1 mitropoliti anania jafariZe saqarTvelos wmida mefeebi Tbilisi 2012
1
mitropoliti anania jafariZe
saqarTvelos
wmida mefeebi
Tbilisi
2012
2
3
Sesavali
4
5
6
7
8
farnavaz mefe (Zv.w. IV-I I I ss.)
farnavaz mefe da quji erisTavi
qarTlos
mcxeTos gardabos kaxos kuxos gaCios
uflos oZrxos javaxos
farnavaz
9
10
mcxeTos egros gardabos kaxos kuxos gaCios
farnavaz quji
qarTlos
11
12
13
14
15
qarTuli saRvTismsaxuro anbanis fuZisdeba
16
17
18
10. i_10
11. k_20
12. l_30
13. m_40
14. n_50
15. A_60
16. o_70
17. p_80
18. J_90
1. a_1
2. b_2
3. g_3
4. d_4
5. e_5
6. v_6
7. z_7
8. H_8
9. T_9
19. r_100
20. s_200
21. t_300
22. u_400
23. f_500
24. q_600
25. R_700
26. y_800
27. S_900
28. C_1000
29. c_2000
30. Z_3000
31. w_4000
32. W_5000
33. x_6000
34. K_7000
35. j_8000
36. h_9000
37. N_10000
19
uy
1. a _ a _ an2. b _ b _ ban3. g _ g _ gan4. d _ d _ don5. e _ e _ en6. v _ v _ vin7. z _ z _ zen8. _ C _ he9. T _ T _ Tan10. i _ i _ in11. k _ k _ kan12. l _ l _ las13. m _ m _ man14. n _ n _ nar15. _ _ Ae16. o _ o _ on17. p _ p _ par18. J _ J _ Jan
19. r _ r _ rae20. s _ s _ san21. t _ t _ tar22. _ Y _ Yie
23. f _ f _ far24. q _ q _ qan25. R _ R _ Ran26. y _ y _ yar27. S _ S _ Sin28. C _ C _ Cin29. c _ c _ can30. Z _ Z _ Zil31. w _ w _ wil32. W _ W _ War33. x _ x _ xan34. _ K _ xar35. j _ j _ jan36. h _ h _ hae37. H _ _ hoi
20
1. _ a
2. _ b
3. _ g
4. _ d
5. _ e
6. _ v
7. _ z
8. _ H
9. _ T
10. _ i
11. _ k
12. _ l
13. _ m
14. _ n
15. _ A
16. _ o
17. _ p
18. _ J
19. _ r
20. _ s
21. _ t
22. _ u
23. _ f
24. _ q
25. _ R
26. _ y
27. _ S
28. _ C
29. _ c
30. _ Z
31. _ w
31. _ w
32. _ W
33. _ x
34. _ K
35. _ j
21
22
23
mefe aderki ( I s.)
wmida andriasa da sxva mociqulebisqadageba mefe aderkis dros
24
25
26
27
28
51 didi sjulis kanoni, gv. 545; 52 Zeglebi, II, gv. 154; 53 Zeglebi, II, gv. 154; 54 iqve, gv. 174; 55 qronikebi,
I, gv. 34; 56 qarTlis cxovreba, I, gv. 35-36; 57 m. kelenjeriZe, mokle istoria, gv. 5-8; 58 e. nikolaZe,
eklesiis istoria, gv. 13; 59 d. abaSiZe, qarTlis politikuri istoriis zogierTi sakiTxi, mnaTobi, 1987, 9,
gv. 154-161; 60 axali aRTqma, briuseli, gv. 527; 61 p. ingoroyva, giorgi merCule, gv. 224; 62 narkvevebi,
I, gv. 549-550; 63 iqve, gv. 544; 64 iqve, gv. 526; 65 narkvevebi, I, gv. 549; 66 p. ingoroyva, giorgi merCule, gv.
224; 67 iqve, gv. 225; 68 iqve, gv. 211; 69 i. tabaRua, saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, I,
gv. 56; 70 iqve, gv. 56; 71 narkvevebi, I, gv. 511; 72 k. kekeliZe, lit. istoria, I, gv. 40, SeniSvna 3; 73 m.
kelenjeriZe, mokle istoria, gv. 5; 74 qarTlis cxovreba, I, gv. 41.
Cveni macxovris ieso qristes kvarTi, romelsac xeli Seaxo aderki mefem
29
rev marTali ( II I s.)
gza qristianobisa I saukunidan wmida ninomde
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
25 didi sjulis kanoni, gv. 545; 26 efrem mcire, uwyeba..., gv. 4; 27 n. janaSia, narkvevebi, gv. 13; 28 iqve,
gv. 20; 29 qarTlis cxovreba, IV, gv. 68-69; 30 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi,
`mnaTobi~, 1987, #6, gv. 142; 31 sabinini, saqarTvelos samoTxe, gv. 624, 625; 32 ev. nikolaZe, eklesiis
istoria, gv. 23-24; 33 Zeglebi, I, gv. 50; 34 s. janaSia, I, gv. 213; 35 g. lomTaTiZe, saqarTvelos
mosaxleobis kultura da yofa, gv. 60, Sen. 206; 36 p. ingoroyva, t. II, gv. 277; 37 T. surgulaZe, T.
bibiluri, m. ZnelaZe, adreuli qristianobis simbolo mcxeTidan, saq. ssr. mecnierebaTa akademiis
moambe, 101 3, 1981. gv. 741-742; 38 T. bibiluri, saintereso samarxeuli kompleqsi mcxeTidan (Zeglis
megobari), 62, 1983, gv. 39-43; 39 T. bibiluri, Tixis filasamarxi antikuri xanis saqarTveloSi (disert-
acia, xelnaweri); 40 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi, mnaTobi~, 1987, #6, gv.
144; 41 qarTlis cxovreba, I, gv. 41; 42 didi sjulis kanoni, gv. 219; 43 ,
, , 7, . 44; 44 g. gozaliSvili, qarTlis moqcevis problema da bakuri, 1974, gv.
15; 45 iqve, gv. 21; 46 T. bibiluri, qristianuli religiis sawyisebi saqarTveloSi, gv. 144-145; 47 v.
goilaZe, wminda ninos qarTlSi Semosvlisa da qarTlis moqcevis daTariRebisaTvis, mnaTobi, 1986,
#2, gv. 153-154; 48 iqve, gv. 155-162; 49 iqve, gv. 150; 50 qarTlis cxovreba, I, gv. 115; 51 v. goilaZe, wminda
ninos qarTlSi Semosvlisa da qarTlis moqcevis daTariRebisaTvis, mnaTobi, 1986, # 8, gv. 152, 160-
162; 52 m. CxartiSvili, qarTuli hagiografiis wyaroTmcodneobiTi Seswavlis problemebi; cxovreba
wmidisa ninosi~, 1987, gv. 25-26; 53 qarTlis cxovreba, I, gv. 70; 54 iqve, gv. 70; 55 p. ingoroyva, giorgi
merCule, gv. 262, SeniSvna I; 56 narkvevebi, t.II, gv. 181, 186; 57 T. kapanaZe, noqalaqevis bazilikebi, kr.
noqalaqevi _ arqeopolisi, gv. 120-121; 58 e. nikolaZe, eklesiis istoria, gv. 35; 59 n. janaSia,
narkvevebi, gv. 17; 60 qarTlis cxovreba, I, gv. 197; 61 iqve, gv. 159.
