mariam vardiaSvili...2 mariam vardiaSvili BbuRaltruli aRricxva sajaro samarTlis subieqtebSi (leqciebis kursi) mesame Sesworebuli gamocema leqciebis kursSi gaSuqebulia buRaltruli aRricxvisa

1

2

mariam vardiaSvili

BbuRaltruli aRricxva

sajaro samarTlis subieqtebSi

(leqciebis kursi)

mesame Sesworebuli gamocema

leqciebis kursSi gaSuqebulia buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis

sakiTxebi sajaro samarTlis subieqtebSi.

naSromi momzadebulia ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetis buRaltruli aRricxvisa da

auditis mimarTulebis asistent profesoris mariam vardiaSvilis mier.

naSromi gankuTvnilia umaRlesi saswavleblebis studentebisa da am

sakiTxiT dainteresebul pirTaTvis.

redaqtori: merab jiqia, Tsu asocirebuli profesori,

zeinab gogriWiani, Tsu asistent-profesori

recenzentebi: elene xarabaZe, Tsu sruli profesori,

levan sabauri, ekonomikis mecnierebaTa doqtori

dabeWdilia ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetis saredaqcio-sagamomcemlo

sabWos gadawyvetilebiT.

@gamomcemloba `meridiani~ 2014

3

avtorisgan

saqarTveloSi 2008 wlis 1 ianvridan mimdinareobs sabiujeto aRricxvis

sistemis reforma, romlis mizania sajaro seqtorSi buRaltruli aRricxvis

saerTaSoriso standartebis (IPSAS) danergva. aRniSnuli procesi mimdinareobs

etapobrivad. 2014-2015 wlebSi dainerga ssbas 2 fuladi saxsrebis moZraobis

angariSgeba; ssbas 3 -saaRricxvo politika, cvlilebebi saaRricxvo SefasebebSi

da Secdomebi; ssbas 4 - ucxouri valutis kursis cvlilebebiT gamowveuli

Sedegebi; ssbass 6 - konsolidirebuli da individualuri finansuri

angariSgeba; ssbas 1 - finansuri angariSgebis wardgena; ssbas13 – ijara; ssbas

23-Semosavali aragacvliTi operaciebidan (gadasaxadebi da transferebi) da sxva

aRniSnuli standartebis safuZvelze, cvlilebebi Sevida sajaro seqtorSi

buRaltruli aRricxvis maregulirebel mTel rigi normatiuli dokumentebSi,

damtkicda axali instruqcia `sabiujeto organizaciebis buRaltruli

aRricxvisa da finansuri angariSgebis Sesaxeb,~ finansTa ministris brZaneba

#429, 31. 12. 2014.

naSromi warmoadgens mesame gamocemas, romelic Sevsebuli da

gadamuSavebulia yvela im cvlilebebis gaTvaliswinebiT, rac ganxorcielda

normatiul dokumentebSi 2014-2016 wlebSi.

naSromi ar aris dazRveuli uzustobebisagan. madlierebis grZnobiT miviReb

yvela obieqtur SeniSvnas da gaviTvaliswineb maT Semdgomi muSaobis procesSi.

4

Sinaarsi

Tavi I. buRaltruli aRricxvis safuZvlebi sajaro samarTlis

subieqtebSi1.1. sabiujeto aRricxvis reforma --------------------------------------------------------------------- 4

1.2. sabiujeto aRricxvis maregulirebeli samarTlebrivi aqtebi da

maTi gamoyenebis sfero ------------------------------------------------------------------------------------------ 5

1.3. sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis ZiriTadi amocanebi -- 9

1.4. sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis sagani da meTodi --------10

1.5. saaRricxvo registrebi -------------------------------------------------------------------------------------- 13

1.6. buRaltruli aRricxvis organizeba ---------------------------------------------------------------- 18

1.7. saqarTvelos sabiujeto klasifkacia --------------------------------------------------------- 20

1.8. buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma ---------------------------------------------------- 26

Tavi 2. finansuri aqtivebis aRricxva

2.1. finansuri aqtivebis da moTxovnebis arsi da klasifikacia --------------------42

2.2. fuladi saxsrebis aRricxva -------- -------------------------------------------- 452.2.1. salaros operaciebis aRricxva ------------------------------------------------------------------- 45

2.2.2. saxazino operaciebis aRricxva ------------------------------------------------------------------- 50

2.3. sxva moklevadiani finansuri aqtivebis aRricxva -----------------------------572.3.1. sxva moklevadiani finansuri aqtivebi -------------------------------------------------------- --58

2.3.2. sxva moklevadiani moTxovnebis aRricxva—----------------------------------------------------66

2.4. grZelvadiani finansuri aqtivebi da moTxovnebi—-------------------------------------------72

Tavi 3. ucxouri valutiT warmoebuli

operaciebis aRricxva

3.1. ganmartebebi -------------------------------------------------------------------------------743.2. ucxour valutaSi ganxorcielebuli operaciebis angariSgeba

samuSao valutaSi --------------------------------------------------------------------------------------------763.2.1. Tavdapirveli aRiareba -------------------------------------------------------------------------------- 763.2.2. sakurso sxvaobebis aRricxva-------------------------------------------------------------------------783.3. sakurso cvlilebebis sagadasaxado Sedegebi --------------------------------------------- 84

Tavi 4. arafinansuri aqtivebis aRricxva

4.1. materialuri maragebis miRebisa da gasvlis operaciebis aRricxva -------85

4.2. ZiriTadi aqtivebis aRricxva

4.2.1. ZiriTadi aqtivebis cneba, aRiareba da klasifikacia ------------------------------- 102

5

4.2.2 ZiriTadi aqtivebis RirebulebiTi Sefaseba ----------------------------------------------105

4.2.3. ZiriTadi aqtivebis aRricxvis dokumentacia ----------------------------------------------110

4.2.4. ZiriTadi aqtivebis miRebis aRricxva ------------------------------------------------------------111

4.2.5 ZiriTadi aqtivebis eqspluataciasTan dakavSirebuli danaxarjebis aRricxva

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------121

4.2.6. ZiriTadi aqtivis pirveladi asaxvis Semdgomi Sefaseba ----------------------------124

4.2.7. ZiriTadi aqtivebis aRiarebis Sewyvetis (gasvlis) aRricxva --------------------129

4.2.8. grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis aRricxva --------------------------------------------136

4.2.9. ZiriTadi aqtivebis inventarizacia -------------------------------------------------------------138

4. 3. arawarmoebuli aqtivebis aRricxva

4.3.1. arawarmoebuli aqtivebis arsi, klasifikacia da Sefaseba --------------------------140

4.3.2 arawarmoebuli aqtivebis miRebisa da gasvlis operaciebis aRricxva --------143

4.4. faseulobebis aRricxva --------------------------------------------------------------------------------147

Tavi 5. ijaris aRricxva5.1. ijaris klasifikacia -----------------------------------------------------------------------------------------150

5.2. finansuri ijaris asaxva moijaris finansur angariSgebaSi ------------------------151

5.3. saoperacio ijara ---------------------------------------------------------------------------------------------158

Tavi 6. finansuri valdebulebebis aRricxva

6.1. finansuri valdebulebebis da sxva kreditoruli davalianebebis arsi,

klasifikacia da angariSTa gegma ------------------------------------------------------------------------160

