Mikrobiyoloji Anabilim Dalı - İstanbul Üniversitesicdn.istanbul.edu.tr/statics/veteriner.istanbulc.edu.tr/...Nekropsi Bulguları Karın boluğunda asites Dalak ve böbrekte büyüme

Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Doç. Dr. Funda BAĞCIGİL

Neden önemli????? Ekonomik kayıplar İhracatı olumsuz yönde etkilemeleri Bilinçsiz kullanılan ilaçların kalıntı sorunu yaratmaları çevre kirliliği oluşturmaları antibiyotik direncini arttırmaları Zoonozlar!!

Balık Hastalıklarında Görülen Semptomlar

Davranış Bozuklukları Dönme Uyuşukluk (Letarji) Bir araya toplanma İştahsızlık Ağa yada duvarlara sürtünme Sinirsel davranışlar

Dış bakıda görülen lezyonlar

Ekzoftalmus, gözde kanama, körlük, bulanıklık

Deride renk kararması

Yüzgeçlerde, vücut yüzeyinde lezyon, hemorajiler,kistler

Ascites, anüste şişlik, hemoraji

İç bakıda görülen lezyonlar

Vücut boşluklarında sıvı (irinli,seröz, purulent) birikmesi

İç organlarda hemoraji, aşırı büyüme, kistler nodüler

İç organlarda anemi

Barsaklarda ödem, kanama, enteritis

Kaslarda kanama, anemi, kistler

Bakteriyel Balık Zoonozları

Bulaşma yolları

1- Deri yolu:

Kontamine balık dokularının

ve kontamine suyun derideki yırtık ve yaralara teması

2- Sindirim yolu:

Kontamine balık ürünleri

Kontamine su

Zoonozlara örnekler…..

* Aeromonas hydrophila

Gıdalarda normal tuz oranında (%4), buzdolabı sıcaklığında rahat ürer ve

enterotoksin üretir. Kolera benzeri sindirim sistemi hastalığı meydana getirir.

Ayrıca temas sonrası yaralara da neden olabilirler.

* Enterobacteriaceae familyasındaki çeşitli türler

Fırsatçı patojen ve indikatör mikroorganizmalar

Özellikle sindirim yolu ile bulaşma sonucu infeksiyonlar oluşur

Escherichia coli, Salmonella spp., ve diğerleri

* Vibrio türleri

Vibrio cholerae, V. vulnificus..

İnfeksiyon kaynağı: kontamine sular, çiğ ya da az pişmiş deniz ürünleri.

İshal ve kusmaya neden olurlar.

* Staphylococcus aureus

Enterotoksin üretirler. Toksinin gıda maddeleri ile ya da kontamine sularla

alınmasını takiben, sindirim sistemi bozukluklarına neden olurlar.

* Clostridium botulinum ve C. perfringens

Sindirim yolu ile alınması sonucu ölümle sonuçlanabilien gıda zehirlenmelerine

neden olurlar.

* Mycobacterium marium, M. fortuitum

Deri yolu ile bulaşırlar. El ve ayaklarda granülomatöz karakterde lezyonlar

oluşturular. Öldürücü değildir ancak kronik seyirlidir ve uzun süreli kemoterapi

gerektirir.

Patojen Sindirim (balık) Sindirim

(su)

Dermal Kontak

(infekte balık)

Dermal Kontak (infekte

akvaryum/deniz suyu)

Bakteri

Streptococcus *

Staphylococcus *

Clostridium +

Erysipelothrix +

Mycobacterium * +

Nocardia * *

Vibrio + +

Plesiomonas

shigelloides

+ +

Aeromonas + +

Pseudomonas * *

Escherichia +

Salmonella + +

Klebsiella +

Edwarsiella + + + +

Leptospira ? ? ? ?

