MUZI^KA [KOLA „@IVORAD GRBI]“ VAQEVO (1954-1969)istorijskiarhiv.rs/sites/default/files/PODACI/materijali/Glasnik clanci 2002/Dejan... · prvog polugodi{ta odr`avali su se kontrolni,

Dejan V. Popovi}

Ekonomska {kola

Vaqevo

MUZI^KA [KOLA „@IVORAD GRBI]“ VAQEVO

(1954-1969)

APSTRAKT: U ovom tekstu autor analizira osnivawe, delatnost i uti-

caj na kulturni ‘ivot Vaqeva jedne muzi~ke ustanove, u periodu od 1954. do

1969. godine. Kako je {kola radila u ta ve} davna vremena, kako je animirala bu-

du}e u~enike i kulturnu javnost grada, a i {ire, tema je ovog rada.

Ni`a muzi~ka {kola u Vaqevu osnovana je odlukom narodnog odbora

op{tine Vaqevo od 24. septembra 1952,1 a po~ela je sa radom 1. oktobra 1954.2

u dve omawe prostorije zgrade u ulici dr Panti}a 103/1. Razlog {to {kola

nije po~ela sa radom septembra 1952, treba tra`iti u ~iwenici da u to vreme

u Vaqevu nije bilo dovoqno stru~nog kadra.

U prvi razred Muzi~ke {kole primana su deca na osnovu polo`enog pri-

jemnog ispita „a svako ko je zavr{io najmawe prvi razred osnovne {kole, a da

nije stariji od 12 godina“. Zadatak {kole bio je da „podi`e nivo muzi~ke

kulture dece i da pripremi stru~ni kadar za sredwe i vojne muzi~ke {kole

JNA“.3

U~enici su primani u pojedine razrede po muzi~kom znawu koje su pokaza-

li na prijemnom ispitu (neki u~enici su se privatno muzi~ki obrazovali i

polagali ispite u beogradskoj muzi~koj {koli „Mokrawac“, a neki su za-

vr{ili muzi~ki kurs pri Kulturno-umetni~kom dru{tvu „Abra{evi}“

1950/51. i tako prelazili u vi{e razrede. Odmah posle prijemnih ispita iz-

vr{ena je podela u~enika po klasama i predmetima.

73

UDK = 373.3/.4:78(497.11 Vaqevo) "1954/1069"

1 MIAV, Fond: SO Vaqevo, Zapisnici zasedawa gradskog narodnog odbora grada Vaqeva u

1951. i 1952. godini, inv. br. kw. 4

2 Miav, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), Delovodni protokoli

za 1954-1956. godinu, inv. br. kw. 8

3 Isto, Pravilnik o unutra{wem ure|ewu i radu za 1962. godinu, kt. br. 32

Organizacija i rad {kole

Po svom osnivawu {kola je imala odseke za violinu i klavir. Na prijem-

nim ispitima ukupno se prijavilo 117 kandidata, a 54 je primqeno (od tog

broja 34 u prvom, 15 u drugom, 4 u tre}em i jedan u ~etvrtom razredu). Odsek

klavira brojao je 36 u~enika, a odsek violine 18.4

Rad u {koli zasnivao se na pojedina~noj i grupnoj nastavi, a u~enici su

mogli da se upi{u samo na jedan odsek. U {koli su postojali prijemni, kon-

trolni, razredni, naknadni, popravni i privatni (vanredni) ispiti. Ispi-

ti su se polagali pred ispitnom komisijom od, obi~no, tri ~lana. Na kraju

prvog polugodi{ta odr`avali su se kontrolni, a na kraju {kolske godine

razredni ispiti. U~enici oceweni slabom ocenom iz glavnog predmeta

ponavqali su godinu, a oni koji su bili oceweni slabim ocenama iz jednog

ili vi{e uporednih predmeta, upu}ivali su se na polagawe popravnog ispi-

ta. Isti su mogli da ponavqaju samo jednu {kolsku godinu; u slu~aju da to bu-

de i drugi put, gubili su pravo na {kolovawe. U sistemu ocewivawa kori{}ene

su ocene odli~an (5), vrlo dobar (4), dobar (3), nedovoqan (2). Prijemne ispi-

te polagali su kandidati koji jo{ nisu bili upisani u muzi~ku {kolu ili

u~enici koji su iz bilo kojih razloga prekinuli {kolovawe u trajawu od

najmawe godinu dana. Vanredni u~enici mogli su bez obzira na godine staro-

Nedeqko Radosavqevi}

74

Dokument o osnivawu Muzi~ke {kole

4 Isto, Upisnica klasa: violina, klavir {kolske 1954-1956. godine Ni`e muzi~ke {kole,

inv. br. kw. 11

sti da pola`u i vi{e razreda u toku {kolske godine. U~enici su imali

obi~no nedeqno dva ~asa instrumentalne nastave i najvi{e ~etiri ~asa na-

stave teoretskih predmeta. Od teoretskih predmeta su izu~avali solfe|o, te-

oriju muzike i hor. U~enicima bez instrumenta, ‘eqnim uve`bavawa, {kola

je omogu}ila kori{}ewe {kolskih instrumenata, uz pla}awe naknade ~iju je

visinu odre|ivao {kolski odbor, u zavisnosti od materijalnih mogu}nosti

roditeqe i u~enika. [kola je imala i malu {kolsku biblioteku (nototeku)

sa 61 kwigom.5

Od samog po~etka rada {kole u~enici i nastavnici imali su nevoqa zbog

nedostatka instrumenata, jer vi{e od polovine u~enika nije imalo svoja

u~ila. Naro~ito je te{ka situacija bila sa nastavom klavira. Iznajmqi-

vawem {kolskog instrumentarijuma stvorile su se pote{ko}e oko rasporeda

~asova, jer su za ve`bawa obi~no kori{}eni ve~erwi sati, a zainteresovanih

mali{a je bilo mnogo. Koliko je situacija sa u~ilima bila te{ka, govori i

podatak da su se {kolske 1956/57. dva u~enika slu`ila jednom {kolskom vio-

linom, od 49 u~enika klavira samo 16 je imalo svoj instrument, a 7 u~enika

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

75

Zgrada Muzi~ke {kole

5 Isto, Pravilnik o unutra{wem ure|ewu i radu za 1962. godinu, kut. br. 32

Isto, Pravilnik o unutra{wem ure|ewu i radu Ni`e muzi~ke {kole u Vaqevu za 1956.

godinu, kut. br. 32

ve`balo je na jednoj {kolskoj trubi.6 Pitawe nabavke u~ila je akutan problem

{kole. Cene instrumenata su veoma visoke, a mogli su se kupiti samo u komisio-

nim radwama. Jedno pore|ewe: nov klarinet tipa „Amati“ decembra meseca 1955.

ko{tao je 50.000, a direktor {kole jula meseca 1956. imao je platu od 10. 300 dina-

ra.7 U takvim okolnostima, a sa malim buxetskim sredstvima, {kola svakako nije

mogla ~esto da kupuje u~ila, ma koliko to potrebe tra`ile.

Tokom prve {kolske godine 1954/55, kao nova, specifi~na ustanova, Mu-

zi~ka {kola se tek upoznavala sa organizacijom nastave, nastavnim planom i

programom, literaturom, pravilnicima. Sve navedeno tra`eno je od beo-

gradskih {kola i sekretarijata Udru`ewa muzi~kih pedagoga koji su po tom

pitawu imali iskustva.8

Iz godi{weg izve{taja Ni`e muzi~ke {kole, {kolske 1954/55, nalazimo

opis iz koga se vidi da su {kolske prostorije bile veoma male i da nisu mogle da

zadovoqe pedago{ke zahteve. Jedna je prostorija slu`ila za ve`bawe u~enika

koji nisu imali svoj instrument, a druga je slu`ila za individualnu nastavu

klavira i grupnu nastavu solfe|a. Ta ista prostorija slu`ila je i za odr`avawe

roditeqskih sastanaka. Iz istog dokumenta szanajemo da je to i kancelarija

{kole koja je bez dovoqno u~ionica za individualnu i grupnu nastavu solfe|a,

hora, internih ~asova, roditeqskih sastanaka. Me|utim, treba napomenuti da

najbli`a okolina nije imala ni smisla ni sluha za delatnost ove ustanove, pa se

~esto naru{avala ti{ina preko potrebna za rad, ispoqavala se potpuna nebri-

ga pri ~uvawu {kolske zgrade. Svemu ovome treba da dodamo podatak da su u sa-

moj zgradi odre|enoj za muzi~ku {kolu, na spratu stanovale tri porodice i da se

uprava {kole zalagala da se stanari isele.9

Od samog po~etka rad Muzi~ke {kole u Vaqevu prate tri ozbiqna proble-

ma: nedostatak kadra, prostora i stanova za predava~e. U toku prve godine, a

naro~ito kasnije, bilo je slu~ajeva da su zbog te{kih materijalnih uslova na-

stavnici prinu|eni da napuste slu`bu. Profesori i nastavnici su zaobila-

zili Vaqevo zato {to nisu mogli da dobiju stan, a u najboqem slu~aju {kola

ih je mogla da anga`uje kao honorarce.

[kolske 1955/56, radi {to sveobuhvatnijeg muzi~kog obrazovawa, od-

lu~eno je da se uvedu guda~ki i duva~ki odseci.10 Pored odseka violine i kla-

vira, uvedeni su novi predmeti kontrabas, violon~elo, truba, klarinet.

