khi nim c bn.

5.2. Nguyn l th nht ca nhit

ng hc.

5.3 Entanpi (H).

5.4 Quan h gia U v H

5.5 Nhit ha hc

5.1 Hiu ng nhit ca phn ng. Sinh

nhit (Hs) v thiu nhit (H0C)

5.2 nh lut Hess v h qu.

5.6. S ph thuc ca nhit phn

ng vo nhit .

8

1

1

1

1

1

1

1

1

3

1

1

1

1

1

12

6.1 Nguyn l II ca nhit ng hc.

6.2 Th ng p v chiu t din

bin ca qu trnh ha hc.

6 Chng 6. Cn bng ha hc

7.1. Phn ng mt chiu v phn

ng thun nghch.

3

1

1 0 4

22

7.2. Trng thi cn bng.

7.3. Phng trnh ng ap Vant

hoff.

7.4. S chuyn dch cn bng.

Nguyn l Le Chatelier.

1

1

7 Chng 7. ng ha hc

8.1 Mt s khi nim chung.

8.2 Cc yu t nh hng ln tc

phn ng ha hc.

8.3 Cht xc tc.

8.4 Phng trnh ng hc ca

cc phn ng ha hc

2

1

1

0 0 2

8 Chng 8. Dung dch v dung

dch in li

9.1. Khi nim dung dch.

9.2. Tnh cht ca dung dch.

9.3. Thuyt in ly.

9.4. Cn bng trong dung dch

ca cht in ly yu.

9.5. Trng thi ca cht in ly

mnh trong dung dch.

9.6. Thuyt axit- baz.

4

1

1

1

1

2 0 6

9 Chng 9. Cc qu trnh in ha

10.1. Nguyn tc bin ha nng

thnh in nng.

10.2. Sut in ng ca pin.

10.3. Th in cc.

4

1

1

1

2 1 7

23

10.4. Chiu v trng thi cn

bng ca phn ng oxi ha kh.

10.5. S in phn.

1

10 Tng 33 10 2 45

Hc phn thc hnh ha i cng I 18

Bui Ni dung

1 Ni quy phng TNo

2 Bi 1. Tc phn ng v cn bng ha hc

3 Bi 2. Dung dch v dung dch ion ha

4 Bi 3. Cn bng ha hc

5 Bi 4. Mt s qu trnh in ha hc

Ti liu hc tp (xem phn mc lc)

Tiu chun nh gi sinh vin:

- D lp t nht 80% s tit ca hc phn.

- Bi kim tra gia k phi t t 5 tr ln sinh vin mi c d thi hc phn

Thang im 10/10

Bi tp ha hc

Bi tp ha hc l mt trong nhng phng tin hiu nghim nht

dy sinh vin vn dng cc kin thc hc vo thc t cuc sng, sn

xut v nghin cu khoa hc. Kin thc s nh lu nu c vn dng thng

xuyn.

Bi tp ha hc s rn luyn cho SV k nng t duy su sc. Ch c t

duy v vn dng thc t th SV mi hng th v hc tp hiu qu.

24

Tiu kt chng 1:

Chng ny tc gi lm r c s l thuyt hot ng nhn thc v t

duy, pht trin t duy cho SV Cao ng. Cc phng php dy hc tch cc

v tnh cp thit phi i mi PPDH. c im nhn thc v nguyn tc xy

dng chng trnh ca SV trng C - KTCN - BG. T hiu bit v nhn

thc, t duy v cc PPDH tch cc s xy dng thnh cng ni dung v bin

php dy hc ph hp cho SV - C.

25

Chng 2: XY DNG NI DUNG V MT S BIN PHP NHM

TNG CNG NNG LC NHN THC CA SINH VIN TRONG

DY HC HA HC I CNG TRNG C KTCN- BG

2.1. Xy dng ni dung chng trnh ha hc i cng

Xy dng gio trnh ca 3 chng (trong s 9 chng ha hc i

cng cho trng Cao ng K thut cng nghip tnh Bc Giang. c xy

dng vi ni dung c bn ph hp vi nhn thc ca sinh vin Cao ng vi

cc chng (5, 6, 7 trong khung chng trnh) c th:

Nhit ng ha hc

Cn bng ha hc

ng ha hc

2.1.1 Chng I: NHIT NG HA HC 7 , 9 , 12

Nhit ng hc ha hc nghin cu cc quy lut chuyn bin gia ha

nng v cc dng nng lng khc, cc iu kin bn vng ca h ha hc v

nhng quy lut thay i ca chng h t c trng thi cn bng, t

c th iu khin qu trnh ha hc theo mun.

2.1.1.1 Mt s khi nim c bn

- H nhit ng

H nhit ng l mt vt th hay mt nhm vt th m ta kho st, cch

bit vi mi trng xung quanh bng b mt thc s hay tng tng.

Trong mt h xc nh, ngi ta thng xt n hai yu t: lng vt cht v

cc dng nng lng d tr trong lng vt cht .

Ngi ta phn bit:

- H h (hay h m)

H m l h c th trao i cht v nng lng vi mi trng xung quanh.

- H kn (hay h ng)

26

H kn l h khng trao i cht m ch c s trao i nng lng vi mi

trng xung quanh.

- H c lp

H c lp l h khng trao i c cht v nng lng vi mi trng xung

quanh.

- H ng nht

H ng nht l h m cc tnh cht cn xem xt u ging nhau vi mi

trng xung quanh.

- Trng thi

Trng thi ca mt h l ton b nhng tnh cht l ho ca h. Trng thi ca

h c c trng bng cc thng s trng thi P, V, T, n. Cc thng s ny

lin h vi nhau bng cng thc PV = nRT.

Cc thng s trng thi c chia thnh hai loi

Thng s trng thi khuch : t l vi lng cht - V d: th tch, khi

lng.

Thng s trng thi cng : khng t l vi lng cht.

V d: nhit , p sut, nng

- Hm trng thi

Mt i lng c gi l hm trng thi ca h nu bin thin ca i lng

ch ph thuc vo trng thi u v trng thi cui ca h, khng ph

thuc vo cch tin hnh.

V d: Ni nng l mt hm trng thi, nhng nhit v cng khng phi l

hm trng thi.

2.1.1.2. Nguyn l th nht ca nhit ng hc

- Ni nng ca h (U)

L tng nng lng d tr ca h bao gm nng lng ca mi dng

chuyn ng v tng tc ca lng vt cht c trong h nh nng lng

chuyn ng tnh tin, chuyn ng quay ca phn t, nng lng dao ng

27

ca nguyn t, phn t, nng lng chuyn ng ca e trong nguyn t v

phn t, nng lng lin kt ho hc, nng lng ht nhn. Ni nng l hm

trng thi (ph thuc trng thi u v cui), vi phn dU ca n l vi phn

ton phn.

- Nguyn l th nht ca nhit ng hc

L tin rt ra t nhng kinh nghim thc tin ca con ngi.

Ni dung

Nguyn l ny c th pht biu theo nhiu cch

Cch 1: Nng lng khng th t sinh ra cng khng t mt i, n chuyn t

dng ny sang dng khc theo nhng t l tng ng nghim ngt.

Cch 2: Khng th c ng c vnh cu loi mt, l ng c c kh nng lin

tc sinh cng m khng cn cung cp nng lng tng ng.

Cch 3: Ni nng ca mt h c lp c bo ton

Biu thc ton hc ca nguyn l I khi cung cp mt lng nhit Q h

chuyn t trng thi mt sang trng thi hai th lng nhit ny bin i ni

nng ca h t U1 sang U2 v hon thnh mt cng A chng li cc lc bn

ngoi.

U A Q (U = U2 U1)

2

1

A PdV

A dn n : Cng chng li p sut mi trng

Sau y ta xt kh nng sinh cng ca h:

- Trong h c lp, h khng nhn nhit (q = 0), khng sinh cng (A = 0) th

U = 0. Vy trong h c lp, ni nng ca h c bo ton

- Trong trng hp h khng nhn nhit (q = 0) li sinh cng (A > 0), khi

ta c: A + U = 0 => A = -U > 0. Ngha l: (U2 U1) > 0 U1 > U2: ni

nng ca h phi gim.

28

- Trong cc phn ng ho hc, thng thng cng A l cng dn n, chng

li p sut bn ngoi.

A = -P (V2 V1) = -PV Vy trong qu trnh ng tch: V = 0 A = 0

Do : Qv = U

- Entanpi (H)

a s cc phn ng ho hc xy ra p sut khng i (v d: p sut

kh quyn) th biu thc v lng nhit m h hp ph Qp.

Qp = U + PV = (U2 U1) + P (V2 V1)

= (U2 + PV2) - (U1 + PV1)

t: H = U + PV Qp = H2 H1 = H H = U + PV

i lng H c gi l entanpi ca h. Do U, P, V l hm trng thi nn H

cng l hm trng thi, c trng cho trng thi ca h.

- Kt lun: lng nhit to ra hay thu vo trong qu trnh ng p bng

bin thin entanpi ca h.

V d: 1 mol nc nng chy OoC, 1atm, hp th mt nhit lng bng

6019,2J. Th tch mol ca nc v ca nc lng bng 0,0196 v 0,018 lt.

Tnh H v U vi qu trnh ny.

