MODUL OFFICE WORD 2013 (1) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Prefasiu
Kapitulu I ...............................................................................................................................
1. Dalan Loke .................................................................................................................
2. Hahu loke MS. Office 2013 .......................................................................................
3. Konese Menu, Sub Menu no Ribon ...........................................................................
4. Regula page layout .....................................................................................................
a. Modelu texto ..................................................................................................
b. Regula Spasu no paragraph ............................................................................
5. Save ............................................................................................................................
6. Copy, Paste,Cut ..........................................................................................................
a. Copy paste ......................................................................................................
b. Cut .................................................................................................................
7. Symbol no Aquations .................................................................................................
a. Symbolu .........................................................................................................
b. Aquations .......................................................................................................
8. Halo Tabel ..................................................................................................................
Kapitulu II ..............................................................................................................................
A. Organigrama/Estrutura. ..............................................................................................
B. wordArt no pintura/Imagen. .......................................................................................
C. Watermark..................................................................................................................
D. Header no Footer........................................................................................................
E. Chart/grafik ................................................................................................................
F. Bullet and Numbering (bullet no numerais ................................................................
1. Bullet ........................................................................................................
2. Numbering ...............................................................................................
Kapitulu III.............................................................................................................................
1. Prefasiu ......................................................................................................................
2. Editasaun no Print
MODUL OFFICE WORD 2013 (2) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
KAPITULO I
1. DALEN LOKE.
Durante ne ita konhese ona saida mak naran Microsoft Office, mak hanesan
MS. Office XP, Office 2003, Office 2007, no ikius liu mak it akonese tan Microsoft Office 2010, no loron
ba loron sempre iha mudansa Teknologia, mosu produto ida foun husi Microsof mak Office
2013,kontinuasaun husi Office 2010 nian. Iha ne ita sei estuda kona ba Microsoft Office 2013.
Reserved karakter nebe mak labele uja ba hakerek ka tau naran mak hanesan ’.” , ; / ! \ : * + & % $ + ()
{} []
2. HAHU LOKE MS. OFFICE 2013
Atu loke Office Word iha Microsoft Office hanesan mos ho Microsoft Office versaun antes ne
maibe nia mosu mak diferencia ho fitir balun, tui mai dalan loke Office mak hanesan:
Klik START klik ALL PROGRAM klik MS. OFFICE klik MS. OFFICE WORD 2013
MODUL OFFICE WORD 2013 (3) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
3. KONESE MENU SUB MENU NO RIBON SIRA
Kada servisu entre menu sira nebe mak iha leten sira nia servisu keta-ketak maibe nia objective ida deit
mak atu halo servisu ida ho susesu, mai ita hare hamutuk servisu menu sira:
a. menu HOME ho nia Sub Menu sira:
b. Menu INSERT ho nia Sub Menu sira:
c. Menu DESIGN ho nia Sub Menu sira:
d. Menu PAGE LAYOUT ho nia Sub Menu sira:
Quick Access
Character no pagina
File
Dialog box
Menu
Vertical scrol
Sub menu no Ribbon
Titlo Tombol taka
no minimiza
Area Servisu
MODUL OFFICE WORD 2013 (4) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
e. Menu REFERENCES ho nia Sub Menu sira:
f. Menu MAILINGS ho nia Sub Menu sira:
g. Menu REVIEW ho nia Sub Menu sira:
h. Menu VIEW ho nia Sub Menu sira:
4. REGULA PAGE LAYOUT
Bainhira ita atu ketik documentos ruma ita tenki primeiro regula lai area servisu hodi nune ita labele
kole bainhira ita halo servisu barak. Ita mos bele ketik uluk mak edit ikus hanesan deit.
a. Menu HOME hili modelu TEXTO
MODUL OFFICE WORD 2013 (5) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Iha font hili numeru hila mak ita hakarak uja ba programa ida.