Te`we da Muzi~ka {kola postane ozbiqna ustanova, sa vi{e odseka, vodile

su neminovnosti anga`ovawa ve}eg broja muzi~ara, a to je zna~ilo da }e {ko-

la imati vi{e u~enika i ve}a finansijska potra`ivawa od Narodnog odbora

Nedeqko Radosavqevi}

76

6 Isto, Izve{taj o radu {kole za 1956. godinu, del. br. P-100/56

7 Isto, delovodni protokoli za 1954-1956. godinu, inv. br. kw. 8

Isto, personalni spisi, del. br. 277

8 Isto, delovodni protokoli za 1954-1956. godinu, inv. br. kw. 8

9 Isto, Spisi za 1967. del. br. 114/1

10 Isto, Upisnica grupa: klavir, violina, truba, kontrabas, violon~elo, klarinet za 1955/56.

god. N. M. [. inv. br. kw. 12

gradske op{tine (NOGO) Vaqevo kao finansijera. Za potrebe nastave, najboqi

su bili nastavnici i profesori iz Beograda, jer je ova {kola ve} sara|ivala sa

wima, ali anga`ovawem beogradskih profesora trebalo je da se plate wihovi

putni tro{kovi, {to je sve, naravno, optere}ivalo ionako skroman fond {kole.

Zato je odlu~eno da se anga`uju vojni muzi~ari iz Vaqeva, jer je Vaqevo kao se-

di{te nekada{we Drinske divizije imalo svoju vojnu muziku. Vojni muzi~ari su

sklapali honorarne jednogodi{we ugovore sa {kolom, a davali su ~asove dva

puta nedeqno. Profesori sa Muzi~ke akademije u Beogradu i beogradskih

sredwih muzi~kih {kola dovo|eni su u ustanovu inicijativom direktora {kole

i to obi~no krajem prvog polugodi{ta kada su odr`avani kontrolni ispiti i

krajem {kolske godine kada su prisustvovali komisijama pri godi{wim ispi-

tima i ocewivawu. Posle svakog ispita beogradski profesori iznosili su svoje

utiske nastavnicima, kritike i savete.11

Usled ~estog kori{}ewa mnogi instrumenti kvarili su se i o{te}ivali.Po{to u Vaqevu u to vreme nije bilo stru~ne zanatske radionice za popravkumuzi~kih instrumenata, {kola je sklapala pogodbe sa beogradskim zanat-skim radwama koje su opravqale {kolski muzi~ki inventar. Klavir-{time-ri dolaze iz Beograda. Ako bi, npr., pukla ‘ica na {kolskoj violini,u~enici su pla}ali tro{kove ‘ica, jer se nisu mogle na}i u Vaqevu. [to seti~e duva~kih i guda~kih instrumenat, stvar je bila sli~ne prirode.12

Za razliku od odseka violine i klavira, gde je {est godina izu~avano gra-divo, na novim guda~kim i duva~kim odsecima to je trajalo dve godine. Pritome su na novim odsecima primani stariji u~enici, sa razvijenijim grud-nim ko{em za duva~ke instrumente, a sli~no je bilo i na odseku viole i kon-trabasa, za ~ije su svirawe bile potrebne sna`nije ruke. Da bi se omladinistarijoj od dvanaest godina omogu}ilo da izu~i neki muzi~ki instrument, aiskazuje se voqa i smisao ka muzici, na ove nove odseke primani su u~eniciod 13 do 19 godina.13 Kasnije, {kola je dozvolila da se upisuju i u~enici do 22godine starosti, a mogli su da biraju izme|u nastave trube i kontarbasa.

[kola je imala saradwu sa preduze}ima „Kru{ik“, „Stevan Filipovi}“,

Domom u~enika u privredi i {tamparskim preduze}em „Napred“, a po pitawu

poha|awa Muzi~ke {kole zainteresovanih radnika-omladinaca. Me|utim,

mnoge firme nisu sara|ivale sa Muzi~kom {kolom, a nisu ni imale razumevawe

za ovakvu vrstu aktivnosti svojih mladih radnika, te je sve to uticalo da veliki

broj ovih u~enika napusti {kolu i pre zavr{enog prvog razreda.14

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

77

11 Kazivawa profesora Muzi~ke akademije u penziji Jele Kr{i} (pismo se nalazi u vlas-

ni{tvu autora)

12 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), delovodni protokoli

za 1954-1956. godinu, inv. br. kw. 8

Kazivawa Olivere \ur|evi}, biv{eg nastavnika {kole, zabele`ena jula 2001

13 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), izve{taji {kole za

1955/56 godinu, del. br. P-90/56

14 Isto, spisi za 1958. godinu, del. br. P-9/58

Isto, spisi za 1957. godinu, del. br. P-38/57

U Vaqevu je 16. oktobra 1955. zasedala Osniva~ka skup{tina Udru`ewa

muzi~kih pedagoga Vaqeva, [apca i Loznice. Sedi{te Zemaqskog odbora

Udru`ewa bilo je u Beogradu. Po pravilima Udru`ewa, svaki grad koji bi

imao 20 ~lanova, mogao bi da formira svoj, lokalni odbor. Me|utim, po{to

nijedan od ova tri grada na ovaj na~in nije mogao da formira svoj odbor (jer

su muzi~ki kolektivi bili mali), onda je na|eno prakti~no re{ewe da ova

tri grada spoje svoje ~lanstvo u jedan muzi~ki odbor. Ideja vodiqa Udru`awa

muzi~kih pedagoga Vaqeva, [apca i Loznice bila je da ove muzi~ke, umet-

ni~ke {kole, objedine svoj rad, omasove udru`ewe, me|usobno se stru~no save-

tuju i da rade na podizawu muzi~kih znawa u~enika. Da bi se pomoglo stru~no

usavr{avawe kadrova, Udru`ewe je organizovalo razne te~ajeve.15

[kolske 1956/57. oformqen je odsek flaute, tako da je sada {kola imala 7

odseka. Sumirawem iskustva iz pro{lih godina, {kola je odlu~ila da for-

mira |a~ki orkestar od 24 u~enika, a u kome bi bili zastupqeni violinisti,

~elisti, kontrabasisti, truba~i i flautisti. Na taj na~in poku{alo se sa

formirawem malog kamernog orkestra koji ne bi bio samo orkestar Muzi~ke

{kole, ve} i prvi orkestar kamerne muzike u gradu.16

Pedesetih godina, dok {kola nije dobila sve prostorije na spratu zgrade,

de{avalo se da zbog mawka prostora klavir i duva~ki instrumenti svojom

ja~inom smetaju nastavi violine, {to naravno, pedago{kim i drugim zahte-

vima nije odgovaralo. Zbog toga je nastava trube, flaute, ~ela i kontrabasa

odr`avana u prostorijama kancelarije.17

Uslovima rada Ni`e muzi~ke {kole u Vaqevu mnogi su se ~udili,18

ve}inom nastavnici drugih muzi~kih {kola. Treba izneti podatak da su se

posledwi stanari iselili iz zgrade tek 1960, oslobodiv{i dve male sobe i

pomo}nu zgradicu.19 Sve do 1956. {kola nije imala ni telefon, ni pisa}e

ma{ine. Reporter lokalnog lista „Napred“ ovako je maja meseca 1959. opisao

prostor Muzi~ke {kole: „U Ulici dr Panti}a br. 103, nalazi se, duboko u

dvori{tu, jednospratna zgradica. Do we se posetilac mora probijati kroz

rubqe razapeto na konopcima, mora se provla~iti kroz uzak otvor na zidu i

obi}i “okolo, pa na mala vrata". Ali se posetilac ne}e qutiti. Isplati se

ovo provla~ewe i probijawe, po{to }e se na}i u zgradi koja preko celog dana

svira - u Ni`oj muzi~koj {koli".20

U oskudici radovala je ~iwenica da su se vojni muzi~ari odli~no prila-

godili uslovima rada u {koli, pa su postizali odli~ne rezultate sa u~eni-

cima, koji su osvajali brojne nagrade na muzi~kim festivalima. Na taj na~in

Nedeqko Radosavqevi}

78

15 Isto, zapisnici sednica {kole 1955-1965, Zapisnik osniva~ke skup{tine Udru`ewa

muzi~kih pedagoga, odr`ane u Vaqevu 1955. godine

16 Isto, Izve{taj o radu {kole za 1956. godinu, del. br. P-90/56

17 Isto, Izve{taj o radu {kole za 1957. godinu, del. br. P-102/57

18 Isto, Zapisnik osniva~ke skup{tine Udru`ewa muzi~kih pedagoga, odr`ane u Vaqevu 1955.

godine, ktut. br. 30.

19 Kazivawa Miodraga Ratkovi}a, zabele`ena juna 2001

20 Z. Joksimovi}, „U zgradi koja svira“, „Napred“ br. 552 od 15. maja 1959, str. 4

oni su se pokazivali kao dobri pedagozi, i bez obzira {to nisu mogli da daju

adekvatno znawe instrumenta u~enicima u starijim razredima, savesno su

obavqali zadatke.21 Dobar deo u~enika duva~kog odseka slabo je dolazi na na-

stavu, koju su odr‘avali vojni muzi~ari, a ti izostanci smetali su da najbo-

qi od takvih u~enika u~estvuju u radu {kolskog orkestra. Ipak, i ovako

prore|eni {kolski orkestar odr`avao je priredbe, a najvi{e zasluga za

uspe{an rad imao je nastavnik kontrabasa i flaute Vojislav (Vojteh) Janda,

vojni muzi~ar, poreklom ^eh.22

Uprava {kole oformila je od {kolske 1958/59. tzv. pripremni razred na

koji su se upisivali mali{ani od 6 i po do 9 godina starosti. Pripremni

razred davao je muzi~ko predznawe u~enicima, na kome se uo~avalo koje je dete

talentovano za muziku, a koje ne. Do tada, na odsek violine i klavira upisi-

vao se veliki broj u~enika, ali je i prili~an broj dece otpadao zbog slabijeg

rada, nezainteresovanosti ili nezrelosti. U~enici polaznici pripremnog

razreda su ocewivani, u {kolskim kwigama davana je stru~na ocena nastav-

nika da li je dete sposobno da se upi{e u I razred muzi~ke {kole, a ako nije, da

ponovi pripremni razred. Pomenuti razred oformqen je na odseku klavira i

violine.23 Slede}e {kolske godine otvoren je odsek harmonike koji je izazvao

veliko interesovawe me|u roditeqima i mali{anima.24

Po~etkom {ezdesetih godina pokazivala se dotrajalost {kolskog inven-

tara i u~ila. Pri osnivawu {kole 1954. dobijen je stari rasshodovani na-

me{taj od osnovnih {kola u gradu, a na taj na~in nabavqeni su i

instrumenti. Ponekad, za potrebe nastave, roditeqi su nabavqali instru-

mente {koli, jer ona nije imala sredstva, zbog ~ega je ova ustanova slabo sla-

la svoje radnike na stru~no usavr{avawe i do{kolovavawe.