Bi gii:

V Qp = H nn H = 6019,2J

tnh U ta vn dng cng thc H = U + ( . )PV

2 1( . ) . .( )PV P V P V V U H P V = 6019,2-(-1,63.10-2

) = 6019,2J

- Quan h gia U v H

Ta c: Qv = U v Qp = H = U + PV

- i vi nhng qu trnh ho hc ch c cht rn v cht lng tham gia

th i lng V c gi tr khng ng k. Do khi qu trnh c thc hin

p sut thp th PV rt nh: H U

29

- i vi nhng qu trnh c cht phn ng hay sn phm phn ng

th kh th U v H c th khc nhau. Tht vy, i vi kh gn l tng ta

c: PV = nRT PV = nRT

H = U + nRT

Khi n = 0 U = H n 0 U H

V d: 25oC v 1atm s hnh thnh 1mol CO t graphit v oxi c

H = -110,418J. Xc nh U nu 1mol graphit c th tch bng 0,0053 lt.

Bi gii:

T phn ng: Cr + 1

2O2 COk

1 11

2 2n

Mt khc bin thin th tch ca h rt ln ( 22,42

V )nn s gim th tch

ca graphit l khng ng k c th b qua.

H = U + nRT -110,418 = U + 1

2.8,314.298 U = -1349,2J

2.1.1.3. Nhit ha hc

Nhit ho hc l mt lnh vc ca ho hc nghin cu v s bin i

nhit lin quan n cc phn ng ho hc.

Trong phn ng ho hc, v tng nng lng ca cc cht tham gia v cc

cht to thnh khng bng nhau, ngha l c s bin i nng lng. S bin

i nng lng (to ra hay hp th) c th hin di dng nhit nng,

quang nng hay in nng, trong nhit nng ng vai tr quan trng nht.

- Hiu ng nhit ca phn ng

Hiu ng nhit ca mt phn ng ho hc l lng nhit to ra hay thu

vo khi mt mol cht tham gia vo phn ng (hay mt mol sn phm c to

thnh). Lng nhit to ra hay thu vo bng s tng hay gim entanpi ca h.

- n v o Kcal/mol ; KJ/mol

- Qui c - Phn ng to nhit: Q> 0

- Phn ng thu nhit: Q < 0

30

Du ca nhit ng hc khc du ca nhit ho hc.

* Ch : T cc biu thc ca nguyn l I v quy c tri du ca nhit

ng hc vi nhit ho hc, ta c:

Qp = -H; Qv = - U

Vy: nhng phn ng to nhit ra mi trng xung quanh ngha l lm

nng mi trng xung quanh gi l phn ng to nhit. Trong trng hp ny

h phn ng mt nhit nn: H < 0.

V d: Cc phn ng t chy

- Nhng phn ng ly nhit ca mi trng xung quanh, ngha l lm

lnh mi trng xung quanh gi l phn ng thu nhit H > 0

V d: Phn ng nhit phn CaCO3

* Phng trnh ho hc c km theo hiu ng nhit gi l phng trnh

nhit ho hc. Ngi ta s dng i lng hiu ng nhit tiu chun Ho,

l hiu ng nhit c xc nh iu kin chun 25oC v 1atm. Trong

phng trnh nhit ho hc thng ghi c trng thi ca cc cht trong phn

ng.

V d: C(th.ch) + O2(k) CO2 (k); H0 = - 94,052 (kcal/mol)

- Sinh nhit (nhit to thnh) (H0s)

Sinh nhit hay nhit to thnh ca mt hp cht l hiu ng nhit ca phn

ng to thnh mt mol hp cht t cc n cht iu kin chun.

V d: H2(k) + 1/2O2 (k) H2O (k); H0s(H2O) (k) = -57,8 (kcal/mol)

* Ch : Sinh nhit ca cc n cht bn iu kin chun bng 0

V d: Khi cho 1mol ru metylic chy 298K v th tch c nh theo

phn ng:3 ( ) 2( ) 2( ) 2 ( )

32

2 l k k lCH OH O CO H O gii phng ra mt lng nhit l

726,55kJ. a)Tnh H ca phn ng.

b) Tnh sinh nhit tiu chun ca 3 ( )lCH OH Bit sinh nhit tiu chun ca H2O

v CO2 tng ng bng 285,58kJ/mol v -393,51kJ/mol.

31

c) Nhit bay hi ca 3 ( )lCH OH l 34,89kJ/mol. Tnh sinh nhit chun ca

3 ( )kCH OH

Bi gii:

a) H = U + nRT = -726,55+ (1-3/2).298.8,314.10-3 = -727,79kJ/mol

b) 2 2 2 3

32

2

o o o o

pu H O CO O CH OHH H H H H

3 2 22o o o oCH OH H O CO puH H H H

= 2.(-285,85) + (-393,51) + 727,79 = -237,42kJ/mol

c) 3 3

3 3

k l

k l

o o

hh CH OH CH OH

o o

CH OH hh CH OH

H H H

H H H

= -237,42 + 34,89 = -202,53kJ

- Thiu nhit (nhit t chy) (Hoc)

Thiu nhit ca mt cht l hiu ng nhit ca phn ng t chy mt

mol cht bng oxi va to thnh oxit bn iu kin chun.

V d: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O; Ho

298 (CH4) = - 212,8 (kcal/mol)

* Ch : i vi cc nguyn t, thiu nhit ca mt nguyn t chnh l

sinh nhit ca oxit bn ca n.

V d: C(th.chi) + O2(k) CO2(k) H0

298 = -94,052 (kcal/mol)

H0298- Sinh nhit ca CO2 = H0298 - Thiu nhit ca C

- Nhit phn hu (H0 ph

Nhit phn hu ca mt hp cht l hiu ng nhit ca phn ng phn hu

mt mol hp cht thnh cc n cht bn iu kin chun.

- Nhit chuyn pha

Qu trnh chuyn pha l qu trnh trong mt cht chuyn t trng

thi tp hp ny sang mt trng thi tp hp khc.

V d: H2O(r) H2O(l) H = 44,0 J/mol

32

V d 2: Bit: 2 ( )

2 ( )

0 285,8 /

241,8 /

l

k

H O

o

H O

H kJ mol

H kJ mol

Xc nh H ha hi ca nc?

Gii:Ta c s : 2( ) 2( )

1

2k kH O 2 ( )lH O

T s ny p dng nh lut Hess: 2 ( )kH O

2 2 2( ) ( ) ( )

o o o

H O bh H O k H O lH H H = 241,8-(-285,8) = 44 kJ/mol.

- Nhit phn li: Nhit phn li ca mt cht l nng lng cn thit phn

hy 1 mol cht thnh cc nguyn t th kh.V d: H2(k) 2H(k) H =

435,9kJ/mol

V d 2: Tnh nhit phn li ca CH4 qua cc i lng sau:

4

2

298,

.

.

75,3 /

435,9 /

719,6 /

o

CH

pl H

th C

H kJ mol

H kJ mol

H kJ mol

Gii: ta c th lp s : 298, 4( ) 2( ) 4( )o

CHH

r k kC H CH

.th CH 2.2 pl HH 4.phl CHH = 4 C HE

C(k) + 4H(k)

4.phl CHH = 4 C HE = .th CH + 2.2 pl HH - 4

o

CHH

=719,6 + 2.435,9 (- 75,3) = 1666,7kJ/mol

=1666,7 : 4 = 416,6 kJ/mol.

- Nng lng mng li tinh th ion

Phn ln cc cht rn c cu to tinh th. Trong tinh th c cc phn t

cu trc (nguyn t, phn t, ion) lin kt vi nhau. mnh ca cc lin kt

ny c c trng bng nng lng mng li tinh th, k hiu Utt.

Nng lng mng li tinh th ca mt cht l lng nhit cn thit

chuyn mt mol cht t trng thi tinh th thnh cc phn t cu trc

th kh.

33

V d: Xc nh nng lng mng li (Utt) ca tinh th NaCl.

Sinh nhit ca NaCl: 410,8 /oNaClH kJ mol

Nhit thng hoa ca Na: , 108,7 /th NaH kJ mol

Nhit phn li ca clo: 2

244,3 /plClH kJ mol

Nng lng ion ha ca Na: , 502 /ion NaH kJ mol

i lc vi electron ca clo, , 370,2 /al ClH kJ mol

Gii: Nng lng mng li c th hin trn gin gi l

chu trnh Born-Haber:

Na(r) + 1/2Cl2(k) oNaClH NaCl(tt)

,th NaH 2,

1

2pl ClH

Na(k) Cl(k) Utt

,ion NaH . ,a l ClH

Na+ + Cl

-

p dng nh lut hess ta c: 2, , , ,

1

2

o

tt NaCl th Na pl Cl ion Na al NaU H H H H H

= -(-410,8)+ 108,7 +1

2.244,3 +502 +(-370,2) = 773,45kJ/mol

- Nhit hirat ha ca cc ion

Thc nghim cho thy qu trnh ha tan cng km theo hiu ng nhit, gi l

nhit ha tan. Thc nghim cho thy rng, khi ha tan cc hp cht ion, trong

dung dch tn ti cc ion. Nh vy trong qu trnh ha tan xy ra s ph v

mng li tinh th ca cht tan. Qu trnh ny i hi cung cp mt nng

lng kh ln. v d NaCl l 774,0kJ/mol.

