…de bouwsector in economisch perspectief Sector Advisory mei 2017 Stand van de Bouw Bouwbedrijven blijven positief over de toekomst Madeline Buijs Sector Econoom Bouw
Sector Advisory
…de bouwsector in economisch perspectief Sector Advisory mei 2017
Stand van de Bouw
Bouwbedrijven blijven positief over de toekomst
Madeline Buijs Sector Econoom
Bouw
Stand van de Bouw – Bouwbedrijven blijven positief over de toekomst
Inhoudsopgave sheet
Macro-economie Nederland en woningmarkt 3 en 4
Vertrouwensindicatoren Sentiment, producenten- en consumentenvertrouwen 5
Sectorbeeld Sentiment bouwsector, belemmeringen 6
Bouwproductie Trends in productie 7
Omzetontwikkelingen Trends in omzet: branches bouw en aanverwante sectoren 8 en 9
Afgegeven vergunningen Ontwikkelingen in afgegeven vergunningen 11
Regionale bouw Ontwikkelingen woningmarkt en afgegeven vergunningen 12 en 13
Orderportefeuille Ontwikkelingen in de orderportefeuille van bouwbedrijven 10
3
2
5
7
4
1
8
6
1 mei 2017
Arbeidsmarkt Vacatures, uitzenduren, werkgelegenheid en personeelssterkte 14 9
Bedrijfsdemografie Faillissementen, oprichtingen, opheffingen, fusies & overnames 15 10
Appendix Contactgegevens, disclaimer en extra informatie 16 A
Stand is positief (groen), neutraal (oranje) of negatief (rood)
Sector Advisory
Macro-economie - Nederland
Bronnen: CBS, Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau
Nederlandse economie doet het goed
De economie doet het beter dan verwacht. In de tweede
helft van 2016 draaide de economie boven verwachting
en ook de signalen voor begin dit jaar zijn gunstig.
Sterke stijging goederenuitvoer
In het laatste kwartaal van 2016 namen de meeste
bestedingen toe ten opzichte van het voorgaande
kwartaal. Vooral de goederenuitvoer en de consumptie
van gezinnen deden het goed. De investeringen in
woningen namen eveneens toe, maar minder dan in de
voorgaande kwartalen. Ook de overheidsconsumptie
steeg. Opmerkelijk is de verdere daling van de
bedrijfsinvesteringen. Dat kwam opnieuw door een zeer
forse daling - met een kwart - van de investeringen in
transportmiddelen.
Positief begin van 2017
De cijfers die tot dusverre beschikbaar zijn, doen
vermoeden dat de lichte terugval van de kwartaal-op-
kwartaalgroei in het vierde kwartaal van 2016 niet
doorzet. Die aanwijzing komt van de ‘harde’ cijfers
(realisaties) en de ’zachte’ cijfers (stemmingsindicatoren).
Ook het consumentenvertrouwen is flink verbeterd. Na
een stabilisatie in de laatste maanden van vorig jaar is
begin dit jaar weer de opgaande lijn ingezet. In 2007 was
het vertrouwen voor het laatst zo hoog.
1
ABN AMRO gaat uit van 2,4% economische groei in 2017
2015 2016 2017 2018
BBP 2,0 2,1 2,4 1,7
Particuliere consumptie 1,8 1,7 2,1 1,6
Overheidsconsumptie 0,2 1,0 1,0 1,2
Investeringen 9,9 4,8 4,0 3,0
Uitvoer 5,0 3,3 3,8 4,0
Invoer 5,8 3,6 4,1 4,2
Consumentenprijzen (CPI) 0,6 0,3 1,6 1,5
Lonen particuliere sector 1,2 1,7 1,8 2,2
Voor meer informatie over macro-economische trends, neem contact op met de macro-economen van ABN AMRO. Meer informatie via deze link: contact informatie. Sector Advisory
60
70
80
90
100
110
120
130
140
-5%
-4%
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Economische groei (r.as, BBP % j-o-j)
Economisch sentiment indicator (l.as, index)
Macro economie – woningmarkt
Bronnen: CBS, NVB, Kadaster
1
Prijzen en transacties koopwoningen blijven toenemen
De woningmarkt blijft hard doorgroeien. In maart steeg de prijs van
bestaande koopwoningen met 7,3% j-o-j en het aantal transacties
steeg met 34,3% j-o-j. In het eerste kwartaal van 2017 daalde het
aantal verkochte woningen met 2,9% j-o-j. Dit als gevolg van
capaciteitsbeperkingen vorig jaar waardoor er minder vergunningen
voor nieuwe woningen werden afgegeven. Naar verwachting stijgt
het aantal transacties in 2017 met 5% en de prijzen ook met 5%.
