MMO16-1 - gsbooks.gs.kku.ac.th · Chain of Survival concept (AHA, 2015) and Theory of instructional design (Gagne & Briggs, 1979). The instruments used were self-administered questionnaires,

MMO16-1

ผลของโปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนตอความรและทกษะของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนมธยมประจ าจงหวดแหงหนงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ Effect of Basic First Aid to Sudden Cardiac Arrest Program on Knowledge and Skill of

High-school Students in Provincial Secondary School in the Northeastern

เพญพกตร ไชยสงเมอง (Penpuk Chaisongmuang)* ดร.ชจคเณค แพรขาว (Dr.Chatkhane Pearkao)**

บทคดยอ

การศกษาวจยรปแบบ The one group pretest - posttest design เพอศกษาผลของโปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนตอความรและทกษะการชวยเหลอขนพนฐานของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย กลมเปาหมายคอนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายจ านวน 30 คน เครองมอทใชวจยประกอบดวย 1) แบบสอบถามขอมลสวนบคคล 2) แบบทดสอบความรกอน - หลงเรยนเกยวกบการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยด 3) แบบประเมนทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐาน 4) โปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมและใชกระบวนการจดการเรยนรตามทฤษฎการเรยนรของกานเย (Gagne & Briggs, 1979) ผลการศกษาพบวาคาเฉลยคะแนนความรและทกษะกอนและหลงไดรบโปรแกรมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ขอเสนอแนะ ควรน าโปรแกรมสอนไปใชในกลมนกเรยนมธยมศกษาเพอเผยแพรความรและทกษะใหกวางขวางยงขนและผลกดนสการเปลยนแปลงเชงนโยบายเพอใหเกดหลกสตรการสอนในระดบมธยมศกษาตอนปลายทวประเทศ

ABSTRACT

The purpose of this study were to examine effect of basic first aid to sudden cardiac arrest program on knowledge and skill of high-school students, using The one group pretest – posttest design. The samples consisted of 30 high-school students in the northeastern of Thailand. The conceptual model guiding this study was derived from Chain of Survival concept (AHA, 2015) and Theory of instructional design (Gagne & Briggs, 1979). The instruments used were self-administered questionnaires, pretest and posttest, performance appraisals of CPR skill, and a set of intervention which was developed by researchers. The results showed that the knowledge and skill before received intervention according to knowledge and skill after received intervention are different statistically significant at 0.05 level. Based on the major findings, it was suggested that applications should be taught more broadly to students and to push policy changes to the curriculum taught in high school.

ค าส าคญ: การชวยเหลอขนพนฐาน การชวยฟนคนชพขนพนฐาน ภาวะหวใจหยดเตน Keywords: Basic first aid, Cardiopulmonary resuscitation (CPR), Cardiac arrest * นกศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

- 763 -

MMO16-2

บทน า ปจจบนภาวะฉกเฉนทเกดจากโรคหรอพยาธสภาพของรางกายเชน ภาวะหวใจหยดเตนกะทนหนนอก

โรงพยาบาล (Out-of-hospital cardiac arrest) เปนสาเหตการเสยชวตและเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาลทส าคญสาเหตหนง ซงภาวะหวใจหยดเตนกะทนหน (Sudden cardiac arrest) หมายถง ภาวะหวใจหยดท างานทนท สงผลใหการสบฉดเลอดไปยงอวยวะตางๆ หยดชะงกตามไปดวยสงผลใหผปวยหมดสต ไมมชพจร และเสยชวตหากไมไดรบการชวยเหลอทถกตองและเหมาะสมอยางทนทวงท (American Heart Association, 2015) สาเหตสวนใหญพบวา เกดจากโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดแบบเฉยบพลน (Acute coronary syndrome หรอ Heart attack) และสาเหตอนๆ เชน ภาวะหายใจลมเหลว จากสงอดกนทางเดนหายใจ เกดลมเลอดอดตนเสนเลอดทปอด หรอโรคทางระบบประสาททสงผลตอการเกดภาวะหายใจลมเหลว รวมถงไดรบยาทมผลตอการเตนของหวใจหรอไดรบสารพษเกนขนาด สาเหตจากสภาพแวดลอม เชน ไฟฟาชอตหรอฟาผา อบต เหตตางๆ ห รอการจมน า ส าลกควน เกนขนาด เปนตน (คณะกรรมการหนวยกชวต โรงพยาบาลศรนครนทร, 2549) นอกเหนอจากสาเหตโดยตรงดงกลาวขางตน จากการศกษาวจยทางการแพทยและโภชนาการพบวา ปจจยเสยงทสงเสรมใหเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดซงเปนสาเหตหลกของภาวะหวใจหยดเตนกะทนหน ประกอบดวย การรบประทานอาหารไมมประโยชนและมสดสวนไมเหมาะสม ซงสงผลใหเกดโรคอวนตามมา การเปนโรคเรอรงตางๆ ไดแก เบาหวาน ความดนเลอดสง ไขมนในเลอดสง ไต ตลอดจนพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสมตางๆ เชน ขาดการเคลอนไหวและออกก าลงกาย การสบบหร ดมแอลกอฮอล ขาดการพกผอนนอนหลบทเพยงพอ ความตงเครยดดานอารมณและจตใจ เปนตน ซงปจจยเหลานสงเสรมใหเกดความเสยงมากขนและพบแนวโนมของพฤตกรรมสขภาพดงกลาวเพมขนในสงคมปจจบน (พวงทอง, 2555)

