Najważniejsze bitwy Wojny Trzydziestoletniej 1618-1648 Miejsce i data starcia 1 I walcząca strona (siły + dowódca 2 ) II walcząca strona (siły + dowódca) Straty I strony 3 Straty II strony Wynik starcia Uwagi Lomnice/Lomnitz – 9/11/1618 Protestanci czescy – ok. 13 000 Heinrich Matthias Thurn Armia cesarska – ok. 12 000 Charles Bucquoy Do 200 zabitych, rannych i wziętych do niewoli - 400-600 zabitych - do 200 wziętych do niewoli Zwycięstwo czeskie Bitwa toczyła się w trudnym terenie, była de facto szeregiem drobnych potyczek Zablati/Radimilice – 10/06/1619 Protestanci czescy – ok. 5000 Ernst Mansfeld Armia cesarska – ok. 5000 Bucquoy - 1200 zabitych - 1300-1400 wziętych do niewoli ? Zwycięstwo cesarskie Dolne Vestonice/Wisternitz – 1 lub 5/08/1619 Protestanci morawscy – ok. 6000 F.Tiefenbach Armia cesarska – 8-10 000 Dampierre 300 zabitych i ‘wielu’ rannych Do 2000-2500 zabitych, rannych i wziętych do niewoli 4 Zwycięstwo morawskie Humienne – 24/11/1619 Lisowczycy na żołdzie cesarskim – od 6 do 10 000 5 Siedmiogrodzianie – ok. 7-8 000 Jerzy Rakoczy ? 2000-3000 zabitych 6 Zwycięstwo lisowczyków 1 Tylko walne bitwy, lista nie zawiera działao oblężniczych i szturmów. 2 Pełne imię i nazwisko d-cy tylko w pierwszej bitwie w której dowodził, w kolejnych używam tylko nazwiska. 3 W przypadku strat ‘sztandary’ oznaczają zarówno chorągwie regimentów jak i kompanii/kornetów. 4 Według szacunków czeskich, sam Dampierre przyznawał się raptem do 70 zabitych. 5 Najniższy znany szacunek sił lisowczyków to 2200 (nie licząc czeladzi). 6 Wyolbrzymione dane podane przez samych Polaków to nawet 7000 zabitych Siedmiogrodzian.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Najważniejsze bitwy Wojny Trzydziestoletniej 1618-1648 Miejsce i data starcia
1 I walcząca
strona
(siły +
dowódca2)
II walcząca
strona
(siły + dowódca)
Straty I
strony3
Straty II
strony
Wynik starcia Uwagi
Lomnice/Lomnitz –
9/11/1618
Protestanci
czescy – ok.
13 000
Heinrich
Matthias Thurn
Armia cesarska –
ok. 12 000
Charles Bucquoy
Do 200
zabitych,
rannych i
wziętych do
niewoli
- 400-600
zabitych
- do 200
wziętych do
niewoli
Zwycięstwo
czeskie
Bitwa toczyła się
w trudnym
terenie, była de
facto szeregiem
drobnych
potyczek
Zablati/Radimilice –
10/06/1619
Protestanci
czescy – ok.
5000
Ernst Mansfeld
Armia cesarska –
ok. 5000
Bucquoy
- 1200 zabitych
- 1300-1400
wziętych do
niewoli
? Zwycięstwo
cesarskie
Dolne
Vestonice/Wisternitz – 1
lub 5/08/1619
Protestanci
morawscy – ok.
