15 YA MADZALO YA 2015 MISOLO YA PFUNDZIRO 6-12 YA BWINJA Towezerani Kucepeseka Na Kukoma Ntima Kwa Yezu TSAMBA 5 ˙ NYIMBO: 5, 84 13-19 YA BWINJA Towezerani Cipapo Ca Yezu Na Luso Yace Yakudzindikira TSAMBA 10 ˙ NYIMBO: 99, 108 20-26 YA BWINJA Kukhunganya Anthu Toera Kutawira “Cipfundziso Ca Yahova” TSAMBA 19 ˙ NYIMBO: 98, 104 27 YA BWINJA–3 YA GONKHO Yahova Asatsogolera Basa Yathu Yakupfundzisa Pa Dziko Yonsene TSAMBA 24 ˙ NYIMBO: 103, 66 N CENJEZI W AKUDZIWISA UMAMBO W A Y AHOVA 8
32
Embed
N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
15 YA MADZALO YA 2015
MISOLO YA PFUNDZIRO�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Revista ino nkhabe kuguliswa. Yacitwa ningakhundu ya basa ya dziko yonsene yapantsi yamapfundzisiro a Bhibhlya inaphedzwa na pyakuperekapyakufuna. Kusiyapo cidzindikiro cinango, Malemba aBhibhlya adaikhwa abuluswam’BIBLYA CHISENA.
The Watchtower (ISSN 0043-1087) is publishedsemimonthly by Watchtower Bible and Tract Society ofNew York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis,Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn,NY 11201-2483, and printed by Watch Tower Bible
and Tract Society of South Africa NPC, 1 Robert BroomDrive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739. � 2015Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.Printed in South Africa.
15 Ya Madzalo Ya 2015Vol. 136, No. 4 Semimonthly SENA
MISOLO YA PFUNDZIRO����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
ˇ Towezerani Kucepeseka Na Kukoma NtimaKwaYezu
ˇ Towezerani Cipapo Ca Yezu Na Luso YaceYakudzindikiraBhibhlya isatiwangisa toera kutowezera mwakukwana mathanyoa Yezu. (1 Ped. 2:21) Ninga anthu akusowa ungwiro, tinatoweze-ra tani mwakukwana citsandzo ca Yezu? M’misolo miwiri iyi, wa-kutoma usadinga kuti tinatowezera tani kucepeseka na kukomantima kwa Yezu. Waciwiri usapangiza kuti tinatowezera tani cipa-po ca Yezu na luso yace yakudzindikira.
ˇ Yahova Asatsogolera Basa Yathu YakupfundzisaPaDziko YonseneM’misolo miwiri iyi, wakutoma usapangiza kuti Yahova aphedzatani anyakupfundza a Yezu mu pyaka dzana yakutoma toera ku-mwaza mphangwa zadidi. Mu nsolo waciwiri, tinadzadinga utha-mbaruki ungasi wa cincino wakuti usatiphedza toera kumwazamphangwa za Umambo kwa anthu a mitima yadidi pa dziko yo-nsene.
MU REVISTA INO MUSAGUMANIKAMBO MISOLO IYI����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
3 Muoni Wakutsandzayisa Kwa Anthu a Ku Japau����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
15 Pitirizani Kukhala Waphinga Mu Utumiki����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
29 Mibvundzo Inacitwa Na Anyakuleri����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
31 Mphangwa Zathu Zakale
INDONEZIYATSAMBA YAKUTOMA: Akugawirarevista ya Despertai!mu utumiki wanyumba na nyumba ku ntsuwa yaBali mu ndzidzi wakuti akukomerwana khodzo ya anthu a ku Indoneziya� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
ANTHU
237.600.000AMWAZI MPHANGWA
24.521APAINIYA A NDZIDZI ONSENE
2.472
Kuna Apainiyaakupambulika akukwana
369akuti asatumikiramu ntsuwa zakukwana
28
NCENJEZIWAKUDZIWISA UMAMBO WA YAHOVA
8
Nsonkhano wakupambulika udacitwa ku Nagoya mudziko ya Japau pa ntsiku 28 ya Bwinja ya caka 2013,Anthony Morris wa Mathubo Akutonga acita cidziwisocakudzumisa kwa onsene adagumanika—kubuluswakwa bukhu ipswamu Cijapau ya nsolo wakuti: A Bıblia—O Evangelho Segundo Mateus. Anthu akupiringana210.000 akhali penepo kuphatanizambo ale adao-na nsonkhano mu kuphatisira vidyu ya mu Internetiakomerwa mbamenya manja mu ndzidzi wakulapha.Bukhu ineyi ya Evanjelyu ya Mateo ya matsamba
128 yadhindwa kubulukira m’Bhibhlya ya Traducaodo Novo Mundo mu Cijapau, iyo ndi yakupambulikakakamwe. M’bale Morris afokotoza kuti bukhu ineyiyacitwa toera “kuphedza basa yakumwaza mpha-ngwa mu Cijapau.” Kodi bukhu ineyi yakhala tani?Thangwi yanji yacitwa? Kodi iyo yakhuya tani ale ada-itambira?
KODI IYO YAKHALA TANI?Makhaliro a bukhu ineyi ya Mateo adzumisa kaka-
mwe anyakubvesera. Maletra a Cijapau anakwanisakulembwa mwaulaphi peno mwaugugumi. M’mabu-khu anango akudziko, kuphatanizambo m’mabukhuathu adabuluswa cincino, mwaphatisirwa maletraadalembwa mwaugugumi. Mbwenye m’bukhu ineyiidabuluswa cincino, mwaphatisirwa maletra aulaphi.Mwaphatisirwambo malembero na makhaliro ana-phatisirwa m’matsamba a mphangwa na mabukhuanango mu Cijapau. Anyakuleri ku Japau asaona nji-ra ineyi yakulemba ninga yakukhonda nentsa kuleri.Mwakuthimizira, ntsonga zakufunika zalembwa ni-nga misolo ming’ono, natenepa nyakuleri anakwani-sa kuona mwakukhonda nentsa ntsonga zikulu.Mwakucimbiza, abale na alongo ku Japau abandza
mwai wa makhaliro a bukhu ineyi yaMateo. Mulongounango wa pyaka 80 pyakubalwa alonga: “Ndisaleribukhu ya Mateo mu pyaka pizinji, mbwenye maletraaulaphi namisoloming’ono yandiphedza toera kubve-sesa mwadidi Nkhani Ya Paphiri.” Mulongo unangowacitsikana alemba: “Ndakhala pantsi mbandileri bu-khu yonsene ya Mateo mpaka kumala. Ndadzolowe-
ra kuleri maletra augugumi, mbwenye anthu azinji kuJapau asakomerwa na maletra aulaphi.”
YACITWA TOERA KUPHEDZA BASAYAKUMWAZA MPHANGWA MU CIJAPAUThangwi yanji bukhu ineyi ya Bhibhlya mbidaphe-
dza kakamwe basa yakumwaza mphangwa mu Cija-pau? Maseze anthu azinji ku Japau nee asadziwamwadidi Bhibhlya, iwo ali na cifuno ca kuileri. Bukhuineyi ya Evanjelyu ya Mateo inadzaphedza ale akuticipo aonaBhibhlya toera kukhala na khundu ibodzi yaBhibhlya na kuileri.Thangwi yanji yasankhulwa bukhu ya Mateo? Kwa
anthu azinji a ku Japau, fala yakuti “Bhibhlya” isaaku-mbusa pya Yezu Kristu. Natenepa, bukhu ya Mateoyasankhulwa thangwi iyo iri na ndandanda wa mako-lo a Yezu, Nkhani yace yakudziwika kakamwe ya Pa-phiri, na profesiya idalonga iye thangwi ya ntsikuzakumalisa. Mphangwa zenezi zinadzakhuya anthuazinji ku Japau.
MUONI WAKUTSANDZAYISAKWA ANTHU A KU JAPAU
15 YA MADZALO YA 2015 3
Mwaphinga, amwazi mphangwa ku Japau atomakugawira bukhu ineyi nyumba na nyumba na kuci-ta maulendo akubwereza. Mulongo unango alemba:“Cincino ndiri na miyai mizinji toera kugawira Mafalaa Mulungu kwa anthu a mu cisa cathu. Mwandimo-mwene, ndakwanisa kugawira bukhu ibodzi yaMateopa maulo a ntsiku ya nsonkhano wakupambulika!”
KODI IYO YAKHUYA TANI ALE ADAITAMBIRA?Kodi amwazimphangwa asaphatisira tani bukhu ya
Mateo? Anthu azinji ku Japau asadziwa mafala ningaawa: ‘Nsuwo wakucepa,’ ‘kuponya miyala ya ntengoukulu pana nkhumba,’ na ‘lekani kudzudzumika than-gwi ya ntsiku ya mangwana.’ (Mat. 6:34; 7:6, 13) Iwoasadzuma angadziwa kuti mafala anewa ndi a YezuKristu. Azinji angaona mafala anewa mu Evanjelyu yaMateo asalonga: “Ndzidzi onsene, ndikhafuna kaka-mwe kukhalambo na mwai wakuleri Bhibhlya.”Amwazi mphangwa angacita ulendo wakubwereza
kwa ale adatawira bukhu yaMateo, kazinji kene ana-ciro nyumba asalonga kuti aleri mwakucimbiza bukhuyonsene peno khundu ibodzi. Mamuna unango wa
pyaka 60 pyakubalwa apanga m’mwazi mphangwaunango: “Ndaileri yonsene kazinji kene, iyo ndi yaku-wangisa kakamwe. Ndaphatamiyendo, ndipfundzise-ni mphangwa zakuthimizirika za Bhibhlya.”Bukhu ya Mateo ikugawirwa pakupereka umboni
m’mbuto zapakweca. Mukhacita iye basa ineyi, Mu-longo unango apereka e-mail yace kuna ntsikanaunango adatawira bukhu yaMateo.Mudapita ndzidziubodzi, ntsikana atumiza mphangwa kuna mulongombalonga kuti aleri khundu ya bukhu ineyi ya Bhi-bhlya, pontho akhafuna kudziwa pizinji. Mudapitasumana ibodzi, ntsikana unoyu atoma kupfundzaBhibhlya, mwakukhonda dembuka iye atoma kugu-manika pa misonkhano.Makopya akupiringana 1.600.000 a bukhu A Bıblia
—O Evangelho Segundo Mateus atumizwam’mipingoku Japau. Mu nthanda ibodzi na ibodzi, Mboni za Ya-hova zisagawira pikwi na pikwi pya bukhu ineyi. Mafa-la akutoma a bukhu ineyi asapangiza mabvero a asa-sanyi a bukhu ineyi: “Tisadikhira na ntima onsene kutikuleri kwanu bukhu iyi kunadzakulisa kufuna kwanuBhibhlya.”
