42 • februari 2017 • METAAL & TECHNIEK NIEUWE OPLEIDING IN SEPTEMBER VAN START Modelmaker wordt vormenmaker TEKST: KASPER WEIGAND BEELD: GER THIJSSEN behoeſte aan goed opgeleide modelmakers is nog altijd aanwezig. Daarom start in september een eerste klas studenten aan de hernieuwde opleiding. Ze worden geen modelmaker, van oudsher alleen gelieerd aan de gieterijwe- reld. Nee, ze worden vormenmakers, maken mallen én matrijzen, en doen dat met behulp van de modernste technieken. Directeur van MVM Model Vorm Makerij uit Hengelo Theo Alberts heeft actief meegewerkt aan de nieuwe opleiding voor vormenmakers en zet zich al jaren in voor nieuwe aanwas in de branche. Hij heeft altijd jongens opgeleid en is ook gebaat bij nieuwe vormenmakers. Zijn bedrijf heeft een aantal disciplines waarbij vor- menmakers onontbeerlijk zijn. Hij ziet dat vor- menmakers de stap zetten naar nieuwe technie- ken, materialen en machines. Er wordt anders gekeken naar hoe je met vormen omgaat. Alberts is nauw betrokken bij die transitie. Hij is Theo Alberts: ‘95 procent van het werk van de vormenmaker wordt uitgevoerd door machines.’ oude opleiding voor modelmakers. COMEPETENTIEGERICHT maar toen de markt voor modelmakers lang- zaam kleiner werd, had dat ook zijn effect op de opleiding. Vanuit de overheid werd opgelegd dat de opleiding competentiegericht moest zijn en dus herschreven diende te worden. Dit was in 2008, aan het begin van de crisis. De betrokken bedrijven moesten alle zeilen bijzetten om maar niet om te vallen en konden daardoor geen tijd investeren om vanuit de branche de opleiding te schrijven. Daardoor is deze gedwongen opge- houden te bestaan. BEHOEFTE toch weer de behoefte aan een toekomstge- richte opleiding. Daarom is de branchevereni- ging Dutchform in gesprek gegaan met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en is de opleiding helemaal herschreven. Samen met opleidingsinstituten ROC Hengelo en SMEOT is er tijd en geld geïn- vesteerd om te zorgen voor versie twee van de modelmakersopleiding: de opleiding tot vor- menmaker. Van origine maakt de modelmakerij modellen en uiteindelijk mallen voor de gieterij- branche. Matrijzenmakers werken juist voor de kunststoffenindustrie. Maar als het gaat om bewerkingen, dan komen producten als model- len, mallen, matrijzen en prototypes steeds dichter tegen elkaar aan te liggen. Daarom is besloten er één opleiding voor te ontwikkelen. TWENTE rijen. “In de jaren zestig tot en met negentig was de metaalsector groot in Twente, er waren veel gieterijen. Maar dat is minder geworden. En uit de opgeheven gieterijen zijn allemaal model- makerijen ontstaan, gieterijmedewerkers die voor zichzelf begonnen. Daarom zie je in onze regio relatief veel modelmakerijen”, vertelt Alberts. “Omdat matrijzen en mallen steeds dichter naar elkaar toe zijn gekomen, verandert er van alles. Voor het maken ervan worden dezelfde technieken gebruikt: CAD/CAM-bestan- den, het CNC-frezen van mallen en matrijzen en nu komt ook het printen erbij. Vandaar die omslag. Het is niet meer modellen maken of matrijzen maken, maar vormen maken.” Wie om zich heen kijkt, ziet dat de vormenmaker ook vandaag de dag genoeg te doen heeft. Van het kunststof kapje voor een telefoon tot com- blik op branches dutchform METAAL & TECHNIEK • februari 2017 • 43 De praktijkruimte van ROC Hengelo/SMEOT in Hengelo Overijssel. Dutchform Nederlandse vormenmakers. Sinds 2015 zitten de mallenmakers en de matrijzenmakers bij elkaar in één vereniging en dat bevalt goed. Theo Alberts is bestuurslid en Frans van der Brugh is branchemanager “Uiteindelijk