Top Banner

of 23

Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

Jul 06, 2018

Download

Documents

Nova Afriyanti
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    1/23

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    2/23

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    3/23

    METODE PERHITUNGAN RISIKOOPERASIONAL MENURUT BASSEL II ( BIA /SA /IMA)

    Posted by : D.ISeptebe! "#$ "#%"

    Pengukuran risiko operasional bank oleh BIS (Bank for International Settlement)berdasarkan BASEL CAPITAL ACCO!" memberikan beberapa pilihan metode" #aitu $

    a% Basi& Indi&ator Approa&h% (BIA)

    b% Standardi'ed Approa&h (SA)&% Internal easurement Approa&h (IA)

    Penerapan masingmasing metode tersebut akan diuraikan sebagai berikut $

    Basi& Indi&ator Approa&h

    !alam Basi& Indi&ator Approa&h" total pendapatan kotor (*ross In&ome) digunakansebagai indikator eksposur% Pendapatan kotor ini diasumsikan sebagai indikator skalaoperasional bisnis keseluruhan bank" #ang merupakan risiko operasional #ang melekat(inherent risk) di bank%Persentase untuk alpha berdasarkan Basel II adalah +,- namun demikian untuk

    perbankan Indonesia berpedoman kepada ketentuan Bank Indonesia% !enganpendekatan ini" modal #ang dipers#aratkan untuk tahun tertentu adalah pendapatankotor dikalikan dengan alpha% odal #ang dipers#aratkan untuk risiko operasionalse&ara keseluruhan #ang harus disediakan oleh bank menurut Basi& Indi&ator Approa&hadalah ratarata selama tiga tahun terakhir dari +,- dikalikan dengan pendapatan kotor . *ross In&ome%umus untuk menghitung modal risiko operasional bank adalah$

    http://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.html

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    4/23

    !imana$

    • /BIA 0 modal risiko operasional #ang dipers#aratkan menurut Basi& Indi&ator

     Approa&h

    • *I 0 pendapatan kotor . *ross In&ome positif tahunan selama 1 tahun sebelumn#a

    • n 0 tiga tahun" dimana pendapatan kotor selalu positif 

    • 2 0 +,- (atau ditetapkan lain oleh Bank Indonesia)

    Pendapatan kotor #ang negatif" selama 3angka 4aktu t iga tahun" harus dikeluarkan daripenghitungan%Pendekatan BIA ini diperuntukkan bagi bank dengan eksposur risiko operasional #angrendah" atau tidak ada atau sedikit fungsi risiko operasional #ang &anggih% Pendekatanini tidak diperuntukkan bagi bankbank internasional atau bankbank dengan profil risiko#ang signifikan% /arena menurut Basel II A&&ord" pers#aratan minimal bagi bankbanktipe ini untuk menggunakan Standardised Approa&h dalam menentukan modal #angdipers#aratkan%

     Apabila suatu bank telah menerapkan Basi& Indi&ator Approa&h" diharapkan nantin#abank dimaksud akan menggunakan metode #ang lebih &anggih untuk menghitungmodal risiko operasional #ang dipers#aratkan%Sama haln#a dengan pendekatan penghitungan modal untuk risiko kredit pada Basel I"Basi& Indi&ator Approa&h tidak terlalu sensitif terhadap risiko operasional% Pendekatanini terbatas dalam hal $

      mengasumsikan bah4a tingkat risiko operasional #ang dimiliki bank proporsional

    dengan besarn#a pendapatan kotor%

     en#amakan perlakuan terhadap bisnis dengan high margin.lo4 5olume dan bisnis

    lo4 margin.high 5olume" meskipun memiliki profil risiko #ang berbeda%

     tidak ada pembentukan &adangan untuk berbagai tipe ke3adian (e5ents)" frekuensi"

    penga4asan internal bank ataupun pasar dari bank tersebut%

     penggunaan pendapatan kotor sebagai indikator eksposur risiko operasional adalah

     3auh lebih sederhana daripada penggunaan aset tertimbang menurut risiko untuk risikokredit%

    Standardized Approach

    Tidak seperti the BIA" the Standardi'ed Approa&h menggunakan *ross In&ome padatiap busines lines pada bank" karena dapat men&erminkan 5olume operasional padatiap 3enis business liness% !i samping itu" pendapatan kotor 3uga mengkaitkan 5olumeusaha tiap business lines dengan tingkat risiko operasional #ang melekat pada bisnis%

    Pada tiap business lines" kebutuhan modal #ang dipers#aratkan dihitung dengan &ara#ang sama dengan #ang dihitung pada the Basi& Indi&ator Approa&h% Pendapatan kotor untuk suatu business lines dikalikan dengan suatu faktor business lines" #ang disebut6beta7%/edelapan business lines tersebut adalah $

     Corporate finan&e

     Trading and Sales etail Banking

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    5/23

     Commer&ial banking

     Pa#ment and settlement

     Agen ser5i&es

     Asset management

     etail brokerage

    Beta tiap business lines berkisar dari +8- untuk Asset anagement dan etailBrokerage" sampai +,- untuk etail Banking dan Commer&ial Banking dan +9- untukTrading and Sales% :adi" 3ika bank mengelola sebagian besar usahan#a dalam bidangTrading and Sales" maka bank tersebut memerlukan lebih ban#ak modal untuk risikooperasional dibanding dengan bank #ang sebagian usahan#a di bidang Assetanagement" meskipun keduan#a memiliki 3umlah pendapatan kotor #ang sama%

    !engan the Standardi'ed Approa&h" 3umlah modal agregat dihitung dari seluruhbusiness lines selama tiga tahun sebelumn#a% :umlah agregat tersebut kemudiandirataratakan untuk menghasilkan modal #ang dipers#aratkan" sesuai dengan theStandardi'ed Approa&h%

    odal agregat #ang dipers#aratkan untuk satu tahun dihitung dengan men3umlahkanseluruh hasil pendapatan kotor" #ang telah dikalikan dengan beta dari setiap businesslines% Tidaklah penting 3ika pendapatan kotorn#a negatif" karena pendapatan kotor #angnegatif tersebut masih bisa dimasukkan dalam perhitungan% :ika agregatn#a untuktahun tertentu negatif" maka angka #ang negatif tersebut diganti dengan angka noldalam penghitungan rataratan#a%

