Một số - sgp.undp.org

Một sốSáng tác

ĐỘI BÀI CHÒI CỔ DÂN GIANXÃ NHƠN HẢI (2015 - 2017)

2 3

Bài chòi cổ dân gian là một nét văn hóa truyền thống đặc trưng của Nhơn Hải và các địa phương ven biển miền Trung. Trong khuôn khổ dự án : Quản lý, bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô vùng biển ven bờ gắn với phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại xã Nhơn Hải, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định (Mã số: VNM/SGP/OP5/Y4/STAR/2015/03) do Quỹ môi trường toàn cầu (GEF SGP) tài trợ, Ban điều hành dự án đã phối hợp với Phòng Thông tin Thành phố Quy Nhơn hỗ trợ UBND xã Nhơn Hải thành lập Đội Bài chòi dân gian xã Nhơn Hải bao gồm 18 thành viên trong đó có 7 hội viên nữ (Quyết định thành lập số 191A/QĐ-UBND ngày 12/12/2016 của UBND xã Nhơn Hải).

Đội bài chòi cổ dân gian xã Nhơn Hải đã chính thức đi vào hoạt động từ tháng 02 năm 2017. Kể từ đó đến nay, đội bài chòi dân gian xã Nhơn Hải đã thường xuyên tổ chức biểu diễn phục vụ các tour du lịch, phục vụ cộng đồng vui chơi dón tết, dạy hát bài chòi cho các em thiếu nhi ở xã... Thông qua các làn điệu bài chòi, đội đã tuyên truyền nhiều nội dung về bảo vệ san hô, môi trường biển, bảo tồn rùa biển…với những lời hát chân chất giản dị dễ đi vào lòng người. Hoạt động của đội bài chòi đã giúp bảo tồn và phát triển văn hóa bản địa, tuyên truyền bảo vệ san hô, môi trường biển đến với cộng đồng và du khách, khơi dậy niềm tự hào cho người dân địa phương đặc biệt thế hệ trẻ và góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch tại xã Nhơn Hải.

Ân phẩm này là tập hợp một số tác phẩm đã được Đội bài chòi dân gian xã Nhơn Hải sáng tác và biểu diễn, phục vụ công tác tuyên truyền, vận động bảo vệ môi trường và bảo vệ hệ sinh thái biển tại Nhơn Hải kể từ khi dự án được triển khai đến nay.

ĐÔI BAI CHOI CÔ DÂN GIAN XA NHƠN HAI

Ân phẩm thuộc khuôn khổ dự ánQuản lý, bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô vùng biển ven bờ gắn với phát triển du lịch

sinh thái cộng đồng tại xã Nhơn Hải, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định(Mã số: VNM/SGP/OP5/Y4/STAR/2015/03)

Các hình ảnh trong ấn phẩm được cung cấp và lấy nguồn bởi chương trình GEF-SGP và Internet

Lời nói đầu

4 5

Để bảo vệ môi trường sinh tháiNhiều cá tôm sinh sản ven bờNghề nhỏ mình đánh bắt sẽ noNhờ ban dự án giúp lo tận tình

Hô Tỉnh thành chiếu cố quan tâmLập Ban dự án cộng đồng giúp dânĐời sống kinh tế khó khănMôi trường đánh bắt càng căn vô cùngNhờ Ban dự án quan tâmDân cư tiếp sức tình hình hơi quenHộ gần cho đến hộ xaLời dân thực tế nói ra rõ ràngNgày xưa biển bạc rừng vàngNgày nay thấy biển lòng càng xót xaThuở từ trước ông chaMôi trường sinh thái biển ta trong lànhNghề làm suốt tháng quanh nămLộng khơi tôm cá sản sinh rất nhiềuBây giờ chẳng có bao nhiêu

