Na czym polega WspŠlna Polityka Rolna? - batory.org.pl · zboýa, mi«sa, mleka (dzi«ki czemu ... jakie Unia daje na dop‚aty ... mia‚a by“ ærednia z trzech ostatnich lat

1

Na czym polega Wspólna Polityka Rolna?Wspólna Polityka Rolna (WPR) powsta∏a w marcu

1957 roku na mocy decyzji krajów nale˝àcych

wtedy do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

(EWG). WPR jest praktycznie jedynà wspólnà poli-

tykà, jakà uda∏o si´ Unii przez te lata wypraco-

waç. Jej podstawowe zasady sà nast´pujàce:

wspólnymi finansami na rolnictwo zarzàdza Bru-

ksela, nie ma ograniczeƒ w przep∏ywie produktów

rolnych mi´dzy krajami Unii i we wszystkich kra-

jach produkty eksportowane na rynki Êwiatowe

sà w taki sam sposób wspierane.

Obecna WPR opiera si´ na reformie wprowa-

dzonej po roku 1992. Wtedy w∏aÊnie obni˝ono ce-

ny skupu produktów rolnych, mi´dzy innymi

zbo˝a, mi´sa, mleka (dzi´ki czemu obni˝y∏y si´

równie˝ ceny detaliczne), a w zamian wprowa-

dzono dop∏aty bezpoÊrednie dla rolników.

Polityka ta polega na ca∏ym systemie dotowania

produkcji (kwotowanie i od∏ogowanie, a w nie-

których sektorach produkcji limitowanie) oraz fi-

nansowego wspierania rolnictwa i wsi, czego

podstawowym elementem sà dop∏aty bezpoÊred-

nie do produkcji, g∏ównie zbó˝ i byd∏a mi´snego.

Rocznie na to wspieranie rolnictwa przeznacza

si´ oko∏o po∏ow´ unijnego bud˝etu, czyli oko∏o 44

miliardów euro.

Wydatki UE na rolnictwo sà podzielone na dwie

cz´Êci, tak zwane dwa filary:

• Pierwszy (90 procent ca∏oÊci wydatków)

wspiera produkcj´.

• Drugi (tylko 10 procent ca∏oÊci wydatków) –

rozwój obszarów wiejskich. Sà to wszelkie

dzia∏ania Unii i jej paƒstw cz∏onkowskich

zmierzajàce do poprawy jakoÊci ˝ycia mieszka ƒ-

ców tych terenów, takie jak wspieranie ochrony

Êrodowiska naturalnego i lokalnych zasobów

kulturowych, ró˝nicowanie produkcji w ramach

gospodarstw czy przestrzeganie o k r e Ê l o n y c h

standardów zapewniajàcych wy˝szà jakoÊç pro-

dukowanej ˝ywnoÊci.

Do wydatków Unii na rolnictwo dochodzà Êrodki

z bud˝etów krajowych poszczególnych paƒstw, w

∏àcznej wysokoÊci oko∏o 15-20 miliardów euro.

System ten jednak sprawi∏ równie˝, ˝e produkcja

ros∏a kosztem jakoÊci ˝ywnoÊci i Êrodowiska –

obficie nawo˝ono pola, niszczono Êrodkami

chemicznymi wiele roÊlin i po˝ytecznych owa-

dów. Poniewa˝ Unia p∏aci za iloÊç, farmerzy pro-

dukujà coraz wi´cej, a Unia musi si´ potem tych

nadwy˝ek ˝ywoÊci pozbywaç, dop∏acajàc do

eksportu. Ponadto Âwiatowa Organizacja Handlu

(WTO) zarzuca Unii, ˝e dzi´ki ró˝nego rodzaju

wsparciu manipuluje cenami ˝ywnoÊci i w ten

sposób wypycha z rynków taƒsze produkty z in-

nych krajów, co prowadzi do zak∏óceƒ w Êwia-

towym handlu ˝ywnoÊcià. Od lat niemal wszyscy

eksperci mówili o koniecznoÊci reformy WPR, ale

nikt nie mia∏ pomys∏u, w jaki sposób zachowaç

zdobycze WPR, czyli stosunkowo niskie i stabilne

ceny ˝ywnoÊci i wysokie dochody rolników, li-

kwidujàc jednoczeÊnie anomalie, czyli nie zwi´-

kszaç produkcji kosztem Êrodowiska naturalnego

i podatnika. Komisarz ds. rolnictwa Franz Fischler

latem 2002 roku zaproponowa∏ wi´c reform´,

która z grubsza mia∏a temu s∏u˝yç poprzez

uniezale˝nienie dop∏at od wysokoÊci produkcji, a

uzale˝nienie ich od jakoÊci tej produkcji i

2

przestrzegania wymogów ochrony Êrodowiska. A

w i ́ c :

• Ceny ˝ywnoÊci w Unii mia∏y zostaç obni˝one i

zbli˝yç si´ do cen na rynkach Êwiatowych (to

uk∏on w stron´ Âwiatowej Organizacji Handlu).

Dop∏aty dla rolników mia∏y wzrosnàç, by wyró-

wnaç im spadek cen skupu, chocia˝ dop∏aty

mia∏y wzrosnàç w nieco mniejszym stopniu ni˝

ceny zmaleç.

• Zamierzano wprowadziç górny limit dop∏at d o

300 tysi´cy euro na gospodarstwo rocznie.

• Cz´Êç pieni´dzy, jakie Unia daje na dop∏aty

bezpoÊrednie, czyli g∏ównie na dop∏aty do pro-

dukcji, miano przesunàç na rozwój wsi (udzia∏

funduszy na rozwój wsi mia∏ wzrosnàç z obec-

nych 10 procent ca∏ej sumy na rolnictwo do 33

procent).

• Unia mia∏a zamieniç obecny system dop∏at do

produkcji, tak zwany standardowy, na s y s t e m

uproszczony, czyli ka˝demu po równo do hektara.

Ale podstawà do wyliczenia stawki na hektar

mia∏a byç Êrednia z trzech ostatnich lat w

danym gospodarstwie. Nie wszyscy rolnicy

otrzymaliby wi´c takà samà stawk´ na hektar.

Komisarz Fischler mia∏ nadziej´, ˝e dzi´ki tym za-

biegom uda si´ zahamowaç zwi´kszanie pro-

dukcji, co sprawi, ˝e Unia b´dzie mniej wydawa∏a

na magazynowanie ˝ywnoÊci i dop∏aty do jej

eksportu, a wi´cej na ochron´ Êrodowiska. Pro-

dukcja ˝ywnoÊci mia∏a byç ÊciÊle powiàzana z

ochronà Êrodowiska poprzez wymagania jako-

Êciowe stawiane ˝ywnoÊci, stosowanie odpo-

wiednich zagród dla zwierzàt, po∏àczenie liczby

hodowanych zwierzàt z odpowiednià wielkoÊcià

pól i pastwisk itp. Nie by∏o jednak mowy o zmniej-

szeniu funduszy na rolnictwo, przeciwnie,

Fischler zak∏ada∏ wzrost wydatków o 1 procent

rocznie.

Pomys∏ reformy w ca∏oÊci odrzuci∏a Francja, która

najwi´cej korzysta na obecnej polityce rolnej, a

ograniczenie wielkoÊci wyp∏at na jedno gospo-

darstwo nie spodoba∏o si´ Anglikom i Niemcom.

W rezultacie prezydent Francji i kanclerz Niemiec

szybko si´ porozumieli, ˝e reforma Fischlera

wymaga istotnych zmian. Jego pomys∏ nie podo-

ba si´ te˝ zwiàzkom i organizacjom rolniczym

zrzeszonym w COPA (Komitet Rolniczych Orga-

nizacji w Unii Europejskiej) i COGECA (Komitet

Generalny Spó∏dzielni Rolniczych w Unii Euro-

pejskiej), najwi´kszym i najbardziej wp∏ywowym

organizacjom reprezentujàcym Êrodowiska rolni-

cze w Unii.

Z polskiego punktu widzenia reforma Fischlera

jest korzystna, gdy˝ oznacza uproszczenie sko-

mplikowanej obecnie Wspólnej Polityki Rolnej

oraz zwi´kszenie Êrodków na faktycznà moder-

nizacj´ i rozwój obszarów wiejskich, z uwzgl´d-

nieniem ekstensywnego charakteru polskiego

rolnictwa. JednoczeÊnie zbli˝y∏aby warunki pro-

dukcji w Polsce do krajów unijnych, co le˝y w

naszym interesie. My bowiem na najbli˝sze pi´ç

lat (na razie na trzy, z mo˝liwoÊcià przed∏u˝enia

na kolejne dwa) wprowadzamy u siebie tak zwany

uproszczono-uzupe∏niany system dop∏at, a wi´c

proponowany przez Fischlera system uprosz-

czony zbli˝y∏by nas do Unii. JeÊli Unia nie wpro-

wadzi systemu uproszczonego, a my przejdziemy

na system standardowy, to ró˝nice w dop∏atach

mi´dzy naszymi rolnikami a unijnymi b´dà dla

nas niekorzystne z powodu przyznanych nam ni-

skich plonów referencyjnych dla zbó˝ – faktycznie

dostawalibyÊmy wi´c po∏ow´ dop∏at, jakie otrzy-

mujà na przyk∏ad Niemcy czy Francuzi.

3

Po wejÊciu Polski do Unii Europejskiej ceny ˝y-

wnoÊci w Polsce wzrosnà prawdopodobnie o

oko∏o 12-15 procent, bo w Unii na wiele produk-

tów ceny sà dekretowane (dawniej u nas nazy-

wano je urz´dowymi, czyli ustalonymi odgórnie

przez rzàd).

