Module 5: การจัดการการเงินในธุรกิจ ...e... · Web viewModule 5: การจ ดการการเง นในธ รก จเกษตร

วชา 125 373 การจดการธรกจฟารมModule 5: การจดการการเงนในธรกจเกษตร

รศ.นงลกษณ สพรรณไชยมาตย *

อ.พชร สรยะ*

ปจจบนการผลตสนคาทางการเกษตรไดพฒนาจากการผลตเพอใชบรโภคในครวเรอนไปสการผลตเพอการคา สนคาและบรการดานการเกษตรของไทยมการผลตและจดจำาหนายกระจายไปสผบรโภค ทงในประเทศและนอกประเทศ โดยมงหวงกำาไร ซงเปนลกษณะสำาคญของการประกอบธรกจ ทงนเพราะธรกจ (Business) หมายถง กจกรรมทางเศรษฐกจทเกยวของกบการผลต การแลกเปลยนสนคาหรอบรการโดยมงหวงผลกำาไรอยางตอเนอง ธรกจการเกษตรเปนธรกจอกประเภทหนง เชนเดยวกบการดำาเนนธรกจดานอตสาหกรรม พาณชยกรรมและบรการอนๆ จำาพวก โรงงานอตสาหกรรม รานคา โรงแรม ภตตาคาร รานอาหาร ธรกจเกษตร หมายถงธรกจ การผลตและจ ำาหนายสนคาเกษตร ธรกจการคาปจจยการผลต ปย เคม เคร องจกร ธรกจการแปรรปสนคาเกษตรและบรรจภณฑ รวมทงธรกจสนเชอเกษตร ไมวาจะเปนธรกจประเภทใด การดำาเนนธรกจตองประกอบดวยผประกอบการ (entrepreneur) และองคประกอบของธรกจ ซงดำาเนนการใหเกดการผลตและการแลกเปลยนสนคาองคประกอบทสำาคญจงไดแกการผลต การตลาด รวมทงการจดการการเงน และบคลากรเพอใหธรกจดำาเนนไป

* ภาควชาเศรษฐศาสตรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน*

ไดอยางมเสถยรภาพ และยงยน ภายใตความเสยงทเกดขน ไดจากทกดานและทกเวลา

บทบาทของธรกจเกษตรอาจพฒนาจากระบบเกษตรดงเด ม ตวอยางงาย ๆ เชน สมมตใหมหมบาน 2 หมบานทแยกกนอยางสมบรณ หมบาน ก. ผลตขาวไดมาก แตผลผลตปลามจำากด ขณะทหมบาน ข. ม ผลผลตปลามาก แตขาดขาว ผประกอบการจะเปนผทเหนชองทางทจะทำากำาไรจากการซอขาวในราคาถกจากหมบาน ก. ไปขายทำากำาไรแกหมบาน ข. และในทางตรงกนขาม ซ อปลาราคาถกจากหมบาน ข. มาขายให หมบาน ก. ผนำาธรกจเชนนจงทำาหนาทการตลาด ในขณะทผผลตขาวในหมบาน ก. และผลตปลาในหมบาน ข. เปนผประกอบการดานการผลตทตองการขายผลผลตสวนเกนของตนเองเพอใหเกดประโยชนสงสด และสรางกำาไร การซอขายสนคาระหวางสองหมบานกอเกดประโยชนทงแกผประกอบการ และประชาชนในสองพนท ททำาใหมอาหารบรโภคเพยงพอทงขาวและปลา อยางไรกตาม ทงผคาและผผลตตางตองยอมรบความเสยงจากการผลต เกดโรคระบาดในขาวหรอนำาทวม ฝนแลง และความเสยงดานการตลาด เชน ซอขาวแลวขายไมหมด หรอขายแลวไมไดรบเงน

ลกษณะในการประกอบธรกจ จงหมายถง การทำากจกรรมทเกยวของหรอกจการทตอเนอง กบการผลตหรอแลกเปลยนสนคาและบรการ มงหวงกำาไร ซงตองพงผบรโภค ทงนการดำาเนนงานเชงธรกจผประกอบการตองยอมรบความเสยงในระดบหนง5.1 ปจจยพนฐานในการประกอบธรกจ

ในการประกอบธรกจทกประเภท ปจจยพนฐานทผประกอบการจะตองมไดแก (1) ทดน (Land) ซงเปนปจจยการผลตทมจำากด (2) แรงงาน (Labor) (3) ปจจยทน (Capital) ซงไดแก เงนทน เครองมอ เครองจกร และปจจยการผลต และ (4) การจดการของผประกอบการ (Entreprenuership) ทงสปจจยทกลาวมานจะถกนำามาใชอยาง

2

มประสทธภาพ เพอใหไดผลผลตทมตนทนตำา ขณะทผประกอบการกตองการใหสนคาเหลานจำาหนายไดในราคาทสงเพอใหเกดผลกำาไร อนเปนผลตอบแทนแกผประกอบการอยางตอเนองมนคง การสรางกำาไรจากธรกจทกป จะหมายถงการสรางความมงคงใหกจการ ซงจะชวยใหการลงทนของผประกอบการในอนาคตไปไดงาย อยางไรกตามการทำาธรกจในบางครงกจการอาจประสบปญหาขาดทนจากการประกอบการไดเชนกน ดงนนสงทผประกอบการตองคำานงถงตลอดคอความเสยงซงผประกอบการตองเรยนรวธทจะจดการหรอปองกนความเสยง5.2 หนาททางธรกจ

องคประกอบสำาคญของการดำาเนนธรกจไดแก การจดสรรปจจยพนฐานในการประกอบกจการไปสหนาทตาง ๆ ของธรกจ ซงไดแก การผลต (Production) การตลาด (Marketing) การบรหา1รคนหรอแรงงาน (Personel) และการจดการการเงน (Finance) การดำาเนนงานจำาเปนตองมการประเมนผลอยางตอเนองทกรอบระยะเวลาดำาเนนการ เชน ทก 6 เดอน หรอประจำาป ซงโดยทวไปการประเมนผลการดำาเนนงานอาจประเมนจากรายงานการเงน ดงนนธรกจจำาเปนตองมระบบบญชเพอใหไดขอมลสำาหรบวเคราะหการดำาเนนงาน ดงนนขอมลทางการเงน (Financial Accounting) จงเปนเครองมอสำาคญสำาหรบผบรหาร ความซบซอนของระบบ บางกจการมกจกรรมไมซบซอน เชน ธรกจทเกยวกบการซอมาขายไป อาจจะตดขนตอนดานการผลตออก ทำาหนาทหลกดานการตลาดแทน ขณะทผประกอบการบางกลมจะทำาทงการผลต แปรรป และการตลาด สำาหรบเกษตรกรสวนใหญในประเทศไทยยงเปนผประกอบการททงทำาการผลตสนคาขนพนฐานและขายสนคาในระดบฟารม หนาทการตลาดในขนตอไป มกดำาเนนการโดยพอคาคนกลาง อยางไร

1คำาสำาคญ - สนคาปฐมภม - ธรกจเกษตรขนทตยภม

3

กตามเกษตรกรบางรายหรอบางกลมอาจทำาทงการผลตและการตลาดไปพรอมกน เชน ชาวสวนทเรยนบางรายอาจดำาเนนงานครบทกหนาทตงแตผลตทเรยน ขายทสวน และวางขายในตลาด จดการแรงงาน ทงแรงงานครอบครว แรงงานจาง จดหาเงนทนเพอนำามาซอวสด จดเกบเงนทไดจากการขายทเรยน ตลอดจนคำานวณกำาไรขาดทนจากการผลต การขายทเรยน ตดสนใจเกยวกบการดำาเนนธรกจทกขนตอน

ผประกอบการบางคนอาจจะดำาเนนงานทตอเนองจากการขายทเรยนสดซงถอเปนสนคาปฐมภมไปอก เชน มการแปรรปทเรยนเปนทเรยนกวน ทเรยนทอด ซงถอเปนธรกจเกษตรขนทตยภมตอไป ขณะทบางรายอาจผลตและขายเหมาสวน ใหพอคาคนกลางดำาเนนการเกบเกยวและขายตอไป ธรกจแตละแบบจงมขนาดการดำาเนนการและความตองการในระดบทแตกตางกน

5.3 องคประกอบสำาคญในการดำาเนนธรกจดงทกลาวมาแลววา การประกอบธรกจจะประกอบดวยกจกรรม

สำาคญทตองดำาเนนไปพรอม ๆ กน อนไดแก5.3.1 การผลต (Production) ขบวนการทผประกอบการใช

ทรพยากร ทดน แรงงาน และทนหรอผลตสนคาและบรการตามความตองการของตลาด ผประกอบการจงตองมความรเกยวกบขนตอนการผลต กำาลงการผลต อปกรณเครองมอทจำาเปน วสดทตองใช แรงงาน คาใชจาย ชวงเวลาการผลตเพอดำาเนนการใหทนกบความตองการของตลาด

5.3.2 การตลาด (Marketing) หมายถง กจกรรมทเกดขนระหวางการเคลอนยายสนคาจากผผลตคนกลางไปยงผบรโภคคนสดทาย กจกรรมเกยวของไดแก การซอขาย การขนสง การแปรรป บรรจหบหอ การโฆษณา การสงเสรมการขาย ผประกอบการจงตองศกษาหาความตองการของผบรโภคทมตอสนคาและบรการ ในปจจบนและอนาคต

4

เพอใหเกดการวางแผนวาสนคาชนดใดเปนทตองการ ควรไปจดจำาหนายทไหน ราคาเทาไร และความสามารถในการแขงขนของสนคาในตลาดเปนอยางไร

