Meetprotocol handknijpkracht m.b.v. Hand Dynamometer Standard Operating Procedures versie 1 4/7/2016 Auteurs: Jacqueline Langius, Wesley Visser, Hinke Kruizenga, Nel Reijven Doel: Inventarisatie of evaluatie (bijv. na een interventie) van de maximale handknijpkracht Doelgroep: volwassenen en kinderen vanaf 5 jaar oud Tijdsduur: Ongeveer 5 minuten
12
Embed
Meetprotocol handknijpkrachtzakboekdietetiek.nl/wp-content/uploads/2016/04/... · Dynamometer is een handknijpkrachtmeter die door de deelnemer zelf wordt vastgehouden. Het apparaat
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Meetprotocol handknijpkracht
m.b.v. Hand Dynamometer
Standard Operating Procedures
versie 1
4/7/2016
Auteurs: Jacqueline Langius, Wesley Visser, Hinke Kruizenga, Nel Reijven
Doel: Inventarisatie of evaluatie (bijv. na een interventie) van de maximale handknijpkracht
Doelgroep: volwassenen en kinderen vanaf 5 jaar oud
Tijdsduur: Ongeveer 5 minuten
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 1 van 11
Inhoudsopgave
1. Doel van het meetinstrument ............................................................................................................. 2
2. Begrippen en bepalingen .................................................................................................................... 2
4. Veiligheid en Milieu ............................................................................................................................ 2
4.1. Veiligheid deelnemer en testuitvoerder ...................................................................................... 2
4.2. Milieu ........................................................................................................................................... 2
5. Beschrijving van het meetinstrument ................................................................................................. 3
6. Reinigen en Onderhoud ...................................................................................................................... 3
Bijlage 3. Referentiewaarden voor mannen van Dodds et al. [2] ......................................................... 10
Bijlage 4. Referentiewaarden voor vrouwen van Dodds et al. [2] ........................................................ 11
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 2 van 11
1. Doel van het meetinstrument
De Hand Dynamometer kan worden gebruikt ter inventarisatie of evaluatie (bijv. na een interventie)
van de maximale handknijpkracht.
2. Begrippen en bepalingen
Deelnemer persoon bij wie de meting wordt uitgevoerd
Testafnemer persoon die de meting uitvoert
2. Achtergrondinformatie
De Hand Dynamometer kan worden gebruikt om de maximale knijpkracht van de hand te meten. De
maximale knijpkracht van de hand geeft een goede inschatting van de perifere spierfunctie en is
gerelateerd aan de totale hoeveelheid spiermassa in het lichaam. Middels een maximale
handknijpkrachtmeting kan worden bepaald of de waarden van een persoon binnen de
“normaalwaarde” vallen. De handknijpkracht is afhankelijke van leeftijd en geslacht. Het kan ook
beïnvloed worden door andere factoren, zoals bijvoorbeeld ziekte.
In dit document staat beschreven hoe de maximale handknijpkracht op een gestandaardiseerde
manier gemeten kan worden met de Hand Dynamometer. Tevens worden referentiewaarden
gegeven voor diverse leeftijdsgroepen.
3. Doelgroep
De maximale handknijpkracht kan met de Hand Dynamometer gemeten worden bij volwassenen en
kinderen vanaf 5 jaar oud.
4. Veiligheid en Milieu
4.1. Veiligheid deelnemer en testuitvoerder
Risicoklasse: geen. Er zijn geen eisen gesteld aan de opleiding van de gebruiker.
4.2. Milieu
n.v.t.
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 3 van 11
5. Beschrijving van het meetinstrument
De twee meest gebruikte Hand Dynamometers zijn van het merk
JamarTM en Baseline. Zowel de JamarTM als de Baseline Hand
Dynamometer is een handknijpkrachtmeter die door de
deelnemer zelf wordt vastgehouden. Het apparaat heeft een
verstelbare handgreep. Bij de Jamar is deze variërend van 3,5 cm
(1,375 inch) tot 8,6 cm (3,375 inch) met tussenstappen van 1,27
cm (0,5 inch), zodat het geschikt is voor verschillende
handgroottes (zie Fig. 1). Bij Baseline is de verstelbare handgreep
variërend van 3,4 (1,35 inch) tot 8,5 cm (3,35 inch). De baseline
weegt 22.6 oz. / 638 gram. Beide apparaten zijn zowel analoog als
digitaal verkrijgbaar.