Kontinuasaun esplika klean husi treinador no fotan material balun nebe mak liga ba iha Page
Layout nian.
b. Regula spasi no paragraph iha sub menu paragraph ida:
Klik iha anak panah iha PARAGRAPH nia sorin mak nia sei mosu hanesan format iha okon ne’e:
Komesa edit hakara paragraph entre kertas ninin ne hakarak hira, no hakarak paragraph ida ho paragraph
seluk hakarak nia spasi hira. Pois remata ho ida ne KLik OK.
MODUL OFFICE WORD 2013 (7) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
5. SAVE
Banhira ita ketik hotu ona ita presija save hodi nune ita nia documentus sira rai iha komputador
nia laran.
Dalan.
Klik file.
Klik Save As,klik fatin nebe mak ita atu rai ita nia documentos ou klik iha BROWSE
Hili fatin rai documentus (DOCUMENTS)
File name: tau documentos nia naran
Seve As Type. Hili ba WORD DOCUMENT
Save.
Atu loke fali material nebe mak ita rai ona.
Dalan:
klik START. Hili Ducument
buka ita nia fali nia naran nebe mak ohin ita tau ba.
Klik liman loos
Klik Open. Hein oituan nia sei loke.
MODUL OFFICE WORD 2013 (8) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
6. COPY, PASTE,CUT
a. COPIA (Copy) dadus
Uja Short-Cut
Blok/halo metan sell/range nebe’e’e mak atu muda.
Hanehan Ctrl + C iha keyboard ou klik liman loos pois hili COPY
Tau pointer/kursor ba fatin objetivu
Hanehan Ctrl + V iha keyboard/klik liman loos pois hanehan PASTE
b. Muda (Cut) Data
Muda Short-Cut
Blok Selll ou Range nebe’e’e mak atu muda
Klik liman loos hili CUT
Tau pointer/kursor ba iha fatin objetivo.
Kklik liman loos hili PASTE
7. SIMBOL NO AQUATION
Simbolu
Husi parte balun husi user no fitur nebe mak liga ba iha simbolu ne relativamente ladun uja, mak hanesan
equation simbolu ne hanesan dalabarak uja ba hakerek formula sira no kode sira hanesan kimia fisika
nian. No symbol liagua sira nebe mak uja simbolu hanesan Timor_leste, Spanyal, Portugal, Brazil,
nsst
Dalan atu hetan symbol sira :
Klik Insert
Klik iha symbol
Pormatu mosu hanesan ne’e
Buka symbol nebe mak ita presija pois klik iha insert dala ida
Close
Symbol Portugues sira nebe mak ita uja iha Keyboard mak hanesan sira tuir mai:
a. Hanehan CTRL + SHIFT + ~`
b. Hanehan CTRL + SHIFT + 6
c. Hanehan CTRL + ,<
d. Hanehan CTRL + ~`
e. Hanehan CTRL + “
MODUL OFFICE WORD 2013 (9) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Dalabarak ita uja mak symbol sira ne pois mak aprende tan simbolu balun nebe mak presija tan.
Equation ka Formula sira
Dalan klik insert
Klik Equatio
Klik formula ida hodi hakerek formula nebe mak liga ba sura nian hanesan material Kimika
no Matematika sira
𝑎2 + 𝑏2 = 𝑐2
MODUL OFFICE WORD 2013 (10) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Ketik ba material sir nebe mak iha okos ne tuir buat nebe mak ita aprende ona:
8. HALO TABEL .
Bainhira ita hakarak atu halo table ruma iha word
Dalen atu halo table mak hanesan:
o Klik insert
o Klik iha table
o Hili kolumna no linha hira
o Klik automatikamente sai mesak tuir buat nebe mak ita hili ona
MODUL OFFICE WORD 2013 (11) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Exemplo:
NO NARAN NO TLF SERVISU ASUNTU ASSINA
1 Matias 78237465 Agrikultura Hatoo keisa ba problema
2 Madalena 78270319 Estudante Husu fatin estagio
3 Suzana Marques 78432632 Estudante Husu ajuda orsamento
karik table hotu ona mak buat nebe ita ketik seidauk hotu , heinhanehan deit TAB iha keyboard
automatika mente aumenta mesak. Ou bele blok tiha pois ba iha
@. LAY OUT
@. Klik insert hodi aumenta
NO. NARAN ORAS
TAMA
ORAS
SAI
NP. TLFN ASSUNTU ASSINA OBS
1
2
3
Ense ba table nebe mak iha leten ne tui buat nebe mak iha tiha ona.. sasan sira nebe mak ense tuir ita boot
sira nia hakarak.
MODUL OFFICE WORD 2013 (12) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
CORDENADOR GERAL
CORDENADOR BAUCAU
CORDENADOR LIQUISA
CORDENADOR SUAI
DEP. SALES DEP. PROGRAMA DEP. ICTDEP.
FORMASUANDE
INFORMASUAN
KAPITLO II
A. ORGANIGRAMA/ESTRUTURA
Bainhira ita atu halo strutura ruma, dala primeiro mak ita tenki hatene estrutura nia modelu ne oinsa
no nia presija kotak hira mak ita atu halo ba estrutura ne’e.
Dalan:
Klik INSERT.
Klik SMARTART
Format mosu hanesan ne’e
Hili nia point sira.
Hare list pois hili.
Remata ho ida ne ita kome se edit mai ita hare hamutu, desenho estrutura:
Klik insert klik SMART ART hili
Atu aumenta nia kotak:
Klik kotak ida
Klik liman loos
Klik shape
Hili Opsaun
MODUL OFFICE WORD 2013 (13) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Desenho kotak estrutura para ita hare hanesan furak:
Dalan
o Klik kotak pois hanehan SHIFT klik hotu kotak sria
o Klik Design iha Menu smart Tools nian
o Iha Smart Styles hili estilus nebe mak ita hakarak atu tau.
o Hakarak atu tau cor,nafatin iha DESIGN klik iha Change Color. Pois hili opsaun sira
nebe mak hakrak atu tau kor.
Exemplo:
Bele mos uja manual. Klik INSERT klik SHAPER hili RECTANGLE no Line. Pois Edit tuir
estrutura nebe mak ita presija.
B. WORDART NO PINTURA/IMAGEN
Ita hakarak atu halo modelu texto sira nebe mak ita hakarak muda tun sae:
Dalan:
a. Klik INSERT
b. Klik WORDART
c. Hili modelu, klik
d. Mosu tiha hanesan ida leten klik no hamus hotu textu sira pois troka ba liafuan saida mak ita
hakarak:
e. Klik FORMAT atu desenho tuir ita nia presija/akarak
Esplika husi treinador
MODUL OFFICE WORD 2013 (14) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
Hatama Imagen ba iha word ka desenho ruma.
Dalan:
Klik insert
Klik shapes halo tiha desenho tuma nebe mak ita presija.
Insert
klik liman loos.
klik Format shapes
klik FILL iha liman loos nian
hili Picture and texture
file
buka foto
klik / insert
karik it ata hakarak atu hatama hanesan LOGO. Klik dereita iha menu Insertpicture buka foto klik
dala rua iha foto.
Perguntas no duvidas
C. WATERMARK
Banhira ita hakarak atu hatama watermark / textu iha letra nia kotuk.
Dalan:
Klik menu Design
Klik watermark
Hili opsaun nebe mak ita presija
Ou bele mos hili costum pis edit
Klik ok.
Atu hamos, ba fali iha designwatermark remove watermark.
MODUL OFFICE WORD 2013 (15) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
D. HEADER & FOOTER
Bainhira ita remata ita nia ducumentos nebe mak ita presija , ita mos presija atu tau numeru sira iha okos:
Dalan:
1. Klik INSERT
2. Klik footer iha okos no header iha leten
3. Hili opsaun sira no klik
Esplika husi treinador no fo nia dalan sira nebe mak presija hodi aumenta.