+: insanlardan olgular rapor edilmiştir *: insanlarda bilinen olgu yoktur ancak potansiyel risk mevcuttur ?: bildirilen insan olgularında bulaşma yolu bilinmemektedir

Balık orijinli zoonotik hastalıklar

Balık hastalıklarının teşhisi için örnek alınması ve gönderilmesi

canlı balıklar gönderilmeli, ölmüş balıklar örnek olarak tercih edilmemeli ölü balık gönderilmesi zorunluluğu varsa buz içinde termosla gönderilmeli “taze ölmüş” balıklar * klinik belirti gösteren balıklar seçilmeli en az 10’ar adet örnek seçilmeli (örnek sayısı popülasyonu temsil etmeli) antimikrobik tedavisi görmemiş balıklar seçilmeli

havuz/akvaryum suyu, varsa bitkiler… ayrı kaplarda gönderilmeli

Canlı balık

Buz aküsü

Kağıt parçaları

Yeterli oksijen

ve su.

İzole

konteyner

Tropik balıklarda buz aküsü konulmamalı!!!!

Avantaj: en uygun inceleme örneği

Dezavantaj: İnfeksiyon şiddetli seyrediyorsa,balıklar taşıma sırasında ölebilir

ya da suyun kalitesizliği, oksijen yetersizliği, aşırı sıcak/soğuk nedeniyle ölebilir

İçerisinde su

bulunmayan

poşet

İzole

konteyner

Buz

Buz içinde balığın gönderilmesi

48 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalı

Laboratuvar mesafesi çok uzak ise, balığın canlı gönderilmesi mümkün değilse tercih edilmelidir.

Avantaj: laboratuvara ulaşana kadar balığın öleceği endişesi yok

Dezavantaj: parazitlerin birçoğu ölecektir, birçok histolojik inceleme yapılamayabilir,

bakteri ya da virus izolasyon oranı daha düşüktür

Donmuş balığın gönderilmesi İzole

konteyner

Kağıt

parçaları

Donmuş

balık

Kuru buz

blokları

Avantaj: örnek uzun süre taşınabilir, balıklar donuk kaldığı sürece sorun olmaz

Dezavantaj: Kuru buz temini ve taşıması zor olabilir. Örneğin kalitesi buz içerisinde

gönderilen balıktan daha da düşüktür (laboratuvar incelemeleri yönünden)

Formaldehit solusyonu içerisinde örnek gönderilmesi

Avantajı: Örnek formaldehit solusyonuna konulduktan sonra artık stabildir,

laboratuvara sorunsuzca ulaştırılabilir. Örneğin hazırlanması ve gönderilme

işlemlerinin başlatılması arasında geçen süre çok önemli değildir.

Toksikasyondan şüphelenildiğinden uygun bir örnek gönderilme şekli olabilir.

Dezavantajı: Herşey ölmüş olduğu için, bakteri,virus, mantar gibi etkenlerin

hiçbirini üretme olanağı kalmayacaktır. Formaldehit irritan bir maddedir, ve

taşınmasında da sorunlar olabilir.

BALIK ANAMNEZ FORMU

Ornegi gönderen :. ................................................................................ Tarih:. ……………………….

Tür....................................... yas ..................................................... Agirlik (gr).............................

Kuluçkahane..

Havuz ölçüleri: Uzunluk …………..……..Genişik ………………………………..Derinlik............................

Kafes ölçüleri:: Uzunluk………………… Genislik ………………………………..Derinlik...........................

Havuz veya kafesteki balik sayisi: …………………………….Son manipulasyon tarihi ..............................

Yem .............................. Alındığı tarih ................

Pelet büyüklügü ................................Günlük yem/vücut agirligi........................................................................

Yemlerne sikligi ...................

Su kaynagi ............................. ……………………….Su akışı (gpm/havuz) ......................................................

Sicaklik oC: yüzey............... Orta ................... Dip...............................................................................................

Serbest 02: yüzey.............. …Orta.................... Dip …………………………………………………………….

pH ........... ……….Sertlik ............................... Kuluçkaneye verilen su ,............................................................

Hastaligin ilk görüldügü tarih ……………………………… Günlük mortalite ..............................................

Semptomlar:

Yüzme : ………………………………………

Solungaçlar: …………………………………

Vücut rengi: ....................................................

Beslenme davranislari: ..................................

yüzgeçler: ........................................................