5.3.3 การจดองคกรและการจดการ (Organization & management) หมายถงการจดเตรยมรปแบบและขนาดของธรกจใหเหมาะสมกบประเภทและขนาดของธรกจ ปจจบนเกษตรกรสวนใหญยงดำาเนนงานในรปแบบของธรกจครอบครว คอ การจดการฟารมไมไดแยกออกจากการจดการครวเรอนอยางชดเจน ทำาใหรปแบบการทำาธรกจเกษตรในประเทศไทยมความสมพนธโดยตรงกบวถชวตของผประกอบการ เชนเกษตรกรตองการผลตขาวเหนยวไวเพอบรโภคในครวเรอน อาจปลกขาวเจาเพอขายไดไมเตมทเพราะพนทมจำากด แมวาขาวเจาจะมราคาตลาดสงกวาขาวเหนยว ดงนนเปาหมายของธรกจครวเรอนอาจไมไดหมายถงกำาไรสงสด แตเพอใหเกดความมนคงดานอาหาร ในกรณทตองการรายไดเงนสดจากการเกษตร เกษตรกรตองหาแนวทางผลตสนคาชนดอนเพมตามศกยภาพของทรพยากรทธรกจม ในกรณทสนคาเพมมากขน ผประกอบการบางรายอาจพจารณาขยายการผลต โดยอาจจะมการเชาทดนเพอจางแรงงานเพม เพอเพมกำาลงการผลต ในบางกรณผประกอบการจะตองเรมมการจดองคกรใหม โดยมระบบไรนาทผลตเพอการคาโดยเฉพาะ เกดการแบงหนาทการดแลแตละกจกรรมชดเจนยงขน มการวางแผนการใชแรงงานและเครองจกร มคาใชจายในการบรหาร วางแผนการตลาด และการจดการการเงน เมอผประกอบการใหความสำาคญกบตลาดอยางเตมทรปแบบการบรหารจดการเชงธรกจจะมความสำาคญยงขน โดยเฉพาะเมอตองการเงนลงทนทสงขน มการบรหารงานทตอเนอง องคกรจะมพฒนาการเปนธรกจเตมท ซงแบงไดเปน 3 ประเภท ดงน

5

ก. ธรกจเจาของคนเดยว (Sole entrepreneurialship) หมายถง ธรกจทมเจาของหรอผประกอบการคนเดยว ในทนไมไดหมายความวาทำางานคนเดยว แตหมายถงอำานาจในการตดสนใจ การบรหาร อยทบคคลหรอกลมคนกลมเดยว เชน เกษตรกรคนเดยว หรอเกษตรกรครอบครวเดยว สามารถตดสนใจจดการทรพยากรไดโดยไมตองปรกษาคณะกรรมการ การจดการจงไมซบซอนมาก แมจะมการแบงงานกนทำาภายในองคกร แตกถอเปนหนวยการทำางานหนวยเดยว

ข. ธรกจในรปแบบของหนสวน (Partnership) ธรกจประเภทนจะเรมมความซบซอนในการดำาเนนงานและการตดสนใจ เนองจากตองมขอตกลงระหวางหนสวน มการรายงานผลประกอบการ แบงผลกำาไรระหวางหนสวน ผลดของธรกจประเภทนคอ ความสามารถในการระดมทนทมากขนกวาเจาของคนเดยว มการแบงงานกนทำา เรมจดระบบงาน แยกธรกจออกจากกจกรรมสวนตว การดำาเนนธรกจ อาจจะเปนแบบเฉพาะกจ หรอดำาเนนตอไปอยางตอเนองตามขอตกลงของหนสวน ในบางครงธรกจครอบครวอาจจะจดรปแบบการดำาเนนงานใหเปนเชนธรกจหนสวนได ถามการกำาหนดหนาท อำานาจในการตดสนใจระหวางคนทำางานชดเจน เชน พนองเขาหนกนเชาทดนปลกออย คนหนงลงทนเปนเงนสด เพอเปนคาเชาท คาพนธ คาปย คาแรง คาขนสง สวนอกคนลงทนแรงงานทงของตนเองและครอบครว และเปนผดแล จดการ จนขายได เมอเกดรายไดกจะตองมการจดทำาสรปคาใชจาย รายได หากเหลอกำาไรกจะแบงกนระหวางพนอง ลกษณะการดำาเนนงานจงเปนแบบหนสวน แมจะเปนรปแบบทไมเปนทางการ ไมไดมหลกฐาน การจดทะเบยนธรกจอยางเปนทางการ

ธรกจหนสวนอาจมการจดทะเบยนเพอจดตงองคกรอยางเปนทางการ ซงธรกจหนสวนจะมสถานะเปนนตบคคล เรยกวา หางหนสวนจำากดสามญนตบคคล หรอ หจก. ลกษณะหนสวนจะเปนนตบคคล หจก.

6

สามารถทำานตกรรมกบบคคลอนได ผทเปนหนสวนมกจะจำากดวงเงนรบผดชอบภาระหนสนทจะเกดขนจากการดำาเนนธรกจ ขณะทหนสวนทำาหนาทผจดการหรอเรยกวาหนสวนผจดการจะเปนผรบผดชอบภาระหนสนของหางหนสวนแบบไมจำากดจำานวน ธรกจประเภทนจะตองจดทำารายงานการเงนเสนอแกนายทะเบยนเพอเสยภาษนตบคคลจากกำาไรสทธซงปจจบนกำาหนดไวท 30% ของรายไดสทธประจำาป

ค. ธรกจแบบบรษทจำากด (Company Limited) ธรกจประเภทนจะเรมจากมผกอตงอยางนอย 7 คน ตองการเรมประกอบธรกจอยางใดอยางหนง ผกอตงจะจดทำาหนงสอบรคนธสนธ หรอหนงสอเชญชวนแจงวตถประสงคของบรษท เชญชวนผสนใจใหนำาเงนมาลงทน ผลงทนทกคนจะรบผดชอบชดใชภาระหนสนของธรกจตามจำานวนทนเรอนหนทผลงทนไดลงทนไป ในทนผลงทนเรยกวาผถอหน ผลดของบรษทจำากดคอ การแยกกจการจากตวบคคล ธรกจเปนนตบคคลดำาเนนงานในรปของคณะกรรมการ โดยจะมกรรมการผจดการ เปนผบรหารงาน มการรายงานผลการดำาเนนงานตอผถอหนประจำาป กรรมการผจดการสามารถเปลยนแปลงได รายงานการเงนจะตองไดรบการตรวจสอบจากผสอบบญชอนญาต ปจจบนกำาหนดภาษนตบคคลไวท 30% ของกำาไรสทธ5.4 การจดการการเงน (Financial management)

ธรกจแมจะแบงกจกรรมหลกเปนเรอง การตลาด การผลต การจดองคกร และการเงน กจกรรมเหลานไมไดแยกดำาเนนงานกนโดยสนเชง หากแตสมพนธกนตลอดเวลา เพอใหธรกจดำาเนนไปอยางราบรน เปรยบเหมอนชนสวนของนาฬกา ซงหากปราศจากสวนใดสวนหนงแลว ระบบการทำางานของนาฬกากจะเสยไป อยางไรกตามการดำาเนนธรกจในแตละชวงเวลา เปาหมายทางการคาอาจใหความสำาคญกบกจกรรมตาง ๆ ไมเทากน เชน ในภาวะทธรกจตองการมสวนแบงทางการตลาด ใหผบรโภค

7

สนใจสนคาของกจการ กจการควรใหความสำาคญกบการดำาเนนงานดานการตลาดเปนอนดบแรก

ในขณะเดยวกนเมอผประกอบการมลทางทางการตลาดแลว ผประกอบการจะตองคำานงถงการลงทน ซงตองการองคความรดานการผลต การจดการ และหาเงนทนเพอการลงทน โดยผประกอบการตองทราบถงจำานวนเงนลงทน ระยะเวลาของการลงทน และผลตอบแทนจากการลงทน และพจารณาหาแหลงทน การวเคราะหการเงนเหลานเปนเรองสำาคญเรองหนงในการบรหารการเงนในธรกจ ดงนน การจดการการเงนจงหมายถง การบรหารการเงนของธรกจใหธรกจสามารถมเงนทนเพอการดำาเนนงานในปรมาณทเหมาะสม ทนเวลาตามความตองการ มการรายงานผลกำาไร/ขาดทนจากการดำาเนนงาน มการศกษาดานการเงนเพอทราบถงความคมคาของเงนลงทน สามารถกำาหนดสดสวนของการกยมเงน และการใชเงนทนภายในกจการ มรายงานภาวะการเงนในการดำาเนนธรกจเพอปรบปรงการดำาเนนงานเปนประจำา

5.5 การบรหารการเงนในอดตการผลตสนคาทางการเกษตรมวตถประสงคเพอบรโภค

ภายในครวเรอน เกษตรกรสวนใหญดำาเนนธรกจขนาดเลก อาศยเงนลงทนนอย จงอาจไมตองมการวางแผนการผลต การเงนทซบซอน แตปจจบนรปแบบการผลตสนคาทางการเกษตรไดเปลยนแปลงไป เปนการผลตเพอการคา มงหวงผลกำาไรเปนสำาคญ มการนำาเทคโนโลยการผลตใหมๆ มาใช ซงตองอาศยเงนลงทนสง ธรกจสวนใหญจงตองมการกยมเงนทนจากแหลงเงนทนตางๆ ดงนนผประกอบการจงตองมการวางแผนการผลต การตลาด การจดองคกร และการจดการการเงนอยางเปนระบบ และสอดคลองกน โดยเฉพาะการจดการการเงนนนจำาเปนตองอาศยขอมลทางการเงนทถกตอง มระบบการทำาบญชทมประสทธภาพ และเปนรปแบบสากล ไดแก การจดทำางบดล งบกำาไร

