METALET Metalet jane materiale me structure kokerrzore , qe fitohen me procesin teknologjik te shkrirjes se xeheve perkatese si lende e pare. Pastaj ne proceset ne vazhdim u shtohen substance te cilat u permiresojne vetite qe mund te perdoren si legura me veti te kerkuara. Lidhja e atomeve ne molekula si dhe lidhja e molekulave realizohet me forcat elektostatike ne mes molekulave te poleve te ndryshme. Lidhjet mund te jene: Kovalente, Jonike
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
METALET
Metalet jane materiale me structure kokerrzore , qe fitohen me procesin teknologjik te shkrirjes se xeheve perkatese si lende e pare. Pastaj ne proceset ne vazhdim u shtohen substance te cilat u permiresojne vetite qe mund te perdoren si legura me veti te kerkuara. Lidhja e atomeve ne molekula si dhe lidhja e molekulave realizohet me forcat elektostatike ne mes molekulave te poleve te ndryshme. l Lidhjet mund te jene: Kovalente, Jonike
Struktura e metaleve
Ne pergjithesi struktura e metaleve eshte kristalore , dhe nenkupton renditjen e atomeve perberese, gjegjesisht format qe formojne ne mes veti ne procesin e lidhjes
l Paketimi I thjeshte kubik Secila sfere ne structure takon kater sfera te njejta ne rrafshin e njejte. Poashtu kjo sfere takon nje sfere ne rrafshin nen te . Secili atom ne kete structure lidhe gjashte fqinje te aferm, qe ne nje menyre secila sfere ka numrin e koordinatave 6.
Paketimi kubik centrik- Body centered cubic (BCC)
Ne sistemin e paketimit kubik centric (BCC) krysisht kemi nje paketim me te dendur qe kryesisht lidhet per rreth diagonals se atomit. Karakteristike eshte qe atomet e nje rendi ne nje rrafsh (sferat e nje rendi) nuk takojne rendin tjeter sic tregohet ne fig. 3.a, mirepo ndaj rrafsheve tjera paketohen duke lene zbrastesira ndaj rrafsheve paraprake, fig.3.b.
Karaktristikat e paketimit Kubik
Paketim kubik centric, dhe karakterizohet me numrin koordinativ 8. (fig.4). Poashtu nje shperndarje apo prezentim I disa menyrave ne Strukturen Kubike centrike jane dhene ne fig. 5.
Struktura heksagonale e paketimit te mbyllur
Ne te dy rastet paketimi I sferave eshte I mbyllur, d.m.th. nje sfere takon gjashte apo tete sfera, ndersa ne tersi formon nje forme
heksagonale ne nje rrafsh
Struktura e paketimit te mbyllur kubik
Kjo structure paraqet nje menyre tjeter te paketimit te sferave, ashtuqe atomet nga rrafshi I trete paketohen dhe net e njejten
menyre mbyllin zbrastesirat e mbetura ne rrafshin paraprak . Ketu numri koordinativ eshte 12.
Struktura Numri koordinativ
Kubike e tjeshte 6
Kubike qendrore 8
Heksagonale e mbyllur 12
Kubike e mbyllur 12
Vetite fizike qe rezultojne prej Struktures se Metaleve
l Nje prej karakteristikave te metaleve eshte sjellja e tyre ndaj ngarkesave, apo te themi aftesia mbajtese ne terheqje, shtypje apo prerje, dhe gjithsesi aftesia e tij qe te kete deformime pa keputje
l Nje prej parametrave te rendesishem gjate kesaj procedure eshte Moduli I Elasticitetit qe karakterizon secilin metal
Deformimet Elasto-Plastike
Me rritjen e ngarkeses deri ne nje mase te caktuar materialet sillen si materiale elastike(kufiri I elasticitetit), e me vone kalojne ne nje gjendje tjeter qe e mertojme si gjendje plastike (kur deformimet dhe nderjet nuk jane proporcionale). Keto dy elemente I pershkruajne te gjitha metalet mirepo nuk jane te njejta net e gjitha rastet. Sjellja e ketyre metaleve na sjelle tek disa nocione: materiale te brishta, materiale ductile,etj
Mekanizmi I perforcimit
Metalet te cilat I perdorim per struktura, nuk jane metale te thjeshta por perbehen se paku nga dy elemente. Ne nje menyre keto materiale shtohen ne temperature te ndryshme sepse edhe ne ato temperature e arrine efektin e kerkuar, Kjo me se miri paraqitet ne diagramin e fazes-proceseve ne faza, qe ne fakt paraqet nje harte te kushteve te ekuilibrit ne temperature dhe kushte te caktuara
Diagrami I fazes: Hekur -Karbon
Celiku dhe Giza
Nje prezentim I ketij diagrami tregon nje kompleksivitet mjaft te madh teorik, por ne fakt ne praktike mund te ndahet ne dy
grupe: Celik qe permban Carbon deri 1.5 % dhe Hekur I derdhur-Gize Me permbajtje te Carbonit prej 2 deri 4.5 %. Prandaj per celikun do te marrim parasysh anen e majte te diagramit-pjesen e pare.