C u k i e rPo naszym wejÊciu do Unii 1 maja 2004 roku

oka˝e si´, ˝e cukier w sklepie b´dzie kosztowa∏

2,7 z∏otego za kilogram. Dla rolników uprawiajà-

cych buraki cukrowe oznacza to, ˝e w roku 2004

za ton´ buraków dostanà od cukrowni 180

z∏otych, zamiast jak dziÊ 126. Dotyczy to tylko tak

zwanej kwoty A, czyli buraków i cukru na rynek

krajowy. Cukier kwoty B, czyli z dop∏atami na ek-

sport, i kwoty C – na eksport, ale bez dop∏at,

b´dzie oczywiÊcie taƒszy. Poniewa˝ uda∏o si´

wynegocjowaç wysokà kwot´ A, to ona zadecydu-

je o op∏acalnoÊci tej produkcji. Nie ulega wàtpli-

woÊci, ˝e po integracji dochody plantatorów bu-

raków cukrowych zdecydowanie wzrosnà.

M l e k oZdro˝eje mleko. DziÊ polskie mleczarnie p∏acà za

litr mleka klasy ekstra poni˝ej 1 z∏otego. W Unii

cena skupu wynosi od 30 do 33 centów, czyli

oko∏o 1,3 z∏otego za litr. Zatem po wejÊciu Polski

do UE mleko w Polsce zdro˝eje. Co wi´cej, w Unii

rolnicy handlujà mi´dzy sobà kwotami mleczny-

mi. To znaczy, ˝e jeÊli rolnik zechce zrezygnowaç

z cz´Êci lub ca∏oÊci produkcji, mo˝e sprzedaç

przyznanà mu kwot´ mlecznà. Cena docelowa

owej kwoty jest ju˝ znana – oko∏o 3 z∏otych za litr

mleka. Nie osiàgniemy jej zapewne automaty-

cznie z dniem wejÊcia Polski do UE, ale b´dziemy

do niej dochodziç stopniowo . Dobra krowa daje

rocznie oko∏o 6-7 tysi´cy litrów, a wi´c rolnik,

sprzedajàc takà krow´ na przyk∏ad na ubój za jej

wartoÊç u˝ytkowà, czyli za oko∏o 5 tysi´cy

z∏otych, mo˝e jeszcze dostaç oko∏o 20 tysi´cy za

jej kwot´ mlecznà od innego rolnika, których chce

zwi´kszyç u siebie produkcj´ mleka.

Podczas negocjacji z UE wynegocjowaliÊmy

kwot´ sprzeda˝y i przerobu mleka w polskich

mleczarniach znacznie wy˝szà od naszych obe-

cnych mo˝liwoÊci – w 2002 roku przerobiliÊmy

oko∏o 7,4 miliona ton, a dostaliÊmy zgod´ na 8,5

miliona ton. Do tego mamy jeszcze ponad 400

tysi´cy ton tak zwanej rezerwy restrukturyza-

cyjnej na zwi´kszanie produkcji mleka. Razem

prawie 9 milionów ton. W rzeczywistoÊci b´dzie

to jeszcze wi´cej, bo Unia bierze pod uwag´ je-

dynie mleko klasy ekstra, innego mleczarnie na

rynek unijny nie b´dà mia∏y prawa wpuszczaç

(tylko wydzielone 56 zak∏adów b´dzie mog∏o

przez okres przejÊciowy mieç dwie osobne linie

do produkcji mleka ekstra i klasy pierwszej, tak

aby przestarza∏e gospodarstwa, stopniowo si´

unowoczeÊniajàc, mog∏y jeszcze przez ten okres

sprzedawaç mleko klasy pierwszej). Ale takie

restrykcyjne podejÊcie wyjdzie te˝ na korzyÊç

samym rolnikom. Nie ma chyba w Polsce dostaw-

cy mleka, który by nie uwa˝a∏, ˝e chocia˝ raz zos-

ta∏ przez mleczarni´ oszukany – dostarczy∏, jak

zawsze, doskona∏e mleko, a w mleczarni dopa-

trzyli si´ wi´kszej liczby bakterii albo jeszcze

czegoÊ innego i cen´ obni˝yli. Po wejÊciu Polski

do UE albo mleczarnia kupi mleko ekstra, albo go

nie kupi wcale, bo innego mieç nie mo˝e. Skoƒczà

si´ sztuczki z ró˝nymi klasami mleka.

Te prawie 9 milionów ton mleka to wielkoÊç,

której osiàgni´cie b´dzie mo˝liwe w Polsce za 8-

10 lat.

Z b o ̋ aPrzy ustalonych z Unià dop∏atach teoretycznie

stracà nasi producenci zbó˝, zw∏aszcza ci wyda-

Co si´ zmieni? Czy zyskamy?

Czy po integracji rolnicy zyskajà na cenach skupu?

4

jni, którzy na przyk∏ad zbierajà dziÊ z hektara po

5-6 ton pszenicy. W 2002 roku cena zbó˝ w

Polsce by∏a bardzo zbli˝ona do unijnej (440

z∏otych za ton´, a w Unii 410), ale rzàd dop∏aca∏

rolnikom z bud˝etu krajowego po oko∏o 120

z∏otych do tony). Na hektar rolnik dostawa∏ wi´c

oko∏o 600 z∏otych dop∏at. Ju˝ od roku 2004 nasi

„zbo˝owcy” wejdà w nowy system i dop∏aty b´dà

mniejsze, bo tylko do hektara, a nie do tony. W

pierwszym roku akcesji, czyli 2004, dostanà za

hektar 444 z∏otych. Nasi rolnicy b´dà wi´c

musieli sprzedawaç zbo˝e z mniejszym zyskiem

ni˝ obecnie. Za to, poniewa˝ b´dziemy ju˝

cz∏onkiem UE, dop∏atami zostanà obj´ci nie tylko

ci, którzy produkujà na rynek, ale tak˝e ci, którzy

wykorzystujà zbiory bezpoÊrednio w gospodar-

stwach – a u nas jest ich wielokrotnie wi´cej ni˝

otrzymujàcych obecnie dop∏aty do zbó˝.

Zmienia si´ równie˝ sposób interwencji: w Polsce

do tej pory zbo˝e z dop∏atami skupowano od lip-

ca do listopada, w Unii jest dok∏adnie odwrotnie

– skup interwencyjny zaczyna si´ w listopadzie,

jeÊli do tego czasu rynek nie zdo∏a sam wch∏onàç

plonów. Dlatego ju˝ przed ˝niwami rolnicy powin-

ni (bo tak to dzia∏a w Unii) wiedzieç, komu, za ile

i kiedy sprzedadzà swoje ziarno. Dzi´ki temu

b´dà mogli zaplanowaç sobie produkcj´ nie tylko

na najbli˝szy rok, ale na kilka nast´pnych lat.

Osiàgnà w ten sposób tak poszukiwanà stabilizacj´.

Wieprzowina Dla hodowców Êwiƒ wynegocjowane warunki teo-

retycznie nie majà wielkiego znaczenia, bo jest to

produkcja, której si´ w Unii nie dotuje. Hodowcy

dostanà wi´c, jak wszyscy, dop∏aty do hektara,

które b´dà po prostu niespodziewanym, do-

datkowym dochodem. Ale tak naprawd´ sytuacja

zmieni si´, i to zasadniczo, na plus. W Polsce

bowiem op∏acalnoÊcià tej produkcji rzàdzà tak

zwane cykle Êwiƒskie – jak jest „górka”

poda˝owa, to ceny spadajà „na ∏eb na szyj´” i rol-

nicy rozpaczajà, a potem jest „do∏ek”, ceny idà w

gór´ i na Êwiniach zarabia si´ nieêle. Raz za kilo-

gram ˝ywej sztuki rolnik dostaje 4,5 z∏otego, in-

nym razem (na przyk∏ad w styczniu 2003 roku)

nawet poni˝ej 3 z∏otych. Otó˝ to si´ skoƒczy. Ta

huÊtawka cen wywo∏ana jest przez niestabilne ce-

ny pasz, czyli zbó˝. Teraz ceny pasz b´dà si´

zmieniaç nieznacznie. Przy tym zbo˝a sà w Unii

najbardziej dotowane, tote˝ ich ceny sà ni˝sze ni˝

5

Na czym polega uproszczono-uzupe∏nia-ny system dop∏at?Przyj´ty system uproszczono-uzupe∏niany ozna-

cza, ˝e dop∏aty nie b´dà takie same dla wszy-

stkich rolników. B´dà trzy stawki dop∏at.

• Pierwsza grupa dop∏at, najni˝sza, obejmie rol-

ników, którzy uprawiajà roÊliny nieobj´te do-

p∏atami w Unii, a wi´c ziemniaki, buraki, warzy-

wa, owoce, a tak˝e roÊliny paszowe, jak koni-

czyna i lucerna (ci ostatni mogà jeszcze przejÊç

do grupy wy˝szej, zale˝y, co ostatecznie ustalà

nasi negocjatorzy z Komisjà Europejskà), lub w

ogóle niczego nie uprawiajà, ale trzymajà zie-

mi´ w tak zwanym czarnym ugorze.

• Druga, wy˝sza grupa dop∏at, nale˝y si´ w∏a-

Êcicielom ∏àk i pastwisk (sà to dop∏aty z puli

przeznaczonej na wspieranie produkcji zwie-

rz´cej). Czyli rolnik – w∏aÊciciel pastwisk oprócz

dop∏at z grupy pierwszej dostanie dodatkowo

dop∏aty do produkcji zwierz´cej, niezale˝nie od

tego czy posiada jakieÊ zwierz´ta.

Czy rolnicy zyskajà na dop∏atach bezpoÊrednich?

u nas. Po wejÊciu do Unii polski rolnik, kupujàc

taƒsze pasze, b´dzie mia∏ wi´c ni˝sze koszty pro-

dukcji. A poniewa˝ robocizna jest w Polsce

taƒsza, to nasze Êwinie b´dà naprawd´

konkurencyjne. Podobnie jest z produkcjà dro-

biarskà – rynek si´ ustabilizuje, a rolnikom

b´dzie ∏atwiej coÊ planowaç, bo b´dà znali z

wyprzedzeniem ceny zbytu.