- nh lut Hess

Nh bc hc Nga G. Hess (1802-1850) a ra c nh lut Hess

nh sau: Hiu ng nhit ca qu trnh ho hc ch ph thuc vo bn cht

34

v trng thi ca cc cht u v cc sn phm ch khng ph thuc vo cch

thc hin phn ng. V d:

(trng thi u) A + B H1 E + F (trng thi cui)

H1 H3

C + D

H1 = H2+ H3

- H qu: Hp = Hc (c) - Hc (sp)

Hp = Hs(sp) - Hs (c)

Hp = Hlk (c) - Hlk (sp)

- Hiu ng nhit ca mt qu trnh vng bng khng.

- Cch tnh hiu ng nhit

Phng php tnh hiu ng nhit ca phn ng ha hc:

Phng php thc nghim:

Trong phng th nghim ngi ta tnh hiu ng nhit ca phn ng bng mt

dng c gi l nhit lng k.

Nhit lng k c b tr sao cho khng c s trao i nhit vi mi trng

xung quanh. N gm mt thng ln ng nc trong nhng ngp mt bom

nhit lng k, l ni thc hin phn ng ha hc. trong thng cn t mt

nhit k o s thay i ca nc v mt que khy duy tr s cn bng

nhit trong c h.

Phn ng c thc hin trong bom nhit lng k. Nhit lng gii phng ra

c nc hp th, lm tng nhit ca nhit lng k t T1 n T2

Theo nh lut bo ton nng lng ta c:

2 1( )

/

mH C T T C T

M

H C TM m

VD. Cho 1,25g axit benzoic C7H6O2, c t trong bom nhit lng k cha

oxi d. Nhit dung ca nhit lng k l 10133,6J/K. Vic t c

35

khi mo c tia la in. Sau khi t xong nhit ca nhit lng

k tng thm 3,2560C so vi nhit ban ban u. B qua nhit ca

qu trnh khi mo.

Gii: C7H6O2 + 15

2O2 7CO2 + 3H2O

H - /C TM m = -10133,6 . 3,256.122/1,25.10-3

= -3225kJ/mol

Phng trnh xc nh gin tip. nh lut Hess:

Da vo nh Hess, ngi ta c th xc nh H ca mt qu trnh cho

no bng 2 cch:

1. Xc nh H ca mt phn ng no khi bit H ca cc cht.

2. Xc nh H ca mt phn ng thng qua cc giai on trung gian.

VD: Xc nh H ca phn ng.

2S(r) + 3O2 2SO3 (1) 1H ?

Bit: S(r) + O2 SO2 (2) 2H = -1242,6kJ/mol

SO2(k) + 1

2O2 SO3 (3) 3H = -410,8kJ/mol

Gii: Ta c s sau:

2S(r) + 3O2 1H 2 SO3

+ O2 2H +1

2O2 3H

2SO2(k)

- S ph thuc hiu ng nhit vo nhit . nh lut Kirchoff

Trong trng hp tng qut phn ng ha hc c th biu din bng PT:

aA + bB cC + d D

A,B l cc cht u; C,D l sn phm.

Theo nguyn l I ca nhit ng lc hc:

Hp = H (sp) - H (c) = cHC + dHD (aHA + bHB)

Ly o hm H theo T ta c:

36

( / ) ( / ) ( / ) ( / ) ( / )p C p D p A p B pH T c H T d H T a H T b H T

V ( / ) pH T C nn: . . . .( / ) ( )p p C p D p A p B pH T cC dC aC bC C

Hay: pd H C dT

Ly tch phn biu thc ny ta c: 2 2

1 1

T T

p

T T

d H C dT

2TH -

1TH =

2

1

T

p

T

C dT = pC (T2 - T1)

Nu T1 v T2 khng khc nhau nhiu lm th gi thit nhit dung ca cht

khng ph thuc nhit . Lc : 2 1 2 1

( )T T pH H C T T

V d: Tnh 473

oH i vi phn ng 2 21

2CO O CO Bit 298oK nhit hnh

thnh chun ca CO v CO2 l -110,5 v -393,5.

3

( ) 26,53 7,7.10p COC T J/Kmol

2

3

( ) 26,78 42,26.10p COC J/Kmol

2

3

( ) 25,52 13,6.10p OC T J/Kmol

Gii: 298( u) 298 ( ) 298 ( )o o o

p ht CO ht COH H H = -393,5 (-110,5) = -283kJ

Da vo nh lut Kirchoff tnh 473

oH p : 473

473 298

298

o o

pH H C dT

Vi 2 2( ) ( ) ( )

1

2p p CO p CO p OC C C C = -12,51+ 27,76.10

-3T

473

oH = -283000 + 473

3

298

( 12,51 27,76.10 )T dT

= -283000 12,51(473-298)+ 3

2 227,76.10 (473 298 )2

= -283320J/mol = -283,32kJ/mol

2.1.1.4. Nguyn l II ca nhit ng hc

37

Nguyn l I khng cho php xc nh chiu hng v gii hn ca qu

trnh. Chnh nguyn l II xc nh nhng qu trnh no trong nhng iu kin

cho c th t din bin v din bin ti gii hn no.

- Ni dung

C th pht biu nhiu cch:

Cch 1: Nhit khng th t truyn t vt lnh sang vt nng hn.

Cch 2: Cng c th chuyn hon ton thnh nhit, cn nhit khng chuyn

hon ton thnh cng.

- Entropi

Khi nim: Xt 2 kh l tng A v B khng tng tc nhau, hai ngn

ca bnh kn. Khi ct mng ngn, A v B s khuch tn t nhin vo nhau cho

n khi trn u nhau, qu trnh ny khng km theo hiu ng nng lng

no v y l kh l tng.

(trng thi u) (trng thi cui)

Ta thy s phn b cc phn t trng thi ban u c trt t cao hn trng

thi cui hay trng thi cui c hn n cao hn. Nh vy, trong iu kin

nng lng khng i, h c khuynh hng chuyn t trng thi c hn

n thp sang trng thi c hn n cao hn.

V mt ton hc, trng thi c hn n cao c xc sut tn ti ln hn,

c gi l xc sut nhit ng ca trng thi hay xc sut trng thi, k hiu

W.

V xc sut trng thi ca mt trng thi v m c tr s rt ln, kh tnh

ton nn ngi ta dng i lng entropi, k hiu S.

S = RlnW R: hng s kh l tng.

A

B

AB

BA

38

Trong iu kin nng lng ca h khng i, s xy ra qu trnh chuyn h

t trng thi c xc sut nh (W1) sang trng thi c xc sut ln hn (W2):

S1 = RlnW1 S = S2 S1 = Rln W2

S2 = RlnW2 W1

W2 > W1 S2 > S1

Do h c khuynh hng chuyn cht t trng thi c entropi nh sang

trng thi c entropi ln hn. S = S2 S1 > 0

Vy entropi l mt hm trng thi, c trng cho mc hn n ca h. H

s t trng thi bn nht khi entropi cc i.

Biu thc ton hc ca nguyn l II

S Q

T

Biu thc vi phn Q

dST

Q o hm ring nhit lng trao i

T nhit tuyt i

S entropi

Du = ng vi qu trnh thun nghch 2

2 1

1

QS S S

T

Du > ng vi qu trnh bt thun nghch 2

1

QS

T

Entropi l thc o thun nghch hay khng thun nghch ca qu trnh.

Entropi c tnh cht cng tnh 1 2

1

....n

nS S S

Khi nghin cu entropi ca cc cht, ngi ta thy Skh > Slng > Srn

- Trong h c lp, Q = 0 => S 0

S = 0: qu trnh thun nghch

S > 0: qu trnh khng thun nghch, S tng. Nh vy trong h c lp, nhng

qu trnh t din bin l nhng qu trnh c km theo s tng S.

39

- Bin thin entropi theo nhit

Trong qu trnh ng tch: lng nhit cung cp cho h l

2

1

T

v v

T

Q C dT do 2

1

/ /

T

v

T

S Q T C dT T

Khi Cv khng ph thuc nhit 2 1ln /vS C T T

-Trong qu trnh ng p: Lng nhit cung cp cho h l 2

1

T

p p

T

Q C dT

Do 2

1

2 1/ ln /

T

p p

T

S Q T C dT C T T

V d: 298

oS ca nc l 69,9 J/mol.K. Nhit dung mol ng p ca nc l

75,3 J/mol.K. Xc nh entropi tuyt i ca nc 0oC.

Gii: 0298 273 273 298

oS S S

273 298 273 298

o oS S S

298

273 298

273

/ .ln(298 / 273)p pS C dT T C = 6,4J/mol.K

273 69,9 6,4 63,5oS J/mol.K

- Bin thin entropi trong cc qu trnh chuyn pha

Mi qu trnh chuyn pha u c mt nhit , qu trnh l thun

nghch.

V d: 0oC qu trnh nng chy v ng c ca nc xy ra l thun

nghch khi P= 101325 Pa, ngha l xy ra 2 qu trnh: 2 ( ) 2 ( )l rH O H O

Bin thin entropi ca qu trnh chuyn pha nhit ny bng:

/cp cpS H T

V d: Qu trnh chuyn dng th hnh t Sthoi sang Sn t l thun nghch

95,40C. Nhit chuyn pha ca lu hunh nhit ny l 3,0 kJ/mol. Xc

nh bin thin entropi ca qu trnh ny.

