Medicamenteuze behandeling van MS...MS schub • acuut • na verergering in uren tot dagen meestal stabiel- spontaan herstel of na MP kuur • dubbelzien, wazig zien, beide benen,

Medicamenteuze

behandeling van MS

MS anno 2013

Symposium voor zorgprofessionals

Dorine Siepman, neuroloog

Multipele sclerose - behandeling

algemeen

aanvalsbehandeling

ziektemodulerend (immunomodulatie)

ErasMS

• Multidisciplinaire behandeling !

• MS verpleegkundige – neuroloog

• revalidatie arts

• fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist

• maatschappelijk werk, psycholoog

• dietist

• huisarts, bedrijfsarts, verpleeghuisarts

• uroloog, sexuoloog, MDL arts, pijnteam

• ….

Behandeling - algemeen

ErasMS


algemeen

aanvalsbehandeling


ErasMS

Aanvalsbehandeling

• Aanval = exacerbatie = schub

• Wel/geen behandeling afhankelijk van aard en ernst van

de verschijnselen

• Methylprednisolon 1 dd 1000 mg iv, gedurende 3 dagen in

combinatie met maagbeschermer

• Geen goede trials naar beste toedieningsweg/dosis

ErasMS

Aanvalsbehandeling

• Eerste MP kuur opname, daarna ip dagbehandeling

• Effect op ernst en duur exacerbatie (bewijsklasse 1)

Geen effect op uiteindelijk herstel

ErasMS

• vieze smaak, gejaagdheid, vochtvasthouden, rood gelaat,

slapeloosheid, tensiestijging, hartkloppingen,

maagklachten, glucosestijging, stemmingsverandering

• zelden: anafylactische reactie, acute pancreatitis,

ritmestoornissen, psychose, ernstige depressie

• Effect MP kuur: na 1 dag - enkele weken

Bijwerkingen MP kuur

ErasMS


algemeen

aanvalsbehandeling


ErasMS

• Tegenwoordig behandeling mogelijk na 1 episode en

diagnose MS wordt eerder gesteld (MRI)

• Patiënten moet op grond van de juiste informatie een

weloverwogen keuze kunnen maken en de juiste

verwachtingen hebben tav effect en bijwerkingen van

medicatie

Ziektemodulerende medicatie

ErasMS


Overwegingen tav wel/niet starten:

- keuze van de patiënt

- coping patiënt (verwerking, omstandigheden, prikangst?)

- ernst en aard van de schub(s)

- mate van herstel

- MRI afwijkingen

- LP afwijkingen

- zwangerschapswens?

- co-morbiditeit (andere ziekten, depressie)

ErasMS


Eerstelijns middelen:

• Interferon bèta (Betaferon, Rebif, Avonex)

• Glatirameer acetaat (Copaxone)

Tweedelijns middelen:

• Natalizumab (Tysabri)

• Fingolimod (Gilenya)

• Mitoxantron

ErasMS

Ziektemodulerende medicatie: overzicht

Relapsing-remitting Primair-

progressief

Secundair-progressief

nauwelijks

schubs

regelmatig schubs geen

eerstelijns middelen geen

mn progressief

geen

tweedelijns

middelen

schubs ++

schubs

eerstelijns middelen

agressieve ziekte

mitoxantron

ErasMS

Eerstelijns middelen

ErasMS


ErasMS


afname aantal schubs met 30%

afname ernst en duur van schub

afremmen invaliditeit langere

termijn?

ErasMS


prikplekken,

acute prikreactie

griepverschijnselen,

prikplekken,

stemmingsstoornissen

Mogelijke bijwerkingen:

3x/week

huid

1x/week

spier

om de dag

huid

dagelijks

huid

Hoe vaak injecteren:

ErasMS

Incidence (%) of reported adverse events in overall patient populations

Giovannoni G et al. Mult Scler 2012;18:932-946

Incidence of flu-like symptoms and injection-site reactions associated with MS

disease-modifying therapies.


griepverschijnselen

spuitplekken

Reasons for discontinuation of therapy


Tweedelijns middelen - Natalizumab

ErasMS


ErasMS


-indicatie: RR MS met aanhoudende

exacerbaties ondanks eerstelijns middelen

-elke 4 weken 300 mg per infuus

-afname aantal schubs met 68%

ErasMS


overgevoeligheidreacties,

PML


ErasMS

PML

• Progressieve multifocale leukencephalopathie

• JC virus

• 40-60% is drager van dit virus

• Bij verminderde afweer (bv aids, kanker, medicatie) kan

dit virus een ernstige herseninfectie veroorzaken

ErasMS

PML bij Natalizumab

• Inmiddels wereldwijd 395 patiënten PML,

hiervan 92 overleden (23%)

• Risico op PML bij Natalizumab: 3,28 per 1000 patiënten

• Kans neemt toe bij voorafgaande immuunsupressie,

aanwezige antistoffen tegen JC virus, > 2 jaar gebruik

• Afwegen voor- en nadelen

ErasMS

MS schub

• acuut

• na verergering in uren tot dagen meestal stabiel-

spontaan herstel of na MP kuur

• dubbelzien, wazig zien, beide benen, blaas, gevoelsstoornissen

PML

• subacuut begin

• verspreiding over weken met langzame verergering

• stoornissen spraak (afasie), gedrag, cognitie, halfzijdige uitval

gezichtsvermogen/motoriek, epileptische aanvallen

Schub MS of PML?

ErasMS

Tweedelijns middelen - Fingolimod

ErasMS


Opslag van ontstekingscellen (lymfocyten) in lymfeklieren


-indicatie: RR MS met aanhoudende

exacerbaties ondanks eerstelijns middelen

-zorgverzekeraars: na IFN èn glatirameer!

-eerste pil voor MS

-elke dag een capsule

-afname aantal schubs met 54-60%

ErasMS


eerste capsule in ziekenhuis (6 uur bewaking):

trage hartslag / hartritmestoornissen

herpesinfecties

vochtophoping netvlies (macula oedeem)

niet geven bij NMO (Devic)


ErasMS

Mitoxantron

• Chemotherapie

• Indicatie: SP MS met snelle progressie van

invaliditeit, gekoppeld aan optreden exacerbaties

• Infuus, elke 1-3 maanden, maximaal 2 jaar

• Mogelijke bijwerkingen:

hartfalen, leukemie

wordt niet vaak meer gegeven

ErasMS

Eerste en tweedelijns middelen

• Tweedelijns middelen zijn effectiever dan eerstelijns

middelen, maar hebben ook ernstigere bijwerkingen!

• Regels voor vergoeding door de zorgverzekeraars

verschillen over de wereld

ErasMS

Ontwikkelingen

Ontwikkelingen

• Veel lopende studies naar nieuwe middelen

• Specifiekere middelen

• Weinig ontwikkelingen op neuroprotectief gebied

(axonale schade/ progressieve MS)

• Grootste zorg nieuwe middelen:

bijwerkingen: ernstig, onverwacht, lange termijn?

Symptomatische therapie

• vermoeidheid

• cognitie en stemming

• pijn

• tremor

• spasticiteit

• blaas en darm problemen

• sexualiteit

ErasMS

Dank voor uw aandacht

ErasMS

Medicamenteuze behandeling van MS...MS schub • acuut • na verergering in uren tot dagen meestal stabiel- spontaan herstel of na MP kuur • dubbelzien, wazig zien, beide benen,

Documents