Warzywa i owocePodobnie jak w przypadku Êwiƒ, teoretycznie nie

ma ˝adnych korzyÊci ze Wspólnej Polityki Rolnej,

a w praktyce sà bardzo du˝e. Zawsze gdy popra-

wia si´ ogólna sytuacja w rolnictwie – a z takim

w∏aÊnie zjawiskiem b´dziemy mieli do czynienia

– najbardziej na tym korzystajà gospodarstwa

specjalistyczne, na przyk∏ad sadownicze czy

warzywnicze. W porównaniu z Unià te gospo-

darstwa majà w Polsce doÊç niskie koszty pro-

dukcji, sà na ogó∏ niewielkie, ma∏o energo-

ch∏onne, a obecnie g∏ówne dla nich ograniczenie

stanowià kwoty eksportowe, czyli ustalona przez

Uni´ wielkoÊç naszego eksportu. Wiadomo, ˝e

polscy plantatorzy porzeczek, truskawek czy ma-

lin tylko czekajà, a˝ Unia otworzy granic´, zniesie

limity i ograniczenia cenowe, bo wtedy ceny

wzrosnà tak˝e u nas. W gór´ pójdà ceny warzyw i

owoców, zw∏aszcza owoców mi´kkich – truska-

wek, wiÊni, malin, porzeczek, Êliwek, poniewa˝

na to jest w Unii zbyt. Obecnie, przed wejÊciem

Polski do UE, nasz eksport owoców ograniczajà

ustalane przez Uni´ ceny minimalne na nasze

owoce, ale gdy wejdziemy do UE, b´dzie swobod-

ny przep∏yw towarów i eksport, wi´c ceny si´

zwi´kszà. Zdro˝ejà równie˝ pieczarki, w których

jesteÊmy europejskà pot´gà, oraz rzadsze warzy-

wa, na przyk∏ad cukinia, bak∏a˝any, ró˝ne rodza-

je fasoli.

W o ∏ o w i n aTu zmieni si´ niewiele, i to nie dlatego, ˝e wyne-

gocjowaliÊmy z∏e warunki albo dlatego, ˝e

hodowców byd∏a krzywdzi proponowany system

uproszczono-uzupe∏niany dop∏at, ale poniewa˝

praktycznie takich hodowców w Polsce nie ma.

Unia sporo dop∏aca hodowcom byd∏a mi´snego,

wysokie te˝ sà ceny mi´sa, bo wo∏owina jest na

Zachodzie popularna. U nas zawsze by∏a w lekkiej

pogardzie, wi´c mimo ˝e niektórzy polscy rolnicy

– mi´dzy innymi liczàc na unijne dop∏aty i wzrost

cen mi´sa – zainwestowali w rasy mi´sne, szybko

si´ z hodowli wycofali, bo nie by∏o ch´tnych na

dobrà, kulinarnà, ale dro˝szà wo∏owin´. Po wej-

Êciu do Unii ci, którzy majà nawet byle jakie byd∏o,

dostanà dop∏aty do hektara jak wszyscy, a cena

wo∏owiny pójdzie w gór´ i zbli˝y si´ nieco do uni-

jnej. Ale przy uproszczono-uzupe∏nianym systemie

dop∏at ta zach´ta mo˝e byç dla rolników zbyt ma∏a,

˝eby sk∏oniç ich do inwestowania w rozwój hodowli

byd∏a. Mo˝na raczej sàdziç, ˝e polskich konsumen-

tów wo∏owiny przejmà farmerzy z innych krajów UE.

6

• Trzecia grupa dop∏at to rolnicy „roÊlinni”, czyli

ci, którzy uprawiajà zbo˝a, kukurydz´, roÊliny

oleiste (na przyk∏ad rzepak), wysokobia∏kowe

(na przyk∏ad groch), stràczkowe (na przyk∏ad

soczewic´, wyk´), chmiel, len, konopie tytoƒ,

ziemniaki skrobiowe. Te dop∏aty sà najwy˝sze,

a ponadto „roÊlinne” stawki sà doliczane do

grupy pierwszej.

Ile mo˝na dostaç na hektar?Ka˝dy rolnik, bez wzgl´du na to, czy produkuje

zbo˝a, czy hoduje zwierz´ta, otrzyma w pier-

wszym roku po akcesji na pewno 161 z∏otych na

hektar (to jest 41 euro przypadajàce w ramach 25

procent dop∏at z bud˝etu Unii), w roku 2005 – 199

z∏otych, a w nast´pnym roku 238 z∏otych.

Rolnicy „roÊlinni” otrzymajà w 2004 roku do-

datkowo po 89 z∏otych do hektara, w nast´pnym

po 80 z∏otych, a w 2006 po 65. Sà to dop∏aty po-

chodzàce z przesuni´cia pieni´dzy z funduszy

przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich,

czyli tak zwanego drugiego filaru (zgodnie z

umowà, jakà mamy z Unià, stawki te malejà z

roku na rok). Ponadto otrzymajà z krajowego

bud˝etu po 192 z∏ote w 2004 roku, po 204 w 2005

roku i po 220 z∏otych na hektar w roku 2006 (jeÊli

Êrodki na te dop∏aty zostanà uwzgl´dnione w

kolejnych polskich bud˝etach). Rolnik „roÊlinny”

w ciàgu pierwszych trzech lat b´dzie dostawa∏

Êrednio po 483 z∏ote na hektar w ka˝dym roku.

Stawki dop∏at dla rolników produkujàcych zbo˝a

Rolnik specjalizujàcy si´ w produkcji zwierz´cej

te˝ dostanie dodatkowe dop∏aty, ale b´dà one li-

czone od hektarów posiadanych przez niego ∏àk i

pastwisk. Dop∏aty nie b´dà wi´c zale˝ne od licz-

by i rodzaju posiadanych sztuk zwierzàt. Rolnicy

„zwierz´cy” dostanà na hektar nieco mniej dop∏at

ni˝ „roÊlinni”. I tak w pierwszym roku b´dzie to w

sumie 342 z∏ote na hektar (161 z∏otych dop∏at

podstawowych, plus 65 z∏otych z drugiego filaru i

116 z∏otych z bud˝etu krajowego), w 2005 roku

rolnik otrzyma 433 z∏ote na hektar, a w roku 2006

– 513 z∏otych.

Stawki dop∏at dla rolników zajmujàcych si´ pro-

dukcjà zwierz´cà

JeÊli jednak istotnie Unia zgodzi si´ na polskà

propozycj´, by do ∏àk i pastwisk zaliczyç te˝ hek-

tary obsiane paszami dla zwierzàt, takimi jak

lucerna czy koniczyna, to ta suma na hektar si´

zmniejszy, bo przyb´dzie hektarów do liczenia

dop∏at. I tak odpowiednio rolnicy „zwierz´cy”

otrzymajà wówczas w sumie mniej o 50 z∏otych

na hektar w 2005 roku, o 62 z∏ote w roku na-

st´pnym i o 75 z∏otych na hektar w trzecim roku

po wejÊciu Polski do UE.

Generalnie w pierwszym roku w UE, czyli 2004,

polscy rolnicy dostanà 55 procent dop∏at, jakie

otrzymujà farmerzy w Unii, a potem z ka˝dym ro-

kiem te dop∏aty b´dà ros∏y, by w 2010 dojÊç do

poziomu 100 procent.

Robiàc powy˝sze wyliczenia, rolnik musi pa-

mi´taç, ˝e stawki te mogà ulec nieznacznej zmia-

nie, bo sà uwarunkowane kursem euro oraz os-

tatecznà wielkoÊcià u˝ytków rolnych na dzieƒ 30

czerwca 2003 roku (obecne wyliczenia u˝ytków

rolnych sà oparte na wst´pnych wynikach zesz∏o-

rocznego Spisu Rolnego).

A jeÊli masz hodowl´ krów mlecznychlub mi´snych, ale nie masz pastwiska?Nie dostaniesz dop∏at do produkcji zwierz´cej.

Chyba ˝e wydzier˝awisz ∏àki i pastwiska od sàsia-

da i b´dziesz mia∏ na to umow´ pisemnà za-

R o k S u m a / h a

2 0 0 4 161 z∏ 89 z∏ 192 z∏ 442 z∏

2 0 0 5 199 z∏ 80 z∏ 204 z∏ 483 z∏

2 0 0 6 238 z∏ 65 z∏ 220 z∏ 523 z∏

dop∏aty dla

wszystkich

rolników

z bud˝etu UE

na rolnictwo

dop∏aty z tak

z w a n e g o

d r u g i e g o

filaru na

rozwój wsi

dop∏aty

z bud˝etu

k r a j o w e g o

R o k S u m a / h a

2 0 0 4 161 z∏ 65 z∏ 116 z∏ 342 z∏

2 0 0 5 199 z∏ 58 z∏ 176 z∏ 433 z∏

2 0 0 6 238 z∏ 47 z∏ 228 z∏ 5 1 3 z ∏

dop∏aty dla

wszystkich

rolników

z bud˝etu UE

na rolnictwo

dop∏aty z tak

z w a n e g o

d r u g i e g o

filaru na

rozwój wsi

dop∏aty

z bud˝etu

k r a j o w e g o

7

twierdzonà w gminie. Ale pami´taj, ˝e za kukurydz´

na kiszonk´ nale˝à ci si´ dop∏aty jak za zbo˝a.

Komu nale˝à si´ dop∏aty?Ka˝demu, kto jest w∏aÊcicielem gospodarstwa

ponad jeden hektar. JeÊli ktoÊ ma tylko pó∏ hek-

tara, to nic nie dostanie. Je˝eli rolnik wydzie-

r˝awi∏ ziemi´ sàsiadowi, dop∏aty dostanie nie on,

lecz sàsiad, ale pod warunkiem, ˝e ma pisemnà

umow´ dzier˝awnà potwierdzonà w urz´dzie

gminy. Nie mo˝e byç dwóch wniosków (w∏aÊci-

ciela i dzier˝awcy) na ten sam kawa∏ek gruntu.

Uwaga! JeÊli nie masz uregulowanych stosunków

w∏asnoÊciowych, bo uprawiasz ziemi´ zapisanà

na dziadków czy rodziców, którzy ju˝ nie ˝yjà,

wystarczy zaÊwiadczenie z gminy, ˝e jesteÊ

u˝ytkownikiem gospodarstwa. Aby otrzymaç

dop∏aty, nie musisz zg∏aszaç si´ do Agencji

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)

z wypisem z ksi´gi wieczystej.