40
wmida mociqulTaswori mirian mefe ( IV s.)
Tqmuli abiaTar mRvdelisa, kvarTisaTvisuflisa Cvenisa ieso qristesi
41
42
*
* meeqvse Jami naSuadRevis saTqmeli locva.
43
44
Tqmuli sidonia dedakacisa, romelmacixila da aRwera...
45
Tqmuli misive eklesiis aRSenebisaTvis
46
47
48
aRmarTebisaTvis patiosnisa jvrisa
49
50
wigni, romelic miswera romis patriarqma dabranjTa mefem ninos, mefe mirians da qarTlis ers
51
52
53
wmida mowame mefe mirdati ( V s.)
54
wmida keTilmsaxuri vaxtag mefe ( V s.)
vaxtang gorgaslis cxovreba 47
55
56
*
**
* igulisxmeba hunebi, alanebi da sxvadasxva CrdiloeTis tomebi, romlebic im dros awyobdnen
laSqrobebs dasavleT evropaSic ki.
** qarTlis samefos~ dasavleTi sazRvari gadioda mdinare egriswyalze. egriswylis qvemoT~, anu
am mdinaris iqiT mdebare marjvena sanapiro qveyana `afxazeTi~ Sedioda bizantiis imperiaSi anu
`berZnebis~ qveyana iyo. vaxtangis dros bizantielebma gadmolaxes qarTlis samefos sazRvari md.
egriswyalze da daipyres qarTlis miwa-wyali egriswylidan vidre cixe-gojamde.
57
50
*
* vaxtangma gaaTavisufla berZnebisgan qarTlis teritoria cixe-gojidan egriswylamde da agreTve
afxazeTic, romelic berZnebs hqondaT dapyrobili. vaxtangi afxazeTSi Sevida Crdilokavkasiis
gziT, osebis damarcxebis Semdeg.
58
59
60
*
** ***
*** osebis laSqrobis Semdeg vaxtangma berZenTa qveyana~ anu afxazeTi aiRo da TviTon daiWira.
Semdeg ki vaxtangma da keisarma erTmaneTs gaucvales teritoriebi, saqarTvelos daubrunda klar-
jeTi, xolo saberZneTs afxazeTi. afxazeTis erTi nawili ki egriswylidan klisuramde mziTvis
saxiT SeuerTda vaxtangis samefos.
* igulisxmeba qarTlis samefos is miwebi, romlebic qarTls CamoaWra saberZneTma jer kidev
vaxtangamde, mefe varaz-bakuris dros _ klarjeTi zRvidan arsianamde.
** mdinare yubani.
61
62
63
64
* **
***
* igulisxmeba im episkoposebis mTavari, romelnic vaxtangs Seegebnen _ mTavarepiskoposi miqaeli.
*** `da dRes icodeT axalnergad WeSmaritad qarTli~.
** fulis qisis Semnaxveli, molare.
65
66
*
* vaxtangis meore cols mziTvad moyva teritoria egriswylisa da klisuris Sua, am qalis Svilebs
darCaT kidvc samemkvidrvod es miwebi, xolo pirveli colisgan darCenilebs samxreT saqarTvelo.
67
*
**
* napatelni cxovrobdnen dRevandel azerbaijanSi q. Seqis sanaxebSi. q. Seqi mdebareobs q. zaqaTa-
lis aRmosavleTiT 64 km-is manZilze, xolo q. kaxidan daSorebulia 34 km-iT. imdroindeli
SexedulebiT, napatelni kaxeTis provinciaSi (`xevSi~) Sediodnen da ara hereTisaSi.
** imperatori iustiniane (527-565).
68
saqarTvelos sakaTalikosos daarseba
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
47 qarTlis cxovreba, I, gv. 139-207 gadmoRebuli Zveli qarTulidan; 50 `daimorCila... mefis
brZanebis gareSe~ _ es adgili gviandeli CanarTia, gv. 156; 52 q. c., I, gv. 171; vaxtangi gulisxmobda,
rom am drois qristianoba proberZnuli mimarTulebisa ar yofila, aramed aRmosavluri orient-
aciisa. TviT sparselTa Sorisac ki yofilan qristianebi. daRaTu aw Sen migcne sparsni, ara ukue
gancruvdesa saxeli Cemi? da umetes Cuensa aqus mravalTa maTganTa siyuaruli qristesi, aramed
SiSisagan ver gamoacxadeben~; 59 q. c., I, gv. 146; samTavros ukve arsebul saepiskoposo taxtze.
aRsaniSnavia, rom geografiulad qarTlis samefo dayofili iyo oTx xevad: 1. xevi qarTlisa
(mtkvris saTavidan xunanamde); 2. xevi kaxeTisa; 3. xevi klarjeTisa da 4. xevi egrisisa (q. c., I, gv.
146); axali episkoposebi dausvamT sam xevSi: qarTlSi, kaxeTSi da klarjeTSi.
83
168 ., , , 1963, . 412; 169 iqve, gv. 422; 170 s. janaSia, Sromebi,
V, gv. 74; 171 m. lorTqifaniZe, qarTli V s-is II naxevarSi, 1979, gv. 72-74; 172 ..,
, 1979 ., .197; 173 ., ,
. 72; 174 n. janaSia, lazar farpecis cnobebi saqarTvelos Sesaxeb, 1962, gv. 214; 175 ,,iberebi
qristianebi arian da am sarwmunoebis wesebs yvela imaze ukeT icaven, romelTac Cven vicnobT~,
georgika, II, gv. 21; 176 b. mWedliSvili, gorgasalis reformebis Sesaxeb. _ mnaTobi, 1986, #11, gv. 166-
169; 177 n. janaSia, narkvevebi, gv. 45-46; 178 didi sjulis kanoni, gv. 219; 179 iqve, gv. 249; 180
(), , - , 25, 1984, . 151, . 140;181 qarTlis cxovreba, I, gv. 197; 182 n. janaSia, narkvevebi, gv. 32; 183 iqve, gv. 32; 184 b. mWedliSvili,
gorgasalis reformebis Sesaxeb. _ mnaTobi, 1986, #2, gv. 167; 185 Zeglebi, I, gv. 93; 186 didi sjulis
kanoni, gv. 271-273; 187 qarTlis cxovreba, I, gv. 197-198; 188 iqve, gv. 198-199; 189 Zeglebi, I, gv. 93; 190 b.
lominaZe, saqarTvelos sapatriarqo da misi avtokefalia, saRvTismetyvelo krebuli, 1981, 12, gv. 73;191 . , . _ macne, istoriis seria,
1986, #3, gv. 69; 192 iqve, gv. 67-70; 193 iqve, gv. 62; 194 T. yauxCiSvili, berZeni mwerlebis cnobebi
saqarTvelos Sesaxeb, I, gv. 141; 195 iqve, gv. 153; 196 iqve, gv. 151; 197 . ,
. - macne, istoriis seria, 1986, #3, gv. 64; 198 iqve, gv. 64-65;199 iqve, gv. 69; 200 iv. javaxiSvili, saqarTvelos sazRvrebi, gv. 18; 201 n. janaSia, narkvevebi, gv. 88; 202
n. janaSia, lazar farpecis cnobebi saqarTvelos Sesaxeb, 1962, gv. 218; 203 n. janaSia, istoriuli
wyaroTmcodneobis narkvevebi, I, gv. 298; 204 iv. javaxiSvili, saqarTvelos sazRvrebi, gv. 17; 205 n.
janaSia, istoriuli wyaroTmcodneobis narkvevebi, I, gv. 89, 213; 206 Zeglebi, I, gv. 89; 207 Zeglebi, I, gv.