8

ขาดทน และงบกระแสเงนสดของกจการอยางตอเนองอยางนอยปละครง ขอมลการเงนเหลานจะใชเปนฐานในการควบคมการบรหารงานของธรกจทงองคกร รวมทงใชในการวางแผนลงทนตอไป ในการพจารณาการบรหารการเงนในทน เปนการพจารณาเฉพาะการจดการทางการเงน ตนทน กำาไรทางบญช ดงน

(1) การพจารณาเงนทนทตองการ(2) การไดมาซงเงนทน(3) การพจารณาดอกเบย และการชำาระคนเงนทน(4) การจดทำารายงานการเงน งบดล งบกำาไรขาดทน งบกระแส

เงนสด(5) การวเคราะหรายงานการเงน อตราสวนทางการเงน(6) การหาจดคมทน

5.5.1 การพจารณาเงนทนทตองการเงนทนทตองการในการดำาเนนธรกจอาจจำาแนกเปน 2 สวนท

สำาคญ คอ สวนของการลงทน และสวนของการดำาเนนงาน สวนการลงทน (Investing Capital) หมายถง คาใชจายท

จำาเปนในการพฒนาระบบธรกจ สวนมากจะเกดกอนการดำาเนนงาน มกเปนการลงทนในอสงหารมทรพย เชนการซอหรอเชาทดนซอเครองจกรอปกรณ ตวอยางการพฒนาสวนผลไม งบลงทนไดแก คาทดน คาใชจายในการพฒนาทดน ขดคคลอง ซอพนธไม คาใชจายเหลานจงเปนงบลงทนทผประกอบการจายไปครงเดยว เพอใชประโยชนตอไป ชวงเวลาหนงในภายหนา คาใชจายในการลงทนนจะนำามาพจารณาในงบกำาไรขาดทนประจำาป แตจะทะยอยคดคาใชจายประจำาปในรปแบบของคาเสอมราคา

สวนเงนทนเพอการดำาเนนงาน (Working capital) ไดแก เงนทนทธรกจจำาเปนตองมไวเพอใชในการดำาเนนธรกรรมประจำา โดยทวไปจะ

9

พจารณาเปนรายป แตบางกรณอาจพจารณาเปนรายเดอน หรอทก 15 วนได คาใชจายเพอการดำาเนนงาน เปนไดทงคาใชจายผนแปรและคาใชจายคงท เชน เงนเดอนแรงงานประจำาจะถอเปนคาใชจายคงท เพราะเปนคาใชจายทไมเปลยนแปลงไปตามปรมาณผลผลต สวนคาวสด คาแรงงานชวคราว คาสาธารณปโภค ถอเปนคาใชจายผนแปร เกดมากนอยขนกบปรมาณผลผลต คาใชจายเหลานมกจะจะจายจากงบดำาเนนการ (Working Capital)

ความแตกตางระหวางงบลงทน และงบดำาเนนการ ทสำาคญคอระยะเวลาในการจายคาใชจายเหลาน ในขณะทงบลงทนมกจะไดแกรายการคาใชจายทตองจายครงเดยว เชน คาปรบพนทมกจะจายไปครงเดยวกอนการเพาะปลก สวนงบดำาเนนการจะมลกษณะหมนเวยนจายระหวางป เชน ผประกอบการตองเตรยมเงนทนไวเพอซอปยเคมมาบำารงพชถง 3 ครงในระหวางป

เพองายแกการทำาความเขาใจ ขอยกตวอยางธรกจ การทำากลวยฉาบ โดยกลมเกษตรกรบานดง ซงผลตจากกลวยนำาวาดบทปลกแพรหลายในทองถน กลมเกษตรกรเดมนำากลวยดบทอดและฉาบนำาตาลขายโดยใชเครองมออยางงายในทองถน ไดรบการตดตอใหผลตสงโรงงานผลตอาหารในกรงเทพฯ ซงไดกำาหนดเทคโนโลยการแปรรปโดยใชตอบไฟฟา และเครองผสมนำาตาลชนดพเศษ กลมเกษตรกรพจารณาแลวมนใจวาจะสามารถผลต สงใหโรงงานไดในปรมาณ 40,000 กโลกรมตอป ทงนคดเปนรอยละ 80 ของกำาลงการผลตรวมตลอดป โดยผลตตามคำาแนะนำาของโรงงาน ซงทำาสญญาซอขายตลอดระยะเวลา 5 ป ในราคาประกนขนตำา กโลกรมละ 10 บาท ทเหลอกลมสามารถขายปลก ในราคากโลกรมละ 15 บาท แตกลมเกษตรกรตองลงทนสรางโรงเรอน และซอเตาอบ อปกรณในราคา 200,000 บาท อายการใชงาน 5 ป ไมมราคาซาก คดคาเสอมราคาปละ 40,000 บาท ในขณะเดยวกนกลมตองการเงนหมนเวยนเพอ

10

ซอกลวยนำาวาและวตถดบอน เปนเงน 40,000 บาทตอเดอน กลมเกษตรกรจะไดรบเงนคากลวยฉาบจากโรงงาน หลงจากสนคาผานการตรวจสอบคณภาพแลว ซงจะใชเวลารวม 30 วน จากขอมลขางตน สรปเงนทนทตองการไดดงน

(1) งบลงทนจากครงเดยว 200,000 บาท(2) งบดำาเนนการเพอการผลตและการตลาด เดอนละ 40,000

บาทงบลงทน 200,000 บาท จะถกคำานวณเปนคาใชจายลงทน

ประจำาป ๆ ละ 40,000 บาท1/

การตลาดของกลวยฉาบ ซงชวยใหกลมมรายได ดงนกำาลงการผลตปละ 50,000 กโลกรมตอป จำาหนวย 2

แหลง ดงน(1) ขายสงใหโรงงาน 40,000 กโลกรม ราคา กก.ละ 10

บาท รวม 400,000 บาทตอป(2) ขายปลกในพนท 10,000 กก. ราคา กก.ละ 15 บาท

รวม 150,000 บาทตอปกลมคาดวายอดขายทงหมดเพมขนปละ 10%

จากตวอยางกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบ จะเหนวา กลมตองการเงนทนเรมดำาเนนงานประมาณ 250,000 บาท โดยแบงเปนงบลงทน 200,000 บาท และทนดำาเนนการเดอนแรก 40,000 บาท และสมมตวากลมตองมเงนทนสำารองอกเดอนละ 10,000 บาท

5.5.2 การไดมาซงเงนทนหลงจากทกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบขายใหโรงงานแลวคาด

วาภายใน 1 เดอน กลมจะมรายได จากคาขายกลวยฉาบใหโรงงานมาชวย

1/ งบลงทน 200,000 บาท อายการใชงาน 5 ป ไมมราคาซาก คาเสอมราคา

ประจำาป เทากบ = 40,000 บาทตอป

11

หมนเวยนในเดอนถด ๆ ไป โดยเงนทนสำารองเพอการดำาเนนงานอกประมาณ 10,000 บาท

จากการลงทน 250,000 บาทน กลมสามารถระดมทนจากสมาชกไดประมาณ 40,000 บาท โดยการขายหนใหสมาชก 400 หน ๆ ละ 100 บาท ทเหลอ ทางกลมตองกเงนจากธนาคาร จำานวน 200,000 บาท ซงคดอตราดอกเบยรอยละ 10 ตอป เปนเวลา 5 ป และกเงนจากกองทนหมบาน เปนจำานวนเงน 10,000 บาท ในอตราดอกเบยรอยละ 6 ตอป ชำาระคนภายใน 1 ป สรปการไดมาและใชไปของเงนทนเมอเรมดำาเนนการ ดงนตารางท 1 งบดลของกลมกลวยฉาบบานดง ปท 1

ใชไป (ทรพยสน) ทมา (หนสน & ทน)หนสน

เงนทนคาดำาเนนการ 50,000 หนสนระยะสน (กองทนหมบาน)10,000โรงเรอน อปกรณ เครองมอ 200,000หนสนระยะปานกลาง

(ธนาคาร) 200,000ทนทน (400 หน ๆ ละ 100)40,000

รวม 250,000 รวม 250,000

จากตารางท 1 แหลงทมาของทรพยสนประกอบดวย 2 สวน คอ(1) สวนทเปนหนสน (Debt capital] 210,000 บาท(2) สวนทเปนทน (equity capital) 40,000 บาทสวนทรพยสนทไดจากทนหมายถงสมาชกทยอมเสยงนำาเงนให

กลมลงทนหนละ 100 บาท โดยสมาชกหวงผลตอบแทนในรปของเงนปนผล

12

สวนทรพยสนทมาจากหนสน เปนสวนทผใหกหรอเจาของเงนทนยนดเสยงกบกลม ทงนผใหกในทนคอธนาคารตองพจารณาเงอนไขหลก ๆ ดงน

(ก) อตราดอกเบยเทาไร(ข) ระยะเวลาการผอนชำาระคน(ค) ใชอะไรเปนหลกประกน(ง) กลมมศกยภาพทจะชำาระคนเงนตนหรอไม(ก) อตราดอกเบย ในการกยมเงนเพอการลงทน ธรกจตอง

คำานงถงดอกเบยเปนกรณพเศษ ทงนเพราะดอกเบยเปนคาใชจาย เปนตนทนสนคา ดอกเบยจงเปนตนทนเงน นยมคดเปนสดสวนตอเงนก แลวเทยบเปนรอยละตอป เชน ดอกเบย 10,000 บาท สำาหรบเงนก 150,000 บาท เปนระยะเวลา 1 ป คดเปนอตราดอกเบยดงน