จากรายงานสถตของ American Heart Association (2014) พบวา ประเทศสหรฐอเมรกามจ านวนผปวยเกดภาวะหวใจหยดเตนกะทนหนนอกโรงพยาบาล เฉลยปละ 420,000 ราย สาเหตกวารอยละ 80 เกดจากโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดแบบเฉยบพลน ซงมแนวโนมการเกดเพมมากขนเรอยๆ และพบอบตการณการเกดในผสงวยมากทสด เพศชายรอยละ 84.70 และเพศหญงรอยละ 85.90 (American Heart Association, 2015) ส าหรบอบตการณประเทศไทยนนยงไมพบขอมลสถตการเกดภาวะหวใจหยดเตนกะทนหนนอกโรงพยาบาลทชดเจน แตประมาณการไดวามแนวโนมสงขนเนองจากสถตการเจบปวยและการเสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนมแนวโนมเพมขน (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2558)

การศกษาของ Daya et al. (2015) พบวาหากผปวยไดรบการดแลอยางตอเนองและมประสทธภาพตามขนตอนหวงโซการรอดชวต (Chain of survival) 5 ขนตอนจะเพมโอกาสการรอดชวตของผปวยไดรอยละ 50 โดยจดเรมตนของการชวยชวตในขนตอนท 1 จนถง ขนตอนท 3 นนผทมบทบาทชวยเหลอคอ บคคลทพบเหนเหตการณ จะตองท าหนาทประเมนสถานการณและแจงระบบตอบรบฉกเฉน ท าการนวดหวใจทมคณภาพอยางทนทวงท และใชเครองกระตกหวใจดวยไฟฟากรณทมการตดตงในบรเวณใกลเคยงกบทเกดเหตใหเรวทสดและด าเนนตอไปจนกระทงมผใหบรการทางการแพทยเขามาชวยเหลอหรอจนกระทงผปวยเรมรสกตว

ปจจบนประเทศไทยเรมตนตวรณรงคใหความรการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตน แตทงนยงไมพบการศกษาวจยเชงประจกษและแพรหลายในกลมประชาชนทวไปมากนก ความรในการสงเกตอาการและการชวยฟนคนชพขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนยงคงจ ากดอยในกลมบคคลแวดวงวชาชพดานสขภาพเปนหลก ซงจากสถานการณการเผยแพรความรดงกลาวมความสอดคลองกบบรบทของรปแบบการอาศยอยรวมกนในครอบครวของสงคมอสานทพบรปแบบการอาศยอยรวมกนแบบครวเรอนขามรน (Skipped-generation households) ทมเฉพาะรนปยา/ตายายกบรนหลานในวยรนหรอวยเดก เนองจากพอแมของหลานมการอพยพยายถนไปท างานทอน (ชาย, 2552) จงอาจกลาวไดวา

- 764 -

MMO16-3

วยรนจดอยในกลมผใกลชดทเปนผประสบเหตการณเมอเกดภาวะฉกเฉนทางสขภาพของคนในครอบครว จงมความจ าเปนทชวงวยดงกลาวจะตองมความร ความเขาใจในการสงเกตอาการและมทกษะชวยเหลอขนพนฐานในกรณทเกดภาวะหวใจหยดเตนได วตถประสงคการวจย

เพอศกษาผลของโปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนตอความรและทกษะการชวยเหลอขนพนฐานของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย

วธการวจย

การวจยรปแบบ The one group pretest-posttest design ถกเลอกมาใชศกษาเพอตอบค าถามและวตถประสงคการวจย โดยด าเนนการทดลองในกลมเปาหมายทมอยแลว ไมมการสมกลมตวอยางและท าการวดกอน – หลงการทดลอง (องอาจ, 2549)