Diger semptomlar:..........................................

TEDAVI:

Tedavi uygulanmissa tarihi………………..

Kullanılan ilaç………………………………

Dozu………………………………………….

Tedavinin etkisi……………………………...

İHBARI MECBURİ HAYVAN HASTALIKLARI VE

BİLDİRİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki

Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 4 üncü maddesinin birinci

fıkrasının (ç) bendi ile altıncı fıkrasına dayanılarak,

Hayvan hastalıklarının bildirimi ile ilgili 82/894/EEC sayılı Avrupa

Birliği Konsey Direktifi ile hayvan hastalıklarının bildirimi için

hazırlanmış form ve kodları düzenleyen 2005/176/EC sayılı

Avrupa Birliği Komisyon Kararına paralel olarak,

su hayvanlarının ihbarı mecburi viral hastalıkları

•İnfeksiyöz Hematopoietik Nekrozis

•Viral Hemorajik Septisemi

•Sazanların Bahar Viremisi (Spring Viremia of Carp)

•Epizootik hematopoetik nekroz

•Sarıbaş hastalığı (Yellow Head Disease)

•Taura sendromu

•Enfeksiyöz Salmon Anemisi

•Koi Herpes Virus Hastalığı

su hayvanlarının ihbarı mecburi fungal hastalıkları

•Kerevit Vebası (Aphanomyces astaci )

•Epizootik ülseratif sendrom (Aphanomyces spp.)**(mix)

su hayvanlarının ihbarı mecburi bakteriyel hastalıkları

•Bakteriyel böbrek hastalığı (Renibacterium salmoniaum)

su hayvanlarının ihbarı mecburi paraziter hastalıkları

•Marteiliosis (Marteilia refringens)

•Bonamiosis (Bonamia ostreae, Bonamia exitiosa)

•Beyaz Benek Hastalığı (Ichthyophthirius multifiliis )

•Perkinsus marinus enfeksiyonu

•Microcytos mackini enfeksiyonu

BAKTERİYEL BALIK

HASTALIKLARI

Aeromonas infeksiyonları

Furunkuloz

Gram negatif, fakültatif anaerob, haraketsiz, sporsuz kısa çomaklar

Aeromonas hidrophila ,

A. sobria, A. caviae, A. puctata

Bakteriyel hemorajik septisemi

Aeromonas salmonicida

Gram negatif, fakültatif anaerob, hareketli, sporsuz kısa çomak

Salmonidlerde (Alabalık ve somon)

vücut üzerinde oluşturduğu yanık benzeri furunkeller (çıban)

Furunkuloz

Aeromonas salmonicida Gram negatif, fakültatif anaerob, haraketsiz, sporsuz kısa çomak

Etiyoloji

Epidemiyoloji

tatlı su balıklarının infeksiyonu olarak başlamış;

kültür koşullarının geliştirilmesi ile özellikle son yıllarda deniz

işletmelerinden de izole edilmekte.

alabalık ve atlantik salmonları en duyarlı,

gökkuşağı alabalıkları ise en dirençli türler

japon balıkları, sazan ve yılan balıklarında da bildirilmiş

ülkemizde de saptanmış (gökkuşağı alabalıkları, çeşme/içme sularında,…)

İnfeksiyon kaynağı:

ölmüş balıklar

Saçılma yolları

vücut üzerindeki zedelenmiş bölgelerdeki furunkeller,

dışkı

Bulaşma yolları

direkt temas

sindirim yolu

vertikal bulaşmanın olabileceği düşünülmekte

Düşük su sıcaklıklarında genellikle latent;

sıcaklığın 20° C’ye çıkması ile klinik tablo ve ölümler

Çiftlik bazında;

Yüksek mortalite

Havuz genelinde

Uyuşukluk, hareketsizlik

Yem yememe

Yüzey hizasında yüzme

İnkubasyon süresi 2-4 gün

Mortalite gençlerde % 50

yetişkinlerde % 30

Semptomlar

İnfekte hayvanlarda;

Akut, subakut ve kronik form

semptom görülmeden

yüksek oranda ölümler

durgunluk, ekzoftalmus, burun

deliklerinden kan gelmesi, vücut

üzerinde hemoraji, furunkeller ülserler

Karın duvarı ve kalpte hemorajiler,

karaciğerde solgunluk,

böbreklerde yumuşama ve büyüme.

