Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 6 54 Materie en materiale Stowwe wat vir mengsel gebruik is Fasetoestand van stowwe wat vir mengsel gebruik is 2. Koeldrankstroop en water Waarnemings: Beskryf die mengsel ten opsigte van a) voorkoms; b) kleur; en c) helderheid. ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ’n Mengsel van olie en water word ’n emulsie genoem. Mengsels kan op verskillende maniere geskei word. 2.2 Metodes van skeiding Deeltjies van die verskillende stowwe in die mengsels het nie dieselfde eienskappe nie. Daarom kan dit geskei word. Die metode wat gebruik word, hang van die eienskappe van die verskillende stowwe in die mengsel af.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 654
Materie en materiale
Stowwe wat vir mengsel gebruik is
Fasetoestand van stowwe wat vir mengsel gebruik is
2. Koeldrankstroop en water
Waarnemings:Beskryf die mengsel ten opsigte van a) voorkoms; b) kleur; en c) helderheid.
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
’n Mengsel van olie en water
word ’n emulsie genoem.
Mengsels kan op verskillende maniere geskei word.
2.2 Metodes van skeiding
Deeltjies van die verskillende stowwe in die mengsels het nie dieselfde eienskappe nie. Daarom kan dit geskei word. Die metode wat gebruik word, hang van die eienskappe van die verskillende stowwe in die mengsel af.
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 6 55
Materie en materiale
Ons gaan na ’n paar metodes kyk:
Magnetisme
Filtrering
Skeitregter
Handsortering
Sifting
Afsakking en oorgieting
VerdampingSkeidingvan mengsels
Ek ly aanskeidingsangs.Kyk hier!
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 656
Materie en materiale
2.2.1 Handsortering
Handsortering word gebruik waar die verskillende stowwe uit groter deeltjies bestaan en maklik met die hand of ’n haartangetjie (tweezer) gesorteer kan word.
Die deeltjies word een vir een opgetel en van mekaar geskei.• Diamante word van ander klippies geskei.• Eiers word volgens grootte gesorteer.• Op vrugteplase word verskillende
soorte vrugte soos appels en druiwe met die hand gesorteer volgens die gehalte daarvan.
2.2.2 Sifting
Hierdie metode kan gebruik word wanneer een stof baie groter deeltjies as die ander stof het. Siwwe het verskillende grootte gaatjies. Die mengsel word in die sif gegooi en geskud of vibreer sodat die deeltjies wat klein genoeg is, deurval.
Kyk hier!
Kyk hier!
Gro o t
E k s t ra groo t
Wwwhhh e e e e e ee e e
e ee !
!!
Voorbeelde:• Sif om klippies en sand te skei.• Kleingeld kan deur ’n sif met verskillende grootte gate gesorteer word.• Vrugte kan in groottes met ’n sif geskei word.
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 6 57
Materie en materiale
2.2.3 Afsakking en oorgieting
Mengsels wat bestaan uit ’n vloeistof en vastestofdeeljies wat nie oplosbaar is nie, kan gelaat word om af te sak. Die vloeistof word versigtig afgegiet. So word dit dan geskei.
Wat is oorgieting? Wanneer ’n vloeistof en ’n onoplosbare vastestof geskei word deurdat die vloeistof afgegooi word nadat die vastestof afgesak het. Die vastestof bly agter.
Kyk hier!
2.2.4 Skeitregter
Sekere vloeistowwe meng nie met mekaar nie. Voorbeelde hiervan is melk en room of olie en water.
Wanneer vloeistowwe nie meng nie, kan hierdie metode gebruik word. Nadat die vloeistowwe ’n tyd gestaan het, dryf die een vloeistof op die ander een.
Die vloeistof met die laer digtheid
dryf bo-op die vloeistof met
die hoërdigtheid.
Voorbeelde waar afsakking gebruik word is:
• kalkwater waar die kalk afsak nadat dit ’n tyd gestaan het;
• modderwater word helder nadat die modder afgesak het.