Nie trzeba byç rolnikiem, by dostaç dop∏aty.

Mo˝na mieszkaç w mieÊcie i w ogóle nie uprawiaç

swojej ziemi. Ale raz w roku trzeba jà przynaj-

mniej zaoraç, co b´dzie dowodem, ˝e ziemia jest

w tak zwanej dobrej kulturze, gotowa do rozpo-

cz´cia produkcji. JeÊli rolnik ma ∏àki i pastwiska,

musi je przynajmniej raz w roku skosiç, by otrzy-

maç dop∏aty jak do produkcji zwierz´cej.

Co trzeba zrobiç, by otrzymaç dop∏at´?Trzeba z∏o˝yç wniosek. Na razie wiadomo tylko,

˝e ma byç on jeden, wspólny dla wszystkich

trzech rodzajów dop∏at. Ma byç ∏atwy do

wype∏nienia i zmieÊciç si´ na jednej stronie.

Na pewno trzeba b´dzie podaç na nim nazwisko,

adres, numer rejestracyjny gospodarstwa i nu-

mery dzia∏ek wchodzàcych w jego sk∏ad. Te nu-

mery dzia∏ek rolnicy otrzymajà od Agencji

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. JeÊli

oka˝e si´, ˝e rolnicy z∏o˝à wi´cej wniosków, ni˝

przewiduje dziÊ resort rolnictwa, i wyp∏aty b´dà

wi´ksze, to w nast´pnym roku stawki na hektar

zostanà odpowiednio zmniejszone. Formularze

wniosków rolnicy otrzymajà od regionalnych od-

dzia∏ów ARiMR i tam majà z∏o˝yç wype∏nione

wnioski. Prawdopodobnie na terenie ka˝dej

gminy zostanie wyznaczony autoryzowany przed-

stawiciel Agencji, który b´dzie wydawa∏ wnioski,

pomaga∏ je wype∏niaç, a potem przyjmowa∏ od

r o l n i k ó w .

Kiedy sk∏adaç pierwsze wnioski?Po wejÊciu Polski do UE rolnicy b´dà sk∏adali

wnioski od marca do po∏owy maja, z wyjàtkiem

pierwszego roku naszego cz∏onkostwa, czyli

2004. Cz∏onkami Unii staniemy si´ bowiem

dopiero 1 maja 2004 roku. Dlatego rolnicy w roku

2004 b´dà mogli sk∏adaç wnioski od 1 maja,

prawdopodobnie do po∏owy czerwca (termin za-

koƒczenia sk∏adania wniosków jeszcze nie zosta∏

ustalony). Pieniàdze z pierwszych dop∏at b´dà

otrzymywaç od 16 paêdziernika 2004 do 31 stycz-

nia 2005 roku. Wyp∏acaç je b´dzie ARiMR, która

przekszta∏ci si´ w agencj´ p∏atniczà.

Czy dostaniemy pieniàdze z dop∏at zaca∏y rok 2004? Tak. Dop∏aty nale˝à si´ za ca∏y rok, mimo ˝e

cz∏onkami Unii staniemy si´ prawdopodobnie do-

piero od maja, czyli z czteromiesi´cznym

o p ó ê n i e n i e m .

Czy sà ograniczenia wielkoÊciowe?Rzàd wprowadzi∏ tylko dolne ograniczenie ob-

szarowe, uprawniajàce do starania si´ o dop∏aty.

To oznacza, ˝e nawet w∏aÊciciel kilku tysi´cy hek-

tarów mo˝e dostaç dop∏aty tak samo jak rolnik,

który ma 10 hektarów.

Czy klasa ziemi ma znaczenie?Nie ma. Dop∏ata przys∏uguje do ka˝dego hektara

powierzchni, a nie do tak zwanego hektara prze-

liczeniowego, czyli klasa ziemi nie ma tu zna-

czenia. Tyle samo dostanie rolnik za hektar

czarnoziemu, dajàcy mu rekordowe plony prakty-

cznie bez koniecznoÊci stosowania nawozów, i

rolnik gospodarujàcy na ziemiach klasy piàtej,

który musi obficie nawoziç pole, by zebraç jakie

takie plony.

8

Kazimierz Kowalski

ma 7 hektarów zie-

mi. Na 4 h e k t a r a c h

uprawia zbo˝a, na

pozosta∏ych ziemni-

aki, buraki i wa-

rzywa korzeniowe.

W roku 2004 dos-

tanie 1127 z∏otych

dop∏at podstawo-

wych (7 hektarów

razy 161 z∏otych).

Do tego dojdà do-

p∏aty za uprawy roÊlinne, czyli 1124 z∏otych (4

hektary razy 281 z∏otych). W sumie ten rolnik

otrzyma w pierwszym roku 2251 z∏otych.

Jan Nowak ma 20 hektarów s∏abej ziemi, z czego

7 hektarów to ∏àki i pastwiska. Na 8 hektarach

uprawia zbo˝a, na 2 ziemniaki, ma 2 hektary sadu

wiÊniowego, a na reszcie uprawia warzywa. Jego

gmina zosta∏a zaliczona do terenów trudnych. W

2004 roku dostanie za ca∏e 20 hektarów po 161

z∏otych, czyli 3220 z∏otych. Do tego dojdzie po

Przyk∏ady mo˝liwych dop∏at dla rolników

160 z∏otych na ka˝dy hektar z powodu gospo-

darowania na terenach trudnych, czyli 3200

z∏otych (co to sà tak zwane tereny trudne,

przeczytasz na stronie 10). Za upraw´ zbó˝ rolnik

dostanie jeszcze 2248 z∏otych (8 hektarów razy

281 z∏otych), a za hodowl´ zwierzàt, czyli ∏àki i

pastwiska, 1267 z∏otych (7 hektarów razy 181

z∏otych). Za warzywa, ziemniaki, sad ˝adnych do-

datkowych pieni´dzy nie dostanie. W sumie w

pierwszym roku akcesji Jan Kowalski z dop∏at

otrzyma 9935 z∏otych.

Adam Kalinowski ma 120 hektarów, z czego 20

hektarów to las, 15 ∏àki i pastwiska, a na 85 hek-

tarach uprawia kukurydz´ paszowà, zbo˝a i

rzepak. Ma chlewni´ na 100 tuczników i 15 krów

mlecznych. Dop∏aty dostanie tylko do 100 hek-

tarów, bo za las si´ nie nale˝à. Podstawowa

stawka w roku 2004 to 16 100 z∏otych. Do tego

dojdzie dodatek za produkcj´ roÊlinnà 23 885 z∏

(85 hektarów razy 281 z∏otych) i za produkcj´

zwierz´cà, czyli pastwiska 2715 z∏otych (15 hek-

tarów razy 181z∏otych). W sumie w 2004 roku

dostanie z tytu∏u dop∏at 42 700 z∏otych.

Czy wa˝ne jest rolnicze wykszta∏cenie lubs t a ̋ ?Nie. Dop∏aty przys∏ugujà ka˝demu – niezale˝nie

od wykszta∏cenia, d∏ugoÊci sta˝u pracy w rol-

nictwie czy miejsca zamieszkania. Mo˝na

mieszkaç na przyk∏ad w Gdaƒsku, pracowaç na

przyk∏ad w firmie komputerowej i otrzymywaç

dop∏aty za 50 hektarów pastwisk, jakie posiada

si´ na Mazurach.

Czy jest dop∏ata do lasu?Nie. JeÊli masz 10 hektarów ziemi, ale na dwóch

hektarach roÊnie las, dostaniesz dop∏at´ tylko do

8 hektarów. Las to nie teren rolny. Z powierzchni

gospodarstwa zostanie te˝ odliczona powie-

rzchnia le˝àcych na jego terenie wód – tu te˝ nie

ma dop∏at.

Uwaga! Nie jest jeszcze jasne, jak b´dà liczone

stawy rybne, na przyk∏ad przy hodowli karpi. Pra-

w dopodobnie zostanà jednak zaliczone do ziemi

rolnej i dostanà takie dop∏aty, jakie przys∏ugujà

do produkcji zwierz´cej, czyli z grupy drugiej.

Czy b´dà kontrole?Tak. Oko∏o 5 procent losowo wybranych gospo-

darstw zostanie dok∏adnie skontrolowanych. Po

wsiach b´dà chodziç unijni urz´dnicy i spraw-

dzaç, czy wniosek rolnika zgadza si´ z tym, co

roÊnie na polu. Przy∏apani na oszustwie rolnicy

b´dà karani, ale nie wiadomo jeszcze, w jaki

sposób. Mo˝e to byç wykluczenie z prawa do

dop∏at w nast´pnym roku.

9

WczeÊniejsze emeryturyEmerytury te zwane sà te˝ rentami strukturalny-

mi. Ju˝ w 2003 roku Polska zacz´∏a je

wprowadzaç na w∏asny koszt, ale na ma∏à skal´.

Po naszym wejÊciu do UE powinny ruszyç „sze-

rokà ∏awà”, bo dla rolników sà bardzo atrakcyjne.

Przys∏ugujà ka˝demu rolnikowi, który ukoƒczy 55

rok ˝ycia (niezale˝nie od p∏ci) i od 10 lat pracuje

na roli (nie ma znaczenia, czy jest w∏aÊcicielem

ziemi, czy tylko pracownikiem). Ta emerytura

b´dzie wyp∏acana do 65 roku ˝ycia, a wi´c do cza-

su uzyskania prawa do emerytury zwyczajnej.

Warunkiem jej otrzymania jest zaprzestanie

dzia∏alnoÊci rolniczej, czyli krótko mówiàc, rolnik

musi pozbyç si´ ziemi – mo˝e jà sprzedaç lub

przekazaç na przyk∏ad dzieciom. Mo˝e jednak

zostawiç sobie dzia∏k´ poni˝ej 1 hektara.

Emerytura nie wyklucza prowadzenia pozarol-

niczej dzia∏alnoÊci – rolnik mo˝e wi´c na przyk∏ad

sprzedaç ziemi´ i otworzyç sklepik, warsztat lub

nawet kawiarni´.