IFE TIRI na cipendamiro cakutowezera ale akuti ali namakhaliro namaluso akudzumisa kwa ife. Kwa anthu onsene adakhala pa dzikoyapantsi, nkhabepo unango adathema toera kutowezerwa kupiri-ngana Yezu Kristu. Thangwi yanji? Yezu alonga: “Uyu anandionaine pano, anaonambo Baba.” (Jwau 14:9) Yezu asapangiza mwaku-kwanamakhaliro a Babace munjira yakuti kuonaMwana ndi ningakuona Baba. Natenepa, munatowezera ife citsandzo ca Yezu, tisa-khala cifupi na Yahova, MunthuWankulu kakamwe wakudzulu napantsi. Ndi mwai ukulu kakamwe kutowezera makhaliro na malu-so a Mwanace!
2 Mphapo, tinakwanisa tani kudziwamakhaliro a Yezu? Mwaku-tsandzayisa, ife tiri na mafala akupumirwa analonga pya Yezu. Ya-hova alembesamphangwa zenezi ninga zinagumanikam’MalembaAcigerego Acikristu, thangwi iye asafuna kuti ife tidziwe mwadidi
1. Thangwi yanji kutowezera Yezu kunaticitisa kukhala cifupi na Yahova?2, 3. (a) Thangwi yanji Yahova atipasa Mafalace akulembwa analonga pya Mwana-ce? Kodi Yahova asadikhira kuti ticitenji? (b) Tinadzadinganji mu nsolo uno na una-towerera?
Towezerani KucepesekaNa Kukoma Ntima Kwa Yezu‘Thangwi Kristu aona nyatwa thangwi ya imwe; pa kupicitaiye akusiirani citsandzo toera mulonde manyalo ace.’—1 PED. 2:21.
5 Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka?Mwana wa Mulungu atoma kale kakamwe ku-pangiza kucepeseka, iye acita pyenepi pikhaliiye kudzulu ninga anju wamphambvu na pi-khali iye pantsi pano ninga munthu waungwi-ro. Tendeni tidinge pitsandzo pingasi.
6 Maonero ace. Yuda alemba pya mbiriinalongapya umasowaYezumbadzati kubalwapa dziko yapantsi. (Lerini Yuda 9.)NingaMike-le arkanju, Yezu ‘akhali na maonero akusiya-na na a Dyabo’ mbathimbana na iye thangwiya ‘manungo a Mose.’ Kumbukani kuti pidafaMose, Yahova abisa manungo aMose pambutoyakukhonda dziwika. (Deut. 34:5, 6) Panango,Dyabo akhafuna kuphatisira manungo a Mosemu ulambiri waunthawatawa. Mwakukhondatsalakana cifuniro cakuipa cikhali na Dyabo,Mikele apangiza cipapo. Bukhu inango isalo-nga kuti mafala Acigerego akuti ‘akhali na ma-onero akusiyana’ na ‘athimbana,’ “asaphatisi-rwambo pa nthonga ikulu,” pontho asaperekamaonero “akuti Mikele ‘apangiza kuti Dyabonee akhali wakuthema’ toera kukwata manu-ngo a Mose.” Mbwenye Anju unoyu Wankuluadzindikira kuti iye nee akhali na ufulu waku-tonga Sathani. Mbuto mwace, iye asiya nka-ndzo unoyu m’manja mwa Ntongi Wankulu,Yahova. Natenepa, Mikele acalira kuphatisiramwakuipa utongi wace, maseze iye akhadaso-siwa. Anewa ndi maonero akucepeseka kaka-mwe!
9 Onani citsandzo ca W. J. Thorn adatumiki-ra ninga muyang’aniri wa cisa kutomera mucaka 1894.Mudamala iye pyaka pingasi m’basaineyi, iye aphembwa toera kuenda katumikiraku Munda wa Umambo kumabulukiro a dzu-wa a Nova York mbatsalakana basa ya kufuyankhuku. Iye alonga: “Ndzidzi onsene unato-ma ine kunyerezera kakamwe pya ine, mwaku-phiphirisa ndikhakwatikambandienda pakhu-ndu, mbandilonga: ‘Iwe wakucepa kakamweninga pfumbi. Uli nanji iwe toera kudzikuza?’ ”(Lerini Izaiya 40:12-15.) Anewa ndi maoneroakucepeseka kakamwe!
10 Mafala athu.Khalamwandimomwene ndi-fe akucepeseka kubulukira muntima, mafa-la athu anadzapangiza kucepeseka kweneku.(Luka 6:45) Pakucedza na andzathu, ife tinaca-lira kulonga basi ene pya kuthambaruka kwa-thu peno miyai yathu. (Mis. 27:2) Mbuto mwa-ce, ife tinadzasimba abale na alongo thangwiya pinthu pyadidi pinacita iwo, maluso awo,na kuthambaruka kwawo. (Mis. 15:23) Maciti-ro athu. Akristu akucepeseka nkhabe kuyeserakusaka mbiri peno kubvekera mu dziko ino.Mbuto mwace, iwo asasankhula kukhala naumaso wakululupa, ngakhale kucita mabasaakuti ku dziko asaoniwa ninga akucepeseka to-era akwanise kukhala na ndzidzi uzinji waku-tumikira Yahova. (1 Tim. 6:6, 8)Mwa pyonsene,ife tinakwanisa kupangiza kucepeseka kubulu-kira mu kubvera kwathu. Tisafunika kukhalaakucepesekam’manyerezero toera ‘kubvera aleanatsogolera’ mpingo, kutawira na kutowezerapitsogolero pinatambira ife mu gulu ya Yahova.—Aheb. 13:17.
10. Tinapangiza tani kucepeseka kubulukira m’mafala namacitiro athu?
8 NCENJEZI
YEZU NDI WAKUKOMA NTIMA11 Kodi kukoma ntima ninji? Fala yakuti “ku-
koma ntima” isabveka “kudziwika ninga, kuta-wira, peno kupangiza mabvero adidi.” Kukomantima ndi khundu ya ufuni na isapangiza ma-bvero ninga “citsalakano” na “kubvera ntsisi.”Bhibhlya isaphatisira mafala anapangiza kuko-ma ntima ninga ‘citsalakano,’ ‘ntsisi,’ na ‘ufu-ni.’ (Luka 1:78; 2 Akor. 1:3; Afil. 1:8) Bukhuinango inalonga pya Bhibhlya isafokotoza kutikupangiza “kukoma ntima” kusaphataniza pi-zinji kupiringana kutsukwala thangwi ya aleanafuna ciphedzo. “Unoyundi ncemerero toerakudziwa mwadidi umaso wa anango na kua-phedza toera kukhala na umaso wadidi, namaonero mapswa.” Kukoma ntima ndi mpha-mbvu yakuti isakulumizamunthu toera kuphe-dza anango kuti akhale na umaso wadidi.
12 Kodi Yezu apangiza tani kukoma ntima?Kukoma ntima kwace na macitiro ace. Yezu akha-bvera ntsisi anango. Pidaona iye xamwali waceMariya mbakalira thangwi ya kufa kwa m’balewace, Lazaro, “Yezu alirambo.” (Lerini Jwau 11:32-35.) Buluka penepo, mu kukulumizwa nantsisi zibodzi zene zidancitisa kulamusa mwa-na wankazi wa nzice, iye alamusambo Lazaro.(Luka 7:11-15; Jwau 11:38-44) Macitiro anewaakukoma ntima, acitisa Lazaro kukhala na cidi-khiro cipswa ca umaso. Ndzidzi pang’ono ndu-li, Yezu abvera “ntsisi” mwinji wa anthu akha-dabwera kuna iye. Mu kukulumizwa na ntsisi,‘atoma kuapfundzisa pinthu pizinji.’ (Marko 6:34) Pyenepi pyacinja umaso wa ale adatawirapipfundziso pyace! Onani kuti kukoma ntimakwa Yezu kukhaphataniza pizinji kupiringanamabvero; kukoma ntima kwace kwankulumi-za toera kukhala wakutoma kuphedza anango.—Mat. 15:32-38; 20:29-34; Marko 1:40-42.
18 Munanyerezera ife mwacidikhodikho pyakucepeseka na kukoma ntima kwa Yezu, mwa-kukhonda penula tinadzakulumizika toera ku-pitiriza kutowezera citsandzo cace. Mu nsolounatowerera, tinadzadinga makhundu mawiriamakhaliro akutundusa a Yezu—cipapona lusoyace yakudzindikira.
16. Tinalonganji toera kubalangaza ale akuti ali akutsu-kwala?17, 18. (a) Kodi Yahova asadikhira kuti akulu a mpingoatsalakane tani mabira ace? (b) Tinadzadinganji mu nsolounatowerera?
Munatowezera tani Yezumu kupangiza luso yakudzi-ndikira?