กลมเปาหมายในการศกษา คอ นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนมธยมประจ าจงหวดแหงหนง ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงไมเคยผานการอบรมการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนมากอน ค านวณขนาดกลมเปาหมายดวยวธการค านวณส าหรบการเปรยบเทยบคาเฉลยระหวาง 2 กลม ทไมเปนอสระตอกนและทศทางการทดสอบสมมตฐานแบบทางเดยว (One-sided test) โดยใชสตร (Schiesselman, 1973) ผลการค านวณขนาดกลมเปาหมายไดเทากบ 1 คน อยางไรกตามอางถงขอเสนอแนะเกยวกบขนาดของกลมตวอยางในงานวจยเชงทดลองทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตรวา ควรมจ านวนของกลมตวอยางไมต ากวา 15 คน (ธรวฒ, 2549) ผวจยจงปรบขนาดกลมตวอยางเปน 30 คน ระยะเวลาการด าเนนการวจยอยระหวางเดอนสงหาคม – กนยายน 2559

เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

1.1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณการพบเหนเหตการณชวยเหลอผปวยหวใจหยดเตน ทศนคตตอการเรยนร จ านวนสมาชกทอาศยในครอบครว อายของสมาชกในครอบครว ขอมลการเจบปวยดวยโรคเรอรงของคนในครอบครว

1.2 แบบทดสอบความรกอน - หลงเรยนเกยวกบการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตน ซงผวจยสรางขน ประกอบดวยขอค าถาม 20 ขอ แบบปรนย 4 ตวเลอก เพอวดผลสมฤทธดานความรของผเรยนภายหลงจากเสรจสนกระบวนการจดกจกรรมการเรยนร

1.3 แบบประเมนทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐาน ซงผวจยพฒนาจากแบบประเมนทกษะของสมาคมแพทยโรคหวใจสหรฐอเมรกา ประกอบดวยการประเมนทกษะดานการประเมนการตอบสนองของผปวย การโทรแจงเหตการแพทยฉกเฉน 1669 ต าแหนงการวางมอเพอกดนวดหวใจ ความลกในการกดนวดหวใจ จงหวะกดนวดหวใจและการปฏบตในภาพรวม

2. เครองมอทใชในการทดลอง คอ โปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตน ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวย

2.1 คมอประกอบการสอนเรองการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนส าหรบผวจย คอ คมอทมเนอหาเกยวกบแผนจดการเรยนร ประกอบดวย ขอบเขตเนอหา วตถประสงค สอการสอนและอปกรณทใช กจกรรมการจดการเรยนร และการประเมนผล

- 765 -

MMO16-4

2.2 สอน าเสนอภาพนงส าหรบผเรยน ประกอบดวยเนอหา 3 สวน คอ ภาพผปวยทมภาวะหวใจหยดเตน 5 - 6 ภาพ อบตการณการเกดภาวะหวใจหยดเตนและแบบทดสอบความรการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนรายขอพรอมเฉลยทงสน 20 ขอ

2.3 สอวดทศนเรองภาวะหวใจหยดเตนและการชวยเหลอขนพนฐานส าหรบผเรยน ความยาว 10 นาท ประกอบดวยเนอหาดงน 1) ความหมายของภาวะหวใจหยดเตน 2) สาเหตการเกดภาวะหวใจหยดเตน 3) ผลกระทบจากภาวะหวใจหยดเตน 4) ปจจยเสยงในการเกดภาวะหวใจหยดเตน 5) อาการและอาการแสดงของภาวะหวใจหยดเตน 6) ขนตอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนในบคคลทวไป 7) วธการกดนวดหวใจ 8) วธการใชงานเครองกระตกหวใจดวยไฟฟาจากภายนอกรางกายแบบอตโนมต (AED)

2.4 ชดบตรค าส าหรบผเรยน ประกอบดวยกลมค าของอาการและอาการแสดงตางๆ ทงทเกยวของและไมเกยวของกบภาวะหวใจหยดเตน

2.5 คมอประกอบการเรยนเรองการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนส าหรบผเรยน ประกอบดวย 1) ใบงานท 1 หวขอการประเมนความเสยงของตนเอง คนในครอบครวหรอคนใกลชดตอการเกดภาวะหวใจหยดเตน 2) ใบงานท 2 หวขออาการและอาการแสดงของภาวะหวใจหยดเตน และขนตอนของการชวยฟนคนชพขนพนฐาน 3) เนอหาสรปเกยวกบแหลงคนควาความรเพมเตมในสวนของเวบไซตสถาบนการแพทยฉกเฉนและสอออนไลนตางๆ 2.6 หนจ าลองฝกทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐานส าหรบผเรยนฝกทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐาน

ตรวจสอบคณภาพเครองมอโดยผทรงคณวฒทมความเชยวชาญเกยวกบการชวยเหลอขนพนฐานในภาวะหวใจหยดเตนและ/หรอการพฒนาสอการสอน จ านวน 5 ทาน ผลการตรวจสอบคณภาพเครองมอ พบวา แบบทดสอบความรหลงเรยนเกยวกบการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนมคาดชนความสอดคลอง (Index of Item-Objective Congruence) ในแตละขออยระหวาง 0.6 – 1 และตรวจสอบความเทยงดวยวธการทดสอบซ า ไดคาสมประสทธความเทยงเทากบ 0.786 โปรแกรมสอนการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนมคาความตรงตามเนอหา (Content validity index) เทากบ 1 และปรบปรงความเหมาะสมของภาษาตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒกอนน าไปใช