Pieniàdze na wyp∏aty emerytur w 80 procentach

pochodziç b´dà z funduszy unijnych, a w 20 z

bud˝etu krajowego. Ich wysokoÊç zaproponuje

wi´c strona polska, ale Unia musi je zaakce-

ptowaç. Sà dwa warunki brzegowe, jakie stawia

Unia: wczeÊniejsze emerytury muszà byç na tyle

wysokie, ˝eby by∏y bodêcem zach´cajàcym

starszych rolników do rezygnowania z uprawy

ziemi, ale nie mo˝e to byç „nadkompensata”,

czyli nie mogà byç niewspó∏miernie wysokie. W

Unii zwykle stanowià one dwukrotnoÊç minima-

lnej krajowej emerytury. U nas prawdopodobnie

b´dzie to kwota mi´dzy pó∏tora- a dwukrotnà

minimalnà emeryturà w kraju. Decyzja jeszcze nie

zapad∏a.

Teraz nasza polska wczeÊniejsza emerytura

wynosi 350 z∏otych miesi´cznie. Po wejÊciu do

Unii b´dzie z pewnoÊcià wy˝sza, skoro dziÊ w

Polsce minimalna emerytura wynosi 532 z∏ote.

Nawet przy pó∏torakrotnoÊci rolnicy mogliby

liczyç na prawie 800 z∏otych. A to ju˝ jest

powa˝na zach´ta do skorzystania z tej unijnej

oferty. Nie wiadomo jeszcze, gdzie rolnicy b´dà

sk∏adali wnioski o wczeÊniejsze emerytury – czy

do KRUS, czy do Agencji Restrukturyzacji i

Modernizacji Rolnictwa. Prawdopodobnie do tej

ostatniej.

Po osiàgni´ciu wieku emerytalnego rolnik

wchodzi w system zwyk∏ych emerytur. Nie wiado-

mo, czy tutaj coÊ si´ zmieni, bo jest to kwestia

zarezerwowana dla polityki krajowej, Unia si´

tym nie zajmuje.

Dop∏aty do terenów trudnych Dotyczy to tak zwanych LFA, czyli obszarów o

trudniejszych warunkach gospodarowania, a

wi´c terenów górskich, podgórskich, bagiennych,

Stanis∏aw Pawlak

ma 300 hektarów,

z czego 10 hekta-

rów to pastwiska.

Na 200 hektarach

uprawia zbo˝a, na

40 rzepak, a na 50

hektarach ziemnia-

ki i buraki. Nie ma

˝adnych zwierzàt,

wi´c pastwiska wydzier˝awia sàsiadowi bez op∏at

i bez umowy. W 2004 roku dostanie dop∏aty do

ca∏ych 300 hektarów po 161 z∏otych, czyli 48 300

z∏otych. Do tego dojdzie dodatek za produkcj´

roÊlinnà, czyli zbo˝a i rzepak, razem 240 hek-

tarów (za buraki i ziemniaki dop∏aty roÊlinne si´

nie nale˝à). To b´dzie 67 440 z∏ (240 hektarów

razy 281 z∏otych). Za pastwiska nale˝y mu si´

jeszcze 1810 z∏otych (jeÊli jednak podpisze

umow´ dzier˝awnà z sàsiadem, to te pieniàdze

otrzyma sàsiad). W sumie w pierwszym roku po

akcesji Stanis∏aw Pawlak dostanie 117 550

z ∏ o t y c h .

Co jeszcze si´ zmieni dla rolników po wejÊciu do Unii?

10

bardzo s∏abych ziem oraz takich, gdzie cz´sto

wyst´pujà przymrozki, susze itp. Tam po prostu

koszty produkcji sà wy˝sze, dlatego Unia chce to

zrekompensowaç. Ale w sumie tych terenów nie

mo˝e byç wi´cej ni˝ po∏owa obszaru kraju, w

ka˝dym razie do tylu Unia dop∏aci (Austria

uzna∏a, ˝e ma 80 procent obszarów o trudnych

warunkach, ale Unia dop∏aca tylko do 50 pro-

cent). Tu te˝ 80 procent dop∏at pochodzi od Unii,

a 20 z bud˝etu krajowego. Te dop∏aty p∏acone sà

do ka˝dego hektara bez wzgl´du na rodzaj pro-

dukcji i przys∏ugujà niezale˝nie od przyznanych

dop∏at bezpoÊrednich. Rolnik ma zatem prawo

jednoczeÊnie otrzymywaç dop∏aty bezpoÊrednie i

dop∏aty do warunków trudnych. Nie wiadomo, ja-

ka b´dzie ich wysokoÊç, negocjacje jeszcze przed

nami, rzàd ma to ustaliç do koƒca roku 2003.

Pieniàdze na drobne inwestycjeTo zach´ta dla gospodarstw ma∏ych i Êrednich,

które nie produkujà na rynek albo robià to w mini-

m a lnym stopniu. Chodzi o to, ˝eby pomóc im w

czymÊ si´ wyspecjalizowaç, by mog∏y si´ same

utrzymywaç. Unia ze swojego bud˝etu przezna-

cza na ten cel po 1250 euro dla gospodarstwa. Po

naszym wejÊciu do UE polski rolnik mo˝ne je

otrzymywaç co roku przez trzy lata (z mo˝liwoÊcià

przed∏u˝enia o kolejne dwa lata), w sumie mo˝e

uzyskaç 3750 euro. Za ka˝dym razem musi

opisaç, jak zamierza wykorzystaç te pieniàdze,

czyli przedstawiç biznesplan. Jest to wsparcie dla

rolników, którzy chcà zostaç na wsi i nadal tu pra-

cowaç. Mo˝na wi´c za nie kupiç na przyk∏ad

maszyn´ do mycia warzyw, bo rolnik b´dzie teraz

sam kisi∏ ogórki w s∏oikach i sprzedawa∏, albo

klatki dla królików, które zamierza hodowaç.

Rolnik musi udowodniç w biznesplanie, ˝e ta in-

westycja pomo˝e jego gospodarstwu stanàç na

nogi. Jest jeden warunek: prawo do tych pie-

ni´dzy majà w∏aÊciciele gospodarstw nie

mniejszych ni˝ 5 hektarów i nie wi´kszych ni˝ 15.

W tych granicach obszarowych nie ma ju˝ ró˝nic

– wszyscy majà prawo do tych samych pieni´dzy.

Na razie ta propozycja Unii dotyczy trzech lat, ale

niewykluczone, ˝e zostanie przed∏u˝ona na na-

st´pne dwa lata. Dotacja ta nie wyklucza korzy-

stania z innych form wsparcia unijnego, czyli

dop∏at bezpoÊrednich lub wspierania trudnych

t e r e n ó w .

Teoretycznie nie ma zakazu, by rolnik zainwesto-

wa∏ te pieniàdze w dzia∏alnoÊç pozarolniczà, na

przyk∏ad przeznaczy∏ je na otwarcie warsztatu

szewskiego, jeÊli tylko zamierza pozostaç na wsi

i nadal pracowaç w rolnictwie. W Holandii, gdzie

dochody rolników sà na tym samym poziomie co

w innych dzia∏ach gospodarki (utrzymany jest tak

zwany parytet dochodowy), a˝ po∏owa dochodów

rolników pochodzi z innych, pozarolniczych,

ê r ó d e ∏ .

Pieni´dzmi na owe drobne inwestycje b´dzie za-

rzàdza∏a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji

R o l n i c t w a .

Pieniàdze na zalesianieSà to pieniàdze dla rolników, którzy gospodarujà

na ziemiach najs∏abszych – klasy V i VI, i zechcà

przeznaczyç je na zalesianie. Ten system zosta∏

ju˝ wprowadzony u nas w 2003 roku, ale zadzia∏a∏

na bardzo ma∏à skal´, g∏ównie z powodu niskiego

bud˝etu. I tak obecnie w Polsce za zalesienie

ka˝dego hektara do 10 hektarów rolnik dostaje

150 z∏otych, od 10 do 20 hektarów – 50 z∏otych,

od 20 do 30 hektarów – 25 z∏otych, a powy˝ej tej

wielkoÊci ju˝ nic. W Unii nie powinno zabraknàç

pieni´dzy na zalesianie, ale system dzia∏a tam

nieco inaczej. Zasadnicza ró˝nica polega na tym,

˝e po wejÊciu do Unii ka˝dy rolnik b´dzie musia∏

przedstawiç kalkulacj´, ile straci rocznie na

wy∏àczeniu gruntów z rolniczej dzia∏alnoÊci. Za to

Unia przeznacza wi´cej pieni´dzy na ka˝dy he-

ktar. Po naszym wejÊciu do Unii rolnik dostanie

jednorazowo pieniàdze np. na sadzonki drzew –

od 3400 do 6200 z∏ na ha. Potem na piel´g-

nowanie m∏odego lasu przez pi´ç lat (na przyk∏ad

na odchwaszczanie) b´dzie otrzymywa∏ od 400

do 520 z∏ na ha, a przez kolejne 15 lat (do 20 lat

od zasadzenia) b´dzie dostawa∏ rekompensat´ za

utracone dochody rolnicze po 600 z∏ za hektar. W

Unii nie ma ograniczeƒ obszarowych (znika

podzia∏ na 10, 20 i 30 hektarów). Pieniàdze rolnik

11

b´dzie otrzymywa∏ raz w roku. Las pozostanie

w∏asnoÊcià rolnika i jego spadkobierców. B´dà

oni mogli potem sprzedawaç drewno z tego lasu.

Dotacje rolno-Êrodowiskowe S∏u˝à one ochronie Êrodowiska naturalnego –

roÊlin, zwierzàt i ptaków. Dostanà je rolnicy,

którzy to Êrodowisko b´dà chroniç kosztem w∏as-

nej wygody. Na ogó∏ jest tak, ˝e ka˝dy rolnik

chcia∏by mieç pole wielkie i równe jak lotnisko,

bo najwygodniej si´ na nim gospodaruje. Tak

wyglàdajà gospodarstwa tam, gdzie panuje tak

zwane rolnictwo intensywne, czyli na przyk∏ad na

hektarze ∏àk pasie si´ maksymalna liczba krów.