Bij het analoge instrument wordt de knijpkracht in ponden (lbs;
binnenste ring) en kilogrammen (kg; buitenste ring) te zien, met
een maximum van 200 lbs of 90 kg. Voor het eenvoudig aflezen
van de maximale handknijpkracht is een speciale “peak-hold”
wijzer aangebracht. Deze naald blijft op de maximaal gemeten
handknijpkracht staan totdat de testafnemer de naald weer op nul
zet (resetten).
De digitale instrumenten hebben dezelfde kenmerken als de analoge
varianten, echter de waarde wordt van het digitale scherm afgelezen.
Fig. 1. JamarTM Hand
Dynamometer
6. Reinigen en Onderhoud
6.1. Reinigen
Voor gebruik dient de handknijpkrachtmeter schoongemaakt te worden met alcoholdoekjes.
6.2. Onderhoud van de apparatuur
Het instrument is gekalibreerd door de fabrikant. Het is noodzakelijk om het instrument elk jaar te
laten herkalibreren door fabrikant of technische dienst. Wanneer de dynamometer is gevallen, is er
een kans op een meetafwijking en dient het instrument tevens opnieuw gekalibreerd te worden
voordat er metingen gedaan kunnen worden.
7. Werkwijze
7.1. Benodigdheden
- Hand Dynamometer
- Stoel zonder armleuningen
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 4 van 11
- Dataformulier, digitaal of papier (zie bijlage 1 voor voorbeeld)
7.2. Meetprocedure
7.2.1. Voorbereiding
- Informeer de deelnemer mondeling over de meting: “Ik ga bij u de handknijpkracht meten. U
mag gaan zitten, houdt uw onderarm in een hoek van 90°, klem de arm niet tegen de romp
Uw schouders ontspant u. Wanneer ik zeg “knijpen”, knijpt u zo hard als mogelijk totdat ik
stop zeg. U kunt de meter niet helemaal indrukken, maar ik kan de kracht die u geeft aflezen.
Wanneer u pijn voelt of er is iets anders, dan geeft u dit aan en stoppen we de meting. We
herhalen de meting drie keer (of indien van toepassing twee keer), tussen de metingen door
stoppen we even om uw spieren te kunnen ontspannen.”
- Doe de meting een keer voor. Laat de deelnemer zien dat de meter gaat draaien als je kracht
zet (bij analoog).
- Vraag de deelnemer wat zijn/haar dominante hand is.
- Vraag de deelnemer naar eventuele beperkingen in de handfunctie
- Vraag of er nog vragen zijn t.a.v. de meting.
7.2.2. Criteria voor een gestandaardiseerde meting [1]
- Laat de deelnemer ontspannen rechtop
zitten.
NB: In principe is de standaard methode zittend en niet ondersteund. Als dat niet lukt in de klinische situatie, dan zou je liggend of staand kunnen meten, maar meet dan elke keer op dezelfde manier + noteer als de meting afwijkend is gedaan t.o.v. het protocol
- Vraag de deelnemer zijn/haar onderarmen
in een hoek van 90° te houden. Daarbij
moet de pols in neutrale positie zijn, d.w.z.
met de duimzijde aan de bovenkant.
- Laat zien hoe de handknijpkrachtmeter
werkt door te laten zien dat stevig
vasthouden en knijpen resulteert in de
beste uitslag.
- Zet bij een analoge handknijpkrachtmeter
de naald op 0.
Fig. 2. Meetprocedure
- Stel de handgreep van de handknijpkrachtmeter in zodat hij prettig in de hand ligt. Het
middelste kootje van de middelvinger moet precies in een hoek van 90° om de handgreep
heen grijpen. Laat de cliënt de handknijpkrachtmeter uit proberen door even licht met de
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 5 van 11
linkerhand en rechterhand te knijpen. Noteer op het testformulier welke positie ingesteld is.
Dit is belangrijk wanneer op een later moment de handknijpkracht ter evaluatie nogmaals
gemeten wordt. De positie van de handgreep kan namelijk de meting beïnvloeden.