ผวจยตระหนกถงการพทกษสทธของกลมเปาหมายตามหลกเกณฑจรยธรรมการวจยในมนษย โดยน าโครงรางการวจยเสนอตอคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยขอนแกนและผานการเหนชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย เลขทโครงการ HE592159 ใหไว ณ วนท 30 มถนายน พ.ศ. 2559 ผวจยจงเรมด าเนนการโดยท าการขออนญาตการท าวจยในพนทตอผอ านวยการสถานศกษา ชแจงวตถประสงคของการศกษา ขนตอนการด าเนนการศกษา และประโยชนทไดรบจากการศกษาใหแกกลมเปาหมาย และใหกลมเปาหมายตดสนใจเขารวมการศกษาดวยความสมครใจ หากกลมเปาหมายมอายต ากวา 18 ป จะใหผปกครองเปนผตดสนใจและลงนามยนยอมเขารวมการวจย ชแจงถงสทธในการตอบรบหรอปฏเสธการเขารวมการศกษา โดยกลมเปาหมายสามารถถอนตวไดอยางอสระตลอดทกระยะของการด าเนนการวจย และขอมลทไดจากกลมเปาหมายจะถกปกปดเปนความลบ ไมมการระบชอผเขารวมการศกษา รวมถงขอมลทไดจากลมเปาหมายจะน าไปอภปรายผลหรอเผยแพรในภาพรวมส าหรบเสนอในเชงวชาการเทานน

ขนตอนการด าเนนการวจยแบงออกเปน 1 ครงส าหรบการด าเนนการทดสอบความรกอนเรยนและตอบแบบสอบถามขอมลสวนบคคลและ 5 ครงส าหรบด าเนนกจกรรมตามแผนจดการเรยนร ซงด าเนนการโดยผวจยและทมผชวยวจย 4 ทานและใชชวงเวลาภายใตโครงการลดเวลาเรยนเพมเวลารของทางสถานศกษาครงละ 1 ชวโมง/สปดาห รวมเปน 6 ครง ระยะเวลาในการด าเนนการ 6 สปดาหตอเนองกน ดงภาพท 1

- 766 -

MMO16-5

วเคราะหขอมลทวไปโดยการใชสถตเชงพรรณนา แจกแจงความถ รอยละ วเคราะหคาคะแนนความรการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนโดยใชสถตเชงพรรณนา คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบการแจกแจงของประชากรดวยสถตทดสอบ Kolmogorov-Smirnov (K-S) และเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนระหวางกอนและหลงการทดลอง โดยใชสถตทดสอบส าหรบกลมตวอยางทไมเปนอสระตอกน (Paired t-test) และมการแจกแจงของประชากรเปนแบบโคงปกต ในสวนทกษะการชวยเหลอขนพนฐานในสวนของการชวยฟนคนชพขนพนฐานในภาวะหวใจหยดเตน วเคราะหขอมลโดยการใชสถตเชงพรรณนา แจกแจงความถ รอยละ และทดสอบความแตกตางของทกษะระหวางกอนและหลงการทดลอง โดยใชสถต The McNemar test

ภาพท 1 แผนภมแสดงวธการวจย

ขนเตรยมการ

ครงท 1 ทดสอบความรกอนเรยนและตอบแบบสอบถามขอมลสวนบคคล (1 ชวโมง)

ขนสรปผล

ครงท 2 ด าเนนกจกรรมการเรยนรตามแผนจดการเรยนรหนวยท 1 เรองหวใจหยดเตนส าคญอยางไรและใครเปนกลมเสยงบาง (1 ชวโมง)

ขนด าเนนการ

ประเมนผล - ตรวจผลงานใบกจกรรมท 1 - ทดสอบความร

ครงท 3 ด าเนนกจกรรมการเรยนรตามแผนจดการเรยนรหนวยท 2 เรอง การชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตน (1 ชวโมง)

ประเมนผล - ตรวจผลงานใบกจกรรมท 2 - ทดสอบความร

ครงท 4 ด าเนนกจกรรมการเรยนรตามแผนจดการเรยนรหนวยท 3 เรอง การฝกทกษะชวยฟนคนชพเบองตนในภาวะหวใจหยดเตน (1 ชวโมง)

ครงท 5 การวดและประเมนผลดานความรตามแผนจดการเรยนรหนวยท 4 (1 ชวโมง)

ครงท 6 การวดและประเมนผลดานทกษะตามแผนจดการเรยนรหนวยท 5 (1 ชวโมง)