Ale Unia (a zw∏aszcza komisarz ds. rolnictwa

Franz Fischler) próbuje z tym walczyç, bo rolnicy

troch´ zapomnieli, ˝e naturze potrzebne sà te˝

ró˝ne roÊliny, z których oni nie majà bezpoÊred-

nich korzyÊci finansowych, na przyk∏ad krzaki,

gdzie gnie˝d˝à si´ ptaki czy trzmiele, które potem

zapylajà pola rzepakowe. Unia przeznacza wi´c

pieniàdze na ochron´ wiejskiego krajobrazu.

Dostanie je rolnik, który na przyk∏ad podpisze

program i zobowià˝e si´ w nim do koszenia trawy

po 15 czerwca. Taka trawa mo˝e byç gorszej

jakoÊci, ale za to ptaki zak∏adajàce gniazda na

ziemi zdà˝à ju˝ wydaç potomstwo. Dostanie je

rolnik, który swoje „lotnisko” podzieli miedzami

albo zachowa na Êrodku pola oczko wodne (za-

miast je zasypaç) i zobowià˝e si´, ˝e w szeÊcio-

metrowym promieniu wokó∏ niego nie b´dzie

stosowa∏ nawozów, by chroniç wod´. Rolnik

otrzyma dotacje za to, ˝e na polu zostawi (lub za-

sadzi) k´p´ krzaków, która b´dzie schronieniem

dla ptaków i owadów.

Na te wszystkie przypadki Unia ma cennik, który

jest jednak˝e nieco inny w ka˝dym paƒstwie (w

zale˝noÊci od tego, co sobie dany kraj wyne-

gocjuje) – wiadomo, ile dostanie si´ za utrat´ po-

la pod miedz´, ile za oczko wodne lub rów, ile za

drzewo. Ka˝dy rolnik sam musi sobie policzyç,

czy mu si´ ta ochrona przyrody op∏aca. Na razie

w Unii, która wprowadzi∏a intensywne rolnictwo i

wszystko, co si´ wydawa∏o zb´dne, wyrzuci∏a z

pola, ten program wchodzi z du˝ymi oporami. U

nas sytuacja jest inna – wi´kszoÊç rolników ma na

swoich polach miedze i ró˝ne krzaki, a teraz

b´dzie mo˝na dostaç za nie pieniàdze.

Ile dostanà? Jeszcze nie wiadomo, te kwestie

zostanà doprecyzowane do koƒca 2003 roku.

Fundusze strukturalneSà to pieniàdze dla rolników na inwestycje w gos-

podarstwa. B´dà rozdzielane na zasadach zbli-

˝onych do obowiàzujàcych w programie SAPARD,

czyli rolnicy dostanà zwrot po∏owy kosztów in-

westycji po jej ca∏kowitym zakoƒczeniu. Byç

mo˝e uda si´ jednak wynegocjowaç z Unià nieco

lepsze warunki, na przyk∏ad rolnik mia∏by prawo

do otrzymania zaliczki z cz´Êci unijnej przed

rozpocz´ciem inwestycji (nie musia∏by wtedy

zaciàgaç tak du˝ych kredytów). Strona polska

b´dzie te˝ chcia∏a nieco uproÊciç wnioski, ˝eby

by∏y mniej skomplikowane ni˝ te, jakie rolnicy

sk∏adajà, starajàc si´ o pieniàdze z SAPARD-u,

poniewa˝ sà one mocno krytykowane. Pieniàdze

z funduszy strukturalnych w zasadzie b´dà przy-

znawane na inwestycje w popraw´ jakoÊci ˝y-

wnoÊci, warunków ˝ycia zwierzàt, w nowsze tech-

nologie, a na rozwój produkcji tylko w tych dzie-

dzinach, w których Unia nie ma problemów z nad-

wy˝kami (na przyk∏ad uprawa lnu, hodowla

strusi). Rozdzia∏em tych Êrodków b´dzie si´ te˝

zajmowa∏a ARiMR.

12

Czy po integracji Polski z UE zacznie si´spekulacja polskà ziemià?Nie, nie ma ˝adnego powodu, by tak si´ sta∏o.

Ziemia niewàtpliwe zdro˝eje, bo przypisane do

niej b´dà dop∏aty. Ale w∏aÊnie z powodu dop∏at,

które stanà si´ pewnym, sta∏ym i w dodatku ro-

snàcym dochodem, rolnicy b´dà mniej ch´tni do

sprzeda˝y ziemi.

Czy z powodu obowiàzujàcych w Uniikwot produkcyjnych trzeba b´dzieograniczaç produkcj´?Nie. Liczà si´ kwoty produkcji cukru i mleka oraz

limity wsparcia dla zbó˝, byd∏a mi´snego, owiec.

W ka˝dym z tych przypadków wynegocjowane

przez nas kwoty produkcyjne sà albo na obecnym

poziomie, albo znacznie wy˝sze, ni˝ w tej chwili

produkujemy.

Czy b´dà zamykane targowiska?Nie. W Unii targi lokalne sà bardzo wspierane. Nie

tylko nie zosta∏y zamkni´te, gdy dany kraj

wchodzi∏ do Unii, ale wr´cz si´ rozwija∏y. W

Polsce nadal b´dzie mo˝na sprzedaç swoje to-

wary na targowiskach.

Czy b´dziemy mieli nierówne warunkik o n k u r e n c j i ?To prawda. W pierwszym roku po akcesji, czyli

2004, nasi rolnicy dostana tylko 50 procent

dop∏at, jakie otrzymujà farmerzy w Unii. Potem te

dop∏aty b´dà systematycznie ros∏y, najgorsze

wi´c b´dà pierwsze trzy lata. Ale koszty produkcji

naszych rolników sà mniejsze ni˝ w Unii, dlatego

mimo ni˝szych dop∏at nie odczujà oni tak bardzo

zachodniej konkurencji.

Czy to prawda, ˝e po wejÊciu do Uniib´dzie mo˝na sprzedawaç ogórki tylkotej samej d∏ugoÊci? Nieprawda. Chocia˝ trzeba przyznaç, ˝e by∏y takie

propozycje, ale w wyniku negocjacji zosta∏y

odrzucone. Tu si´ nic nie zmieni – ogórki mogà

byç ró˝nej d∏ugoÊci, proste i krzywe. OczywiÊcie

poszczególne zak∏ady przetwórcze, które skupu-

jà od rolników ogórki, majà swoje wymagania.

Majà je ju˝ teraz i b´dà mia∏y nadal po wejÊciu do

Unii. Jakie wi´c ogórki b´dà skupowane od rol-

ników, okreÊlà to zawierane mi´dzy zak∏adem a

rolnikami umowy.

Czy zaleje nas ˝ywnoÊç z Unii?Nie powinniÊmy si´ tego obawiaç. W wi´kszej

skali ni˝ obecnie na pewno nap∏ynie alkohol, bo

jest tam taƒszy, zw∏aszcza wina i whisky. Dla kon-

sumentów mo˝e mieç znaczenie wi´kszy import

owoców i warzyw, zw∏aszcza szklarniowych.

Istotne znaczenie dla rolników mo˝e mieç tylko

wi´kszy import zbo˝a, bo w 2004 roku, a tak˝e w

dwóch nast´pnych latach zbo˝e z Unii mo˝e byç

taƒsze. Ale z ka˝dym rokiem ceny b´dà si´ zbli˝a∏y

do siebie i po roku 2006, jeÊli uwzgl´dnimy

równie˝ dodatkowe koszty transportu do zbo˝a z

importu, praktycznie si´ wyrównajà.

Czy upadnie moje trzyhektarowe gospo-darstwo, czy b´d´ musia∏ wyprowadziçsi´ do miasta?Nie ma ˝adnych powodów, by ma∏e gospodar-

stwa upad∏y. To, czy rolnik zbankrutuje, czy te˝

nie, zale˝y tylko od niego – od jego pracowitoÊci,

a przed wszystkim przedsi´biorczoÊci, zdolnoÊci

do przystosowania si´ do nowych warunków, do

wykorzystania funduszy, jakie oferuje Unia.

Wi´kszoÊç gospodarstw w Unii to kilkunastohe-

ktarowe gospodarstwa rodzinne, wcale wi´c si´

tak bardzo od polskich nie ró˝nià. Z tym, ˝e na

ogó∏ w∏aÊciciele mniejszych gospodarstw majà

jeszcze jakieÊ dodatkowe êród∏o dochodów, na

przyk∏ad zajmujà si´ agroturystykà, Êwiadczà

Trudne pytania?

?

?

?

?

?

?

13

us∏ugi transportowe, sami sprzedajà swoje pro-

dukty itd. Zapewne jednak rolnikowi ∏atwiej

b´dzie rozwinàç dodatkowà dzia∏alnoÊç na wsi

(pami´tajàc o funduszach unijnych, o których

pisaliÊmy wy˝ej) ni˝ znaleêç prac´ w mieÊcie.

Czy nasza ˝ywnoÊç spe∏ni unijne normyj a k o Ê c i o w e ?OczywiÊcie. Tak naprawd´ zasadnicza cz´Êç ju˝

je spe∏nia. Nasze produkty mleczarskie w wi´k-

szoÊci sà zgodne z unijnymi normami. Teraz

oko∏o 70 procent ca∏ego skupowanego przez

mleczarnie mleka ma klas´ najwy˝szà. Prze-

widuje si´, ˝e do wejÊcia do Unii b´dzie to ju˝

oko∏o 90 procent. Podobnie sytuacja wyglàda na

rynku mi´snym – 60 procent produkcji wychodzi

z zak∏adów majàcych unijne uprawnienia, co oz-

nacza, ˝e wyroby z tych zak∏adów mogà byç

sprzedawane na rynkach Unii. Reszta zak∏adów

ma okreÊlony czas, by te unijne standardy osià-

gnàç. JeÊli tego nie zrobià, zostanà zamkni´te.