Ngày càng cạn kiệt tiêu điều khô khanAi gây ra cảnh điêu tànNgười dân xứ biển gian nan ngàn lầnĐêm thời cao áp điện chongNgày thời bắn phá ầm ì tứ phươngSan hô bể nát tan hoangRong mơ mới mọc không an chút nàoXúm nhau thuyền thúng ra càoCạn sâu bất chấp chỗ nào chẳng thaChỗ đâu cá mực vào raĐặng nơi nương tựa để mà sản sinhKhó khăn hết mức khó khănBây giờ nghề biển thấy căn đủ điềuNhư vầy chắt sẽ phải điêuCá tôm hủy diệt đâu nhiều như xưaNgoài khơi lưới rút giã thưaVen bờ bắn phá sáng trưa khắp vùngBiết rằng nghề nghiệp làm ănGây mê chất nổ lợi mình mà thânNhân dân than thở buồn đauHằng năm hát lễ khẩn cầu như không

Đây lời phản ảnh của dânNhờ ai mà để cản ngăn nghề nàyCũng nhờ dự án năm nayLập đồng quản lý tận thì xã thônĐể mà bảo quản trông nomSan hô giữ an toàn dài sâuNhân dân đoàn kết trước sauTổ đồng quản lý cùng nhau đều làmLập ra quy ước của banThông báo dân làng thôn xã điều hayĐoàn thể phối hợp chung tayCùng đồng quản lý thường đi canh tuầnHải sản là nguồn lợi chungChung ta bảo quản nên đừng bỏ quaChiếu theo Qui ước đưa raDân ai vi phạm thì ta thực hànhĐừng nên kiên nể di tìnhĐúng theo qui ước thì mình thực thiĐộng viên phân giải họ hayLoại nghề độc hại bỏ đi đừng làmBiết rằng tiền bạc thì ham

Nhân dân đói khổ cơ hàn thảm thươngChúng ta giữ gìn môi trườngCá tôm sinh sản tăng cường càng caoKhai thác sản lượng dồi dàoLộng khơi lớn nhỏ nghè nào cũng noThiếu vốn mình chẳng ngại loNhờ ban dự án giúp cho vốn mìnhHồ sơ hợp lý hợp tìnhỦy ban phê duyệt thì mình được vayCó vốn chuyển nghề đổi thayLàm ăn chính đáng có chi ngại ngùngToàn dân nhất trí đồng tâmGiữ gìn bờ biển ta cùng chung loBiển nhiều tôm cá sẽ noNhân dân khấp khởi không lo đói nghèoTrên đây thực tế những điềuToàn dân tất cả cùng điều chung tayKể từ ngày tháng năm nayHai ngàn mười bốn thực thi đồng hànhĐoàn kết đoàn kết thành côngNếu đại đoàn kết dân mình ấm no

Bài chòi:

Bảo vệ môi trường biển Nguyễn Dư

6 7

Nghe vẻ nghe ve, nghe vè dân kểĐây là lời lẻ phản ánh của dânĐời sống khó khăn đúng là hiện thựcNghề nhỏ đánh bắt, vùng biển ven bờHiện tại bây giờ ngày càng thất bạiChúng ta nhìn lại vì bởi tại đâuCá mực ngót rồi do mình hủy diệtĐêm thời điện xiết hóa chất gây mêTriệt sản ven bờ còn đâu khai thácSan hô bể nát bắn phá suốt ngàyThử hỏi còn gì cá tôm mực trúRong mơ mới lú dòm dô ngó coiLên khỏi nước rồi xúm ra cào pháĐổ thừa biển giã nay đã mất mùaThương lái thu mua cắt rong phơi bánViệc làm lảng mạn bứt phá rong nonHủy diệt cá tôm tiệt ngòi hết giống

Tổ ĐQLQua lời phản ánh xin nói rõ anhTôi cũng là dân, Tổ Đồng quản lýCho tôi góp ý- những việc nói trênTôi cũng báo lên Ủy ban dân xãTình hình bắn phá hủy diệt môi trườngHóa chất gây mê ban đêm xiết điệnTổ đã thực hiện quy ước đề raThường đi tuần tra dọc gành ven biểnChúng tôi trách nhiệm chứ cách động viênCó gặp mấy thuyền vùng La vũng tíchChúng tôi phân tích cho họ biết ngayXã tôi hiện nay có Tổ Đồng quản lýCác anh lưu ý phải bỏ việc nàyKhác tỉnh đến đây làm ăn chính đángKhông ai ngăn cản sự việc làm ănNhưng phải chấp hành đúng theo pháp luật