Od {kolske 1961/62. uveden je produ`ni razred namewen onim u~enicima

koji su izra`avali ‘equ da se daqe muzi~ki obrazuju, a nisu imali mogu}no-

sti da upi{u neku sredwu {kolu.25 Ovi u~enici bili su dobrodo{li u radu

{kolskog orkestra. Pored {kolskog orkestra uspe{an je bio i orkestar har-

monika i me{oviti hor.

Muzi~ka {kola je odr`avala vi{egodi{wu saradwu sa inspektorima na-

stave, ~ija se uprava trudila da uvede savremenu literaturu i metodologiju u

muzi~ko obrazovawe. Inspektor klavira bila je prof. Jela Kr{i}, violine

prof. Qubivoje Nikoli}, trube prof. Alojz Strnad, harmonike prof. Voji-

slav Vukovi}, solfe|a prof. Bora Popovi}, a na kontrolne ispite dolazila

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

79

21 Kazivawa Olivere Savi}-Divqanovi}, biv{eg direktora {kole, zabele`ena 21. 6. 2001

22 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), izve{taji o radu

{kole za 1959. godinu, del. br. P-85/59

23 Isto, delovodni protokoli 1958-1964, inv. br. kw. 10

Isto, izve{taji {kole za 1959. godinu, del. br. P-85/59

24 Isto, izve{taji o radu {kole za 1960. godinu, del. br. P-10/60

25 Isto, Upisnica klasa: klavir, violina, harmonika, truba, klarinet za 1961-1962. kw. br. 18

je i prof. Bojana Dun|erski. Ovi profesori ponekad su i dr`ali ~asove u

{koli.26

[kola je do 1962. nosila naiv Ni`a muzi~ka {kola, kada je promewen u

[kola za osnovno muzi~ko obrazovawe. Skup{tina op{tine Vaqevo, na sed-

nici od 28. aprila 1965. Donela je re{ewe „da se {koli za osnovno muzi~ko

obrazovawe u Vaqevu da naziv [kola za osnovno muzi~ko obrazovawe „@i-

vorad Grbi}” Vaqevo27.

Krajem septembra 1965 {kola se privremeno preselila u zgradu neka-

da{we kasarne, u ulici Kara|or|evoj 118. Za potrebe {kole, oslobo|eno je 10

prostorija razli~ite veli~ine. U svima se nastava izvodila, ali same u~io-

nice funkcionalno nisu bile prilago|ene individualnoj nastavi, zbog spe-

cifi~nosti rada muzi~kih {kola.28 Pre useqewa u drugu zgradu, ni{ta nije

u~iweno po pitawu adaptacije, ve} se za nastavu koristila onakva kakva je i

bila. Usled pove}awa nastavnog prostora, uprava {kole odlu~ila je da po-

ve}a i broj u~enika na svim odsecima pa ih je u {kolskoj 1965/66. vi{e za oko

17%, a broj nastavnika ostao je isti, sa velikim brojem prekobrojnih ~asova,

pa i preko zakonom dozvoqene norme.29 Zbog toga su primqeni novi honorar-

ni nastavnici, {to je sve opteretilo ionako skroman nov~ani fond {kole.

Ve} tada u kolektivu se ose}ala slaba koordinacija stru~nih aktiva i

{efova odseka, lo{i me|uqudski odnosi, problemi pojedinih klasa koje su

bile male i pretile da se ugase (uporedni klavir, duva~ki odseci), a s druge

strane nesrazmerno je veliki broj upisanih u~enika na odseku harmonike ko-

ji je apsolutno dominirao u odnosu na broj drugih instrumenata, jer je brojao

vi{e u~enika nego svi odseci zajedno pa se sa pravom govorilo da je ova {ko-

la, {kola harmonike.30

Na predlog Nastavni~kog ve}a Muzi~ke {kole, Savet {kole doneo je od-

luku da se izvr{i nova sistematizacija radnih mesta za {kolsku 1965/66. Ova

sistematizacija bila je tim potrebnija {to nije bilo dovoqno ni nastavnog,

ni stru~nog kadra za pojedine odseke, pa je i organizacija nastave bila na

nedovoqnom pedago{kom nivou. [koli je nedostajalo stru~waka na svim

predmetima, od klavira do flaute i solfe|a. Naro~ito je te{ka situacija

bila sa organizacijom nastave harmonike, jer je ovaj odsek bio nov u celoj

zemqi, bez dovoqno literature i predava~a.31

Skup{tina op{tine Vaqevo i Savet za prosvetu i kulturu juna 1966. do-

nose slede}e zakqu~ke:

Nedeqko Radosavqevi}

80

26 Isto, platni spiskovi za 1956. godinu del. br. 95, kut. br. 36.

Isto, platni spiskovi za 1958. godinu, del. br. 224, kut. br. 36

27 Isto, spisi za 1965. godinu, del. br. P-182/1

28 Isto, izve{taji {kole za 1966. godinu, del. br. 118/1

29 Isto, zapisnici sednica Saveta {kole 1965. godine, inv. br. kw. 2

30 Isto, izve{taji {kole za 1966. godinu, del. br. 10/1

31 Isto, spisi za 1965. godinu, del. br. 01-150/1

1) da se u narednom periodu smawi broj u~enika usled nedovoqnog broja

stru~nog kadra,

2) da se upis u~enika u I razred {kolske 1966/67. ne}e vr{iti i

3) da se poboq{a organizacija rada u {koli i uklone me|usobni sukobi.32

Organizacija rada u {koli sredinom {ezdesetih godina nije odgovarala

pedago{kim zahtevima muzi~ke kulture. Naime, odseci duva~kih instrume-

nata (flaute, trube, trombona) kao i guda~kih odseka (viole, violon~ela i

kontrabasa) nisu postojali, iako se upisivao izvestan broj starijih u~enika,

ali su oni, usled svojih obaveza i nediscipline, brzo napu{tali ove odseke

koji su se potom gasili. Tako je maja 1966. ukinut predmet uporedni klavir,

zbog ote`avaju}ih uslova rada u {koli. 33

[kola je obele`avala svoj dan, a on se proslavqao 21. februara. Tim po-

vodom {kola je obi~no prire|ivala javni koncert na koji su bile pozvane

mnoge ugledne zvanice, izme|u ostalih i porodica @ivorada Grbi}a.34

Me|utim, Muzi~ku {kolu „@ivorad Grbi}“ u Vaqevu potresali su mnogi

unutra{wi problemi i nerazumevawa, {to je sve smetalo da u gradu u`iva re-

putaciju kakvu bi jedna ustanova ove vrste morala da ima. Na ove te{ko}e

svakako je uticao i nedostatak finansija, nerazumevawe sredine, zgrada koju

{kola nije imala, a problem nastavnog kadra {kola nikako nije mogla ade-

kvatno da re{i. Pored toga, r|avi odnosi u kolektivu onemogu}avali su iz-

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

81

Stawe instrumentarijuma 1954-1961.

32 Isto, spisi za 1966. godinu, del. br. 165/1, kut. 33

Isto, zapisnici sednica {kole, del. br. 01-195/1-65 god., kut. br. 30

33 Isto, zapisnici sednica {kole, del. br. 01-102/1-66 g., kut. br. 30

34 "Dan Muzi~ke {kole u Vaqevu", „Napred“ od 25. februara 1966. godine, br. 892, str. 5

Kazivawa Zorane Grbi} Horvat, k}eri @ivorada Grbi}a, zabele`ena juna 2001

vr{ewe radnih zadataka kolektiva i uticali na kvalitet rada nastavnika i

u~enika.35 [kola je nastavila daqe da radi zahvaquju}i najvi{e zahtevima

roditeqa koji su hteli da im se deca muzi~ki obrazuju, a i potrebama grada i

kulture za ovakvom vrstom ustanove.

[kolske finansije

Ni`a muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ bila je buxetska ustanova, a fi-

nansirao ju je NOGO Vaqevo, a kasnije Skup{tina op{tine (SO) Vaqevo.

[kola je ve}inom ostvarivala prihode iz sredstava Fonda za {kolstvo SO

Vaqevo, a ukupan prihod je sakupqala iz slede}ih izvora:

- iz sredstava Fonda za {kolstvo SO Vaqevo,

- iz sopstvenih prihoda nastalih obavqawem usluga organizacijama,

preduze}ima, ustanovama i pojedinim licima,

Nedeqko Radosavqevi}

82

Stawe instrumentarijuma 1961-1967.