    Tidak seperti the Basi& Indi&ator Approa&h" nilai nol masih dapat dimasukkan dalamhitungan ratarata keseluruhan% :adi nilai ratarata dengan menggunakan theStandardi'ed Approa&h selalu dihitung untuk 3angka tiga tahun%

    umus untuk menghitung modal #ang dipers#aratkan" menurut the Standardi'ed Approa&h adalah$

     

    !imana$

    /TSA 0 odal #ang dipers#aratkan" sesuai the Standardi'ed Approa&h*I +9 0 Pendapatan kotor untuk tiap business lines%; +9 0

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    6/23

    The Standardi'ed Approa&h membagi operasional bank men3adi delapan business linesusaha #ang berbeda% !engan demikian" pendekatan ini mengakui bah4a setiapbusiness lines #ang berbeda pada umumn#a akan memiliki risiko operasional #angberbeda% Penggunaan business lines memungkinkan bank mengalokasikan modal #angdipers#aratkan menurut bidang business #ang di3alankann#a%

    !engan total pendapatan kotor #ang sama" sebuah retail bank akan memilikipendapatan kotor #ang lebih ke&il untuk business lines Trading and Sales denganmemiliki bobot risikon#a #ang lebih tinggi" dibanding dengan total pendapatan kotor dariin5estment bank% Sementara untuk hal #ang sama" retail bank akan memilikipendapatan kotor #ang lebih tinggi pada business lines etail Banking% Akibatn#a"berdasarkan pendekatan" retail bank memiliki kebutuhan modal risiko operasional #anglebih ke&il%

    /erangka ker3a Basel II mempun#ai suatu pendekatan tiga tingkatan (a threetierapproa&h) untuk mendefinisikan tiap business lines $

     Le5el + = Business lines #ang aktual Le5el 8 = >ungsi bisnis #ang khas dalam setiap business lines

     Le5el 1 = /elompok akti5itas = akti5itas bisnis #ang di3alankan dalam suatu business

    lines

    Pendekatan tiga tingkatan ini memiliki dua tu3uan$

     untuk men#ediakan suatu standard" #ang se&ara independen terdefinisikan dari

    struktur aktual bank" dengan tu3uan agar bia#a modal dihitung berdasarkan likeforlike%

     untuk memungkinkan bankbank memetakan struktur business lines usaha internal

    mereka terhadap struktur business lines #ang dipers#aratkan oleh Basel II%

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    7/23

    Klik pada gambar untuk perbesar 

    !eri5asi dan arti dari beta

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    8/23

    Pa#ment and Settlement ;, +9- Agen Ser5i&es ;@ +,- Asset anegement ; +8-etail Brokerage ;9 +8-

    The Alternative Standardized Approach

    Basel Committee men#adari bah4a dalam beberapa kegiatan perbankan tertentu" risikooperasional dapat dikompensasi dengan pendapatan #ang didapat% Contoh darikegiatan ini adalah kartu kredit" di mana risiko ter3adin#a fraud sudah diperhitungkandalam struktur penetapan harga (pri&ing) kepada nasabah% The Standardi'ed Approa&htidak mempertimbangkan kegiatan penetapan harga seperti ini karena menggunakanpendapatan kotor sebagai faktor eksposure%

    Bila bank ban#ak terlibat dalam kegiatan seperti ini" bank akan melakukanpenghitungan dua kali 3ika menggunakan the Standardi'ed Approa&h% Pertamatama"bank mempertimbangkan risiko operasional dalam penetapan harga (pri&ing)" kemudian

    menghitung alokasi modal untuk menutupi risiko #ang sama tersebut%

    Pendekatan ini memungkinkan bank untuk menggunakan pin3aman dan pemba#aran dimuka (ad5an&es) untuk menggantikan pendapatan kotor pada dua business lines" #aitu$&ommer&ial bank dan retail banking%

    Advanced Measurement Approach

     Ad5an&ed easurement Approa&h adalah #ang paling kompleks #ang dapat digunakanoleh bank% Pendekatan ini memungkinkan bank memakai model internaln#a sendiridalam menghitung modal untuk meng&o5er risiko operasional%

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    9/23

    Category Archives: Risk Management

    M&'&ee' !s*o &d&+&, seb-&, pe'de*&t&'/ etodo+o te!st!-*t-! d&+&

    e'e+o+& *etd&*p&st&' y&' be!*&t&' de'&' &'&&'0 s-&t- !&'*&&'

    &*t1t&s &'-s& te!&s-*: Pe'+&&' !s*o$ pe'eb&'&' st!&te -'t-*

    e'e+o+&'y& d&' t&s !s*o de'&' e'-'&*&' pebe!d&y&&'/pe'e+o+&&'

    s-be!d&y&. St!&te y&' d&p&t d&b+ &'t&!& +&' &d&+&, e'd&,*&' !s*o

    *ep&d& p,&* +&'$ e','d&! !s*o$ e'-!&' e2e* 'e&t2 !s*o$ d&'

    e'&p-' seb&&' &t&- se-& *o'se*-e's !s*o te!te't-. M&'&ee' !s*o

    t!&dso'&+ te!2o*-s p&d& !s*o3!s*o y&' tb-+ o+e, pe'yeb&b 4s* &t&- +e&+

    (sepe!t be'&'& &+& &t&- *eb&*&!&'$ *e&t&'$ se!t& t-'t-t&' ,-*-.