Loại nghề bức rứt, bán phá gây mêCác anh hãy về nói nhau cùng biếtToàn dân quán triệt những việc nói trênChúng tôi động viên các anh hiểu rõXã mình phần nữa về việc rong mơMọc ở san hô như cây che mátChúng ta khai thác phải đúng hàng kỳTừ mấy năm nay tự do cắt rứtNgư dân bức xúc trình báo Ủy banQuyết định rõ ràng bóa cho dân biếtRong mơ khai thác âm lịch tháng nămTất cả toàn dân chấp hành quyết địnhĐoàn kết sức mạnh hưởng ứng việc nàyCùng sức chung tay giúp đồng quản lýChúng ta nhìn kỹ những việc vừa quaNguồn lợi biển ta thì ta bảo quảnSinh nhiều hải sản khai thác làm ăn

Nguyễn Dư

Đời sống nhân dân ngày càng phát triểnMôi trường nước biển giữ gìn sạch trongNhà nước quan tâm lập Ban dự ánChúng ta tự quản hải sản là chungKhai thác bứt rong đúng theo kỳ hạnSan hô là rạn-một bức tường thànhGiờ trước mùa đông cản ngăn sóng gióTụ họp tôm cá chỗ ở sản sinhDân chúng làm ăn đạt nhiều kết quảCâu vè mới kể thực tế đến đâyThiếu sót điều gì bổ sung góp ýLời văn xan kỷ từ ngữ đúng saiChỉnh sủa câu rài không gì ái ngạiCâu vè đến đây tạm xin ngừng bútVài lời kính chúc tất cả bà conTừ xã đến thôn làm ăn phát đạt

Bài vè:

Ngư dân phản ánh

8 9

Trước xin gửi lời chào thân áiChào chuyên gia hướng dẫn chương trìnhChào ban dự án rất quan tâmChào tất cả học viên tập huấnTôi tự nghĩ viết bài thư ngắnMong bà con nhìn rộng thấy xaCô Hoàng An tài liệu phân raVề kiến thức mô hình hợp tácHợp tác xã trước đây là khácHợp tác bây giờ du lịch qui môNhơn Hải ta từ trước đến giờChưa từng hiểu gì về hợp tácThưa bà con chị anh cô bácSớm mau vào hợp tác làm ănNhơn Hải ta được thế vô cùngThiên nhiên tạo Hòn Khô rất đẹpHòn Khô thích lại hòn mến kháchCát trắng ngà nước biển trong xanhRạn san hô màu sắc đẹp tận cùngKhách tắm biển ngắm nhìn ưa thíchĐể thực hiện mô hình du lịchHợp tác thành phương án sau đâyMuốn vừa lòng khách đến khách đi

Khách lưu luyến ngày còn trở lạiNay tỉnh thành chiếu cố quan tâmXã Nhơn Hải hợp tác ngành du lịchBan dự án toàn cầu tích cực

Đến cộng đồng tập huấn nhân dânPhân giải thích làm ăn hợp tácBà còn đừng nghĩ chỉ làm tự phátKhông thử vào đạt chuẩn thời nayHợp tác vào góp sức chung tayXây dựng mới đạt ngành du lịchLập nhà hàng nhân viên tiêp kháchQuản bá mô hình phong phú xã taSắm bo bo đưa khách vào raMới đảm bảo an toàn cho kháchHợp tác xã công khai minh bạchĐóng cổ phần có trách nhiệm chungMong bà con thấu hiểu đục trongĐừng nên nghĩ làm ăn cá biệtMột cá thể làm đâu có đạtThiếu vốn mình tạo dựng được đâuBan dự án Hiệp hội toàn cầuHỗ trợ góp vốn vay ưu đãiKhông có gì bà con ái ngạiVốn vay rồi đề án thực thiCòn khó khăn vướng mắc điều gìNhờ dự án nâng tay giúp đỡBà con ta đừng nên lo sợQuyết chí bền lòng thì sẽ thành côngThơ đến nay tạm bút xin dừngLời mong muốn sớm nên thành hợp tácXin kính chúc bà con cô bác Sức khỏe dồi đào hạnh phúc an khang