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 658
Materie en materiale
Waarom dryf die een vloeistof op die ander? Die ruimtes tussen die deeltjies en die massas van die deeltjies verskil. Hoe groter die ruimtes tussen die vloeistof se deeltjies is en hoe laer die massa van die deeltjies, hoe minder dig is dit. Dit sal dan op ’n vloeistof dryf wat kleiner ruimtes en swaarder deeltjies het.
Die onderste vloeistof kan versigtig uitgetap word.
mengsel van twee onmengbare
vloeistowwe met verskillende
digthede(water + olyfolie)
mengsel word in ’n tregter met ’n
kraan gegooi (skeitregter).
die vloeistof met die hoër digtheid
versamel aan die onderkant
die kraan word oopgemaak om die vloeistof met die hoë digtheid
uit te laat
die kraan word toegemaak sodra die
vloeistof met die lae digtheid uit die tuit bereik
2.2.5 Filtrering
Dit word gebruik waar een van die stowwe ’n vloeistof is en die ander een ’n onoplosbare vastestof is. Die vloeibare mengsel word in die filter gegooi sodat die vloeistof deurvloei en die vastestof in die filter agterbly. Moerkoffie kan in koffie en koffiemoer geskei word met filtrering.
Voorbeelde:• Tee wat met teeblare gemaak word
en deur ’n siffie gegooi word.• ’n Swembadfilter skei blare van water.• Sand en water kan so geskei word.• Kerriepoeier en water kan met hierdie metode geskei word.
Uuuuurrrrrmm
...
Ekskuus tog.
..
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 6 59
Materie en materiale
mengsel van water en sand
filtreerpapier
filtreertregter
oorskot
filtraat
2.2.6 Magnetisme
Hierdie skeidingsmetode kan gebruik word as een van die stowwe in die mengsel deur ’n magneet aangetrek kan word. Die ander stof in die mengsel moet nie magneties wees nie.
Magneties beteken dat die stof deur ’n magneet aangetrek kan word.
Ek wou seiets proe
vreemd...
^
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 660
Materie en materiale
Magnetiese stowwe is yster, kobalt en nikkel. Ons gaan in die volgende jare meer daaroor leer. Die volgende sketse wys hoe ’n magneet gebruik kan word om skuifspelde uit sand te verwyder.
Voorbeelde:• Ystervysels kan van ander stowwe verwyder word.• Ysterkrammetjies kan uit papier gehaal en herwin word.• In ’n skrootwerf kan magnetiese metale verwyder en geskei word van ander.
2.2.7 Verdamping
Verdamping word gebruik as een stof in ’n ander opgelos is en slegs een van die twee stowwe kan verdamp. Die vloeistof sal verdamp. Na die verdamping sal die vastestof as kristalle oorbly. Indien die mengsel verhit word, sal die vloeistof vinniger verdamp.
mengsel van sand en skuifspelde
laat hang ’n magneet bo die
oppervlakte van die mengsel
die magneet trek die skuifspelde aan, die sand bly in die trog
agter
Kyk hier!
’n Kristalhangertjiepas beslis beterby ’n soutwatervis!
Doc Scientia - Natuurwetenskappe en Tegnologie - Graad 6 61
Materie en materiale
oplossing van water en sout oplossing word tot kookpunt verhit vir die vloeistof om te
verdamp
vastestofdeeltjies van die sout bly agter nadat die vloeistof verdamp het
Hierdie is 'n eenvoudige voorstelling waar die oplossing van water en tafelsout verhit word sodat verdamping vinniger plaasvind. Tafelsoutkristalle bly agter.
Voorbeelde:• Herwinning van sout uit seewater• Suiker word so vervaardig uit die
sap van suikerriet.
Mmmmm mm mm m mm
H e h e h e h e h e
Verdamping is die
verandering van ’n
vloeistof na ’n gas op
die oppervlakte van die
vloeistof, by enige
temperatuur.
Related Documents