    RISIKO, RISK MANAGEMENT

    DE5INISI RISIKO UNTUK

    MEMBANGUN ENTERPRISE RISK

    MANAGEMENT%6/#7/"#%8 LEA9E A OMMENT

    Ket*& *t& be!b&!& e'e'& !s*o$ &*&' -'-+ b&'y&* de4's$ y&'

    se!'*&+ be!bed& s&t- s&& +&'. B&,*&' p&d& +e1e+ !s*o p&+' t'

    p-'$ pe!bed&&' y&' s'4*&' d&p&t te!&d *et*& o!&'s&s y&'

    be!bed& e'*+&s4*&s*&' !s*o.

    K,-s-s -'t-* eb&,&s e'e'& enterprise risk management (ERM)$

    &*& *t& ,&!-s e'-'&*&' de4's y&' se!&& d&' d*,-s-s*&'-'t-* eb&'-' d&' e'p+ee't&s*&' ERM.

    D&+& b+o '$ s&y& &*&' e'-'&*&' de4's -'t-* bebe!&p& !s*o

    y&' te!*&t ERM seb&& be!*-t:

    %. Risiko: Ke-'*'&' te!&d'y& seb-&, pe!st;& (e1e't) y&' &*&'be!d&p&* p&d& pe'&p&&' t--&'. Rs*o d-*-! d&+& ,&+ d&p&* d&'*e!e't&'&' &t&- *e-'*'&' te!&d'y& pe!st;& te!seb-t. Bo+e, -& d+,&t

    seb&& *ob'&s d&! p!ob&b+t&s te!&d'y& seb-&, pe!st;& (e1e't)be!*-t *o'se*-e's'y&. S-be!: OBIT

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    10/23

    ". Governance Risks: Rs*o3!s*o y&' te!*&t st!-*t-!$ *eb&*&'$p!osed-!$ d&' p,&* be!;e'&' d &'& &!&, d&' *ep-t-s&' *-'pe!-s&,&&' d&;&s. Ms&+'y&$ 'depe'de's d&' pe'&;&s&'0 et*&0t&'-' &;&b sos&+ pe!-s&,&&'0 pe'de+e&s&' ;e;e'&'0 ,-b-'&'pee&' s&,&0 &*t1t&s pe&'*- *epe't'&'0 *eb&*&' pe!-s&,&&'.

    =. Strategy and Eec!tion Risks: Rs*o te!*&t *e&p-&' -'t-*e!--s*&' d&' / &t&- e'&+&'*&' st!&te bs's y&' s-*ses. Rs*o3!s*o' seb&&' bes&! be!,-b-'&' de'&' 's&t2 &s& dep&' pe!-s&,&&'$sepe!t !e'&'& -'t-* e&s-* p&s&! y&' b&!-$ e+-'-!*&' p!od-* b&!-$&t&- ebe't-* &+&'s b&!-. Seb&& o'to,$ &*-ss d&' d1est&s0pe!e'&'&&' s-*ses0 od&+ pe!e'&'&&' / &+o*&s0 pe'e+t&' d&'pe'eb&'&'0 e!e* d&' pe&s&!&'0 ,&!&0 pe!'t&&' pe+&'&'0*o'se't!&s pe+&'&'0 p!od-*0 d&' te*'o+o.

    8. Economic risk : Rs*o y&' d,&s+*&' d&! p&s&! od&+. Seb&& o'to,:!s*o *!edt$ !s*o t!e&s-!$ !s*o +*-dt&s.

    /"#%8 LEA9E A OMMENT

    S&y& s-*& de'&' de4's M&'&ee' Rs*o d&+& st&'d&! (AS / NS

    8=>#:"##8)$ y&t- seb&& Caplikasi sistematis dari kebijakan

    manajemen, prosedur dan praktek dari kegiatan untuk 

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/definisi-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/enterprise-risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/risiko-risiko-dalam-erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/definisi-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/enterprise-risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/risiko-risiko-dalam-erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    11/23

    menetapkan konteks, pengidentifkasian, analisis, penilaian,

     penanganan, pemantauan dan berkomunikasi .

    M&'&ee' Rs*o &d&+&, p!oses y&' te!-s be!-+&' d&'& set&p

    s*+-s'y& d&p&t be!*o't!b-s se&!& p!o!es2 -'t-* pe!b&*&' o!&'s&s

    de'&' &!& ebe!*&' &'&ee' ;&;&s&' y&' +eb, bes&!

    e'e'& !s*o d&' d&p&*'y&.

    M&'&ee' !s*o d&p&t dte!&p*&' p&d& se-& t'*&t&' o!&'s&s$ b&*

    *o'te*s st!&tes &-p-' ope!&so'&+$ b&,*&' s&p& *e p!oye*3p!oye*

    *,-s-s$ *ep-t-s&' y&' &*&' d&b+ d&' !s*o d&! &!e& te!*e+ sepe!t

    s&t- *ode &!e&.

    Rs*o se&!& sede!,&'& dde4's*&' seb&& Ckemungkinan

    terjadinya sesuatu yang akan berdampak pada tujuan. O+e, *&!e'&

    t-$ pe't' -'t-* e&,& &p& y&' e'&d t--&' Pe!-s&,&&'$

    t--&' &s'3&s' D!e*to!&t$ pe! -'t *e!& &t&- pe! 2-'s$ sebe+-

    e'ob& -'t-* e'&'&+ss !s*o.

    Mana*emen Risiko ada#ah se+!ah "roses yang sederhana

    A'&+ss !s*o p&+' b&* d+&*-*&' d&+& seb-&, *e+opo*$ d&'&

    &s'3&s' &'ot& e+* pe&,&&' y&' b&* te't&' t-&s

    d&' t--&' d&! &!e&'y& y&' d&'&+ss.

    %. Identikasi Resiko. Ke+opo* pe! &!e& e'd&2t&!*&' ,&+3,&+ y&'-'*' e!'t&' &t&- e'&'- *e&p-&' se-& pe&;& -'t-*ee'-, t--&' &!e&'y&. M&s'3&s' &'ot& b&,*&' d&p&t e+,&t ,&+3,&+ y&' be'&!3be'&! &*&' e''*&t*&' *e&p-&' &s'3&s' d&+&ee'-, t--&'$ s&+'y& e'&+ s-be! d&'& -'t-* pe+-&' -s&,&.