6.2. moklevadiani kreditoruli davalianebebis aRricxva ------------------------------162

6.2.1. valdebulebebi saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT -----------------162

6.2.2. sagadasaxado valdebulebebis aRricxva --------------------------------------------164

6.2.3. xelfasis aRricxvis Taviseburebebi sabiujeto organizaciebSi -------167

6.3. grZelvadiani finansuri valdebulebebisa da kreditoruli davalianebebis

aRricxva ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------177

Tavi 7. Semosavlebisa da xarjebis aRricxva

7.1. Semosavlebis aRricxva --------------------------------------------------------------------------------------179

7.1.1. saoperacio Semosavlebis aRricxva ---------------------------------------------------------- 181

7. 1.1.1. dafinansebis aRricxva ----------------------------------------------------------------------------181

7.1. 2. Semosavlebi aragacvliTi operaciebidan --------------------------------------------188

7.1.3. sxva Semosavlebi ------------------------------------------------------------------------------------- 197

7.2. xarjebis cneba, klasifikacia da aRricxva ----------------------------------------------------203

6

7.3. arasaoperacio Semosavlebi da xarjebis aRricxva -----------------------------------217

7.4. kapitalis aRricxva --------------------------------------------------------------------------------------- 222

7.5. sakaso da faqtobriv xarjebis cneba --------------------------------------------------------------227

Tavi 8. saaRricxvo politika, cvlilebebi saaRricxvo SefasebebSi

da Secdomebi

8.1 saaRricxvo politika -----------------------------------------------------------------------------------------234

8.2. cvlilebebi saaRricxvo politikaSi da saaRricxvo SefasebebSi ------------239

8.3. Secdomebis gasworeba -------------------------------------------------------------------------------------- 242

Tavi 9. finansuri angariSgeba

9.1. finansuri angariSgebis arsi, gamoyenebis sfero da xarisxobrivi

maxasiaTeblebi --------------------------------------------------------------------------------------------------------247

9.2. finansuri angariSgebis komponentebi

9.2.1. angariSi finansuri mdgomareobis Sesaxeb (balansi) -------------------------------253

9.2.2. angariSi finansuri Sedegebis Sesaxeb --------------------------------------------------- 260

9.2.3. angariSi kapitalSi cvlilebebis Sesaxeb ----------------------------------------------- 263

9.2.4. biujetisa da faqtobrivi Tanxebis Sedarebis angariSi ----------------------- 265

9.2.6. angariSgebis TariRis Semdgomi movlenebi da maTi asaxva ---------------------267

9.2.7. finansur angariSgebasTan dakavSirebuli SeniSvnebi ---------------------------- 267

9.2.8. angariSi fuladi saxsrebis moZraobis Sesaxeb -------------------------------------268

7

Tavi I. buRaltruli aRricxvis safuZvlebi sajaro samarTlis subieqtebSi1.1. sabiujeto aRricxvis reforma

saqarTvelos mTavrobis mier miRebul saxelmwifo finansebis marTvis

sabiujeto reformis samoqmedo gegmis erT-erTi mniSvnelovani mimarTulebaa

sajaro samarTlis subieqtebis buRaltruli aRricxvis reforma, romlis

mizania:

● sajaro seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebze

(IPSAS) gadasvla da standartebTan sruli Sesabamisobis miRweva 2020

wlisaTvis;

● daricxvis meTodis srulad SemoReba.

ssbass danergva da angariSgebis saerTaSoriso standartebTan sruli

Sesabamisobis miRweva warmoadgens saxelmwifo seqtoris finansuri angariSgebis

mimarT rogorc sazogadoebis, aseve investorebis mxridan sandoobis amaRlebis

garants.

sabiujeto aRricxvis reformis fuZemdebluri dokumentebia:

● saqarTvelos sabiujeto kodeqsi, romelic saqarTvelos parlamentma miiRo

2009 wlis 18 dekembers da ZalaSi Sevida 2010 wlis 1 ianvridan;

● saqarTvelos sabiujeto klasifikacia, romelic damtkicebulia

saqarTvelos finansTa ministris brZanebiT N672, 25.08.2010;

● instruqcia `sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da

finansuri angariSgebis Sesaxeb,~ finansTa ministris brZaneba #429, 31. 12. 2014.

reforma iTvaliswinebs biujetis Sedgenis da Sesrulebis aRricxvas

saxelmwifo finansebis statistikis da ssbass-is moTxovnebis gaTvaliswinebiT.

saxelmwifo finansebis racionaluri marTva sabiujeto politikis

cvlilebasTan erTad miiRweva biujetis gamoyenebis efeqtianobis analiziT da

ekonomikaze misi gavlenis SefasebiT. am amocanebis gadasawyvetad saWiroa

principulad axali informaciis momzadeba. masze unda iyos orientirebuli

aRricxvis axali sistema, sadac sameurneo operaciebis aRricxvisaTvis

ganixileba daricxvis meTodi. es meTodi sabiujeto organizaciebis saqmianobis

realuri finansuri Sedegebis, sabiujeto saxsrebis ganmkargav da mimReb

organizaciebSi valdebulebis Sesrulebis dinamikis Sefasebis saSualebas

iZleva.

misi gamoyeneba cvlis „Semosavlebisa~ da „xarjebis~ mniSvnelobas. Semosavali

gulisxmobs ara angariSze Tanxis Caricxvas, aramed wminda aqtivebis

Rirebulebis zrdas, xolo xarjebi - wminda aqtivebis Semcirebas.

axali saaRricxvo sistema iTvaliswinebs sabiujeto klasifikaciis kodebis

danergvas, romeliTac erTiandeba biujetis Sesrulebis da sabiujeto

dawesebulebebis aRricxva, aseve xorcieldeba biujetis Tanxebis moZraobis

kontroli Semosavlebis wyaroebidan - saboloo beneficiarebamde. sabiujeto

klasifikaciis axali kodebi miTiTebuli unda iqnes gadaxis dokumentebSic.

8

1.2. sabiujeto aRricxvis maregulirebeli samarTlebrivi aqtebi damaTi gamoyenebis sfero

saqarTveloSi buRaltruli aRricxva regulirdeba kanoniT „buRaltruli

aRricxvisa da finansuri angariSgebis auditis Sesaxeb“da sxva normatiuli

aqtebiT. am kanonis moTxovniT buRaltruli aRricxva unda Seesabamebodes

buRaltruli aRricxvis standartebs, romelic sqematurad ase SeiZleba

gamovsaxoT.

saqarTvelos kanonis `buRaltruli aRricxvisa da finansuri angariSgebis

auditis Sesaxeb~ Sesabamisad, sajaro seqtoris subieqtebisaTvis buRaltruli

aRricxvis normebsa da wesebs, instruqciebisa da sxva normatiuli aqtebis

gamocemiT, amtkicebs finansTa saministro. saqarTvelos mTavroba

uflebamosilia saxelmwifo seqtoris calkeuli kategoriebis

dawesebulebebisTvis daadginos kerZo seqtoris buRaltruli aRricxvis

standartebis gamoyenebis valdebuleba, maTi saqmianobis gaTvaliswinebiT.

