Medical ethics

فکانمااحياالناس احياها فکانمااحياالناس ومن احياها ومنجميعآجميعآ

دروغتيا پالني اخالق او آدابدروغتيا پالني اخالق او آداب

دهرملت راتلونکي دهمغه ملت په روغتيا پاالنو اواقتصادي

علمآؤ پوري تړلي ده چي دغه دواړه ډلي ديو ملت دحياتي او

.مادي شتمنيو ساتوونکي دي

دهغي ورځي نه چي انسان خپل ځان ته په درناوي قايل •

شو نو طبابت يي منځته راوړ پس دطبيب اهميت دانسان دځان له اهميت سره متناسب دي اوپه همدي خاطر چي

دانسان دځان قيمت ډير زيات دي نودډاکتريا طبيب ارزش هم ډيرزيات دي.

له بلي خوا دډاکتر اخالقي مسؤليت هم په همدي پيمانه •دنړي له ډيرو درندومسؤليتونوڅخه دي ځکه چي

دډيرونفيسوشتمنيو لکه دانسان دځان دساتني مسؤليت په غاړه لري.

هدف دادي چي ددي موضوع په اهميت سره په پوهيدو •بايد وليدل شي چي ډاکتر کومو تجهيزاتوته اړتيا لري

ترڅو دخپلي درندي دندي له عهدي څخه راووزي.

يوښه طبيب څنګه کوالي شي چي په طبابت کي

پرمختګ وکړي اوالسته راوړني ولري.ديوډاکتر پرمختګ او دهغي مفيد واقع کيدل په

دريوشيانوپوري تړلي دي چي ددغو دريو شيانو په درولودلوسره مونږ کوالي شو هغه ته ديو)ښه

ډاکتر(کلمه استعمال کړو. چي دغه دري شيان عبارت دي له:

ديوډاکتر روغتيا،تندرستي او توانايي.•دهغه علم اودعلم پواسطه داړوندي موضوع •

احاطه کول اودطبابت په اړه دنويو معلوماتو درولودل.

ښه اخالق او عادات.•

: ديو ډاکتر بدني روغتيا او سالمتيا -1فکر په يوه سالم يوسالم اوقوي

.اوقوي بدن کي وي. د يوډاکتر له علمي اړخه اودهغه پياوړتيا له ٢

علمي اړخهيودطب محصل وروسته ديوي تحصيلي دوري له –تيريدوڅخه دډاکتر ډيګري په الس راوړي اودهغي

محصل دلياقت درجه دهغه دامتحان نمري مشخص کوي چي دعالي ،متوسط او ادني په

.درجوسره ويشل کيږي

- بايد پدي باندي پوه شو چي يوځل دطب په ويلو سره ٣په پوهنتون کي په ډيره بيړه سره اودسند په الس

راوړلوسره بايد انسان ديوکامل انسان په شان فکر . ونکړي چي زه نو نور په هرڅه پوه يم

-الزمه داده چي يو ډاکتر هميشه خپل ځان ديو محصل ٤او طالب په شان فکر وکړي او هيڅکله څيړنه او تحقيق

.پري نږدي-اواکثره طبي اکتشافاتو دډاکترانو لخوا په پاخه عمر کي ٥

صورت نيولي دي

لږ معلومات ديوي موضوع په اړه خطرناک دي

يو غواړي چي په هرساعت کي

پنځوسوناروغانو ته نسخي وليکي

اونوردورځي په جريان کي دڅو ناروغانوله معايني څخه نه خالصيږي.

اوددغه تفاوت سبب دادي چي ديوه مشاهدات په علمي اصولو

باندي والړدي اودبل ندي.