Czy na wsi wzroÊnie bezrobocie? Bezrobocie w Polsce w jakiÊ czas po integracji

prawdopodobnie wzroÊnie, bo tak si´ dzia∏o w in-

nych krajach, które wst´powa∏y do Unii. ¸àczy si´

to z nap∏ywem nowych technologii. WzroÊnie jed-

nak g∏ównie w miastach, a na wsi mo˝e byç tylko

pochodnà tego zjawiska, jeÊli cz´Êç osób

wiejskiego pochodzenia, które stracà prac´ w

mieÊcie, powróci do rolnictwa. Na szcz´Êcie, fak-

tem jest tak˝e to, ˝e we wszystkich krajach po ich

wejÊciu do Unii bezrobocie po pierwszym okresie

wzrostu szybko zacz´∏o spadaç.

?

?

Obecnie dost´pne fundusze Unii Europejskiejna rolnictwo w Polsce

S A P A R DJest to uruchomiony w 2002 roku, z du˝ym opóê-

nieniem, Specjalny Program Akcesyjny Rozwoju

Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, który ma pomóc

w przygotowaniu naszego rolnictwa do wejÊcia

do Unii. Pieniàdze z SAPARD-u (po 170 milionów

euro rocznie, czyli na razie, za rok 2000 i 2001,

340 milionów euro) przeznaczone sà na wsparcie

inwestycji w gospodarstwach rolnych, w prze-

twórstwie i na infrastruktur´ gmin. Wnioski

mo˝na sk∏adaç w oddzia∏ach Agencji Restruktu-

ryzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Ze z∏o˝onych wniosków ju˝ widaç, ˝e samorzàdy

najcz´Êciej chcà inwestowaç w drogi gminne i

powiatowe na obszarach wiejskich, w odpro-

wadzenie i oczyszczanie Êcieków komunalnych

oraz zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wod´

i jej uzdatnienie. Natomiast rolnicy chcà pieni´-

dzy na zwi´kszenie ró˝norodnoÊci produkcji, na

modernizacj´ produkcji mleka i trzody chlewnej.

JeÊli wnioski zostanà zaakceptowane przez

ARiMR, zwrot kosztów inwestycji (po∏owa dla rol-

ników i firm i do 80 procent dla samorzàdów)

nastàpi po ca∏kowitym jej zakoƒczeniu.

Skàd rolnik bierze wniosek? Po formularz wniosku rolnik powinien si´ udaç do

odpowiedniego dla swojego miejsca zamieszka-

nia regionalnego oddzia∏u Agencji. Zwykle jest on

w mieÊcie wojewódzkim, z wyjàtkiem kujawsko-

14

pomorskiego (w tym przypadku jest to Toruƒ) i

opolskiego (Cz´stochowa). Taki wniosek wraz z

za∏àcznikami liczy od 12 do 18 stron. Im prostsza

inwestycja, tym „chudszy” wniosek. Na przyk∏ad

na kupno ciàgnika wystarczy 12 stron, a najbar-

dziej skomplikowany wniosek dla samorzàdów

liczy 40 stron. We wniosku rolnik musi podaç

nazwisko, adres, opis gospodarstwa, opis plano-

wanego przedsi´wzi´cia, informacj´ o swojej

sytuacji finansowej (dowód o posiadaniu wystar-

czajàcych oszcz´dnoÊci lub przyrzeczenie z ban-

ku o kredycie) i sum´ pieni´dzy, o której zwrot

wystàpi do Agencji. Do tego do∏àcza biznesplan

zawierajàcy opis obecnej sytuacji gospodarstwa,

planowanego przedsi´wzi´cia i stanu docelo-

wego. To wa˝ne, bo nie w ka˝dym dziale pro-

dukcji Unia godzi si´ na jej zwi´kszanie – poma-

ga tylko w unowoczeÊnieniu gospodarstwa.

Rolnik podaje te˝ dokumentacj´ technicznà

przedsi´wzi´cia i zaÊwiadczenie, ˝e nie zalega z

p∏atnoÊciami na przyk∏ad sk∏adek na ubezpiecze-

nie. Ten plik dokumentów mo˝na z∏o˝yç osobiÊcie

albo wys∏aç listem poleconym.

Procedura AgencjiAgencja ma dwa miesiàce na przeanalizowanie

dokumentów i ocen´ ca∏ego przedsi´wzi´cia.

JeÊli zatwierdzi wniosek, rolnikowi przys∏uguje

zwrot po∏owy sumy, jakà wy∏o˝y na inwestycje,

ale pieniàdze otrzyma dopiero w ciàgu trzech

miesi´cy po ca∏kowitym jej zakoƒczeniu. Jednym

s∏owem, by myÊleç o inwestycji, rolnik musi mieç

oszcz´dnoÊci równe wszystkim kosztom lub

wziàç kredyt z banku. Przy czym nie wolno mu na

ten cel braç kredytów preferencyjnych, nawet

jeÊli mu przys∏ugujà. W czasie trwania inwestycji

rolnik musi gromadziç wszystkie faktury i rachun-

ki dotyczàce ponoszonych kosztów – ich brak

mo˝e byç podstawà do uniewa˝nienia potem

przez Agencj´ zawartej umowy o promesie

(przyrzeczeniu umowy).

Gdy inwestycja zostanie zakoƒczona, rolnik wy-

pe∏nia drugi wniosek, o zwrot pieni´dzy, do któ-

rego do∏àcza wszystkie rachunki kosztów. Te

dokumenty musi z∏o˝yç osobiÊcie w oddziale re-

gionalnym i – co wa˝ne – do 10 sierpnia 2003 roku.

Uwaga! Dopiero gdy przedsi´biorca b´dzie mia∏

podpisanà przez Agencj´ promes´ (przyrzeczenie

umowy), mo˝e przystàpiç do inwestycji.

Jakim rolnikom przys∏uguje pomoc z SAPARD-u?• Tak zwanym m∏odym rolnikom, czyli w wieku

poni˝ej 50 lat.

• Majàcym w∏asne gospodarstwo rolne.

• Tym, którzy przez okreÊlony czas pracujà w

gospodarstwie. Obowiàzuje tu zasada, ˝e im

ni˝sze wykszta∏cenie rolnicze, tym d∏u˝szy sta˝.

I tak osoba po studiach lub Êredniej szkole rol-

niczej nie musi mieç w ogóle sta˝u pracy w

gospodarstwie. JeÊli w∏aÊciciel gospodarstwa

ukoƒczy∏ zasadniczà szko∏´ rolniczà, musi mieç

sta˝ trzyletni. Od kogoÊ, kto ma wykszta∏cenie

Êrednie lub wy˝sze, ale pozarolnicze, wyma-

gany jest pi´cioletni sta˝, a od osoby z wykszta∏-

ceniem podstawowym lub zawodowym, ale nie

rolniczym – a˝ dziesi´cioletni.

Na co rolnik mo˝e uzyskaç pieniàdze z SAPARD-u?Przede wszystkim na produkcj´ mleka i mi´sa.

Rolnicy, którzy si´ o t´ pomoc starajà, muszà

mieç zagwarantowany zbyt na swoje produkty.

t Produkcja mlekaPomoc przys∏uguje na budow´ lub modernizacj´

obory, zakup wyposa˝enia (na przyk∏ad dojarki,

sch∏adzarki do mleka), urzàdzeƒ do zagospo-

darowania odchodów zwierz´cych, produkcji i

przechowywania pasz, na ogrodzenie pastwisk,

doprowadzenie wody na pastwiska oraz zakup

zwierzàt hodowlanych. Rolnik mo˝e otrzymaç

po∏ow´ kosztów inwestycji, ale maksymalnie 85

tysi´cy z∏otych. Czyli jeÊli inwestycja wynosi na

przyk∏ad 200 tysi´cy, to rolnik wyk∏ada wi´cej ni˝

po∏ow´ ca∏kowitych kosztów. Ale jeÊli zainwestu-

je w budow´ urzàdzeƒ do przechowywania gnojo-

wicy, gdzie maksymalna kwota wynosi 110 tysi´cy

z∏otych, to przy inwestycji wartej 200 tysi´cy

dostanie zwrot 100 tysi´cy, czyli po∏owy kosztów.

15

Pomoc z SAPARD-u przys∏uguje tylko rolnikom,

którzy majà ÊciÊle okreÊlonà liczb´ krów i dostar-

czajà rocznie od 20 do 350 tysi´cy litrów mleka, a

po zakoƒczeniu inwestycji b´dà dostarczali od 80

do 350 tysi´cy. Oznacza to, ˝e pomoc SAPARD-u

jest przeznaczona dla ma∏ych gospodarstw mlecz-

nych, by mog∏y si´ powi´kszaç, dla Êrednich, by

si´ unowoczeÊnia∏y, ale ju˝ nie dla du˝ych.

SAPARD stawia te˝ jeszcze jeden warunek: po za-

koƒczeniu inwestycji rolnik nie mo˝e mieç wi´cej

ni˝ 1,5 tak zwanych jednostek przeliczeniowych

na hektar, to jest pó∏torej du˝ej krowy. JeÊli ktoÊ ma

25 krów, chce mieç 40, a nie ma odpowiednio du˝o

ziemi, to musi jà dokupiç, tak by mieç 60 hek-

t a r ó w .

t Chów byd∏a mi´snegoPieniàdze przys∏ugujà na podobne cele, ale

maksymalna kwota to 50 tysi´cy z∏otych na

gospodarstwo i dodatkowo 20 tysi´cy, jeÊli zosta-

nie wybudowany zbiornik na gnojowic´. Pomoc

mo˝e dostaç rolnik, który ma od 20 do 100 krów

mamek, po zakupie nowych zwierzàt b´dzie mia∏

pó∏torej sztuki na hektar, a u˝ytki zielone (czyli

pastwiska) w jego gospodarstwie stanowià co

najmniej 30 procent wszystkich u˝ytków rolnych.

t Hodowla ÊwiƒRolnicy mogà tu dostaç maksimum 65 tysi´cy

z∏otych. Pod warunkiem jednak, ˝e inwestycja nie

polega na powi´kszaniu hodowli, tylko na jej uno-

woczeÊnianiu. Czyli mo˝na modernizowaç chlew-

nie, zagospodarowywaç odchody zwierzàt, ale

nie mo˝na wybudowaç nowej chlewni ani dokupiç

z w i e r z à t .