อตราดอกเบย = = 6.67 ตอป (ข) ระยะเวลาการกยม ผกตองคำานงถงระยะเวลาการกยมซงจะ

เกยวของกบภาระผกพนของผกเงนตอการชำาระเงนตน ซงนยมกำาหนดเปนรายเดอนหรอรายป โดยทวไปถาระยะเวลาการกภายใน 1 ป ถอเปนการกยมระยะสน ไมเกน 5 ปถอเปนระยะปานกลาง และเกน 5 ป ถอเปนการกยมระยะยาว

(ค) หลกประกน ผใหกหรอสถาบนการเงนตองการใหผกใชหลกทรพยคำาประกน หนสน เชน ธนาคารใหกลมเกษตรกรกไดเตมจำานวน 200,000 บาท โดยอตราดอกเบยรอยละ 10 ตอป เปนเวลา 5 ป แตกำาหนดใหกลมตองชำาระคนเงนตนและดอกเบยกอนเดอนเมษายนทกป โดยใหกลมนำาหลกทรพยคำาประกนเงนสดได ในทนทดนดงกลาวจะตองมมลคามากกวา 200,000 บาท เชน ถาธนาคารกำาหนดราคาหลกประกนประมาณ 60% ของมลคาทรพย กลมตองมหลกทรพยทมมลคากวา 333,333 บาท (200,000/(60/100)) และจะตองมการจดทะเบยน

13

จำานองกบสำานกงานทดนเพอเปนหลกฐาน ในกรณทกลมไมสามารถชำาระคนหนได ธนาคารจะสามารถฟองรองบงคบชำาระหนโดยอาจนำาทดนจำานองออกขายทอดตลาดเพอชำาระหนได การใชทดนเปนหลกทรพยคำาประกนน เรยกวา Land Collateral แตหากธนาคารอนโลมให กลมกยมโดยใหคณะกรรมการกลมคำาประกนได (Group collateral) หากกลมไมสามารถชำาระเงนตนและดอกเบยแกธนาคาร คณะกรรมการกลมจะเปนผรบผดชอบแทน

(ง) ศกยภาพในการชำาระคนเงนตนและดอกเบย กอนทเจาหนาทจะพจารณาใหลกหนกเงน เขาจำาเปนตองรบทราบขอมลของลกหน เชน รายไดคาใชจายประจำา หนทลกหนมอยแลว เงนคงเหลอจะนำามาชำาระดอกเบยและเงนตนได เชน กรณของกลมกลวยฉาบ ธนาคารจะรบทราบประวตการประกอบธรกจ และสญญาการซอขายกลวยฉาบใหโรงงาน ซงเปนหลกประกนวากลมจะมรายไดประจำาทกปและเพยงพอทจะใชชำาระคน เงนตนและดอกเบยได

14

5.5.3 การพจารณาดอกเบยและการชำาระคนเงนกการไดทนมาโดยการเปนหน สงทจะเกดขนแกธรกจคอ ภาระใน

การจดสรรเงนรายไดเพอชำาระดอกเบย และชำาระเงนตนตามสญญา เงนคาดอกเบยในทนจงหมายถง ผลตอบแทนแกเจาของเงนทยอมใหลกหนใชเงนแทน ดอกเบยจงถอปนตนทนเงนและเปนของกจการ ตามเงอนไขการชำาระเงนทกลาวขางตน กลมตองวางแผนการชำาระคนเงนกและดอกเบย ได 2 วธ คอ

(1) การชำาระคนเงนตนเทากนทกงวด (2) การชำาระคนเงนตนและดอกเบย แบบเงนรวมเทากนทกงวด

โดยมรายละเอยดแตละวธ ดงน1) การชำาระคนเงนตนเทากนทกงวด เชน เงนก 200,000

บาท กำาหนดชำาระคน 5 ป จะสามารถทำาสรปแผนการใชเงนเพอชำาระเงนตนและดอกเบย ดงน

ตารางท 2 แผนการชำาระคนเงนตนและดอกเบย โดยชำาระคนเงนตนเทากนทกงวด

ปท เงนตน ดอกเบย (%) รวมเงนสดจาย

เงนตนคงเหลอ

1 40,000200,000

60,000200,000 – 40,000 = 160,000

2 40,000160,000

56,000200,000 – 80,000 = 120,000

3 40,000120,000

52,000200,000 –

120,000 = 80,000

4 40,000 80,000 48,000 200,000 –

15

160,000 = 40,000

5 40,00040,000

44,000 -

รวม 200,000

= 60,000

260,000

จากตารางท 2 จะเหนวาการทกลมได เงนทน 200,000 บาท โดยการกยม 5 ป อตราดอกเบย 10%ตอป เปนเวลา 5 ป กลมเกษตรกรตองจายดอกเบยรวม 60,000 บาท และมภาระทตองจายคาดอกเบย รวมเงนตนทไมเทากนทกป ในแตละปกจการจะตองเสยดอกเบยและเงนตนบางสวน ดอกเบยถอเปนคาใชจายทกจการสามารถรายงานในงบกำาไรขาดทน และเปนคาใชจายทหกภาษได สวนการชำาระคนเงนตน จะไมถอเปนคาใชจาย แตเปนรายการใชไปของเงน

2) การชำาระคนเงนตนและดอกเบย แบบเงนรวมเทากนทกงวด

การชำาระคนเงนตนและดอกเบยของสถาบนการเงนโดยทวไปตองการใหผกชำาระคนเงนรวมในจำานวนเทากน เพอสะดวกแกการวางแผนการใชเงน โดยเงนจำานวนเทากนนนสามารถจำาแนกเปนเงนตนและดอกเบยได เชนกรณของกลมผลตกลวยฉาบ ถาตองการชำาระคนเงนตนและดอกเบยเทากนทกงวด ธนาคารอาจพจารณาจำานวนเงนทตองจายในแตละป โดยใชสตรการหามลคาปจจบนของกระแสเงน ซงพฒนาจากหลกการคดดอกเบยทบตนใหแกคาของเงนในอนาคต

เงนจำานวนเดยวกนจะมมลคาทไมแตกตางกนระหวาง 2 งวดเวลา เชน เงน 100 บาท ควรจะมคาเพมขน หากเกบออมเปนเวลา

1 ป เนองจากผลตอบแทนจากการออมหรออตราดอกเบย เชน อตรา

16

ดอกเบย 10% เงนออมปลายปท 1 จะมคาเทากบ 100(1+ ) หรอเทากบ 110 บาท ดงน

Pn = P0 (1 + r)n Po = มลคาปจจบนของเงนPn = มลคาอนาคตของเงน ณ งวดท nr = อตราผลตอบแทนจากการลงทน หรอ อตรา

ดอกเบยตองวด

ในทางตรงขาม หาก ผลงทน ทราบจำานวนเงนหนงทจะไดรบในอนาคต จะหามลคาปจจบนของเงนไดดงน

P0 = Pn (1 + r)n

ในกรณท เงนรบในอนาคตแตละงวดเทากน อาจแทนคาดวย Pe สวนมลคาปจจบน ไดแก P0

P0 = Pe + Pe + Ye + Pe

(1 + r)1 (1 + r)2 (1 + r)3 (1 + r)n

P0 = Pe

P0 = จำานวนเงนกยม Pe = จำานวนเงนรวมทชำาระคนในแตละงวด ซงมจำานวนเทากน

= ผลรวมตวคณลดคาเงนในอนาคต โดยกำาหนดอตราลดคาท r % ตองวด และ t เปนจำานวนงวด

P0 = Pe

17

Pe =

=Pe = = 52,770

กลมจะชำาระคนเงนตนและดอกเบย ปละ 52,770 บาท สำาหรบเงนตน 200,000 บาททงนจะสามารถจดทำาแผนการชำาระคนเงนตนและดอกเบยไดดงนตารางท 3 รายละเอยดการชำาระคนเงนตนและดอกเบย แบบเงนรวมเทากนทกป

ปท

จำานวนเงนตนคงเหลอ

(1)

ดอกเบย (10%)

(2)

ชำาระเงนตน(3)

รวมเงนสด(4) = (3)

+ (2)1 200,000 200,0000.

1=20,000(52,770-

20,000)=32,770

52,770

2 200,000 – 32,770

167,2300.1=16,723

(52,770-16,723)=36,

047

52,770

3 200,000 – 68,817

131,1830.1=13,118

(52,770-13,118)=39,

652

52,770

4 200,000 – 108,469

91,5310.1=9,153

(52,770-9,153)=43,6

17

52,770

5 200,000 – 152,014

47,9860.1=4,798

(52,770-4,798)=47,9

2

52,770

ในกรณนจะพบวาจำานวนเงนรวมทเกษตรกรจายชำาระคนเทากนทกป แตจำานวนเงนตนและดอกเบยทจายแตละปจะไมเทากน เพราะ สถาบนการ

18

เงนไดรบคนเงนตนแตละงวดไมเทากน หลกการคดดอกเบยคอการคดเฉพาะจากเงนตนทคงคางในงวดนนๆ ดอกเบยเปนคาใชจาย สวนการคนเงนตนจะกระทบรายการเงนสดของกจการเทานน ไมวาผกจะตกลงชำาระเงนแบบใดกตาม หากมการผอนชำาระกลมจะเกดภาระผกผนทางการเงนคอตองจายทงดอกเบยและเงนตน หากกลมเลอกชำาระเงนตนเทากนทกงวด จำานวนเงนรวมทตองชำาระแตละปไมเทากน ระหวาง 440,000 - 60,000 บาท แตถากลมเลอกชำาระเงนกแบบเงนรวมเทากนทกป กลมตองเตรยมเงนจายรวมปละ 52,770 บาทตอป ทงน ผประกอบการควรวางแผนการชำาระเงนให สอดคลองกบ การไหลเวยนเงนของธรกจ