35 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), zapisnici sednica

{kole, del. br. 01-7/1-67 g. kut. br. 30

- od muzi~ke delatnosti,

- od namenskih u~eni~kih uplata.36

Namenski rashodi {kole najvi{e su i{li na neto li~ne dohotke, dopri-

nose na li~ne dohotke i materijalne rashode. Sam buxet {kole nije bio

dovoqan ni za osnovne plate, ni materijalne, operativne i druge rashode

({kola je uvek imala skroman buxet).37 Ni prihodi od muzi~ke delatnosti ni-

kad nisu bili veliki. Po odr`awu koncerata (javnih ~asova), direktor {ko-

le uvek je podnosio referat {kolskom odboru i polagao ra~un o finansijskoj

dobiti.38 Kolika je ta dobit bila, mo`emo vidimo na slede}em primeru. Kada

je gostovala muzi~ka {kola iz ~ehoslova~kog grada [enova, septembra 1966.

u Vaqevu, delegaciji ove muzi~ke {kole, koju su ~inila dva profesora,

pla}eni su tro{kovi sme{tawa u hotelu „Beli Narcis“ u trajawu od dva da-

na, a tro{kovi hotelskih usluga iznosili su vi{e od prihoda jednog koncer-

ta koji je dala muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ u toku godine.39

Treba napomenuti da su stvarne potrebe {kole bile ~ak i do tri puta ve}e

nego odobreni buxetski tro{kovi.

Uticaj {kole u kulturnom probra`aju grada

Interesovawe jevnog mwewa u Vaqevu bilo je veliko za uspostavqawe jed-

ne ovakve {kole. To javno mnewe, u po~etku, ~inili su roditeqi u~enika,

kulturni i javni radnici grada. Prvog dana oktobra 1954. ova {kola obave-

stila je sve osmogodi{we {kole u gradu o po~etku svog rada.40 Nekoliko me-

seci po uspostavqawu {kola je dala prvi javni koncert januara 1955.41

Hroni~ar lokalnog lista prime}uje da ovakvih priredbi do tada nije bilo u

gradu, a kada su dolazili izvo|a~i sa strane, predstavqaju}i se opusom kla-

sike „sala bi skoro uvek bila prazna“. Ovom prilikom koncert je bio veoma

pose}en, zapa`eni solisti, a to je svakako bio po~etak edukativnog uticaja

muzi~ke {kole, pre svega na mlade nara{taje. Uskoro su odr`ana jo{ dva kon-

certa, dve uspe{ne i pose}ene priredbe.42 Ipak, ~iwenica je bila da su ve}i

deo publike prvih javnih koncerata ~inili roditeqi i rodbina u~enika.43

Ne treba preuveli~avati uticaj koji je ova ustanova u po~etku imala. Kla-

si~na muzika u Vaqevu u to doba nije imala neku du`u tradiciju izvo|ewa, pa

ni ova ustanova nije vezala {iroke narodne mase. [kola je tek polako po~ela

da „izlazi iz svojih zidova“.

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

83

36 Isto, Pravilnik o formirawu i raspodeli ukupnog prihoda, del. br. P-488/65, kut. br. 32

37 Isto, izve{taji {kole za 1966. godinu, del. br. 89/1

38 Isto, delovodni protokoli 1958-1964, inv. br. kw. 10

39 Dokumenta iz porodi~ne zbirke Josipa Boureka mla|eg

40 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), delovodni protokoli

za 1954-1956 godinu, inv. br. kw. 8

41 „Prvi javni nastup u~enika muzi~ke {kole u Vaqevu", „Napred“ br. 346 od 4. februara 1955

42 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad grbi}“ Vaqevo (1954-1967), Izve{taj o stawu

u~enika za 1954/55. godinu, kut. br. 34

43 Zoran Joksimovi}: „Bez tradicija“, „Napred“ br. 484 od decembra 1957, str. 5

Aprila meseca 1956. u Vaqevu je zabela`eno gostovawe u~enika Sredwe

muzi~ke {kole „Stankovi}“ iz Beograda, koja je dala javni ~as, i za vaqevske

u~enike i za gra|anstvo. Dana 22. maja 1956. odr`an je koncert lozni~ke mu-

zi~ke {kole, a u programu je u~estvovala i vaqevska muzi~ka {kola. Ovom

prilikomo pozvana je kao gost profesor Muzi~ke akademije Jela Kr{i}.44

Ustanove koje su bile najaktivnije sredinom pedesetih godina u razvitku

muzi~kog ‘ivota u Vaqevu, bile su Dom armije i Dom kulture. Pri Domu kul-

ture je 1957. osnovano „Dru{tvo prijateqa muzike“.45 Zadatak ovog dru{tva

bio je da se gra|anstvu i omladini pribli`i kalsi~na muzika. Dru{tvo je u

toku 1957. i 1958. godine organizovalo vi{e koncerata, ali se poseta uglav-

nom svodila na u~enike muzi~ke {kole. U Dru{tvu prijateqa muzike aktiv-

ni su bili nastavnici muzi~ke {kole i profesori sa beogradske Muzi~ke

akademije, koji su imali za ciq da putem seminara edukativno uti~u na rad

kulturno-umentni~kih dru{tava, radni~ku i sredwo{kolsku omladinu.

Po~eli su se odr`avati koncerti u sali Doma kulture.46 Nastavnici muzi~ke

{kole pedesetih godina su znali da animiraju svoje budu}e u~enike i da ih

podstaknu da upi{u ovu umetni~ku {kolu. Ovim predavawima sledili su mu-

zi~ki komadi, u kojima je dominirala dopadqivost melodije, jer je trebalo

pridobiti publiku i budu}e u~enike.

Po~etkom 1958. godine, pre navedenih muzi~kih seminara, sprovedena je

anketa me|u sredwo{kolskom omladinom, u kojoj je trebalo odgovoriti na

nekoliko pitawa vezanih za muziku.47 Rezultat je bio pora`avaju}i. O muzici

i muzi~kim formama pokazalo se „totalno neznawe“. Pisac novinskog ~lan-

ka konstatuje: „Razlog ovakvog nepoznavawa, neupu}enost mla|ih (ni{ta

mawe starijih, {teta {to me|u wima nije sprovedena ovakva anketa) u ovu

umetni~ku oblast, le`e svakako u ~iwenici da ih niko, nikada, s wom nije

upoznao. Ono ~asova pevawa u osmogodi{woj {koli, nedovoqno je da se dobi-

ju, makar najosnovniji pojmovi. U~esnici ankete tra`e da im se omogu}i

izu~avawe muzike“.

Pojedini nastavnici Ni`e muzi~ke {kole imali su saradwu sa KUD

„Abra{evi}“ iz Vaqeva. Hor ovog dru{tva pedesetih godina bio je svetla

ta~ka dru{tva, kvalitetan, a nastavnici su kao solisti pratili pevawe hora

i i{li na brojna putovawa. Tako|e, muzi~ki su pratili sletove i ve`ba~e

sportskog dru{tva „Partizan“ iz Vaqeva. Mnoge {kole prilikom proslava

tra`ile su da nastavnici Muzi~ke {kole u~estvuju u instrumentalnom delu

programa.48

Nedeqko Radosavqevi}

84

44 MIAV Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), Delovodni protokoli

za 1954-1956. godinu, inv. br. kw. 8

45 Zoran Joksimovi}, „Bez tradicija“, „Napred“ br. 484 od 13. decembra 1957, str. 5

46 "Prvi koncert", „Napred“ od 7. marta 1958. str. 5

47 "Mladi i muzika - tragom jedne ankete", „Napred“ br. 491 od 7. februara 1958. str. 5

48 Kazivawa Olivere Savi}-Divqanovi}, biv{eg direktora {kole, zabele`ena 21. juna 2001

Oko 1956. u Vaqevu se osniva Gradski orkestar pri KUD „Abra{evi}“,

koji je vodio Josip Bourek, muzi~ki amater i kasniji predsednik [kolskog

odbora muzi~ke {kole. Orkestar su ~inili vojni muzi~ari; bilo je u wemu

Roma sa Baira49 i nekoliko u~enika muzi~ke {kole. Ovaj gradski orkestar

pojavqivao se sa ve}im ili mawim pauzama, svirao je dela klasike, {lagere i

xez muziku, a muzicirao je nekoliko godina ({ezdesetih godina je uga{en, jer

nije bilo dovoqno sredstava za wegovo egzistirawe).50

U~enici muzi~ke {kole sa~iwavali su gimnazijski orkestar koji je vodio

prof. D. Mijanovi}. Gimanzijski orkestar odr`avao je koncerte u velikoj

sali Gimnazije i u Domu kulture, a ove priredbe bile su prili~no pose}ene.51

Krajem pedesetih godina veoma su popularne igranke, odr`avane obi~no

nedeqom od 15 do 19 ~. u zgradi Gimnazije. Te priredbe, u ono vreme zvani ma-

tinei, pored Gimnazije odr`avani su u Tehni~koj {koli i na wima svirali

su ve}inom u~enici muzi~ke {kole. Po~etkom {ezdesetih prire|ivane su

igranke od 19 do 23 ~. u Domu kulture, a svirani su {lageri i diksilend muzi-

ka, veoma popularna u to vreme.52

Maja 1960. u Vaqevu su gostovali u~enici [kole za osnovno mui~ko

obrazovawe „Dr Vojislav Vu~kovi}“ iz Beograda, koji su tom prilikom dali

veoma uspe{an koncert. U raznovrsnom muzi~kom programu „publika je to-

plo pozdravila sve izvo|a~e, a naro~ito Jovana Kolunxiju, u~enika tre}eg

razreda violine, koji je nastupao kao solista i „u orkestru“.53 Sala Doma

kulture, gde se odr`avao koncert, bila je puna, naro~ito u~enika vaqevske

muzi~ke {kole. Ovo je bila i prilika da vaqevski u~enici upoznaju sa do-

stignu}ima ove beogradske muzi~ke {kole.

Dolaskom profesora Tripo Simonutija u vaqevsku Ni`u muzi~ku {kolu

1961. godine, javila se mogu}nost da ovaj stru~wak preuzme {kolski orke-

star. Profesor Simonuti bio je veoma aktivan i u horu „Abra{evi}a“ i

zamoqen od profesora Mijanovi}a da dr`i ovaj gradski hor.54

Po zavr{etku muzi~kog festivala, maja 1962, na kome su Vaqevci bili do-

ma}ini i ukupni pobednici u takmi~ewu muzi~kih {kola Srbije, {kola je

dala veoma pose}eni zavr{ni koncert.