6000
F.Tiefenbach
Armia cesarska –
8-10 000
Dampierre
300 zabitych i
‘wielu’ rannych
Do 2000-2500
zabitych,
rannych i
wziętych do
niewoli4
Zwycięstwo
morawskie
Humienne – 24/11/1619 Lisowczycy na
żołdzie
cesarskim – od 6
do 10 0005
Siedmiogrodzianie
– ok. 7-8 000
Jerzy Rakoczy
? 2000-3000
zabitych6
Zwycięstwo
lisowczyków
1 Tylko walne bitwy, lista nie zawiera działao oblężniczych i szturmów.
2 Pełne imię i nazwisko d-cy tylko w pierwszej bitwie w której dowodził, w kolejnych używam tylko nazwiska.
3 W przypadku strat ‘sztandary’ oznaczają zarówno chorągwie regimentów jak i kompanii/kornetów.
4 Według szacunków czeskich, sam Dampierre przyznawał się raptem do 70 zabitych.
5 Najniższy znany szacunek sił lisowczyków to 2200 (nie licząc czeladzi).
6 Wyolbrzymione dane podane przez samych Polaków to nawet 7000 zabitych Siedmiogrodzian.
Hochst – 20/06/1622 Protestanci Armia bawarska + - ok. 2000 ? Zwycięstwo
7 W tym 6000 jazdy siedmiogrodzkiej
8 Tak jak i w kolejnych bitwach LK reprezentowali przede wszystkim wojska bawarskie.
9 Z tego 70 na ‘wozach bojowych’ - pomyśle margrafa.
niemieccy -ok.
21 000
Chrystian
Brunszwicki,
Dodo von
Knyphausen
cesarska +
hiszpańska – ok.
28 00010
Tilly
Cordoba
zabitych i
wziętych do
niewoli11
katolików
Stadtlohn – 6/08/1623 Protestanci
niemieccy -ok.
15 000 + 20 dział
Chrystian
Brunszwicki,
Dodo von
Knyphausen
Armia Ligii
Katolickiej –
20 700 + 14 dział
Tilly
- 6-7 000
zabitych
- 4000 wziętych
do niewoli
- cała artyleria
- ok. 100
sztandarów
- ok. 1000
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
katolików
Dessau – 25/04/1626 Protestanci
niemieccy – ok.
7000 + 25 dział
Mansfeld
Armia cesarska –
12-14 000
Albrecht
Wallenstein
- 1000 zabitych
- ok. 3000
wziętych do
niewoli
- 10 dział
- 32 sztandary
Ok. 1000
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
katolików
Rossing – 27/07/1626 Protestanci
niemieccy (na
służbie duńskiej)
– 6-7 000
Otto Ludwig,
margraf Reński
Armia LK – ok.
4000
Jakob Furstenberg
- 300 zabitych
- 300 wziętych
do niewoli
- 21 sztandarów
- ok. 200
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
katolików
Lutter am Bamberg –
27/08/1626
Armia
protestancka12
–
18- 21 000 + 20
Armia LK +
cesarska – ok.20-
24 500
- 3-4 000
zabitych
- 2500 wziętych
- ok. 1000
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
katolików
10
Tyle miało brad udział w bitwie, cała armia miała liczyd ok. 34 000 żołnierzy 11
Plus około 3000 dezerterów. 12
W teorii ‘duoska’, w praktyce złożona z najemników niemieckich i kontyngentów protestantów niemieckich
dział
Chrystian IV
Duński
Tilly do niewoli
- ok. 2000
dezerterów (po
bitwie)
- cała artyleria
- 68 sztandarów
Heiligenhofen – 23-
26/09/1627
Protestanci
niemieccy (na
służbie duńskiej)
– ok. 6000
Fryderyk Jerzy,
margraf
badeński13
Armia cesarska –
przynajmniej
10 000
Schlick
- 1000 zabitych
- 4000 wziętych
do niewoli
- cała artyleria
(?)
- 44 sztandary
? Zwycięstwo
katolików
Wolgast (Wołogoszcza) –
12 lub 24/08/1628
Armia duńska –
5-6 000
Chrystian IV
Duński
Armia cesarska –
7-8 000 + 11 dział
Wallenstein
- ok. 1000
zabitych
- 1100 wziętych
do niewoli
- 7 sztandarów
? Zwycięstwo
katolików
Breitenfeld – 17/09/1631 Szwedzi –
22 800 + 54
działa
Gustaw II Adolf
Sasi – 17 300 +
10-20 dział
Hans Georg von
Arnim
Armia cesarska +
LK – 31 300 + 26
dział
Tilly
Szwedzi – 2100
zabitych i
rannych
Sasi -ok. 3000
zabitych i
rannych
- ok. 7500
zabitych
- 9000
wziętych do
niewoli
- cała artyleria
- 120
sztandarów
Zwycięstwo
protestanckie
Werben -7-8/08/1631 Szwedzi - ok.