Het aantal nieuw gebouwde woningen steeg in de eerste twee
maanden van 2017 met 37,4% j-o-j. Naar verwachting zullen
daarom in 2017 ook meer nieuwe woningen worden verkocht.
Bouwers kunnen profiteren van het feit dat grondprijzen niet meer
zo hard stijgen. In het eerste kwartaal van 2017 stegen de
grondprijzen met 2,5% j-o-j. Dat is minder hard dan de stijging van
de huizenprijzen.
Het vertrouwen op de woningmarkt loopt wel wat terug. De VEH
marktindicator stond in maart 2017 op 110. Dat is nog hoger dan de
neutrale waarde van 100. Maar de VEH marktindicator is
teruggezakt van 121 in november 2016.
Sector Advisory
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
2013 2014 2015 2016 2017
Verkochte nieuwbouw
koopwoningen Aantal
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
5.000
2013 2014 2015 2016 2017
Nieuw gebouwde woningen Aantal
250
300
350
400
450
500
2013 2014 2015 2016 2017
Grondprijs EUR per m2
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
75
80
85
90
95
100
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Transacties bestaande koopwoningen (r.a.) Prijzen bestaande koopwoningen (l.a.)
Linkeras: index (2010=100)
Rechteras: aantal
0
20
40
60
80
100
120
140
2013 2014 2015 2016 2017
VEH marktindicator Index 100=neutraal
Vertrouwensindicatoren – vertrouwen Nederland
Bronnen: CBS, Thomson Reuters Datastream
2
Bouwbedrijven hebben veel vertrouwen in de toekomst
Het ondernemersvertrouwen onder bouwbedrijven is
hoog, wel zakt het vertrouwen in de eerste maanden van
2017 iets terug. Het ondernemersvertrouwen in de bouw
ligt een stuk hoger dan in Nederland als geheel.
Zowel het producenten- als het consumentenvertrouwen
zijn verder toegenomen. Dit vormt een goede basis voor
2017. Maar het sentiment over de orderpositie is in de
eerste drie maanden sterk gedaald.
Bouwbedrijven zijn positief gestemd over hun
orderportefeuille, al viel het sentiment in het eerste
kwartaal van 2017 wat terug. Bouwbedrijven zijn sterk
afhankelijk van de Nederlandse markt, waardoor een
harde Brexit, het Trumpbeleid en de beleidsonzekerheid
in de EU niet veel invloed op het sentiment hebben.
Sector Advisory
-10
-5
0
5
10
2013 2014 2015 2016 2017
Producentenvertrouwen netto balans
80
90
100
110
2013 2014 2015 2016 2017
Economisch sentiment index (100=neutraal)
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
2013 2014 2015 2016 2017
Consumentenvertrouwen netto balans
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Ondernemersvertrouwen bouw Ondernemersvertrouwen totaal
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
2013 2014 2015 2016 2017
Sentiment orderportefeuille netto balans
Sectorbeeld
Bronnen: CBS
3
Ondernemers in de bouw en aanverwante sectoren positief gestemd
Aandeel
bouw en
aanverwante
sectoren in
totale sector
bouw
(% van netto-
omzet)
% van het
aantal bouw-
bedrijven die
belemme-
ringen
ervaren
Oordeel van
ondernemers
in sectoren
over omzet,
prijs, perso-
neel en
economisch
klimaat
(>0 = meer
positief
gestemde
ondernemers) Het sentiment over de productie, de tarieven, de personeelssterkte en het economisch klimaat in de komende 3
maanden is onder veel bouwbedrijven positief.