19

5.5.4 การจดทำารายงานการเงนการรายงานผลการดำาเนนงาน ประจำาปและรายงานสถานะของ

กจการ ณ วนใดวนหนง ถอเปนระบบขอมลทสำาคญ ซงแสดงผลการดำาเนนงานของผประกอบการทสำาคญของธรกจ ไดแก

(ก) งบดล(ข) งบกำาไรขาดทน(ค) งบกระแสเงนสด

5.5.4.1 งบดลงบดล คอรายงานการเงนทแสดงสถานะของกจการ ณ วนใดวน

หนง โดยสถานะของกจการจะประกอบดวย สนทรพย ทไดมาจากหนสนหรอจากทน ซงรายละเอยดของสนทรพย หนสน และทน มดงน

1)สนทรพย แบงออกเปน 3 กลมยอย ดงน- สนทรพยหมนเวยน(Current asset) หมายถง

สนทรพยทเปลยนเปนเงนสดไดรวดเรว เชน เงนสด เงนฝากธนาคาร ปจจยการผลตคงเหลอ ลกหน สนคางคงเหลอ เปนตน

- สนทรพยไมหมนเวยน (Non – current assets) หมายถง สนทรพยทใชประโยชนไดมากกวา 1 ป เชน ปศสตวพอพนธ เครองมอ เครองจกรทางการเกษตร สงกอสราง รวมทงทดน

การประเมนมลคาสนทรพยหมนเวยน สวนใหญจะใชราคาปจจบน หรอราคาตลาดในการประเมน สวนสนทรพยทมอายการใชงานมากกวา 1 ปขนไป จะตองคำานวณหามลคาคงเหลอ ณ ปจจบน ซงหกคาเสอมราคาสะสมแลว โดยตวอยางและวธการคำานวณคาเสอมราคาสนทรพยไดแสดงไวในภาคผนวก

2)หนสน แบงออกเปน 2 กลม ดงน

20

- หนสนระยะสน(Short- term Liability) หมายถง หนสน มระยะเวลาการชำาระคนไมเกน 1 ป หรอจำานวนหนสนระยะยาวทครบกำาหนดชำาระในระหวางงวดบญช

- หนสนระยะยาว (Long-term Liability) หมายถง หนสน มกำาหนดชำาระคนมากกวา 1 ปขนไป

3)ทนสทธ ประกอบไปดวยเงนลงทนของเจาของหรอหนสวน และกำาไรสะสมของกจการ หรออาจประมาณการไดจากมลคาของสนทรพยทงหมดหกดวยมลคาของหนสนทงหมด

อาศยตวอยางเดมของกลมเกษตรกรทำากลวยฉาบ งบดลจะประกอบดวยทรพยสน คอ เงนทนดำาเนนการ วตถดบ ทดน อาคาร เครองจกรและอปกรณเครองอบ ขณะทหนสนประกอบดวย ทนเงนกระยะสน และระยะปานกลาง ดงน

ตารางท 3 งบดลของกลมแมบานบานดง ปท 1ทรพยสน หนสนและทน

เงนสด 40,000 เงนกครบกำาหนดภายใน 1 ป 10,000

วตถดบ 10,000 เงนกระยะปานกลาง 200,000

รวมทรพยสนหมนเวยน 50,000 ทน 40,000

ทดน อาคารและเครองจกร 200,000 กำาไรสะสม -

รวม 250,000 รวม250,000

5.5.4.2 งบกำาไรขาดทน

21

การบรหารการเงนในเบองตนผประกอบการจะพจารณา รายไดและคาใชจายในการดำาเนนงาน เพอใหมนใจวาธรกจมกำาไรเพยงพอทจะสามารถชำาระคนดอกเบย รวมทงจายภาษ ดงนน การจดทำาสรปงบกำาไรขาดทนประจำาปจงเปนเงอนไขทสำาคญในการจดการเชงธรกจ ขอมลในงบกำาไรขาดทนจะประกอบดวยขอมลเกยวกบรายได ตนทนสนคาทจำาหนาย คาใชจาย รวมทงดอกเบยจายกอนพจารณากำาไรหรอขาดทน

สมมตตวอยางงบกำาไรขาดทนของกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบ ซงมคาใชจายในการดำาเนนการและภาระทตองชำาระดอกเบยเงนตนแกธนาคาร เพอการลงทน และเพอใหสะดวกแกการรายงาน สมมตวารายไดจะเพมขนปละ 10% คาใชจายผนแปรในการผลตกลวยฉาบ 50% ของรายไดและ งบกำาไรขาดทนของกลมเกษตรกรจะรายงานแบบงาย ๆ ดงตารางท 4

22

ตารางท 4 ประมาณการงบกำาไรขาดทนประจำาป กลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบ

ปท 1 ปท 2 (ประมาณ

การ)5/

บาท บาทขาย 1/ Sales 550,00

0605,000

ตนทนผลตและขาย Cost of good sold 250,000

275,000

กำาไรขนตน Gross margin 300,000

330,000

คาใชจายอน ๆ Other expense- คาเสอมอปกรณ2/ - depreciation 40,000 40,000- คาบรหาร - administrative

cost120,00

0126,000

กำาไรกอนหกดอกเบยและภาษ Earning before interest & tax

(EBIT)

140,000

164,000

ดอกเบย(ระยะสน)3/ Interest

600 -0-

ดอกเบย(ระยะปานกลาง)4/ Interest 20,000 16,000กำาไรกอนหกภาษ Earning before tax

119,400

148,000

ภาษสำาหรบกลมเกษตรกร Tax - 0 - - 0 -กำาไรสทธ Net profit 119,40

0148,000

1/ ยอดขาย 40,000 กก. ใหโรงงานราคา 10 บาท/กก. ขายปลก 10,000 กก. ๆ ละ 15 บาท

23

2/ ลงทนในอปกรณโรงเรอน 200,000 บาท อายการใชงาน 5 ป คาเสอมราคาปละ 40,000 บาท3/ เงนก 10,000 บาท กำาหนดชำาระคนภายใน 1 ป ดอกเบย 6 % ดงนนตองจายดอกเบย 600 บาท กเฉพาะปท 14/ เงนก 200,000 บาท กำาหนดชำาระคน 5 ป ดอกเบย 10% ดอกเบยปแรก 20,000 บาท ดอกเบยในแตละปจะเปลยนแปลงตามวธการผอนชำาระ ดตารางท 2 และตารางท 3 ในทนเลอกตารางท 25/ ยอดขายและตนทนผลตและขาย สมมตเพมขน 10 % ทกป และคาบรหารเพมขน 5 % สวนคาใชจายอนๆ คงท

ในปท 1 กลมจะมกำาไรทางบญช เทากบ 119,400 บาท หรอประมาณ รอยละ 21.71 ของรายได ในกรณนกลมไมตองเสยภาษเงนได เพราะเปนธรกจชมชนไดรบการยกเวนภาษ กำาไรทงหมดจงเปนสวนของผลงทนทงหมด อยางไรกตาม แมกลมจะมกำาไรสทธ 119,400 บาท แตหากพจารณาการบรหารเงนสดแลว กลมจะมเงนสดคงเหลอสทธภายหลงการดำาเนนงานในปท 1 เทากบ 159,400 บาท ซงไดแก กำาไรรวม บวกดวย คาเสอมราคา เพราะคาเสอมราคาเปนคาใชจายทางบญชทไมไดจายเปนเงนสดระหวางป แมจะปรากฏเปนคาใชจายตามบญช แตคงเหลอเปนเงนสดในกจการ เพราะฉะนนกลมจงมเงนสดเหลอในปท 1 และ 2 ดงน

ป 1

ป 2

กำาไรสทธ 119,400

148,000

คาเสอมราคา 40,000 40,000

เงนสดของกจการ 159,000

152,000

24

ทง 2 ป กจการจะมเงนสด เหลอเพยงพอทจะชำาระคนเงนตนทไดตกลงไวกบธนาคาร

5.5.4.3 งบกระแสเงนสดเปนการบนทกเกยวกบเงนสดรบและเงนสด เปนการบนทกจำานวน

เงนสดทไดมาและใชไปเกยวกบการดำาเนนงานของฟารม ซงแสดงความสามารถในการจดการดานการหมนเวยนของเงนสดของฟารม

จากตวอยางกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบ ในปท 1 มยอดเงนสดคงเหลอ 159,400 บาท จะประกอบดวยกำาไรสทธ 119,400 บาท บวกดวย คาเสอมราคาประจำาป 40,000 บาท รวมเปนเงนสดคงเหลอ 159,400 บาท ซงจะเปนเงนสดคงเหลอท ผประกอบการสามารถนำาไปชำาระเงนตนในปแรกเทากบเงนกระยะสน 10,000 บาท และเงนกระยะปานกลาง 40,000 บาท คงเหลอ 109,400 บาท กลมควรเกบเงนสำารอง จากคาเสอมราคา เผอไวทดแทนเครองมอและอน ๆ 50,000 บาท คงเหลอ 59,400 บาทเพอเปนเงนปนผลใหสมาชกและเงนสะสมเพอการลงทนตอไป จะสามารถสรปกระแสเงนสดไดในตารางท 5

กลมมเงนสดรบ 550,000 เงนสดคงเหลอกอนคนเงนก 159,400 เกบสำารองคาเสอมราคา 40,000 บาท สวนทเหลอ 69,400 บาท สามารถนำามาปนผลคนแกสมาชกกลม ซงมหนรวม 400 หน ไดเงนปนผลคน หนละ 148.50 บาท