Nguyễn Dư Nguyễn Dư

HôXuân nữ chúng tôi là thuyết truyền viênLồng ghép cuộc tuyên truyền gần xaBa ngày tập huấn vừa quaGiảng viên lên lớp chuyên gia Hải BìnhHọc viên theo dõi tập trungTiếp thu tài liệu về mình thực thiTuyên truyền giọng nói cho hayTrang nghiêm vui vẻ trước khi mở lờiMắt nhìn bốn hướng xem coiBà con cuộc họp trong ngoài ra saoBước lên sân khấu thế nàoTrước xin kính chúc lời chào bà conHôm nay cuộc họp toàn thônNói về những việc trong thôn của mìnhKhinh thưa cô bác chị anhCho tôi lồng ghép tình hình hiện nayThật lòng xin nói ra đây

Xàng xê Môi trường sinh thái bẩn dơ vô cùngBờ ni lông xả bẩn đủ thứNằm ngổn ngang rác biển dọc bờKhách quan nhìn thấy chán chêBà con chưa có nhất tề đồng tâmMôi trường mình bảo vệ chungBẩn dơ ô nhiễm nảy sinh bện tình

Xuân nữCòn về phần việc làm ănBiển ta ta giữ chẳng cần ai đâuMuốn cho biển vững dài lâuLàm ăn phát đạt cùng nhau đồng lòngSan hô tự quản giữ chungTài nguyên phong phú xã mình có đâyTại sao bỏ hẳn nó điBắn phá cạy bưng còn chi giống nòi

Cổ bảnMình nên nghĩ xét suy cho cùngRạn san hô quí hóa cực kìNhư bờ thành dưới biển dựng xây Cản ngăn sóng lớn trong khi bão bùngCòn việc nữa cũng cần nhắc nhởNói về rong mọc bám san hôSinh ra chết có ngày giờLên chưa khỏi nước đổ xô ra càoLàm như vậy mà thấy được saoRạn và rong dưới biển tài nguyênĐây là tài sản thiên nhiênChúng ta bảo quản tài nguyên môi trườngNhiều tôm cá thường xuyên tụ hộiNảy nở sinh hải sản càng đôngĐủ loài giống tộc nói chungCá tôm đầy nhẩy làm ăn đạt nhiềuNội dung truyền thuyết mấy điềuBà con hiểu được càng nhiều càng hayCộng đồng góp sức chung tayMôi trường gìn giữ sau này cháu conĐến đây kết thúc họp thônTôi xin kính chúc bà con tường cát tường

Bài chòi:

Xây dựng hợp tác xãBài chòi:

Thuyết truyền viên

10 11

LốiTừ Qui Nhơn qua cầu Thị NạiHướng biển đông eo vượt gập ghềnhPhương Mai xưa đã có tênMời người du khách một lần về thăm

Hô xuân nữTrời xanh gió lặng. Biển êmHồn Khô cảnh đẹp thiết tha đón chàoNgàn năm nắng gió chẳng naoHiên ngang sừng sững giữa vùng biển khơiPhương Mai cảnh đẹp nên thơ tuyệt vờiHòn Khô bừng sáng giấc mơ mong chờKhách xa lui tới bất ngờVề đây ngắm cảnh san hô tím vàngBiển xanh gió thoảng mát lànhThiên nhiên ban tặng quê tôi hữu tình

Điệu tất hồ lòng hánHòn Khô đó hân hoan đón bạnVề thăm quan du lịch một lầnQuan khách nhìn biển xanh trongNước xanh trong vắt - khắp len gành. Từng đây cá bơiSan hô nọ, vàng xanh tím đỏKìa Hòn Khô - một bãi tắm tuyệt vờiHân hoan mời bạn sang chơiSan hô cảnh đẹp, Hòn Khô xin đón mờiĐảo Phương Mai muôn đời vang mãiVượt đường xa du khách lại sangHòn Khô bạn đến không xaQuê tôi tình nghĩa đậm đà thủy chung

Xàng xêHòn Khô đá thẳng bóng câyChuyển mình bừng dậy bao năm tường ngư sayDu lịch phát triển từng ngàyKhách về với biển tăng lên rõ rangBiển xanh cát trắng mặn màngHòn Khô Nhơn hải nghĩa tình thân thươngChương trình bảo vệ môi trườngChính quyền các cấp tăng cường quan tâmTuyên truyền du khách tràn dânRong mơ rùa biển san hô bảo tồn