10
15 YA MADZALO YA 2015 11
khulupiro cathu toera kupulumuka.� Mu nsoloudamala, tadinga kuti tinatowezera tani citsa-ndzo ca Yezu mu kukhala akucepeseka na aku-koma ntima. Cincino, tendeni tidinge kuti ti-natowezera tani citsandzo cace mu kupangizacipapo na luso yakudzindikira.
YEZU NDI WACIPAPO3 Cipapo ndi ntundu wacinyindiro cakuti ci-
naticitisa kukhala akuwanga na akupirira. Ku-khala wacipapo kusalongwa ninga “kupirirapakuthimbana na nyatwa,” “kutsidzikiza cilu-ngamo,” na “kuona nyatwa thangwi ya udidipeno cikhulupiro.” Cipapo cisafamba pabodzina kugopa, cidikhiro, na ufuni. Munjira yanji?Kugopa Mulungu kusatipasa cipapo toera ku-khonda kugopa munthu. (1 Sam. 11:7; Mis. 29:25) Cidikhiro candimomwene cisatiphedza toerakuona pizinji kupiringana nyatwa za lero, mbiti-dikhira pinthu pya ntsogolo na cinyindiro. (Sal.27:14) Ufuni wakudzimana usatikulumiza toerakupangiza cipapo, ngakhale mu ndzidzi unatci-ngwa ife. (Jwau 15:13) Ife tisakhala na cipapo ti-nganyindira Mulungu na kutowezera citsandzoca Mwanace.—Sal. 28:7.
4 Pikhali iye na pyaka 12 pyakubalwa, Yezuatsidzikiza cilungamo. Onani pidacitika mundzidzi ukhali Yezu ‘mu templo pakati pa apfu-ndzisi.’ (Lerini Luka 2:41-47.) Apfundzisi ane-wa akhadziwa mwadidi Mwambo wa Mose, namiyambo Yaciyuda. Mbwenye Yezu nee aago-pambapitiriza kukhala wakumatama; iye ‘akha-acita mibvundzo.’ Mwandimomwene, iye neeakhacitamibvundzo yaciuwanayakusaka kudzi-wa pinthu.Mbutomwace, tinakwanisa kun’nye-rezera mbakacita mibvundzo yakuti mbidaciti-
� Lemba ya 1 Pedro 1:8, 9 yalemberwa Akristu akuti ali na ci-dikhiro ca kuenda kudzulu. Mbwenye mafala anewa asaphatisi-rwambo kwa ale anadikhira kukhala pa dziko yapantsi.—1 Ped.1:3, 4.
3. Kodi cipapo ninji? Tinakwanisa tani kukhala na cipapo?4. Kodi Yezu apangiza tani cipapo ‘pakati pa apfundzisi’ mutemplo? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)
sa apfundzisi anewa kubvesera na kunyereze-ra. Khala apfundzisi anewa ayesera kupingizaYezu mu kuncita mibvundzo yakunentsa, iwonee ankwanisa. Thangwi anthu onsene akha-mbvesera—kuphatanizambo apfundzisi—‘adzu-ma ndzeru zace na matawiro ace’—matawiroakutimwakukhondapenula atsidzikizaMafala aMulungu!
5 Nkati mwa utumiki wace, Yezu apangizacipapo munjira zakusiyana-siyana. Mwacipapoiye apangiza pakweca kuti atsogoleri a mauphe-mberi akhapeusa anthu na pipfundziso pyau-thambi. (Mat. 23:13-36) Yezu nee atawirisa ku-thaphuliswa namanyengerero a dziko. (Jwau 16:33) Iye apitiriza kumwaza mphangwa mwaku-khonda tsalakana mikakamizo ya anyakupingi-za. (Jwau 5:15-18; 7:14) Yezu acenesa templokawiri, mbathamangisa mwenemu ale akha-pswipisa ulambiri wandimomwene.—Mat. 21:12, 13; Jwau 2:14-17.
6 Kudinga cipapo ca Yezu kusawangisa ci-khulupiro pakuthimbana na nyatwa. Nyerezera-ni cipapo cidapangiza iye pa ntsiku yakuma-lisa ya umaso wace pa dziko yapantsi. Yezuakhadziwa pinthu pyonsene pikhafuna ku-citwa na nyakunsandukira. Ngakhale tenepo,pa ndzidzi wa Paskwa, Yezu apanga Yuda: ‘Pi-nafuna iwe kucita, upicite mwansanga-nsanga.’(Jwau 13:21-27) M’munda wa Getsemani, mwa-cipapo Yezu apangizika kwa anyankhondo ada-bwera kudzam’manga. Maseze umaso waceukhali pangozwi, iye apangizika toera kutsidzi-kiza anyakupfundzace. (Jwau 18:1-8) Pikhabvu-ndzwa iye pa ThandoYakutongaMiseru, mwaci-papo Yezu atawira kuti akhali Kristu, Mwanawa Mulungu, maseze akhadziwa kuti nyantse-mbewankulu akhasakamathangwi toera kumu-pha. (Marko 14:60-65) Mwacipapo, Yezu apiti-riza kukoya umumphu wace mpaka kuphiwa
5. Kodi Yezu apangiza tani cipapo nkati mwa utumiki wace?6. Kodi Yezu apangiza tani cipapo pa ntsiku yakumalisa yaumaso wace pa dziko yapantsi?
12 NCENJEZI
pamuti wakusikimiza. Pikhali iye cifupi na kufa,Yezu alonga mwakugaluza: ‘Pyonsene pyakwa-nirisika!’—Jwau 19:28-30.
TOWEZERANI CIPAPO CA YEZU7 Tinatowezera tani Yezu mu kupangiza cipa-
po? Kuxikola. Aphale na atsikana, imwemusapangiza kuti ndimwe acipapo, mungadzi-wisa andzanu akuxikola na anango kuti ndi-mwe m’bodzi wa Mboni za Yahova, ngakhalekuti anango anakusingirirani. Natenepa, mu-napangiza kuti musadzikuza thangwi yakuce-merwa na dzina ya Yahova. (Lerini Masalmo86:12.)Panangomunathimbana namikakamizoyakutawira cipfundziso ca kusanduka kwa pi-nthu. Mbwenye mwakubverana na pidapfundzaimwe, muli na mathangwi adidi toera kunyindi-ra pinalonga Bhibhlya kuti alipo adacita pinthu.Munakwanisa kuphatisira bruxura A Origem daVida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, toe-ra kutawira mwadidi ale akuti asafuna kudziwapya “cidikhiro canu.” (1 Ped. 3:15) Natenepa,munadzakhala akutsandzaya mu kudziwa kutimukutsidzikiza Mafala a Mulungu.
8 Mu utumiki wathu. Ninga Akristu andimo-mwene, tisafunika kupitiriza ‘kulongamwacipa-po na mphambvu ya Yahova.’ (Mach. 14:3) Ndimathangwi api ali na ife toera kumwaza mpha-ngwa mwakukhonda kugopa peno mwacipapo?Ife tisadziwa kuti mphangwa zinamwaza ife ndiundimomwene thangwi zisabuluka m’Bhibhlya.(Jwau 17:17) Ife tisadzindikira kuti “ndife anya-kuphedza a Mulungu,” pontho tiri na ciphedzoca nzimuwakucena. (1 Akor. 3:9; Mach. 4:31) Ti-sadziwa kuti tingapereka umboni mwaphinga,tisapangiza kuperekeka kwathu kwa Yahova naufuni wathu kwa anyakuendekana athu. (Mat.22:37-39) Tingadzala na cipapo, nee tinadza-
7. Aphale na atsikana, musapibva tani thangwi yakuceme-rwa na dzina ya Yahova? Munapangiza tani kuti ndimwe aci-papo?8. Ndi mathangwi api ali na ife toera kumwaza mphangwamwacipapo?
9 Pakuthimbana na nyatwa. Kunyindira Yaho-va kusatipasa cikhulupiro na cipapo toera kuthi-mbana na nyatwa. Tingaferwa na nyakufunikawathu, ife tisatsukwala, mbwenye nee tisalu-za cidikhiro. Ife tisasaka ciphedzo ca Mulungu“anabalangaza anthu onsene.” (2 Akor. 1:3, 4;1 Ates. 4:13) Tingathimbana na utenda wakugo-pswa peno kugwerwa na cidengwa, panango ti-natsukwala, mbwenye ife nkhabe kuswamididaya Bhibhlya. Tisacalira ntundu onsene wa uko-ndzi wakuti nkhabe kubverana na midida yaBhibhlya. (Mach. 15:28, 29) Tingatsukwala, pa-nango ‘mitima yathu inatikonwesa,’ mbwenyenakuti tisanyindiraMulunguwakuti ali cifupi naanthu a ‘ntima wakutsukwala,’ ife nee tisabwe-rera nduli.�—1 Jwau 3:19, 20; Sal. 34:18.
YEZU ALI NA LUSO YAKUDZINDIKIRA10 Kudzindikira ndi luso yakubvesesa mwadi-
di kusiyana kwa cinthu cadidi na cakuipa, bulu-ka penepo munthu mbasankhula kucita cinthucadidi. (Aheb. 5:14) Kudzindikira kusafokoto-zwa ninga “luso yakucita pisankhulo pyadidimupinthu pyauzimu.” Nkristu wa luso yakudzindi-kira asalonga na kucita pinthu munjira inako-meresa Mulungu. Munthu unoyu asasankhulamafala akuwangisa, mbuto mwakulonga mafalaakuphekesa anango. (Mis. 11:12, 13) Iye ‘nkhabe
� Toera kuona pitsandzo pinapangiza cipapo pakuthimbanana nyatwa, onani A Sentinela ya 1 de Dezembro de 2000, matsamba24-28; Despertai! ya 22 de Abril de 2003, matsamba 18-21, na ya 22de Janeiro de 1995, matsamba 11-15.