หากพจารณาแนวโนมของธรกจในปท 2 ถากจการมยอดขายและตนทนการผลตและขาย เพมขน 10% สวนคาใชจายบรหารเพมขน 5 % กลมแมบานจะมกำาไรทางบญชเพมเปน 148,000 บาท ซงจะมเพยงพอ ถาตองการชำาระคนเงนตนมากขนกวาทตกลงกบสถาบนการเงนไว หรอจายเงนปนผลมากขน รวมทงอาจพจารณาเกบเปนทนสำารองเพอการลงทนไดมากขน

25

ตารางท 5 สรปกระแสเงนสดของกลมเกษตรกรปแรกของกจการเงนสดรบ

เงนสดรบยอดขาย 550,000

เงนสดจายตนทนผลต & ขาย 250,000คาใชจายบรหาร 120,000ดอกเบยจาย 20,600

เงนสดคงเหลอกอนคนเงนก 159,400ชำาระคนเงนตนกองทนหมบาน 10,000ชำาระคนเงนตนธนาคารปท 1 (จาก

ตารางท 2)40,000

เงนสดคงเหลอ 109,400สำารองไวในกจการ 50,000เงนสดคงเหลอจายเงนปนผล 59,400จายเงนปนผล (400 หน) 148.50

บาทหน

5.5.5 การวเคราะหรายงานการเงนโดยวธอตราสวน (Ratio Analysis)

ขอมลจากรายงานการเงนของกจการ ทงงบดลและงบกำาไรขาดทนสามารถนำามาวเคราะหได 2 วธ ดงน (1) วธเทยบรอยละ (2) อตราสวนทางการเงน (Financial Ratio Analysis) อตราสวนทางการเงนหาไดโดยนำารายการทางบญชจากงบการเงนตงแต 2 รายการ ขนไปมาคดเปนสดสวนกน ซงแสดงถงสถานะและผลการดำาเนนงานของกจการนน

26

ๆ เปรยบเทยบกนในอดตทผานมา เปรยบเทยบกบคแขง หรอเปรยบเทยบกบคาเฉลยของอตสาหกรรม เปนตน เพอนำาผลการวเคราะหทไดไปใชในการวางแผนดานการเงน การควบคมทางการเงน และหาแนวทางในการแกปญหาไดทนเวลา โดยทวไปอตราสวนทางการเงนสามารถแบงตามวตถประสงคได 4 ประเภท ดงน

(1) อตราสวนแสดงสภาพคลอง (Liquidity Ratio)(2) อตราสวนแสดงความสามารถในการชำาระหน (Solvency

Ratio)(3) อตราสวนแสดงประสทธภาพในการดำาเนนงาน (Efficiency

Ratio)(4) อตราสวนแสดงความสามารถในการทำากำาไร (Profitability

Ratio)

5.5.5.1 อตราสวนแสดงสภาพคลอง (Liquidity Ratio) เปนอตราสวนทใชวดความสามารถของ กจการ ในการชำาระหนระยะสนไดดเพยงใด ซงมอตราสวนสำาคญทใชในการวเคราะห คอ

(ก) Current Ratio หรออตราสวนเงนทนหมนเวยน เปนอตราสวนระหวางทรพยสนหมนเวยนและหนสนระยะสน ซง

แสดงใหทราบวา กจการมทรพยสนหมนเวยนเปนกเทาของหนสน โดยทวไปกจการทมสภาพคลองดควรมอตราสวนเงนทนหมนเวยนไมนอยกวา 2 เทา

Current Ratio จากตวอยางงบดลของกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบบานดง

สามารถคำานวณหาอตราสวนเงนทนหมนเวยนไดดงนCurrent Ratio = 50,000 / 10,000= 5คาเฉลยอตสาหกรรม = 2

27

อตราสวนเงนทนหมนเวยนของกจการเทากบ 5 หมายความวากจการมทรพยสนหมนเวยนมากกวาหนสนทครบกำาหนดชำาระใน 1 ป เทากบ 5 เทา ซงถอวากจการมสภาพคลองสงมากเมอเทยบกบคาเฉลยอตสาหกรรม รอยละ 80 ของทรพยสนหมนเวยนเปนเงนสด กจการนจงมสภาพคลองทดมาก

5.5.5.2 อตราสวนความสามารถในการชำาระหน (Solvency Ratio) เปนอตราสวนทใชวดความสามารถในการชำาระหนระยะยาวของกจการ และแสดงถงความสามารถในการกยมเงนของกจการ ซงมอตราสวนทใชในการวเคราะห ดงน

(ก) Debt Ratio หรออตราสวนหนสนตอทรพยสนรวม

Debt Ratio Debt Ratio = 210,000 / 250,000 =0.84คาเฉลยอตสาหกรรม = 0.50

อตราสวนหนสนตอทรพยสนทงหมดเทากบ 0.84 หมายความวา กจการมหนสนรอยละ 84 ของทรพยสนทงหมดของกจการ แสดงใหเหนวาทรพยสนของกจการมภาระหนสนผกพนถงรอยละ 84 โดยทวไปแลวหากอตราสวนดงกลาวแสดงถงความมนคงของกจการ ซงในกรณนกลมมความมนคงนอยกวาคาเฉลยอตสาหกรรม

(ข) Leverage Ratio หรออตราสวนวดความสามารถในการชำาระคน เปนอตราสวนระหวางหนสนทงหมดและทนของตนเอง โดย

ทวไป Leverage Ratio ควรมอตราสวนทตำา เพราะแสดงถงกจการมทนของตนเองมากกวาหนสน จงสามารถนำาทนของตนเองมาใชคนหนสนในปจจบน และสามารถกยมเงนในอนาคตเพมขนได

28

Leverage Ratio Leverage Ratio = 210,000 / 40,000= 5.25คาเฉลยอตสาหกรรม = 4

อตราสวนวดความสามารถในการชำาระคนหนเทากบ 5.25 หมายความวา ปจจบนกจการมสดสวนของหนสนทงหมดเปน 5.25 เทาของทนตนเอง ซงสงกวาคาเฉลยอตสาหกรรมแสดงวากจการมความสามารถในการชำาระหนไดนอยกวาคาเฉลยอตสาหกรรม

5.5.5.3 อตราสวนแสดงประสทธภาพในการดำาเนนงาน (Efficiency Ratio) เปนอตราสวนทใชวดประสทธภาพในการใชทรพยากรของกจการ ซงมอตราสวนทใชในการวเคราะห ดงน

(ก) Gross Ratio หรออตราสวนเบองตนเปนการวดสดสวนของรายจายทงหมดในการดำาเนนงาน

(Operating Expenses) ตอรายไดทงหมด (Gross Revenue)Gross Ratio

จากตวอยางของงบกำาไรขาดทนของกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบบานดง มรายการคาใชจาย คอ ตนทนการผลตและขาย คาเสอมอปกรณ คาบรหาร คาดอกเบยระยะสน และระยะ ปานกลาง รวมแลวมคาเทากบ 430,600 บาท สวนรายไดรวมมคาเทากบ 550,000 บาท

Gross Ratio = 430,600 / 550,000= 0.78

แสดงใหเหนวาคาใชจายรวมของกจการคดเปนรอยละ 78 ของรายไดรวม

คาเฉลยอตสาหกรรม = รอยละ 50 แสดงวากจการของกลมแมบานมสดสวนตนทนการผลตตอรายไดสงกวามาตรฐานอตสาหกรรม

29

(ข) Turnover Ratio หรออตราสวนการใชทรพยสนทงหมดเปนอตราสวนระหวางรายไดจากการดำาเนนงานทงหมดกบ

ทรพยสนทงหมด ซงจะใชวดประสทธภาพในการใชทรพยสนของกจการเพอกอใหเกดรายได โดยทวไปอตราสวนนควรมคา มากกวา 1

Turnover Ratio Turnover Ratio = 550,000 / 250,000= 2.20

แสดงวาจากทรพยสนทงหมดของกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบบานดง สามารถนำามาใชประโยชนใหเกดรายไดประจำาปรอยละ 220 แสดงถงประสทธภาพในการสรางรายไดของทรพยสนของกจการทสง อยางไรกตามหากคาเฉลยอตสาหกรรมมคาสงกวา แสดงวาความสามารถในการใชทรพยสนเพอสรางรายไดตำากวาเกณฑมาตรฐาน

(ค) Fixed Asset Turnover Ratio หรออตราสวนการใชทรพยสนถาวรเปนอตราสวนระหวางระหวางรายไดจากการดำาเนนงานฟารม

ทงหมดกบทรพยสนถาวร ซงจะใชวดประสทธภาพของทรพยสนถาวรในก า ร ก อ ใ ห เ ก ด ร า ย ไ ด เ ช น ท ด น เ ค ร อ ง จ ก ร

Fixed Asset Turnover Ratio

Fixed Asset Turnover Ratio = 550,000 / 200,000 = 2.75หมายความวา ทรพยสนถาวรสามารถนำามาใชประโยชนใหเกด

รายไดแกกจการรอยละ 275 แสดงถงกลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบบานดงมการใชทรพยสนถาวรอยางเตมประสทธภาพ

30

5.5.5.4 อตราสวนแสดงความสามารถในการทำากำาไร (Profitability Ratio) เปนอตราสวนทแสดงถงความสามารถในการทำากำาไร และผลการดำาเนนงานของกจการวาดเพยงใดในรปของอตราผลตอบแทนจากการลงทน ซงมอตราสวนทใชในการวเคราะห ดงน

(ก) Return on Total Investment หรออตราสวนผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด

Return on Total Investment

(ข) Return to Equity หรออตราสวนผลตอบแทนตอทนของตนเอง

Return to Equity ทงอตราสวนผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด และอตราสวน