St Stp = /cpH T = 3000 : (273+ 95,4) = 8,14 J/mol.K

40

- Bin thin entropi ca cc phn ng ha hc

Cc phn ng ha hc c biu din bng s sau:

Cht phn ng sn phm

Do : 2 1 sp cdS S S S S

iu kin tiu chun: 298, 298,o o o

sp cdS S S

V d: Tnh bin thin entropi ca phn ng:

3( ) ( ) 2( )r r kCaCO CaO CO

Bit 298( / . )oS J mol K 92,7 39,7 213,6

Gii: oS 213,6 + 39,7 92,7 = 160,6 J/mol.K

V oS > 0. Phn ng l t din bin

2.1.1.5. Th ng p v chiu t din bin ca cc qu trnh ha hc

- Tc ng ca yu t entanpi v entropi ln chiu hng ca qu trnh

- Qu trnh d xy ra khi H < 0, ngha l khi nng lng ca h gim,

cc tiu phn sp xp trt t hn, h tr nn bn hn.

- Qu trnh xy ra khi S > 0, ngha l h c khuynh hng chuyn t

trng thi c hn n thp sang trng thi c hn n cao. l hai qu

trnh t nhin tc ng ng thi ln qu trnh ho hc nhng ngc nhau v

trong mi qu trnh lun lun c s tranh ginh gia hai yu t , yu t no

mnh hn s quyt nh chiu ca qu trnh.

- Th ng p - ng nhit (Nng lng t do Gibbs)

Gibbs (nh vt l ngi M (1839-1903) kt hp c hai yu t

trong mt hm trng thi gi l th ng p - ng nhit G (gi tt l th ng

p) hay cn gi l nng lng t do Gibbs: G = H TS

Tng t ni nng, entanpi v entropi, th ng p G cng l mt hm trng

thi. G = H - TS

41

- Khi S = 0, ngha l i vi qu trnh trong khng c s thay i

mc hn n, hay s thay i l khng ng k => qu trnh ch chu nh

hng ca yu t entanpi.

=> qu trnh s t din bin khi H < 0 => G = H => G < 0.

- Khi H = 0 ngha l i vi nhng qu trnh khng c s hp th hay

gii phng nng lng (v d qu trnh khuch tn cc kh), ch c yu t

entropi nh hng n chiu hng din bin ca qu trnh.

=> qu trnh s t din bin khi S > 0, v H = 0 => G = -TS => G < 0.

- Khi H < 0, S > 0: c hai yu t entropi v entanpi u thun li cho

s din bin ca qu trnh: G = H - TS => G < 0.

- Khi H > 0, S < 0: c hai yu t entropi v entanpi u khng thun

li cho s din bin ca qu trnh. Qu trnh khng th t xy ra c.

Do G = H - TS => G > 0.

- Khi H < 0, S < 0: qu trnh c thc y bi yu t entanpi nhng

b cn tr bi yu t entropi.

Trong trng hp ny, qu trnh ch c th t din bin khi yu t entropi

mnh hn yu t entanpi, hay |H| > |TS|,

ngha l G = H - TS => G < 0.

- Khi H > 0, S > 0: qu trnh s t din bin nu yu t entropi mnh

hn yu t entanpi hay |TS| > || => G = H - TS => G < 0.

Tm li, tiu chun xt qu trnh c th t din bin hay khng l:

G < 0 hay H - TS < 0 => H < TS: qu trnh t din bin

G > 0 hay H - TS > 0 => H > TS: qu trnh khng th t xy ra

G = 0 => G = TS = 0 => H = TS: qu trnh t cn bng

- Cch tnh bin thin th ng p ca qu trnh

Tnh H v S ca qu trnh, sau tnh G = H - TS

Da vo th ng p hnh thnh chun G0 ca cc cht.

42

Th ng p hnh thnh chun G0 ca mt cht l bin thin th ng p ca

qu trnh to thnh mt mol cht t cc n cht bn iu kin chun.

V G l hm trng thi nn G0 ca phn ng ho hc bng tng bin thin

th ng p ca cc sn phm tr i tng bin thin th ng p ca cc cht

u (km theo h s t lng). G0p = G0

sp - G0c

* Ch : G0 ca n cht trng thi bn vng bng 0

V d: 3( ) ( ) 2( )r r kCaCO CaO CO

Bit 298oH (kJ/mol) -1207 -635,5 -393,2

0298S (J/mol.K) 92,7 39,7 213,6

Xc nh chiu ca phn ng 2980K. Xc nh nhit CaCO3 bt

u phn hy.

Gii: Gi s phn ng xy ra theo chiu t tri sang phi, lc :

0 0 0

298 298 298G H T S

Vi 0 0298 298, 298,sp cdH H H

= -635,5 + (-393,2)- (-1207) = 178,3 kJ/mol

0 0

298 298, 298,sp cdS S S = 213,6 + 39,7 92,7 = 160,6 J/mol.K

0 3

298 178,3.10 298.160,6G J/mol = 130,441 kJ/mol > 0

Vy phn ng xy ra theo chiu nghch

iu kin P xy ra theo chiu thun: 0G

0H T S /T H S thay s: T> 178300/160,6 =1110,2

C th tnh G0 p nh sau:

Tnh hng s cn bng Kc hay Kp ca phn ng ri tnh Go

Gp = G0 + RTlnKc

Gp = G0 + RTlnKp

Ti trng thi cn bng: G = 0 => G0 = -RTlnKc

hoc G0 = -RTlnKp

43

1.1.1.6. Phng php gii bi tp chng I 8 , 17

I.1. t chy mt mol benzen lng 25oC, 1atm to ra kh CO2, v

nc(l) to ra mt nhit lng bng 3267kJ. Xc nh nhit hnh thnh

ca benzen lng iu kin cho v nhit v p sut, bit rng

nhit hnh thnh chun ca CO2 nc(l) tng ng bng -393,5 v -

285,8kJ/mol.

Bi gii:

S t chy 1 mol benzen theo phng trnh phn ng

6 6 2 2 2

7( ) ( ) 6 3 ( )

2 C H l O k CO H O l H0p = -3267kJ

p dng nh lut Hess ta c:

Hop =2 2 2 6 6

76

2

o o o o

htCO ht H O htO htC HH H H H

6 649 /ohtC HH kJ mol

I.2. Trn 50ml dung dch HCl 0,2M vi 50ml dung dch NaOH 0,2M trong

mt nhit lng k, nhit tng t 22,20C ln 23,5oC. Xc nh nhit trung

ha theo phn ng 3 22

H O OH H O . Cho bit t trng ca dung

dch long l 1g/ml v nhit dung ca nc l 4,18J/g.K

Bi gii:

Th tch dung dch sau khi trn l 50+50 = 100ml do khi lng

bng100g.

Bin thin nhit gn vi phn ng trung ha l: 23,5 22,2 = 1,3K.

Lng nhit Q = m.c.t = 1004,181,3 = 540J

S mol HCl trong 50ml dung dch 0,2M: 0,2.50:1000 = 0,01mol

Tng t s mol NaOH bng 0,01 mol.

Nhit trung ha ng vi 1 mol s l 540:0,01 = 54000J/mol = 54kJ/mol

Vy i vi phn ng HCl + NaOH NaCl + H2O H = -54kJ/mol

44

I.3. i vi phn ng: 2 2

1 1

2 2N O NO 25

oC v 1 atm. oH 90,37kJ/mol

Xc nh nhit ca phn ng 558K, bit nhit dung ng p i vi i vi

1 mol ca N2, O2,NO ln lt bng 29,12;29,36 v 29,86J/K.mol.

Bi gii:

p dng nh lut Kirchhoff ta c:

2

2 1

1

T

o o

T T p

T

H H C dT

558

558 298

298

o o

pH H C dT

V Cp ca cc cht khng ph thuc nhit T nn:

558 (558 298)o

pH C = 90,37+ (29,86 -1

2.29,12 -

1

2.29,36).10

-3.(558-298)

= 90,53kJ

I.4. Xc nh nng lng lin kt trung bnh ca mt lin kt C-H ca

metan. Bit nhit hnh thnh chun 4

o

htCHH = - 74,8kJ/mol; nhit thng hoa

ca than ch bng 716,7kJ/mol v nng lng phn ly phn t H2 bng

436kJ/mol.

Bi gii:

Nng lng lin kt trung bnh ca mt lin kt C-H trong phn t CH4 bng

nng lng. Theo nh ngha, nng lng lin kt trong CH4 l 298oH ca

qu trnh: 4( ) ( ) 4 ( )CH k C k H k Vn dng nh lut Hess nh chu trnh sau:

CH4 298oHC(k) + 4H(k)

4htCH

H ohtH o

PLH

C(r) + 2H2(k)

Vy: 4298 . .

2o o o oht CH h t PLH H H H = -(-74,8) + 716,7 +2436

= 1663,5 kJ/mol

45

Do nng lng ca 1 lin kt C-H bng 1663,5

4= 416 kJ/mol

I.5. Tnh S ca qu trnh gin n ng nhit 2 mol kh l tng t 1,5 lt n

2,4 lt.

Bi gii:

p dng PT ng nhit:

2

1

lnV

S nRV

= 2.8,314.2,4

ln1,5

=7,8 J/K

I.6. Ti nhit no s chuyn 1 mol nc lng thnh hi nc p sut

kh quyn 1atm l mt qu trnh t din bin, bit nhit ha hi 1 mol nc

lng bng 40587,80J v bin thin entropi ca s chuyn trng thi ny bng

108,68 J/K.