- Zet vervolgens de “peak-hold” wijzer van de handknijpkrachtmeter op nul.
- Begin met de dominante hand.
- Moedig de deelnemer aan zo hard mogelijk te knijpen totdat de “peak-hold”-wijzer stopt
met stijgen. Wanneer dat het geval is, stop dan de meting door “stop” te zeggen.
- Lees vervolgens de maximale handknijpkracht-waarde af en noteer dit (afronden op 1 kg).
- Houd tussen elke meting 30 seconde rust
- Geadviseerd wordt om bij de 1e meting beide handen te meten, zodat er bij uitval (door
bijvoorbeeld infuus of fractuur) altijd 1 hand beschikbaar blijft. Bij de 2e en volgende
metingen kan desgewenst gekozen worden om alleen de sterkste hand te vervolgen.
- Voer minimaal twee maar bij voorkeur drie metingen per hand uit.
Het afnemen van de test duurt ongeveer 5 minuten.
7.3. Verwerking van de resultaten
7.3.1. Berekening
De hoogste waarde van de handknijpkrachtmetingen wordt gebruikt voor analyse [1].
7.3.2. Registratie
Noteer alle individuele uitslagen per hand en noteer de maximale handknijpkracht van deze
metingen.
Noteer ook de positie van de handgreep en wat de dominante hand is van de deelnemer.
7.3.3. Beoordeling
De uitslag (de hoogste waarde) kan vergeleken worden met de referentiewaarden van Dodds et al.
[2] voor mannen (bijlage 3) en vrouwen (bijlage 4). Deze referentiewaarden zijn verzameld bij een
zeer grote groep in Engeland. Een waarde onder het 10e percentiel wordt beschouwd als een lage
handknijpkracht, omdat deze waardes vergelijkbaar zijn met de P5 van Nederlandse
referentiewaarden verzameld door het MUMC.
Bij deelnemers met een specifieke aandoening, bijv. CVA, reuma, of andere aandoeningen waarbij
krachtverlies is opgetreden in één of beide handen, is te verwachten dat de maximale knijpkracht
aan de aangedane kant lager is. Zie bijv. Yorke et al. [3]. De niet aangedane kant zal dan de hoogste
waarde geven, dus men kan overwegen de aangedane kant niet te meten.
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 6 van 11
8. Methodologische kwaliteit
8.1. Validiteit
De nauwkeurigheid van het apparaat (na kalibratie; zie 6.2) is volgens de fabrikant ±5%, terwijl
onderzoek van Mathiowetz et al. [4] laat zien dat deze zelfs beter is: ±3%.
8.2. Betrouwbaarheid
De test-hertest-betrouwbaarheid van metingen met de Hand Dynamometer is goed tot zeer goed (r
> 0.80) [4] en de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is zeer goed (r = 0.98) [5].
Standard Operating Procedure
Handknijpkracht
Pagina 7 van 11
Referenties
1. Roberts HC, Denison HJ, Martin HJ, Patel HP, Syddall H, Cooper C, Sayer AA (2011) A review of
the measurement of grip strength in clinical and epidemiological studies: towards a
standardised approach. Age Ageing 40:423–429. doi: 10.1093/ageing/afr051
2. Dodds RM, Syddall HE, Cooper R, Benzeval M, Deary IJ, Dennison EM, Der G, Gale CR, Inskip
HM, Jagger C, Kirkwood TB, Lawlor DA, Robinson SM, Starr JM, Steptoe A, Tilling K, Kuh D,
Cooper C, Sayer AA (2014) Grip strength across the life course: normative data from twelve
British studies. PLoS One 9:e113637. doi: 10.1371/journal.pone.0113637
3. Yorke AM, Curtis AB, Shoemaker M, Vangsnes E (2015) Grip strength values stratified by age,
gender, and chronic disease status in adults aged 50 years and older. J Geriatr Phys Ther
38:115–121. doi: 10.1519/JPT.0000000000000037
4. Mathiowetz V, Weber K, Volland G, Kashman N (1984) Reliability and validity of grip and pinch
strength evaluations. J Hand Surg Am 9:222–226. doi: 10.1016/S0363-5023(84)80146-X
5. Peolsson A, Hedlund R, Oberg B (2001) Intra- and inter-tester reliability and reference values