ประเมนผล - ทดสอบทกษะ

- 767 -

MMO16-6

ผลการวจย 1. ลกษณะทวไปของกลมเปาหมาย กลมเปาหมายมจ านวน 30 คน ระหวางการศกษา ไมมการสญเสยออกไป โดยมลกษณะทวไปดงน สวน

ใหญเปนเพศหญง รอยละ 66.70 อาย 17 ป รอยละ 53.30 ดานการมประสบการณพบเหนเหตการณการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตน พบวา สวนใหญไมเคยมประสบการณ รอยละ 93.30 ดานทศนคตตอการเรยนรการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนพบวา สวนใหญคดวาตนเองสามารถเรยนรและชวยเหลอผปวยไดจรง รอยละ 93.30 และรอยละ 6.70 คดวาตนสามารถเรยนรไดแตคงไมไดน าไปใชชวยเหลอใคร โดย 1 คนระบเหตผลวา ตนไมนาประสบเหตการณทตองชวยเหลอผปวยจรง ในสวนของจ านวนสมาชกทอาศยรวมกนในครอบครวพบวา อยระหวาง 3 – 8 คนตอครอบครว โดยสวนใหญอยในกลมอาศยอยรวมกน 4 คน รอยละ 50.00 ดงรายละเอยดในตารางท 1 ตารางท 1 จ านวนและรอยละขอมลทวไปของกลมเปาหมาย

ขอมลทวไป

กลมเปาหมาย

จ านวน รอยละ (n=30)

1. เพศ ชาย 10 33.30 หญง 20 66.70 2. อาย 16 14 46.70 17 16 53.30 3. ประสบการณพบเหนเหตการณในการชวยเหลอขนพนฐานในภาวะหวใจหยดเตน ม 2 6.70 ไมม 28 93.30 4. ทศนคตตอการเรยนรวาจะสามารถเรยนรไดจนกระทงชวยเหลอผปวยไดจรง ได 28 93.30 ไมได 2 6.70 5. จ านวนสมาชกทอาศยรวมกนในครอบครว 3 4 13.30 4 15 50.00 5 8 26.70 6 1 3.30 7 1 3.30 8 1 3.30

- 768 -

MMO16-7

2. ปจจยเสยงตอการเกดภาวะหวใจหยดเตนของสมาชกในครอบครวและคนใกลชดของกลมเปาหมาย สมาชกในครอบครวและคนใกลชดของกลมเปาหมายจ านวน 152 คน จดอยในกลมทมปจจยเสยงตอการ

เกดภาวะหวใจหยดเตน รอยละ 80.92 โดยปจจยเสยงดานขาดการออกก าลงกายพบมากทสด รอยละ 51.30 รองลงมาคอ ปจจยเสยงดานขาดการพกผอนทเพยงพอและการรบประทานอาหารทไมมประโยชนและมสดสวนทไมเหมาะสมตามล าดบ ดงรายละเอยดในตารางท 2

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของปจจยเสยงตอการเกดภาวะหวใจหยดเตนของสมาชกในครอบครวและคนใกลชดของ

กลมเปาหมาย

ปจจยเสยง จ านวน รอยละ

(n=152) 1. ขาดการออกก าลงกาย 78 51.30 2. ขาดการพกผอนทเพยงพอ 49 32.20 3. รบประทานอาหารทไมมประโยชนและมสดสวนทไม

เหมาะสม 35 23.00

4. มความตงเครยดดานจตใจ 31 20.40 5. อวน 27 17.80 6. ดมแอลกอฮอล 26 17.10 7. ความดนเลอดสง 20 13.20 8. เบาหวาน 17 11.20 9. สบบหร 12 7.90 10. ไขมนในเลอดสง 10 6.60

3. คาเฉลยคะแนนความรการชวยเหลอขนพนฐานของกลมเปาหมายกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน พบวา คาเฉลยคะแนนความรภายหลงไดรบโปรแกรมสอนสงกวากอนไดรบโปรแกรม โดยกอนไดรบ

โปรแกรมสอนมคาเฉลยคะแนนความร 12.20 (S.D. = 2.28) หลงไดรบโปรแกรมสอนมคาเฉลยคะแนนความร 17.37 (S.D. = 0.85) และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน โดยใชสถตทดสอบส าหรบกลมตวอยางทไมเปนอสระตอกน (Paired t-test) พบวา คาเฉลยคะแนนความรกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงรายละเอยดในตารางท 3

- 769 -

MMO16-8

ตารางท 3 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรการชวยเหลอขนพนฐานโดยรวมของกลมเปาหมายกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน

คะแนน

กอนทดลอง หลงทดลอง t P-value x S.D. x S.D.