Bi gii

Tiu chun nh gi chiu hng t din bin cua cc qu trnh xy ra

iu kin ng nhit, ng p l nng lng t do G.

G = H+ TS hay G = H - TS i vi qu trnh ng nhit.

Khi bay hi ca nc P = 1 atm: H2O(l) = H2O(h)

Ta c: G 40587,80 T.108,68

Tm nhit m ti c cn bng lng - hi ca nc.

Mun vy G 0 => T = 373,460K y l nhit si ca nc.

iu ny s c tha mn nu T > 373,46

I.7. i vi phn ng ( ) 2 ( ) 2( ) 2( )k k k kCO H O CO H

Cho bit nhng gi tr ca bin thin entanpi v bin thin entropi chun

300K v 1200K nh sau:

0300 41,16 /H kJ mol 0

1200 32,93 / .H J K mol

0

300 42,40 /S kJ mol 0

1200 29,6 / .S J K mol

Hi phn ng t din bin s theo chiu no 300K v 1200K?

Bi gii

46

Tnh G0 2 nhit da vo h thc G = H - TS

300K 0300 41160 (300.42,4) 28440G J

1200K 01200 32930 (1200.29,6) 2590G J

Kt lun 0300G < 0 vy phn ng cho t xy ra 300K theo chiu t tri

sang phi, song 1200K 01200 0G phn ng t din bin theo chiu ngc

li.

I.8. Tnh 0S ca phn ng: 2 2 3

1 3

2 2N H NH

Bit 2

0

NS = 191,489 J/K.mol 20

HS 130,586 J/Kmol 30

NHS 192,505

J/Kmol

Bi gii:

Ta c: 3 2 2

0 0 0 01 3

2 2pu NH N HS S S S

3

0

NH puS = 192,55 1

2.191,489 -

3

2.130,586 = - 99,0735 J/K.mol

I.9. Tnh 0G i vi nc lng chm ng -50C. Bit 0S 21,3 J/Kmol v

0 5,8 /H KJ mol ti nhit -50C. T kt qu tm c cho bit c tn ti

trng thi cn bng gia nc lng v nc -50C hay khng.

Bi gii

p dng: 0 0 0G H T S

0G -5800 268.21,3 = -11508,4J/mol

2.1.2 CHNG II NG HO HC 7 , 9

ng ho hc nghin cu tc ca cc phn ng ho hc v cc yu t

nh hng n tc nh: nng , nhit , cht xc tc T cho php

tm hiu v c ch ca cc phn ng ho hc.

2.1.2.1. Mt s khi nim

47

- Tc phn ng

biu th mc nhanh hay chm ca mt phn ng ngi ta dng

khi nim tc phn ng. Tc ca mt phn ng ho hc c biu th

bng bin thin nng ca cht tham gia phn ng hay sn phm ca phn

ng trong mt n v thi gian.

V d: Xt phn ng A + B C + D

Nu phn ng thc hin nhit v th tch khng i, ti cc im t1 v t2,

ta ly nng cht A tng ng l C1 v C2 th tc trung bnh ca cc

phn ng trn trong khong thi gian (t2 t1) l:

v = 2 1

2 1

C C C

t t t

V nng ca cc cht bin i lin tc, nn chnh xc hn ngi ta s

dng tc tc thi ca phn ng (ngha l tc ti thi im t xc nh).

Lc tc tc thi ca phn ng c tnh bng o hm bc nht ca

nng theo thi gian. dC

vdt

y nu C l nng cht tham gia phn ng ta phi t thm du tr, nu

C l nng sn phm th ly du (+) m bo tc phn ng l mt i

lng lun lun dng.

- Phn ng n gin v phn ng phc tp

Phn ng n gin: l phn ng ch din ra qua mt giai on.

V d: H2 + I2 2HI

NO + O3 NO2 + O2

Phn ng phc tp: l phn ng xy ra qua nhiu giai on

V d: 2N2O5 4NO2 + O2

l phn ng phc tp v gm 2 giai on ni tip nhau:

N2O5 N2O3 + O2 (giai on 1)

N2O3 + N2O5 4NO2 (giai on 2)

48

- Phn ng ng th v phn ng d th

* Phn ng ng th: l phn ng xy ra trong h ng th.

V d: N2 (k) + 3H2 (k) 2NH3 (k)

* Phn ng d th: l phn ng xy ra trong h d th.

C (r) + H2O (h) CO (k) + H2 (k)

Phn ng d th xy ra phc tp lun phn ng ng th v ngoi qu

trnh chuyn ho hc cn phi tnh n qu trnh chuyn vt th n bin gii

tip xc gia hai pha v ngc li.

- Cc yu t nh hng n tc phn ng

nh hng ca nng n tc phn ng

nh lut tc dng khi lng

Mt phn ng ho hc mun xy ra, cc cht tham gia phn ng va

chm nhau, nhng va chm dn n xy ra phn ng gi l cc va chm c

hiu qu. Khi nng cc cht tng, s va chm c hiu qu cng tng dn

nn phn ng xy ra nhanh hn.1867 Gulberg v Waager a nh lut tc

dng khi lng nn nh hng ca nng n tc ca phn ng c ni

dung sau:

" nhit xc nh, tc phn ng t l thun vi tch s nng ca

cc cht tham gia phn ng, mi nng c s m l h s t lng ca cc

cht trong phng trnh phn ng".

V d: Vi phn ng tng qut: aA + bB cC + dD

Theo nh lut ny ta c: a bA Bv kC C hay

a bv A B

(Biu thc ny l phng trnh ng hc ca phn ng trn).

Trong :

- k: hng s tc , n ph thuc vo bn cht ca cht phn ng v nhit .

- CA, CB: nng ca cc cht tham gia phn ng tnh theo n v mol/l

49

- Nu CA = CB = 1 th lc v = k lc ny k c gi l vn tc ring ca

phn ng.

i vi phn ng thun nghch: aA + bB cC + dD

Tc phn ng ti 1 thi im nht nh bng hiu s cc tc ca phn

ng thun nghch. t nv v v

Ti thi im cn bng th vt = vn vp = 0

- nh hng ca nhit n vn tc phn ng

Ni chung tc ca cc phn ng ho hc thng tng ln khi nhit tng.

- Qui tc Van't Hoff

"Khi nhit ca phn ng tng ln 100 C th hng s tc ca phn ng

(hay l tc phn ng) tng ln t 2 n 4 ln.

10 2 4tt

k

k

vi kt + 10: hng s tc nhit t + 100

kt : hng s tc nhit t

: h s nhit ca phn ng

Trong trng hp tng qut, biu thc ca nh lut Van't Hoff c dng

.10n t

t

k n

k

V d: mt phn ng c h s nhit l = 3. Hi khi tng nhit ln

400 th tc ca phn ng tng ln bao nhiu ln?

Gii: Theo qui tc Van't Hoff ta c: 44.10

3 81t

t

k

k

Vy vp tng ln 81 ln

- Biu thc Arrhnius

nh hng ca nhit n tc phn ng c biu th chnh xc hn

v p dng c trong mt khong nhit rng hn qua biu thc

Arrhnius:

k = A.e- E*/RT

50

Biu thc Arrhnius c vit di 2 dng nhit T1, T2 vi 2 hng s tc

nh sau: 2

1 1 2

1 12,303lg

T

T

k E

k R T T

R: hng s kh l tng (R = 1,98 cal/mol.k)

A: hng s

E*: hng s i vi mt phn ng xc nh cn c gi l nng lng hot

ho ca phn ng, n ph thuc vo bn cht ca cht phn ng.

e: c s logarit t nhin (e = 2,71)

T biu thc ny ta thy khi nhit tng, tc phn ng tng v phn

ng c nng lng hot ho cng b th phn ng cng d dng xy ra.

- Thuyt hot ho v nng lng hot ho

Theo thuyt ny th khng phi tt c mi va chm u xy ra phn ng m

ch c nhng va chm ca cc nguyn t hay phn t hot ng mi dn n

phn ng. Cc nguyn t hay phn t hot ng l cc nguyn t hay phn t

c mt nng lng d ln so vi nng lng trung bnh ca chng.

Vy "nng lng hot ho ca mt phn ng l nng lng ti thiu m

mt mol cht phn ng phi c chuyn phn t ca chng t trng thi

bnh thng sang trng thi hot ng".

Nu nng lng hot ho cng nh th tc phn ng s cng ln. V vy

khi xt kh nng phn ng ngi ta thng dng i lng ny so snh.

n v nng lng hot ho l kcal/mol hoc kJ/mol.

- nh hng ca cc cht xc tc n tc phn ng

Mt s khi nim v xc tc

Xc tc l hin tng lm thay i tc ca cc phn ng ho hc

c thc hin bi mt s cht c bit gi l cht xc tc, cc cht ny sau

khi phn ng xy ra n c hon tr li v lng v cht.

Thng thng "cht xc tc" c dng ch cc cht lm tng tc phn

ng (gi l cht xc tc dng).

51

V d:

H2 + 1/2O2 Pt H2O

2KClO3 2MnO 2KCl + 3O2

Cht xc tc lm gim tc phn ng gi l cht xc tc m (hay cht c

ch).

V d: Na2SO3 lu trong khng kh d b xi ho theo phn ng.