Hò quãngTài nguyên quí hiếm vô cùngThiên nhiên tạo hóa cho mình hôm nayMôi trường xanh sạch là đâyKhách về nghĩ dưỡng tâm hồn thảnh thơiMàu xanh nước biển tuyệt vờiHòn Khô du lịch rạng ngời tương lai

Trần Thái Thanh

Bài chòi:

Môi trường xanh Nhơn Hải

12 13

NóiNay cuộc họp do thôn tổ chứcNói vấn đề trật tự an ninhXin bà con cô bác chị anhCho tôi lồng ghép nội dung môi trường

Hô Tôi là trong một thành viênTổ đồng quản lý xin vô vấn đềBà con anh chị lắng ngheAi mà học được chữ dè xưa đâyThôn mình thực tế hiện nayMôi trường sinh thái ngày càng bẩn dơBịch ni lông xả bẩn rác thảiNằm ngổn ngang dọc bãi ven bờTại vì mang bện thờ ơChủ quan vô ý ngày giờ xảy raSao không nhìn rộng thấy xaMôi trường ô nhiễm sinh ra bện tìnhThôn của mình thì mình tự quảnRác thải xả bẩn qui định tập trungTa nên đổ rác vào thùngCó tổ thu dọn mình đường lo chiTa quán duyệt thực thi cho đúng

Giữ vệ sinh là trách nhiệm chungChúng ta nhất trí tề tâmMôi trường xanh sạch tháng năm hằng ngàyPhần vệ sinh tôi xin kết thúcMong bà con anh chị hiểu choViệc này năm tháng ngày loTài nguyên phongg phú trời cho dân mìnhTiền của đó mà không biết giữRạn san hô quí giá cực kỳTường thành dưới biển dựng xâyCản ngăn sóng lớn trong khi bão bùngLoài hải sản hằng năm về ởTám tiết bón mùa nảy nở sản sinhNhiều tôm cá mực làm ănMà sao bắn phá suốt năm tháng ngàyLàm như vậy còn gì đâu nữaChất độc thuốc mê tàn phá biển xanhBà con nhìn thấy hay khôngSan hô bể nát gò trong chí ngoàiCòn việc nữa dân ai cũng biết

Nói về rong mọc bám san hôSanh ra chết có ngày giờMọc lên vài nút đổ xô ra ngoàiKhông cho rong mọc được caoRong là bóng mát cá bào dựa nươngChúng ta không tiếc không thươngRong là biển nước thiên nhiên tạo thànhThật phong phú vô cùng quí giáLợi ích gì đâu rẽ đá bứt rongSan hô là rạn đá ngầmMối kết han hầm cá mực ở sanhChúng ta hiệp sức đồng tâmBảo tồn gìn giữ làm ăn đạt nhiềuRất mong cô bác hiểu nhiều càng hayHai ngàn mười bảy năm nayCộng đồng tất cả chung tay một lòngĐoàn kết là đại thành côngKhó khăn cho mấy toàn dân đồng tìnhHọp thôn kết thúc nội dungChúc mừng sức khỏe trong năm dồi dào

Nguyễn Dư

Bài họp:

Dân thôn lồng ghép

14 15

NóiTổ tình nguyện bảo tồn rùa biểnGiám sát viên ngày tháng tuần traNăm hai ngàn mười sáu vừa quaTổ cùng chi cục đưa ra hợp đồng

HôNội dung điều lệ nói chungChiếu theo cam kết hợp động qui raTổ thời trách nhiệm tuần traDân được rùa biển thông quan báo trìnhTuyên truyền vận động nhân dânChung tay cùng tổ góp phần tuần traNông dân nam nữ trẻ giàTừ thôn lên xã gần xa bảo tồnBao gồm rùa mẹ lẫn conTheo trong lịch sử lưu truyền xưa nayChúng ta nhìn kỹ lại điRùa là sứ giả được ghi sổ vàngVề tâm linh ta càng thấy rõChùa đinh lăng mão võ nói chungRùa nằm hạt đứng trên lưngChính là qui phụng long lân chầu thầnMong rằng nhận thức toàn dânNhìn xa thấy rộng hiểu rằng việc chungHai ngàn mười sáu trong nămTổ đã thực hiện đúng trong hợp đồng Hoàn thành kế hoạch năm năm