ความร 12.20 2.28 17.37 0.85 10.771 .000*

4. ทกษะการชวยเหลอขนพนฐานของกลมเปาหมายกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน พบวา กลมเปาหมายสามารถปฏบตทกษะภาพรวมไดอยางถกตองเหมาะสมทกขนตอนจ านวน 24 คน รอยละ

80.00 และเมอเป รยบเทยบทกษะกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน โดยใชสถต The McNemar test พบวา กลมเปาหมายกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอนมทกษะแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงรายละเอยดในตารางท 4

ตารางท 4 เปรยบเทยบทกษะการชวยเหลอขนพนฐานของกลมเปาหมายกอนและหลงไดรบโปรแกรมสอน

ทกษะ กอนทดลอง หลงทดลอง

P-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ทกษะ .000* ม 0 0.00 24 80.00 ไมม 30 100.00 6 20.00

ผลการประเมนทกษะจ าแนกตามรายการประเมนทกษะดานตางๆ ภายหลงไดรบโปรแกรมสอน พบวา

กลมเปาหมายปฏบตตามล าดบขนตอนไดอยางครบถวนถกตองจ านวน 29 คน รอยละ 96.70 มเพยง 1 คน รอยละ 3.30 ทไมไดปฏบตในขนตอนของการโทรแจงเหตการแพทยฉกเฉน 1669 ดานเทคนคการกดนวดหวใจ พบวา สามารถกดนวดหวใจไดอยางถกตอง จ านวน 25 คน รอยละ 83.30 และกดนวดหวใจไมถกตอง จ านวน 5 คน รอยละ 16.7 ดงรายละเอยดในตารางท 5

- 770 -

MMO16-9

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของผลการประเมนทกษะในดานตางๆ ภายหลงจากไดรบโปรแกรมสอนของกลมเปาหมาย

รายการประเมนทกษะในดานตางๆ

ถกตอง ไมถกตอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ (n=30)

ขนตอนการชวยเหลอ การประเมนการตอบสนองของผปวย 30 100.00 0 0.00 โทรแจงเหตการแพทยฉกเฉน 1669 29 96.70 1 3.30

เทคนคการกดนวดหวใจ ต าแหนงการวางมอ 30 100.00 0 0.00 ทาทางในการกด 28 93.30 2 6.70 จงหวะในการกด 26 86.70 4 13.30 ความลกในการกด 30 100.00 0 0.00

อภปรายและสรปผลการวจย

จากการวจยพบวาคาเฉลยคะแนนความรของกลมเปาหมายภายหลงจากไดรบโปรแกรมสงกวากอนไดรบโปรแกรมและทกษะกอนและหลงไดรบโปรแกรมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงสามารถอธบายไดวา การประยกตใชรปแบบการจดการเรยนรอยางเปนระบบตามทฤษฎการเรยนรของกานเย (Gagne & Briggs, 1979) น าสการถายทอดความรอยางมแบบแผนและสงผลใหผเรยนเกดความเขาใจตรงตามวตถประสงคทตงไว โดยการศกษาครงนไดน าทฤษฎการเรยนรของกานเย (Gagne & Briggs, 1979) มาประยกตใชในการออกแบบกจกรรมการเรยนรน าสการถายทอดความรอยางมแบบแผนและสงผลใหผเรยนเกดความเขาใจตรงตามวตถประสงคทตงไว อกทงภายใตโปรแกรมสอนยงประกอบไปดวยชดสอการสอนทผานการตรวจสอบคณภาพจากผเชยวชาญ ซงผลของการตรวจสอบคณภาพอยในเกณฑท มความเหมาะสมสามารถน าไปใชกบกลมเปาหมายได (บญใจ , 2555) และกลมเปาหมายในการศกษาจดอยในวยผใหญตอนตน เปนวยทมพฒนาการทางสตปญญาจนถงขดสด สามารถคดไตรตรองและแกปญหาในระดบสงได อกทงพฒนาการดานรางกายอยในระหวางการเจรญเตบโต มความแขงแรงของรางกาย มการเคลอนทคลองแคลว จงเปนชวงวยท เหมาะสมกบการเรยนรและสามารถฝกฝนทกษะทมความเฉพาะเจาะจงได จงสงผลใหผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานการวจย (กลยาและคณะ, 2548; สชา, 2536)