    Rs*o dde't4*&s e+&+- bebe!&p& te*'* sepe!t$ b!&'sto!'$

    !e1e; do*-e'$ ;&;&'&!&$ te*'* De+p, d&' A'&+ss SFOT. Metode

    de't4*&s t&b&,&' -'*' e+&+- ,e* +sts$ &'&+ss &s-s d&'

    te*'* d&!&. L& te*'* y&' dseb-t*&' pe!t&& &d&+&, etode

    +&'s-'$ sed&'*&' t& te*'* y&' dseb-t*&' be!*-t'y&$ p&d&

    d&s&!'y& &d&+&, etode pe'd-*-'.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    12/23

    B!&'sto!': D&+& etode '$ p&'d&'&' d&! se-& &'ot& s&&

    pe't''y&$ d&' *&!e'&'y& pe!te-&' d&d&*&' -'t-* e&d-*&'

    de3de te't&' e'de't4*&s !s*o. B!&'sto!' &d&+&, s&+&, s&t-

    etode y&' p&+' e2e*t2.Re1e; do*-e': Te*'* ' e'-'&*&' !e2e!e's *e do*-e'3

    do*-e' y&' &d&$ sepe!t te-&' &-dt$ d&' !s*o y&' pe!'&,

    dde't4*&s d&! *e&t&' &t&- p!oye* sebe+-'y&. &t&t&' e'e'&

    !s*o e'&!&,*&' *e pe&,&&' y&' +eb, b&* d&! *e-'*'&'

    !'t&'&' y&' bs& tb-+ d&+& &*t1t&s / p!oye* be!*-t'y&.

    De+p, Te*'*: I' &d&+&, seb-&, etode b!&'sto!'$ ,&'y& s&&

    &'ot& y&' te!+b&t td&* s&+' *e'&+ / s&+' e'et&,- s&t- s&&

    +&'. H&s+ b!&'sto!' dpe!o+e, d&! !&t&3!&t& pe'd&p&t pese!t&.

    F&;&'&!&: Te*'* ' &*&' s&'&t eb&'t- *et*& &d& bebe!&p& &,+

    &t&- &'ot& y&' te+&, e'&d b&&' d&! p!oye*3p!oye*

    sebe+-'y& d&' d&p&t eb&'t- e'e+&s*&' top* e'e'&

    de't4*&s !s*o.

    A'&+ss SFOT: Metode ' e+b&t*&' pe'+&&' &*&' Ke*-&t&'$

    Ke+e&,&'$ Pe+-&' d&' A'&&'$ d&! bs's &t&- p!oye*$ d&' ,&+3,&+

    +&' d se*t&! &spe*3&spe* '.

    Ad&p-' !s*o3!s*o y&' d,&d&p s&+'y& be!,e't'y& &'ot& t

    *-'$ be!*ep&'&'&''y& &'-&' &!'&' IT$ te!t-'d&'y&

    *ete!sed&&' '2o!&s pe't' d&! -'t *e!& / 'd1d- +&'0 *e&&+&'

    -'t-* e!eb-t *esep&t&' bs's d&' sete!-s'y&.

    ". Mengidentikasi 'enye+a+- Ide't4*&s &p& y&' -'*'e'yeb&b*&' !s*o d &t&s te!&d$ s&+'y&. &'ot& t 't -'*'*ee;& de'&' / &b&t&''y&$ -'*' db&&* o+e, pe!-s&,&&' pes&'0 -'t&t&- o!&' y&' d&'d&+*&' ebe! '2o!&s -'*' s&'&t sb-*$pe!so'+'y& -t &t&- &t&- e&' +&b&' d&+& e&so* d&t& y&'s&'&t db-t-,*&'0 &t&s&' y&' be!;e'&' e'yet-- -'t-* e'&b+pe+-&' -s&,& -'*' &s, t&*-t !s*o'y& d&' pe!+- e'd&p&t*&'*ey&*'&' e*st!& sebe+- e'&b+ !s*o d&' sete!-s'y&.

    =. Mengidentikasi Kontro#. Me'de't4*&s se-& *o't!o+ y&'&d&$ y&' dt--*&' -'t-* e'-!&' *e-'*'&' !s*o A'd& d&! te!&dd&'$ *& e!e*& te!&d$ -& te!sed& *o't!o+ -'t-* e'-!&' d&p&*'y&(Ko'se*-e's)$ s&+'y&. e'yed&*&' +'*-'&' *e!& y&' !&&, -'t-*

    t A'd&0 -+t3*ete!&p+&' se+-!-, t -'t-* e'-!&' *ete!&'t-'&'p&d& s&t- o!&'0 te*&'*&' &*&' *eb-t-,&' '2o!&s y&' dpe!+-*&' -'t-*

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    13/23

    dbe!*&' se&!& tep&t ;&*t-0 e'! pe''&t sebe+- b&t&s ;&*t-0ebe!*&' '2o!&s t&b&,&' *ep&d& s-pe!1so! sebe+- & / d& e't&-'t-* t- d&' +&'3+&'. Ko't!o+ ds' te!&s-* pe'o!&'s&s&'$ b-d&y&pe!-s&,&&'$ sste '2o!&s$ &*t4t&s pe'e'd&+&' 'te!e' -+& d&!pe'e!&p&' t&t& *e+o+& pe!-s&,&&'$ pe'&;&s&' y&' d+&*-*&' o+e, Bo&!d(Kos&!s d&' D!e*s). e2e*t4t&s *ote &-dt$ &-dt 'te!'&+ d&' &-dte*ste!'&+ d&' +&''y&.