Pieniàdze mogà dostaç tylko rolnicy, którzy majà

aktualnie od 100 do 250 stanowisk dla tuczników

lub od 10 do 25 stanowisk dla macior (czyli duzi

hodowcy odpadajà). Warunkiem jest te˝ zagospo-

darowanie odchodów zwierzàt zgodnie z wymo-

gami Unii.

t Produkcja drobiu Pieniàdze przys∏ugujà hodowcom kurczaków,

g´si i indyków. Warunki sà podobne jak przy

Êwiniach, czyli pomoc z SAPARD-u jest przezna-

czona na modernizacj´ kurników i zagospo-

darowania odchodów, a nie na zwi´kszanie pro-

dukcji. Jej maksymalna wysokoÊç to 50 tysi´cy

z∏otych na gospodarstwo. Ale by jà uzyskaç, rol-

nik musi aktualnie hodowaç kurczaki w bu-

dynkach o powierzchni od 2 do 3 tysi´cy metrów

kwadratowych, indyki – od 1 do 4 tysi´cy, g´si od

0,5 do 2 tysi´cy metrów kwadratowych.

t Hodowla owiecSAPARD przeznacza tu do 50 tysi´cy z∏otych na

rozwój hodowli, czyli zakup stada hodowlanego,

urzàdzenie pastwisk, zakup maszyn do pasz, bu-

dow´ budynków. Rolnik musi mieç jednak od 10

do 100 sztuk maciorek stada podstawowego,

u˝ytki zielone muszà stanowiç co najmniej 30

procent u˝ytków rolnych, a docelowo na jeden

hektar w gospodarstwie nie mo˝e przypadaç

wi´cej ni˝ 1,5 sztuki przeliczeniowej.

t I n n eRolnicy mogà te˝ dostaç do 50 tysi´cy z∏otych na

zakup maszyn do przetwórstwa i przygotowania

do sprzeda˝y produktów rolnych – na przyk∏ad

kiszenia kapusty lub ogórków, na hodowl´ ryb i

zwierzàt futerkowych oraz na uprawy plantacji

truskawek, wikliny, wierzby itp.

W czasie trwania programu SAPARD ka˝dy rolnik

mo˝e tylko raz uzyskaç pomoc na jeden dzia∏ pro-

dukcji, na przyk∏ad na mleczarstwo, ale nie ogra-

nicza to jego prawa do uzyskania pomocy na inny

d z i a ∏ .

Kto mo˝e skorzystaç z pieni´dzy nap r z e t w ó r s t w o ?W zasadzie ka˝dy w∏aÊciciel zak∏adu przetwarza-

jàcego mi´so, mleko, ryby, warzywa lub owoce.

Prawo do korzystania z SAPARD-u majà te˝ grupy

producentów rolnych albo ich zwiàzki prowa-

dzàce dzia∏alnoÊç gospodarczà w produkcji mle-

ka, mi´sa lub ryb, muszà jednak wykazaç, ˝e t´

dzia∏alnoÊç prowadzà co najmniej od roku. Nie

ma ˝adnych warunków, które musi spe∏niaç

przedsi´biorca – niewa˝ne, ile ma lat, jakiej jest

16

p∏ci ani jakie obroty ma jego firma. Jedyny prakty-

cznie warunek to koszt inwestycji. By uzyskaç po-

moc z SAPARD-u, cz´Êç inwestycji podlegajàca

zwrotowi musi byç wi´ksza ni˝ 125 tysi´cy

z∏otych. Kto nie ma Êrodków w∏asnych na inwe-

stycj´, mo˝e zwróciç si´ do banków o kredyt. Ju˝

wiadomo, ˝e trzy banki: Bank Gospodarstwa

Krajowego, Gospodarki ˚ywnoÊciowej i Ochrony

Ârodowiska, porozumia∏y si´ z ARiMR i b´dà

udzielaç kredytów pod inwestycje sapardowskie.

Majà byç one oprocentowane poni˝ej 10 procent,

a termin sp∏aty zosta∏ odroczony do czasu zwrotu

pieni´dzy z SAPARD-u (czyli po zakoƒczeniu in-

westycji). Z pomocy na przetwórstwo mogà ko-

rzystaç te˝ te firmy, które majà uprawnienia unij-

ne na eksport – nie odbiera im to prawa do

pieni´dzy z SAPARD-u.

Na co pieniàdze?

t Na przetwórstwo mleka i wyrób serówMo˝na dostaç z SAPARD-u do 6 milionów z∏otych

na firm´, a grupa producentów mo˝e otrzymaç o

1,1 miliona z∏otych wi´cej (ale nie mniej ni˝ 125

tysi´cy z∏otych). Generalnie firma nie dostaje

pieni´dzy na wzrost produkcji, na przyk∏ad na bu-

dow´ nowej przetwórni, tylko na modernizacj´

ju˝ istniejàcej.

W zale˝noÊci od tego, w jakim kierunku idà in-

westycje, SAPARD zwraca od 30 do 50 procent

ca∏kowitych kosztów. Najwi´cej (50 procent), gdy

inwestycja jest ÊciÊle zwiàzana z dostosowaniem

do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych Unii

Europejskiej, na przyk∏ad modernizacja budyn-

ków pod tym w∏aÊnie kàtem. JeÊli przedsi´biorca

chce zainwestowaç w popraw´ jakoÊci mleka i

jego wyrobów, wprowadza nowe technologie czy

redukuje koszty, to dostanie tylko 40 procent

zwrotu. JeÊli zaÊ inwestycja polega na ogranicze-

niu emisji szkodliwych py∏ów, Êcieków czy gazów

lub na zagospodarowaniu odpadów, krótko

mówiàc, inwestuje si´ w ochron´ Êrodowiska, to

zwrot wyniesie tylko 30 procent.

t Na produkcj´ i przetwórstwo mi´sa Rodzaj mi´sa nie ma tu znaczenia – mo˝e byç to

przetwórstwo wieprzowiny, baraniny czy mi´sa z

królików. Zasady sà podobne jak przy mleku: po-

moc nie s∏u˝y zwi´kszaniu mocy, tylko unowo-

czeÊnianiu. Najwi´cej zwraca Unia za przysto-

sowanie zak∏adu do standardów sanitarnych i

weterynaryjnych istniejàcych w Unii, ale mniej ni˝

w przypadku mleczarstwa, bo 40 procent. Przed-

si´biorca dostanie do 30 procent zwrotu przy in-

westycjach w nowe technologie i ochron´ Êrodo-

wiska. W sumie mo˝e dostaç do 6 milionów

z ∏ o t y c h .

t Na przetwórstwo rybPodobnie jak w przypadku przetwórstwa mi´sa,

maksymalny zwrot z SAPARD-u wynosi 6 mil-

ionów z∏otych, najwi´cej za inwestycje w dos-

tosowanie do standardów sanitarnych i wetery-

naryjnych obowiàzujàcych w UE – do 40 procent,

natomiast za inwestycje w technologie i ogra-

niczenie emisji szkodliwych py∏ów, gazów i za-

gospodarowanie odpadów – do 30 procent.

t Na wsparcie przetwórstwa i marketingowoców i warzywNa te cele mo˝na otrzymaç do 1,1 miliona z∏otych

zwrotu z SAPARD-u, a grupy producenckie mogà

dostaç dwa razu wi´cej – 2,2 miliona. W obu przy-

padkach minimalny zwrot z programu SAPARD

wynosi 125 tysi´cy z∏otych. Pieniàdze sà przez-

naczone na modernizacj´ budynków i ich

wyposa˝enia zgodnie ze standardami Unii – zwrot

wynosi tu 40 procent, na wdro˝enie systemu bez-

pieczeƒstwa ˝ywnoÊci (tak zwany HACCP),

modernizacj´ linii produkcyjnych, inwestycje

prowadzàce do obni˝enia emisji szkodliwych

Êcieków, gazów i py∏ów, zagospodarowywanie

odpadów, inwestycje w przechowalnictwo i pako-

wanie (∏àcznie z myciem, sortowaniem, konfek-

cjonowaniem) – wtedy zwrot wynosi 30 procent

i n w e s t y c j i .

Wa˝ne adresyt Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi00-930 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel. centrala: (+22) 623 10 00w w w . m i n r o l . g o v . p l

t Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwaul. Jana Paw∏a II 70 00-175 Warszawa tel. (+22) 860 29 77, 860-29-23, 860-29-24 fax. (+22) 680-29-80, 636-17-75 w w w . a r i m r . g o v . p l

t Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPAul. Wspólna 3000-930 Warszawatel: (+22) 623 15 15, 623 16 03, 623 16 55, 623 17 05, 623 17 06fax: (+22) 628 93 87e-mail: [email protected] w w . f a p a . c o m . p lOÊrodki FAPA poza Warszawà: Bydgoszcz, Kielce, Koszalin, Nowy Sàcz, Rzeszów, Suwa∏ki, Zielona Góra

t Biuro Programów WiejskichFundacja „Fundusz Wspó∏pracy” ul. GórnoÊlàska 4a 00-444 Warszawa tel. (+22) 625 13 73, 622 84 64, 622 97 01 fax. (+22) 625 13 73 e-mail: [email protected]

t Fundacja Wspomagania Wsiul. Bellottiego 101-022 Warszawatel. (+22) 636 25 70fax. (+22) 636 62 70w w w . f w w . o r g . p l

t Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPAul. Mokotowska 14, Warszawatel. (+22) 622 52 55, fax. (+22) 622 52 45 e-mail: [email protected] w w w . f d p a . o r g . p l

t Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej W PolsceWarszawskie Centrum Finansowe 29 pul. Emilii Plater 53 00-113 Warszawa tel. (+22) 520-82-00 fax. (+22) 520-82-82 www.europa.delpol.pl

t Urzàd Komitetu Integracji EuropejskiejAl. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawatel.: (+22) 455 53 49,

fax: (+22) 455 53 48w w w . u k i e . g o v . p l