که غواړو چي لوي شو بايد وګورو چي .لويانو څه کړيدي

لويانو ترټولو مخکي له علم سره مينه درلوده بدون لدي څخه چي دهغو مادي

ګټي ته پاملرنه وکړي او په مونږ هم .فرض ده چي ددوي دالري پيروي وکړو

دطب علم هميشه دتکامل په حالت کي دي اوهره ورځ يو .نوي مطلب لري

،زورور هغه څوک چي پوهيږي

. د يوډاکتر روحانى اواخالقى اړخ :-دغه برخه دترتيب په لحاظ بايد په آخرکي راغلي واي

ولي داهميت له نظره ديو ډاکتر ترنوروشيانوڅخه مهمه ده ځکه چي اخالقي برخه يوه ډيره مهمه

اولويه برخه ده که علمي او بدني غښتلتيا له اخالقي غښتلتيا سره

منظمه اويوځاي نه وي نه داچي گټوربه نه وي بلکه مضر او خطرناک دي.

که په رښتيا سره فکر وکړو دابه داسي وي لکه يوښه عالم چي عمل ونه لري اويا يو ښه ډاکتر چي

سروکاريي دټولني له ټولوقشرونوسره وي اوهغه يوفاسد او بد اخالق شخص وي فکر وکړي چي ددغه شخص به څومر تاوان دټولني ته ورسيږي.

داخالقو دذکرکيدوڅخه دلته مطلب داندي چي يوډاکتر دمعاشرت سطحي آداب ولري اوپه

تبسم اوډيرو ښو اخالقو اوتواضع سره دعواموسره غولوونکي رويه وکړي.

نیت هدف داخالقو څخه هغه پاک احساسات،روغ، ريښتينولي اوراستي، دقت په کار رازستنی

کي،ښه عادات، له حقيقت سره مينه، له انسانيت سره رښتيني مينه،ديوښه

لوړمطلوب درلودل اوپه لوړو مبادي اصولو اعتقاد اوايمان دي.

يوډاکتر چي له فاکولتي څخه په متوسطو نمروباندي فارغ شوي وي اوپه پورته ښو اخالقو باندي مزين وي زرځله دهغه دخپل

ځان اوټولني لپاره بهتر دي ترهغه ډاکتر چي هغه په عالي نمروباندي فارغ شوي وي ولي

.پورته ذکرشوي ښه اخالق ونه لريپه همدي ډول لکه څنګه چي علم دطبابت .لپاره شرط دي ځيني نورشيان هم دطبابت

لپاره شرط دي چي مونږ په مجموع کي دغه ټول دطبابت دروحاني او اخالقي اړخونو په

.نامه تعبيروؤ

......ادمه

طبابت يو روحاني اړخ لري چي يوطبيب بايد يو شمير اخالقي او روحاني قيوداتو ته مقيد پاتي شي اوددغه څخه دخپل کار په ساحه کي کار

.واخلي

خالصه داچي دطب ارزښت او طبيب ته درناوي په هره ټولنه ، هروخت او هرهيواد کي

دطبيبانو په اخالقو اوسلوک پوري تړلي دي

اکثرz طبيب دخلکودپټو رازونو محرم دي :

داسي پيـښيږي اوپيښ شويدي اوليدلي مودي چي يوناروغ خپل رازونه يوډاکتر ته په خپله خوښه وايي پداسي حال کي چي دغه ناروغ

دغه راز بل ځاي په وهلو ټکولو او شکنجه سره هم نه وايي نو پس ويالي شو چي

دادډاکترمکلفيت دي چي ددغه راز ساتنه وکړي اوچاته يي ونه وايي . يوډاکتر ته دهغه دندي

دازمينه مساعده کړيده چي دمختلفو قشرونو خلکوسره په تماس کي واوسي اوله هغوي

سره آشنايي ولري.

................ادامه

چيري وګورو داډيره ستونزمنه ده چي يوکس ددندي په اساس ديوملک اوياټولني له

شريف کس اوديوي ټولني له بدترين کس سره په تماس کي وي او داډيره ګرانه

خبره ده چي ډاکتر دغسي ستونزمنو حاالتو کي خپل اخالقي توازن واساتي.

نوداالزمه ده چي يو ډاکتر يودقيق ترين اخالقي ميتود دهميشه لپاره غوره کړي.