saqarTvelos finansTa saministros mier SemuSavebuli da gamocemuli iqna

mTeli rigi normatiuli aqtebi, maT Soris instruqcia sabiujeto

organizaciebis buRaltruli aRricxvis da finansuri angariSgebis Sesaxeb,

romliTac sabiujeto organizaciebisaTvis ganisazRvra buRaltruli

aRricxvisa da finansuri angariSgebis meTodologiuri safuZvlebi.

finansTa ministris brZanebiT damtkicebul iqna instruqcia sabiujeto

organizaciebis buRaltruli aRricxvis da finansuri angariSgebis Sesaxeb,

standartebis danergvis Sesabamisad cvlilebebi Sedis instruqciaSic.

instruqciaSi asaxulia ekonomikuri movlenebis, finansuri aqtivebis,

arafinansuri aqtivebis, valdebulebebis, dafinansebisa da Semosavlebis,

xarjebis, sxva ekonomikuri nakadebisa da kapitalis aRiarebis, Sefasebasa da

aRricxvis sxva aspeqtebs.

aRniSnuli instruqciT momzadebuli finansuri angariSgebebi Tavsebadia

saxelmwifo finansebis statistikis ekvivalentur angariSgebebTan, magram maT

Soris Seusabamobis SemTxvevaSi, finansuri angariSgebis miznebisTvis, sajaro

buRaltrulib aRricxvis standartebi

saxelwifo seqtorisbuRaltruli aRricxvisstandartebi

kerZo seqtoris buRaltruli

aRricxvis standartebi

9

seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis (IPSAS)gansazRvrebebs, klasifikaciebs da miTiTebebs eniWeba upiratesi mniSvneloba.

saxelmwifo seqtoris buRaltruli aRricxvis maregulirebeli

samarTlebriv-normatiuli dokumentebi SeiZleba davyoT pirveli, meore da

mesame rigis dokumentebad.

pirveli- kanonebimeore -normatiuli

aqtebimesame - organizaciissamuSao dokumentebi

saqarTvelos sabiujeto

kodeqsi

instruqcia `sabiujeto

organizaciebis

buRaltruli aRricxvisa

da finansuri angariSgebis

Sesaxeb

organizaciis pirveladi

dokumentebi,

saaRricxvo registrebi

da sxva.

saqarTvelos kanoni -

buRaltruli

aRricxvisa da

finansuri angariSgebis

auditis Sesaxeb

instruqcia `sabiujeto

organizaciebSi qonebis,

moTxovnebisa da

valdebulebebis

inventarizciis

Catarebis wesis Sesaxeb~

da sxva

saqarTvelos sabiujeto

klasifikacia

biujetis kanoni

sagadasaxado kodeqsi

aRniSnuli normatiuli dokumentebidan prioriteti eniWeba sabiujeto

kodeqss, radganac is gansazRvravs sabiujeto kanonmdeblobis ZiriTad

principebs, sabiujeto procesis safuZvlebsa da masSi monawile subieqtebis

uflebebsa da valdebulebebs.

kodeqsi gansazRvravs saqarTvelos sabiujeto sistemis formirebis

principebs, aregulirebs saqarTvelos saxelmwifo, avtonomiuri

respublikebis respublikuri da adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulebis biujetebis proeqtebis momzadebis, ganxilvis, damtkicebis,

biujetis Sesrulebis, angariSgebisa da kontrolis wesebs, agreTve

10

saqarTvelos centraluri, avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi

xelisuflebebis sabiujeto urTierTobebsa da pasuxismgeblobebs.

saqarTvelos sabiujeto kodeqsis ZiriTad terminebSi garkveva dagvexmareba

im sferos gacnobaSi, romlis buRaltruli aRricxvisa da finansuri

angariSgebis wesebsac SeviswavliT.

saqarTvelos sabiujeto sistema aris saqarTvelos centraluri,

avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi xelisuflebebis funqciebis

Sesasruleblad fuladi saxsrebis mobilizebisa da gamoyenebis mizniT

samarTlebrivi aqtebiT regulirebul sabiujeto urTierTobaTa erToblioba.

sabiujeto procesi saqarTvelos sabiujeto sistemis ganuyofeli nawilia.sabiujeto procesi aris saqarTvelos sabiujeto sistemis monawileTasaqmianoba, romelic moicavs biujetis proeqtis momzadebas, wardgenas,ganxilvas, damtkicebas, dazustebas, biujetis Sesrulebas.

biujeti – saqarTvelos centraluri, avtonomiuri

respublikebisa da adgilobrivi xelisuflebebis funqciebisa da

valdebulebebis Sesrulebis mizniT misaRebi Semosulobebis, gasawevi

gadasaxdelebisa da naSTis cvlilebis erToblioba, romelic

damtkicebulia saqarTvelos centraluri, avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi xelisuflebebis Sesabamisi organoebis mier;

damtkicebuli biujeti – Sesabamisi xelisuflebis

warmomadgenlobiTi organos mier damtkicebuli biujeti;

dazustebuli biujeti – sabiujeto kodeqsis 31-e, 69-e da 92-e

muxlebis safuZvelze koreqtirebuli biujeti;

asigneba – sabiujeto wlis ganmavlobaSi biujetiT gaTvaliswinebuli

moculobis farglebSi gadaxdis ganxorcielebis uflebamosileba;

biujetis ganwera – biujetis Semosulobebis, gadasaxdelebisa

da naSTis cvlilebis yovelTviurad an/da yovelkvartalurad ganawileba

sabiujeto klasifikaciis (garda xarjebisa da arafinansur aqtivebze

operaciebis funqcionaluri klasifikaciisa) mixedviT;

mxarjavi dawesebuleba – saxelmwifo da avtonomiuri respublikis

respublikuri biujetebisaTvis – programuli klasifikaciis pirveli TanrigiT

gaTvaliswinebuli sabiujeto organizacia, xolo adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulis biujetisaTvis – TviTmmarTveli erTeuli;

sabiujeto organizacia – saqarTvelos centraluri, avtonomiuri

respublikis, adgilobrivi xelisuflebis mier dafuZnebuli an/da mis mimarT

angariSvaldebuli/misi kontrolisadmi daqvemdebarebuli organizacia, agreTve

sxva sajaro samarTlis iuridiuli piri/arasamewarmeo (arakomerciuli)

iuridiuli piri (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), Tu igi aris Sesabamisi donis

biujetiT gansazRvruli programis/qveprogramis farglebSi asignebebis

gankargvis uflebamosilebis mqone organizacia;

11

sabiujeto organizaciebma buRaltruli aRricxva da finansuri

angariSgeba unda awarmoon instruqciiT „sabiujeto organizaciebis

buRaltruli aRricxvis da finansuri angariSgebis Sesaxeb“.

sabiujeto organizaciis iuridiuli statusi gansazRvrulia sadamfuZneblo

dokumentebiT, sadac naCvenebia maTi organizaciul-samarTlebrivi forma,

saqmianobis saxeebi, mizani, qonebis formirebis wyaroebi da sxva maxasiaTeblebi.

sajaro samarTlis iuridiuli piri aris saxelmwifo mmarTvelobis

organosgan gancalkevebuli organizacia, romelic damoukideblad axorcielebs

politikur, saxelmwifoebriv, socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva

sajaro saqmianobas. ssip-i iqmneba saqarTvelos prezidentis brZanebulebis an

saxelmwifo organos administraciuli aqtiT.