89; 208 iqve, gv. 89.
84
wmida mefe arCili ( VII I s.)
85
86
wmida daviTi da konstantine ( VII I s.)
wmida konstantine qarTveli ( IX s.)
87
88
89
107 qarTlis cxovreba, t. I, 1955 w., gv. 251; 108 qarTlis cxovreba, I, 1955 w., gv. 229. 109 a. bogveraZe,
arabebis Semosvla saqarTveloSi, narkv. II, 1973, gv. 286; 110 qarTlis cxovreba, w. I, 1955w., gv. 230; 111
p. ingoroyva, giorgi merCule, 1954 w., gv. 080. 112 iqve, gv. 092; 113 iqve, gv. 093; 114 iqve, gv. 094; 115 ioane
90
sabanisZe, wamebaA wmindisa da netarisa mowamisa qristesisa haboAsi~, qrestomaTia, 1946 w., gv. 57. 116
iv. javaxiSvili, Txzulebani, t. II, 1983 w., gv. 91; 117 p. ingoroyva, giorgi merCule, 1954 w., gv. 0102;118 wamebaA da Rvawli wmindaTa da didebulTa daviT da konstantinesi~, qrestomaTia, 1946 w., gv. 240;119 iqve, gv. 235; 120 iqve, gv. 235; 121 wamebaA da Rvawli daviT da konstantinesi~, qrestomaTia, 1946 w.,
gv. 235. 122 iqve, gv. 237; 123 qarTlis cxovreba, t. I, 1955 w., gv. 235; 124 iqve, gv. 237. 125 qarTlis cxovreba,
I, 1955 w., gv. 250; 126 iqve. gv. 245. 127 `martviloba gobronisi~, Zveli qarTuli agiografiuli
literaturis Zeglebi, I, 1964 w., gv. 179; 128 iqve, gv. 179; 129 martviloba gobronisi, Zegli I, gv. 181;130 iqve, gv. 181; 131 iqve, gv. 182; 132 iqve, gv. 183; 133 qarTuli agografiuli literaturis Zeglebi, I, 1964,
gv. 165; 134 iv. javaxiSvili, Txzulebani, t. VIII, 1977, gv. 86; 135 iqve, gv. 86; 136 Zveli qarTuli
agiografiuli literaturis Zeglebi, I, 1964w., gv. 165. 137 qarTuli istoriuli sabuTebis korpusi,
1984 w., gv. 33. 138 qarTlis cxovreba, I, 1955 w., gv. 281; 139 iqve, gv. 303; 140 qarTuli istoriuli
sabuTebis korpusi, 1984 w., gv. 72; 141 qarTlis cxovreba, II, 1959 w., gv. 118.
91
wmida mowame aSot kurapalati (bagrationi) ( VII I s.)
92
93
wmida dinar dedofali ( X s.)
94
Rirsi basili Ze bagrat III-isa ( XI s.)
95
wmida keTilmsaxuri
mefe daviT aRmaSenebeli ( XI I s.)
mefeT mefe daviTis cxovreba
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
mefe daviTi _ morCili berisa
108
109
110
111
112
113
ruis-urbnisis kreba
114
115
116
*
* saxelmwifosa da eklesias Soris aseT urTierTobas, zogjer ewodeba `simfonia~.
117
118
119
120
*
* e. gabiZaSvilis mixedviT, ara 8, aramed 18 wlisa.
121
122
123
124
125
yivCaRTa Casaxleba
126
127
128
129
1 i. lolaSvili, arsen iyalToeli, 1978, gv. 158; 2 iqve, gv 48; 3 iqve, gv. 49; 4 iqve, gv. 64; 5 p. ratiani,
Tbileli berebi, 1989, gv. 81; 6 iqve, gv. 81; 7 iv. javaxiSvili, II, 1983, gv. 197; 8 iqve, gv. 197; 9 iv.
javaxiSvili, VII, 1984, gv. 168; 10 l. grigolaSvili, galobani sinanulisanis~ teqsti, jvari vazisa~,
#25, 1989, gv. 26; 11 iv. javaxiSvili, II, gv. 210; 12 iqve, gv. 218; 13 z. avaliSvili, jvarosanTa droidan,
1989, gv. 17; 14 iqve, gv. 19; 15 iqve, gv. 96; 16 S. mesxia, saistorio Ziebani, III, 1986, gv. 75; 17 iqve, gv. 70;18 iqve, gv. 134; 19 iqve, gv. 135; 20 z. avaliSvili, dasax. naSr., gv. 108, (ix. mimoxilva marko polos
mogzaurobis cnobil inglisur gamocemaSi...); 21 saq. ekl. kalendari, 1987 w., gv. 468; 22 didi
sjuliskanoni, 1975, gv. 549; 23 i. lolaSvili, dasax. naSr., gv. 60; 24 iqve, gv. 14. 4 iqve, gv. 86; 25
130
qarTlis cxovreba, I, gv. 353; 26 iv. javaxiSvili, VII, gv. 248-249; 27 iqve, gv. 248; 28 sabWoTa enciklo-
pediuri leqsikonis sityvani, 1980, rusul enaze, gv. 1329; 29 iv. javaxiSvili, II, gv. 213; 30 qarTuli
samarTlis Zeglebi, 1965, II, gv. 18; 31 xelmwifis karis garigeba~, qarTuli samarTlis Zeglebi, II, 1965,
gv. 95; 32 iqve, gv. 90; 33 saq. ist. narkv., III, gv. 220-223; 34 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 82; 35 saq.
ist. narkv., III, 1979, gv. 216; 36 iqve, gv. 218; 37 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 92; 38 xelmwifis karis
garigeba, gv. 34; 39 JamTaaRmwereli, qarTlis cxovreba, II, gv. 253; 40 saq. ist. narkv., III, 1979, gv. 353; 41
iqve, gv. 638; 42 iv. javaxiSvili, VI, 1982, gv. 67; 43 iqve, gv. 67; 44 saq. ist. narkv., III, gv. 234; 45 iqve, gv.
235; 47 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv. 20; 48 saq. ist. narkv., III, gv. 215-216; 49 iv. javaxiSvili, II,
gv. 212-213; 50 p. ratiani, Tbileli berebi, gv. 79; 51 iv. javaxiSvili, II, gv. 188; 52 iqve, gv. 190; 53 iqve,
gv. 191; 54 didi sjulis kanoni, 1975, gv. 550; 55 saq. ist. narkv., III, gv. 215; 56 iqve, gv. 214; 57 iv.
javaxiSvili, VII, gv. 28; 58 iqve, gv. 29; 59 iqve, gv. 314; 60 iqve, gv. 57; 61 iqve, VII, 1984, gv. 63; 62 iqve, gv.