Ondernemers actief in de hout- en bouwmaterialenindustrie zijn positief over de tarieven die ze kunnen vragen en het
economisch klimaat. Ze zijn minder positief over de productie en de personeelssterkte.
Het sentiment onder architecten en ingenieurs is volatiel. Op dit moment zijn ze positief gestemd over hun activiteit, de
tarieven de kunnen vragen, de personeelssterkte en het economisch klimaat.
Sector Advisory
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2016kw4 2017kw1
Andere oorzaken
Weersomstandigheden
Financiële beperkingen
Productiemiddelen, materiaal, ruimte
Tekort aan arbeidskrachten
Onvoldoende vraag
Geen belemmeringen
Bouw 69%
Architecten 1%
Ingenieurs 10%
Groothandel bouwmaterialen
13%
Hout- en bouwmaterialeni
ndustrie 7%
Bouwproductie
Bronnen: CBS
4
Bouwproductie steeg hard in 2016: matige groei in eerste twee maanden van 2017
Bouw-
productie
sluit 2016
sterk af: 2017
begint matig
Groei bouw-
productie
(in % op
jaarbasis)
In 2016 steeg de bouwproductie met 7,6%, na een groei van 8,5% in 2015. In de eerste twee maanden van
2017 viel de bouwproductie wat terug. De groei bedroeg 2,9% j-o-j. Dit komt deels doordat het in januari kouder
dan normaal was waardoor er minder gewerkt kon worden. Vooral de gww heeft hier last van gehad.
De positieve ontwikkeling van de bouwproductie loopt in de pas met veel sentimentsindicatoren. Dit geeft aan
dat de bouwproductie zich in 2017 verder positief kan ontwikkelen. De orderportefeuilles zijn goed gevuld en de
afgegeven vergunningen geven aan dat verdere groei te verwachten is.
Sector Advisory
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
2014jan 2014jul 2015jan 2015jul 2016jan 2016jul 2017jan
% g
roe
i, j
-o-j
Omzetontwikkelingen – branches bouw
Bronnen: CBS
5
Omzetontwikkeling branches bouw wisselend
Omzet-
ontwikkeling
2017 begint
matig
Groei totale
omzet
branches
bouw
(in % op
maandbasis)
In 2016 steeg de omzet van bouwbedrijven met 6,5%. Vooral bouwbedrijven actief in de woning- en utiliteitsbouw (+9,2%),
kabel- en buizenleggers (+11,7%) en sloopbedrijven (+10,2%) deden het goed. Bedrijven actief in de natte waterbouw
hadden een minder goed jaar. Hun omzet daalde met 25,9%. Dit komt door minder investeringen in het Deltafonds door
de Rijksoverheid.
De omzetgroei start in 2017 een stuk gematigder. De omzet steeg in de eerste twee maanden met 2,2% j-o-j. Vooral de
omzet van bedrijven gerelateerd aan de woningbouw steeg. De omzet van bouwbedrijven actief in de woning- en
utiliteitsbouw steeg met 6,8% j-o-j en van afwerkingsbedrijven met 2,2% j-o-j. Kabel- en buizenleggers hadden het
moeilijk. Hun omzet daalde met 5,4% j-o-j.