په اصولو کي يو ډاکتر دناروغ لپاره يودالندي

کارونوڅخه کوي)درملنه، دنښو نښانو کموالي اويا روحي تسکين( ددي معني داده چي ډاکتر

.له دري ډوله ناروغيوسره مخامخ کيږي هغه ناروغي دي چي لومړي ډول:-

ددرملني وړدي اوډاکتر موظف دي وکړي اوپه خورا دقت سره ترڅواقدام

.دغه ډول ناروغي په ټولنه کي تداوي کړي

.

دوهم ډول• هغه ناروغي دي چي درملنه نلري او په

بشپړډول تري څوک نه جوړيږي ولي په عين حال کي داممکنه ده چي ددغي

ناروغي اعراض اوعاليم ددرملني پواسطه باندي کم کړل شي پدي حالت

کي ديوډاکتر دنده داده ترڅو چي دناروغ درد او رنج کم کړي اوهغه ته تسکين

.وکړي

دريم ډولهغه ناروغي دي چي درملنه نلري اعراض اوعاليم

يي هم ددرملوپواسطه له منځه نه ځي پدي حالت کي دطبيب دنده څه ده؟

پدي حالت کي ديوډاکتر دنده داده چي که وکړاي شي چي ناروغ ته ډاډ اوتسليت ورکړي او هغه دناروغي تريخوالي تر يوي اندازي پوري ناروغ ته په شيريني بدل کړي اوپدي ځاي کي ډاکتر يو روحاني شخصيت مقام لري اوهغه څه چي ډاکتر يي پدي ځاي کي بايد ولري هغه دډاکتر

نيک او ښه اخالق دي ترڅو وکړاي شي دخلکوپه ژوند کي نفوذ وکړي

يومعالج ډاکتر په الندي دريوحاالتوکي

:يوهمکار اودهغي مشوري ته اړتيا لري – لومړي په هغه ځايونوکي چي لومړي

ډاکتر دناروغي په پيژندنه کي په شک وي اويايي تشخيص کړي وي ولي په ناروغ کي څوناروغي په يو وخت کي موجودي وي چي دډاکتر لپاره سخته وي ترڅو

ددرملني په اړه تصميم ونيسي

دوهم:- په هغو ځايونوکي چي ډاکتر په خپل تشخيص او درملنه کي شک ونلري ولي داسي احساس کوي چي

ناروغ اويادهغو دکورني غړي دډاکتر ددرملني په اړه چندان خوش بين ندي اوياداچي دناروغي ددوام څخه ستړي

شويدي اوهغه اعتماد چي دډاکترانوپه اړه يي درلود دالسه ورکړي دي اويوډول بي اعتمادي ورته پيداشوي وي.

پدي خاطرچي دناروغ بي اعتمادي له منځه يوسو اوپه ناروغ کي يوډول اطمنان منځته راوړو چي داپه درملنه کي يومهم

اوموثر ټکي دي چي ډاکتر دناروغ اودهغه له کورني سره مشوره وکړي اوښه خبره خوالداده چي دناروغ لپاره

يومشاور وګماري.

دريم:- دادريم ډول په دواړه پورته ذکرشويوپوري اړه نلري معني داچي نه ډاکتر په خپله درملنه اوتشخيص کي شک لري او نه ناروغ په ډاکتر باندي بي اعتماده دي ولي دناروغ وضع ددي

باعث ګرځيدلي وي چي ډاکتر دهغو دشفايابي په اړه په تشويش کي وي پدي حالت کي ډاکتر

دخپل عقل اوفکر په بنآ قضاوت کوي ترڅو دناروغ له خپلوانوسره داخبره شريکه کړي او

دناروغ لپاره سالکار وګماري.