maak je allemaal gereedschappen, tooling, om te zorgen dat je iets anders kunt maken. Dus we zijn in 2015 gefuseerd. We gaan nu het tweede jaar in. En de reacties zijn alleen maar posi- tief”, zegt Van der Brugh. De branchevereni- ging heeſt zo’n veertig leden. De opleiding is belangrijk, maar niet het enige speerpunt. “We proberen steeds meer technologie met elkaar te delen. Vorige week nog zaten we samen met kunststofverwerkers als keten bij elkaar om nieuwe ontwikkelingen te bespreken”, vertelt Van der Brugh. Daarnaast houdt de vereniging zich ook bezig met traditionele werkzaamhe- den voor een branchevereniging zoals lobby, gezamenlijke leveringsvoorwaarden en promo- tie van de leden. plete autocarrosserieën, overal zijn vormen voor gemaakt. BBL-3 ditioneel, maar gebruikt wel nieuwe technie- ken. “Onze business ligt in de energiemarkt: machinebouw, pompenbouw, baggerindustrie, alles wat daar gebeurt op gietwerkgebied. Veel wordt nog gemaakt van een hout/kunststofcom- binatie, maar er wordt ook steeds meer gefreesd. Daarom hebben we nieuwe mensen nodig die niet alleen van modelmaken iets afwe- ten, maar ook van files omzetten en van teke- ningen lezen om een product te kunnen frezen. En dat is een belangrijk onderdeel van de oplei- ding”, weet Alberts. ‘Van kunststof kapje tot complete carrosserie, overal zijn vormen voor gemaakt’ wordt uitgevoerd door machines, dus hij moet goed weten hoe die machines aangestuurd moe- ten worden.” De studie tot vormenmaker aan het SMEOT is een driejarige BBL-3 opleiding. Het is de bedoeling dat de student zich ook gaat spe- cialiseren. “Heeft hij meer affiniteit met de gie- terijwereld? Dan zal hij meer over gieterijpro- cessen leren.” Het is in de basis de opleiding tot fijnmechanisch verspaner, alleen dan met een verdieping op verschillende vlakken, op het gebied van materialenkennis bijvoorbeeld. Iemand met een diploma Vormenmaker op zak kan ook prima aan de slag bij een draai- en freesbedrijf. Alberts roept alle Nederlandse bedrijven dan ook op hun leerjongens op te geven voor de opleiding. Die heeft van de SBB overigens een beschermde status gekregen, waardoor er ruimte is om met wat kleinere groepen te mogen starten. MVM GROUP werkte 24 jaar bij een modelmakerij en heeft nu al meer dan 25 jaar zijn eigen bedrijf. In de modelmakerij, MVM Model Vorm Makerij, wer- ken dertien mensen. Alberts merkte dat klanten steeds vaker niet om een mal vroegen, maar om een gietstuk, bewerkt en al. “Omdat de mal aan het begin van de keten staat van het uiteinde- lijke gietstuk, weten wij als modelmakers ook veel van gieten en bewerken. Daarom heb ik tien jaar geleden MVM Engineering opgezet. Dit is een handelsbureau dat eindproducten levert. Daar zit het maken van de mal bij in, maar ook het gieten, bewerken, coaten, het certificaat en de controlerapporten. Complete machineonder- delen”, zegt Alberts. “We doen dit alleen niet in huis. We besteden het helemaal uit. De model- makerij is hier weer onderdeel van, die maakt de mallen.” Daarnaast kreeg het bedrijf steeds vaker te maken met digitale bestanden die het wilde kunnen lezen. Daarom besloot Alberts om ook te gaan frezen. “Zo konden we die bestan- den lezen, maar ook matrijzen maken. Dus heb- ben we MVM 3D Milling opgericht. Daarmee fre- zen we en kunnen we ook files omzetten, tekeningen maken en producten scannen.” Zo is de huidige MVM Group ontstaan. MVM Model Vorm Makerij als traditionele basis en MVM 3D Milling en MVM Engineering om een compleet product, met behulp van moderne technieken, te kunnen leveren. • www.dutchform.nl www.smeot.nl