MICROECON-1

Микроэкономиксийн үндэс хичээлийн лекцүндэс хичээлийн лекц

№1

Сэдэв: Эдийн засгийнСэдэв: Эдийн засгийн онолын тухай ойлголт

Хичээлийн агуулгаХичээлийн агуулга

• Экономиксийн тухай ойлголт• Микроэкономикс болон макроэкономиксийнМикроэкономикс болон макроэкономиксийн ялгаа

• Микроэкономиксийн үндсэн асуудлууд• Микроэкономиксийн үндсэн асуудлууд• Эдийн засгийн шинжилгээний онцлог, асуудлуудасуудлууд

Экономиксийн тухай ойлголтЭкономиксийн тухай ойлголт

• Экономикс нь сонголтын шинжлэх ухаан• Экономикс нь ховор хязгаарлагдмал байдлаас үүсдэгүү д

• Экономикс нь хувь хүмүүс, пүүсүүд, засгийн газар гэсэн эдийн засгийн харилцаандгазар гэсэн эдийн засгийн харилцаанд оролцогчдын хязгааргүй хэрэгцээгээ байгаль, нийгмийн гэх мэт хязгаарлагдмал нөөцөөр яаж р д ц рхангах вэ гэсэн шйидвэр гаргалтыг судалдаг нийгмийн шинжлэх ухаан юм. у

Микроэкономикс гэж юу вэ?Микроэкономикс гэж юу вэ?Х б й• Хувь хүмүүс болон пүүсүүдийн сонголтоо яаж хийж байна, тэдний шийдвэр гаргалтад засгийн газар хэрхэн нөлөөлж байна гэдгийгзасгийн газар хэрхэн нөлөөлж байна гэдгийг судалдаг.

• Жишээ нь:Жишээ нь: – пүүс ашгаа хамгийн их байлгахын тулд хэдэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх вэ,

– Бат 2000 төгрөгөөр бензин худалдан авснаар түүний хожоо яаж өөрчдөгдөх вэЗ й й– Засгийн газраас архины үнийн зохицуулалт хийснээр үр ашиг, тэгш байдалд ямар өөрчлөлт гарах вэ? гэх мэт. р

Макроэкономикс гэж юу вэ?Макроэкономикс гэж юу вэ?Х й й• Хувь хүмүүс, пүүсүүд, засгийн газрын хийсэн сонголт нь үндэсний болон глобал эдийн засагт хэрхэн яаж нөлөөлж байна гэдгийгзасагт хэрхэн яаж нөлөөлж байна гэдгийг судалдаг.

• Жишээ нь:Жишээ нь: – Эдийн засагт ажилгүйдэл, инфляцийн түвшин ямар байна?

– Нэг хүнд ногдох бодит орлого нэг жилийн дотор яаж өөрчлөгдсөн бэ?И ф й б б– Инфляцийг бууруулахын тулд төв банк ямар бодлого хэрэгжүүлсэн, энэ нь эдийн засагт яаж нөлөөлөх вэ? гэх мэт.

Микроэкономиксийн үндсэн асуудалМикроэкономиксийн үндсэн асуудал

• Юу үйлдвэрлэх вэ? Ямар төрлийн бараа, үйлчилгээ үйлдвэрлэх вэ гэдгийг ү ү д р дшийдвэрлэнэ. Энэ нь нийгэм, орчин, зах зээлийн багтаамж зэргээс хамаарч р ршийдвэрлэгдэнэ.

• Жишээ нь хүй нэгдлийн үеийн хүмүүсийн ү д ү ү үүадил чулуун зэв, хутга үйлдвэрлэх шаардлагагүй. р ү

Микроэкономиксийн үндсэн асуудалМикроэкономиксийн үндсэн асуудал

? б• Яаж үйлдвэрлэх вэ? Би бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэхийн тулд хүчин зүйлсийг яаж

йсонгож, хослуулж эсвэл орлуулж үйлдвэрлэлээ эрхлэвэл надад хамгийн ашигтай байх вэ гэсэн й й Үйшйидвэр гаргалтыг хийнэ. Үйлдвэрлэлд

дараах 4 хэлбэрийн хүчин зүйлийг ашигладаг.Г– Газар

– ХөдөлмөрК– Капитал

– Аж ахуй эрхлэх чадвар

Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлҮйлдвэрлэлийн хүчин зүйл

• Газар– Үйлдвэрлэл эрхлэхэд шаардагдах талбай, орон д р р д рд д , рзайг хэлнэ.