sajaro samarTlis iuridiul pirs SeuZlia sakuTari saxeliT flobdes

aqtivebs, aiRos valdebulebebi da Caebas ekonomikur saqmianobaSi.

sajaro samarTlis subieqtis dafinansebis wyaro SeiZleba iyos:

Sesabamisi biujetidan gamoyofili miznobrivi saxsrebi;

saxelmwifos SekveTebis Sesrulebidan miRebuli Semosavlebi;

xelSekrulebis safuZvelze Sesrulebuli samuSaoebidan miRebuli

Semosavali;

sawevroebi da Senatanebi;

saqarTvelos kanonmdeblobiT nebadarTuli sxva Semosavlebi.

ssip-s kanonmdeblobiT miniWebuli funqciebis paralelurad SeuZlia

ganaxorcielos nebismieri saqmianoba, romelic kanoniT ar aris akrZaluli.

magram, Tu is arsebiTad gadavida ekonomikur saqmianobaze, saxelmwifo

mmarTvelobis organo sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb kanonis

Sesabamisad, valdebulia am piris reorganizaciis an likvidaciis sakiTxi

daayenos. Tu sajaro samarTlis subieqti eweva aseT saqmianobas, is ganixileba

rogorc ekonomikuri saqmianoba.

sajaro samarTlis subieqts dafuZnebisas, dasaxuli miznebisa da

dakisrebuli funqciebis gansaxorcieleblad saxelmwifo gadascems qonebas an

sadafuZneblo aqtiT ganisazRvreba misi qonebis formirebis wesi.

sajaro seqtorSi saaRricxvo informaciis srulyofisa da sajaro seqtoris

finansuri marTvis gaumjobesebis, agreTve, saxelmwifo finansebis marTvis

mimarT sazogadoebrivi interesisa da ndobis amaRlebis mizniT, saqarTvelos

mTavrobis dadgenilebiT (dadgenileba #38; 2010 wlis 19 Tebervali, q. Tbilisi)

Seiqmna saqarTvelos sajaro seqtoris buRaltruli aRricxvis standartebis

sabWo.

12

1.3. sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis ZiriTadi amocanebi

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxva saqarTvelos erovnuli

saaRricxvo sistemis Semadgeneli nawilia, romelic uzrunvelyofs saaRricxvo

informaciis momzadebas saxelmwifo finansebis marTvis yvela doneze.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis ZiriTadi amocanaa

organizaciis sameurneo operaciebisa da qonebrivi mdgomareobis Sesaxeb sruli

da saimedo informaciis formireba, romelic aucilebelia finansuri

angariSgebis SedgenisaTvis.

sajaro samarTlis subieqtis finansuri angariSgeba uzrunvelyofs

informacias, saangariSgebo periodSi sameurneo operaciebis ganxorcielebisa

da misi miznobriobis, fuladi saxsrebisa da qonebis moZraobis, materialuri,

finansuri da SromiTi resusebis damtkicebuli normebiT gamoyenebis, agreTve

damtkicebuli biujetidan muxlobrivi gadaxrebis Sesaxeb.

sajaro samarTlis subieqtebSi buRaltruli aRricxva efuZneba sabiujeto

mowyobasa da sabiujeto procesebs1. igi xasiaTdeba specifikuri

TaviseburebebiT, rac gamoixateba imiT, rom aRricxva warmoebs sabiujeto

klasifikaciis muxlobriv WrilSi. sajaro samarTlis subieqtebSi aRricxvis

specifika ganapirobebs buRaltruli aRricxvis saerTo amocanis dakonkretebas,

magaliTad, rogoricaa damtkicebuli biujetis Sesruleba, safinanso-sabiujeto

disciplinis dacva, biujetis Tanxebis mobilizacia da gadaxarjvebis

gamovlena.

amrigad sabiujeto aRricxvis ZiriTadi amocanebia:

● sruli da saimedo informaciis formireba organizaciis aqtivebisa da

valdebulebebis mdgomareobis, finansuri Sedegebis, agreTve sabiujeto sistemis

yvela doneze biujetis Sesrulebis Sesaxeb;

● ganaxorcielos kontroli sabiujeto sistemis yvela doneze, biujetis

Sesrulebis procesSi ganxorcielebuli operaciebis Sesabamisobaze;

● informaciis Sida da gare momxmareblebi uzrunvelyos saangariSgebo

periodis finasuri angariSgebiT.

1 sabiujeto procesi - saqarTvelos sabiujeto sistemis monawileTa saqmianoba, romelic moicavs

biujetis proeqtis momzadebas, wardgenas, ganxilvas, damtkicebas, dazustebas, biujetis Sesrulebas,angariSgebasa da kontrols.

13

1.4. sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis sagani da meTodi

nebismier mecnierebas aqvs Seswavlis sagani da meTodi. sameurneo saqmianobis

obieqtebSi ganxorcielebuli cvlilebebis raodenobrivi da Tanxobrivi

aRricxva, ZiriTadad gansazRvravs buRaltruli aRricxvis saganis arss.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis sagania xelisuflebis

sxvadasxva donis organoebis saqmianobaSi sabiujeto saxsrebis miRebisa da

gamoyenebis aRricxva. yvela operacia, romelic xorcieldeba sabiujeto

sferoSi da, romelic Tanxobrivad gamoisaxeba, warmoadgens aRricxvis obieqts.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis obieqtebia:

● aqtivebi da valdebulebebi;

● sameurneo operaciebi, romlebic xorcieldeba sabiujeto asignebebiT,

ekonomikuri saqmianobidan miRebuli da sxva SemosavlebiT.

● finansuri Sedegebi.

biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebi buRaltrul aRricxvas

awarmoeben moqmedi instruqciiT ganisazRvruli meTodologiis Sesabamisad.

igi efuZneba buRaltruli aRricxvis tradiciulad aRiarebul xerxebsa da

meTodebs. rogorc CvenTvis cnobilia, esenia:

> dokumentacia da inventarizacia;

> Sefaseba da kalkulacia;

> angariSTa sistema da ormagi Cawera;

> balansi da angariSgeba.

ganvixiloT mokled TiToeuli maTgani.

dokumentacia ekonomikuri movlenis (sameurneo operaciis) asaxvis meTodia.

dokumenti warmoadgens werilobiT gaformebul mowmobas sameurneo operaciis

realurad ganxorcielebis an misi ganxorcielebis uflebis Sesaxeb. misi

Sedgena savaldebuloa nebismieri sameurneo operaciis ganxorcielebis

momentSi, xolo Tu es SeuZlebelia, uSualod misi damTavrebisTanave.

dokumenti buRalterias gadaecema ara ugvianes momdevno samuSao dRisa da

buRaltrul angariSebSi sameurneo operaciis asaxvis safuZvelia. dokumentis

formas ganszRvravs operaciis Sinaarsi. sxvadasxva Sinaarsis operacias

sWirdeba sxvadasxva formis dokumentis Sedgena.

pirveladi dokumentebis rekvizitebia:

14

▪ dokumentis (formis) dasaxeleba, nomeri;

▪ Sedgenis TariRi;

▪ sameurneo movlenis Sinaarsi;