82; 63 iqve, gv. 83; 64 iqve, gv. 84; 65 iqve, gv. 68; 66 iqve, gv. 68; 68 iqve, gv. 15; 69 iqve, gv. 16; 70 iqve, gv. 17;71 iqve, gv. 16; 72 iqve, gv. 51; 73 iqve, gv. 52; 74 iqve, gv. 51; 75 iqve, gv. 42; 76 iqve, 41; 77 iqve, gv. 43; 78 iqve,
gv. 45; 79 iqve, gv. 247; 80 iqve, gv. 247; 81 didi sjulis kanoni, gv. 553; 82 saqarTvelos eklesiis
kalendari, 1987, gv. 473; 83 iqve, gv. 473; 84 iqve, gv. 474; 85 iqve, gv. 475; 86 iqve, gv. 557.99 n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi, IX, 1979, gv. 73-74; 100 iqve, gv. 94; 101 qarTlis
cxovreba, I, gv. 335; 102 iv. javaxiSvili, II, 1983, gv. 215; 103 iqve, gv. 200; 104 S. mesxia, saistorio Ziebani,
III, gv. 74; 105 iqve, gv. 42; 106 iqve, gv. 42; 107 iqve, gv. 92; 108 n. berZeniSvili, dasax. naSr., gv. 97; 109
qarTlis cxovreba, I, gv. 346; 110 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 209; 111 S. mesxia, dasax. naSr., gv. 37;112 iqve, gv. 35; 113 iqve, gv. 37-40; 114 iqve, gv. 39.
131
Rirsi damiane - demetre yofili ( XI I s.)
Sen xar venaxi, axlad aRyvavebuli,
morCi keTili, edems Sina nerguli,
alva sulneli, samoTxiT gamosruli,
RmerTman Segamko, veravin gjobs qebuli
da TaviT TvisiT mze xar gabrwyinvebuli.
132
wmida keTilmsaxuri Tamar mefe ( XI I s.)
Tamar mefis cxovrebis qronika
daviT aRmaSenebeli
demetre I vaxtangi
giorgi III
Tamar
daviT V
demna-demetre
133
134
varammxargrZeli
zaqaria sargisi
sargismxargrZeli
zaqaria(Semdgom
amirspasalari)
ivane(Semdgom
msaxurTuxuce-si)
135
136
137
138
139
140
141
Wyondideli da aTabagi
142
143
144
145
146
147
148
149
150
1 qarTlis cxovreba, II, 1959, gv. 26; 2 iqve, gv. 27; 3 iqve, gv. 27; 4 iqve, gv. 118; 5 iqve, gv. 119; 6 iqve,
gv. 30; 7 iqve, gv. 31; 8 iqve, gv. 33. 9 iqve, gv. 119; 10 iqve, gv. 120; 11 iqve, gv. 41; 12 iqve, gv. 45; 13 iqve, gv.
121; 14 iqve, gv. 49; 15 iqve, gv. 50; 16 iqve, gv. 51; 17 iqve, gv. 54; 18 iqve, gv. 54; 19 iqve, gv. 122. 20 iqve, gv.
123; 21 iqve, gv. 55; 22 iqve, gv. 151; 23 iqve, gv. 58; 24 iqve, gv. 58; 25 iqve, gv. 58; 26 iqve, gv. 60; 27 iqve, gv.
125; 28 iqve, gv. 72; 29 iqve, gv. 72; 30 iqve, gv. 90; 31 iqve, gv. 106; 32 iqve, gv. 129. 33 iqve, gv. 130; 34 iqve, gv.
148; 35 iqve, gv. 91; 36 iqve, gv. 91; 37 iqve, gv. 93; 38 iqve, gv. 95; 39 iqve, gv. 141; 40 iqve, gv. 142; 41 iqve, gv.
151
103; 42 iqve, gv. 104; 43 iqve, gv. 107; 44 iqve, gv. 110; 45 iqve, gv. 110; 46 m. TamaraSvili, istoria
kaTolikobisa..., 1902, gv. 8; 47 iqve, gv. 11; 48 qarTlis cxovreba, II, gv. 170; 49 iqve, gv. 170; 50 saq. ist.
narkv., III, gv. 542; 51 iqve, gv. 545; 52 iqve, gv. 547-548; 53 iqve, gv. 550; 54 iqve, gv. 550; 55 iv. javaxiSvili,
VII, 1984, gv. 113; 56 n. berZeniSvili, IX, 1979, gv. 136; 57 iv. javaxiSvili, VII, 1984, gv. 115; 58 iqve, gv. 115;59 iqve, gv. 117; 60 iqve, gv. 119; 61 iqve, gv. 118; 62 iqve, gv. 119; 63 n. berZeniSvili, IX, gv. 136; 64 iqve, gv.
150; 65 qarTlis cxovreba, II, gv. 82; 66 iqve, gv. 83; 67 i. anTelava, XI-XV saukunis saqarTvelos social-
politikuri istoriis sakiTxebi, 1980, gv. 192; 68 qarT. samarT. Zeglebi, II, gv. 82; 69 i. anTelava, dasax.
naSr., gv. 192; 70 iqve, gv. 190; 71 iqve, gv. 191; 72 iqve, gv. 190; 73 iv. javaxiSvili, VI, 1982, gv. 273; 74. iqve,
gv. 274-276; 75. iqve, gv. 282; 76. iqve, gv. 285; 77. iqve, gv. 289; 78. iqve, gv. 314; 79 iqve, gv. 313; 80 n.
berZeniSvili, IX, gv. 129; 81 iqve, gv. 137-140; 82 iqve, gv. 197; 83 iqve, gv. 198; 84 n. berZeniSvili, dasax.
naSr., gv. 157; 85 iqve, gv. 167; 86 iqve, gv. 199; 87 iqve, gv. 200; 88 saq. ist. narkv., III, gv. 314; 89 iqve, gv. 318;90 iqve, gv. 346-347; 91 iv. javaxiSvili, VII, gv. 91; 92 iqve, gv. 91; 93 saq. ist. narkv., III, gv. 563.
152
wmida mefe demetre Tavdadebuli
qveynis zogadi mdgomareobaXIII saukuneSi
suli Tavdadebisa
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
mematianis mier aRwerili ambebideda RvTismSoblis mier
qarTvelTa mfarvelobis Sesaxeb
I. daviT mefis xatis saswauli
164
165
II. alaverdis wmida giorgis xatis saswauli
III. metexis RvTismSoblis xatis saswauli
IV. dmanisis RvTismSoblis xatis saswauli
166
V. martyofis xelTuqmneli xatis saswauli
VI. wmida Salva axalcixeli
VII. sionis wmida xatebis saswauli
167
VIII. yovladwmida RvTismSoblis didi gamocxadeba
168
IX. awyuris xelTuqmneli xatis Zala
X. RvTismSoblis gafrTxileba
XI. wmida saxarebis gavrceleba
169
XII. varZiis RvTismSoblis saswauli
XIII. RvTis wyaloba
XIV. Tavdadeba qristesaTvis
170
1 qarTlis cxovreba, II, gv. 163; 2 iqve, gv. 181; 3 iv. javaxiSvili, t. III, 1982 w., gv. 17; 4 iqve, gv. 17;5 iqve, gv. 19; 6 iqve, gv. 20; 7 iqve, gv. 21; 8 qarTlis cxovreba, II, gv. 191; 9 saq. ist. narkv., III, gv. 549;10 iqve, gv. 550; 11 iqve, gv. 550; 12 iqve, gv. 573; 13 iqve, gv. 600; 14 iqve, gv. 601; 15 iqve, gv. 602; 16 iqve, gv.