2Na2SO3 + O2 2Na2SO4

Nhng nu cho ng hoc SnCl4 th s lm gim vn tc ca phn ng ny

rt nhiu.Tuy nhin khi ni n s xc tc, ch yu ngi ta vn quan tm

n cc cht xc tc dng.

- Xc tc ng th v xc tc d th

* Xc tc ng th:

Cht xc tc v cht phn ng cng mt pha (lng hoc kh) phn ng xy

ra trong ton b th tch ca h phn ng ngha l trong khng gian ba chiu.

V d:

SO2 + O2 NO SO3 (ng pha kh)

* Xc tc d th:

Cht xc tc v cht phn ng cc pha khc nhau.

Thng th cht xc tc pha rn cn cc cht phn ng

pha lng hoc kh. Phn ng ch xy ra trong khng gian hai chiu, trn b

mt ca cht xc tc. Tc phn ng t l thun vi b mt cht xc tc.

V d: 2H2O2 (l) 2MnO 2H2O(l) + O2 (k) (d th lng - rn)

- c im ca cht xc tc

- Lng cht xc tc s dng rt b so vi lng cht phn ng.

- Cht xc tc khng gy ra c phn ng ho hc - Ngha l i vi

nhng phn ng khng c kh nng xy ra v mt nhit ng hc th khng

th dng cht xc tc no lm cho phn ng xy ra c.

52

- Trong phn ng thun nghch, cht xc tc lm bin i tc phn ng

thun v phn ng nghch mt s ln nh nhau nn n ch lm cho qu trnh

mau t n trng thi cn bng.

- Cht xc tc c tnh chn lc. mt cht xc tc thng ch c th xc tc

cho mt phn ng hoc mt loi phn ng nht nh. .

V d:

T C2H5-OH c th iu ch C2H4 hoc CH3CHO tu theo cht xc tc em

s dng. C2H4 + H2O 2 3,3500oAl O C C2H5OH

CH3CHO + H2 ,2500oCu C C2H5OH

* Ch : Khi s dng cht xc tc ta cn gp cc cht sau:

- Cht tng hot: cht lm tng hot tnh ca xc tc.

V d: Khi thm mt t Na2SO4 vo V2O5 th hot tnh xc tc ca V2O5 tng

mnh.

- Cht c xc tc: l cht m khi trn n vo cht xc tc th hot tnh

ca cht xc tc mt i. V d: HCN l cht c ca xc tc As2S5.

2.1.2.2. Phng trnh ng hc ca phn ng

Phng trnh ng hc m t quan h nh lng gia nng ca cc

cht phn ng v thi gian - Da vo phng trnh ny ta c th xc nh

c mt s thng s quan trng ca phn ng nh hng s tc , bc phn

ng, chu k bn hu ca phn ng

ln A

- Phn ng bc 1 ln 0A

PT tng qut ca phn ng bc 1

A-> sn phm

Theo nh lut tc dng khi lng

tg = tk

53

d Av k A

dt

Ta c:

d Akdt

A

Gii phng trnh vi phn ny ta c

0

1 1kt

A A

Hay c th vit di dng kt =

0lnA

A (II.1)

A l nng cht A ti thi im t

0A l nng cht A ti thi im t =0

th ln[A] = f(t) l mt ng thng m h s gc s cho bit gi tr ca

hng s tc k ca phn ng. Hng s tc ca phn ng tc c th

nguyn l 1/t. Phn ng bc 1 thng l phn ng phn hu cc cht.

V d: C2H6 C2H4 + H2

232 228 490 88 2Th Ra He

Khi nghin cu cc phn ng bc 1 ngi ta thng ch n i lng chu

k bn hy ca phn ng l thi gian m mt na lng ban u ca cht

phn ng b tiu th. Gi t1/2 l thi gian nng ban u cn li mt

na.

[A] = 1/2[Ao] thay vo phng trnh (II.1)

0

1/2

0

ln ln 21/ 2

Akt

A hay 1/2

ln 2t

k

Ngha l thi gian bn hu ca phn ng bc 1 khng ph thuc vo nng

ban u m ph thuc vo bn cht phn ng.

- Phn ng bc 2

Phn ng bc 2 c cc dng:

2A sn phm

54

A + B sn phm

Xt dng n gin 2A 2k sn phm

2

2 22

d A d Av k A k dt

dt A

2 0

1 1k t

A A hay

hng s tc ca phn ng bc 2 c th nguyn lt/mol -1/(t-1)

khi t = t1/2 ta c: 1/2 2 0

1t

k A

Vy thi gian bn hu ca phn ng bc 2 ph thuc vo nng u ca

cht phn ng.

V d v phn ng bc 2:

2O3 3O2

2C4H6 C8H12

2.1.2.3. Phng php gii bi tp chng II 8

I.1. Xc nh bc v tc ca phn ng trong pha kh 3000K:

22 2NO Cl NOCl Da vo d kin thc nghim sau y:

Nng u (mol/l) Tc u (mol/l.s)

Th nghim NO 2Cl

1 0,01 0,01 1,2.10-4

2 0,01 0,02 2,3.10-4

3 0,02 0,02 9,6.10-4

Bi gii

Mt cch tng qut tc phn ng c vit: 2.x y

v k NO Cl vi x,y l cc

bc ring phn i vi NO v Cl2 phi xc nh. T kt qu thc nghim ta

thy tc tng gp i khi nng Cl2 tng gp i. Vy tc t l vi Cl2

55

v y = 1. Khi nng (NO) tng gp i th tc tng gp 4 ln v vy x =

2. Vy 2 1

2.v NO Cl Bc ton phn l 3 v c hng s tc :

42 2 2 1

2 2

2

1,2.101,2.10 . .

(0,01) .(0,01).

vk mol l s

NO Cl

II.2. i vi mt phn ng phn hy cho, thi gian na phn ng khng

ph thuc vo nng u v bng 100 giy.

a) Cho bit bc phn ng

b) Tnh thi gian 80% cht u b phn hy.

Bi gii

a) Phn ng c bc ng hc bng 1

b) 2 1ln 2

0,693.10 .100

k s

2

100 1 1ln ln5 ln5 232

20 0,693.10kt t s

k

III.3. Xt s thy phn este trong mi trng kim:

RCOOR + NaOH RCOONa + R

OH

Khi tng nng kim ln gp i,th tc u cng tng ln hai ln. Nhn

xt ny cng c thy khi tng nng ca este ln 2 ln:

a) Cho bit bc ca phn ng v dng ca phng trnh ng hc.

b) Cho 0,01mol este vo mt lt nc( th tch khng thay i). Sau 200 pht

th 3/5 este b phn hy. Tnh hng s tc v t1/2

c)Thi gian 99% este b phn hy.

Bi gii

a) Bc ring phn vi mi cht l 1. Vy bc ton phn bng 2. es utv k te x

V nng u ca hai cht bng nhau v bng 0,01M nn p dng phng

trnh ng hc bc 2 tng ng, ta c: 0

1 1kt

A A

b) Lng este cn li cha b thy phn l 2/5, do :

56

2 20 0

1 1 1 1200

2 / 5 0,4.10 10kt k

A A 1 10,75 . .k mol l phut

1/2 20

1 1133,33

0,75.10t

k A pht

c) 0 0

1 1

0,01kt

A A 99 = 0,75t.0,01

t = 13200 pht

IV.4. i vi phn ng 2NOCl 2NO + Cl2 nng lng hot ha bng

100kJ/mol. 3500K hng s tc bng 8.10-6 mol-1.l.s-1. Tnh k tc

4000K.

Bi gii

p dng biu thc Arrhenius:

2

1 1 2

2

6

1 1ln

100000 1 1lg

8.10 2,303.8,314 350 400

k E

k R T T

k

k2 = 5,87.10-4

mol-1

.l.s-1

.

V.5. Ha tan 10-2

mol xt v 10-2

mol este vo 1 lt nc 270C.

a) Bit rng phn ng c bc ng hc bng 2 v este b phn hy sau 2

gi. Tnh hng s tc v thi gian na phn ng.

b) Khi nhit tng t 270C ln 1270C, th tc phn ng tng ln gp 4

ln.Tnh thi gian na phn ng ti 1270C, v nng lng hot ha ca phn

ng.

Bi gii

a) i vi phn ng bc 2 ta c 0

1 1 1k

t A A

20 0

1 1 1 3

120 1/ 4 120.10k

A A

12,5k mol pht-1

1/2 20

1 140

2,5.10t

k A pht

57

b) Thi gian na phn ng 1270C

1/2 2

110

2,5.4.10t

pht

1

2

1 2

1 2

.2,303 lgT

T

kTTE R

T T k

=

4

2

12.10.2,303.8,314.lg4 13,833

10kJ

IV.6. Trong mt phn ng bc 1 tin hnh 270C, nng cht gim i mt

na sau 5000s. 370C, nng gim i hai ln sau 1000s. Tnh

a) Hng s tc 270C

b) Thi gian nng gim xung cn 270C

c) Nng lng hot ha

Bi gii

a) 04 1

271/2

0,693 0,6931,39.10

5000Ck s

t

b) 04 1

37

0,6936,93.10

1000Ck s

Nu gi a l nng u th:

1/4

4

1/4

2,303.lg( ) :1/ 4

2,303.lg : (6,93.10 )0,25

at k

a

at

a

1/4 2000t s

037

027

1 1ln

300 310C

C

k

k

E

R

thay R = 8,314, E = 124kJ/mol.