Godine 1962. u vaqevsku muzi~ku {kolu do{ao je kompozitor Du{an Ko-

sti}, koji je pored rada u {koli bio anga`ovan kao horovo|a KUD „Abra-

{evi}“.55

Mnogi nastavnici muzi~ke {kole, rade}i sa horom „Abra{evi}“, znatno

su doprineli usavr{avawu rada ovog dru{tva. Kompozitor i profesor mu-

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

85

49 Bair je deo starog gradskog jezgra Vaqeva

50 Kazivawa Jovana Tucovi}a, biv{eg u~enika {kole, zabele`ena juna 2001

51 Kazivawa Ivane (Ul~ar) Matija{evi}, biv{eg u~enika {kole, zabele`ena juna 2001

52 Kazivawa Miroquba Filipovi}a, biv{eg u~enika {kole, zabele`ena juna 2001

53 "Uspeli koncert", „Napred“ br. 604 od 27. maja 1960

54 Kazivawa Tripo Simonutija, biv{eg profesora muzi~ke {kole, zabele`ena juna 2001

55 "Kompozitor Du{an Kosti}, nov horovo|a KUD „Abra{evi}“, „Napred“ br. 728 od 14.

decembra 1962

zi~ke {kole u Vaqevu Du{an Kosti} 1963. napisao je muziku za Vukov sabor u

Tr{i}u, a me{oviti hor vaqevskog „Abra{evi}a“ u~estvovao je na toj

sve~anoj proslavi. Pomenuti dirigent napisao je muziku za [ekspirov ko-

mad „San letwe no}i“, za re`iju Miodraga Gaji}a, re`isera vaqevskog ama-

terskog pozori{ta.56

Novembra meseca 1963. u sali Doma kulture odr`an je veoma uspeli kon-

cert profesora violine mui~ke {kole T. Simonutija.57

Slobodne aktivnosti u~enika u {koli odvijale su se kroz rad orkestra i

raznih kamernih sastava. Kada se {kola povezivala sa sli~nim kulturnim

ustanovama u gradu, onda je dolazilo do izvesnog prilago|avawa pri izboru

literature, tako da je {kola nastupala 1964. sa solistima i orkestrom u

okviru proslave Dana armije, sa prigodnim programom, a 1965. u~estvovala je

na proslavi jubilarne {ezdesetogodi{wice KUD „Abra{evi}“.58

Po preseqewu u novu zgradu {kolske 1965/66 godine stvoreni su povoqni

uslovi za rad orkestra i zahvaquju}i wima, {kolski orkestar je bio u mo-

gu}nosti da izvede tri javna nastupa u gradu, a ~etvrti je bio nastup sa horo-

vima osnovnih {kola, kad je pratio ceo sletski program u okviru proslave

Dana mladosti. Osim ova ~etiri gradska nastupa, orkestar je izveo ~etiri

vrlo uspela koncerta u Loznici i Bawi Koviqa~i.59

Nedeqko Radosavqevi}

86

Koncert guda~a

56 Kazivawa Du{ana Kosti}a, biv{eg profesora muzi~ke {kole, zabele`ena 20. juna 2001

57 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), zapisnik sa sednica

{kolskog odbora N. M. [. u Vaqevu 1963-1965, inv. br. kw. 1

58 Isto, izve{taj o radu {kole za 1963. godinu, del. br. P-96/64

59 Isto, Izve{taj {kole za 1966. godinu, del. br. 118/1

Predsednik {kolskog odbora Josip Bourek bio je spona izme|u vaqevske

muzi~ke {kole, Skup{tine op{tine Vaqevo i ~e{kih mui~kih {kola i pro-

fesora muzike iz ove zemqe. U sali Doma kulture prire|en je septembra mese-

ca 1966. solisti~ki koncert u~enika muzi~ke {kole iz ~ehoslova~kog grada

[enova.60 Bourek je vi{e puta odlazio u ^ehoslova~ku, sara|ivao sa ~e{kim

profesorima muzike iz [enova i vodio ~e{ke u~enike po mnogim gradovima

Jugoslavije, pa izme|u ostalih i u Vaqevo.61

Festivali {kole

Dru{tvo prijateqa muzike u Zaje~aru i zaje~arska Ni`a muzi~ka {kola

organizovali su 12. i 13. maja 1956. omladinski muzi~ki festival.62 Namera

organizatora bila je da se organizuje takmi~ewe ni`ih muzi~kih {kola Sr-

bije (bez u~e{}a beogradskih), gde }e {kole mo}i da uporede svoje rezultate i

dostignu}a po pitawu muzi~kog obrazovawa mladih.

Nastavni~ko ve}e Ni`e muzi~ke {kole Vaqevo odlu~ilo je, uz saglasnost

{kolskog odbora, da {kola uzme u~e{}a na prvom zaje~arskom Festivalu

1956.63 [kola je iza{la sa slede}im programom:64

Sne`ana Luki}, u~enica III razreda, stara 15 godina, svirala je na klavi-ru Menuet i Alegro od Mocarta

Zorica Ili}, u~enica IV razreda, stara 14. godina, svirala je na klavirudelo St. Raji~i}a: Mala svita

Jovan Tucovi}, u~enik V razreda, star 16 godina, svirao je na klaviru ko-made Otokara [ina: Gajda{ka igra i Hajd u kolo

\ura Nikovi}, u~enik II razreda, star 11 godina, svirao je na violini[ubertov komad: Tugovanka

Miroqub Filipovi}, u~enik III razreda, star 14 godina, svirao je na vio-lini Feranilov: Veseqak i Nevelovu: [pansku igru

Klarinetski duet sa~iwavali su Miodrag Nasti}, star 17 godina i Voji-slav Gavrilovi}, star 19 godina

Duet truba bili su Tomislav Dinki}, star 18 godina i Slavko Krsti},star 20 godina

[kola je sa deset u~enika u~estvovala na I festivalu muzi~kih {kola uZaje~aru i dobila dve tre}e nagrade, jednu za klavir i jednu za trubu.65

Na drugom festivalu, odr`anom tako|e u Zaje~aru maja meseca 1957,vaqevska muzi~ka {kola dobila je tri nagrade: drugu nagradu za klavir i dvetre}e nagrade za violinu i trubu.66

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

87

60 „Mladi muzi~ari i ^ehoslova~ke u Vaqevu", „Napred“, br. 920 od 9. septembra 1966, str. 5

61 Dokumenta iz porodi~ne zbirke Josipa Boureka mla|eg

62 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), delovodni protokoli

za 1954-1956, inv. br. kw. 8

63 Isto, spisi za 1956. godinu, del. br. P-56/56

64 Isto

65 Isto, izve{taj o radu {kole za 1956, del. br. P-100/56

66 Isto, izve{taji {kole za 1957. godinu, del. br. P-102/57

Treba ista}i da su na festivalima {kole mogle da prijave takmi~are u

kamernom muzicirawu, a pod takvim se smatralo muzicirawe od dueta do sek-

steta, sastavqenih od ~lanova koji ve} individualno nastupaju.

Godine 1958. festival nije odr`an, a organizacija istog 1959. ponovo je

pripala Zaje~aru. U konkurenciji 11 muzi~kih {kola Srbije, vaqevska Ni`a

muzi~ka {kola osvojila je II mesto u ukupnom plasmanu, iza Zaje~ara. Dobije-

ne su tri prve, jedna druga i jedna tre}a nagrada.67

Od ukupno {est u~enika petoro je bilo nagra|eno. Nagra|eni su prvom na-

gradom Zorica Ili}, u~enica VI razreda klavira, Jovan Maqokovi}, u~enik

II razreda klarineta, Olivera Jankovi}, u~enica IV razreda klavira. Druga

nagrada pripala je Bogdanki Guberevac, u~enici III razreda violine, a tre}a

\uri Nikovi}u, u~eniku V razreda violine.68

Na ~etvrtom omladinskom muzi~kom festivalu, odr`anom u Smederevu ma-

ja 1960. godine, vaqevska muzi~ka {kola predstavila se u najboqem svetlu. Na

ovom muzi~kom skupu osvojila je prvo mesto u konkurenciji 11 muzi~kih {kola

u Srbiji.69 Sli~an uspeh postigla je na V muzi~kom festivalu u ^a~ku, kada su

Vaqevci osvojili drugo mesto u ukupnom plasmanu ni`ih muzi~kih {kola.70

Godine 1962, od 28. do 29. maja, [kola za osnovno muzi~ko obraovawe iz

Vaqeva bila je doma}in Festivala ni`ih muzi~kih {kola u Narodnoj Repu-

blici Srbiji, koji se odr`avao {esti put po redu. Organizator festivala

bio je Op{tinski komitet narodne omladine, koji je za tri prvoplasirane

ekipe obezbedio vredne nagrade. Stru~ni ‘iri su sa~iwavali prof. Jela

Kr{i} (profesor Muzi~ke akademije u Beogradu), Qubivoje Nikoli} (pro-

fesor Sredwe muzi~ke {kole „Mokrawac“ u Beogradu), Alojz Strnad (profe-

sor Sredwe mui~ke {kole „Stankovi}“ u Beogradu) i profesor Bojana

Dun|erski, predsednik Udru`ewa muzi~kih pedagoga.71

U~enici su nastupali sa dve kompozicije, od kojih je jedna bila obavezna

za sve u~enike festivala, a jedna je bila po slobodnom izboru, u okviru {kol-

skog programa.