Nekropsi Bulguları

öz. subakut formu hemorajik septisemi ile seyrettiğinden “Viral

hemorajik septisemi” ile karışabilir.

etken izolasyonu ve identifikasyonu

Histopatoloji

FAT

Tanı

karantina, imha,

balık ve yumurta nakillerinin kısıtlanması ve denetlenmesi,

sanitasyon,

ilaç sağaltımı (antibiyotik tedavi ancak erken tanıda etkili)

aşılama

İngiltere ve Norveç’te aşılama çalışmaları başarılı sonuçlar vermiştir

Tedavi ve Kontrol

Antibiyotik kullanımı portörlerdeki saçıcılığı tam olarak önleyemez.

Ayrıca günümüzde bazı ülkelerde kısıtlanmıştır.

Oksitetrasiklin,

Amoksisilin,

Oksolinik asit,

Sulfonamidler ,

Furazolidon

Akvaryum balıklarında yaralara topikal hidrojen peroksit

Hareketli Aeromonas türleri tarafından oluşturulan septisemik

karakterde bulaşıcı bakteriyel infeksiyöz hastalık

Hareketli Aeromonas Septisemisi (Bakteriyel hemorajik septisemi)

Aeromonas hidrophila , A. sobria, A. caviae, A. puctata.

Gram-negatif,

fakültatif anaerob,

hareketli,

sporsuz kısa çomak ya da kokobasil.

genel olarak aquatik ekosistemin doğal üyeleri

su canlılarının bakteriyel florasında bulunurlar

etkenler tuz oranı yüksek sular dışında tüm sularda özellikle organik

madde oranı yüksek kirli sularda her zaman bulunurlar.

Epidemiyoloji

Stres faktörleri;

çeşitli viral ve bakteriyel hastalıklar,

yüksek su sıcaklığı, aşırı stoklama,

düşük su akış hızı, düşük oksijen seviyesi,

yetersiz beslenme ve su kalitesi düşüklüğü

fırsatçı patojen etkenlerin invazyonu ile sonuçlanabilir

+

özellikle ektoparazitler, mantar infeksiyonlar ile zarar görmüş deri

ile vücada girerler

çiftliklerde ve serbest yaşayan balıklarda hastalığa yol açarlar

ülkemizde görülmektedir

Yüzgeç diplerinde,

ağız ve alt çenede, kızarıklık ve hemorajiler

anüs etrafında

Vücut yüzeyinde çeşitli derinlikte ülseratif lezyonlar

Ani gelişen akut olgularda klinik bulgu gözlenmeden ölümler

Klinik Bulgular

Nekropsi Bulguları

Karın boşluğunda asites

Dalak ve böbrekte büyüme

İç organlarda hemorajiler,yumuşama ve nekroz

Kaslarda peteşiyel hemorajiler

bakteri izolasyonu ve identifikasyonu

Tanı

böbrek izolasyon için en iyi inceleme örneği

etken izolasyonu + klinik bulguların varlığı

birçok hareketli Aeromonas spp. sekonder etken olarak bulunur primer etken olduğundan emin olunmalı

stres faktörlerinin engellenmesi

iyi bakım ve beslenme,

su kalitesinin yükseltilmesi,

havuz ve kafeslerin seyreltilmesi,

ölü balıkların hemen uzaklaştırılması

hastalığın çıkışını engelliyebilir

veya

tedavinin daha etkin olmasını sağlayabilir

antibiyotik kullanımı !?!

Salgınların çoğu çevresel faktörlerin düzeltilmesi ile

antibiyotik tedavisi gerekmeksizin düzelebilir

Antibiyotik tedavi ekonomik değil!

oksitetrasiklinler, nifurprion ve sulfamerazin

Aeromonas septisemilerine birden fazla tür ve aynı türe ait

farklı serotipler neden olduğundan dolayı aşılamanın başarısı

çok yüksek değildir

Ancak, bölgesel suşlardan hazırlanan aşıların başarılı sonuçlar

doğurduğunu bildiren çalışmalar vardır.