9. Tinapangiza tani cipapo pakuthimbana na nyatwa?10. Kodi luso yakudzindikira ninji? Akristu a luso yakudzi-ndikira asalonga tani na asacita tani pinthu?
cimbiza na kuipirwa.’ (Mis. 14:29) Iye “asae-nda kutsogolo,” asapitiriza kufamba munjira ya-didi mu ulendo wace toera kugumana umaso.(Mis. 15:21,NM) Tinakhala tani na luso yakudzi-ndikira? Tisafunika kupfundza Mafala a Mulu-ngu na kuphatisira pinapfundza ife. (Mis. 2:1-5,10, 11) Makamaka tisafunika kudinga citsandzoca Yezu, munthu waluso yakudzindikira kaka-mwe kupiringana onsene adakhalapo.
11 Yezu apangiza luso yakudzindikiramu pyo-nsene pidacita iye na pidalonga iye. M’mafala-ce. Iye akhaphatisira mafala adidi pakumwazamphangwa zadidi, akhasankhula ‘mafala adi-di’ akuti akhadzumatirisa anyakubvesera ace.(Luka 4:22; Mat. 7:28) Ndzidzi onsene Yezuakhasiya kuti Mafala a Mulungu alonge—mu ku-aleri, kualonga, peno kuphatisira lemba yaku-thema toera kubvekesa ntsonga ikhafuna iye.(Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Yezu afoko-tozamboMalembamunjira yakuti ikhakulumizamitima ya anyakubvesera ace. Pakumala kula-muswa muli akufa, pikhalonga iye na anyaku-pfundza awiri mu nseu wa kuenda ku Emawu-si, Yezu ‘aatcululira mafala onsene a m’bukhuya Mulungu akhalonga pya iye.’ Buluka pene-po, anyakupfundza anewa alonga: ‘Simomwenetayu kuti ife tikhabva kupisa muntima mwathu,pikhalonga iye na ife n’njira, mbatitcululira pyaMafala a Mulungu?’—Luka 24:27, 32.
12 Mabvero ace na maonero ace. Luso yakudzi-ndikira yaphedza Yezu toera kutonga mabveroace, mbincitisa kukhala wakukhonda ‘cimbizakuipirwa.’ (Mis. 16:32) Iye akhali wa “ntima wa-didi.” (Mat. 11:29) Ndzidzi onsene Yezu akhaliwakupirira na anyakupfundzace mwakukhondatsalakana madodo awo. (Marko 14:34-38; Luka22:24-27) Iye apitiriza kukhala wakupfulika nga-
11. Kodi Yezu apangiza tani luso yakudzindikira m’mafa-lace?12, 13. Ndi pitsandzo pipi pinapangiza kuti Yezu nee akha-ipirwa mwakucimbiza, pontho kuti akhali na maonero aku-linganira?
khale pikhatsalakanwa iye mwakuipa.—1 Ped.2:23.
13 LusoyakudzindikirayaphedzamboYezu to-era kukhala na maonero akulinganira. Iye akha-bvesesa midida ya Mwambo wa Mose; pye-nepi pyakhuya njira ikhatsalakanira iye anthu.Mwacitsandzo, onani pinalongwa pa Marko 5:25-34. (Lerini.) Nkazi wakuti akhali na utendawakubuluka ciropa apita pa mwinji wa anthu,akhuya nguwo ya Yezu mbawangiswa. Mwa-kubverana na Mwambo, iye akhali wakupswi-pa, natenepa nee akhafunika kukhuya munthu.(Lev. 15:25-27) Mbwenye Yezu—adzindikira kuticifuniro cikulu ca “Mwambo” cikhaphataniza‘kubvera anthu ntsisi na kukhulupirika’—nate-nepa, iye nee antcunyusa thangwi yakukhuyanguwo yace. (Mat. 23:23) Mbuto mwace, iye alo-ngamwaufuni: ‘Mwananga, kukhulupira kwakokwakupulumusa. Ndokomwantendere mbuwa-ngiswa mu utenda wako.’ Mphyakuwangisa ka-kamwe kudziwa kuti luso yakudzindikira yaku-lumiza Yezu toera kupangiza udidi unoyu!
14 Pisankhulo pya umaso wace. Yezu apangizaluso yakudzindikira mu kusankhula njira ya-didi ya umaso, mbapitiriza na umaso unoyu.Iye asankhula kuphatisira umaso wace m’ba-sa yakumwaza mphangwa zadidi. (Luka 4:43)Yezu apitirizambo munjira yadidi mbacita pisa-nkhulo pyakuti pyamphedza toera kuikha ma-nyerezero acem’basa idapaswa iye na kuimalisa.Mwandzeru, Yezu asankhula kukhala na umasowakululupa toera akwanise kuphatisira ndzidziwace na mphambvu zace mu utumiki. (Luka 9:58) Iye adzindikira kuti akhafunika kupfundzi-sa anango toera apitirize na basa yakumwazamphangwa pakumala kufa kwace. (Luka 10:1-12; Jwau 14:12) Yezu apikira atowereri ace kutiiyembadapitiriza kuaphedzam’basa ineyi ‘mpa-ka kumala kwa makhaliro ano a pinthu.’—Mat.28:19, 20.
14. Kodi Yezu asankhula kucitanji? Kodi iye apitiriza tanikuikha manyerezero ace mu utumiki wace?
Ife nee tisafunika kunyerezera kuti amwazi mpha-ngwa apswa anadzakhala aluso basi ene thangwi asa-enda mu utumiki. M’mwazi mphangwa asafuna ci-tsogolero cadidi ca mpfundzisi waufuni. Cipfundzisoceneci cisaphataniza kupangiza amwazimphangwa amaluso akucepa kuti (1) anakhunganyika tani na ku-yesera maperekero aumboni, (2) anacita tani utumi-ki wa nyumba na nyumba peno kucedza na mu-nthu anapita na njira, (3) anagawira tani mabukhu,(4) anatsalakana tani munthu adapangiza cifuno, na(5) anatomesa tani pfundziro ya Bhibhlya. Mwaku-khonda penula, ule anapfundziswa anadzaphindulakakamwe angaonesesa mbatowezera maluso a uleanamphedza. (Luka 6:40) M’mwazi mphangwa mu-pswa anadzafuna kakamwe kukhala na munthu wa-kuti anakwanisa kubva maonero ace na kumphedza.Amwazi mphangwa a maluso akucepa, anadzaphi-ndulambo angasimbwa mbapaswa maonero akuthe-ma.—Koel. 4:9, 10.CEDZANI NA NDZANU ANABULUKANA IMWE MU UTUMIKI
Ngakhale musacita pyonsene toera kucedza naanaciro nyumba, mu ntsiku zinango, makani adidianakhala na imwe m’basa ya m’munda asabulukira
mu kucedza na ndzanu anaphata na imwe. Kumbu-kani kuti Yezu atuma anyakupfundzace “awiri awiri”toera kumwaza mphangwa. (Luka 10:1) Pikhaphataiwo pabodzi pene, iwo mbadakwanisa kuwangisanana kupasana cipapo unango na ndzace. Natenepa,ndzidzi unakhala ife mu utumiki na m’mwazi mpha-ngwa ndzathu, usatipasa mwai wadidi toera ‘ku-wangisana unango na ndzace.’—Rom. 1:12.
Ndi pinthu pipi pyakuti munakwanisa kupice-dza na ndzanu? Munakwanisa kulonga cakugumananaco cakuwangisa cidakhala na imwe? Munakwani-sa kulonga pya ntsonga yakuwangisa idakhala naimwe pa pfundziro yanu peno pakulambira kwa-nu kwa banja? Munakwanisa kulonga pya ntsongaidakuwangisani pa nsonkhano? Midzidzi inango,m’mwazi mphangwa ali na imwe nee musabulukanaye kazinji kene. Kodi musadziwa kuti iye apitatani mu undimomwene? Ninji pidancitisa kunyi-ndira kuti iyi ndi gulu ya Yahova? Ndi miyai ipipeno pyakugumana napyo pidakhala na iye? Pana-ngomunakwanisa kulonga pyakugumana napyo pya-nu. Mwakukhonda tsalakana maphindu a utumikiwathu, kuphata basa na andzathu mu utumiki kusa-tipasa mwai wadidi toera ‘kuwangisana unango nandzace.’—1 Ates. 5:11.PITIRIZANI KUKHALA NA NDANDANDAYADIDI YA PFUNDZIRO
Cinthu cakufunika kakamwe toera kupitiriza ku-khala aphinga mu utumiki ndi kukhazikisa na kupi-tiriza na ndandanda yadidi ya pfundziro. ‘M’bandazi
ˇ Basa yakumwaza mphangwaisaphedzera kukwanirisikakwa pikiro ya Bhibhlya.—Marko 13:10.
nda phonya toera kuthimizira utumiki wathu. Mwa-citsandzo, kusiyapo basa ya nyumba na nyumba, ifetinakwanisa kupereka umboni mu kuphatisira ma-tsamba, ntokodzi, kumwaza mphangwa mu nseupeno m’mbuto zinango zapakweca, na kumwazamphangwa zadidi mwantsusukano na m’mbuto za-malonda. Tinakwanisambo kucita masasanyiro toerakumwaza mphangwa mu pisa pyakuti nee pisamwa-zwa mphangwa kazinji kene.
Imwe muli dzololo toera kuphatisira maonero ane-wa? Mwayesera kale kuphatisira mangasi mwa mao-nero anewa? Azinji anacita pyenepi asakhala na ma-phindu akutsandzayisa kakamwe. Onani pitsandzopitatu.
