Page 1
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.0
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
1/42
MECHANIKA TEORETYCZNA
dr inż. Paweł Szeptyński
adres: p. 320 – III p. WILtel. 12 628 20 30e-mail: [email protected]
Page 2
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.02/42
PODPORY
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 3
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.03/42
STOPNIE SWOBODY PŁASKICH UKŁADÓW MECHANICZNYCH
uO
O
ξ
η
O
ξη
u xO
u yO
ϕ
{u xO , u yO ,ϕ} ⇒ LSS = 3[ xy]= [uxOu yO]+ [cosϕ −sin ϕsin ϕ cosϕ ][ξη]
Ruch płaski:
● Przemieszczenie poziome
● Przemieszczenie pionowe
● obrót
uxO
ϕ
u yO
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 4
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.04/42
PODPORY W PŁASKICH UKŁADACH MECHANICZNYCH
OP
nazwapodpory
symbol ux u y ϕ
podpora przegubowaprzesuwna
podpora przegubowaprzesuwna
podpora przegubowanieprzesuwna
utwierdzeniez przesuwem
pełne utwierdzenie
klin
utwierdzeniez przesuwem
OO
O
O
O
OO
O
P
P P
P
P
P
P P
O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
O
O
Page 5
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.05/42
REAKCJE PODPOROWE W PŁASKICH UKŁADACH MECHANICZNYCH
OP
nazwapodpory
symbol ux u y ϕ
podpora przegubowaprzesuwna
podpora przegubowaprzesuwna
podpora przegubowanieprzesuwna
utwierdzeniez przesuwem
pełne utwierdzenie
klin
utwierdzeniez przesuwem
OO
O
O
O
OO
O
P
P P
P
P
P
P P
O
V
H
M
H
H
H
V
V
V
M
M
M
Reakcje podporowe odpowiadają zablokowanym stopniom swobody.
Blokadę przesuwu na zadanym kierunku gwarantuje siła odpowiednio duża siła na tym kierunku.
Blokadę obrotu gwarantuje para sił o odpowiednio dużym momencie.
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
O
O
Page 6
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.06/42
SCHEMATY PRĘTOWE DLA PODPÓR W UKŁADACH PŁASKICH
⇔
⇔
⇔
⇔
PRZESUW
PRZESUW
OBRÓT
OBRÓT
BRAKMOŻLIWOŚCI
RUCHU
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 7
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.07/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNAux u y ϕ
OP P
Siła reakcji w przypadku podpory przegubowej przesuwnej jest zawsze równoległa do kierunku zablokowanego przesuwu.
W układach płaskich jest zatem prostopadła do przesuwu dopuszczalnego
RÓŻNE SYMBOLE
1 NIEWIADOMA REAKCJA
R=Ry=V
R=Rx=H
R
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 8
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.08/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNA( „PODPARCIE PROSTE”) ux u y ϕ
OP P
PRZESUWOBRÓT
Podkładka izolującai redukująca tarcie.
Tarcie skutkuje obecnością dodatkowej poziomej siły reakcji, proporcjonalnej do siły nacisku, a zatem do reakcji pionowej. W przypadku bardzo dużego tarcia podpora przegubowa przesuwna nabiera charakteru podpory przegubowej nieprzesuwnej.
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 9
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.09/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNA
( „ROLKA”)
ux u y ϕ
OP P
PRZESUW OBRÓT
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
ŁOŻYSKO WAŁKOWE
Page 10
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.010/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNAux u y ϕ
OP P
PRZESUW OBRÓT
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 11
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.011/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNAux u y ϕ
OP P
PRZESUW OBRÓT
płyta stalowa
elastomer(np. neopren)
ŁOŻYSKO ELASTOMEROWE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 12
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.012/42
PODPORA PRZEGUBOWA PRZESUWNAux u y ϕ
OP P
PRZESUW
OBRÓT
ŁOŻYSKO GARNKOWE
prowadnica
warstwa poślizgowa (PTFE)
uszczelki
elastomer
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 13
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.013/42
PODPORA PRZEGUBOWA NIEPRZESUWNARÓŻNE SYMBOLE
2 NIEWIADOME REAKCJE● składowa pionowa i pozioma reakcji o nieznanej wielkości i kierunku● alternatywnie:
● norma (długość wektora) siły● kąt nachylenia siły do ustalonego kierunku.
ux u y ϕ
OO P
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 14
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.014/42
PODPORA PRZEGUBOWA NIEPRZESUWNA( „SZPILKA”) ux u y ϕ
OO P
OBRÓT
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 15
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.015/42
PODPORA PRZEGUBOWA NIEPRZESUWNAux u y ϕ
OO P
OBRÓT
OBRÓT
ŁOŻYSKO SOCZEWKOWE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 16
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.016/42
PODPORA PRZEGUBOWA NIEPRZESUWNAux u y ϕ
OO PŁOŻYSKO GARNKOWE
OBRÓT
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 17
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.017/42
PODPORA PRZEGUBOWA NIEPRZESUWNAux u y ϕ
OO P
OBRÓT
ŁOŻYSKO ELASTOMEROWE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 18
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.018/42
ux u y ϕ
OP P
rozciąganie ściskanie rozciąganie
ściskanie deformacja swobodna
ux u y ϕ
OO P
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 19
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.019/42
PEŁNE UTWIERDZENIERÓŻNE SYMBOLE
3 NIEWIADOME REAKCJE● składowa pionowa i pozioma reakcji o nieznanej wielkości i kierunku● moment utwierdzenia
ux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 20
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.020/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 21
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.021/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 22
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.022/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 23
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.023/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 24
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.024/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 25
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.025/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 26
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.026/42
PEŁNE UTWIERDZENIE ???