    8. Meneta"kan %eskri"tor Kem!ngkinan dan Konsek!ensi- Me''&tb&,;& ,&+ ' te!&'t-' p&d& *o'te*s d&! &'&+ss y&' d+&*-*&'$ s&+'y&

     *& &'&+ss be!*&t&' de'&' -'t *e!&$ &*& *e!-&' *e-&'&' &t&-*e,+&'&' &'ot& st&2 *-'$ &*&' e+* d&p&* y&' +eb, bes&! p&d&-'t *e!& te!seb-t d&!p&d& y&' &*&' te!&d p&d& Pe!-s&,&&' se&!&*ese+-!-,&'$ se,'& des*!pto! d-'&*&' -'t-* *o'te* se+-!-, Pe!-s&,&&'(st!&tes) --'y& td&* &*&' sep&d&' -'t-* D!e*to!&t$ &t&- -'t *e!& +&'.Ms&+'y& *e!-&' sebes&! Rp.%.###.###.### -'*' d&'&p td&*s'4*&' *e Pe!-s&,&&'$ tet&p bs& e'&d Be'&'& b& seb-&, -'t*e!&. A'd& &*&' pe!+- -'t-* e'et&p*&' p&!&ete! ' de'&' be!*o's-+t&s

    de'&' Kep&+& -'t *e!&. De'&' -!-t&' p!oses sepe!t ' &*& pe'+&&'*e-'*'&' d&' *o'se*-e's d+&*-*&' te!,&d&p residual risks (sete+&,epe!tb&'*&' *e*-&t&' *o't!o+ d&+& e'-!&' *e-'*'&' te!&dd&' e'&'-+&' d&p&*'y& &p&b+& !s*o t- e'&d *e'y&t&&').

    . Tam+ahkan Kontro# #ainnya- Se&!& --$ -'t-* set&p !es*o y&'d'+& seb&& High &t&- Extreme ,&!-s e+* *o't!o+ t&b&,&' d&+&!&'*& -'t-* e'-!&' !s*o *e t'*&t y&' d&p&t dte!&. Ko't!o+t&b&,&' &p& y&' &s, e&d& d&' &p&*&, e!e*& d&p&t d&d&*&'$&p&*&, -'*' dp!o!t&s*&'$ &d&+&, ses-&t- y&' ,&!-s dte't-*&' o+e,

    *e+opo* d&+& *o's-+t&s de'&' Kep&+& -'t *e!& y&'$ de&+'y&$ ,&!-spe!t&&3t&& d&'&+ss o+e, &'ot& *e+opo*.

    ?. Mem+!at Ke"!t!san. Sete+&, p!oses d &t&s se+es&$ *& &s, &d&bebe!&p& !s*o y&' d'+& seb&& High &t&- Extreme,*ep-t-s&' ,&!-sdb-&t &p&*&, *e&t&' te!seb-t &*&' dpe!t&,&'*&' &t&- d+ep&s. A*&' &d&s&&t3s&&t *et*& !s*o +eb, t' d&!p&d& y&' d''*&' &t&- d +-&! se+e!&!s*o (risk appetite)$ d&' td&* &d& +& y&' bs& d+&*-*&' -'t-* e'-!&'!s*o t- *&!e'& be!&d& d +-&! *e'd&+ -'t *e!&$ tet&p *&!e'& ses-&t- ,&+&*t1t&s'y& &s, ,&!-s d+&*-*&'. D&+& st-&s sepe!t t-$ pe&'t&-&'d&' !e1e; be!*&+& te!,&d&p *e&d&&' d&*s-d &d&+&, pe't'.

    7. 'anta! dan Revie.. Me&'t&- se-& !s*o d&' e+&*-*&' !e1e;

    be!*&+& &t&s p!o4+ !s*o -'t *e!& e!-p&*&' seb-&, e+ee' pe't' -'t-*s-*ses'y& seb-&, p!o!& &'&ee' !s*o.

    H&s+ d&! p!oses &'&ee' !s*o y&' sede!,&'& ' d&p&t d+,&t

    sepe!t d b&;&, ':

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    14/23

    P!oses M&'&ee' Rs*o

    MANA/EMENMANA/EMEN RISIKO'ROSES MANA/EMEN RISIKOGO0ERNANCE, RISIKO, RISK MANAGEMENT

    PRINSIP3PRINSIP MANAEMEN

    RISIKO OPERASIONAL#"/#>/"#%8 LEA9E A OMMENT

    P&d& b-+&' -' "#%%$ Kote B&se+ -'t-* Pe'&;&s&' Pe!b&'*&' (theBasel Committee on Banking Supervision) e!+s 1e!s

    te!b&!- te't&' 'raktek yang Sehat da#am 'enge#o#aan dan

    'enga.asan Risiko O"erasiona#. Sound Preties y&' pe!t&&

    dte!bt*&' p&d& b-+&' 5eb!-&! "##=.

    De'&' e'e!bt*&' seb-&, &*&+&, te!b&!- y&' dseb-t CP!'sp -'t-*

    M&'&ee' Rs*o Ope!&so'&+ y&' Se,&t se!t& Pe!&' Pe'&;&s&''y&$

    Kote B&se+ e''*&t*&' *e!&'*& *e!& "##= de'&' p!'sp3p!'sp

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/governance/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/governance/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    15/23

    *,-s-s -'t-* pe'e+o+&&' !s*o ope!&so'&+ y&' *o'sste' de'&'

    p!&*t* 'd-st! pe!b&'*&' y&' se,&t. P!'sp3p!'sp ' te+&,

    d*eb&'*&' e+&+- pe!t-*&!&' de &'t&!& s-pe!1so! d&' 'd-st!

    pe!b&'*&' se&* t&,-' "##=.

    Me'-!-t s&y& p!'sp3p!'sp ' d&p&t dte!&p*&' -& d

    Kope!&s$ Pe!-s&,&&' Peb&y&&' d&' Leb&& Ke-&'&' M*!o +&''y&.

    B&,*&' p!'sp y&' s&& bs& dte!&p*&' p&d& 'd-st! +&' d +-&!