Sector Advisory
-30
-20
-10
0
10
20
30
2013 2014 2015 2016 2017
Projectontwikkeling
-15
-10
-5
0
5
10
15
2013 2014 2015 2016 2017
Woning- en utiliteitsbouw
-4
-2
0
2
4
6
2013 2014 2015 2016 2017
Gww
-10
-5
0
5
10
2013 2014 2015 2016 2017
Bouw van wegen, spoorwegen, tunnels
-15
-10
-5
0
5
10
15
2013 2014 2015 2016 2017
Kabel- en buizenleggers
-40
-20
0
20
40
60
2013 2014 2015 2016 2017
Overig gww (o.a. natte waterbouw)
-10
-5
0
5
10
15
2013 2014 2015 2016 2017
Sloopbedrijven
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
2013 2014 2015 2016 2017
Installatiebedrijven
Legenda:
= 12-mnd
voortschrijdend
gemiddelde (%
groei j-o-j)
= lt gemiddelde -15
-10
-5
0
5
10
15
2013 2014 2015 2016 2017
Afwerkingsbedrijven
Omzetontwikkelingen – aanverwante sectoren
Bronnen: CBS
5
Ook omzet aanverwante sectoren valt wat terug
Omzet-
ontwikkeling
2017 begint
matig
Groei totale
omzet
aanverwante
sectoren
(in % op
kwartaalbasis)
In 2016 steeg de omzet van bedrijven actief in de houtindustrie met 4,5%. Zowel de behaalde omzet in Nederland (+4,5%)
als in het buitenland (+4,6%) steeg. De bedrijven in de bouwmaterialenindustrie deden het beter in 2016. Hun omzet steeg
met 7%. Vooral de omzet in Nederland steeg hard, met 11,4%. De omzet behaalt in het buitenland daalde met 3,7%. De
bedrijven actief in de bouwmaterialenindustrie profiteren van de aantrekkende nieuwbouw in Nederland.
De groothandel in bouwmaterialen profiteerde van de toegenomen renovatie van woningen. Hun omzet steeg met 7,2%.
Ook de architecten profiteren van het herstel van de woningbouw. Hun omzet steeg met 7,3%. Ingenieurs hadden het
moeilijker. Hun omzet steeg maar met 2% in 2016. Zij hebben last van de internationale onzekerheden (Brexit, Trump).
Sector Advisory
Legenda:
= 12-mnd
voortschrijdend
gemiddelde (%
groei j-o-j)
= lt gemiddelde
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
2013 2014 2015 2016
Houtindustrie
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
2013 2014 2015 2016
Bouwmaterialenindustrie
-15
-10
-5
0
5
10
2013 2014 2015 2016
Groothandel
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2013 2014 2015 2016
Architecten
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
2013 2014 2015 2016
Ingenieurs
Trends in de orderportefeuille
Bronnen: CBS, EIB
6
Orderportefeuille bouwbedrijven bijna op recordniveau
De orderportefeuille van bouwers bevindt zich op een zeer hoog
niveau. In februari 2017 bedroeg de orderportefeuille 8,5 maanden
en nadert daarmee de piek van begin 2008. Zowel de
orderportefeuille van woningbouwers (9,8 maanden) als die van
utiliteitsbouwers (9,1 maanden) staat op een zeer hoog niveau. De
orderportefeuille van utiliteitsbouwers is nog nooit zo hoog geweest.
De orderportefeuille van gww-bouwers steekt hierbij wat mager af. In
februari bedroeg de orderportefeuille 5,7 maanden. De
wegenbouwers hebben voor 5,1 maanden werk, terwijl de grond- en
waterbouwers voor 6,3 maanden werk hebben.
Ook de orderportefeuille van installateurs stijgt flink en bedroeg in
november 2016 6,8 maanden. De orderportefeuille van architecten
stabiliseerde in november 2016 op 4,5 maanden. De
orderportefeuille van ingenieurs is flink teruggelopen, van 5,5 naar
4,8 maanden in november 2016 en zij zijn daarmee de vreemde
eend in de bijt. De orderportefeuille van bedrijven actief in de hout-
en bouwmaterialenindustrie steeg in maart 2017 naar 3,7 maanden.