– Энэ нь бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл дэх голЭнэ нь бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл дэх гол байгалийн нөөц гэж тооцогддог.

А й• Аж ахуй эрхлэх чадвар– Газар, хөдөлмөр, капиталыг зохион байгуулж ашиг олдог хүчин зүйл.

Үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлҮйлдвэрлэлийн хүчин зүйл

• Капитал– Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд шаардагдах машин, ү д үү ү д р д рд д ,тоног төхөөрөмжүүдийг хэлнэ.

• Хөдөлмөр• Хөдөлмөр– Ажлын цаг, хүмүүсийн бүтээгдэхүүн

й б б йүйлдвэрлэхэд шаардагдах оюуны болон биеийн хүчний чармайлтаар тодорхойлогдоно.

– Хөдөлмөрийн чанар нь хүмүн капиталаар тодорхойлогддог.

Микроэкономиксийн үндсэн асуудалМикроэкономиксийн үндсэн асуудал

?• Хэнд зориулж үйлдвэрлэх вэ? Үйлдвэрлэгдсэн бараа үйлчилгээг хэн хэрэглэж байна гэдэг нь

й б йхүмүүсийн эзэмшиж буй орлогоос хамаардаг. Хүмүүс өөрсөддөө байгаа хүчин зүйлсийг

бхудалдсанаар орлого олдог ба дараах хэлбэрийн орлогуудыг олдог.

Г б й б– Газар худалдсанаар рент буюу түрээсийн төлбөр– Капитал худалдсанаар хүүгийн орлогоХ– Хөдөлмөрөө худалдсанаар цалин

– Аж ахуй эрхлэх чадвараас ашиг олдог.

Макроэкономиксийн үндсэн асуудлууд

• Амьжиргааны түвшинг яаж тодорхойлох вэ? Дундаж орлого бүхий хэрэглээний дундаж түвшин

• Амьжиргааны өртөг нь яаж тодорхойлогддогАмьжиргааны өртөг нь яаж тодорхойлогддог вэ? Ердийн нэг өрхийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээ худалдан авах мөнгөн дүнүйлчилгээ худалдан авах мөнгөн дүн

• Эдийн засаг нь яагаад хэлбэлздэг вэ? б бХэлбэлзэл нь үйлдвэрлэлийн өсөлт ба уналт

үргэлжлэх үе.

Эдийн засгийн шинжилгээний арга зам

• Сонголт ба Tradeoff (эсрэг үзэгдлийгСонголт ба Tradeoff (эсрэг үзэгдлийг балансжуулах)Х й й й– Хүмүүсийн шийдвэр гаргалтад хэрэгтэй нөөц нь хязгаарлагдмал тул сонголт хийх

й бшаардлагатай болдог. – Бүх сонголтыг зэрэг хийх боломжгүй учраас

tradeoff хийдэг.

Эдийн засгийн шинжилгээний арга зам

• Алдагдсан боломжийн өртөгАлдагдсан боломжийн өртөг– Олон сонголтын боломжоос аль нэгийг сонгосноор сонгоогүй үлдсэн боломжийн үрсонгосноор сонгоогүй үлдсэн боломжийн үр ашгийг алддаг. Үүнийг алдагдсан боломжийн өртөг гэнэөртөг гэнэ.

Эдийн засгийн шинжилгээний арга зам

• Ахиун тухай ойлголтАхиун тухай ойлголт– Хүмүүс сонголт хийхдээ энэ сонголтыг хийснээр бий болох нэмэгдэл үр ашгийг ньхийснээр бий болох нэмэгдэл үр ашгийг нь сонголт хийх зардалтай харьцуулдаг. Үй й– Үйл явцын нэмэгдэл үр ашгийг ахиу үр ашиг гэнэ.

– Үйл явцыг хэрэгжүүлэхэд гарах нэмэгдэл зардлыг ахиу зардал гэнэ.