    'd-st! *e-&'&'.

    %enisi Risiko O"erasiona#

    Rs*o ope!&so'&+ dde4's*&' o+e, Kote B&se+ seb&& C!s*o *e!-&'

    y&' dseb&b*&' o+e, *etd&* -*-p&' &t&- *e&&+&' p!oses 'te!'&+$

    o!&' d&' sste &t&- d&! *e&d&' e*ste!'&+ te!&s-* !s*o ,-*-$

    tet&p td&* te!&s-* !s*o st!&te d&' !s*o !ep-t&s.

    'rinsi" &!ndamenta# dari Mana*emen Risiko O"erasiona#

    P!'sp%: Kos&!s (B&d&' Pe'&;&s) ,&!-s ep' d&+&

    peb&'-'&' seb-&, b-d&y& &'&ee' !s*o y&' *-&t. D!e*s

    (B&d&' Pe'-!-s) &-p-' &'&ee' se'o! +&''y& ,&!-s ebe't-*

    b-d&y& o!&'s&s/pe!-s&,&&' y&' dp&'d- o+e, &'&ee' !s*o y&'

    *-&t d&' y&' e'd-*-' d&' e'yed&*&' st&'d&! d&' 'se't2 b&

    pe!+&*- p!o2eso'&+ d&' y&' pe'-,t&'-' &;&b. D&+& ,&+ '$

    &d&+&, t&'-' &;&b d&! Kos&!s (B&d&' Pe'&;&s Kope!&s) -'t-*

    e&st*&' b&,;& b-d&y& &'&ee' !s*o ope!&so'&+ y&' *-&t$

    be'&!3be'&! &d&$ e2e*t2 d&' dbe!d&y&*&' d se+-!-, o!&'s&s.

    P!'sp ": B&'* (*ope!&s d&' LKM) ,&!-s e'eb&'*&'$

    e'p+ee't&s*&' d&' ee+,&!& seb-&, 5!&e;o!* y&'

    sepe'-,'y& te!'te!&s *e d&+& p!oses &'&ee' !s*o pe!-s&,&&'

    se&!& *ese+-!-,&'. Ke!&'*& &'&ee' !s*o ope!&so'&+ y&' dp+,

    o+e, seb-&, b&'*/*ope!&s/LKM se&!& 'd1d- &*&' te!&'t-' p&d&be!b&& 2&*to!$ te!&s-* s2&t$ -*-!&'$ *op+e*st&s d&' p!o4+ !s*o'y&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    16/23

    Tata Ke#o#a 1 Governance

    P!'sp =: De;&' Kos&!s (B&d&'Pe'&;&s) ,&!-s ebe't-*$

    e'yet-- d&' se&!& be!*&+& e''&- Ke!&'*& Rs*o e+&+- Kote

    Rs*o (b+& &d&). Kos&!s (Pe'&;&s) ,&!-s e'&;&s D!e*s &t&-

    &'&ee' se'o! +&''y& -'t-* e&st*&' b&,;& *eb&*&'$ p!oses

    d&' sste y&' &d& te+&, dp+ee't&s*&' se&!& e2e*t2 d se-&

    t'*&t pe'&b+&' *ep-t-s&'.

    P!'sp 8: Kos&!s (Pe'&;&s) ,&!-s e'yet-- d&' e''&- se+e!&

    !s*o (risk appetite) d&' pe!'y&t&&' to+e!&'s -'t-* !s*o ope!&so'&+

    y&' e'&!t*-+&s*&' s2&t d&s&!$ e's$ d&' t'*&t !s*o ope!&so'&+

    y&' s&p d&b+ o+e, Pe'-!-s (D!e*s).

    Mana*emen Senior

    P!'sp

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    17/23

    'emanta!an dan 'e#a"oran

    P!'sp 7: M&'&ee' se'o! ,&!-s e'e!&p*&' seb-&, p!oses y&'

    se&!& be!*&+& e&'t&- p!o4+ !s*o ope!&so'&+ d&' e*spos-! *e!-&'

    y&' &te!&+. Me*&'se pe+&po!&' y&' tep&t ,&!-s te!sed& d t'*&t

    De;&' Kos&!s (Pe'&;&s)$ D!e*s d&' &'&ee' se'o! +&''y&

    (Pe'-!-s)$ d&' t'*&t +' bs's y&' se&!& p!o&*t2 e'd-*-'

    &'&ee' !s*o ope!&so'&+.

    'engenda#ian dan Mitigasi

    P!'sp 6: B&'* (Kope!&s &t&- LKM) ,&!-s e+* seb-&, +'*-'&'

    pe'e'd&+&' 'te!e' y&' *-&t y&' e&'2&&t*&' *eb&*&'$ p!oses

    d&' sste0 e+* pe'e'd&+&' 'te!'&+ y&' e&d&0 d&' t&s

    !s*o d&'/&t&- st!&te t!&'s2e! y&' tep&t.

    Ke#ent!ran dan Ke#angs!ngan 3isnis

    P!'sp%#: B&'* (-& Kope!&s/LKM) ,&!-s e+* p!o!&

    *et&,&'&'/*e+e't-!&' d&' *e+&'s-'&' bs's -'t-* e&st*&' &d&'y&*e&p-&' be!ope!&s se&!& be!*e+&'-t&' d&' eb&t&s *e!-&' *&

    te!&d *e&t&' &t&- pe!st;& y&' se&!& s'4*&' e'&'- bs's.

    'eran 'eng!ngka"an

    P!'sp%%: Seb-&, pe'-'*&p&' *ep&d& p-b+* ,&!-s e-'*'*&'

    p&!& pe&'*- *epe't'&' -'t-* e'+& pe'de*&t&' y&' dte!&p*&'

    te!,&d&p &'&ee' !s*o ope!&so'&+.