15 000 + 150
Armia cesarska +
LK – ok. 16 000
200-400
zabitych i
Do 1000
zabitych14
Nierozstrzygnięta Walna bitwa nie
miała miejsca,
13
Za klęskę w tej bitwie wyrokiem sądu wojskowego został wydalony ze służby duoskiej 14
Mimo że propaganda szwedzka odmalowała starcie jako ogromne zwycięstwo, podając straty katolików na 6 -7 000 zabitych.
dział
Gustaw II Adolf
Tilly rannych starcia
ograniczyły się
do walki
kawalerii i
oddziałów
muszkieterskich
Bamberg – 9/03/1632 Szwedzi – ok.
8000
Gustav Horn
Armia cesarska +
LK – ok. 28 000
Tilly
Aldringer
- 500 zabitych
- 800 wziętych
do niewoli
? (bardzo
niskie)
Zwycięstwo
katolików
Hoxter - 16/03/1632 Szwedzi – 4000
Lars Kagge
Hesi – 8000
Thilo Albrecht
Uslar
Armia cesarska +
LK – ?
Gottfried
Hendrich von Und
zu Pappenheim
- ? zabitych i
rannych
- 500 wziętych
do niewoli
? (bardzo
niskie)
Zwycięstwo
katolików
Rain (bitwa nad rzeką
Lech) – 14-15/04/1632
Szwedzi –
37 500 + 72
działa
Gustaw II Adolf
Armia cesarska +
LK – ok. 22 000 +
20 dział
Tilly (śmiertelnie
ranny)
Ok. 2000
zabitych i
rannych
Ok.3000
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
szwedzkie
Volksmarsen – 27/06/1632 Hesi – 2100-
2600
+ 16 dział
Uslar
Oddziały
cesarskie – 3000
Gronsfeld
- 200 zabitych
- 800 wziętych
do niewoli
- cała artyleria
- 9 sztandarów
? (bardzo
niskie)
Zwycięstwo
katolików
Alte Vest/Alt Feste – 1-
2/09/1632
Szwedzi – ok.
44 500 + ok. 170
dział
Gustaw II Adolf
Armia cesarska +
LK – ok. 43 000
Wallenstein
- ok. 1000
zabitych
- 1400 rannych
- ? wziętych do
- ok. 400
zabitych
- ok. 500
rannych
Zwycięstwo
katolików
Krwawo odparty
szturm na
ufortyfikowany
obóz
niewoli15
Wallensteina
Lutzen – 16/11/1632 Szwedzi16
- ok.
18 000 + 60 dział
Gustaw II Adolf
(zginął),
Bernard ks.
Sasko-
Weimarski
Armia cesarska +
LK – ok. 12 000 +
ok. 5000 które
dołączyły w
trakcie bitwy17
+
38 dział
Wallenstein
Pappenheim
(zginął)
- 1500 zabitych
- 3000-3500
rannych
- ok. 60
sztandarów
- 3-4 000
zabitych i
rannych
- 12 sztandarów
Zwycięstwo
szwedzkie
(taktycznie)
Na dłuższą metę
bitwa była, z
powodu śmierci
Gustawa II
Adolfa, klęską
strony
protestanckiej
Hessisch-Oldendorf –
8/07/1633
Szwedzi + Hesi
+ Luneburczycy
– 14 300 + 37
dział
Ks. Jerzy
Brunszwicko-
Luneburski
Armia cesarska +
LK – ok. 14 500 +
12 dział
Lothar von
Bonninghausen
Ok. 600
zabitych i
rannych
- 3000 zabitych
- 1000
wziętych do
niewoli
- wszystkie
działa
- 74 sztandary
Zwycięstwo
protestanckie
Pfaffenhofen – 11/08/1633 Szwedzi –
10 000
Gustav Horn
Armia cesarska
Karol Lotaryński
? ? Zwycięstwo
szwedzkie
Steinau – 10-11/10/1634 Szwedzi – 5-
8 00018
+ 16
dział
Thurn
Armia cesarska –
ok. 20 000
Wallenstein
- cały korpus
skapitulował
wraz z artylerią
i 60
sztandarami
? Zwycięstwo
katolickie
Nördlingen – 6/09/1634 Szwedzi + Armia cesarska – - 6-8 000 - 1500 zabitych Zwycięstwo Największe
15
Cesarskim jeocem został Lenart Torstensson, dowódca szwedzkiej artylerii, późniejszy marszałek. W kolejnych dwoch tygodniach po bitwie armia straciła ok. 10-11 000 żołnierzy, którzy zdezerterowali. 16
Rheifelden (I) – Armia Armia cesarsko- - 150 zabitych i ? (bardzo Zwycięstwo
19
Teoretycznie armią dowodził Ferdynand III 20
Teoretycznie armią dowodził ks. Ferdynand, kardynał-arcybiskup Toledo 21
Przyjąłem średnią w oparciu o najbardziej prawdopodobne stany liczebne – zależnie od źródeł armia Banera waha się od 16 do 21 000. 22
Przyjąłem średnią w oparciu o najbardziej prawdopodobne stany liczebne – zależnie od źródeł armia Hatfelda waha się od 12 do 25 000.