Sector Advisory
4
5
6
7
8
9
10
11
2013 2014 2015 2016 2017
Bouw Woningbouw Utiliteitsbouw Gww
Aantal maanden
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
2013mei 2014mei 2015mei 2016mei
Installateurs Aantal maanden
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
2013mei 2014mei 2015mei 2016mei
Architecten Aantal maanden
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
2013mei 2014mei 2015mei 2016mei
Ingenieurs Aantal maanden
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
2013 2014 2015 2016 2017
Hout- en
bouwmaterialenindustrie Aantal maanden
Trends in afgegeven vergunningen
Bronnen: CBS
7
Na woningbouw laten afgegeven vergunningen utiliteitsbouw nu ook eerste herstel zien
Vergunningen
utiliteitsbouw
beginnen
eindelijk te
stijgen
Ontwikkeling
afgegeven
vergunningen
woningbouw
en
utiliteitsbouw
(in aantal, op
maandbasis)
Na een dip in de eerste maanden van 2016 stijgen de vergunningen voor nieuwe woningen sinds april 2016 weer. Uiteindelijk
stegen de afgegeven vergunningen voor nieuwe woningen in 2016 met 13,1%. In de eerste twee maanden van 2017 is een
stijging van 28,9% j-o-j te zien. De afgegeven vergunningen voor renovatie van woningen stegen in 2016 met 7,6% en in de
eerste twee maanden van 2017 met 9,4% j-o-j.
Sinds oktober 2016 is er een lichte stijging te zien in het aantal afgegeven vergunningen voor nieuwe utiliteitsgebouwen. Over
heel 2016 was er daarom een heel lichte stijging van het aantal afgegeven vergunningen voor nieuwe utiliteitsgebouwen te zien
van 0,1%. In de eerste twee maanden van 2017 bedroeg de stijging 23,2% j-o-j. Het aantal afgegeven vergunningen voor
renovatie van utiliteitsgebouwen daalde met 0,9% in 2016. De eerste twee maanden van 2017 lieten wel een stijging zien, van
1,5% j-o-j.
Sector Advisory
400
600
800
1.000
1.200
1.400
2013 2014 2015 2016 2017
Woningen totaal
200
300
400
500
600
700
800
900
2013 2014 2015 2016 2017
Woningen nieuwbouw
300
320
340
360
380
400
420
440
460
2013 2014 2015 2016 2017
Woningen renovatie
400
450
500
550
600
650
700
750
2013 2014 2015 2016 2017
Utiliteit totaal
150
170
190
210
230
250
270
290
310
330
2013 2014 2015 2016 2017
Utiliteit nieuwbouw
300
310
320
330
340
350
360
370
380
390
400
2013 2014 2015 2016 2017
Utiliteit renovatie
Legenda:
= 12-mnd
voortschrijdend
gemiddelde (aantal)
= lt gemiddelde
Trends in de regio – woningmarkt
Bronnen: CBS
8
Woningprijzen stijgen in alle provincies, maar verschillen blijven bestaan
In 2016 stegen de woningprijzen in Noord-Holland het hardst, namelijk met 8,2%. Dit kwam door de sterk stijgende woningprijzen in
Amsterdam, die stegen in 2016 met 13,5%. Ook de woningprijzen in de provincie Utrecht stegen hard omdat de prijzen in de stad Utrecht
flink toenamen. In de provincie Utrecht stegen de woningprijzen met 6,3%, de prijzen in de stad Utrecht stegen met 9,8%. In Drenthe
(+2,1%) en Zeeland (+2,4%) stegen de prijzen het minst hard.
In het eerste kwartaal van 2017 bleven de woningprijzen doorstijgen. In alle provincies stegen de woningprijzen, met weer als uitschieters
Noord-Holland (+10,5% j-o-j) en Utrecht (+8,6% j-o-j). De woningprijzen in Zeeland deden een stapje terug (+1,9% j-o-j), terwijl de
woningprijzen in Drenthe juist harder stegen (+4,9% j-o-j). In Overijssel stegen de woningprijzen met 4,1% j-o-j.