    Komentar:

    Bebe!&p& b&'* &s, e&'d&' &'&ee' !s*o ope!&so'&+ se&t&3

    &t& seb&& seb-&, &'d&t pe!&t-!&'$ b-*&' seb&& s&!&'& pe't'

    -'t-* e''*&t*&' *o't!o+ 'te!'&+ d&' d&y& s&'. De'&' de*&'$

    d-*-'&' -'t-* pe'e'&+&' Ke!&'*& M&'&ee' Rs*o$ d&+& b&'y&*

    *&s-s ,&'y& s-&3s-& *-*-.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    18/23

    Me'-!-t pe'd&p&t s&y&$ Se-& b&'* d&' -& *ope!&s / LKM se!t&

    +eb&& peb&y&&' ,&!-s e&,& pe't''y& d&' &d&'y&

    *eb-t-,&' &*&' 2-'s M&'&ee' Rs*o$ de'&' e'-'-**&'

    d-*-'&' e!e*& -'t-* e'e'&+ d&' e'e't-*&' seb-&, e'tt&spe'e+o+& y&' tep&t d&' *e!&'*&3y&' e!-p&*&' b&&' d&! *e!&'*&

    t&t& *e+o+& +eb&& *e-&'&' b&* b&'* &-p-' 'o' b&'* se&!&

    *ese+-!-,&'.

    MANA/EMEN RISIKO O'ERASIONA)'RINSI' MANA/EMEN RISIKO O'ERASIONA) %I 3ANK 

    RISK MANAGEMENT

    MENGAPA KITA MEMBUTUHKAN

    MANAEMEN RISIKO""/#

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    19/23

    &. Cor"orate governance

    A*b&t *e&&+&' *eb&'y&*&' pe!-s&,&&' s&&t *!ss d &s& +&+-$ p&!&

    pe&'*- *epe't'&' td&* +& &- te!eb&* o+e, !s*o y&' te!&d

    t&'p& ds&d&! se&!& +eb, d'. Me!e*& be!,&!&p b&,;& pe'e'd&+&'

    'te!'&+ d&' e*&'se t&s !s*o +&''y& te+&, dd&s&!*&' p&d&

    e1&+-&s e'ye+-!-, te!,&d&p se-& !s*o 'stt-s y&' &d&. P&!&

    pe&'*- *epe't'&' ' eb-t-,*&' &'&' &t&- *ey&*'&' &t&-

    *ep&st&' b&,;& &'&ee' te+&, e'&b+ +&'*&, y&' dpe!+-*&'

    -'t-* e+'d-' *epe't'&' e!e*&.

    P!'sp t&t& *e+o+& pe!-s&,&&' y&' b&* e'&'-!*&' set&p 'stt-s

    -'t-* e'p+ee't&s*&' seb-&, !e'&'& &'&ee'

    !s*o. Corporate governane e'ep&t*&' t&'-' &;&b &'&ee'

    !s*o d t&'&' &'&ee'.

    Oto!t&s Pe'&;&s sepe!t OK d&' pe&'*- *epe't'&' +&''y& s&&t

    ' '' t&,- +eb, b&'y&* te't&' !s*o y&' d,&d&p o+e, pe!-s&,&&'$

    *,-s-s'y& pe!b&'*&'$ +eb&& peb&y&&' d&' -& pe!-s&,&&'3

    pe!-s&,&&' p-b+*. H&+ ' d&p&t dp&,& *,-s-s'y& d&+& +'*-'&'

    y&' se&*' *op+e*s se!t& pe'-, t&'t&'&' -'t-* tet&p ebe!*&'

    +&y&'&' y&' b&*.

    ". 'erencanaan dan "engorganisasian

    N+& &'&ee' !s*o y&' te!b&* &*&' se&!& oto&ts d+p&t&'d&*&'

    (d3leveraged) *et*& p!'sp3p!'sp d&' te*'*'y& dte!&p*&' se+&&p!oses pe!e'&'&&' pe!-s&,&&'. Me''&t t'*&t 1o+&t+t&s d&'

    *etd&*p&st&' y&' se&*' e''*&t$ s&'&t pe't' b&,;& !e'&'&

    bs's$ te!-t&& !e'&'& bebe!&p& t&,-' *e dep&'$ epe!tb&'*&'

    e1&+-&s e'ye+-!-, te!,&d&p !s*o d&' st!&te t&s'y&.

    U't-* t--&' '$ &+&t d&' etodo+o pe!e'&'&&' y&' &d& sepe!t

    &'&+ss SFOT$ &'&+ss PEST$ Po!te!s Mode+ d&' !e1e; 'te!'&+ d&p&t

    d&'2&&t*&' -'t-* e+e'*&p ode+ &'&ee' !s*o pe!-s&,&&'.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    20/23

    O+e, *&!e'& t-$ &d&+&, e+&s *&+&- pe!e'&'&&' d&' pe'o!&'s&s&'

    d&' &'&ee' !s*o s&+' be!&'t-' s&t- s&& +&''y&.

    =. 'eni#aian risiko +erke#an*!tan

    P!o4+ !s*o d&! seb-&, pe!-s&,&&' t- td&*+&, st&ts. A!t'y& b&,;&

    p!o4+ !s*o t- se+&+- be!-b&, se&!& te!-s e'e!-s. Bebe!&p& !s*o

    d,&s+*&' o+e, pe!-b&,&'$ y&t- se'&& d's&s o+e, pe!-s&,&&'. Rs*o

    +&''y& d,&s+*&' o+e, &d&'y& pe!-b&,&' d&+& &sy&!&*&t$ bs's$

    -'d&'3-'d&' &t&- *o-'t&s. B&,*&' t &'&ee' y&' te!b&* p-'

    &*&' e'&+& *es-+t&' -'t-* e'&& pe!spe*t2 y&' &*-!&t &*&'

    pe!-b&,&' !s*o *et*& &'&ee' !s*o dde*&t se&!& '2o!&+.