Aeromonas spp

Gıdalarda normal tuz oranında (%4), buzdolabı sıcaklığında

rahat ürer ve enterotoksin üretir.

Sindirim yolu ile alındığında; kolera benzeri sindirim sistemi

hastalığı meydana getirir.

Deri yolu ile alındığında; deride ülserlere, bazı durumlarda

derin kas nekrozlarına neden olabilir.

Özellikle immun sistemi baskılanmış bireyler çok duyarlıdır.

Vibriozis (Kızıl Hastalığı)

Tuzlu ve tatlı sularda yetiştiriciliği yapılan

balıkların ve omurgasızların

bakteriyel bulaşıcı hastalığı

Electron micrograph of V. anguillarum (Micrograph by Dr J.H. Crosa.)

Vibrio anguillarum,

V. ordalii, V. alginolyticus, V. damsela, V. vulnificus , V. cholera.

Gram-negatif, virgül şeklinde,

hareketli,

fakültatif anaerob

sporsuz çomaklar

Vibrio türleri organik madde yükü fazla, zemini yumuşak dalgasız

bölgelerde çok miktarda saptanır

Etiyoloji

İnfeksiyon kaynağı

balık dışkıları,

ölü balıklar,

kontamine yemler

Saçılma

dışkı

açık yaralar

Bulaşma

Sindirim (oral yol),

deri

deri üzerindeki zedelenmiş bölgelerden ve özellikle ektoparazitlerin yol açtığı portantanelerden

Epidemiyoloji

Salgınlar su sıcaklığının yüksek olduğu yaz aylarında ve

balıkların derilerinde tahribatın fazla olduğu durumlarda görülür.

Bakır, demir bileşikleri ile temas (ağır metaller)

Paraziter infeksiyonlar

Etken barsak florasında bulunabilir

ve fırsatçı olarak infeksiyonlar da oluşturabilir

İnfeksiyon deniz balıklarında yüksek mortaliteye neden olabildiği gibi

tatlı su balıklarında da kayıplara neden olabilmektedir.

İnkubasyon süresi etkenin

virülensine bağlı (ör: 3 gün )

Mortalite % 40-60

Soğuk Su Vibriosisinde % 90

Perakut ...herhangi bir semptom görülmeden ölümler

Semptomlar

İştahsızlık , anoreksia ile başlar

Balığın derisinde koyulaşma gözlemlenir

Balık letarjik (uyuşukluk) görünür, su yüzeyine yakın yüzmeye başlar

Denge bozukluklarıile birlikte normal dışı davranışlar gösterir

Deri yüzeyinde ülserleşmiş lezyonlar oluşur, hemorajiler şekillenir

Yüzgeç uçlarında erozyonlar oluşmaya başlar zamanla nekrozlaşır

Ekzoftalmus, korneada opaklaşma görülebilir

Otopsi Bulguları:

İç organ ve kaslarda peteşiyel hemorajiler, karın duvarında hemoraji, dalakta büyüme ve nekroz karaciğerde nekroz odakları ve belirgin anemi

Solungaçlar solgun; karaciğer hiperanemik

http://www.lib.noaa.gov/retiredsites/korea/diseases/bacterial.html

Etken izolasyonu

Vibrioların vibriostat (O/129)’a duyarlı

Tanı

Tedavi – Korunma ve Kontrol

yem içerisine katılacak kemoterapötikler:

antibiyogram testi sonucuna göre;