Citsandzo cakutoma cisaphataniza ntsonga ibo-dzi ya misolo idabuluswa mu Utumiki Wathu WaUmambo inalonga kuti tinatomesa tani pfundziroya Bhibhlya. Pyenepi pyakulumiza mulongo unangoanacemerwa April toera kugawira pfundziro ya Bhi-bhlya kwa andzace atatu akubasa. Iye adzumatirwa
Cedzani na ndzanuanabuluka na imwemu utumiki
Khalani dzololo toerakuphatisira maonero
Pitirizani kukhala nandandanda yadidiya pfundziro
Phedzani amwazimphangwa a malusoakucepa
Ninji pinafuna kukuphedzani toera kupitiriza kukhala waphinga mu utumiki?
mbakomerwa kakamwe pa ndzidzi udatawira iwokupfundza Bhibhlya mbatoma kugumanika pa miso-nkhano ya mpingo.
Citsandzo caciwiri cisaphataniza kugawira mare-vista athu. Tonsene tisawangiswa toera kusaka anthuakuti anakomerwa na misolo ya marevista athu. Mu-yang’aniri unango wa cisa ku Estados Unidos alongakuti agawira revista ya Despertai! idalonga pya mapi-neu amotokala kuna atsogoleri onsene ambuto zina-koyerwa mapineu mu cisa cinango. Iye na nkazaceagawirambo nsolo wakuti “Os Desafios de Ser Medico”m’maofesi a madotoro akupiringana 100 mu cisa ci-nacedzera iwo. Iye alonga: “Maulendo anewa atiphe-dza kakamwe toera kulonga na anthu na kugawi-ra mabukhu athu. Pidamala ife kudzolowerana naanthu a mbuto zenezi, takwanisa kuthimizira maule-ndo athu akucedza nawo.”
Citsandzo cacitatu cisaphataniza kupereka umbo-ni mu kuphatisira ntokodzi. Mulongo anacemerwaJudy alembera ofesi yathu ikulu toera kupereka ta-khuta thangwi ya maonero adatiwangisa toera ku-mwaza mphangwa mu kuphatisira ntokodzi. Iye alo-nga kuti mai wace wa pyaka 86 pyakubalwa wakutiakhathimbana na nyatwa zizinji za ungumi, mwaku-khonda phonya akhakwanisa kucita khundumu ntu-
ndu unoyu wa basa yakucena, pontho akhali waku-tsandzaya thangwi akhacitisa pfundziro ya Bhibhlyana nkazi wa pyaka 92 pyakubalwa mu kuphatisirantokodzi!
YEZU kristu apasa atowereri ace basa yakufunika kakamwe. Iye aa-panga: ‘Ndokoni kapfundzisa anthu a mitundu yonsene.’ Mu kuci-ta kwawo basa ineyi, mwapang’ono pang’ono ‘mphangwa zadidi zaUmambo mbazidamwazwa kwa anthu onsene pa dziko yapantsi to-era kupereka umboni kwa anthu a mitundu yonsene.’—Mat. 24:14;28:18.
1-3. Anyakupfundza a Yezu athimbana na mipingizo ipi m’basa yakumwazamphangwa zadidi ‘kwa anthu a mitundu yonsene’?
Kukhunganya Anthu Toera Kutawira“Cipfundziso Ca Yahova”“Nyakutonga miseru . . . atawira cikristu, thangwi iye adzumatirwakakamwe na cipfundziso ca Yahova.”—MACH. 13:12, Traducao do Novo Mundo.
Kodi Akristu akutoma aphindu-la tani na ntemo Waciroma nakumwazika kwa Ayuda?
19
20 NCENJEZI
Nakuti anyakupfundza a Yezu nee akhaleme-dzwa mu Israele, panango mbadasaka kudziwakuti mbani akhafuna kuabvesera mu dziko yaUtongi wamphambvu Waciroma.
3 Kusiyapo pyenepi, Yezu akhadacenjezaanyakupfundzace kuti iwo mbadatcingwa nakutowererwa, pontho anango mwa iwo mba-daphiwa. (Luka 21:16, 17) Iwo mbadathimba-na na kusandukirwa, aprofeta apezi, na kuthi-mizirika kwa uipi. (Mat. 24:10-12) Ngakhalekuti mphangwa zawo mbazidatambirwa mwa-didi konsene kwene, kodi mbadakwanisa tanikumwaza mphangwa zenezi mpaka ku “nkho-mo ya madziko onsene”? (Mach. 1:8) Pinentsopyenepi pikhaoneka ninga pyakugopesa kaka-mwe!
4 Mwakukhonda tsalakana cinthu conse-ne cakuti anyakupfundza mbadadzudzumikanaco, iwo amwaza mphangwa zadidi ku Ye-rusalemu, ku Samariya, kuphatanizambo pisapyamadziko anango. Ngakhale anyakupfundzaathimbana na pinentso, mudapita pyaka 30,mphangwa zadidi ‘zikhadamwazwa kwa pyon-sene pidacitwa pantsi pa thambo,’ pontho ‘zi-khabala misapo, anthu mbathimizirika pa dzi-ko yonsene.’ (Akol. 1:6, 23) Mwacitsandzo:Thangwi ya pidalonga mpostolo Paulu na pi-dacita iye pa ntsuwa ya Chipre, nyakutongamiseru Waciroma Serjio Paulu “atawira cikris-tu, thangwi iye adzumatirwa kakamwe na ci-pfundziso ca Yahova.”—Lerini Machitiro 13:6-12, NM.
5 Anyakupfundza a Yezu akhadziwa kuti neembadakwanisa kucita basa yakumwazamphan-gwa basi ene na mphambvu zawo. Yezu alongakuti mbadakhala na iwo, pontho nzimu waku-cena mbudaaphedza. (Mat. 28:20) Makhaliro
4. Kodi anyakupfundza a pyaka dzana yakutoma ape-mbera tani m’basa yakumwaza mphangwa?5. (a) Ndi cinyindiro cipi cidapereka Yezu kuna anya-kupfundzace? (b) Thangwi ya makhaliro a pyaka dza-na yakutoma, kodi anango afika pakudzindikiranji?
KUMWAZIKA KWA AYUDA15 Munjira inango, Akristu akutomambadao-
na kuti basa yawo yakumwaza mphangwa mbi-dakhala yakukhonda nentsa thangwi Ayudaakhadamwazika mu pisa pyonsene mu UtongiWaciroma. Pyakamadzanamangasi nduli, Ayu-da akhali mabitcu ku Asirya na ku Babilon-ya. Pakutoma kwa pyaka madzana maxanuM.N.W., pikhalipo pisa pyakukwana 127 pyaAyudamu pigawo pya Utongi wa dziko ya Persi-ya. (Estere 9:30) Pikhali Yezu pa dziko yapantsi,pikhalipo pisa pya Ayuda ku Azya Menori, Eji-to, Gresya, Mesopotamya, na Kunkwiriro kwaAfrika. Pisalongwa kuti mwa anthu akukwana60.000.000 a mu Utongi Waciroma, m’bodzimwa anthu 14 akhali Muyuda. Mbuto zonsenezikhaenda Ayuda, iwo akhapitiriza na uphem-beri wawo.—Mat. 23:15.
15. Kodi Ayuda akhadamwazika tani mu pyaka dzanayakutoma?16, 17. (a) Kodi kumwazika kwa Ayuda kwaphinduli-sa tani anthu akukhonda khala Ayuda? (b) Ndi api ma-citiro a Ayuda adatowezera Akristu?
phedza Paulu toera kukhazikisa ntsonga za pin-thu pikhafuna iye kucedza na ale akhafuna cilu-ngamo. Natenepa, Paulu kazinji kene akhaendam’masinagoga a Ayuda mbanyerezera mwaci-dikhodikho na anthumu kuphatisira Malemba.—Lerini Machitiro 17:1, 2.
2 Mbwenye Yahova asafuna kuti atumiki ace amwaze mphangwazadidi mwakuthimizirika kakamwe mu ntsiku zathu kupiringanakale, pontho nkhabe cinthu cinafuna kupingiza kukwanirisika kwacifuniro cace. Ningamudaombola iye Aisraele akale ku Babilonya, Ya-hova asudzula atumiki ace a ntsiku zino mu “Babilonya Wankulu,”
� Anyakupfundza Bhibhlya atoma kuphatisira dzina ya Mboni za Yahova mu caka 1931.—Iza. 43:10.
1. Ndi mipingizo ipi inathimbana na Akristu mu ndzidzi uno m’basa yakumwazamphangwa?2. Kodi Yahova asacitanji toera kuendesa kutsogolo basa yakumwaza mphangwamu ndzidzi wathu?
yacitisa kuti Bhibhlya igumanike yonsene penokhundu ibodzi mu pilongero pyakukwana 400.Kunkhomo kwa pyaka pyenepi, anthu azinjiakhali na Bhibhlya, mbwenye nee akhali na cidzi-wiso candimomwene ca Malemba.
5 Anyakupfundza Bhibhlya akhadziwa kutiakhafunika kumwaza mphangwa, natenepa iwoafokotoza mwaphinga pipfundziso pya Bhibhlya.Atumiki a Mulungu aphatisira na kugawira mi-tundu yakusiyana-siyana ya Bhibhlya. Kutomeramu caka 1950, iwo asabulusa Bhibhlya ya Tra-ducao do Novo Mundo das Escrituras Sagradas yo-nsene peno khundu ibodzi mu pilongero pyaku-piringana 120. Bhibhlya ya Traducao do NovoMundo idabuluswa n’Cingerezi mu caka 2013,ndi yakukhonda nentsa kubvesesa, pontho ina-dzaphedza toera kuthumburuzwa mu pilongeropinango mwakukhonda nentsa. Kuphatisira Bhi-bhlya yakubveka mwadidi, pinatiphedza toerakupfundzisa anthu undimomwene munjira ya-kukhonda nentsa.