Procentuele groei woningprijzen per kwartaal (% groei j-o-j)
Sector Advisory
-2
-1
0
1
2
3
4
5
2014 2015 2016 2017
Overijssel
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
2014 2015 2016 2017
Flevoland
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
2014 2015 2016 2017
Gelderland
-2
0
2
4
6
8
10
2014 2015 2016 2017
Utrecht
-2
0
2
4
6
8
10
12
2014 2015 2016 2017
Noord-Holland
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
2014 2015 2016 2017
Zuid-Holland
-2
-1
0
1
2
3
4
5
2014 2015 2016 2017
Zeeland
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
2014 2015 2016 2017
Noord-Brabant
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
2014 2015 2016 2017
Limburg
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
2014 2015 2016 2017
Groningen
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
2014 2015 2016 2017
Friesland
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
2014 2015 2016 2017
Drenthe
Trends in de regio – afgegeven vergunningen
Bronnen: CBS
8
Vooralsnog blijft woningbouw voorlopen op utiliteitsbouw
De verschillen in de ontwikkeling van de waarde van de afgegeven vergunningen voor de woningbouw in de provincies is nog groot. In
een groot aantal provincies is een stijging van de waarde van de afgegeven vergunningen te zien. Maar in Drenthe, Gelderland, Zeeland
en Noord-Brabant daalde de waarde van de afgegeven vergunningen in 2016.
Ook de verschillen in de afgegeven vergunningen voor de utiliteitsbouw zijn nog groot. In de provincies Groningen, Friesland, Drenthe,
Overijssel, Gelderland, Utrecht en Limburg was in 2016 nog een daling te zien van de waarde van de afgegeven vergunningen. In de
provincies Flevoland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant was al wel een stijging te zien. Opvallend is dat er in
Limburg lange tijd meer vergunningen werden afgegeven voor de utiliteitsbouw dan voor de woningbouw.
Waarde afgegeven vergunningen in EUR mln. : woningen, : utiliteitsbouw
Sector Advisory
0
5
10
15
20
25
2014 2015 20160
5
10
15
20
25
2014 2015 2016
Friesland
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2014 2015 2016
Drenthe
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2014 2015 2016
Overijssel Groningen
0
5
10
15
20
25
2014 2015 2016
Flevoland
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2014 2015 2016
Gelderland
0
10
20
30
40
50
60
70
2014 2015 2016
Utrecht
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2014 2015 2016
Noord-Holland
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2014 2015 2016
Zuid-Holland
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2014 2015 2016
Zeeland
0
20
40
60
80
100
120
2014 2015 2016
Noord-Brabant
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2014 2015 2016
Limburg
Arbeidsmarkt
Bronnen: CBS
9
Sentiment over arbeidsmarkt is positief, groei aantal banen nog beperkt
Ondernemers in de bouw blijven veel vertrouwen hebben in het
aantal vacatures, maar het vertrouwen neemt de afgelopen maanden
wel af. Wel is het vertrouwen nog hoger dan in de industrie en
commerciële dienstverlening. Ondernemers in de bouw geven ook
aan dat zij steeds vaker het tekort aan arbeidskrachten als een
belemmering ervaren.
Inmiddels stijgt hierdoor ook het aantal vacatures. In het vierde
kwartaal van 2016 stonden er 7.300 vacatures open. Een stijging van
30,4% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Het aantal
banen in de bouw begint toe te nemen, maar de stijging is nog
beperkt. In november 2016 waren er 299.000 banen in de bouw, een
stijging van 1% j-o-j.
Het aantal banen in de bouw neemt dus nog niet heel sterk toe,
terwijl de bouwproductie al twee jaar op rij hard groeit. Dit zorgt
ervoor dat de arbeidsproductiviteit op dit moment sterk toeneemt. De
bouw is niet een stuk efficiënter is geworden, het werk wordt tijdelijk
door minder mensen gedaan. Wanneer het aantal banen in de bouw
verder zal stijgen, zal de arbeidsproductiviteit ook weer gaan dalen.
Sector Advisory
-3
-2
-1
0
1
2
3
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Totaal Industrie
Bouwnijverheid Commerciële dienstverlening
(max. is 3 en min is -3)
ondernemers
optimistisch
ondernemers
pessimistisch
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2014 2015 2016 2017
Tekort aan arbeidskrachten % ondernemers
0
1
2
3
4
5
6
7
8
2014 2015 2016
Openstaande vacatures x1000
285
290
295
300
305
310
315
2014 2015 2016
Aantal banen x1000
70
80
90
100
110
120
130
2012 2013 2014 2015 2016
Arbeidsproductiviteit Toegevoegde waarde/gewerkte uren
Bedrijfsdemografie
Bronnen: CBS
10
Aantal faillissementen bouw in eerste kwartaal 2017 met 7,7% gedaald
In het eerste kwartaal van 2017 zijn er 143 bedrijven in de
bouw failliet gegaan, een daling van 7,7% in vergelijking met
dezelfde periode in 2016. Sinds de piek in het eerste kwartaal
van 2013 is het aantal faillissementen met 71,5% afgenomen.