243; 17 iqve, gv. 62; 18 saq. ist. narkv., III, gv. 553; 19 qarTlis cxovreba, II, gv. 208; 20 iqve, gv. 215; 21 iqve,
gv. 304; 22 saq. ist. narkv., III, gv. 599; 23 iqve, gv. 583; 24 qarTlis cxovreba, II, gv. 251; 25 saq. ist. narkv.,
III, gv. 577; 26 iqve, gv. 584; 27 iqve, gv. 585; 28 qarTlis cxovreba, II, gv. 320; 29 iqve, gv. 321; 30 iqve, gv.
288; 31 iqve, gv. 290; 32 iqve, gv. 291; 33 iqve, gv. 272; 34 iqve, gv. 196; 35 iqve, gv. 198; 36 iqve, gv. 209; 37 iqve,
gv. 247; 38 iqve, gv. 248; 39 iqve, gv. 215; 40 iqve, 217; 41 iqve, gv. 217; 42 iqve, gv. 217; 43 iqve, gv. 217; 44 iqve,
215; 45 iqve, gv. 217; 46 iqve, gv. 263; 47 iqve, gv. 250; 48 iqve, gv. 218; 49 saq. ist. narkv., III, gv. 595; 50
qarTlis cxovreba, II, gv. 154; 51 iqve, 156; 52 iqve, gv. 154; 53 iqve, 157; 54 iqve, gv. 156; 55 iqve, gv. 157; 56
iqve, gv. 167; 57 iqve, gv. 199; 58 iqve, gv. 231; 59 iqve, 247; 60 iqve, gv. 256; 61 iqve, 267; 62 iqve, gv. 171; 63 iqve,
gv. 171; 64 saqarTvelos samoTxe, gv. 549; 65 qarTlis cxovreba, II, gv. 177; 66 iqve, 178; 67 iqve, gv. 209;68 iqve, gv. 277. 69 iqve, 278; 70 iqve, gv. 282; 71 iqve, gv. 283; 72 iqve, 301. 73 iqve, gv. 323; 74 iqve, gv. 312; 75
iqve, gv. 314; 76 iqve, gv. 315; 77 iqve, gv. 321.
171
mefe giorgi brwyinvale ( XIV s.)
172
173
174
175
1 qarTlis cxovreba, IV, 1973, gv. 255; 2 iqve, gv. 255; 3 iqve, gv. 256; 4 iqve, gv. 256; 5 iqve, gv. 256; 6
iqve, gv. 256; 7 iqve, gv. 257; 8 iqve, gv. 258; 9 iqve, gv. 258; 10 iqve, gv. 259; 11 iqve, gv. 259; 12 iqve, gv. 260;13 iv. javaxiSvili, t. III, 1982, gv. 175; 14 iqve, gv. 175; 15 saq. ist. narkv., III, gv. 826; 16 iqve, gv. 827; 17
iqve, gv. 665; 18 Zegli erisTavTa, S. mesxias gamocema, gv. 350; 19 saq. ist. narkv., III, gv. 828; 20 iqve, gv.
829; 21 iqve, gv. 829; 22 iqve, gv. 832; 23 iqve, gv. 834; 24 iv. javaxiSvili, t. III, gv. 173; 25 iqve, gv. 164-165;26 iqve, gv. 165.
176
wmida mefe vaxtang II I ( XV s.)
qveynis zogadi mdgomareoba XV saukuneSi
177
Tavdadeba qristesaTvis
1 saq. ist. narkv., III, gv. 713. 2 iqve, gv. 750; 3 qarTlis cxovreba, II, gv. 321.
178
aleqsandre mefe ( XV s.)
mefeT mefe monazoni aleqsandre didi
179
180
181
182
183
3 iv. javaxiSvili, t. III, 1982, gv. 265; 4 iqve, gv. 229; 5 iqve, gv. 230; 6 iqve, gv. 230; 7 T. Jordania,
qronikebi, t. II, 1897, gv. 243; 8 iv. javaxiSvili, t. III, gv. 258; 9 iqve gv. 257; 10 saq. ist. narkv., III, gv.
724; 11 iqve, gv. 728; 12 iv. javaxiSvili, III, gv. 259; 13 T. mewofeci, dasax. naSr. gv. 16; 14 saq. ist. narkv.,
III, gv. 728; 15 n. berZeniSvili, saq. ist. sakiTxebi, I, 1964, gv. 175, iqve, 728, SeniSvna; 16 iqve, gv. 729; 17 iv.
javaxiSvili, III, gv. 260; 18 iqve, gv. 261; 19 qarTlis cxovreba t. IV, gv. 280; 20 iv. javaxiSvili, III, gv.
262; 21 iqve, gv. 263; 22 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 244; 23 iqve, gv. 248; 24 iv. javaxiSvili, III, gv. 263;25 saq. ist. narkv. III, gv. 726; 26 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 196; 27 saq. ist. narkv., III, gv. 282; 28 a.
jafariZe, saq. samociq. ekl. ist. II, 1998, gv. 247; 29 qarTlis cxovreba, IV, gv. 281, SeniSvnebi; 30 T.
Jordania, qronikebi, t. II, 1897, gv. 226; 31 iqve, gv. 228; 32 iqve, gv. 321; 33 iqve, gv. 227; 34 qarTlis
cxovreba, IV, gv. 281; 35 Toma mewofeli, istoria, gv. 119-122; 36 qarTlis cxovreba, II, gv. 475.
184
wmida didmowame qeTevan dedofali ( XVII s.)
wmida didmowame qeTevani - mnaTobi saqarTvelosi
*
* afxazeTis eTnikuri saxe Seicvala XVII-XVIII saukuneebSi adiRe-Cerqezuli tomebis Camosaxleb-
is Sedegad. am axal xalxsac - `afxazebi~ uwodes mxaris saxelis Sesabamisad.
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
`...ZuZuTa-sajni naberwkal-mkrTolvareni,
gulsa-bari, welsa jaWvi gancecxlebuli
muskulT-marwuxni, Samfurni mxurvaleni...~53
2 qarTuli epistoluri wyaroebis korpusi 1, 1989, gv. 43-61. 3 qarTlis cxovreba, IV, gv. 728. 4
Zveli qarT. agiogr. lit. Zegl., VI, 1980, gv. 449. 5 saqarTvelos istoria, 1980, gv. 153; 6 saq. ist.
narkv., IV, gv. 243; 7 iqve, gv. 245-248; 8 qarTlis cxovreba, II, gv. 3; 9 saq. ist. narkv., IV, gv. 249; 10
qarTlis cxovreba, II, gv. 382; 11 Zv. qarT. agiogr. lit. Zeglebi, VI, gv. 20; 12 iqve, gv. 20; 13 saq. ist.