Na ovom Festivalu u~enici vaqevske muzi~ke {kole osvojili su pet pr-

vih i jednu drugu nagradu i u ukupnom plasmanu prvo mesto.72

Na Festivalu u Ni{u 1963. {kola je dobila dve prve i jednu drugu nagra-

du,73 a u Kru{evcu, godinu dana kasnije, dve prve, tri druge i jednu tre}u na-

gradu, i u kona~nom plasmanu drugo mesto u Srbiji.74

Nedeqko Radosavqevi}

88

67 Isto, izve{taji o radu {kole za 1959. godinu, del. br. P-85/59

68 Zoran Joksimovi}: „U zgradi koja svira“, „Napred“ br. 552, od 15. maja 1959

69 J. Stoji} „Novi uspeh Ni`e muzi~ke {kole“, „Napred“ br. 604, str. 5

70 "Muzi~ka {kola iz Vaqeva na festivalu muzi~kih {kola u ^a~ku", „Napred“ br. 652 od 19.

maja 1961

71 "Prvo mesto zauzeli Vaqevci", „Napred“ br. 702 od 1. juna 1962, str. 5

72 Isto

73 Br. Nikoli}: „Koncert za iskren aplau“, „Napred“ br. 752 od 7. juna 1963, str. 5

74 MIAv, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), izve{taji {kole za

1964. godinu, del. br. 96/1

Deveti po redu Festival muzi~kih {kola odr`an je u Pri{tini maja

1965. [kolu su predstavqali:75

Slobodan Milak, svirao je od Sita opus 32, II sv. br. 28 i Kihlerov III stav

Kon~ertina

Du{an Jeli}, svirao je G. B. Martinijeva, Gavota i Kihlerov Kon~ertino

u stilu Vivaldija I stav

Nada Vi}entijevi}, svirala je od Baha Mali preludijum u e-molu br. 6 i od

[umana Deda Mraz

Lidija Kaenco, svirala je od Mocarta Sonatu u G-duru k. v. 283 III-stav i

Fantaziju u d-molu

Olga Sazdov, svirala je od Mocarta Sonatu u G-duru k. v. 283 III stav i od

Mendelsona Pesmu bez re~i u g-molu op. 53

Dragan Ninkovi}, svirao je od Mocarta Sonatu u G-duru k. v. 283 III stav i

Rahmawinova: Prelid u cis-molu

Na ovom Festivalu {kola je osvojila III mesto u ukupnom plasmanu uz po-

jedina~no jednu prvu i tri tre}e nagrade.76

Povodom prikazanih dobrih rezultata na Festivalu muzi~kih {kola u

Pri{tini, uprava Udru`ewa muzi~kih pedagoga Srbije odala je kolektivu

Muzi~ke {kole „@ivorad Grbi}“ priznawe „`ele}i mu daqe i uvek ve}e

uspehe, koji bi istovremeno ozna~avali i uspon na{eg muzi~kog {kolstva“.77

Na X muzi~kom festivalu u Boru i na XI u Smederevu {kola nije u~estvovala.

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

89

Festivalske nagrade

75 Isto, spisi za 1965. godinu, del. br. 65/1

76 Isto, del. br. 253/1

Isto, Upisnica klasa: harmonika, kontrabas, truba, klavir, violina 1964-1965, inv. br.

kw.22

77 Isto, spisi za 1965. godinu, del. br. 253/1

U~enici

Na po~etku prve {kolske 1954/55. godine u Ni`u muzi~ku {kolu prim-

qeno je 54 u~enika, ali je broj varirao, jer se tokom {kolske godine upisalo

novih pet u~enika u prvi razred.78

[kolske 1955/56. uvedeni su novi odseci pa je shodno tome, pove}an i broj u~e-

nika. U prvi razred upisalo se 40 u~enika, u drugi 22, tre}i 11, ~etvrti dva i peti

jedan u~enik, ukupno 76.79 Neizbe`no, ovaj broj u~enika se kasnije prili~no osuo.

Postojale su dve kategorije u~enika: redovni i vanredni. Vanredni su svo-

je ispite pla}ali, a imali su pravo da pola`u u januarskom, junskom i avgu-

stovskom ispitnom roku.80

U prvim godinama rada {kole, za najtalentovanijeg pojedinca smatrala

se Zorica Ili}, u~enica klavirskog odseka.81

Osobena pojava vaqevske Ni`e muzi~ke {kole bila je stalna fluktuacija

u~enika, koji su se upisivali u velikom broju, ali usled nedostatka voqe, in-

strumenata i obaveza redovnog {kolovawa, mnogi su slabo poha|ali nastavu

i napu{tali {kolu. Ipak, treba napomenuti da je interesovawe a poha|awe

nastave bilo prili~no ve}e od raspolo`ivog prostora i kadra, {to je u vi{e

slu~ajeva izazvalo nezadovoqstvo roditeqa.

Pored javnih, u {koli su se odr`avali interni ~asovi najmawe dva puta u

toku polugodi{ta. Na wima su svirali talentovani u~enici. Broj u~esnika

bio je daleko ve}i nego na javnim ~asovima, a to je bila najboqa prilika da se

lak{e i vi{e nau~i muzi~ko gradivo i uvide dostignu}a drugih. U~enici su

na internim ~asovima nastupali kao solisti, u guda~kom i orkestru harmonika.

Za najtalentovanijeg u~enika {kole {edesetih godina smatrao se Dragan

Ninkovi}, u~enik klavirskog odseka, nagra|ivan ~etiri puta na festivali-

ma,82 od toga tri puta prvom nagradom.

Na po~etku {kolske godine, prilikom upisa u~enika, pla}ali su se {ko-

li izvesni doprinosi, tzv. upisnine.83 Upisnine su sredstva koja je {kola na-

menski tro{ila i koristila za {kolski fond, naj~e{}e za nabavku u~ila i

pro{irewe {kolskog prostora.

Ve} smo vi{e puta ponovili da ve}ina u~enika pri upisu u muzi~ku {ko-

lu nije imala svoje instrumente zbog skupo}e istih. Naro~ito je to bio slu~aj

sa nastavom klavira, jer je vrlo mali broj onda{wih porodica mogao da kupi

svom detetu ovaj instrument. Sredinom pedesetih godina, na pojedinim odse-

Nedeqko Radosavqevi}

90

78 Isto, Upisnica klasa: violina, klavir, {kolske 1954-1956. g. N. M. [. inv. br. kw. 11

79 Isto, Upisnica grupa: klavir, violina, truba, kontrabas, violon~elo, klarinet za

1955-1956. godinu, inv, br. kw. 12

80 Isto, Pravilnik o unutra{wem ure|ewu i radu za 1962. godinu

81 Isto, Upisnica klasa: violina, klavir, {kolska 1954-1955. godine, inv. br. kw. 11

82 Kazivawa Olivere \ur|evi}, biv{eg profesora {kole, zabele`ena jula 2001

Kazivawa Sne`ane [aldeve, biv{eg nastavnika {kole, zabele`ena juna 2001

Festival muzi~kih {kola SR Srbije 1956-1981, Beograd 1981, str. 70-71

83 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), delovodni protokoli

1958-1964, inv. br. kw. 10

cima {kola nije napla}ivala kori{}ewe {kolskog instrumentarijuma, kao

{to je bio slu~aj kod duva~kih odseka.84 Da cene muzi~kih instrumenata nisu

bile male govori i podatak da je jedan polovan, ali dobar cug-trombon 1962

ko{tao 110. 000 dinara.85 Navedimo da su nastavnici u muzi~koj {koli u to

vreme imali platu do 40.000 dinara, pa je onda potpuno razumqivo da su se

mali{ani i wihovi roditeqi morali snalaziti na razne na~ine da nabave

instrument.

Nastavnici

Oktobra 1954. godine Odsek za prosvetu i kulturu NOGO Vaqevo, posta-

vio je za upraviteqa Ni`e muzi~ke {kole u Vaqevu Oliveru Savi}-Div-

qanovi}.86 Prve {kolske 1954/55. godine, u {koli su bila zaposlena dva

stalna nastavnika (jedan od wih je bio direktor {kole), anga`ovani su hono-

rarno jedan nastavnik muzike i dva vojna muzi~ara iz garnizona. Za

obavqawe nastave vojnih muzi~ara trebalo je da se dobije odobrewe vojnih

vlasti. U toku godine {kolu su napustila dva nastavnika a anga`ovan je ka-

pelnik vojne muzike. Prve godine rada {kola nije imala svojih stipendista,

jer ova obrazovna ustanova nije dobro stajala sa finanasijama.87

U toku druge {kolske godine pove}ao se broj odseka pa se pove}ao i broj

nastavnika sa pet na sedam.88

NOGO Vaqevo je novembra 1955. dodelio stipendiju Miroslavi Kostadi-

novi} (udato Vasiqevi}), u~enici Sredwe muzi~ke {kole „Mokrawac“ u Be-

ogradu, a ugovorom je utvr|eno da bi stipendista posle {kolovawa imala

obavezu da provede najmawe godinu dana u Ni`oj muzi~koj {koliu Vaqevu.

Odluka o dodeqivawu stipendije za muzi~ku {kolu trebalo je da pomogne

re{avawu problema nastavnog kadra.89

Akutni problem kadrova re{avao se na jedini mogu}i na~in: uzimawem

honorarnih nastavnika i to vojnih muzi~ara sa svr{enom ni`om {kolom.