oksitetrasiklin, flumequine, sulfametazin , eritromisin ve oksonilik asit

+

balığın direncini artırmak için vitamin kompleksleri,

özellikle yeme C vitamini ilavesi

AŞI

1-4 gram arasında balıklarda; banyo yöntemi

15 g’ dan büyük balıklarda; enjeksiyon yöntemi

http://www.vetcare.gr/Fish_Vaccination_Strategies.htm

Etken bir kere yerleştikten sonra tanktan elimine edilmesi oldukça güç

Bilinen en kalıcı, persistent infeksiyöz etkenlerden biri

Tüm tankın boşaltılması, hayvanların yok edilmesi, sterilizasyon

Bakteriyel Böbrek Hastalığı

salmonidlerinin

vücut yüzeyinde irinli kabarcıklar ile ülserlerin oluşması,

ve böbreklerin dejenerasyonu ile karakterize,

kronik ve sistemik seyirli bulaşıcı bir infeksiyonudur

Renibacterium salmoninarum

hareketsiz

gram pozitif kısa çomak ya da pleomorfik

6 aylıktan büyük tatlı su salmonidlerinde görülür

İnfeksiyon kaynağı:

Kontamine yemler ve sular

özellikle kronik ya da latent infekte dişi balıklar

Saçılma yolu:

Dışkı (havuz suyunda 21 gün canlı kalır)

Bulaşma yolları:

sindirim yolu

deri yolu (derideki yaralardan)

yumurta ile vertikal bulaşma

Epidemiyoloji

Hastalığın ortaya çıkışında

predispoze faktörler

su ısısı,

su sertliği,

tuzluluk,

kötü çevre şartları,

sudaki mineral madde noksanlıkları,

diyette C vitamini eksikliği

hastalık bulguları ve mortalite yaz dönemi boyunca görülmez.Salgınlar

çoğunlukla sonbahar ve kışın görülür.

pasifik ve atlantik salmonları denize göç ettiklerinde etkeni denizlere de

taşırlar. Bundan dolayı infeksiyonlar denizlerde de ortaya çıkabilir.

balıklarda durgunluk ve iştahsızlık

berrak ve/veya bulanık bir sıvıyla dolu deri kabarcıkları,

bunların patlaması sonucu oluşan yüzeysel ülserler,

solungaçlar solgundur (anemiden dolayı),

bazı balıklar havuz tabanında yan yatarlar

tek taraflı körlük

balığın renginde bir kararma ve beneklenme

ekzoftalmus

Semptomlar

En karakteristik bulgu özellikle böbrekler olmak üzere iç organlardaki

kremsi beyaz renkteki nodüller

Abdominal asites şekillenebilir

bakteriyoskopide Gram- pozitif küçük ikili gruplarda basiller kesin tanı etken izolasyonu ve identifikasyonu 15-18 C de, inkubasyon süresi >14 gün

Nekropsi bulguları

Antibiyotik; Eritromisin, Klindamisin, Spiramisin

Aşılar üzerine çalışmalar devam etmekte

Kontrolü en zor hastalıkardan biri (bulaşma yolu nedeniyle)

Hastalıktan korunmanın en iyi yolu damızlıklara sertifikasyon

uygulanması ve yavruların bu damızlıklardan elde edilmesi

tedaviyi zorlaştırmakta

İnfeksiyonun kronik ve latent seyretmesi

bakterinin hücre içi patojen olması

antibiyotiklere direnç kazanması

Kontrol

yurtdışından ithal edilen alabalık yumurtaları BKD yönünden muayenesi

su kalitesi devamlı olarak izlenmesi

stres oluşturacak çevre koşulları düzeltilmesi

hastalık etkenini taşıyacak gıdaların sterilizasyonu

infekte yerlerden yumurta ve balık alımının engellenmesi

yumurta dezenfeksiyonu (yumurta içindeki etkene etkili olmamakta)

infekte balık stoklarının hareketlerinin önlenmesi

bulaşmada rol oynayacak vektörler ile ilgili önlemler alınması

hasta balıkların hemen uzaklaştırılması, havuz ve ekipman dezenfeksiyonu

yemlerin kaliteli olması

riskli mevsimlerde vitamin takviyelerinin yapılması

MİKOTİK BALIK HASTALIKLARI

Kerevit vebası

Kerevit vebası,

Aphanomyces astaci nin neden olduğu,

duyarlı tatlı su kerevitlerinde %100 mortalite ile seyreden,

akut ve kronik seyirli,

bulaşıcı bir mantar hastalığıdır.

