Els Verweire Van links naar rechts: Luc Fidlers, Tom Dewaele, Olivier François, Dirk Peeters en Tommy Andersson. De stroke unit van AZ Groeninge in Kortrijk heeft het potentieel om een hypergespecialiseerde afdeling te worden voor beroertezorg in België. En ze is al goed op weg: patiënten worden er heel snel en efficiënt behandeld en het ziekenhuis trok experts aan voor alle mogelijke therapieën. Snel behandelen is bij een beroerte cruciaal O m goed te functioneren moet er elke minuut zes- tig milliliter zuurstofrijk bloed door elke honderd gram van ons hersenweefsel stromen. Soms gaat het mis. Als een bloedklonter een bloedvat afsluit (een hersen- trombose) of als een bloedvat scheurt (een hersenbloe- ding), dan kan de bevoorrading door dat bloedvat sterk afnemen. Daalt de aanvoer onder de drempel van twintig milliliter per minuut, dan krijg je moeite om te praten of te bewegen. Maar als je op tijd in het ziekenhuis belandt, kan je volledig herstellen. Duikt de aanvoer onder de tien milliliter per minuut, dan sterven de niet bevloeide her- sencellen onherroepelijk af en is de schade onomkeer- baar – en soms zelfs zo erg dat de patiënt niet eens de volgende ochtend haalt. Tot twintig jaar geleden konden artsen weinig doen om de doorbloeding in de hersenen weer op gang te brengen en het bijbehorende functieverlies te herstellen. ‘Pati- enten met beroertesymptomen werden alleen geobser- veerd’, vertelt neuroloog Dirk Peeters. ‘Bij sommigen ver- beterden de symptomen vanzelf, bij anderen helaas niet.’ Voor patiënten met een hersentrombose – een bloed- klonter in de hersenen – veranderde dat in 1995. Toen bleek uit een Amerikaanse studie dat een injectie met klonteroplossende medicatie voor meer herstel zorgde. Zonder deze intraveneuze trombolyse was het risico op overlijden en handicap 60 procent. Dankzij de nieuwe behandeling daalde dat tot 45 procent. ‘Tenminste: als de middelen snel werden toegediend’, vertelt Peeters. ‘Binnen het uur na het begin van de symptomen is het effect dubbel zo groot als na drie uur. Meer dan 4,5 uur na de eerste symptomen hebben de middelen geen zin meer en kunnen ze zelfs hersenbloedingen veroorzaken.’ Tikkende klok De eerste uren zijn dus cruciaal. Het is dan ook erg be- langrijk om de symptomen onmiddellijk te herkennen, zodat patiënten snel in het ziekenhuis terechtkomen (zie ‘Hoe herken je een beroerte?’). Maar ook in het zie- kenhuis blijft de klok tikken en dat hebben ze bij AZ Groeninge goed begrepen. De teams die er prat op gaan de snelste ter wereld te zijn – een in Finland en een in Australië – rapporteerden onlangs een door to needle time (van de aankomst in het ziekenhuis tot de behandeling) van veertig minuten. ‘Ik was verrast toen ik hier in Kor- trijk aankwam en vaststelde dat het team minstens even snel is’, zegt neurochirurg en interventioneel neuro- Hoe herken je een beroerte? In België worden elke dag ruim 50 mensen getroffen door een beroerte, in Nederland iets meer dan 70. Start de medische behandeling binnen het uur na de eerste symptomen, dan is het risico dat de patiënt er blijvende schade aan overhoudt maar half zo groot als wanneer meer dan drie uur zijn weg- getikt. Omdat de herstelkansen verminderen vanaf de eerste minuut, is het belangrijk dat iedereen de symptomen van een beroerte onmiddellijk herkent. De MAST-test kan daarbij helpen. Bel onmiddellijk een ambulance als u een van deze aspecten herkent: • de mond van de patiënt staat scheef of er hangt een mondhoek naar beneden • de patiënt slaagt er niet in beide armen voor zich uit te strekken met de hand- palmen naar boven zonder dat ze wegzakken of ongecontroleerd bewegen • de patiënt heeft moeite met spreken • de klachten zijn minder dan drie uur geleden begonnen en artsen hebben nog tijd om blijvende schade te voorkomen radioloog Tommy Andersson, die vorig jaar het stroke- team in Kortrijk kwam versterken. Die snelheid van handelen heeft met een veelvoud van factoren te maken. ‘Iedereen is heel goed op elkaar inge- speeld’, vertelt Peeters. ‘Het begint al in de ambulance. Zodra de spoedarts merkt dat het om een beroerte gaat, belt hij naar de neuroloog van wacht, zodat het stroke team paraat staat wanneer de patiënt op de spoedaf- deling aankomt. Er volgt meteen een hersenscan die duidelijk maakt of het om een hersenbloeding of een trombose gaat, wat een andere aanpak vereist. Vervol- gens wordt nagegaan of de patiënt de klonteroplossende stof kan krijgen en wordt op beeldvorming nagekeken of er een groot bloedvat verstopt zit en hij al dan niet in aanmerking komt voor mechanische trombectomie (een techniek waarbij een bloedklonter ter plekke wordt weg- gehaald, red.).’ Het AZ Groeninge is een goed georganiseerd ziekenhuis, vindt Andersson, waar iedereen elkaar kent en de com- municatie vlot verloopt. ‘Iedereen heeft goed omschre- ven taken en voert die zoveel mogelijk op hetzelfde mo- ment uit, waardoor niemand tijd verliest door te wachten op een collega.’ Oefenen op varkens In snelheid en behandeling van beroertes kan Kortrijk zich nu al meten met de beste ziekenhuizen ter wereld. Mooi, maar het team wil duidelijk meer. ‘We hebben de ambitie om een topcentrum te worden voor alle neuro- vasculaire behandelingen’, vertelt Peeters. ‘Dus niet al- ‘Ik was onder de indruk van de ambitie van het team, de uitstekende infrastructuur en de mooie resultaten’ 94 Eos Eos 95 TOPGENEESKUNDE VAN HIER PRECISIEWERK