Sami nastavnici imali su u {koli razli~it status: nastavnik muzike u stal-

nom radnom odnosu, stalni honorarni nastavnik, honorarni nastavnik od

~asa i nastavnik koji dopuwuje ~asove.90

Marta meseca 1959. u {kolu je primqena Olivera Stojkovi} (udata

\ur|evi}), sa diplomom Muzi~ke akademije, teorijski odsek za solfe|o i

klavir, tako da je {kola dobila svog prvog nastavnika sa fakultetskom di-

plomom.91

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

91

84 Kazivawa Tomislava Brki}a, biv{eg u~enika {kole, zabele`ena 24. septembra 2001

85 Kazivawa Miroquba Filipovi}a, biv{eg u~enika {kole, zabele`ena juna 2001

86 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), delovodni protokoli

za 1954-1956, inv. br. kw. 8

87 Isto, Izve{taj N.M.[. o radu za 1955. godinu, del. br. P-87/55, kut. br. 34

88 Isto, Izve{taj o radu {kole za 1956, del. br. P-100/56

89 Isto, delovodni protokoli za 1954-1956, inv. br. kw. 8

90 Isto, Pravilnik o unutra{wem ure|ewu i radu za 1962. godinu

91 Isto, delovodni protokoli 1958-1964, inv. br. kw. 10

[kolske 1960/61. anga`ovan je honorarno vojni muzi~ar Armando Kaen-

co, poreklom Italijan.92 Slede}e godine honorarno je anga`ovan profesor

Tripo Simonuti, predava~ Sredwe muzi~ke {kole „Mokrawac“ u Beogradu.

Profesor Simonuti dobio je klasu od 16 u~enika I-VI razreda, a zamenio je

vojne muzi~are u vo|ewu {kolskog guda~kog orkestra.93 [kolske 1962/63. u

{kolu je primqen Du{an Kosti}, kompozitor, koji je primio klasu od 16

u~enika I-VI razreda.94 Pored nastave klavira, profesor Kosti} vodio je i

obu~avao hor muzi~ke {kole i pripremao isti za odr`avawe koncerata u to-

ku {kolske godine.95 Za nastavu klavira {kolske 1964/65. anga`ovani su pre-

dava~i iz Beograda Sne`ina [aldeva i profesor Zora Markovi}, {ef

klavirskog odseka Sredwe muzi~ke {kole „Mokrawac“ u Beogradu.96

Krajem {kolske 1964/65. zbog nesre|enih prilika u {koli, Savet za pro-

svetu i kulturu doneo je odluku da se smeni direktor ove ustanove. U obra-

zlo`ewu je istaknuto da upraviteq {kole kao organizacioni rukovodilac

nije ispuwavao zadatke {kole i da je na~inom rukovo|ewa stvorio stawe koje

nije zadovoqavaju}e. Stoga je savet postavio drugog direktora, za kojeg je iz-

razio nadu da }e {kolu postaviti na zdrave osnove.97

Nedeqko Radosavqevi}

92

Nastavni kadar

92 Isto, Upisnica grupa: klavir, violina, harmonika, klarinet, truba 1960/61, inv. br. kw. 17

93 Isto, Personalna dokumenta, kut. br. 32

94 Isto, Personalna dokumenta (pod slovom D

95 Isto, Upisnica klasa: klavir, violina, harmonika, kontrabas, klarinet 1963/64, inv. br.

kw. 21

96 Isto, Zapisnik sednica [kolskog odbora Muzi~ke {kole u Vaqevu 1963-1965, inv. br. kw. 1

97 Isto, zapisnici sa sednica Sveta {kole 1965. god., zapisnici sednica Radne zajednice

1965. god., inv. br. kw. 2

Septembra 1966. u {koli je bilo zaposleno {estoro nastavnika s tim {to

su predmeti violina i harmonika bili nestru~no zastupqeni.98 Sredinom

{ezdesetih godina inspektori nastave i stru~ni saradnici retko su dolazi-

li u {kolu. Slabo se i{lo na simpozijume i seminare za nastavnike, organi-

zovane za stru~no usavr{avawe. [kola je, o~igledno, u{la u fazu velikih

lomova i po~elo je da se postavqa pitawe wene daqe budu}nosti.

Kriza i ukidawe {kole

[kolska 1966/67. otpo~ela je sa znatno smawenim brojem u~enika, jer je

pomiwani Savet za prosvetu i kulturu SO Vaqevo na svojoj sednici od 28. ju-

na 1966. doneo odluku da se upis u~enika u prvi razred muzi~ke {kole ne}e

vr{iti99 (napomiwemo da su polovinu |aka ~inili u~enici prvog razreda).

Mo`da mo`emo uzeti ovu odluku SO Vaqevo kao jedan od prvih akata ga{ewa

muzi~ke {kole, na ~iji je predlog stru~na komisija Republi~kog prosvet-

no-pedago{kog zavoda izvr{ila generalnu inspekciju, kojom se utvr|ivao

stru~ni pregled rada nastavnika i realizacija nastavnog programa u 1966.

godini. Tom prilikom komisija je konstatovala da rad muzi~ke {kole

„@ivorad Grbi}“ ne mo`e da zadovoqi. Komisija je pri ovom pregledu rada

{kole dala niz predloga kako da se zate~eno stawe popravi.100

Situacija u muzi~koj {koli bila je doista te{ka. Raspored ~asova nije

postojao, u~enici su ~esto gubili ~asove usled nedola`ewa nastavnika, a di-

rektor {kole, kao odgovorno lice, nije ni{ta preduzimao da se ovi proble-

mi re{e.

U me|uvremenu, stawe u muzi~koj {koli i sa kolegijalnog i sa pedago{kog

aspekta se pogor{alo.101 Nastavnici su po~eli da gube svaki autoritet u

o~ima nadle`nih vlasti, ali i |a~kih roditeqa. Nametalo se vi{e puta

pitawe da li je boqe ovu ustanovu odr`ati ili je ukinuti.102 Za potrebe kul-

ture i umetnosti jedna ovakva ustanova bila je neophodna, a svakako, ni

roditeqima u~enika nije bilo svejedno kakva }e biti wena sudbina. Javno

mwewe bilo je uverewa da ova {kola treba da postoji, da je ~ak neophodna.

Sve nepovoqne okolnosti u {koli uticale su da ista ne stekne „afirmaciju

zna~ajne kulturne institucije“, zbog kojih „nije postala animator kulturnog

‘ivota u Vaqevu“, {to se od we od osnivawa o~ekivalo.103 Kod nadle`nih

vlasti stalo se razmatrati pitawe wenog daqeg opstanka. Predlagalo se

pripajawe {kole vaqevskom Domu kulture, {to nije odobreno. Tako|e, pre-

govaralo se i sa muzi~kom {kolom „Mokrawac“ i Beograda „da ona prihvati

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

93

98 Isto, izve{taji za {kolsku 1967. godinu, del. br. 111/1

99 Isto, spisi za 1966. godinu, del. br. 165/1

100 Isto, spisi za 1967. godinu, del. br. 114/1

101 "Osu|eni nastavnik i sekretar mui~ke {kole u Vaqevu", „Napred“ od 24. juna 1966, br. 909,

str. 9

102 "U pitawu je opstanak", „Napred“ od 24. marta 1967, br. 948, str. 4

103 "Ukidawe muzi~ke {kole", „Napred“ od 12. maja 1967, br. 955, str. 3

vaqevsku muzi~ku {kolu kao svoje odeqewe“, ali ni taj predlog nije pri-

hva}en.104 U toku drugog polugodi{a {kolske 1966/67. godine, prosvetni sa-

vetnik za muzi~ko vaspitawe Republi~kog zavoda za PPZ105 SR Srbije

ponovo je dolazio radi inspekcije u muzi~ku {kolu „@ivorad Grbi}“ da se

upozna i sagleda stawe ustanove i da se uveri da li su predlozi republi~ke

stru~ne komisije iz pro{le godine usvojeni. Me|utim, ustanovqeno je da se

stawe u {koli uop{te nije popravilo, ve} i da se pogor{alo, naro~ito po

pitawu kadra, izvo|ewa nastave, realizacije nastavnog programa i organia-

cije rada {kole. Ustanovqeno je da jedan broj u~enika nije poha|ao {kolu, a

da od {est nastavnika samo ih je troje izvodilo nastavu.106 Savet za prosvetu

i kulturu SO Vaqevo, na svojoj sednici od 6. maja 1967. godine, razmatrao je

pitawe Muzi~ke {kole i doneo zakqu~ak da se predlo`i SO Vaqevo da done-

se re{ewe o prestanku wenog rada. Dana 8. juna SO Vaqevo je predlo`ila da

se donese re{ewe o formirawu likvidacione komisije od tri ~lana radi

sprovo|ewa postupka redovne likvidacije ove ustanove.107

SO Vaqevo je odlukom od 6. jula prekinula daqe finansirawe {kole i

uvela je u likvidacioni proces.108

Vreme od juna do jula 1967. ostavqeno je za nesmetani zavr{etak {kolske

godine, ali u pomenutom periodu Op{tinsko i Ve}e dru{tvenih delatnost

SO Vaqevo odlu~uju da se „odgodi dono{ewe re{ewa o ukidawu Ni`e mu-

zi~ke {kole u Vaqevu“. U izvoru, daqe se ka`e da su „ove ve}a stala na stano-

vi{te da je ova {kola potrebna gradu i da je neophodno ponovo sagledati

situaciju i na}i mogu}nosti da {kola normalno nastavi rad“.109 Poku{alo

se jo{ jednom, makar na kratko, da se odgodi re{ewe o ukidawu. Me|utim,

op{tinsko ve}e SO Vaqevo je posle dugog razmatrawa odluku o ukidawu {ko-

le donelo na ponovqenoj raspravi 6. jula 1967.

Posle navedenih op{tinskih odluka kolektiv muzi~ke {kole delimi~no

je prekinuo sa me|usobnim glo`ewima, a Radna zajednica {kole osporila je

pravo Likvidacione komisije. Radna zajednica {kole uputila je ‘albu Iz-

vr{nom ve}u Skup{tine SR Srbije, smatraju}i akte SO Vaqevo nezakoni-

tim, a uputila je prigovor i SO Vaqevo.110

U me|uvremenu, pomenuta ve}a SO Vaqevo odlu~ila su da se za u~enike

III-VI razreda pojedinih klasa obezbedi i {kolovawe pri vaqevskom Domu

kulture da se ovoj ustanovi preda celokupni inventar {kole sa instrumenti-

ma, sredstvima {kole, arhivom i dokumentacijom. Nastavni kadar trebalo je

Nedeqko Radosavqevi}

94

104 Isto

105 Pedago{ko-prosvetni zavod

106 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad grbi}“ Vaqevo (1954-1967), spisi za 1967, del. br.