MIDZIDZI YA NTENDERE6 Panango munasaka kudziwa, ‘Ndi ndzidzi
ungasi wa ntendere udaoneka pa dziko?’ Mwaci-tsandzo, mu pyaka madzana 20, pikwi na pi-kwi pya anthu afa mu nkhondo, makamaka munkhondo yakutoma na yaciwiri ya dziko yonsene.Mbwenye mu caka 1942 nkati mwaNkhondo Ya-ciwiri Ya Dziko Yonsene, Nathan Knorr wakutiakhatsogolera basa ya Mboni za Yahova, acitankhani ya nsolo wakuti “Paz—Pode Durar?” Nkha-ni ineyi yafokotoza profesiya ya Apokalipse kapi-tulu 17 mbipangiza kuti nkhondo ikhamenywamu ndzidzi unoyu nee mbidatsogolera ku Har-magedoni, mbwenye mbudadzaoneka ndzidziwantendere.—Apok. 17:3, 11.
7 Kumala kwa Nkhondo Yaciwiri Ya Dziko
5. Ninji pidacita Mboni za Yahova m’basa yakuthumbu-ruza Bhibhlya?6, 7. (a) Ndi nkhondo zingasi zidacitika mu ndzidzi wa-thu? b) Kodi ntendere udaoneka m’madziko anango wati-phedza tani toera kumwaza mphangwa?
26 NCENJEZI
Yonsene nee kwabweresa ntendere m’mbutozonsene. Kubulukira mu caka 1946 mpaka caka2013 kwaoneka mikutubvu ya nkhondo yaku-kwana 331, pikwi na pikwi pya anthu afa. Mbwe-nye mu pyaka pyenepi, madziko mazinji akhalimu ntendere pang’ono, natenepaMboni za Yaho-va abandza mwai unoyu toera kumwaza mpha-ngwa zadidi. Ndi maphindu api adakhala naiwo? Mu caka 1944 akhalipo amwazi mphangwaakukwana 110.000 pa dziko yonsene. Lero alipoamwazi mphangwa cifupi na 8.000.000! (LeriniIzaiya 60:22.) Mwandimomwene tisapereka ta-khuta thangwi yakumwaza mphangwa zadidim’makhaliro antendere.
KUTHAMBARUKA KWA PYOMBOPYAKUFAMBA NAPYO
8 Kuthambaruka kwa pyombo pyakufambanapyo kwaphedzera basa yakumwaza mphan-gwa. Mu pyaka 1900, mudapita pyaka 21 pa-kumala kubuluswa kwa revista yakutoma yaNcenjezi, ku Estados Unidos kukhali miotoka-la yakukwana 8.000 basi. Pontho miseu yadidiikhali yakucepa kakamwe.Mbwenye lero, pa dzi-ko yonsene iripo miotokala yakupiringana hafuya biliyau ibodzi, pontho pana miseu yadidi
8, 9. Ndi kuthambaruka kupi kudaoneka mu pyombopyakufamba napyo, mphapo pisatiphedza tani m’basa ya-thu?
m’mbuto zizinji. Miotokala na miseu isatiphedzatoera kumwaza mphangwa zadidi kwa anthuanakhala kutali na mizinda. Mbwenye ngakhalekuti panango ife nkhabe pyombo pyakufambanapyo, peno tisafunika kufamba misindzo yaku-lapha na miyendo, ife tisawangisira toera kucitaanyakupfundza.—Mat. 28:18, 19.
9 Mitundu inango ya pyombo pyakufamba na-pyo pisatiphedzambo m’basa yathu. Miotokala,mabote, na maxitima pisatiphedza toera kutumi-za mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya m’mbutozakutali m’masumana akucepa. Ndeka zisaphe-dza ayang’aniri a cisa, abale a Komiti ya Filiali,amisionaryo, na anango toera kuenda katumiki-ra m’misonkhano ya gawo na kucita mabasa ana-ngo Acikristu. Kusiyapo pyenepi, Mathubo Aku-tonga na abale anango anabuluka ku ofesi ikuluya dziko yonsene, asaphatisira ndeka toera kue-ndam’madzikomazinji toera kupfundzisa na ku-wangisa abale na alongo. Kuthambaruka kwapyombo pyakufamba napyo kusaphedza atumikia Yahova toera kukhala akuphatana.—Sal. 133:1-3.
KODI CILONGERO CISATIPHEDZA TANI?10 Nkati mwa pyaka dzana yakutoma, anthu
Ife tisadhinda mabukhu akubuluswam’Bhibhlya na kuagawira kwa anthupa dziko yonsene
A Harpa de DeusMAKOPYA AKUKWANA5.800.000
[Mu pilongeropyakukwana 36]
“Seja Deus Verdadeiro”MAKOPYA AKUKWANA18.400.000
[Mu pilongero 56]
15 YA MADZALO YA 2015 27
azinji mu Utongi Waciroma akhalonga Cige-rego. Kodi ciripombo cilongero cinaphatisirwana anthu azinji lero? Anthu azinji mbadatawirakuti Cingerezi cisalongwa na anthu azinji. Bu-khu yakuti English as a Global Language isalonga:“M’bodzi mwa anthu anai pa dziko yonsene asa-longa Cingerezi peno asacibvesesa mwadidi.” Ci-ngerezi ndi cilongero cakunja cinapfundzwa naanthu azinji thangwi ndico cinaphatisirwa kaka-mwe pakucitamalonda, mu pinthu pyandale, musiyensiya, na mu tekinolojiya.
11 Kuphatisirwa kwa Cingerezi m’madzikomazinji kusaphedzera kumwazika kwa ulambiriwakucena. Mu pyaka pizinji, revista ya Ncenjezina mabukhu anango akubuluswa m’Bhibhlya,pakutoma akhadhindwa n’Cingerezi. Ceneci ndicilongero cinaphatisirwa ku ofesi ikulu ya Mboniza Yahova. Cingerezi cisaphatisirwambo pa Xiko-la yathu ya Centro Educacional da Torre de Vigia, kuPatterson, Nova York, Estados Unidos.
12 Nakuti tiri namwai wakumwazamphangwazadidi za Umambo kwa anthu amadziko onsene,ife tisathumburuza mabukhu athu mu pilongeropyakukwana 700. Kuthambaruka kwa tekinoloji-
11. Ndi munjira ipi Cingerezi cisaphedzera kuthambaru-ka kwa ulambiri wakucena?12. Kodi atumiki a Yahova athumburuza mabukhu akubu-luswa m’Bhibhlya mpaka papi? Kodi tekinolojiya isaphe-dzera tani basa ineyi?
ya ya mitcini ya ndzeru, kuphatanizambo ku-thambaruka kwa MEPS (Sistema de EditoracaoEletronica Multilıngue), kusatiphedza toera kuci-ta basa yakuthumburuza. Pyenepi pisatiphedzatoera kumwaza mphangwa za Umambo na kuti-citisa kukhala akuphatana pa dziko yonsene.Mbwenye ife tisakhala akuphatana kakamwethangwi yakulonga cilongero cakufunika kaka-mwe—‘cilongero cakucena’ ca undimomwene waBhibhlya.—Lerini Sofoniya 3:9, NM.
tu akutoma aphindula na ntemo Waciroma,wakuti ukhaphatisirwam’madziko onsene akha-tongwa na Roma. Munjira ibodzi ene, Akris-tu a ntsiku zino asaphindula na mitemo ya-kutawirika. Mwacitsandzo, ku Estados Unidos,mbuto inagumanika ofesi yathu ikulu—Utongiusatawirisa anthu kusankhula ulambiri unafunaiwo, kulonga pinakhulupira iwo, na kusonkhanapabodzi. Pyenepi pisapasa ufulu abale a ku Esta-dos Unidos toera kusonkhana na kudinga Bhi-bhlya pakweca, na kudziwisa anango pinthu pi-napfundza iwo. Mbwenye m’madziko anango,toera kukhala na ufulu wakucita mabasa ana-ngo, tisafunika kutawiriswa na utongi. (Afil. 1:7)
13, 14. Kodi Akristu asaphedzeka tani na mitemo pabo-dzi na kutonga kwa mathando akutonga miseru?
A Verdade Que Conduz aVida EternaMAKOPYA AKUKWANA 107.300.000
Anyakutonga miseru mudayesera iwo kubulusaufulu wa Mboni za Yahova ku Estados Unidos,mwakubwerezera-bwereza, aenda ku mathandomakulu akutonga miseru toera kutsidzikiza ufu-lu wawo wakumwaza mphangwa za Umambo.
14 Mathando akutonga miseru a madzikoanango asatsidzikiza ufulu wathu wakulambiranawakumwazamphangwamwapakweca.M’ma-dziko anango, ife taluza ufulu wathu, mbwenyeife taendesa miseru ineyi ku mathando makulu.Mwacitsandzo, mpaka mu nthanda ya Khoni ya2014, ife tikhadawina miseru yakukwana 57 kuThando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthuku Europa. Mathangwi a kuwina kweneku asafu-nika kuphatisirwa m’madziko onsene a Europa.Ngakhale kuti ‘tisatcingwa na madzindza onse-ne,’ mathando anango akutonga miseru a madzi-ko mazinji asatsidzikiza kuti ife tiri na ufulu wa-kucita ulambiri wandimomwene.—Mat. 24:9.
MATHANGWI ANANGO ADAKHUYABASA YATHU YAKUPFUNDZISA
15 Kuthambaruka kwa mitcini ya kudhindakusaphedzerambo basa yakumwaza mpha-ngwa zadidi pa dziko yonsene. Mu pyaka pi-zinji, ntcini wakudhinda udasasanya JohannesGutenberg mu pyaka 1450 wacinja pang’ono.Mbwenye mu pyaka 200 pidapita, mitcini yaku-dhindamabukhu yathambaruka kakamwe. Kwa-citwa ntcini wakudhinda munjira ya Offset, na-tenepa, kudhinda kwadzakhala kwakucimbiza,kwakukhonda nentsa na kwa ntundu wadidikakamwe. Kucita matsamba na kugumanya ma-tsamba a mabukhu nee kusaphembabve kobiriizinji kakamwe. Kodi kuthambaruka kwenekukusakhuya tani basa yathu yakumwaza mpha-ngwa? Nyerezerani: Revista yakutoma ya Ncenje-zi (ya Maluwa ya caka 1879) yadhindwa makopyaakukwana 6.000, iyo nee ikhali na pithundzi-thundzi. Revista ineyi yabuluswa n’Cingerezibasi. Lero, mudapita pyaka 136, makopya akupi-
ringana 50.000.000 a revista ibodzi na ibodzi yaNcenjezi asadhindwa na kugawirwa. Iyo iri na pi-thundzithundzi pyakubalika, pontho isabuluswamu pilongero pyakupiringana 200.
