Styl żywienia a problem Styl żywienia a problem nadwagi i otyłości nadwagi i otyłości u u dzieci i młodzieży dzieci i młodzieży Świętokrzyskie Centrum Onkologii Dział Promocji i Profilaktyki Onkologicznej mgr Jadwiga Zapała
Jan 11, 2016
Styl żywienia a problem Styl żywienia a problem nadwagi i otyłości nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży
Świętokrzyskie Centrum OnkologiiDział Promocji i Profilaktyki Onkologicznej
mgr Jadwiga Zapała
Nadwaga i otyłość Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży
Na świecie 10% dzieci i młodzieży do 18 roku życia ma nadwagę lub otyłość
W Europie około 20% dzieci ma nadmiar masy ciała, w tym 5% cierpi na otyłość
W Polsce około 12% dzieci
i młodzieży ma nadwagę, bądź otyłość
Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC na świecie w badaniach WHO HBSC
20122012
Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC na świecie w badaniach WHO HBSC
20122012
Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC na świecie w badaniach WHO HBSC
20122012
36%
23%
29% 28%
16%
22%20%
12%
16%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
%
11-latki 13-latki 15-latki
chłopcydziewczętaŁącznie
Metody oceny masy ciała Metody oceny masy ciała u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży Siatki centylowe
Wskaźnik masy ciała BMI
Wskaźnik Cole’a iloraz aktualnego i standardowego BMI stosowany u młodszych
dzieci Fałdomierze
Przyczyny otyłości pierwotnej Przyczyny otyłości pierwotnej u u
dzieci i młodzieżydzieci i młodzieżyNiewłaściwy sposób odżywiania się
kobiety ciężarnej oraz karmienie sztuczne
Nadwaga u przyszłej matki i nadmierny dowóz energii zwiększają ryzyko otyłości dziecięcej
Ryzyko zespołu metabolicznego z insulinoopornością
Większa podaż białka podczas karmienia sztucznego
Czynnik genetyczny w otyłości Czynnik genetyczny w otyłości dzieci dzieci
i młodzieżyi młodzieży Prawidłowa masa ciała jest uwarunkowana przez wiele
genów, m.in. gen ob, którego produktem jest białko leptyna zwiększające uczucie sytości, obniżające apetyt i nasilające termogenezę
U osób otyłych stosujących restrykcyjną dietę spada poziom leptyny
Realizacja genetycznej skłonności do otyłości zależy od wpływów środowiska (łatwy dostęp do pokarmu i ograniczenie wysiłku fizycznego)
Obserwacja rodziny (nadwaga
u członków rodziny, styl życia rodziny)
Przyczyny nadwagi i otyłości Przyczyny nadwagi i otyłości
u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieżyW 90% przypadków otyłość u
dzieci i młodzieży jest otyłością pierwotną, samoistną
powstającą z powodu dodatniego bilansu energetycznego, spowodowanego nadmiarem energiiz pokarmu w stosunku do wydatku
na podstawową przemianę materii, ruch i termogenezę
Przyczyny otyłości pierwotnej Przyczyny otyłości pierwotnej u u
dzieci i młodzieżydzieci i młodzieżyNieprawidłowe nawyki żywieniowe- przejadanie się Nieprzestrzeganie zasady 5 posiłków
dziennie Nieregularność posiłków Późne śniadanie Późna kolacja Zbyt duże porcje Przekąski pomiędzy posiłkami Pośpiech przy jedzeniu
Przyczyny otyłości Przyczyny otyłości pierwotnej pierwotnej
u dzieci i młodzieżyu dzieci i młodzieżyNieprawidłowe nawyki żywieniowe-nieprawidłowy skład posiłków z dużą ilością cukrów prostych i tłuszczów Przekąski (chipsy, batony, ciastka) zamiast
kanapki na drugie śniadanie Szybkie obiady w barach fast-foodowych Słodycze lub fast-foody w nagrodę Słodkie napoje Uwaga! Sok czy napój
owocowy?1l dziennie słodzonych napojów to ok. 35
kg cukru rocznie, czyli ok. 15 kg tłuszczu
Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)w badaniach (GIS 2010)
spożycie mleka i rybspożycie mleka i ryb
Kilka razy w tygodniu
Kilka razy w tygodniu
Codziennie
Codziennie
Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)w badaniach (GIS 2010)
spożycie spożycie mięsa czerwonego mięsa białegomięsa czerwonego mięsa białego
Kilka razy w tygodniu
Kilka razy w tygodniu
Codziennie
Codziennie
Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)w badaniach (GIS 2010)
spożycie słodyczy i białego pieczywaspożycie słodyczy i białego pieczywaKilka razy w
tygodniu
Kilka razy w tygodniu
Codziennie
Codziennie
Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)w badaniach (GIS 2010)
spożycie warzyw i owocówspożycie warzyw i owoców
Kilka razy w tygodniu Kilka razy w
tygodniu
Codziennie Codziennie
Nawyki żywieniowe Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w dzieci i młodzieży w
badaniachbadaniach
Nawyki żywieniowe Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w dzieci i młodzieży w
badaniachbadaniach
Przyczyny otyłości pierwotnej Przyczyny otyłości pierwotnej u u
dzieci i młodzieżydzieci i młodzieżyMała aktywność fizycznaCzas spędzany przed telewizorem i komputerem Dzieci w wieku 2- 14 lat spędzają przed TV lub
komputerem średnio 2,4 godz. dziennie, w tym 6,9% dzieci z tej grupy wiekowej- 5 lub więcej godzin dziennie
Już 2-latki oglądają TV przeciętnie 1,6 godz. dziennie
45% 11-latków korzysta z Internetu więcej niż 2 godziny dziennie w dni szkolne
Aktywność ruchowa Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w dzieci i młodzieży w
badaniachbadaniach
Aktywność ruchowa Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w dzieci i młodzieży w
badaniachbadaniach
Przyczyny otyłości Przyczyny otyłości pierwotnej pierwotnej
u dzieci i u dzieci i młodzieżymłodzieży
Mała aktywność fizyczna w rodzinieniechęć do wspólnego uprawiania różnych
form ruchu (turystyka, wycieczki rowerowe,itp.) w rodzinie
Siedzący styl życia
rodzinybrak zaangażowania rodziców
w aktywność ruchową dziecka nadmierna ilość zajęć pozalekcyjnych
Przyczyny otyłości pierwotnej Przyczyny otyłości pierwotnej u u
dzieci i młodzieżydzieci i młodzieży Nieprawidłowe relacje rodzinne
kłótnie bliskich,
rozwody, separacje
Przyczyny otyłości pierwotnej Przyczyny otyłości pierwotnej u u
dzieci i młodzieżydzieci i młodzieżyProblemy emocjonalneBrak akceptacji siebieUdział w „wyścigu szczurów”Duże obciążenie psychiczne
spowodowane wymaganiami ze strony szkoły i rodziców
Jedzenie jest przyjemnością,
ma ugasić takie emocje jak:lęk, strach i złość
Konsekwencje zdrowotne Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi otyłości i nadwagi
u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży
Konsekwencje zdrowotne otyłości Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieżyi nadwagi u dzieci i młodzieży
Zaburzenia endokrynologiczne: przedwczesne dojrzewanie, hypogonadyzm, zespół torbielowatych jajników
Cukrzyca II typu: powstaje w następstwie zespołu metabolicznego z insulinoopornością
liczba chorych dzieci rośnie drastycznie,
obecnie 1/3 młodzieży z nadmierną masą ciała ma cechy zespołu metabolicznego
Konsekwencje zdrowotne otyłości Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieżyi nadwagi u dzieci i młodzieży
Układ ruchu: płaskostopie, koślawość kolan, wady postawy
Układ oddechowy: astma oskrzelowa, ograniczona tolerancja wysiłku, bezdechy w czasie snu
Układ pokarmowy: stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa, choroba refluksowa
Układ krążenia: nadciśnienie, w wieku dorosłym wczesna choroba niedokrwienna serca, ryzyko udaru mózgu
Konsekwencje zdrowotne otyłości Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieżyi nadwagi u dzieci i młodzieży
Zaburzenia emocjonalne- objawy depresyjne
Konsekwencje psychospołeczne- dyskryminacja wśród rówieśników
Zwiększone ryzyko nowotworów złośliwych