narkv., IV, gv. 252; 14 morTeza mehdi faTemi, sparsuli masalebi XVI-XVII saukuneebis qarTvel
moRvaweTa Sesaxeb, 1982, gv. 26; 15 qarTlis cxovreba, IV, gv. 584; 16 Zegl., VI, gv. 24. 17 saq. ist. narkvev.,
IV, gv. 264; 18 iqve, gv. 265; 19 qarTlis cxovreba, IV, gv. 588; 20 saq. ist. narkv., IV, gv. 271; 21 iqve, gv. 272;22 anton kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 26; 23 saq. ist. narkv., IV, gv. 276; 24 iv. javaxiSvili, qarTveli
eris istoria, 1967, IV, gv. 315; 25 iqve, gv. 317; 26 iqve, gv. 319, 325; 27 Zegl., VI, gv. 27; 28 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, II, 1986, gv. 112; 29 Zegl. VI, gv. 28; 30 i. tabaRua, dasax.
naSr., gv. 113; 31 iqve, gv. 113; 32 i. tabaRua, dasax., naSr., gv. 113; 33 iqve, gv. 114; 34 iqve, gv. 115; 35 iqve,
gv. 115; 36 iqve, gv. 116; 37 iqve, gv. 116; 38 iqve, gv. 118; 39 iqve, 119; 40 qarTlis cxovreba, IV, gv. 401; 41
i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 120; 42 iqve, gv. 121; 43 iqve, SeniSvna 59; 44 anton kaTalikosi, sityva
pirveli qeTevanisaTvis, dasax. naSr., gv. 29; 45 iqve, gv. 124; 46 qarTlis cxovreba, II, gv. 402; 47 anton
kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 31; 48 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 125; 49 iqve, gv. 127; 50 iqve, gv. 129; 51 iqve,
gv. 130; 52 Zegl., VI, gv. 34; 53 anton bagrationi; wyobilsityvaoba, 180, gv. 204.
199
wmida didmowame luarsab mefe ( XVII s.)
wmida mefe luarsab II
200
201
202
203
54 qarTlis cxovreba, II, gv. 355; 55 iqve, gv. 363; 56 iqve, gv. 365; 57 iqve, gv. 366; 58 iqve, gv. 394; 59 iqve,
gv. 396; 60 Zveli qarT. agiogr. lit. Zeglebi, VI, 1980, gv. 47; 61 qarTlis cxovreba, IV, gv. 385; 62 Zegl.
VI, gv. 48; 63 qarTlis cxovreba, II, gv. 386; 64 qarTlis cxovreba, IV, gv. 423; 65 qarTlis cxovreba, II, gv.
388; 66 antoni, dasax. naSr., gv. 55; 67 qarTlis cxovreba, IV, gv. 425; 68 iqve, gv. 425; 69 qarTlis cxovreba,
II, gv. 393. 70 iqve, gv. 397; 71 qarTlis cxovreba, IV, gv. 427; 72 il. WavWavaZe, IV, gv. 184; 73 anton
kaTalikosi, dasax. naSr., gv. 66; 74 iqve, gv. 66.
204
mefe Teimuraz I ( XVII s.)
Teimuraz mefis brZola `qarTvelobisaTvis~
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
tyveTa syidva
220
221
222
223
224
225
226
227
75 qarTlis cxovreba, IV, gv. 328; 76 iv. javaxiSvili, qarTveli eris istoria, IV, 1967, gv. 349; 77 iqve,
gv. 369; 78 iqve, gv. 371; 79 qarTlis cxovreba, II, gv. 424; 80 iqve, gv. 425; 81 iqve, gv. 425; 82 iqve, gv. 425.83 g. JorJoliani, saqarTvelo XVII s., gv. 50; 84 iqve, gv. 49; 85 S. lomsaZe, gviani Sua saukuneebi..., gv.
47, 48, 63; 86 iqve, gv. 35; 87 iqve, gv. 35; 88 iqve, gv. 36-41; 89 iqve, gv. 52; 90 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv.
58; 91 iqve, gv. 59; 92 iqve, gv. 60; 93 qarTlis cxovreba, IV, gv. 445; 94 iv. javaxiSvili, VIII, 1977, gv. 285;95 mohamed Taheris cnobebi, gv. 381; g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 72; 96 iv. javaxiSvili, VIII, gv. 283;97 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 106; 98 iqve, gv. 112; 99 iqve, gv. 118; 100 iqve, gv. 116; 101 iqve, gv. 100-
101; 102 m. TamaraSvili, istoria kaTolikobisa..., gv. 127; 103 goreli nasyidas saqme, iqve, gv. 127; 104 g.
JorJoliani, dasax. naSr., gv. 62; 105 iqve, gv. 63; 106 qarTlis cxovreba, II, gv. 426; 107 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, III, gv. 192; 108 qarTlis cxovreba, II, gv. 404; 109 iqve,
gv. 405; 110 iqve, gv. 406; 111 iqve, gv. 406; 112 qarTlis cxovreba, IV, gv. 430; 113 iqve, gv. 431; 114 saq. ist.
narkv., IV, gv. 280; 115 iqve, gv. 281; 116 iqve, gv. 284; 117 qarTlis cxovreba, II, gv. 408; 118 narkv., IV, gv. 285;119 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 11; 120 iqve, gv. 11; 121 iqve, gv. 15; 122 i. tabaRua, saqarTvelo evropis
arqivebsa.., II, gv. 576; 123 iqve, gv. 175; 124 iv. javaxiSvili, qarT. eris ist., IV, gv. 1967, gv. 361; 125 iqve,
gv. 362; 126 iqve, gv. 363; 127 narkv., IV, gv. 295; 128 iqve, gv. 319; 129 qarTlis cxovreba, II, gv. 422; 130 iqve,
gv. 423; 131 qarTlis cxovreba, IV, gv. 442; 132 i. tabaRua, saqarTvelo evropis arqivebsa.., III, gv. 210; 133
iqve, gv. 212; 134 iqve, gv. 235; 135 iqve, gv. 194; 136 g. JorJoliani, dasax. naSr., gv. 78; 137 qarTlis
cxovreba, IV, 443; 138 qarTlis cxovreba, II, gv. 434; 139 iqve, gv. 438; 140 iqve, gv. 439. 141 qarTlis cxovreba,
IV, gv. 601; 142 m. rexviaSvili, dasavleT saqarTvelo XVII saukuneSi, 1978, gv. 109; 143 i. tabaRua,
saqarTvelo evropis arqivebsa da wignsacavebSi, III, 1987, gv. 191; 144 qarTlis cxovreba, II, gv. 425; 145
iqve, gv. 424; 146 qarTlis cxovreba, IV, gv. 443; 147 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 191; 148 m. rexviaSvili,
dasax. naSr., gv. 119; 149 m. TamaraSvili, pasuxi somxis mwerlebs, gv. 237; 150 i. tabaRua, dasax. naSr., gv.
191; 151 Carlz darvini, rus. enaze, t. II, wigni I, 1927, gv. 579; 152 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 110;153 arqanjelo lamberti, samegrelos aRwera, gv. 76; 154 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 115; 155 iqve,
gv. 111; 156 iqve, gv. 114; 157 iqve, gv. 117; 158 saqarTvelos istoria XVI-XVIII ss., 1950, gv. 300; iqve, 113;159 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 191; 160 morTeza muhamedi faTemi, sparsuli masalebi, 1982, gv. 18; 161 S.
mesxia, saistorio Ziebani, II, gv. 316; 162 iqve, gv. 314; 163 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 93; 164 iqve, gv.