▪ zomis erTeuli (Tu gaaCnia gazomvis fizikuri erTeuli, romelTanac

SesaZlebelia fasebis dakavSireba), raodenoba, fasi, Tanxa;

▪ sameurneo operaciaSi monawile mxareTa dasaxeleba;

▪ dokumentebis sworad gaformebisaTvis pasuxismgebel pirTa xelmowerebi,

agreTve sxva monacemebi, romlebic gamomdinareobs movlenis Sinaarsidan da

monacemebis damuSavebis teqnologiis Taviseburebebidan.

dokumentebSi asaxuli monacemebis utyuarobisaTvis, agreTve pirveladi

dokumentebis Tavisdrouli da xarisxiani SedgenisaTvis pasuxs ageben am

dokumentis Semdgeni da xelismomweri pirebi.

sameurneo operaciebis damadasturebeli dokumentebis buRalteriaSi

Sesvlis Semdeg xdeba maTi damuSaveba, pirvel rigSi Semowmdeba ramdenad

srulad da sworad aris Sevsebuli dokumentis rekvizitebi, calkeuli

maCveneblebis logikuri Sesabamisoba da sameurneo operaciis kanoniereba,

Semdeg xdeba dokumentSi naCvenebi materialuri faseulobebis Sefaseba,

erTgvarovani dokumentebis dajgufeba da dokumentSi mocemul yvela sameurneo

operaciaze buRaltruli gatarebis Sedgena.

sabuRaltro samsaxuris (buRalteriis) moTxovna dadgenili formiT da

wesiT dokumentebisa (maT Soris, eleqtronuli formis) da cnobebis

buRalteriaSi wardgenaze, savaldebuloa organizaciis yvela struqturisa da

momuSavisaTvis.

sabiujeto organizaciebis buRaltrul aRricxvaSi gamoyenebuli

dokumentebi unda Seesabamebodes saqarTvelos finansTa ministris brZanebiT

saxelmZRvanelod damtkicebul sabiujeto organizaciebis pirvelad

sabuRaltro dokumentebsa da saaRricxvo registrebs.

eleqtronuli dokumentbrunvis sistemaSi Seqmnili dokumentis

ganxorcielebul qmedebas, misTvis gadacemuli saaudentifikacio monacemebis

saSualebiT, iseTive iuridiuli Zala aqvs, rogorc materialur dokuments an

materialur dokumentze ganxorcielebul qmedebas.

buRaltruli aRricxvis dokumentebi organizaciis arqivSi gadacemamde

inaxeba sabuRaltro samsaxurSi konkretul pirTa pasuxismgeblobis qveS,

eleqtronuli dokumentbrunvis sistemis arsebobis SemTxvevaSi dagenili wesiT.

inventarizacia buRaltruli aRricxvis erT-erTi xerxia, romlis

saSualebiTac amowmeben subieqtis materialuri faseulobebisa da

angariSsworebaSi myofi saSualebebis faqtobrivi mdgomareobisa da aRricxvis

monacemebis realobas. sajaro samarTlis subieqtebisaTvis inventarizaciis wess

15

gansazRvravs instruqcia `biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis

aqtivebisa da valdebulebebis inventarizaciis Catarebis wesis Sesaxeb~,

romelic damtkicebulia saqarTvelos finansTa ministris 2010 wlis 23 ivlisis

#605 brZanebiT.

dadgenili wesis mixedviT inventarizacias eqvemdebareba organizaciis

balansze ricxuli aqtivebi da valdebulebebi, agreTve, balansis sacnobaro

muxlebiT asaxuli ijariT aRebuli aqtivebi, pasuxsageb Senaxvaze miRebuli

materialuri faseulobebi, xarjebSi Camowerili eqspluataciaSi myofi

materialuri maragebi da amortizebuli ZiriTadi aqtivebi.

sabiujeto organizaciebSi aqtivebisa da valdebulebebis inventarizaciis

mizans warmoadgens:

● finansuri da arafinansuri aqtivebis daculobaze kontroli;

● aqtivebisa da valdebulebebis, aseve balansis sacnobaro muxlebSi

asaxuli materialuri faseulobebis faqtobrivi naSTebis dadgena;

● gamouyenebeli aqtivebis gamovlena;

● finansuri da arafinansuri aqtivebis Senaxvis wesebisa da pirobebis

Semowmeba;

● arafinansuri aqtivebis eqspluataciis wesebis dacvis Semowmeba;

● organizaciis balansze ricxuli moTxovnebisa da valdebulebebis

realobis Semowmeba;

● aqtivebisa da valdebulebebis faqtobrivi naSTebis Sedareba organizaciis

saaRrcxvo monacemebTan.

Sefaseba aris aqtivebisa da valdebulebebis, aseve sameurneo operaciebis

fulad gamosaxulebaSi gadayvana, maTi buRaltrul angariSebsa da

angariSgebaSi asaxvis mizniT.

Sefasebis meTodis gamoyeneba saSualebas iZleva naturaluri da SromiTi

maCveneblebi aisaxos fulad sazomSi, romlis gareSe SeuZlebelia miviRoT

krebsiTi ganmazogadebeli maCveneblebi organizaciis saqmianobis Sesaxeb.

kalakulacia _ damzadebuli produqciis an miwodebuli momsaxurebis

TviTRrebulebis gaangariSebaa danaxarjTa saxeebis mixedviT.

ekonomikuri movlenebis, aseve subieqtis aqtivebsa da maTi dafinansebis

wyaroebSi momxdari clilebebis aRricxvisaTvis gamoiyeneba buRaltruli

angariSebi, romlebic saSualebas gvaZlevs dinamikaSi iqnes warmodgenili

rogorc sameurneo operaciebi, ise maT mier gamowveuli cvlilebebi.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis anagariSTa gegma

SemuSavebulia saqarTvelos finansTa saministros mier saxelmwifo finansebis

buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebisa da saerTaSoriso

16

aRricxvis ZiriTadi principebis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT, romelic

damtkicebulia moqmedi instruqciiT.

angariSTa gegmaSi angariSebi dajgufebulia ekonomikuri Sinaarsis mixedviT.

am niSniTaa warmodgenili finansuri aqtivebi da moTxovnebi, arafinansuri

aqtivebi, valdebulebebi, dafinanseba, kapitali, Semosavlebi, xarjebi da sxva

ekonomikuri nakadebi. sabiujeto organicaziebis angariSTa gegmaSi

kodificirebulia aqtivebis, valdebulebebis, Semosavlebisa da xarjebis

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli kodebi.

buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma uzrunvelyofs finansur

angariSgebaSi aqtivebisa da valdebulebebis wardgenas likvidurobis klebis

mixedviT.

garda ZiriTadi angariSebisa, angariSTa gegmiT damtkicebulia sacnobaro

muxlebi, romlebic uzrunvelyofs damatebiT informacias im sameurneo

operaciebis Sesaxeb, romlebic gavlenas axdens finansur Sedegebze, magram

balansSi ar aisaxeba.

balansi da angariSgeba. buRaltruli angariSgeba warmoadgens monacemTa

erTian sistemas organizaciis sameurneo saqmianobis qonebrivi da finansuri

mdgomareobis Sesaxeb, romlis Sedgena xdeba buRaltruli monacemebis

safuZvelze. sabiujeto organizaciebisTvis buRaltruli angariSgebis formebs

amtkicebs saqarTvelos finansTa saministro.