28/02/1638 weimarska – ok.
3000
Ks. Bernard
Sasko-
Weimarski
bawarska – ok.
7400 żołnierzy
Frederico Savelli,
ks. Albano
wziętych do
niewoli
- 15 sztandarów
niskie) katolickie
Rheifelden (II) – 3/03/1638 Armia
weimarska – ok.
6000
Ks. Bernard
Sasko-
Weimarski
Armia cesarsko-
bawarska – 6-7
000
Frederico Savelli
ks. Albano
(wzięty do
niewoli, z której
zresztą niebawem
uciekł)
Johan von Werdt23
(wzięty do
niewoli)
? (raczej niskie) - 500 zabitych
- 3000
wziętych do
niewoli
- 36 sztandarów
Zwycięstwo
weimarskie
Wittenweier Armia
weimarska24
–
ok. 18 800 + 32
działa
Ks. Bernard
Sasko-
Weimarski
Armia cesarsko-
bawarska – 16 000
+ 30 dział
Frederico Savelli,
ks. Albano
- ok. 700
zabitych,
rannych i
wziętych do
niewoli
- 1500 zabitych
- 1300
wziętych do
niewoli
- 11 dział
- 83 sztandary
Zwycięstwo
weimarskie
Vlotho – 17/10/1638 Armia
palatynacka +
posiłki
szwedzkie – ok.
Armia cesarska –
ok. 5800
Hatzfeld
Ok. 3000 ludzi
(tylko
kontyngent
szwedzki -
? Zwycięstwo sił
cesarskich
Armia
palatynacka sfor
mona była z
ochotników
23
Inna spotykana pisownia Jan de Werth 24
Z tego ok. 6000 żołnierzy francuskich.
4000
Karol Ludwik25
King (Szwedzi)
1000 żołnierzy
– ocalał)
angielskich i
niemieckich
(finansowanych
przez Anglię) i
posiłków
szwedzkich
Chemnitz – 4/04/1639 Szwedzi - ?