Leczenie otyłości prostej Leczenie otyłości prostej u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży
Zespół specjalistów: lekarz pediatra i endokrynolog, pielęgniarka edukacyjna, dietetyk, psycholog, rehabilitant
Dieta dobrana indywidualnie do wieku, płci, zapewniająca dostawę wszystkich składników odżywczych koniecznych do prawidłowego rozwoju, regularne posiłki
Dieta modyfikująca niewłaściwe nawyki żywieniowe: dużo warzyw i owoców, ryb, kasz, razowego pieczywa, ograniczenie
nasyconych tłuszczów zwierzęcych
i słodkich napojów, słodyczy, chipsów
Leczenie otyłości prostej Leczenie otyłości prostej u dzieci i młodzieży u dzieci i młodzieży
Regularna aktywność fizyczna zamiast spędzania czasu przed komputerem i telewizorem
Kontrola masy ciała- korzystny jest stopniowy, systematyczny spadek masy ciała
Zaangażowanie dziecka w prowadzone leczenie
ProfilaktykaProfilaktyka Edukacja żywieniowa w programie nauczania,
obejmująca żywność, żywienie i jedzenie, realizowana na wszystkich poziomach nauczania
System posiłków szkolnych dla wszystkich uczniów przekazywanie wiedzy uczniom głodnym,
zjadającym w pośpiechu kanapki na korytarzu jest działaniem pozornym
Posiłki szkolne zgodne z zasadami zdrowego żywienia nie tylko zaspokajają potrzeby żywieniowe dziecka, lecz także tworzą wzorce zachowań żywieniowych (w Finlandii
system bezpłatnych obiadów z rekomendacją dotyczącą ich składu) [za: Wojnarowska B. Edukacja zdrowotna]
ProfilaktykaProfilaktyka
Asortyment sklepików szkolnych i automatów- eliminacja słodyczy, coca-coli i innych słodkich napojów gazowanych, wprowadzenie produktów prozdrowotnych
Zapewnienie uczniom w szkole odpowiedniej aktywności fizycznej
Włączenie uczniów do organizacji posiłków szkolnych i planowania programów profilaktycznych
[za: Wojnarowska B. Edukacja zdrowotna]
ProfilaktykaProfilaktyka
Współpraca z rodzicami w zakresie uczestnictwa w planowaniu posiłków szkolnych i realizacji programów profilaktycznych dla uczniów co powinno wpłynąć na zwiększenie poziomu wiedzy i zmianę niektórych zachowań żywieniowych rodziców
Wsparcie władz i społeczności lokalnej w organizacji posiłków oraz realizacji programów profilaktycznych
[za: Wojnarowska B. Edukacja zdrowotna]
Dobre praktyki- działaniaDobre praktyki- działania
Szkoła Podstawowa nr 38 w Bydgoszczy Zamknięcie sklepiku szkolnego (brak akceptacji
właściciela na wprowadzenie owoców i jogurtów do asortymentu, a usunięcie słodyczy i chipsów)
Zdrowe śniadania w szkole (np. zupa mleczna, kanapki z sałatą i wędliną, pomidorem, jogurt- wszystko w cenie 2,5zł)
Szkolny program walki z otyłością- ważenie dzieci i rozmowy z rodzicami dzieci z nadwagą (zaangażowani: pielęgniarka, nauczyciele, przedstawiciele rodziców, uczniowie)
Dobre praktyki- działaniaDobre praktyki- działania
Szkoła Podstawowa nr 38 w BydgoszczyAktywność fizyczna (taniec) w czasie
długich przerwZaangażowanie rodziców poprzez wspólne
planowanie posiłków, zdrowego poczęstunku na imprezach szkolnych, indywidualne rozmowy z rodzicami dzieci z nadwagą
Wspólne przygotowywanie
posiłków podczas akcji prozdrowotnych
Dobre praktyki - efektyDobre praktyki - efekty
Na 500 dzieci uczących się w szkole trzy lata temu co 5-te miało nadwagę, dziś co 10-te (53 uczniów z nadwagą)
W ciągu pięciu lat schudło 208 uczniów podstawówki, spośród 251, u których stwierdzono nadwagę
Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,75478,12959212,Ta_szkola_odchudza_grube_dzieci.html#ixzz2Ii5ncmK7
,, Roztańczona przerwa" w SP nr 38 w Bydgoszczy, czyli ruch nie tylko na wuefie (Fot. Łukasz Nowaczyk / Agencja Gazeta)
Szkoła Podstawowa nr 38 w BydgoszczySzkoła Podstawowa nr 38 w Bydgoszczy
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘDZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