1.5. saaRricxvo registrebi

rogorc zemoT aRvniSneT sameurneo operaciebis moxdenis faqtis

werilobiTi dasturi _ es aris saTanadod gaformebuli buRaltruli

dokumentebi, maTSi asaxuli monacemebi Semowmebisa da miRebis Semdeg,

dadgenili wesiT sistematizirdeba qronologiurad da formdeba memorialuri

orderebiT.

sameurneo operaciebis aRricxva warmoebs urTierTdakavSirebul

buRaltrul angariSebze, ormagi CaweriT, buRaltruli aRricxvisa da

angariSgebis erTiani meTodologiuri principebis dacviT. aRricxva warmoebs

memorialur-orderuli an sxva formiT qaRaldze an eleqtronuli sisitemebis

meSveobiT.

memorialuri orderis Sedgena xdeba rogorc calkeul dokumentze, aseve

erTgvarovani dokumentebis jgufze, romlebic Tvis ganmavlobaSi grovdeba da

qronologiurad aRiricxeba magrovebel uwyisebSi. magrovebeli uwyisidan

monacemebi gadaitaneba memorialur orderSi, sadac angariSTa korespondencia

Caiwereba martivi an rTuli gatarebis saxiT. memorialur orders xels aweren

mTavari buRalteri da Semdgeneli.

17

Tvis gasvlis Semdeg yvela memorialuri orderi Sesabamis sabuTebTan erTad

dalagdeba qronologiuri TanmimdevrobiT da aikinZeba. ydaze mieTiTeba:

organizaciis sruli dasaxeleba, saqmis dasaxeleba da rigiTi nomeri,

saangariSgebo periodi (weli da Tve), memorialuri orderebis sawyisi da

saboloo nomrebi. buRaltruli aRricxvis dokumentebi arqivSi gadacemamde

unda inaxebodes sabuRaltro samsaxurSi (buRalteriaSi) konkretul pirTa

pasuxismgeblobis qveS.

memorialuri orderebis formebi SemuSavebuli da damtkicebulia finansTa

saministros mier.

dReisaTvis organizaciebSi buRaltruli aRricxva ZiriTadad warmoebs

kompiuteruli programebiT, romlebic saSualebas iZleva, pirveladi

dokumentebis safuZvelze, monacemebi aisaxos rogorc tradiciul saaRricxvo

registrebSi (baraTebze, mTavar JurnalSi, brunviT uwyisSi), aseve informaciis

matarebel saSualebebze (mag., kompiuteris diskebze).

yvela memorialuri orderi gatardeba mTavar wignSi, romelic warmoadgens

sinTezuri aRricxvis ZiriTad registrs. masSi Canawerebi warmoebs angariSTa

gegmis Sesabamisad.

sinTezuri ewodeba iseT angariSs, sadac aqtivebi, valdebulebebi, kapitali,

Semosavlebi da xarjebi aRiricxeba Tvisebrivi erTgvarovnebis mixedviT.

sinTezuri angariSebidan erTgvarovani ekonomikuri Sinaarsis mqone sameurneo

saSualebebze, maTi dafinansebis wyaroebsa da sameurneo operaciebze iReben

gaerTianebul cnobebs.

`mTavari wigni~ ixsneba yoveli wlis dasawyisSi gasuli wlis saboloo

naSTebis _ sawyisi naSTebis saxiT gadmotaniT. masSi Canawerebi warmoebs Tvis

memorialuri orderebidan, romlis saerTo jami Caiwereba svetSi `Tanxa

orderis mixedviT~, xolo calkeuli monacemebi gadadis Sesabamisi angariSebis

debetsa da kreditSi. yvela angariSis Tviuri brunvis Tanxa rogorc debetis,

ise kreditis mixedviT, unda udrides svetis `Tanxa orderis mixedviT~ jams.

Tviuri brunvis Semdeg, yoveli angariSis mixedviT, gamoiyvaneba naSTi momdevno

Tvis dasawyisisaTvis.

garda ganzogadebuli maCveneblebisa, saWiroa kerZo detaluri maCveneblebi,

romlebic miiReba analizuri anagriSebidan. analizuri ewodeba iseT

angariSebs, sadac aqtivebi, valdebulebebi, kapitali, Semosavlebi da xarjebi

dawvrilebiT aRiricxeba. analizur angariSebSi aRricxvis dros gamoiyeneba

rogorc naturaluri, ise fuladi sazomi erTeulebi.

sinTezur da analizur angariSebs Soris mWidro kavSiri arsebobs, rac

SemdegSi mdgomareobs:

▪ analizuri angariSebis sawyisi naSTebis jami Sesabamisi sinTezuri

angariSis sawyisi naSTis tolia;

18

▪ analizuri angariSebis saboloo naSTebis jami Sesabamisi sinTezuri

angariSis saboloo naSTis tolia;

▪ analizuri angariSebis debetis brunvaTa jami Sesabamisi sinTezuri

angariSis debetis brunvis tolia;

▪ analizuri angariSebis kreditis brunvaTa jami Sesabamisi sinTezuri

angariSis kreditis brunvis tolia.

analizuri aRricxva warmoebs saaRricxvo registrebSi (davTrebSi,

baraTebze da sxv.).

registrebSi (qaRaldis formiT aRricxvis warmoebisas) Caweris dawyebamde

inomreba yvela gverdi (furceli). TiTieuls daewereba organizaciis

dasaxeleba da weli, romlisTvisac aris gaxsnili.

baraTebi inaxeba kartoTekebSi, sadac isini lagdeba angariSebisa da

materialurad pasuxismgebeli pirebis mixedviT. materialurad pasuxismgebel

pirebTan dadgenili wesiT ideba werilobiTi xelSekruleba sruli

materialuri pasuxismgeblobis Sesaxeb. yoveli Tvis damTavrebisas, analizuri

aRricxvis baraTebze jamdeba Tanxebi da gamoiyvaneba naSTebi angariSebis

mixedviT.

dReisaTvis organizaciaSi buRaltrul aRricxvas awarmoeben memorialur-

orderuli da aRricxvis avtomatizebuli formiT, Sesabamisad, registrebis

SerCeva xdeba imis mixedviT, Tu aRricxvis romeli forma gamoiyeneba.

sameurneo operaciebis aRricxvam unda uzrunvelyos:

monacemTa aRricxvis sisrule _ sameurneo operaciaTa yvela monacemi

srulad unda iyos asaxuli buRaltrul registrebSi;

monacemTa aRricxvis sizuste _ sameurneo operaciaTa yvela monacemi

asaxuli unda iyos sabuRaltro registrSi sworad da saTanado periodulobis

dacviT.

saqmiani operaciebis kanoniereba _ buRaltrul registrebSi aRwerili

monacemebi unda asaxavdes ekonomikuri xasiaTis movlenaTa namdvilobas, unda

iyos garkveuli saxiT organizebuli da saTanado uflebamosilebis mqone

personalis mier damtkicebuli.

zemoT aRwerili miznebi maSinac daisaxeba, rodesac buRaltruli monacemebi

inaxeba kompiuteris failebSi an eleqtronul sistemaSi. qvemoT ganxiluli

magaliTi Seexeba operaciebis asaxvas sinTezur da analizur angariSebze.

magaliTi: Tvis daswyisSi saqveangariSod gacemuli Tanxebis naSTi Seadgens

10.000 lars, maT Soris: a. Coxelis - 3,000.00 lars, d. baraTelis - 2,500.00

lars, m. JRentis - 4,500.00 lars. salaros naSTi 1,.000.00 lars, sasaqonlo

materialuri maragebis - 1,500.00 lars.