Эдийн засаг нь нийгмийн шинжлэх ухаан

• Норматив мэдээлэл: Яах ёстой вэ гэсэн үзэлНорматив мэдээлэл: Яах ёстой вэ гэсэн үзэл баримтлалыг илэрхийлдэг.П Ю б б й• Позитив мэдээлэл: Юу болж байна, ямар байна гэдгийг илтгэдэг. – Шалгагдах боломжтой– Харьцуулагдах боломжтойХарьцуулагдах боломжтой– Баримтад үндэслэсэн

Эдийн засаг нь нийгмийн шинжлэх ухаан

Позитив мэдээлэлПозитив мэдээлэл• Экономиксийн судалгаа нь позитив

З 3мэдээлэлд суурилдаг. Зорилго нь дараах 3 үе шатаар хэрэгжинэ.– Түүвэрлэлт ба хэмжээс тогтоох– Загвар бий болгохЗагвар бий болгох– Загварыг шалгах

Эдийн засаг нь нийгмийн шинжлэх ухаан

Эдийн засгийн бэрхшээл ба хийсвэрлэлЭдийн засгийн бэрхшээл ба хийсвэрлэл• Эдийн засгийн үйл хөдлөл нь маш олон

йтооны хүчин зүйлээс шалтгаалдаг тул ойлголтуудын хамаарал, нөлөөллийг хялбар тодорхойлох боломжгүй. Иймд “бусад зүйлс хэвээрээ байхад”(ceteris paribus) гэсэнзүйлс хэвээрээ байхад (ceteris paribus) гэсэн таамаглалыг тавьдаг.

Эдийн засаг нь нийгмийн шинжлэх ухаан

Төөрөгдлүүд• Эдийн засгийн хүчин зүйлсийн өөрчлөлт нь тогтвортой бус байдгаас 2 янзын төөрөгдөлд ордог. – Бүрэлдэхүүний төөрөгдөл (fallacy of composition): Нэгжийн хувьд биелэх чанар нь бол нийтэд биелэнэ

й й бэсвэл нийтийн хувьд биелэх чанар нь нэгжид биелэнэ гэсэн худал мэдээлэлУчир шалтгааны төөрөгдөл (Causation fallacy: post– Учир шалтгааны төөрөгдөл (Causation fallacy: post hoc fallacy): Нэг дэх үйл явц бий болсон учраас хоёр дахь нь бий болох ёстой гэсэн худал мэдээлэлр д уд д

Эдийн засаг нь нийгмийн шинжлэх ухаан

Эдийн засагчдийн шийдвэр гаргалтын нэгдмэл байдал• Эдийн засагчид ихэвчлэн ялгаатай үр дүнгүүд

Г йгаргадаг. Гэвч эдгээрийн аль нь худал вэ гэдгийг тэр бүр шалгах боломжгүй.Ж б• Жишээ нь татварыг бууруулах нь ажилгүйдлийг багасгах боломжтой гэдэг онолын үндэслэлийг нийт эдийн засагчдынонолын үндэслэлийг нийт эдийн засагчдын 70% нь зөвшөөрдөг.

Сэдэвт ашиглагдах сурах бичгүүдСэдэвт ашиглагдах сурах бичгүүдP ki M E 2007 7th di i Addi i• Parkin. M, Economics, 2007, 7th edition, Addision-Wesley Publishing Company, chapter 1, page 1-16,M ki N G P i i l f Mi i 2006 3rd• Mankiw.N.G, Principles of Microeconomics, 2006, 3rd

edition, chapter 1,2, page 3-45,• McConnell R Brue S Mi i 2002 15th• McConnell.R, Brue.S, Microeconomics, 2002, 15th

edition, McGraw-Hill, Irwin, chapter 1, page 3-21,• Даалгавар МУИС ЭЗС ЭЗО ын тэнхим• Даалгавар. МУИС-ЭЗС, ЭЗО-ын тэнхим, Микроэкономиксийн үндэс бодлого, дасгал, тест, 2008, 6 дахь хэвлэл, УБ, ЖиКом Пресс, бүлэг 1,2008, 6 дахь хэвлэл, УБ, ЖиКом Пресс, бүлэг 1, хуудас 4-8,