Tatlı su istakozu;

ülkemizde kültürü yapılmayan, doğal su kaynaklarından

avcılık yolu ile elde edilen kabuklu bir su ürünüdür.

(Crayfish aphanomyciasis, La peste, Krebspest, Kraftpest)

Etiyoloji

Aphanomyces astaci

10 C nin üzerindeki su sıcaklıklarında çok çabuk üreyerek kısa

sürede (3 hafta içinde=akut infeksiyon) ölüme neden olur

su sıcaklığı azaldıkça, gelişmesi yavaşlar

ve kerevitlerde ölümün gecikebilir (3 ayı bulabilir=kronik infeksiyon)

sporlar sularda yaklaşık 5 gün kadar canlı kalabilirler

Kerevit vebası sadece kerevitleri etkiler doğal olarak diğer kabuklularda görülmez

İtalya, İngiltere, İrlanda, Fransa, İspanya, Almanya, Yunanistan, Norveç, İsveç,

Finlandiya, Avusturya, Slovenya ve Rusya

Türkiye’de ilk olarak 1984 sonbaharında Çivril Gölünde (Denizli)

görülmüş, daha sonra bir çok gölde de tespit edilmiştir

Bulaşma: Horizontal............................... sudaki zoosporların alınması

Epidemiyoloji

Konakçı üzerine etkisi

Salgıladıkları enzimlerle kütikülanın yapısını bozan mantarlar, özellikle

kütikülada melanin depozitlerinin üretimini stimüle ederler

= melanin birikimi

Merkezi sinir sistemine yerleşen mantarlar, motor koordinasyonu

bozarak ölüme neden olmaktadır

Klinik bulgular

davranış bozuklukları; su yüzeyine çıkma (gün ışığına yakınlaşma) ve değişik

yönlere kaçışmayla birlikte suyu terketme gibi

ayaklarda koordinasyon bozukluğu (öz. birinci yürüme bacaklarında )

sırt üstü devrilme

sırt kabuğundan tutularak sudan dışarıya çıkarıldıklarında makasların

ve bacakların felç nedeniyle aşağıya doğru sarkması

Latent seyirli de olabilir

Makroskobik bulgular

Enfekte kerevitler hiçbir makroskobik bulgu göstermeyebilir

abdominal bölge, telson ve extremitelerin kütikülinde kahverengi-

siyah noktalar şeklinde melanizasyon alanları

extremite kaybı

palpasyonda kabuk üzerinde yumuşak bölgelerin varlığı

karın segmentlerinde, bacak ve bacak eklemleri ile gözlerde mantar

hifalarından kaynaklanan pamuk görünümünde odaklar

http://library.enaca.org/NACA-Publications/ADG-CrustaceanDiseases.pdf

melanizasyon Kas sisteminde nekrotik beyazlaşmış alanlar

Tanı

Etken izolasyon ve identifikasyonu

Deneysel infeksiyon

(hastalık şüphesi olan kerevitten izole edilen mantardan elde edilmiş zoosporların

duyarlı kerevit türlerine verilmesinden sonra 2-8 gün içinde hızlı mortalitenin görülmesi

ile birlikte mantarın tekrar izolasyonu, A.astaci için müsbet kabul edilir)

PCR

Aphanomyces astaci on crayfish exoskeleton

Photo: David Alderman

Tedavi

kesin etkili bir ilaç veya kimyasal madde de belirlenmemiş durumda

Mücadele ve Kontrol

Hasta kerevitler hiçbir şekilde başka yerlere nakledilmemeli veya

diğer sulara yerleştirilmemelidir.

Hasta ve ölmüş kerevitler toplanarak imha edilmelidir.

Kontamine malzemeler (ağ v.s), sodyum hipoklorit ve iodoforlarla

dezenfekte edilir veya 24 saatten daha uzun bir süre kurutulur

Balıklarda aşılama

canlı attenüe aşılar Virulans kazanma

inaktif aşılar Daha düşük veya kısa süreli

bağışıklık

genetik rekombinant aşılar

genetik attenüe aşılar pahalı, yüksek teknoloji

peptid aşılar

anti-idiotip aşılar

BALIKLARDA AŞILAMANIN FAYDALARI

Hastalıklardan kaynaklanan ölüm ve verim kayıpları azalır.