Nam nói Nhìn biển nước ruột dường dao cắtThấy môi trường độc hại nhiễm sâuĐã gây ra muôn thảm vạn sầuNgười dân làm biển đớn đau vô cùng

HôBốn mùa xuân hạ thu đôngCá tôm đầy nhẩy trong gành ngoài khơiLàm ăn thong thả vui chơi

Nhà nhà no ấm cuộc đời thảnh thơiNay thấy biển ngày càng cạn kiệtCá mực tôm hủy diệt hết còn đâuAi nào vạch lá tìm sâuLoại nghề tàn phá gây câu oán hờnHủy diệt vậy đâu còn gì nữaRạn san hô bể vỡ nát tanĐau lòng tím ruột bầm ganThan trời trách đát nỗi oan dân tìnhCác nghề độc hại nói chungChất độ kích điện lưới lồng thả đêmKhông cho biển ổn gành êmNgày thời bắn phá ban đêm giã càoDân làng chẳng biết nói saoMong nhờ các cấp cách nào cứu dânMôi trường đem lại sạch trongCá tôm về ở làm ăn đạt nhiềuĐau lòng dân cất tiếng kêuTrừ ngề độc hại là điều dân mong

Nhờ sự ủng hộ ban nghành quan tâmĐồng tình ý thức toàn dânĐược rùa thả lại biển đông rùa vêBảo tồn động vật đảo quêMôi trường trong sạch rùa về nở sanhLần rùa để thành công 7Lần hư hỏng nước dưng sóng lùa 2Mất đi 4 ổ trứng rùaBởi gì thời tiết nồm săn gió mùaLần sau rùa đẻ bãi dinhLần này tỏ quyết giũ canh tuần phòngKhông ngờ gặp trận mưa giôngDài ngày nên trứng dưới hầm úng hưThật đáng tiếc 4 lần thất bạiRùa đẻ ra không đem lại uổng côngHai ngàn mười sau ba nămBộ luật thủy sản ban hành đưa raNgày 26 tháng 11 năm 2013Căn cứ nghị định chúng ta chấp hànhLoại nghề đánh bắt nói chungLưới rê mành rút giã cào câu tayĐược rùa phải thả chúng điĐem về sẽ bán phạm vi sai lầmChúng ta cũng hiểu biết rằngRùa là nhà tứ hầu thần là quiKể từ ngày tháng năm nayChúng ta đoàn kết thực thi bảo tồn

Môi trường quyền lợi của chungXóa nghề tàn phá người dân vui mừng

Nữ nóiAnh nói ra tôi nghe qua rất phảiAnh nghe tôi phân giải đây này

HôMôi trường ô nhiễm trước đâyBây giờ khôi phục còn gì xấu đâuNay dân nhìn rộng thấy sâuMôi trường bảo quản về sau lâu dàiNhững việc khó không còn tồn tạiCác loại nghề độc hại gây raNgười dân phản ảnh kêu caChính quyền mời đến phân qua lý tìnhPhần bắn cá dân mình dứt bỏBảo vệ san hô có tổ cộng đồngGò trên gò giữa bãi dinhSan hô phát triển hồi sinh sắc màuVề kích điện gây mê hóa chấtTổ cộng đồng vây vừa quaMột thuyền dân ở vũng caTổ lập biên bản qui ra phạt tiềnBây giờ biển nước bình yênKhó khăn vướng mắc buồn phiền đã quaNiềm vui đem đến từng nhàMôi trường gìn giũ tham gia cộng đồng

Nguyễn Dư Nguyễn Dư

Bài họp:

Bảo tồn rùa biểnBài họp:

Buồn qua vui đến

CHƯƠNG TRÌNH TÀI TRỢ CÁC DỰ ÁN NHỎ CỦA QUỸ MÔI TRƯỜNG TOÀN CẦU

Địa chỉ: 304 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội, Việt NamĐt: (84) 24 385 00 150 I Email: [email protected]

Website: www.vn.undp.org I www.sgp.undp.org

Designed by vmcomms.net

HIỆP HỘI THỦY SẢN BÌNH ĐỊNHĐịa chỉ: 110 Trần Hưng Đạo, Quy Nhơn, Bình Định

Đt: 0563 683114