94; 165 qarTlis cxovreba, IV, gv. 825; 166 saqarTvelos samociqulo eklesiis istoria, I, gv. 445-446; 167
saqarTvelos istoriis narkvevebi, IV, gv. 200; 168 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 178; 169 qarTlis
cxovreba, II, gv. 424-425; 170 iqve, gv. 421; 171 iqve, gv. 428; 172 qarTuli samarTlis Zeglebi, I, 1963, gv. 606;173 iqve, gv. 608; 174 iqve, gv. 605; 175 iqve, gv. 393; 176 iqve, gv. 397; 177 m. rexviaSvili, dasax. naSr., gv. 14;178 z. SaraSeniZe, fereidneli gurjebi~, 1979, gv. 59.
228
levan II ( XVII s.)
levan II dadiani _ `iveriis xelmwifed~
wodebuli
229
( 5 2 ,
3- , (
,
(1639-1640), ., 2005, c. 114).
, , , .
230
, , , .
231
232
233
234
mefe vaxtang VI ( XVII I s.)
brZola `gamoxsnisa~ da `aRdgomisaTvis~
235
236
237
238
239
240
241
242
243
vaxtang VI-is rusuli orientacia da misi kraxi
,
244
245
246
247
vaxtang VI-isa da muxranel bagrationTadidi ojaxis mamuliSviloba
248
vaxtang V-is muxranel
_ bagrationTa Stos
geneal
ogia aseTia:
vaxtang V (S
ahnavazi)
arCi
l m
efe
(Sah
nazar
-xan
i)
giorgi
XI me
fe
(Sah
nava
z-x
ani)
lev
an
mefe
aleq
sand
re
sol
omo
nan
uka
(Sah
is c
ol
i)
Tam
ari
luar
sab
qaix
osr
o
mefe
vaxt
ang
VI me
fe
(huse
in y
ul
ixan
i)
dome
nti
kaTal
ikosi
iese
mef
e
(al
iyul
ixan
)
svim
on
Tei
muraz
i
anton
I ka
Tal
ikosi
vaxu
Sti
istorik
osi
baqa
r m
efe
(Sah
-nav
az x
ani)
249
250
251
252
253
sakanonmdeblo Sekrebani vaxtang VI-is karze(1706-1709 ww.)
254
1 m. qiqoZe, vaxtang VI-is saxelmwifoebrivi moRvaweoba, 1988, gv. 35. 2 m. TamaraSvili, istoria
kaTolikobisa qarTvelTa Soris, 1904, gv. 301; 3 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos
Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 3; 4 m. qiqoZe, vaxtang VI-is saxelmwifoebrivi moRvaweoba, gv. 15; 5
S. xanTaZe, qarTuli istoriografia XVIII saukuneSi, gv. 17. 6 qarTlis cxovreba, IV, gv. 500; 7 g.
paiWaZe, vaxtang VI, 1981, gv. 105; 8 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 8; 9 S. xanTaZe, dasax. naSr., gv. 52; 10 saq.
ist. narkv., IV, gv. 342; 11 qarTlis cxovreba, IV, gv. 454; 12 saq. ist. narkv., IV, gv. 348; 13 m. TaTaraSvili,
dasax. naSr., gv. 307; 14 iqve, gv. 308; 15 qarTlis cxovreba, IV, gv. 404; 16 iqve, gv. 466; 17 i. tabaRua,
masalebi XVIII s..., 1982, gv. 16; 18 iqve, gv. 19; 19 g. paiWaZe, dasax. naSr., gv. 16; 20 i. tabaRua, dasax. naSr.,
gv. 24; 21 iqve, gv. 24; 22 iqve, gv. 26; 23 saq. ist. narkv., IV, gv. 402; 24 iqve, gv. 204; 25 saq. ist. narkv., IV,
255
gv. 404; 26 v. gabaSvili, qarTuli feodaluri wyobileba XVI-XVII ss., 1959, gv. 141; m. qiqoZe, dasax.
naSr., gv. 8; 27 S. xanTaZe, dasax. naSr., gv. 48; 28 saq ist. narkv., IV, gv. 404; 29 iqve, gv. 105; 30 qarTlis
cxovreba, IV, gv. 493; 31 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 20; 32 iqve, gv. 21; 33 i. tabaRua, dasax. naSr., gv. 24.50 m. TamaraSvili, istoria kaTolikobisa..., gv. 316; 51 iqve, gv. 317; 52 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 78;
53 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 6; 54
iqve, gv. 7; 55 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 40; 56 iqve, gv. 41; 57 iqve, gv. 42; 58 iqve, gv. 43; 59 iqve, gv. 46; 60
iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 9; 61 iqve, gv. 10; 62 iqve, gv. 11; 63 g. paiWaZe, vaxtang VI, 1981, gv. 124;64 m. qiqoZe, dasax. naSr., gv. 59; 65 iqve, gv. 60; 66 iqve, gv. 65; 67 iqve, gv. 68; 68 iqve, gv. 68; 69 iv.
javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris, 1919, gv. 3; 70 saq. ist. narkv., IV, gv.
365; 71 iqve, gv. 365; 72 iqve, gv. 365; 73 iqve, gv. 366; 74 n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi,
IV, 1967, gv. 296; 75 qarTuli mwerloba, I, 1984, gv. 27; 76 iqve, gv. 26; 77 narkv., IV, gv. 368; 78 saq. ist. narkv.,
IV, gv. 368; 79 iqve, gv. 300; 80 iqve, gv. 360; 81 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos
Soris, 1919, gv. 3; 82 iqve, gv. 4; 83 iqve, gv. 5; 84 S. xanTaZe, qarTuli istoriografia, 1985, gv. 18; 85 iqve,
gv. 31; 86 m. qiqoZe, dasx. naSr., gv. 4; 87 qarTlis cxovreba, IV, gv. 37; 88 saq. ist. narkv., IV, gv. 361.555 Zveli qarTuli samarTlis Zeglebi, 1963, t. I. gv. 99; 556 iqve. gv. 101; 557 iqve, gv. 100; 558 iqve, gv. 478;
559 iqve, gv. 532; 560 iqve, gv. 581; 561 . , -
VI.
256
Teimuraz II da erekle II ( XVII I s.)
mironcxebul mefeTa taxtis aRdgena _`qarTvelobis~ gamarjveba
257
258
259
260
saqarTvelo `qarTvelobis~ gamarjvebis Semdeg
261
262
263
264
didi Ralati
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
213 papuna orbeliani, ambavi qarTlisani..., 1981, gv. 84; 214 iqve, gv. 87; 215 iqve, gv. 101; 216 iqve, gv. 82;217 iqve, gv. 85; 218 iqve, gv. 103; 219 iqve, gv. 103; 220 iqve, gv. 105; 221 qarTuli samarTlis Zeglebi, II, gv.
400; 222 iqve, gv. 401; 223 iqve, gv. 400; 224 p. orbeliani, dasax. naSr., gv. 106; 225 iqve, gv. 105; 226 iqve, gv.