Tedavi için kullanılan giderler azalır.

Yemden yararlanma artar, daha hızlı gelişme olur.

İlaç kullanılması sonucu oluşan çevre kirliliği azalmış olur.

Balık ve diğer deniz ürünlerinde kalıntı sorunları azalmış olur.

Tüketici sağlığı üzerinde aşıların herhangi bir olumsuz etkisi yoktur.

AŞININ BAŞARISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hiç bir aşı % 100 koruma sağlamaz Balığın sağlık durumu ile ilgili faktörler Hastalık etkeni (bakteriyel, viral vs) Yetiştirme şartları ile ilgili faktörler Stress Diyet ( Vit.E, Vit.C ) Kirleticiler (fenoller-antijen alımına engel) Ağır Metaller (antijen alımına engel) Antibiyotikler Çevre ( sıcaklık, pH, sertlik, ÇO miktarı) Aşı ile ilgili faktörler; Antijenin dozu Antijenin özelliği Aşının uygulanış şekli ( injeksiyon.,banyo, püskürtme, oral ) Aşıda adjuvantların olup olmaması İmmunostimulanların bulunup bulunmaması

İnaktif Aşıların Uygulama Yöntemleri 1-İmmersiyon Yöntemiyle Aşılama yavru balıklar bir kepçe yardımıyla alınarak prospektüsüne uygun olarak hazırlanmış aşı solusyonuna 1 dakika daldırılıp çıkarılır.

dikkat edilmesi gereken hususlar ;

1-Aşılamadan 1 gün önce balıklar aç bırakılmalıdır

2-Balıkların ağırlığına göre aşılama programı değişebilir.

3-Bir defada kepçe ile alınıp aşılanan balık miktarı 5 kg’ı geçmemelidir.

4-Kepçe aşı solusyonunun içinde sabit tutulmamalı antijenin tüm

balıklara teması için yüzdürülmelidir.

5-Aşı solusyonu ile havuz suyu sıcaklığı arasındaki fark +2oC’ yi

geçmemelidir.

2-Sprey Yöntemiyle Aşılama

hazırlanan aşı solusyonu tek kat halinde dizilmiş balıklar

üzerine püskürtülerek yapılır.

dikkat edilmesi gereken hususlar;

1-Püskürtücü kompresör basıncı iyi ayarlanmalıdır.

2-Spreyin çapı 2 mm olmalıdır.

3-Uygulama süresi 30 saniye olmalıdır.

4-Aşılama sırasında balıklar 1 dakika süreden fazla dışarıda tutulmamalı

3-Enjeksiyon Yöntemiyle Aşılama

balıklar otomatik bir enjektör yardımıyla tek tek aşılanırlar.

dikkat edilmesi gereken hususlar;

1-Bu yöntem en az 15 g büyüklüğündeki balıklara uygulanmalıdır.

2-Aşılamadan önce balıklar bir anestezik madde ile

sakinleştirilmelidir.

3-Uygulamayı yapan ekip tecrübeli olmalı, işlem kısa sürede

bitirilmelidir.

4-Aşılanan balık kendine gelince havuza bırakılmalıdır.

4-Oral Aşılama

1-Bu yöntemde balık ellenmediği için stress ortadan kalkar.

2-Her yaş balığa kolayca uygulanır.

3-Ancak bazı balıkların aşıyı fazla alması yada hiç almaması

sonucu populasyonda eşit bir bağışıklık sağlanamaması bu

yöntemin olumsuz tarafıdır.

Ülkemizde Uygulanmakta Olan Aşılar

İnaktif Vibrio ordalii

İnaktif Pasteurella piscicida-Vibrio anguillarum

Canlı Pasteurella piscicida-Vibrio anguillarum

ibrogen 2

Alfa Inject 2000

Alfa Deep TM 2000

İnaktif Yersinia ruckerii