58

2.1.3 CHNG III CN BNG HO HC 7 , 16

2.1.3.1. Phn ng thun nghch v phn ng mt chiu

- Phn ng mt chiu l phn ng xy ra n cng cho n khi tiu th ht

hon ton mt trong cc cht tham gia phn ng.

V d: Zn + 4HNO3 Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O

Khi lng axit HNO3 c d th phn ng s kt thc khi lng km tan ht,

ngc li nu sc kh NO2 vo dung dch th cng khng thu c kim loi v

axit.

- Phn ng thun nghch

C nhng phn ng m sau mt thi gian phn ng ta cn tm thy c cht

u v sn phm, ngha l phn ng khng xy ra n cng.

V d: N2 + 3H2 , ,ot p xt 2NH3

Fe3O4 + 4H2 , ,ot p xt 3Fe + 4H2O

c im ca phn ng thun nghch l khng bao gi ht cc cht ban u v

vy ni phn ng thun nghch l phn ng khng hon ton.

2.1.3.2. Cn bng ho hc - hng s cn bng

- Khi nim v cn bng ho hc

Xt phn ng thun nghch

aA + bB cC + dD

Ti thi im ban u: ; 0A BC C cn , 0C DC C

a b

t tv k A B

Ti thi im t 0, xut hin sn phm ngha l c phn ng nghch xy ra.

c d

n nv k C D

Ngi ta gi trng thi ca phn ng thun nghch khi c vt = vn l trng thi

cn bng ho hc. Khi h t trng thi cn bng ho hc th cc phn ng

59

thun nghch vn xy ra vi vn tc bng nhau nn trng thi cn bng ho

hc l trng thi cn bng ng.

- Hng s cn bng

Khi h t trng thi cn bng ta c vt = vn

a b c d

t nk A B k C D

T ta c:

c d

tC a b

n

C DkK

k A B (III.1)

[III.1] l biu thc ca nh lut tc dng khi lng p dng cho cn

bng ho hc.

"Khi h t trng thi cn bng, tch s nng ca sn phm phn

ng vi s m l h s t lng ca chng chia cho tch s nng ca cc

cht tham gia phn ng vi s m l h s t lng tng ng lun lun l

mt hng s mt nhit xc nh gi l hng s cn bng".

K hiu:

KC: khi hng s cn bng c biu th qua nng cc cht

Kp: Khi hng s cn bng c biu th qua p sut

Khi : c d

C Dp a b

A B

P PK

P P

Trong : PA, PB, PC, PD l p sut lc cn bng ca A, B, C, D trong h.

- Quan h gia KC v KP

T phng trnh: PV = nRT

vi pi: p sut ring phn ca kh i

Ta c: PiV = niRT pi = RTVni pi = ciRT

Thay cc gi tr ca pi vo biu thc tnh Kp ta c:

c d

c d a b

P a b

C DK RT

A B

Vy: n

P CK K RT

vi n c d a b

60

Khi n = 0 tc l s phn t kh 2 v bng nhau th KP = KC

Khi n 0 th KP KC

* Nu cht phn ng hoc sn phm l cht rn th nng hoc p

sut ring phn xem nh khng i nn cc cht ny khng c mt trong biu

thc hng s cn bng.

V d: 3 4( ) 2( ) 2 ( ) ( )4 4 3r k h rFe O H H O Fe

4

2

4

2

C

H OK

H v 2

2

4

4

H O

P

H

PK

P

* Ch : i vi cc loi cn bng khc nhau th hng s cn bng c tn gi

khc nhau.

- i vi cn bng axit baz, ta c Ka, Kb

- i vi cn bng kt ta ta c tch s tan T

- Hng s cn bng v cc i lng nhit ng

Xt phn ng tng qut: aA + bB cC + dD

Nu A, B, C, D l cc cht tan trong dung dch long ca chng ngi ta

chng minh c:

0 ln

c d

a b

C DG G RT

A B hay 0 2,3 lg PG G RT K

Khi t h trng thi cn bng Gp = 0 th G0 = -2,3 RTlgKp

Thay R = 1,98 vo ta c: G0 = -4,56 TlgKp

y l biu thc quan h gia hng s cn bng v cc i lng nhit ng

nh sau: hay 0

lg4,56

P

GK

T

0 /4,5610 G TPK

2.1.3.3. S chuyn dch cn bng v nguyn l chuyn dch cn bng

- Khi nim v s chuyn dch cn bng. Nguyn l chuyn dch cn bng

Ta thy mt h cn bng c c trng bng cc gi tr xc nh ca

cc i lng nhit ng nh: nhit , p sut, s mol Nu ta thay i cc

yu t ny th cn bng ca h s thay i v h s chuyn sang trng thi cn

61

bng mi. Mi s chuyn dch cn bng u tun theo nguyn l

chuyn dch cn bng lechaterlier nh sau: "Khi mt h ang trng thi

cn bng nu ta thay i mt trong cc yu t nh hng n cn bng nh

nhit , p sut, s mol cn bng s chuyn v pha chng li s thay i

".

Yu t tc dng Cn bng chuyn v pha

- Tng nhit

- H nhit

- Tng nng cht tham gia

- Tng nng sn phm

- Tng p sut

- H p sut

- Chiu phn ng thu nhit

- Chiu phn ng pht nhit

- Chiu thun

- Chiu nghch

- Chiu gim s phn t kh (gim P)

- Chiu tng s phn t kh (tng P)

Xt mt s v d v chuyn dch cn bng

- nh hng ca nng

Xt phn ng: FeCl3 + KSCN , ,ot p xt Fe(SCN)3 + 3KCl

mu

ang trng thi cn bng.

Nu tng nng FeCl3 hoc KSCN th tc phn ng thun tng cn tc

phn ng nghch cha tng do to thnh nhiu Fe(SCN)3 hn nn ta

thy mu ca dung dch tng ln, cn bng chuyn theo chiu gim nng

ca FeCl3 v KSCN. Khi cho KCl vo, tc ca phn ng nghch tng

nn mu ca dung dch gim hn so vi ban u v vy cn bng chuyn

theo chiu nghch, chiu gim nng KCl.

- nh hng ca p sut

Xt phn ng thun nghch

62

Xt phn ng thun nghch: 2NO (k) + O2 (k) , ,ot p xt 2NO2 (k)

ang trng thi cn bng. Cn bng s chuyn theo chiu no nu ta tng p

sut ca h ln 2 ln v gim p sut ca h xung 2 ln?

Gi s h ang trng thi cn bng no ng vi nng cc cht l:

[NO] = a; [O2] = b; [NO2] = c

khi ta c:vt = kt [NO]2 [O2]; vn = kn [NO2]

2

ti trng thi cn bng: vt = vn nn kta2b = knc

2

* Khi tng p sut ca h ln 2 ln th nng cc cht tng ln gp i

ngha l: [NO] = 2a; [O2] = 2b; [NO2] = 2c

khi vt = kt (2a)2 (2b) = 8kta

2b (Tc phn ng thun tng ln 8 ln)

vn = kn (2c)2 = 4knc

2 (Tc phn ng nghch tng ln 4 ln)

Vy vt tng nhanh hn vn v cn bng chuyn theo chiu thun.

Ngc li nu gim p sut ca h xung 2 ln, nng ca cc cht gim

cn 1/2 so vi ban u, khi :

[NO] = a/2 [O2] = b/2 [NO2] = c/2

Nn vt = kt (a/2)2 (b/2) = 1/8kta

2b (Tc phn ng thun gim 8 ln)

vn = kn (c/2)2 = 1/4knc

2 (Tc phn ng gim 4 ln)

Vy vn ln hn vt do phn ng chuyn theo chiu nghch, chiu tng p

sut ca h.

- nh hng ca nhit

Hng s cn bng KP l mt hm ca nhit . m t s ph thuc ny

ta c phng trnh Vant Hoff sau: 0

2

ln Pd K H

dT RT

(I)

Trong khong nhit t T1 n T2 nu xem 0H const

Th sau khi tch ly tch phn, (I) tr thnh

2

1

0

1 2

1 1ln

PT

PT

K H

K R T T

63

Khi tng nhit ngha l ta cung cp thm nng lng cho h, phn

ng thu nhit (cn nng lng) c tng cng, khi vn tc ca phn ng

thu nhit tng hn tc ca phn ng pht nhit, kt qu phn ng chy theo

chiu phn ng thu nhit.

V d: Khi tng nhit ca phn ng

2NO2 (k) , ,ot p xt N2O4 (k) H < 0

(nu) (khng mu)

th phn ng s chuyn theo chiu chng li s tng nhit tc l chiu

nghch (chiu phn ng thu nhit) ta thy kh NO2 c to nn nhiu hn,

mu nu m dn.Ngc li khi h nhit , cn bng chuyn theo chiu

thun, chiu tng nhit (phn ng pht nhit) mu nu nht dn, cn

bng chuyn v pha to N2O4 nhiu hn.

2.1.3.4. Phng php gii bi tp chng III 8 , 17

III.1. 250C phn ng: 2 2

1

2NO O NO

C 0G = -34,82 kJ v 0H -56,34 kJ. Xc nh cn bng 298K v 598K

Kt qu tm c c ph hp vi nguyn l chuyn dch cn bng Le

Chatelier khng?