105; 227 iqve, gv. 100; 228 iqve, gv. 113; 229 iqve, gv. 114; 230 saq. ist. narkv., IV, gv. 453; 231 p. orbeliani, ambavi
qarTlisani.., gv. 48; 232 saq. ist. narkv., IV, gv. 602; 233 iqve, gv. 607; 234 iqve, gv. 611; 235 iqve, gv. 614; 236
iqve, gv. 615; 237 iqve, gv. 616; 238 iqve, gv. 617; 239 iqve, gv. 619; 240 iqve, gv. 621; 241 iqve, gv. 625; 242 iqve,
gv. 628; 243 iqve, gv. 629; 244 iv. javaxiSvili, damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII
saukuneSi, 1919, gv. 13; 245 saq. ist. narkv., IV, 630; 246 iqve, gv. 632; 247 iqve, gv. 638; 248 iqve, gv. 645.304 saq. ist. narkv., IV, gv. 679; 305 iqve, gv. 687; 306 g. maisuraZe, saintereso wigni XVIII s.
saqarTvelos politikur cxovrebaze, mnaTobi~, #5, 1990, gv. 172; 307 iqve, gv. 171; 308 iv. javaxiSvili,
damokidebuleba ruseTsa da saqarTvelos Soris XVIII saukuneSi, 1919, gv. 52; 309 saq. ist. narkv., IV,
gv. 630; 310 iqve, gv. 632; 311 iqve, gv. 682; 312 iqve, gv. 683; 313 n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis
sakiTxebi, IV, gv. 169; 314 saq. ist. narkv., IV, gv. 684; 315 iqve, gv. 684; 316 iqve, gv. 684; 317 iqve, gv. 686; 318
iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 16; 319 saq. ist. narkv., IV, gv. 660; 320 iqve, gv. 654; 321 iv. javaxiSvili,
dasax. naSr., gv. 18; 322 saq. ist. narkv., IV, gv. 655; 323 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 19; 324 iqve, gv.
20; 325 saq. ist. narkv., IV, gv. 658; 326 iqve, gv. 660; 327 iqve, gv. 669; 328 iqve, gv. 669; 329 iqve, gv. 675; 330 iqve,
gv. 675; 331 iqve, gv. 676; 332 iqve, gv. 673; 333 iqve, gv. 673; 334 iqve, gv. 670; 335 iqve, gv. 680; 336 iqve, gv. 626;337 iqve, gv. 694; 338 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 23; 339 saq. ist. narkv., IV, gv. 700; 340 iqve, gv. 705;341 iqve, gv. 707; 342 iv. javaxiSvili, dasax. naSr., gv. 39; 343 saq. ist. narkv., IV, gv. 759; 344 iv. javaxiSvili,
dasax. naSr., gv. 42; 345 iqve, gv. 48.
275
wmida mefe solomon II ( X IX s.)
saeklesio Sekrebebi e.w. `cerkovni bunti~avtokefaliis gauqmebis dros
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
1 i. bagrationi, xumarswavla, 1990, t. I, gv. 565; 2 m. kekelia, sasamarTlo organizacia da procesi
saqarTveloSi ruseTTan SeerTebis win, t. I, 1970; 3 a. jafariZe, qarTuli eklesia XVII-XVIII
saukuneebSi, eklesiis kalendari, 1994; 4 narkv., IV, gv, 891; 5 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1997,
gv. 32; 6 iqve gv. 87; 7 arqeolog. komisiis aqtebi, , t. VI, naw. I, gv. 391; 8 s. kakabaZe, qarTveli
xalxis istoria, 1997, gv. 230; 9 Frns^ cj,hfyyst Rfdrfpcrjq fh[tjuhfabxtcrjq rjvbccbtq^ n& VI^ x& I^ c&574; 10 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1783-1921, Tb., 1997, gv. 87; 11 m. gonikaSvili, imereTi XVIII-
XIX saukuneTa mijnaze, 1979, gv. 52; 12 s. kakabaZe, qarTveli xalxis istoria, 1783-1921, Tb., 1997, gv. 52;13 k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, I, 1980, gv. 569; 14 m. gonikaSvili, dasax. naSr.,
286
gv. 208; 15 T. Jordania, qronikebi, III, 1967, gv. 597; 16 q. CxataraiSvili, guriis samTavro, 1985, gv. 62; 17
narkv. IV, gv. 931; 18 , , 1874, , t. VI,
naw. I, gv. 391; 19 s. kakabaZe, dasax. naSr., gv. 87; 20 iqve, gv. 88; 21 narkv. IV, gv. 932, 933; 22 , VI, gv.
579; 23 iqve, gv. 582; 24 narkv. gv. 936; 25 a. giorgobiani, soflis simdidre, gaz. soflis cxovreba:, 1991
w., 18.XII; 26 jvari vazisa, 1990, #3, gv. 67. wyarod asaxelebs . , Rfdrfpcrfz djtyf^ n& II^ c& 699; 27
T. Jordania, qronikebi, t. III, 1967, gv. 510; 28 qronikebi, III, gv. 492; 29 iqve, gv. 623; 30 m. gonikaSvili,
imereTi XVIII-XIX saukuneTa mijnaze, 1979, gv. 170; 31 T. Jordania, qronikebi, II, gv. 48; 32 qronikebi, III,
gv. 460; 33 i. bagrationi, kalmasoba, t. II, 1991, gv. 386; 34 mRvdelmonazoni anton mTawmideli, ilarion
qarTvelis cxovreba, 1993, gv. 14; 35 qronikebi, III, gv. 404; 36 cxovreba giorgi mecametisa, qarTuli
mwerloba, 1995, gv. 21; 37 a. xelaia, me Sevasrule Cemi movaleoba~, Jurn. mnaTobi~, 1988, #10, gv. 27;38 kirionis sityva 1906 wlis peterburgis saeklesio saTaTbiro sxdomaze, jvari vazisa, 1990, #3, gv.
60; 39 d. da b. batoniSvilebis istoria, gv. 106, wignidan, m. rexviaSvili, imereTis samefo XVIII s.-Si,
gv. 292; 40 qronikebi, III, gv. 474.
287
episkopos anania jafariZis sityva
warmoTqmuli panaSvidisas eklesiaSi
mefe solomon meoris neStis
q. axalcixidan gadasvenebis Semdeg
(29.05.1993)
288
289
sarCev i
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
farnavaz mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mefe aderki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
rev marTali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mociqulTaswori mirian mefe . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mowame mefe mirdati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida keTilmsaxuri vaxtag mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mefe arCili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida daviTi da konstantine . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida konstantine qarTveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mowame aSot kurapalati . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida dinar dedofali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rirsi basili Ze bagrat III-isa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida keTilmsaxuri mefe daviT aRmaSenebeli . . . . . . . . . .
Rirsi damiane - demetre yofili . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida keTilmsaxuri Tamar mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mefe demetre Tavdadebuli . . . . . . . . . . . . . . . . .
mefe giorgi brwyinvale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
290
wmida mefe vaxtang III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aleqsandre mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida didmowame qeTevan dedofali . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida didmowame luarsab mefe . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mefe Teimuraz I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
levan II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mefe vaxtang VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Teimuraz II da erekle II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
wmida mefe solomon II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bolosityva (episkopos anania jafariZis sityva warmoTqmuli panaSvidisas
eklesiaSi mefe solomon meoris neStis q. axalcixidan gadasvenebis Semdeg) . . . . . . . . . . . . . .
291