ผลตอบแทนตอทนของตนเอง เรานยมวเคราะหเปรยบเทยบอตราสวนนกบคาเฉลยของแตละธรกจ นนคอ ถาหากธรกจม ผลตอบแทนจากการลงทนทงหมด หรอผลตอบแทนตอทนของตนเอง ตำากวาคาเฉลยของธรกจ ถอวาธรกจมการดำาเนนงานตำากวาเกณฑมาตรฐานตองหาแนวทางแกไข

จากขอมลในงบดล และงบกำาไรขาดทนประจำาป 2543 กลมเกษตรกรผลตกลวยฉาบ กลมเกษตรกรมกำาไรสทธปละ 119,400 บาท จากเงนลงทนรวม (ทรพยสน) 250,000 บาท ซงในจำานวนเงนลงทนจะเปนเงนทนของสมาชก 40,000 บาท ดงนนอตราผลตอบแทนการลงทนจะคำานวณไดดงน

(ก) Return on Total Investment = = 0.58 หรอ 58 %

31

อตราผลตอบแทนจากการลงทนทงหมดของกจการมคาเทากบรอยละ 47.76

(ข) Return to Equity = = 2.985 หรอ 298.50 %

อตราผลตอบแทนตอทนของเจาของกจการมคาเทากบรอยละ 298.50

5.5.6 การวเคราะหจดคมทนนอกจากการพจารณาผลการดำาเนนงาน อตราผลตอบแทนในการ

ลงทนและความสามารถของ กจการในการชำาระคนดอกเบยและเงนตนแลว การตดสนใจในเชงธรกจเกยวกบขนาดการผลตทเหมาะสมของกจการกมความสำาคญโดยเฉพาะอยางยงกจการทเรมดำาเนนการ การวเคราะหจดคมทนหมายถงการคำานวณหาขนาดการผลตขนตำาทอยางนอย มกำาไร เพยงพอทจะคมคาใชจายคงท ดงนนสตรในการคำานวณระดบการผลตทจะคมทนไดแก

ระดบการผลตทคมทน =

สมมตวากลมเกษตรกรใชเงนลงทน 200,000 บาท เพอเปนคาใชจายคงททงหมด (คาใชจายคงทคอคาใชจายทไมผนแปรไปตามปรมาณการผลต) ในขณะทกลวยฉาบของกลมมราคาขายเฉลยเทากบ 12.50 บาท (ราคาขายสง 10 บาท ขายปลก 15 บาท) สมมตใหตนทนการผลตตอหนวยเทากบ 5 บาท

ระดบการผลตทคมทน = = 26,667 กโลกรม ตลอดเวลา 5 ป

32

ดงนนหากกลมเกษตรกรลงทนแลว ถาผลตและจำาหนายไดอยางนอย 26,667 กโลกรม กจะ คมคาเงนลงทน แตหากผลตไดเกนระดบคมทนน กจการกจะมกำาไรเพอเปนคาใชจายในการคนดอกเบย เงนก และจายกำาไรคนแกสมาชก ซงหากกลมเกษตรกรมกำาลงการผลตเตมทปละ 50,000 กโลกรม กลมฯ จะสามารถคนทนไดภายในเวลา 1 ป

หากตองการหาจดคมทนประจำาป กลมควรคำานวณหาตนทนคงทรวมตอป และหาจดคมทนรายป ไดดงน

ระดบผลผลตคมทน (กโลกรม รายป) =

= = 5,333 กโลกรมตอป

ถากลมตองการหาจดคมทนประจำาป อาจคำานวณคาเสอมราคาของเงนทนคงทเพยง 40,000 บาท ซงจดคมทนประจำาป จะลดลงเหลอ 5,333 กโลกรมตอป

การจดการฟารมเชงธรกจ หมายถง การผลตและการจดจำาหนายสนคาเกษตร ทตอบสนองตอความตองการของตลาด เปนการผลตทมงเนนใหสนคานนขายได สรางกำาไรใหแกผประกอบการ โดยคำานงถงคาใชจายทจะตองเกดขนในธรกจ ในหลายกรณผประกอบการอาจตองปรบรปแบบการบรหารงานจากบคคลเปนหนสวนหรอบรษทจำากดซงมกจะเกยวของกบเงนลงทนทตองการมากขน หากเปนโครงการทตองการเงนลงทนสงผประกอบการมกตองใชเงนลงทนจากการกยมเงนหรอระดมทนจากผสนใจจะลงทน ในกรณทตองกยมผประกอบการตองคำานงถงอตราดอกเบย ระยะเวลาการชำาระคนดอกเบยและเงนตนรวมทงหลกประกน เนองจากเปนภาระผกพนกบบคคลภายนอกทผประกอบการจะตองดำาเนนการใหไดเพอสรางเครดตใหกบกจการเอง

33

นอกจากนผประกอบการยงตองคำานงถงรายได คาใชจาย เพอใหกจการมกำาไรเพยงพอจะชำาระคนดอกเบย ชำาระคนเงนตน และคงเหลอทจะเปนเงนสำารองสะสมของกจการและจายคนผลงทนในลกษณะเงนปนผล

นอกจากนผประกอบการยงตองมการประเมนผลการทำางานเปนประจำาอยางตอเนอง เชน ประเมนประจำาทกป การประเมนผล ผประกอบการอาจวเคราะหจากรายงานการเงนของกจการ ซงไดแก งบดล งบกำาไรขาดทน โดยนยมวเคราะหในลกษณะอตราสวนทางการเงน ซงพจารณาได 4 ดานคอ การวดสภาพคลอง ความสามารถในการชำาระหน ประสทธภาพในการดำาเนนงาน และความสามารถในการทำากำาไร รวมทงการวเคราะหระดบการผลตทคมทนของกจการ

การผลตสนคาเกษตรเพอตอบสนองความตองการของตลาดในเชงธรกจ จะเปนแนวทางหนงในการสรางรายไดใหผประกอบการ ปจจบนปญหาเศรษฐกจทปรากฏในสงคม อาจนำามาซงคำาถามทวา การผลตเพอตอบสนองตลาดเพยงอยางเดยวถกตองหรอไม การสรางสมดลระหวางการผลตเพอยงชพและการผลตเพอการตลาดอาจจะเปนแนวทางทสรางความยงยนในการผลตและการจดจำาหนายสนคาเกษตรมากกวา ดงนนผประกอบการอาจกำาหนดวตถประสงคการผลตพช สตว บางชนดไวเพอบรโภค เปนสำาคญ เชน ความตองการผลตขาวไวเพอบรโภคของครอบครว แลวจงจดสรรทรพยากรทดนและแรงงานเพอผลตสนคาอนตอบสนองตลาด กถอวาเปนกลยทธทสำาคญยง ในกรณเชนนการผลตเพอการยงชพอาจจะไมไดใหความสำาคญในเรองผลตอบแทนทเปนตวเงนหรอราคาเปนหลก หากแตมงทความสามารถในการระดมทรพยากร การจดการ เพอใหไดผลผลตเพอทครวเรอนหรอชมชนจะพงตนเองได ในระบบการผลตเชนน ความสำาคญในการจดการเงนของผประกอบการจะไมไดอยทการสรางกำาไรใหไดผลตอบแทนสง แตนาจะไปอยทการบรหาร

34

ปจจย รวมทงเงนทนใหเกดความสมดลทงดานการสรางความมนคงทางอาหารและสรางรายไดแกครวเรอนแกครวเรอน

บรรณานกรม

นงลกษณ สพรรณไชยมาตย. 2541. ธนกจเกษตร. ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน.

จรเกยรต อภบณโยภาส. 2534. ธนกจเกษตรเบองตน. ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร คณะเศรษฐศาสตรและบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

นงนช ปรมาคม. 2544. ธนกจเกษตร. ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร . ก ร ง เ ท พ ฯ .

เพชร ขมทรพย. 2536. หลกการบรหารการเงน. โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพฯ.

Penson, John B and David A. Lins. 1980. Agricultural Finance Prentice-Hall. Inc, Englewood Cliffs, New Jersey.

Ponson, John B and Others. 1982. Farm Investment and Finance Analysis. Prentice-Hall. Inc, Englewood Cliffs, New Jersey.

Sturrack, Ford. 1971. Farm Accounting Finance. Prentice-Hall, Inc, Englewood Cliffs, New Jwrsey.Jonathan Turner and Martin Taylor. 1998. Applied Farm Management. Blackwell Science Ltd. Oxford.