16 Onani pinthu pingasi pidacitwa mu pyaka200 nduli pyakuti atumiki a Mulungu apiphatisi-ra toera kumwaza mphangwa zadidi. Ife talongapya maxitima, miotokala, na zindeka, mbwenyemu ndzidzi unoyu kwasasanywambo njinga, tha-pulesi, mitcini yakulemba Cibraile, telegrama,mitokodzi, mitcini yakubulusa mafoto, audyona mavidyu, radyo, Televizau, sinema, mitciniya ndzeru na Interneti. Pinthu pyenepi pyati-phedza munjira zakusiyana-siyana toera kucitabasa yathu yakucita anyakupfundza. Kuphatisiramwadidi kunacita ife mpfuma ya madzindza ni-nga matekinolojiya a ntsiku zino toera kudhindaBhibhlya na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlyamu pilongero pizinji kusapangiza kukwanirisikakwa profesiya yakuti atumiki a Yahova ‘mbada-mwa nkaka wa madzindza.’—Lerini Izaiya 60:16.
17 Mwandimomwene, pisaoneka pakweca kutiYahova asatsogolera basa yathu yakumwazamphangwa pa dziko yonsene. Ndimomwene kutiYahova nkhabe kunyindira ciphedzo cathu toe-ra kukwanirisa cifuniro cace. Ngakhale tene-po, Babathu waufuni asatipasa mwai wakukha-la “anyakuphedza” ace, pyenepi pisatiphedzatoera kupangiza ufuni wathu kwa iye na kwaanyakuendekana athu. (1Akor. 3:9;Marko 12:28-31) Tendeni tipase ntengo mwai wathu waku-mwaza mphangwa za Umambo, ineyi ndi basayakufunika kakamwe pa dziko yapantsi. Mwapyonsene, tendeni tipangize kupereka kwathutakhuta kuna Yahova wakuti asatitsogolera nakupasa nkhombo basa yathu yakupfundzisa pyaYahova na Umambo wace pa dziko yonsene ya-pantsi!
ˇ Anthu akuti asanentseka angabva khwema ya per-fume ali kuthimbana na nyatwa yakunentsa. Mwa-ndimomwene, iwo nee anakwanisa kucalira kubvakhwema ya perfume ndzidzi onsene pakucedza naanthu anakhonda kudziwana na iwo. Natenepa,anango asabvundza khala mbapidakwanisika kutiabale na alongo acalire kuphatisira perfume na ma-futa anango akununkhira pa kuenda ku misonkha-no Yacikristu, misonkhano ya cisa na ya gawo.Mwandimomwene, nee Nkristu m’bodzi mbada-
funa kucitisa cakhomo kuti munthu anagumanikapa misonkhano Yacikristu anentseke. Tonsene tisa-funa ciwangiso cinatambira ife pa misonkhano ya-thu. (Aheb. 10:24, 25) Ngakhale tenepo, ale akutiasanentseka kakamwe angabva khwema ya perfu-me munjira yakuti inaacimwanisa kugumanika pamisonkhano, asafunika kudinga pyenepi na akulu ampingo.Maseze kukhazikisamitemo thangwi ya ku-phatisira perfume kwa ale anagumanika pa mi-sonkhano nee ndi kwakuthema pontho nkhabe ku-bverana na Bhibhlya, akulu a mpingo anakwanisakupereka pitsogolero toera kuphedza abale na alo-ngo m’mpingo toera kubvesesa pya nyatwa zina-thimbana na anango. Mwakubverana na makhaliro,akulu a mpingo anakwanisa kusankhula kudingamphangwa zidabuluswa kale m’mabukhu athu pamakhundu a pyakufuna pyapampingo pa Nsonkha-no wa Basa, peno kucita cidziwiso munjira yaku-thema thangwi ya nyatwa ineyi.� Mbwenye akulua mpingo nee asafunika kucita pidziwiso pyenepindzidzi onsene. Pa misonkhano yathu, ndzidzi onse-ne panadzagumanika anthu apswa na alendo akutinee asadziwa pya nyatwa ineyi, pontho ife tisafunakuti anthu anewa akhale akusudzuka. Nee munthum’bodzi asafunika kucitiswa kunentseka thangwiyakuphatisira perfumemwakukhonda piringanami-dida.
� Toera kuona mphangwa zakuthimizirika, onani nsolo waku-ti: “Ajuda para quem tem MSQ” mu Despertai!, 8 de Agosto de 2000matsamba 8-10.
Khala pa mpingo iripo nyatwa ineyi, mwakubve-rana na makhaliro, akulu anakwanisa kucita masa-sanyiro kwa ale anathimbana na utenda unoyu toe-ra akhale pa mbuto yawo okhene mu Nyumba yaUmambo. Mwacitsandzo, panango anakwanisa ku-khala mu sala inango ya Nyumba ya Umambo yakutiyaligarwi na mitcini yakugaluza mafala toera akwa-nise kubvesera misonkhano. Khala njira ineyi nkha-be kuphata basa, pontho anango asapitiriza ku-thabuka kakamwe, mpingo unakwanisa kugravarimisonkhano toera kuphedza anthu anewa, peno ku-phatisira ntokodzi toera kubvesera misonkhano ku-bulukira kunyumba kwawo, ninga pinacitirwa aleakuti nkhabe kwanisa kubuluka panyumba.Mu pyaka pyacincino, Utumiki Wathu Wa Umambo
usawangisa abale na alongo toera kudinga mwa-didi pyenepi pa kugumanika pa misonkhano yagawo. Nakuti misonkhano mizinji ya gawo isaciti-rwa m’mbuto zakufungwa mbizikhala na maventoi-nya peno mitcini ya ar condicionados, anyakubveseraasaphembwa toera kucalira kuphatisira maperfumeakununkhira kakamwe m’misonkhano ineyi. Abalena alongo asaphembwa toera kupangiza citsalakanocakupambulika kakamwe pa misonkhano ya gawo,thangwi m’mbuto zenezi nkhabe kudzagumanikambuto toera kuphedza ale anathimbana na nyatwaya khwema ya perfume. Mbwenye pitsogolero pye-nepi nee pikhabveka kuti pisafunika kuphatisirwaninga ntemo pa misonkhano ya mpingo, pontho neepisafunika kuoniwa munjira ineyi.Mu ndzidzi unakhala ife m’makhaliro ano api-
Tinacitanji toera kuphedza abale na alongoanathimbana na utenda wakukhonda kufunakubva khwema ya perfume na pinango?
15 YA MADZALO YA 2015 29
30 NCENJEZI
ˇ Ponsyo Pilato asadziwika na ale analeri Bhibhlyathangwi ya pidacita iye pakutongwa kwa Yezu na ku-phiwa kwace. (Mat. 27:1, 2, 24-26) Mbwenye dzinayace isagumanikambo kakamwe m’mabukhu acinci-no analonga pya mbiri yakale. Mwakubverana na bu-khu ya Dicionario Bıblico Anchor, mabukhu akudzikoanalonga pya iye ndi “mazinji, pontho asalonga pin-thu pizinji kupiringana atongi onsene Aciroma a kuYuda.”
Dzina ya Pilato isagumanika mwakubwereza-bwereza m’mabukhu adalembwa na Josefo analongapya mbiri ya Ayuda. Iye alemba mbiri za pinthu pita-tu pinalonga pya nyatwa idathimbana na Pilato mundzidzi ukhatonga iye dziko ya Yudeya. Mbiri yaci-nai yathimizirwa na nyambiri Waciyuda anacemerwaFilo. Nyakulemba Waciroma anacemerwa Tacito ada-lemba pya mbiri ya utongi Waciroma, apangiza kutiPonsyo Pilato atawirisa kuphiwa kwa Yezu nkati mwautongi wa Tiberyo.
Mu caka 1961, anyakupfundza mbiri ya anthu mukudinga pyakusala m’madembe, pikhafufudza iwomadembe a thando Yaciroma yakucitira pisango kuSezareya mu dziko ya Israele, agumana mwala uda-
phatisirwa papswa udalembwa dzina ya Pilato munji-ra yakuoneka mwadidi mu Cilatini. Cithundzithundzica mwala uyu cisapangiza phindi idagomoka, mbwe-nye pisalongwa kuti kale pakhadalembwa tenepa: “Ti-beryo (uyu) Ponsyo Pilato, Ntongi wa nzindawa Yude-ya, akhadaimangira alungu akulemedzeka.” Nyumbainalongwa panango ndi templo ikhadamangwa toerakupasa mbiri Tiberyo, Ntongi Waciroma.