19

Tvis manZilze ganxorcielda Semdegi operaciebi:

1. sawyobSi miRebulia masalebi, romlis Rirebuleba 2,000.00 lari, a. Coxelma

gadaixada saqveangariSod gacemuli Tanxidan, razec warmoadgina sasaqonlo

zednadebi da salaros aparatis Ceki.

2. a. Coxelma darCenili 1,000.00 lari daabruna salaroSi.

3. m. JRentma, saqveangariSod gacemuli TanxiT, SeiZina 3,500.00 laris

Rirebulebis saTadarigo nawilebi, razec warmoadgina sasaqonlo zednadebi

da salaros aparatis Ceki.

sinTezuri angariSi angariSvaldebuli

piris mimarT moTxovnebi avansad

gacemuli TanxebiT 1451

დებეტი

კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 10,000.00

1) 2,000.00

2) 1,000.00

3) 3,500.00

ბრუნვა 6,500.00

ნაშთი პ.ბ 3,500.00

ანალიზური ანგარიში ანგარიშვალდებული პირის მიმართ მოთხოვნები ავანსად გაცემულითანხებით 1451 ა. ჩოხელი

დებეტი კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 3,000.00

1) 2,000.00

2) 1,000.00

20

ბრუნვა 3,000.00

ნათი პ.ბ. 0

ანალიზური ანგარიში ანგარიშვალდებული პირის მიმართ მოთხოვნები ავანსად გაცემულითანხებით 1451 დ. ბარათელი

დებეტი კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 2,500.00

ბრუნვა 0 0

ნაშთი პ.ბ 2,500.00

ანალიზური ანგარიში ანგარიშვალდებული პირის მიმართ მოთხოვნები ავანსად გაცემულითანხებით 1451 მ. ჟღენტი

დებეტი კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 4,500.00

3) 3,500.00

ბრუნვა 3,500.00

ნაშთი პ.ბ 1,000.00

სინთეზური ანგარიში მატერიალური მარაგები 1600

დებეტი კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 1,500.00

1) 2,000.00

21

3) 3,500.00

ბრუნვა : 5,500.00

ნაშთი პ.ბ. 7,000.00

სინთეზური ანგარიში ნაღდი ფული სალაროში ეროვნულ ვალუტაში 1110

დებეტი კრედიტი

ნაშთი. პ.დ. 1,000.00

2) 1,000.00

ბრუნვა 1,000.00

ნაშთი პ.ბ 2,000.00

.

1.6. buRaltruli aRricxvis organizeba

buRaltruli aRricxvis organizeba gulisxmobs saaRricxvo procesis

wesebis realizacias biujetisa da biujetgareSe saxsrebiT formirebuli

aqtivebis, valdebulebebisa da kapitalis, miRebuli dafinansebis, Semosavlebisa

da xarjebis aRricxvisa da daniSnulebisamebr xarjvis Sesaxeb zusti da

drouli informaciis misaRebad.

moqmedi instruqciiT gansazRvrulia aRricxvis formebi da meTodebi,

damtkicebulia angariSTa gegma, reglamentirebulia saaRricxvo dargis

muSakebis valdebulebebi.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis warmoebaze

pasuxismgebloba ekisreba organizaciis xelmZRvanels. saaRricxvo samuSaoebs

awarmoebs sabuRaltro samsaxuri an sxva kompetenturi piri.

instruqcis Tanaxmad organizaciis sabuRaltro samsaxurs evaleba:

● sabuRaltro aRricxvis swori organizaciis uzrunvelyofa moqmedi

kanonmdeblobis Sesabamisad;

22

● kontroli fuladi saxsrebisa da materialur faseulobaTa miznobrivi

daniSnulebiT gamoyenebaze;

● kontroli ekonomikur movlenaze droulad da moqmedi kanonmdeblobis

Sesabamisad dokumentebis gaformebaze;

● ekonomikuri movlenebis aRricxva biujetidan miRebuli da

kanonmdeblobiT gansazRvruli dafinansebis sxva wyaroebis mixedviT;

● momuSaveTa Sromis anazRaurebisa da sxva gasacemlebis Tavisdrouli

daricxva da gacemaze kontroli;

● iuridiul da fizikur pirebTan sameurneo movlenis Sedegad

angariSsworebaTa sruli da Tavisdrouli aRricxva;

● arafinansuri da finansuri aqtivebisa (valdebulebebis) da sxva

debitoruli (kreditoruli) davalianebebis inventarizaciaSi monawileoba da

inventarizaciis Sedegebis aRricxvaSi asaxva;

● damtkicebuli formiT buRaltruli angariSgebis dadgenil vadebSi

Sedgena;

● buRaltruli aRricxvis materialur/eleqtronuli formis dokumentebis

dadgenili wesiT Senaxva, arqivSi Cabareba da kanonmdeblobiT gansazRvruli

sxva funqciebi.

sabiujeto organizaciebi buRaltrul aRricxvas awarmoeben misi

registraciidan reorganizaciamde an/da likvidaciamde.

arqivi

buRaltruli aRricxvis dokumentebi dadgenili wesis Sesabamisad gadaecema

arqivs. manamde es dokumentebi unda inaxebodes sabuRaltro samsaxurSi

(buRalteriaSi) konkretul pirTa pasuxismgeblobis qveS, Tu organizaciaSi ar

moqmedebs eleqtronuli dokumentbrunvis sistema, xolo eleqtronuli

dokumentbrunvis sistemis arsebobis SemTxvevaSi – organizaciaSi dadgenili

wesis Sesabamisad.

organizaciis arqivSi buRaltruli dokumentebis Senaxvis kanonmdeblobiT

dadgenili vadis gasvlis Semdeg, dokumentebi bardeba saqarTvelos erovnul

arqivs.

23

1.7. saqarTvelos sabiujeto klasifkacia

sabiujeto dawesebulebebis buRaltruli aRricxva efuZneba im ZiriTad

principebsa da meTodologiur safuZvlebs, romlebic damtkicebulia

instruqciiT „biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis buRaltruli

aRricxvis Sesaxeb.“

es dokumenti Sedgenilia saerTaSoriso standartebis ZiriTadi principebisa

da meTodebis gaTvaliswinebiT.

sabiujeto aRricxvis organizaciT unda gadawydes Semdegi ZiriTadi

sakiTxebi:

● sabiujeto organizaciebSi biujetis Sesrulebisa da buRaltruli

aRricxvis integrireba;

● daricxvis meTodis gamoyeneba;

● sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis angariSTa gegmis

integrireba sabiujeto klasifikaciasTan.

aRniSnuli sakiTxebidan pirvel rigSi unda SevexoT angariSTa gegmis

sabiujeto klasifikaciasTan integrirebas.

sabiujeto klasifikacia gansazRvravs biujetis Sedgenisa da Sesrulebis

aRricxvis struqturas.