دطبى اخالقو تحول اوپيژندنهدطبى اخالقو تحول اوپيژندنه

اخالق په ټوليزډول عبارت دي دبشري -داخالقوتعريف افرادو اوټولني دټولوهغو ادابو اورواجونو او هغوقوانينو

اوقواعدوڅخه چي په نوموړي ټولنه اوفرادو حکمفرما وي

له هغه علم څخه عبارت دي داخالقو دعلم تعريف:چي داخالقوڅخه بحث کوي يا په بل عبارت ويالي شو چي چي

هغه علم دي چي دانسان دکړو وړو څخه بح�ث کوي اوياهم ..داچي هغه علم دي چي دانسان دژوند الري مشخصي کوي

دطبي اخالقو علم دطبي اخالقو دعلم تعريف:-عبارت دي له دهغو ټولو ادابو اومنل شويو رواجوله مجموعي

څخه چي ډاکتران بايد هغه مراعات کړي او له ناوړه کړووړوڅخه ځان وساتي اوپرهيزوکړي. اوکيداي شي علمي

اخالقو)روغتيايي دمعاشرت آداب( هم ووايو

دډاکتر اړيکي له ناروغ سرهدډاکتر اړيکي له ناروغ سره دناروغ درازساتنه، ددرملو اوغذايي •

پرهيزتجويزناروغ ته چي دغه ټول دناروغ په ګټه وي . ددرملني ددوري نه اوږدوالي ، دزياتو پيسونه

غوښتل له خپل حق نه زياتي، غريبو او بډايو ناروغانوته په يوه سترګه کتل، دوژونکو درملونه

توصيه کول ناروغ ته، دناروغانوسره ښه رويه کول ، هيڅکله دداسي عمل نه ترسره کول چي هغه

دناروغ عفت ته ضرر رسوي او له اخالقي نظره جرم وي يعني دټولو اخالقي اصولو مراعاتول

اوهمشته بايد ډاکتر په هغو اخالقي اصولوباندي والړوي کوم چي دډاکتر اوناروغ ترمنځ شته.

طبى رازطبى راز

درازساتنه يودطبابت داصولو اومقرراتو له جملي څخه ده اوداطريقه دطبابت له ډيرو پخوانيو

ميراثونوڅخه کڼل کيږي اوهميشه هغوطبيبانو چي هغه په خپل عزت او آبرو باندي والړؤ

ددغه کار په اړه يي ډيري هلي ځلي کړيدي.اودتل لپاره ديوډاکتر سترګي دهغو رازونولپاره

چي ليدلي يي وي ړندي وي او دډاکتر غوږونه بايد هميشه دهغو رازونوپه اړه چي اوريدلي يي

دي کاڼه وي.

طبى راز څه شي دي ؟طبى راز څه شي دي ؟په طبي راز کي الندي شيان شامل دي دخپلو

پخوانيو ناروغيوپه اړه اعتراف اوهغه اطالعات چي ډاکتر يي دناروغ څخه دمعايني اوسوال

اوځواب په نتيجه کي په الس راوړي. اوپه آخرکي يوډاکترهغه وخت ديو ناروغي

تشخيص ته رسي ترڅو ډاکتر دهغه ناروغ دهغي دکورني له الري دهغه دناروغي په اړه

معلومات په الس راوړي اوخپل هدف ته ورسيږي

د طبى راز ويش د طبى راز ويش ياخپرولياخپرول

همرازډاکترپه هغو ځايونوکي چي دناروغ ګټه وي اويا ټولنيز آداب

ايجابوي چي دساتني له قيد څخه ووزي اودغه راز نوروکسانوته هم ووايي ترڅوهغه کسان چي دده په

خواکي اوسيږي هم دناروغ دناروغي په اړه وپوهيږي روا خبره ده.

د طبى راز دپاشلوجزاد طبى راز دپاشلوجزا

په ځيني هيوادونوکي دهغو ډاکترانو لپاره مجازات ټاکل

شويدي چي هغوي دناروغ اسرار په غير قانوني ډول پاش

کړي.