114/1

107 Isto

108 Isto, del. br. 114/2

109 "Muzi~ka {kola jo{ se ne ukida", „Napred“ od 23. juna 1967, br. 961, str. 5

110 MIAV, Fond: Muzi~ka {kola „@ivorad Grbi}“ Vaqevo (1954-1967), spisi za 1967. godinu,

del. br. 114/1

da obezbedi od kvalifikovanih str~waka sa strane, u saradwi sa Sredwom

muzi~kom {kolom „Mokrawac“ i Beograda.111 Tako|e, kategori~no je odlu-

~eno da dotada{wi nastavnici vi{e ne mogu raditi u ovoj ustanovi.

Okru`ni Privredni sud u Beogradu, kao registarski, doneo je 31. avgusta

1967. re{ewe o likvidaciji Muzi~ke {kole „@ivorad Grbi}“ u Vaqevu.112

Muzi~ki te~aj i obnova muzi~ke {kole

Po ukidawu [kole a osnovno muzi~ko obrazovawe „@ivorad Grbi}“ av-

gusta 1967. godine, otvoren je muzi~ki te~aj, a {kola je postala neka vrsta iz-

dvojenog odeqewa {kole „Mokrawac“, koja je sprovodila i svoju organizaci-

ju nastave. Muzi~ki te~aj je sa nasle|enim sredstvima, u novoj zgradi, i sa no-

vom organiacijom krenuo sa radom oktobra meseca 1967.113 Posle vi{e mese-

ci rada te~aja, javnosti se predstavio (u sali Doma kulture) orkestar harmo-

nika, predvo|en profesorom Rafailom Blamom, aprila meseca 1968. godi-

ne.114 U me|uvremenu, u radu te~aja pojavili su se nepremostivi problemi:

u~enici su morali da odlaze u Beograd da pola`u ispite, pa ih je mali broj u

ovakvim uslovima zavr{io {kolu. [kolske 1967/68. je 65 u~enika zavr{ilo

razred (ve}inom su to bili u~enici harmonike), a slede}e samo dvadeset tro-

je.115 No pojavili su se jo{ ozbilwniji problemi finansijske prirode. Nai-

me, Zajednica obrazovawa obavestila je Dom kulture da ovaj vid obrazovawa

vi{e ne}e biti finansiran, tako da se na ovaj na~in pokazalo potpuno odsu-

stvo razumevawa nadle`nih vlasti za razvoj jedne ovakve ustanove.116

Kako je odmicalo vreme, sve se vi{e sazrevalo u uverewu da muzi~ki te~aj

ne mo`e da nadoknadi {kolu. Taj stav odavno su delili roditeqi polaznika

te~aja i javno mwewe grada. Roditeqi su bili voqni da u~estvuju u

finansirawu istog, ali da on {to pre preraste u rang {kole. Polako se i u

SO Vaqevo dolazilo do saznawa da je Vaqevu potrebna muzi~ka {kola.

Kona~no, juna 1969. godine, obrazovan je Inicijativni odbor SO Vaqevo

koji je odlu~io da muzi~ka {kola ponovo otpo~ne svoj rad septembra meseca

iste godine.117 [kola je ostala pod krovom Doma kulture u Vaqevu (to je tre-

balo da bude samo privremeno re{ewe), a roditeqi u~enika snosili su deo

finansijskih tro{kova {kole.

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

95

111 Isto

112 Isto, del. br. 114/3

113 "Muzi~ka {kola nastavqa rad", „Napred“ od 29. septembra 1967, br. 975, str. 5

114 "Prvi koncert mladih harmonika{a", „Napred“ od 5. aprila 1968, br. 1002

115 "Ponovo se otvara Muzi~ka {kola", „Napred“ od 19. septembra 1969, str. 5

116 M. Joci}: „I ove godine muzi~ki te~aj“, „Napred“ od 27. septembra 1968. br. 1027, str.5

117 "Ponovo se otvara Muzi~ka {kola", „Napred“ od 19. septembra 1969, str. 5

REZIME

Otvarawe muzi~ke {kole 1954. godine doneo je preokret u shvatawima i muzi~kom

‘ivotu Vaqeva u celini. U po~etku uticaj muzi~ke {kole na kulturna de{avawa u gra-

du nije bio velik, ali se postepeno pove}avao. [kola je polako „izlazila iz svojih zi-

dova“ i po~ela edukativno da uti~e na mlade, ali i na ne{to starije, tako da je

interesovawe za ovu ustanovu iz godine u godinu raslo, {to se pokazalo i po broju

u~enika. Uvo|ewe vi{e odseka pokazalo se kao pravilan i promi{qen potez, a stva-

rawe {kolskog orkestra dalo je zna~ajnu dimenziju {koli, koja se po~ela otelotvora-

vati u brojnim koncertima „javnim ~asovima {kole“ za gra|anstvo u Vaqevu, a kasnije

i u drugim mestima. [kola je bila dobrovoqna, u wu su se upisivali u~enici na osno-

vu prijemnog ispita, a ujedno i specifi~na jer se bavila muzi~kom umetno{}u.

Dugogodi{wi problem {kole bio je problem nastavnog kadra, jer vojni muzi~ari

nisu bili u mogu}nosti da pru`e adekvatnu nastavu i obrazovawe u~enicima (na-

ro~ito u vi{im razredima). [kola je, tako|e imala velikih problema sa sme{tajem,

jer su zgrade koje su kori{}ene bile neadekvatni i slabo funkcionalne. Pomenimo i

to da je stawe sa {kolskim instrumentima ~esto bilo pora`avaju}e.

U datim okolnostima i koliko se to objektivno moglo, za ovu ustanovu, ipak se

mo`e re}i da je u navedenom periodu (1954-1969) imala uspe{an rad, nastavnike koji

su iz godine u godinu bili sve kvalifikovaniji, {to se, sve skupa uzev, pokazalo na

takmi~ewima gde su osvajane brojne nagrade. Me|utim, i pored ozbiqnog i predanog

rada, punog entuzijazma i po`rtvovanosti nastavnika, {kola je ozbiqno trpela ma-

terijalne neprilike, nedostatak prostora i kadra, nerazumevawe sredine itd. Sve je

to stvaralo sliku te{ko}a koje je {kola te{ko mogla sama da re{i. Iz svega ovoga iz-

rodila su se nerazumevawa, podozrewa, a kasnije i lo{i me|uqudski odnosi, koji su

doveli do te{kih kriza, pa i onih najte`ih - do uvo|ewa prinudnih mera i ukidawa

{kole 1967. godine. Svakako da su ovi doga|aji porazno delovali na stawe muzi~ke

kulture u vaqevskom kraju i na dobar deo javnosti.

Me|utim, ~iwenica da bez muzi~ke {kole nema ni muzi~kog obrazovawa i

vaspitawa, uticala je na svest qudi da se ponovo stane razmi{qati o otvarawu ove

ustanove. Eksperiment op{tinskih organa o radu rasformirane muzi~ke {kole

1967-1969. nije uspeo. Ovaj neuspeh uticao je da se podigne glas javnosti i nadle`nih

op{tinskih organa da se stawe u muzi~kom {kolstvu odlu~no re{i. I zaista, dve go-

dine kasnije, 1969, otvorena je nova stranica u istoriji muzi~ke {kole koja je izgubi-

la svoju zgradu i premestila se u Dom kulture, gde }e i ostati du`i niz godina.

SUMMARY

The founding of music school in 1954 turned the events in attitudes and music life of Va-ljevo as a whole. In the beginning the influence of music school on cultural happenings in thetown was not big, but it gradually increased. The school slowly"went outside its walls" andstarted having an educational effect on the young, but also on the older ones, so that the inter-est for this institution was growing through years, which was proved by the number of stu-dents. The introduction of a few departments proved to be a right and wise action and the for-ming of school orchestra gave an important significance to school which started organizingnumerous concerts, „public school classes“ for the citizens of Valjevo, and later in other pla-

Nedeqko Radosavqevi}

96

ces. The school was voluntary. Students enrolled on the basis of the entrance exam. It was alsospecific because it dealt with music art.

A longlasting problem of the school was the staff because army musicians were not able toorganize adequate classes and give proper education to students (especially in higher grades).The school also had big problems with housing as the buildings which were used were inade-quate and unfunctional. We should also mention that the situation with school instruments wascrushing.

In such circumstances and with actual possibilities for this institution, it can be, however,said that in the mentioned period (1954-1969) it worked successfully; the teachers becamemore qualified over years which resulted at competitions where numerous prizes were won.But, although the work was serious and hard, full of enthusiasm and devotion of the teachers;the school seriously suffered from material troubles, lack of space and staff, misunderstandingof the community, etc. This made a picture of troubles which could hardly be solved by theschool itself. The situation resulted in misunderstanding, suspicion and later in bad interperso-nal relations which caused serious crises, even the most difficult ones - placing the school intoreceiveship and suspension of the school in 1967. These events certainly had disastrouseffects on the status of music culture in Valjevo region and on a great part of the public.

However, the fact that musical education is impossible without music school influencedthe consciousness of people to start thinking again about the opening of this institution. Theexperiment of municipal authorities about the work of disbanded music school 1967-1969 fa-iled. That failure resulted in the fight of the public and competent municipal authorities to sol-ve the situation in musical school system. And really, two years later, in 1969, a new page wasturned in the history of music school which lost its building and moved to Cultural hall, whereit remained for many years.

Problemi istra`ivawa lokalne istorije...

97