In het eerste kwartaal van 2017 gingen 49 bedrijven actief in
de woning- en utiliteitsbouw failliet. Een stijging van 16,7% j-o-
j. Dit is opvallend, omdat het zeer goed gaat met de
woningbouw en de utiliteitsbouw ook uit het dal begint te
komen. Het kan zijn dat deze bouwbedrijven nog last hebben
van projecten die tijdens de crisis zijn aangenomen en nu te
weinig geld opleveren.
Het aantal faillissementen in de gespecialiseerde bouw
(sloopbedrijven, installateurs en afwerkingsbedrijven) was
stabiel in het eerste kwartaal van 2017 op 77. In de gww was
ook een lichte stijging van faillissementen te zien van 9 naar
10 bedrijven.
Sector Advisory
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
2013 2014 2015 2016 2017
Fusies en overnames aantal
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
2013 2014 2015 2016 2017
Opheffingen aantal
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
2013 2014 2015 2016 2017
Oprichtingen aantal
70
80
90
100
110
120
2013 2014 2015 2016 20170 tot 5 5 tot 1010 tot 100 100 of meer
Aantal bedrijven naar grootte Index 2013kw1=100
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
2013 2014 2015 2016 2017
Woning- en utiliteitsbouw Gww Gespecialiseerde bouw
Appendix – Contactgegevens, disclaimer en extra informatie A
Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on the sector developments in the Netherlands. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for
your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a
solicitation to make such an offer.
No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on
behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from
any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof.
Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after
reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product –considering the risks involved- is appropriate within your
investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material.
© ABN AMRO, 2017
Teksten zijn afgesloten op 1 mei 2017
Voor meer sectorkennis, zie abnamro.insights.nl en volg ons op via ABNAMROSectorkennis
ABN AMRO Sector Advisory
Sander van Wijk Hoofd Sector Advisory [email protected]
-vacant- Hoofd Sector Research
Maria Gambin Andres Secretaresse [email protected]@nl.abnamro.com
David Kemps Sector Banker [email protected] Agrarisch Pierre Berntsen Sector Banker [email protected]
Casper Burgering Sector Econoom [email protected] Jan de Ruyter Sector Banker [email protected]
Roderick Vos Sector Analist [email protected] Nadia Menkveld Sector Econoom [email protected]
Martijn Leguit Sector Analist [email protected]
Bouw Petran van Heul Sector Banker [email protected] Food Rob Morren Sector Banker [email protected]
Madeline Buijs Sector Econoom [email protected] Nadia Menkveld Sector Econoom [email protected]
Bram van Amerongen Sector Analist [email protected] Martijn Leguit Sector Analist [email protected]
Transport & Logistiek Bart Banning Sector Banker [email protected] Retail Henk Hofstede Sector Banker [email protected]
Madeline Buijs Sector Econoom [email protected] Sonny Duijn Sector Econoom [email protected]
Bram van Amerongen Sector Analist [email protected] Saskia van de Scheur Sector Analist [email protected]
TMT Steven Peters Sector Banker [email protected] Leisure Stef Driessen Sector Banker [email protected]
Kasper Buiting Sector Econoom [email protected] Sonny Duijn Sector Econoom [email protected]
Justine Vijver Sector Analist [email protected] Saskia van de Scheur Sector Analist [email protected]
Zakelijke diensten Han Mesters Sector Banker [email protected] Grondstoffen:
Kasper Buiting Sector Econoom [email protected] - Industriele Metalen Casper Burgering Sector Econoom [email protected]
Justine Vijver Sector Analist [email protected] - Agricommodities Nadia Menkveld Sector Econoom [email protected]
Industrie & Industriele
Metalen