Permbajtja e Carbonit (%) Deri 1.5 2.0-4.5
Hekuri Celiku Hekuri I derdhur-giza
Prodhimi I celikut-
Klasifikimi I celiqeve
klasifikimi ne funksion te permbajtjes se karbonit dhe ate: - Celiqe te buta; me permbajtje te karbonit 0.15-0.25% -Celiqe gjysem te forta; me permbajtje te karbonit deri 0.50 % - celiqe te forta; me permbajtje te karbonit deri 1.5% (2.0%) l Perpunimi I celikut
Ky perpunim mund te behet ne temperature normale (perpunimi ne te ftohet) dhe ne temperature te rritura (perpunimi ne te nxehte).
l Farketimi l Preshimi l Petezimi l Terheqja l Shtyerja
Perpunimi termik
Mikro struktura e celikut dhe vetite e celikut si dhe te perberseve mund te permiresohen ne mase te dukshme me perpunimin ne temperature te caktuar(gjate ngrohjes dhe ftohjes).
l Kalitja (annealing) l Normalizimi(Normalising) l Leshimi
Perpunimi kimik
Nga perdorimi I celikut ne praktike ne varesi nga ambienti,shkalla e agresivitetit, kerkohet nje tretman mbrojtes, e sidomos I siperfaqeve te jashtme. Trajtimet kimike mundesojne nje qendrushmeri ndaj korozionit, apo edhe ndonjehere nje qendrushmeri ndaj abrasionit te siperfaqeve kontaktuese.
Cementimi Nitrimi
Trajtimi I siperfaqeve te jashtme
Vetite mekanike te celikut dhe ekzaminimet e nevojshme
Soliditeti ne terheqje
Eshte vetia kryesore qe e karakterizon celikun ne fazat e eksploatimit, nga se edhe dimensionimi bazohet ne kete veti te celikut.
Standardit Europian EN 10002-1
Pikat karakteristike gjate ekzaminimit
0
max
AFRm = (N/mm2)
Zgjatja procentuale
Paraqet zgjatjen e mostres me gjatesi te caktuar ne momentin e keputjes ndaj zgjatjes fillestare Gjatesia fillestare mund te kete gjatesi sipas standardeve dhe ate: - epruveta normale-standarde - epruveta e shkurter
1000
0 xlllt −=δ
mml 2000 =
mml 1000 =
EN 10002
Kontraksioni i prerjes tethore
siperfaqja e prerjes terthore para ekzaminimit Siperfaqja e prerjes terthore pas keputjes.
Fortesia e celikut
1000
0 xAAA −
=ψ
ψ kontraksioni I prerjes terthore
0AA
Ekzaminimi I fortesise sipas Brinelit
Lakimi
Aftesia e celikut, apo fijeve te celikut, qe nen veprimin e forcave mund te lakohet dhe mos te keputet, e ne te njejten kohe te mbaje ate forme.
Duktiliteti I celikut
l Aftesia e celikut qe te zgjatet dhe mos te keputet, duke pas parasysh mos humbjen e aftesise mbajtese te vete materialit.(fig.24)
Zgjidhja e celikut per struktura te ndertimit
Zgjidhja e celikut per aplikime te caktuara percaktohet nga disa faktore, ku ata mund te jene: l kerkesa per soliditet ne terheqje l fortesia, duktiliteti l kostoja l kushtet net e cilat do te kryhen punimet. Cdohere zgjidhja e celikut behet duke u mbeshtetur ne Standardet Europiane per llojin apo tipin e caktuar
Fushat e perdorimit te celikut
Perdorimi I celikut si armature per beton
Tabela e shenimit te llojeve te armatures
Sjellja e celikut ne temperatura te larta
Nga aspekti I ndertimitn te strukturave celiku mund te konsiderohet si material mjaft I pershtatshem, mirepo nje veti e dobet e celikut eshte kur temperature rritet ne mase te madhe dhe ate >3000C
Korozioni I metaleve dhe mbrojtja nga korozioni
Ne pergjithesi korozioni mund te shkaktohet nga faktoret : Kimik dhe elektrokimik. Korozioni I celikut ne beton- qe paraqitet si rezultat I pranise se gelqeres se lire ne cimento, qe eshte bazik (pH=12-13). Ne kete rast ne siperfaqe te armatures formohet ferrit kalciumi ( )
qe siguron nje bashkeveprim te armatures me mjedisin. CaOOFe 32
Mbrojtja e betonit-celikut ne beton me masa mbrojtese
Metalet e ngjyrosura
Alumini- me mase specifike 2.70 gr/cm3,soliditet relativishtte mire ne terheqje perpunueshmeri me te mire dhe me mundesi te marrjes se formave te ndryshme decorative cdo dite e me teper po zene vende ne strukturat metalike.
Procesi teknologjik I perfitimit te aluminit si dhe reciklimi
Perdorimi I aluminit
Bakri
Eshte prej metaleve me te vjetra qe jane perdorur duke ju falenderuar perpunimit te lehte. Fitohet nga xehja e bakrit , ka ngjyre te kuqeremte, dhe ne pergjithesi mund te perdoret si metal I
paster apo edhe si legure, qe njihet si Mesingu Zinku- Karakterizohet me nje structure te mbyllur heksagonale, qe e grupon ne materialet qe ka thyerje te brishte dhe veshtersi e perpunimit ne te ftohet. Perpunimi dhe marrja e formave arrihet ne temperature 100-105 0C, sidomos per llamarina te holla.
Perdorimi I zinkut
Plumbi
l Atomic Number: 82 l Atomic Weight: 207.2 l Melting Point: 600.46 K (621.43 °F) l Boiling Point: 2022 K (3180.2 °F) l Density: 11.342 grams per cubic centimeter l Phase at Room Temperature: Solid l Ne aspektin e perdorimit I bute dhe me nje rezistence te larte
ndaj korozionit, ka gjete nje perdorim ne izolimet dhe ate izolimet nga rrezet gama, dhe si tille perdoret si mveshje e mureve ne laboratore , rentgene etj si dhe per mbylljen e vrimave me rendesi te vecante.