    Re'&'& &'&ee' !s*o y&' b&* ,&!-s e+* *e&p-&' -'t-*

    se&!& sste&ts e'de't4*&s !s*o y&' s&& se*&+ b&!- d&' y&'

    te!-s be!*eb&'$ d&' ebe! *ep&st&' b&,;& !s*o y&' &d& sed&'

    d&t&s de'&' &!& y&' te!b&* e''&t *ete!b&t&s&' s-be! d&y&

    y&' &d& d&' t&'t&'&' +&''y&.

    Pe!-b&,&' se!' d +-&! *e'd&+ &'&ee'$ tet&p !s*o y&'

    d!e'&'&*&' b-t-, d*e+o+& de'&' b&*.

    8. 'erkem+angan mana*emen risiko

    M&'&ee' !s*o te+&, be!*eb&' se+&& bebe!&p& t&,-' te!&*,!. Kt&

    te+&, e+,&t 'te!&s &'t&!& te*'* &'&ee' !s*o de'&'

    pe'e&,&' 2!&-d$ pe'e'd&+&' 'te!'&+ d&' t&t& *e+o+& pe!-s&,&&'.

    Aspe*3&spe* sepe!t pe'e'd&+&' 'te!'&+$ &'&ee' *ese+&&t&'

    pe&;& (s&2ety &'&ee't)$ &'&ee' +'*-'&'$ s&+'y&$ te+&,

    e'&d se&*' pe't' &*,!3&*,! '. Pe!+-&s&' &'&ee' !s*o te+&,

    epe!+,&t*&' &d&'y& pe!-b&,&' d&+& pe'e*&'&' d&! !s*o &*&'

    &d&'y& b&,&y& se&!& 'd1d-&+ *e !s*o seb&& *etd&*p&st&' d

    se*t&! t--&' -t&&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    21/23

    M&'&ee' !s*o -& te+&, e+,&t &s-*'y& pese!t& b&!- *e d&+&

    p!oses pe'e+o+&&' !s*o. 5-'s ' td&* +& te!b&t&s p&d& st&2 &s-!&'s$

    &-dto! 'te!'&+$ d&' 2-'s pe'e&,&' *e!-&'.

    Pe'de*&t&' &'&ee' !s*o y&' +eb, +-&s te+&, eb&;& 2-'s

    e'&d pe!,&t&' pe&b&t s-be! d&y& &'-s&$ pet-&s *ep&t-,&'$

    &'&e! *e-&'&'$ spes&+s Te*'o+o I'2o!&s d&' Ko-'*&s se!t&

    &'&e! 2-'so'&+ +&''y&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    22/23

    be!b&ss*&' !s*o. D&!p&d& e+,&t &'&ee' !s*o d&' *e&t&' y&'

    te!*&t seb&& s&t- b!o*!&s be+&*&$ &'&e! pe!+- e+,&t ,&+ t-

    seb&& seb-&, pe'do!o' y&' *-&t d&+& ebe!*&' pe+&y&'&' y&'

    -'-+.

    COR'ORATE GO0ERNANCE 4NT4K MANA/EMEN RISIKOIMENGA'A 34T45 MANA/EMEN

    RISIKO'ENGEN%A)IAN INTEREN 4NT4K MANA/EMEN RISIKOTATA KE)O)A 'ER4SA5AAN

    RISK MANAGEMENT

    APAKAH MANAEMEN RISIKO ITU

    SUSAH ATAU MUDAH%7/#8/"#%8 LEA9E A OMMENT

    Ses-&t- t- -d&, sete+&, dt-'-**&' &!&'y&

    S-&t- &+&$ s&&t ,!stop,e! o+-b-s e',&d! seb-&, &&!&

     &-&' &*&' d&' e'd&p&t*&' pe',&!&&' d&! seo!&' Sp&'yo+$seseo!&' tb&3tb& e+ee,*&' pe'e-&' D-'& B&!- o+e, o+-b-s

    de'&' e'&t&*&' b&,;& set&p o!&' p-' d&p&t e'e-*&' d-'&

    t-.

    Me',&d&p e!&&' t-$ o+-b-s +&+- e'&b+ seb-&, te+-!

    d&' e'&'t&' se-& o!&' y&' ,&d! -'t-* eb-&t te+-! be!d!

    t&'p& ee&''y&. Se-& o!&' y&' e'ob&'y& &&+. Me!e*&

    *e-d&' be!pe'd&p&t b&,;& -st&,+ eb-&t te+-! be!d! t&'p&

    ee&''y&. o+-b-s *e-d&' e'&b+ seb-&, te+-!$ sed*t

    ee&,*&' b&&' b&;&, te+-! t-$ d&' e'd!*&' te+-! t- t&'p& ,&!-s

    te!-s dpe&' o+e,'y&.

    o+-b-s +&+- be!*&t& b&,;& set&p o!&' d&p&t

    e'&t&*&' ses-&t- seb&& C,&+ y&' sede!,&'& &t&- b&s&3b&s& s&&

    d&' bs& e+&*-*&''y&$ sete+&, o!&' t- dt-'-*&' b&&&'& &!&'y&

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/corporate-governance-untuk-manajemen-risikoi/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/pengendalian-interen-untuk-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/tata-kelola-perusahaan/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/corporate-governance-untuk-manajemen-risikoi/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/pengendalian-interen-untuk-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/tata-kelola-perusahaan/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    23/23

    Seb&+*'y&$ &p&b+& be+- &d& o!&' +&' e'-'-**&' b&&&'&

    &!&'y&$ A'd& ,&!-s eb-&t'y& de'&' &!& A'd& se'd!.

    De*&' -& de'&' M&'&ee' Rs*o$ A'd& &'&' be!p*! b&,;& ,&+

    t- s-+t ,&'y& *&!e'& td&* &d& o!&' y&' e'-'-**&' &!&'y&

    *ep&d& A'd&. M-'*' *&!e'& o!&' +&' p-' td&* t&,- &!&'y&. Ke'&p&

    A'd& td&* e*!*&' ses-&t- y&' sede!,&'&$ d&' e'ob&

    eb-&t'y& se'd!