สวนความสอดคลองกบการศกษาทผานมาพบวา ผลของการศกษามความสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน คอ คาเฉลยคะแนนความรของกลมทไดรบโปรแกรมสอนมคาสงขนมากกวากอนทดลองดงเชน การศกษาของสพรรณ และคณะ (2552) ทท าการศกษาวจยเกยวกบการประเมนผลการชวยฟนคนชพขนพนฐานในชมชน ผลการศกษาสรปวากลมตวอยางมคาคะแนนความรภายหลงจากการอบรมสงขนอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.001) อกทงสอดคลองกบการศกษาของสภามาศ (2558) ซงเสนอแนะผลการศกษาวา การสอนชวยฟนคนชพเบองตน ควรเนนการใหความรซงจะสงผลตอประสทธภาพการกดหนาอก ซงจะน าไปสผลลพธของการชวยฟนคนชพขนพนฐานทมประสทธภาพตอไป และการศกษาของนนทวรรณและคณะ (2559) พบวา กลมอาสาสมครทเขารวมอบรมมระดบความรและทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐานและการชวยเหลอผปวยบาดเจบและฉกเฉนเบองตนเพมมากขนแตกตางจากกอนเขารบการอบรม

- 771 -

MMO16-10

อยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.05) สวนการศกษาวจยในตางประเทศพบวา สอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนดงเชนการศกษาของ Bo (1999) พบวากลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมสอนการชวยฟนคนชพขนพนฐานมความรและทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐานแตกตางกนระหวางกอนและหลงเขารวมโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.001) นอกเหนอจากนในการศกษาวจยของ Connolly et al. (2007) ยงพบวาความรภายหลงจากเขารวมโปรแกรมการชวยฟนคนชพขนพนฐานของกลมทดลองทเปนนกเรยนอายระหวาง 10-12 ปในสถานศกษา มระดบความรเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.05) และเมอผานไป 6 เดอน พบวาระดบความรลดลง แตกยงอยในระดบทสงกวากลมควบคมทไมไดรบโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.01) และการศกษาของ Roppolo et al. (2011) ทท าการศกษาเปรยบเทยบผลของการใหความรตอทกษะการชวยฟนคนชพขนพนฐานของนกศกษาแพทยศาสตรชนปท 1 ผลการศกษาพบวา วธการใหความรทง 2 วธ ซงประกอบไปดวยโปรแกรมการเรยนรดวยตนเองซงสามารถเขาไปศกษาไดตลอดเวลากบวธการใหความรแบบด งเดม ใหผลไมแตกตางกนตอการเกดทกษะในการชวยฟนคนชพขนพนฐาน ดงนนจงสรปไดวาการใหโปรแกรมสอนการชวยฟนคนชพขนพนฐานสงผลตอความรและทกษะทเพมมากขนในกลมเปาหมายทไดรบโปรแกรม ขอจ ากดของการวจย

การวจยในรปแบบ The one group pretest – posttest design นท าการศกษาวจยในกลมเปาหมายทมอยแลว มไดท าการสมตามรปแบบการวจยเชงทดลองอยางแทจรง สงผลใหมขอจ ากดในการอางองผลการวจยไปยงกลมประชากร (Generalization) ท าไดเพยงอางองในกลมทมคณลกษณะใกลเคยงกบกลมเปาหมายในการศกษาครงน

ขอเสนอแนะในงานวจย

1. การน าผลการวจยไปใช เสนอแนะวา ควรน าโปรแกรมนไปใชในกลมนกเรยนมธยมศกษาเพอเปนการเผยแพรความรและทกษะดงกลาวใหกวางขวางออกไปมากยงขน

2. การท าวจยครงตอไป เสนอแนะวา ควรศกษาซ าโดยการทดลองน าโปรแกรมสอนไปใชในกลมเปาหมายอนและออกแบบระเบยบวธวจยใหเปนไปตามกระบวนการวจยเชงทดลองเพอใหผลการศกษาสามารถอางองไปยงกลมประชากรไดและมการประเมนความพงพอใจของกลมเปาหมายตอโปรแกรมการสอนทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ สวนของการวดผลความรและทกษะหลงไดรบโปรแกรมสอน ควรมการวดผลซ ามากกวา 1 ครง โดยทงระยะเวลาเพมมากขน เชน หลงเรยน 1 เดอน 3 เดอนและ 6 เดอน เพอเปนการตรวจสอบการคงอยของความรและทกษะ ซงขอมลทไดจะน าสการพฒนาโปรแกรมใหเหมาะสมในการเผยแพรมากยงขน

3. เชงนโยบาย เสนอแนะวา ใหมการบรรจหลกสตรสอนการชวยเหลอขนพนฐานในภาวะหวใจหยดเตนทเปนมาตรฐานลงในรายวชาสขศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายทวประเทศและใหเกดการฝกอบรมวทยากรหรอครในสถานศกษาทวประเทศ ใหมความรและทกษะการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนในระดบทสามารถถายทอดความรสนกเรยนในสถานศกษาได รวมถงการผลกดนใหเกดนโยบายการก าหนดเกณฑคณสมบตเพมเตมของนกเรยนทจะเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา โดยก าหนดใหความรและทกษะการชวยเหลอขนพนฐานภาวะหวใจหยดเตนเปนหนงในเกณฑคณสมบตททกคนพงม