طبى سوگندطبى سوگنديوله پخوانيو قوانينو دطبابت له نظام څخه

چي مونږ ته ميراث پاته دي اوهغه هم دغرب څخه مونږ ته رارسيدلي دي هغه دسقراط قسم دي چي په تيروڅو پيړيو

کي هغه دډاکترانو لپاره يو ښه الرښود ؤ اودډاکترانو لپاره يو اخالقي الرښود ؤ

چي دډاکتر داخالقي لوړتيا سبب گـــــــــــــــرځيدلي ؤ په ټولنه کي.

د ژنو سوگندنامهد ژنو سوگندنامهپدي وخت کي چي دطب دټولګي په غړوکي قبول شوي يم

زه ژمنه کوم چي خپل ټول ژوند به دبشريت خدمت ته وقف کوم زه په دخپل استاد درناوي اودحق پيژندنه چي

دهغه په مونږ حق دي ساتم. هميشه به خپله دنده په باوجدانه ډول ترسره کوم، دطبابت دعلم عزت به مي هميشه په نظر کي وي اودخپل ناروغ روغوالي به زما

.دډيرو مهمومسؤليتونو له دندي څخه ويزه دخپل توان ترحده پوري دطبابت دعلم شرافت او

.اصلي الري چاري ساتمزه به هيڅکله ددي اجازه ورنکړم چي ژبه ،مذهب،

عايق واقع شيقوم ،مليت اونژاد زما ددندي او ناروغ ترمنځ .

..........ادامه

زه به د انسان ژوند ته دمطلق احترام وکړم اوهيڅکله به دهيڅ تهديد په وړاندي

دي ته حاضرنشم چي زما دروغتيايي معلوماتوڅخه دبشر په ضد استفاده

.وکړي

زه مي دخپلو پورته وعدو دپوره کولو په خاطرچي په پوره آزادي سره مي ويلي .دي په پوره ايمانداري قول اووعده کوم

دناروغ دناروغي دوخامت اعالن دناروغ دناروغي دوخامت اعالن ناروغ تهناروغ ته

هغه درواغ ترهغو رښتيا ښه دي چي په هغو کي فتنه نغښتي وي

( سعدىگلستان )

دناروغ دناروغي دوخامت اعالن يو له ډيرو سختواوخطرناکو مسايلو دجملي څخه دي چي

ددغه مشکل حل کول آسانه خبره نده اوداحتمي نده چي ډاکتر پدغه شان مشکلو حاالتو کي يوه

بلکه کيداي شي چي دډير والروڅخه کار ولري الر .واخلي کوم چي دناروغ په ګټه وي

د جنين سقطد جنين سقطين سقط هم دقانون اوهم داخالقو له نظره محکوم دجن

.دي اوپه اکثره اديانوکي داکارمنع پيژندل شويدي

دجنين په سقط کي مذهبي او اخالقي منعه تر قانوني .منعي ډيره شديده ده

اوپه اکثره مذاهبو کي دجنين سقط په هرسبب چي وي منع شويدي اوحتي دموردحتمي مرګ په صورت کي

.هم دماشوم جنين جايزنه بولي

پداس حال کي چي داکثره ممالکوپه قوانينوکي دوايي اوجواز سقط دمور دژوند دساتني په خاطر اجراکيږي

.ورکړل شويدي

ځني نورمهم مطالب چي دهغو ځني نورمهم مطالب چي دهغو مطالعه ضروري گڼل کيږيمطالعه ضروري گڼل کيږي

عقيم کول يا شنډول يا دنسل قطع کول په انسان باندي دتجاربو اجراکول

دډاکتر شاه کاري دناروغ په اړهقانوني مقررات دډاکتر اوناروغ په منځ

کي يا دډاکترانو وظايف دناروغانوپه .اړه

دډاکترروابط له خپلو همکارانوسره.دډاکتر روابط له ټولني سره

ځني نورمهم مطالب چي دهغو ځني نورمهم مطالب چي دهغو مطالعه هم توصيه کيږيمطالعه هم توصيه کيږي

نظامي طبى سازمانونهدطبى نظام قانون

روغتيايي اداب په مختلفو هيوادونو کي

ستاسو له پاملرني څخه يوه نړي مننه