Pa phindi ya mwalauyu pakhadalembwadzina ya Pilato muCilatini
Photograph � Museu wa Israele,ku Yerusalemu; mu Utongi Wakalewa dziko ya Israele
ˇ Nsolo wakuti “Perguntas dos Leitores” udabuluswamuA Sentinela ya 15 de Julho de 2002,walonga kutimu-longo asafunika kuphimbira nsolo pakucitisa pfu-ndziro ya Bhibhlya pamaso pa m’mwazi mphangwawacimuna, mwakukhonda tsalakana khala ndi waku-batizwa peno nkhabe. Kudinga mwakuthimizirikapya nkhani ineyi kusapangiza kuti kusasanyira citso-golero ceneci ndi kwakuthema.Khala m’mwazi mphangwawacimuna anaperekera
mulongomundzidzi unacitisa iye pfundziro yakukha-zikiswa ndi wakubatizwa, mwandimomwene, mulo-ngo asafunika kuphimbira nsolo. Munjira ineyi, iyeasapangiza cilemedzo ku masasanyiro a Yahova a
utsogoleri m’mpingoWacikristu, thangwi mu ndzidziunoyu, mulongo akucita basa yakuti ikhafunika kuci-twa na m’bale. (1 Akor. 11:5, 6, 10) Munjira inango,mulongo anakwanisa kuphembam’bale anampereke-ra toera acitise pfundziro khala iye ndi wakuthema,pontho khala ali dzololo toera kucita pyenepi.Kusiyapo pyenepi, khala mulongo akuperekerwa
na m’mwazi mphangwa wacimuna wakukhonda bati-zwa toera kucitisa pfundziro ya Bhibhlya wakuti neesi mamunace, iye nee asakulumizwa na Bhibhlya toe-ra kuphimbira nsolo. Ngakhale tenepo, cikumbunti-ma ca alongo anango panango cinaakulumiza toerakuphimbira nsolo m’makhaliro anewa.
Kodi m’mwazi mphangwa wacikazi asafunika kuphimbiransolo khala asafuna kucitisa pfundziro ya Bhibhlyapamaso pa m’mwazi mphangwa wacimuna?
MU CAKA 1870 nsoka ung’ono ku Pittsburgh (Alle-gheny), Pensilvania, E.U.A., watoma kufufudzaMalemba. Mu kutsogolerwa na Charles Taze Russell,iwo apfundza pya ciomboli ca Kristu, mwakukhondadembuka iwo adzindikira kuti ciomboli ndi khunduyakufunika kakamwe ya cifuniro ca Yahova. Iwo ako-merwa kakamwe kudziwa kuti ciomboli cisafungulanjira toera anthu apulumuke, ngakhale ale akuti adza-ti kubva pya Yezu! Mu kupereka kwawo takhuta, iwoakulumizika toera kukumbukira kufa kwa Yezu pyakapyonsene.—1 Akor. 11:23-26.M’bale Russell afika pakubulusa revista ya Zion’s
Watch Tower (A Torre de Vigia de Siao) yakuti ikhatsidzi-kiza cipfundziso ca ciomboli ninga cipangizo cikulukakamwe ca ufuni wa Mulungu. Revista ya Torre de Vi-gia yacemera ndzidzi wa Cikumbuso ca kufa kwaKristu ninga “ndzidzi wakufunika kakamwe,” ponthoyakulumiza anyakuleri toera kucita Cikumbuso kuPittsburgh na m’mbuto zinango m’misoka payokha.“Ngakhale kuti munthum’bodzi, awiri peno atatu a ci-khulupiro ceneci cakufunika kakamwe akucita ciku-mbuso”—Kristu mbadakhala pabodzi na iwo.Pyaka pyonsene, anthu azinji kakamwe akhaenda
ku Pittsburgh kacita Cikumbuso. Ncemerero walonga:“Imwe munadzatambirwa na ntima onsene.” Mwa-ndimomwene, Anyakupfundza Bhibhlya akhatambiraabale na alongo awom’manyumbamwawo na kuapasacakudya. Mu caka 1886, “Nsonkhano Ukulu” wa ntsi-ku zingasi wacitwa mu ndzidzi wa Cikumbuso. Revis-
ta ya Torre de Vigia yakulumiza: “Bwerani na ntima wa-kudzala na ufuni kuna Mbuya, kuna anthu ace naundimomwene wace.”Mu pyaka pizinji, Anyakupfundza Bhibhlya ku Pi-
ttsburgh akhacita misonkhano mikulu kwa anyaku-khulupira ciomboli akuti akhaenda kweneku toera ku-gumanika pa Cikumbuso.Mu ndzidzi ukhathimizirikaAnyakupfundza Bhibhlya, numero na kukula kwa mi-sonkhano ya Cikumbuso ikhathimizirikambo pa dzikoyonsene. Ray Bopp wa mpingo wa ku Chicago aku-mbuka kuti mu caka 1910, pyakwata midzidzi mizinjitoera kupereka pidzindikiro pya Cikumbuso kwa ma-dzana a anthu akhadagumanika, thangwi azinji kaka-mwe adagumanika ndi ale anadya pidzindikiro.Ndi pidzindikiro pipi pikhaphatisirwa? Maseze
akhadziwa kuti Yezu aphatisira vinyu pa CakudyaCancidodo, mu ndzidzi uzinji, revista ya Torre de Vigiaikhaphemba toera kuphatisira sumu ya mauva akuto-kota peno akuphika, toera kucalira kuyesera anthu“akufewa m’manungo mwawo.” Mbwenye vinyu ikha-perekwa kwa ale akhaona kuti “vinyu ikhafunika ku-phatisirwa.” Mukupita kwa ndzidzi, AnyakupfundzaBhibhlya abvesesa kuti vinyu yakufuwira yakukhondakuthathanywa na pinango ikhali yakuthema toera kui-mirira ciropa ca Yezu.Kukumbukira kufa kwa Yezu pikhapasa mwai to-
era kunyerezera pyenepi mwacidikhodikho. Mbwe-nye m’mipingo inango, anthu akhapangiza kutsukwa-la ninga pa kuferwa, pontho pikhamala Cikumbuso
MPHANGWA ZATHU ZAKALE
“Ndzidzi Wakufunika Kakamwe”
Bokosi inapangizakugawirwa kwa pidzindikiropya Cikumbuso kuTabernakulu ya ku London
Jaro toera kuikhiravinyu ikhaphatisirwa paCikumbuso ku Pittsburgh
Pikhali iye nkaidi,Harold King alembamafala na nyimbozizinji zinalonga pyaCikumbuso
anthu nee akhakwanisa kucedza. Mbwenye bukhu ya-kuti Jeova idabuluswa mu caka 1934, yalonga kuti Ci-kumbuso nee cisafunika kucitwa “mwakutsukwala”thangwi ya kufa kwa Yezu, mbwenye “mwakukome-rwa” thangwi ya utongi wace ninga Mambo kutomeramu caka 1914.Caka 1935 cabweresa macinjo akuti akhuya maciti-
ro a Cikumbuso ntsogolo, thangwi ya kubvekeswa kwa“mwinji ukulu” unalongwa pa Apokalipse 7:9. Mpakamu caka ceneci, atumiki a Yahova akhabvesesa kutinsoka unoyu ndi Akristu akuperekeka akuti nee akha-li aphinga kakamwe. Mbwenye cincino, mwinji unoyuukulu wamphambvu wadzindikirwa ninga alambiriakukhulupirika akuti asadikhira kukhala mu paradizupa dziko yapantsi. Mu kutowezera mabvekero anewana kufufudza kunango kudacitwa mwacidikhodikho,Russell Poggensee alonga: “Yahova nee andipasa cidi-khiro cakuenda kudzulu kubulukira mwa nzimu wacewakucena.” M’bale Poggensee—na anyakukhulupirikaanango azinji ninga iye, asiya kudya pidzindikiro,mbwenye iwo apitiriza kugumanika pa Cikumbuso.Mu “ndzidzi unoyuwakufunika kakamwe,”makam-
panya akupambulika akumwazamphangwa akhapere-ka mwai wadidi kakamwe kwa onsene toera kupangi-za kupereka kwawo takhuta ku ciomboli. Mu caka1932 Boletim (Utumiki wa Umambo) wakulumiza Akris-tu toera kucalira kukhala ale “anadya pidzindikiro”mbakhonda kuphata basa yakumwaza mphangwa zaundimomwene. Mu caka 1934, Boletim yaphemba toe-
ra kutumikira ninga apainiya akuphedza mbibvundza:“Anadzaoneka anthu akukwana 1.000 anafuna ku-lembesa pa ndzidzi wa Cikumbuso?” Thangwi yaanyakudzodzwa, Informante yapitiriza: “Kukomerwakwawo kunadzakhala kwakukwana basi ene angacitakhundu mu kupereka umboni wa Umambo.” Mukupi-ta kwa ndzidzi, mafala anewa akhali sawasawa kwa aleanadikhira kukhala pa dziko yapantsi.�Kwa atumiki onsene a Yahova, maulo a ntsiku ya Ci-
kumbuso ndi akupambulika kakamwe pacaka. Iwoasakumbuka Cikumbuso ngakhale pantsi pa makhali-ro akunentsa. Mu caka 1930, Pearl English na m’balewace wankazi anacemerwa Ora afamba nsindzo wamakilometru 80 na miyendo toera kugumanika paCikumbuso. Pikhali iye nkaidi ku Xina, misionaryoanacemerwa Harold King alemba mafala na nyimbozizinji zinalonga pya Cikumbuso, pontho akhacita pi-dzindikiro pya Cikumbuso mu kuphatisira corrante ya-kupswipa na mpunga. Kubulukira ku Europa Orientalmpaka ku America Central kufikira ku Afrika, akristuacipapo aikha umaso wawo pangozwi m’midzidzi yankhondo peno yakukhondeswa kulambira toera kuku-mbuka kufa kwa Yezu. Mwakukhonda tsalakana mbu-to inakhala ife peno makhaliro athu, ife tisagumanyi-kana toera kupasa mbiri Yahova Mulungu na YezuKristu mu ndzidzi wakufunika kakamwe wa Ciku-mbuso.
� Mukupita kwa ndzidzi, Boletim yadzacemerwa Informante,lero isacemerwa Utumiki Wathu Wa Umambo.
Tsamba na lapi iyi ikhafambiswa nkwartu ibodzina ibodzi ya kaidi ya ku Nikaragua toera kulembanumero ya anthu adagumanikapa Cikumbuso
Abale agumanyikana ku Mordovia mu dziko yaRusiya m’mazunde toera kucita Cikumbuso mucaka 1957