- 772 -

MMO16-11

เอกสารอางอง กลยา นาคเพชร, จไร อภยจรรตน, & สมพศ ใยสม. จตวทยาพฒนาการส าหรบพยาบาล. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

ส านกพมพสภา; 2548. คณะกรรมการหนวยกชวต โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. การกชพเบองตน

Basic life support. [ม.ป.ท.: ม.ป.พ.]; 2549. ชาย โพธสตา. บทโหมโรง เกดอะไรขนกบครอบครว ใน “ครอบครวไทย” [ออนไลน] 2552 [อางเมอ 23 กมภาพนธ

2559]. จาก http://www.ipsr.mahidol.ac.th/IPSR/AnnualConference/ ConferenceV/Download/Article_Files/Article_Intro.pdf

ธรวฒ เอกะกล. ระเบยบวธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 4. อบลราชธาน: ออฟเซท การพมพ; 2549.

นนทวรรณ ทพยเนตร, วชร ชนะบตร, ชลลดา ทอนเสาร, & เกยรตศกด ชยพรม. การพฒนาสมรรถนะอาสาสมครสาธารณสขนกเรยนมธยม (อสนม.) ในการชวยฟนคนชพขนพนฐานในกลมนกเรยนมธยมศกษา จงหวดมหาสารคาม. Proceedings of The perspective of multidisciplinary research & practice in health sciences การประชมวชาการระดบชาต ฉลองครบรอบทศวรรษส านกวทยาศาสตรสขภาพ ประจ าป 2559. เชยงราย: ส านกวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยแมฟาหลวง; 2559. หนา 30-38.

บญใจ ศรสถตยนรากร. การพฒนาและตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย: คณสมบตการวดเชงจตวทยา Development and validation of research instruments: psychometric properties. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2555.

พวงทอง ไกรพบล. โรคของหวใจและหลอดเลอด. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง; 2555. สชา จนทนเอม. จตวทยาพฒนาการ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานชจ ากด; 2536. สพรรณ ธรากล, เฉลมศร นนทวรรณ, & สพชญา หวงปตพาณชย. การประเมนผลการกชพในชมชน.

วารสารวชาการสาธารณสข 2552; 18(4): 597-605. สภามาศ ผาตประจกษ. ความสมพนธระหวางความร การรบรสมรรถนะของตนเองในการปฏบตการชวยฟนชวตขน

พนฐานและความสามารถในการกดหนาอก ในนกศกษาพยาบาลระดบปรญญาตร. Songklanagarind Journal of Nursing 2558; 35(1): 119-134.

ส านกกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณะสข. ขอมลโรคไมตดตอเรอรง [ออนไลน] 2558 [อางเมอ 20 มกราคม 2559]. จาก from http://www.thaincd.com/information-statistic/non-communicable-disease-data.php?pn=1

องอาจ นยพฒน. วธวทยาการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สามลดา; 2549.

American Heart Association. About cardiac arrest [online] 2014 [cited 2016 January 20]. Available from: http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/More /CardiacArrest/About-Cardiac-Arrest_UCM_307905_Article.jsp#. Vq2EO9KLRdg)

American Heart Association. Heart and Stroke statistic update [online] 2015 [cited 2016 January 20]. Available from: http://circ.ahajournals.org/content/early /2014/12/18/CIR.0000000000000152

- 773 -

MMO16-12

American Heart Association. 2015 AHA Guidelines update for CPR and ECC [online] 2015 [cited 2016 January 2]. Available from: http://www.cercp.org/images/ stories/recursos/Guias%202015/Guidelines-RCP-AHA-2015-Full.pdf

Bo Z. Effect of basic life support program on cardiopulmonary resuscitation knowledge and performance among nurses. Master thesis in Medical and surgical nursing, Graduate school, Chiang Mai University; 1999.

Connolly M, Toner P, Connolly D, McCluskey DR. The ABC for life program – Teaching basic life support in school. Resuscitation 2007; 72(2007): 270-279.

Daya RM, Schmicker HR, Zive MD, Rea DT, Nichol G, Buick EJ, et al. Out-of-hospital cardiac arrest survival improving over time: Results from the Resuscitation Outcomes Consortium (ROC). Resuscitation 2015; 91(2015): 108-115.

Gagne RM, Briggs LJ. Principles of instructional design (2nd ed). New York: Holt, Rinehart and Winston; 1979. Roppolo PL, Heymann R, Pepe P, Wagner J, Commons B, Miller R, et al. A randomized controlled trial comparing

traditional in cardiopulmonary resuscitation (CPR) to self-directed CPR learning in first year medical students: The two-person CPR study. Resuscitation 2011; 82(2011): 319-325.

Schiesselman JJ. Planning a longitudinal study I: Sample size determination. J Chron Dis 1973; 26: 234-265.

- 774 -