E. CHART/GRAFIK
Karik iha word ita halo table ida ita hakarak halo nia grafik, mai hare nia dalan sira:
o Klik insert
o Klik chart
o Hili pois klik
o Baihira hili tiha sei mosu hanesan iha okos ne
o Uja mak ida excel ne hodi edit buat saida mak ita presija
Hare rejultado:
Esplika husi treinador
MODUL OFFICE WORD 2013 (16) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
F. BULLET AND NUMBERING.
Bainhira ita ketik buat ruma ita tenki tau tanda ida iha oin para sai sasukat ida hodi ema le karik bele
komprinde. Bai-bain ema bolu bullet and numbering. (simbolu no numerais)
1. Bullet
a. Klik menu HOME.
b. Iha paragraph hili bullet
c. Pois hili bullet ida nebe mak ita gosta
2. Numbering
a. Klik nafatin iha H=menu HOME
b. Iha paragraph klik iha numberin hili numeru ka alfabeto nebe mak ita presija
c. klik
Exemplo:
Sasan sira nebe mak ita uja iha edeficio sira mak hanesan:
Komputador
ATK
Lapijeira
Livru
Sasan sira nebe mak ita uja hodi lao ba servisu.
1. Kareta
2. Motor
3. bisikleta
MODUL OFFICE WORD 2013 (17) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
KAPITULO III
1. PREFASIU
Banhira ita kria livru ka modulo u relatorio ruma ita presija nia prefasiu hodi nune ema bele hare
lalais. Material ka informasaun nebe mak sira presija.
Dalan sira:
a. Ketik hotu prefasiu
b. Blok hotu prefasiu
c. Klik liman loos hili PARAGRAPH
d. Posu hanesan ne:
e. Klik iha TAB
f. mak nia format sei mosu no iha:
Tab Stop position (ense data base aba regua nebe iha kertas nia leten).
Aligment : hili Center
Leader : hili opsaun segundu(2)
Set
Ok
g. Klik OK
h. Tau kursor iha prefasiu nia oin pois hanehan TAB iha Keyboard
MODUL OFFICE WORD 2013 (19) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
2. EDITASAUN BA PRINT.
Bainhira ita remata ona iditasaun ba ita nia documentos, remata hotu ota ita lori ba print, bele prin
iha ita nia uma, iha renatal. Konforme. Karik print iha uma ita sireitamente liga fiu print nian prindeit ona
saida mak ita hakarak atu print. Print ne hanesan dala ida nebe mak ita lori sai material/documentos nebe
mak iha ita nia komputador ida mud aba iha kertas sira. Babain ema bolu HARD COPY. Ho ita presija
halo editasaun, mai ita hare hamutuk:
Dalan:
a. Edit
o Klik file
o Klik print
o Klik page setup
o Klik page setup hodi edit modifika ita nia documentos hodi print
MODUL OFFICE WORD 2013 (20) INFO TIMOR (Teknologia ba Justisa Sosial)
o Margin atu muda kertas ne nia Horizontal ka Vertical (Portrait no Landscape). Pois
muda nia medida kertas ninin sira
o Paper Atu muda kertas ne ija uja medida hira( A4,A5,B3,A3…)
Documentus ne ita hakarak print hotu ga ita hakarak print balun deit, ba fali iha pron modifika iha neba.
Iha copies: ita hakarak documentos ne hakarak kopi hira(rangkap)
Pinter : hili modelu printer nebe mak ita uja hela iha ita nia fatin/rental uja
Settings: kotak primero deit. Se it aba klik iha PAGE ida okos ne
Iha PAGE entaun ita hili material balun deit mak atu print. Karik atu print huto lapresija hili PAGE
Reamata hanehan ENTER ka klik iha PRINT hodi hahu print ita nia documentos.