35

ภ า ค ผ น ว กการคดคาเสอมราคาของสนทรพยวธการทนยมใชทว ๆ ไปในธรกจฟารมมอย 3 วธดวยกน คอ

1. วธการคดคาเสอมแบบเสนตรง (Straight line method)2. วธการคดคาเสอมแบบลดลง (Declining balance

method)3. วธการคดคาเสอมแบบผลรวมของป (Sum of the year

digits method)แตละวธมสตรในการคำานวณดงน1) Straight Line Method (DSL)

DSL =DSL = คาเสอมราคาตอปโดยใชวธ Straight

lineC = ราคาทนทซอมาS = มลคาซากเมอสนกำาหนดเวลาใชงานY = อายการใชงานทคาดไว

2) Declining Balance Method) (DDB)DDB= (C – A) RDDB= คาเสอมตอปโดยใชวธ declining

balanceC = ราคาทนทซอมาA = คาเสอมราคาสะสมR = อตราคาเสอมราคาตอป ปกตมกจะคดเปน

สองเทาของอตราคาเสอมทคดแบบ Straight line

3) Sum of the Years – Digits (DSD) DSD= (C – S)

36

DSD= คาเสอมราคาตอป โดยวธ Sum of the Years Digits

C = ราคาทนS = มลคาซากN = จำานวนปของทรพยสนทคาดวาจะใชประโยชนSD = ผลบวกของจำานวนปทคาดวาจะใชได (เชน ใช

งาน 5 ป ผลบวก 1+2+3+4+5 = 15 ป)

ตวอยางท 1 ซอรถไถเดนตามมาคนหนงราคา 45,000 บาท คาดวาจะใชงานได 5 ป เมอครบ 5 ป แลวจะขายเปนเศษเหลกได 4,500 บาท ใหหาคาเสอมราคาทง 3 วธ

วธท 1 Straight Line MethodDSL = =

= = 8,100 บาท/ป

รวมคาเสอมราคาสนทรพย 5 ป = 40,500 บาท วธท 2 Declining Balance Method

DDB= (C – A) RR = 100 2 = 40%

ปท 1 DB = (45,000 – 0) .40 =18,000 บาท

ปท 2 DB = (45,000 – 18,000) .40 =10,800 บาท

ปท 3 DB = (45,000 – 28,800) .40 = 6,480 บาท

37

ปท 4 DB = (45,000 – 35,280) .40 = 3,888 บาท

ปท 5 DB = (45,000 – 39168) .40 = 1,332 บาท

รวม = 40,500 บาทวธท 3 Sum of the Years – Digits Method

DSD = (C – S) , N = 5, SD = 1+2+3+4+5 = 15

ปท 1 DSD = (45,000 – 4,500)

= 13,500 บาทปท 2 DSD = 40,500 =

10,800 บาทปท 3 DSD = 40,500 =

8,100 บาทปท 4 DSD = 40,500 =

5,400 บาทปท 5 DSD = 40,500 =

2,700 บาทรวม = 40,500 บาท

สรปผลการคดคาเสอมราคาหรอคาสกหรอทง 3 วธ

ปทSL DB SD

คาเสอม มลคาคงเหลอ

คาเสอม มลคาคงเหลอ

คาเสอม มลคาคงเหลอ

1 8,100 36,900

18,000

27,000

13,500

31,500

2 8,100 28,80 10,80 16,20 10,80 20,70

38

0 0 0 0 03 8,100 20,70

06,480 9,720 8,100 12,60

04 8,100 12,60

03,888 5,832 5,400 7,200

5 8,100 4,500 1,332 4,500 2,700 4,500รวม 40,50

040,50

040,50

0

กำาไรทางบญช ตางจากกำาไรทางเศรษฐศาสตร อยางไรกำาไร คอ เปาหมายสำาคญในการดำาเนนธรกจ เมอพดถงกำาไร โดย

ทวไปจะหมายถงสวนตางระหวางรายไดและคาใชจาย รายได หมายถง ปรมาณผลผลตทจำาหนายทงหมดคณดวยราคาตอหนวยของผลผลต ขณะทคาใชจาย หมายถง ตนทนในการผลตและขาย ทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท ในสวนทธรกจตองรบผดชอบ ซงตนทนผนแปร คอ คาใชจายทเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลตสนคา เชน คาเมลดพนธ คาปย คายาฆาแมลง คาแรงงานจาง เปนตน สวนตนทนคงท คอ คาใชจายทไมเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลตสนคา เชน คาเชาทดน คาภาษทดน คาเสอมทรพยสนถาวร คาประกนภยเปนตน

ดงนนสวนตางของรายไดและคาใชจายจงหมายถง กำาไรทางบญชทคนสวนใหญใหความสนใจ อกทงธรกจตองเสยภาษจากกำาไรทางการบญชดงกลาว อยางไรกตามปจจบนการดำาเนนธรกจจะไมสามารถคำานงถงเฉพาะตนทนกำาไรเฉพาะในสวนของธรกจเอกชนอยางเดยว หากแตจะตองคำานงถงตนทนกำาไรทเกยวเนองกบสงคม ดงนนผประกอบการจงจำาเปนตองใหความสนใจถงความแตกตางระหวางกำาไรทางบญช และกำาไรทางเศรษฐศาสตร เพอเปนพนฐานในการพจารณาความตองการ

39

ของสงคม ซงจะมบทบาทในการกำาหนดวธการดำาเนนธรกจของเอกชนมากขน

โดยทวไปปจจยการผลตในโลกนมจำากด ทำาใหสงคมโลกตองตดสนใจตลอดเวลาวาจะเลอกผลตสนคาหรอบรการอะไร เชน เกษตรกรผปลกมนสำาปะหลงอาจจะตองการขยายพนทปลกเขาไปในปา โดยการตดตนไมบางสวนออกไปเพอเพมผลผลตหรอใหไดกำาไรจากมนสำาปะหลงมากขน ขณะทคนในชมชนตองการรกษาปา ตนไมไวเพอประโยชนในการอนรกษดนและนำา ปจจยทมจำากดในโลกควรจะนำามาผลตรถยนตขนาดเลกไดหลายคน ทำาใหคนไดใชประโยชนหลายคน แทนทจะมการนำาปจจยมาใชผลตรถเกงสวนบคคลขนาดใหญ ซงทำาใหผลตไดนอยคนและคนไดใชประโยชนนอยคน แนวคดในการมองประโยชนของสงคมจงเปนพนฐานถงการคดตนทนเสยโอกาสของทรพยากร (opportunity cost of resource) สำาหรบตนทนทมจำากดซงไดแก ทดน แรงงาน หรอเงนทน ดงนนตนทนเสยโอกาสจงหมายถง ตนทนในการผลตสนคาชนด x ซงเกดจากการเสยสละการผลตสนคาชนด y (เพราะการผลต x จงไมสามารถนำาปจจยการผลตไปสราง y) ในกรณทเงนทนเปนปจจยการผลตเราอาจยกตวอยางการจดสรรเงนทน เชน สมมตเกษตรกรตองการใชเงนทน 50,000 บาท เพอไปขดสระทำาไรนาสวนผสม หากเกษตรกรตองกเงนจากธนาคารเตมจำานวน ตนทนของเงน 50,000 บาท จะไดแกดอกเบย ทเกษตรกรตองชำาระทกปตามเงอนไข แตหากเกษตรกรใชเงนทนตนเอง เปนเงนออมทสะสมของตนเองมาเตมจำานวน ในทางการบญชจะพจารณาวาเกษตรกรไมมตนทนในการใชเงน 50,000 บาท เพราะไมต องเสยดอกเบ ยใหใคร เป นเง นตนเอง แต ในแง เศรษฐศาสตร การทเกษตรกรใชเงนตนเอง 50,000 บาท ขดสระกทำาใหเสยโอกาสทนำาเงนจำานวนนไปลงทนในเร องอน ๆ เชน เลอกไปฝากธนาคารไดดอกเบยปละ 2,000 บาท หรออาจเลอกไปฝากสหกรณ

40

การเกษตรไดรบดอกเบยปละ 3,000 บาท ในทนสมมตใหการฝากเงนในสองสถาบนการเงน มความเสยงเทากน ในกรณนตนทนเสยโอกาสของเกษตรกรจะเลอกเอาผลตอบแทนทไมไดเลอกและมมลคาสงสดซงเทากบ 3,000 บาท เปนทางเลอกทใหผลตอบแทนสงสด แตไมไดเลอกเพราะเลอกเอาเงนไปลงทนขดสระ สำาหรบการคดตนทนทางเศรษฐศาสตรจงคำานงถงตนทนเสยโอกาสนดวย แมเกษตรกรจะไมไดจายเปนเงนสดกตาม

ดงนน เมอผประกอบการจายเงนคาวตถดบในการผลต แลวนำาสนคาไปขาย ผลตางระหวางราคาขายและตนทน จะไดแกกำาไรหรอขาดทนทางการบญช แตในทางเศรษฐศาสตรผประกอบการจะตองพจารณาถงตนทนเสยโอกาสของปจจยการผลตของตนเองทไมไดจายเปนเงนออกไป แตมตนทนเสยโอกาส เชน คาเสยโอกาสทดนไดแก คาเชาทดนทควรไดรบ คาเสยโอกาสแรงงานตนเองคอคาเสยโอกาสทจะไดออกไปทำางานนอกฟารม ตนทนเสยโอกาสเหลานควรจะถกนำามาพจารณาหลงจากกำาไรทางบญชเพอใหไดกำาไรทางเศรษฐศาสตร (Economic profit) เพอใหเกดความชดเจนยงขน อาจจะพจารณาไดจากตวอยางทเปนกรณสมมตดงน

41

ทางบญช (บาท/ป) ทางเศรษฐศาสตร (บาท/ป)

ขายทเรยน 30 ตน 180,000 180,000ตนทนการผลตคงท

คาเสอมราคาเครองจกรอปกรณ 1,000 1,000

คาเสอมโรงเรอน 500 500

คาดอกเบยเงนก 2,000 2,000

ตนทนการผลตผนแปรคาปยและยาฆาแมลง 65,000

65,000คาแรงงานจาง 18,000

18,000คานำามน 8,000

8,000คานำา และคาไฟ 3,000

3,000อนๆ 2,500

2,500ตนทนการผลตรวม 100,000 100,000

กำาไรทางบญช 80,000 80,000ทางเศรษฐศาสตร

(บาท/ป)กำาไรทางบญช 80,000

ตนทนเสยโอกาสทดน 10 ไร ๆ ละ 1,000 10,000

42

ตนทนเสยโอกาสแรงงานครวเรอน 2 คน 50,000

ตนทนเสยโอกาสเงนทนตนเอง* 10,000กำาไรทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการ

10,000

ในกรณน แสดงวา ผประกอบการมกำาไรสวนเกนทางเศรษฐศาสตรเทากบ 10,000 บาท* สมมตใหเงนลงทนเปนของตนเอง 100,000 บาท ถานำาไปฝากธนาคารจะไดดอกเบยรอยละ 10 ตอป

43