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 27
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.027/42
PEŁNE UTWIERDZENIEux u y ϕ
OO
przekrój B-B
A A
BB
O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 28
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.028/42
PEŁNE UTWIERDZENIE / PODPORA PRZEGUBOWA
przekrój B-B
A A
BB
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 29
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.029/42
ux u y ϕ
OO
M=PLP PL
O
M=PL≈0
P P
L
ux u y ϕ
OO P
OBRÓT
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 30
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.030/42
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
ux u y ϕ
OO Oux u y ϕ
OO P
Page 31
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.031/42
UTWIERDZENIE Z PRZESUWEMux u y ϕ
PO O
Zastosowanie w mechanice budowli. Zastąpienie układu symetrycznego dwoma mniejszymi:
symetrycznym i antysymetrycznym
2L
L L
symetria antysymetria
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 32
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.032/42
UTWIERDZENIE Z PRZESUWEMux u y ϕ
P O O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 33
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.033/42
PODPORY SPRĘŻYSTE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Należy uznać, że nie ma podpór idealnych.
Odkształcalność podpór i elementów konstrukcyjnych skutkuje powstawaniem przemieszczeń i obrotów. W wielu przypadkach można przyjąć, że przemieszczenie jest wprost proporcjonalne do pojawiających się na podporze sił reakcji – jest to zgodne z liniową teorią sprężystości. W niektórych przypadkach możliwe jest oszacowanie go współczynnika proporcjonalności, tj. sztywności podpory k.
Możliwe jest przyjęcie modelu matematycznego konstrukcji, w którym reakcje są proporcjonalne do przemieszczeń – mówimy wtedy o podporach sprężystych lub podporach podatnych. Aby rozwiązać takie zagadnienie musimy wiedzieć w jaki sposób odkształca się konstrukcja.
Δ
R=kΔ
M=kϕ
ϕ
Page 34
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.034/42
PODPORY W UKŁADACH PRZESTRZENNYCH – przykłady
OP
nazwapodpory
symbol ux u y
podpora przegubowaz przesuwem w płaszczyźnie
podpora przegubowaz przesuwem wzdłuż prostej
podpora przegubowanieprzesuwna
pełne utwierdzenie
utwierdzeniez przesuwem w płaszczyźnie
ϕzuz ϕx ϕy
O O
O O O
O O O
O O O O
P
P
P P P
P P
P P P
P P P
O O O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 35
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.035/42
REAKCJE PODPOROWE W UKŁADACH PRZESTRZENNYCH – przykłady
OP
nazwapodpory
symbol ux u y
podpora przegubowaz przesuwem w płaszczyźnie
podpora przegubowaz przesuwem wzdłuż prostej
podpora przegubowanieprzesuwna
pełne utwierdzenie
utwierdzeniez przesuwem w płaszczyźnie
ϕzuz ϕx ϕy
O O
O O O
O O O
O O O O
P
P
P P P
P P
P P P
P P P
O O O
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 36
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.036/42
INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 37
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.037/42
PRZEGUB
ZAWIASŁOŻYSKO KULOWE
czop kulowy
panewka
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 38
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.038/42
PRZEGUBpodkładka
zmniejszająca tarcieelastomer
OBRÓT
DYLATACJA
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 39
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.039/42
PRZEGUBKRATOWNICE
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 40
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.040/42
ŚCIĄGŚCIĄG – element konstrukcyjny przenoszący siłę rozporu.
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
ściąg
Page 41
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.041/42
PRĘT KRATOWY
PRĘT KRATOWY● prosty● zakończony obustronnie przegubami● obciążony jedynie na końcach
Jedyną siłą, jaką przenosi pręt kratowyjest siła osiowa, tj. siła na kierunku osi pręta
{d4w
d x4= 0
M (0) =−EI d2w
d x2∣x=0
=0
M (L) =−EId2w
d x2∣x=L
=0
⇒
⇔R
A
RB
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński
Page 42
© 2020 – Paweł Szeptyński – Creative Commons BY-SA 4.042/42
CIĘGNOCIĘGNO – element konstrukcyjny przenoszący jedynie rozciągającą siłę osiową
rozciąganie
ściskanie
MECHANIKA TEORETYCZNAPODPORY I INNE ELEMENTY KONSTRUKCYJNE
dr inż. Paweł Szeptyński