MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA SYSTEMÓW WIELOKRYTERIALNEGO WSPOMAGANIA DECYZJI W OCENACH ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Wiktor Treichel Zakład Informatyki i Badań Jakości Środowiska Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska I konferencja Naukowo-Techniczna „Technologie informatyczne w ochronie i kształtowaniu środowiska” Warszawa,17 stycznia 2017 r Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska
28
Embed
MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA SYSTEMÓW ... - psis.org.pl · MIEJSKIEJ WOW –METODA PROMETHEE 14/28 Ranking końcowy dla preferencji Transportowców Ranking końcowy dla preferencji
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA SYSTEMÓW
WIELOKRYTERIALNEGO WSPOMAGANIA
DECYZJI W OCENACH ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO
Wiktor Treichel
Zakład Informatyki i Badań Jakości
Środowiska
Wydział Instalacji Budowlanych,
Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska
Politechnika Warszawska
I konferencja Naukowo-Techniczna
„Technologie informatyczne w ochronie i kształtowaniu środowiska”
Warszawa,17 stycznia 2017 r
Wydział Instalacji Budowlanych,
Hydrotechniki i Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Warszawska
PLAN PREZENTACJI
Miejsce i rola systemów wspomagania decyzji w OOŚ
Metodyka i narzędzia wielokryterialnego wspomagania
decyzji
Warianty, kryteria, preferencje decydenta
Agregacja preferencji do Globalnego Modelu Preferencji
Decydenta
Przykłady zastosowania wielokryterialnych systemów
wspomagania decyzji w OOŚ
Wybór wariantu trasy inwestycji drogowej (np. obwodnicy
miejskiej)
Wybór scenariusza postępowania z odpadami komunalnymi
Wybór najlepszego wariantu lokalizacyjno – technologicznego
ZTPOK
Podsumowanie i wnioski
2/28
„Technologie informatyczne w ochronie i kształtowaniu środowiska”
MIEJSCE I ROLA SYSTEMÓW WSPOMAGANIA
DECYZJI W OOŚ
Przy opracowywaniu Ocen Oddziaływania na
Środowisko konieczne jest wszechstronne,
wielokryterialne ocenienie różnych oddziaływań
planowanego przedsięwzięcia.
W raporcie OOŚ wymagane jest rozważenie
alternatywnych wariantów realizacji
przedsięwzięcia (w tym tzw. wariantu zerowego) i
wskazanie wariantu najkorzystniejszego dla
środowiska
Zatem naturalnym narzędziem do wykorzystania w
procesie OOŚ stają się systemy wspomagania
decyzji i metody analizy wielokryterialnej.3/28
MIEJSCE I ROLA SYSTEMÓW WSPOMAGANIA
DECYZJI W OOŚ
4/28
• Ustrukturyzowanie informacji o problemie decyzyjnym poprzez
zdefiniowanie wariantów decyzyjnych oraz kryteriów oceny.
Dodatkowo w procesie budowany jest model preferencji decydenta,
uwzględniający hierarchię wartości decydenta np. administratora
publicznego czy przedsiębiorcy oraz innych istotnych uczestników
procesu decyzyjnego tzw. interesariuszy;
• Dostarczenie informacji o możliwym oddziaływaniu wariantów
decyzyjnych, poprzez określenie tzw. macierzy ocen dla wariantów
względem odpowiednich kryteriów. Macierz ocen pozwala
wyartykułować i przedstawić wszystkim uczestnikom procesu
decyzyjnego wady i zalety poszczególnych wariantów, przy czym
oceny te mogą mieć charakter ilościowy (obliczenia, prognozy itp.) lub
jakościowy (oceny eksperckie);
Najważniejsze zadania SWD:
MIEJSCE I ROLA SYSTEMÓW WSPOMAGANIA
DECYZJI W OOŚ
5/28
• Możliwość włączenia wszystkich istotnych uczestników
(interesariuszy) do procesu decyzyjnego, co ma decydujący wpływ na jego
transparentność. SWD pozwalają na uwzględnienie w rozwiązaniu
problemu decyzyjnego preferencji różnych grup społecznych
zainteresowanych decyzją;
• Ułatwienie procesu konsultacji i negocjacji między decydentem
a interesariuszami. Wybór najbardziej korzystnego wariantu,
uwzględniający konsultacje społeczne, zmniejsza ryzyko konfliktu
oraz zwiększa przekonanie wszystkich zainteresowanych stron do
słuszności podjętej decyzji;
• Umożliwienie systematycznego udokumentowania procesu
decyzyjnego. Poprzez szczegółowe udokumentowanie każdego etapu w
procesie decyzyjnym analityk (firma konsultingowa) może przedstawiać
decydentowi i interesariuszom przesłanki i argumenty do każdej
decyzji.
METODYKA I NARZĘDZIA
WIELOKRYTERIALNEGO WSPOMAGANIA DECYZJI
6/28
Metody analizy wielokryterialnej przeznaczone są do rozwiązywania zadań z
określoną skończoną liczbą wariantów aiA ocenianych za pomocą wielu kryteriów fj
. Matematycznie:
gdzie A jest skończonym zbiorem n wariantów, fj , j=1, 2,…k to kryteria oceny, a fj(a)
to wartość oceny wariantu a za pomocą kryterium fj
Oceny dla wszystkich wariantów można przedstawić w wielokryterialnej tablicy ocen
tzw. macierzy decyzyjnej:
Rozwiązaniem oczekiwanym przez decydenta jest znalezienie takiego wariantu, który
byłby najlepszy z punktu widzenia wszystkich kryteriów jednocześnie.
METODYKA I NARZĘDZIA
WIELOKRYTERIALNEGO WSPOMAGANIA DECYZJI
7/28
Jednakże, ze względu na konfliktowy charakter kryteriów w większości
problemów decyzyjnych, rozwiązanie najlepsze z punktu widzenia wszystkich
kryteriów jednocześnie nie istnieje (jest to tzw. rozwiązanie utopijne,
idealne).
Zatem celem wielokryterialnego wspomagania decyzji jest znalezienie
rozwiązania najlepszego kompromisu, które może być zaakceptowane przez
decydenta.
Ale do tego celu potrzebne są dodatkowe informacje o preferencjach i
priorytetach decydenta. Te informacje nie są zawarte w macierzy decyzyjnej i
muszą być pozyskane osobno.
Należy zauważyć, że jedynym obiektywnym (czyli bez uwzględniania preferencji
decydenta) rozwiązaniem wynikającym z macierzy decyzyjnej jest tzw. rozwiązanie