Bi gii

Tnh Kcb 250C bng cng thc:

34820

62,3 2,3.8,34.29810 10 1,3.10

G

RTK

Chp nhn 0H khng ph thuc nhit trong khong t 298K n 598K

p dng cng thc: 0

2

1 1 2

1 1ln

K H

K R T T

Ta c: 26

56340 1 1ln

1,3.10 8,314 298 598

K

2 12K

K2 < K1 s tng nhit lm cn bng chuyn dch sang tri l pha c tc

dng chng li s tng nhit l iu ph hp vi nguyn l Le Chatelier.

64

III.2. Xc nh nhit ti p sut phn li ca NH4Cl l 1atm bit 250C

c cc d kin:

0 ( / )htH kJ mol 0 ( / )htG kJ mol

NH4Cl(r) - 315,4 - 203,9

HCl(k) - 92,3 -95,3

NH3(k) - 46,2 -16,6

Bi gii

i vi phn ng NH4Cl(r) HCl + NH3(k)

Hng s cn bng K = 3

.HCl NHP P

Gi T l nhit phi tm th p sut phn li l 1atm

Ta c 3

0,5HCl NHP P atm do

KT = 0,5.0,5 = 0,25 (atm)2

0

298G ca phn ng bng 0

298 95,3 16,6 203,9 92G kJ

T cng thc 0 lnG RT K 2,303298 10G

RTK

92000

16,122,303.8,31.298

298 10 10K

Mt khc i vi phn ng cho, 0298H

0

298H = - 92,3 46,2 + 315,4 = 176,9 kJ

0

298

1 1lg

2,303 298

TK H

K R T

=> T = 597K

III.3. i vi phn ng 2 4( ) 2( )2k kN O NO Kp 25

0C bng 0,144 v 350C

bng 0,321. Tm 0 0 0, ,H S G 250C i vi phn ng cho.

Bi gii

0.308

.298

1 1lg

2,303.8,314 298 308

p

p

K H

K

Thay s vo ta c: 0H = 66,619 kJ

0 ln 8,314.298.ln0,144 4,8pG RT K kJ

65

0 00 66619 4800 207,45 /

298

H GS J K

T

III.4. 378K hng s cn bng Kp ca phn ng:

2 5 3 2

CuO

k kC H OH CH CHO H O bng 6,4.10-9

. Nhit t chy ca etanol v

axetan ehit l 1412 v 1196 kJ/mol. Nhit hnh thnh ca nc bng

287kJ/mol. Tm Kp ti 403K.

Bi gii

Chp nhn rng trong khong t 378 n 403K 0H ca phn ng l khng

i, do vn dng phng trnh: 0

.403

.378

1 1lg

2,303.8,314 378 403

p

p

K H

K

0 0H H c.etanol - 0H c.anehit + 0H ht.nc

= -1412 + 1196 + 287 = 71 (kJ).

9.40371000

lg 403 378 lg 6,4.102,303.8,31.403.378

pK

Suy ra 8.403 2,6.10pK

2.2. Mt s bin php nhm tng cng nng lc nhn thc cho SV

2.2.1 T chc hot ng nhm hc tp hp tc 3 , 10

Trong nh trng, hc tp hp tc c t chc cp nhm, t, lp hoc

trng. c s dng ph bin trong dy hc l hot ng hp tc trong

nhm nh 4 n 6 ngi. Hc tp hp tc lm tng hiu qu hc tp, nht l

lc phi gii quyt nhng vn gay cn, lc xut hin thc s nhu cu phi

hp gia cc c nhn hon thnh nhim v chung. Trong hot ng theo

nhm nh s khng th c hin tng li; tnh cch nng lc ca mi thnh

vin c bc l, un nn, pht trin tnh bn, thc t chc, tinh thn tng

tr. M hnh hp tc trong x hi a vo i sng hc ng s lm cho cc

thnh vin quen dn vi s phn cng hp tc trong lao ng x hi.

khuyn khch hc nhm, GV c th chn mt trong s nhng phng

php sau y:

66

* Chia nhm nh cng tho lun: Chia hc vin thnh cc nhm nh gm 4

hoc 5 tho lun v mt kha cnh xoay quanh mt vn no . Sau 20

pht tho lun, mi nhm nh c mt thnh vin trnh by kin ca c

nhm cho c lp.

* Chia nhm theo s thch: Chia thnh cc nhm 4 hoc 5 hc vin cng lm

mt nhim v c giao bn ngoi trong mt thi gian nht nh. Trong ln

tho lun tip theo vi gio vin, cc nhm hoc i din mi nhm phi trnh

by kt qu cho c lp.

* Chia nhm nh gi: Mt nhm chu trch nhim tho lun mt ch no

v mt nhm khc c trch nhim ph bnh a ra cc quan st, nhn xt

v nh gi bi trnh by ca nhm kia.

* Ging Vit Tho lun: cui mi bi hc, hc vin phi tr li nhng

cu hi ngn v chng minh cu tr li ca mnh. Sau khi mi c nhn x l

cc cu hi th so snh vi hc vin khc. Sau , gio vin t chc mt bui

tho lun kim tra cc cu tr li hp l.

2.2.2. S dng lc t duy trong dy hc ha hc i cng 28

Vi cch th hin gn nh c ch hot ng ca b no, lc t duy

s gip bn: 1.Sng to hn 2.Tit kim thi gian 3.Ghi nh tt hn 4.Nhn

thy bc tranh tng th 5.T chc v phn loi suy ngh ca bn V d:

Trong bi n tp chng yu cu hc sinh v lc t duy ca tng phn,

mc vi cng thc hoc khi nim cn ghi nh.

2.2.3. S dng CNTT v cc phn mm dy hc

c im ca dy hc ha hc:

- Khoa hc va l thuyt va thc nghim, trong c cc th nghim

c, nguy him, cc phn ng qu nhanh hay qu chm, cc qu trnh ha hc

kh quan st.

67

- Nhiu khi nim kh tng tng nh obitan, c ch phn ng

- Cc s liu thc nghim cn biu din di dng th, s m

phng, biu din bng ICT.

Mc ch s dng ICT:

- Dy hc da trn cu hi, dy hc d n.

- Cng c my tnh gip gio vin v SV nng cao cht lng dy hc.

- Thc y SV lm vic nhm, gii quyt vn , kim tra cho ln

nhau khi thit k bi dy.

- Hc vin bit s dng cc phn mn MS.Powerpoint, ISIS/DRAW,

ChemOffice thit k bi dy Ha hc.

- Khai thc c ti liu t mng internet, phc v vic thit k h s

bi dy.

- Thit k c mt bi dy Ha hc ng dng ICT.

2.2.4. S dng bi tp tng cng nhn thc cho sinh vin 19

Bi tp c ngha ln i vi cc mn khoa hc t nhin. Gio vin phi

t chc, giao nhim v cho SV lm bi tp theo nhm hoc c th hon

thnh mc kin thc mi chng, bi thng qua kim tra nh gi.

Bn bin php trn c p dng trong qu trnh dy hc s c

minh ha trong phn gio n in t chng trnh Ha hc i cng.

2.2.5. Xy dng mt s gio n in t

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

Tiu kt chng 2:

Trong chng ny xy dng ni dung 3 chng v bin php dy

ha hc i cng cho h Cao ng dy ngh. Ngoi ra la chn mt s

cu hi, bi tp st vi chng trnh v ph hp vi nng lc ca SV. son

02 gio n in t phn nhit ng lc hc trong s dng cc bin php

nng cao nng lc nhn thc xut nh: Hot ng hp tc theo nhm,

s dng lc t duy, ng dng CNTT, s dng bi tp Ha hc. Vic ng

dng cc bin php trn gip nng cao tnh hp dn, trc quan ca bi hc, t

kch thch c s hng th hc tp ca SV.

78

Chng 3: THC NGHIM S PHM

3.1. Mc ch v nhim v ca thc nghim s phm

3.1.1. Mc ch

Trn c s nhng ni dung v bin php xut phn trn , tin

hnh thc nghim s phm nhm kim tra tnh ng n ca gi thuyt khoa

hc ca ti ng thi khng nh tnh hiu qu ging dy ph hp vi i

tng SV hin nay.

Thc nghim s phm phi m bo v mt nh lng, m bo tnh

khch quan khoa hc v thc tin.

Cc bi thc nghim s phm phi c ni dung v bin php ph hp

nng cao nhn thc ca SV.

3.1.2. Nhim v

- S dng chng trnh mi bin son gm l thuyt, bi tp v bi

kim tra vo ging dy cho sinh vin Cao ng cc lp thc nghim.

- Tng cng cc bin php nhm kch thch s hng th hc tp ca

SV lp thc nghim. Lp i chng dy theo phng php truyn thng.

- Kho st cht lng hc tp ca SV thng qua d gi, nh gi ca

GV v SV. Thng k im s ca SV qua 2 bi kim tra.

- X l, phn tch kt qu thu c mt s lp c kho st, t

rt ra kt lun v mc t c ca ti.

3.2. Phm vi thc nghim s phm

i tng: Sinh vin 4 lp (123 SV): A1,A2,A3,A4

a bn : Trng Cao ng K thut Cng nghip Bc Giang

GV- Nguyn Th Lng: Tham gia ging dy

Bng sau m t cc lp thc nghim (TN) v lp i chng (C).

79

K

hiu

Lp i chng

S lng