Baner
Armia cesarska –
ok. 5000
Marrazino
500 zabitych i
rannych
500 zabitych i
rannych, 1500
wziętych do
niewoli
Zwycięstwo
szwedzkie
Marrazino za
klęskę w tym
starciu został
wyrokiem sądu
wojskowego
wydalony z armii
Brandeis – 25/05/1639 Szwedzi –
18 000
Baner
Armia cesarska –
10 000
Hofkirchen
(wzięty do
niewoli)
600 zabitych i
rannych
1000 zabitych i
rannych, 600
wziętych do
niewoli
Zwycięstwo
szwedzkie
Thionville – 7/07/1639 Francuzi –
10 600
Markiz de
Feuquieres
(zginął)
Hiszpanie –
14 000
Piccolomini
6000-7000,
głownie
wziętych do
niewoli
Ok. 1000
zabitych i
rannych
Zwycięstwo
hiszpańskie
Schweidnitz/Zobten Berg –
30 lub 31/05/1642
Szwedzi -
przynajmniej
9 00026
Torstensson
Armia cesarska i
Sasi – 7000-7500
(w tym ok. 2000
Sasów) + 4 działa
Ks. Franciszek
Albrecht (ciężko
ranny, zmarł w
? - 2000 zabitych
- 2000 rannych
- 1200
wziętych do
niewoli
- wszystkie
działa
Zwycięstwo
szwedzkie
25
najstarszy syn ‘Zimowego króla’ i bratanek Karol I, króla Anglii 26
armia Torstenssona na początku tej kampanii liczyła ok. 20 000 żołnierzy, ale trudno określid jak duża częśd z niej wzięła udział w bitwie
niewoli) - 40 sztandarów
Wolfenbüttel – 29/06/1641 Szwedzi –
13 000
Wrangel, Pfuhl,
Witenberg
Francuzi – 6000
Guebriant
Armia
brunszwicko-
luneburska –
7000
Klitzing
Wszystkie armie
razem 31 dział
Armia cesarska i
Bawarowie –
22 000 + 11 dział
Arcyksiążę
Leopold Wilhelm
Piccolomini
2000 zabitych i
rannych (razem
z wszystkich
armii)
1800 cesarskich
i 1200
Bawarów –
zabitych,
rannych,
wziętych do
niewoli + 7
dział i 16
sztandarów
Zwycięstwo
szwedzko-
francusko-
brunszwickie
Kempen/Kamton –
17/01/1642
Francuzi-
Weimarczycy –
Hesi – ok. 10 000
Guebriant
Hiszpanie i
Westfalczycy –
ok. 10 000
Lamboy (wzięty
do niewoli)
? - 2500 zabitych
- 4000
wziętych do
niewoli
- wszystkie
działa (ile?)
- 120
sztandarów
Zwycięstwo
francusko-
weimarsko-
heskie
Honnecourt – 26/05/1642 Francuzi –
10 000 + 10
dział,
Marszałkowie
Hacourt i Guiche
Hiszpanie –
10 000 + nieznana
liczba dział
De Melo
- 1200 zabitych
- 3000 wziętych
do niewoli
- 10 dział
400 zabitych i
rannych
Zwycięstwo
hiszpańskie
Lipsk (II Breitenfeld) –
2/07/1642
Szwedzi –
20 000 + 70 dział
Torsensson
Armia cesarska +
Sasi – 26 000 + 46
dział
Arcyksiążę
Leopold Wilhelm
- 2000 zabitych
- 2000 rannych
- 4000 – 5000
zabitych i
rannych
- 5000
wziętych do
Zwycięstwo
szwedzkie
Piccolomini niewoli
- cała artyleria
- 185
sztandarów
Rocroi – 13/05/1643 Francuzi – 20-
23 000 + 12 dział
Kondeusz
Hiszpanie – 20-
23 00027
+30 dział
Francisco de Melo
2000 zabitych - 5000 zabitych
- ok. 5000
wziętych do
niewoli
- 28 dział
- 230
sztandarów
Zwycięstwo
francuskie
Tuttingen – 24/11/1643 Francuzi i
Weimarczycy -
?28
Josias Rantzau
Armia cesarska i
Bawarowie - ?
Mercy, Hatzfeld,
Weth29
- 4000 zabitych
i rannych
- 7000 wziętych
do niewoli30
? Zwycięstwo
cesarsko-
bawarskie
Francuzi i
Weimarczycy
zostali
zaskoczeni na
kwaterach,
weimarscy
oficerowie nie
chcieli słuchać
rozkazów
Rantzau, co
pogłębiło chaos
bitewny i
doprowadziło do
tak wysokich
strat
27
Francuskie źródła podają z reguły 28 000 żołnierzy – wynika to z zaliczenia korpus Becka (5000 żołnierzy) do sił walczących pod Rocroi. Korpus ten był częścią armii de Melo, ale nie wziął udziału w walkach. 28
analizując ogromne straty połączonych korpusów wydaje się, że liczyły one przynajmniej 15 000 żołnierzy. 29
Werth dowodził strażą przednią, która rozpoczęła bitwę – 1000 jazdy, 600 muszkieterów, 300-500 dragonów. 30
Największe straty poniosła piechota armia weimarskiej – od tej bitwy udział tej formacji w oddziałach Weimarczyków staje się znikomy, zagładzie uległo kilka starych regimentów.