ბიუჯეტის ბალანსისფორმა

დ ა ს ა ხ ე ლ ე ბ აI. შემოსავლებიგადასახადებისოციალური შენატანებიგრანტებისხვა შემოსავლები

II. ხარჯებიშრომის ანაზღაურებასაქონელი და მომსახურებაპროცენტისუბსიდიებიგრანტებისოციალური უზრუნველყოფასხვა ხარჯები

III. საოპერაციო სალდო

24

IV. არაფინანსური აქტივების ცვლილებაზრდაკლება

V. მთლიანი სალდო

VI. ფინანსური აქტივების ცვლილებაზრდავალუტა და დეპოზიტებისესხებიაქციები და სხვა კაპიტალიკლებავალუტა და დეპოზიტებისესხებიაქციები და სხვა კაპიტალი

VII. ვალდებულებების ცვლილებაზრდასაგარეოსაშინაოკლებასაგარეოსაშინაო

VIII. ბალანსი

igi warmoadgens biujetis Semosulobebisa da gadasaxdelebis sistemur

CamonaTvals, romelic moicavs sabiujeto procesis yvela monawilis:

● Semosavlebis;

● xarjebis ekonomikur;

● xarjebisa da arafinansuri aqtivebiT operaciebis funqcionalur;

●arafinansuri aqtivebisa da maTze operaciebis;

● finansuri aqtivebisa da valdebulebebis da maTze operaciebis;

● agreTve programul klasifikacias.

sabiujeto klasifikacia biujetis Semosavlebisa da xarjebis asaxvis

fundamenturi meTodologiuri safuZvelia. igi pasuxobs saxelmwifo finansebis

saerTaSoriso statistikis normebs da uzrunvelyofs statistikur

informaciebSi sabiujeto monacemebis Seuferxebel CarTvas.

25

sabiujeto klasifikacia sabiujeto saxsrebis marTvis sainformacio

sistemis organizaciis safuZvelia. is qmnis yvela donis biujetis moncemebis,

qveynis erTian konsolidirebul biujetSi gaerTianebis pirobas, uzrunvelyofs

biujetis Sedgenisa da angariSgebis normatiul CarCos, damtkicebuli biujetis

Semosulobebisa da xarjebis Sesrulebis analizs, mniSvnelovnad amcirebs

biujetis Sesrulebis, sabiujeto saxsrebis xarjviTi nawilis daniSnulebis

Sesabamisad gamoyenebis kontrolis procedurebs.

biujetis klasifikaciis saSualebiT dgindeba mtkice nomenklatura da

xorcieldeba erTgvarovani Semosavlebisa da xarjebis dajgufeba rogorc

biujetSi, ise sabiujeto dokumentaciaSi. garda amisa, biujetis klasifikacia

biujetebis Semosavlebisa da xarjebis analizis warmoebis, wlebis mixedviT

biujetebis monacemTa urTierTSedarebis, saangariSgebo wels biujetis

mosalodneli Sesrulebis gansazRvris da saangariSgebo wlis biujetis

Semosavlebis Tanafardobis gamorkvevis SesaZleblobas iZleva.

Seqmnili klasifikaciis sqema ar SeiZleba arsebiTad Seicvalos, Tu ar

arsebobs amis gamamarTlebeli mizezi, radganac stabiluri klasifikacia xels

uwyobs droTa ganmavlobaSi ganxorcielebuli fiskaluri politikis Sedegebis

Sedarebasa da analizs. swored es uzrunvelyofs sabiujeto maCveneblebis

Sesabamisobas saqarTvelos sabiujeto sistemis yvela doneze.

aqtivebisa da valdebulebebis, xarjebisa da sxva ekonomikuri nakadebis

identifikaciisTvis gamoiyeneba kodebi, romlebic damtkicebulia saqarTvelos

sabiujeto klasifikaciiT da erTiania sabiujeto sistemis yvela donis

biujetisaTvis.

biujetis Semosavlebi aris saxelmwifos centralizebuli finansuri

resursebis nawili, romelic aucilebelia misi funqciebis Sesasruleblad.

sabiujeto Semosavlebis mTavari materialuri wyaro erovnuli Semosavalia. mis

gadanawilebas xelisufleba sxvadasxva meTodiT axorcielebs. erovnuli

Semosavlis gadanawilebisa da biujetis Semosavlebis Seqmnis ZiriTad

meTodebad saxelmwifo xelisufleba iyenebs gadasaxadebs, sesxebs, fulis

emisias da sxva. sabiujeto klasifikaciis mixedviT Semosavlebi dajgufebulia

Semdeg kategoriebad:

gadasaxadebi;

socialuri Senatanebi;

grantebi;

sxva Semosavlebi.

sxvadasxva saxis Semosavlebis klasifikaciisTvis gamoyenebulia rvacifriani

kodi, sadac pirveli Tanrigi, anu Semosavlebi gamoisaxeba erTcifriani kodiT,

meore Tanrigi orcifriani kodiT da ase Semdeg. magaliTad,

1.Semosavlebi;

26

1.1. gadasaxadebi;

1.1.1. gadasaxadebi Semosavalze, mogebasa da kapitalis Rirebulebis nazrdze;

1.1.2. gadasaxadebi xelfassa da samuSao Zalaze;

1.1.3. gadasaxadebi qonebaze da ase Semdeg.

isini Tavis mxriv kodificirebulia dabegvris wyaroebis mixedviT.

danarCeni kodebi qmnis sqemas, romelic ganisazRvreba ZiriTad bazaze,

magaliTad, gadasaxadebis mesame Tanrigi gamoisaxeba samcifriani kodiT da

Seesabameba gadasaxadebs Semosavalze, mogebasa da kapitalis Rirebulebis

nazardze da ase Semdeg.

cxrilSi #1 warmodgenilia fragmenti sabiujeto klasifikaciis

struqtura

sabiujeto klasifikaciiს struqtura

(fragmenti) cxrili #1

kodi Semosavlebis saxeebi

1Semosavlebi

1 1gadasaxadebi

1 1 1

gadasaxadebi Semosavalze,

mogebasa da kapitalis

Rirebulebis nazrdze

1 1 1 1 fizikuri pirebidan

1 1 1 1 1 saSemosavlo gadasaxadi

1 1 1 1 1 1damqiraveblis mier dakavebuli

saSemosavlo gadasaxadi

1 1 1 1 1 1 1 saxelmwifo biujetidan

dafinansebuli sabiujeto

27

organizaciebidan

1 1 1 1 1 1 2

avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi TviTmmarTveli

erTeulebis sabiujeto

organizaciebidan

1 1 1 1 1 1 3arasabiujeto seqtoridan

rogorc zemoT aRvniSneT, saqarTvelos sabiujeto klasifikaciiT xarjebi

klasificirebulia ekonomikuri Sinaarsis da funqcionluri daniSnulebis

mixedviT.

xarjebis ekonomikuri klasifikacia warmoadgens biujetis xarjebis

dajgufebas ekonomikuri Sinaarsis mixedviT.

ekonomikuri klasifikaciis WrilSi gamoiyofa sami saxis sabiujeto

xarjebi: mimdinare, kapitaluri da xarjebi finansuri mxardaWerisaTvis.

xarjebis ekonomikuri klasifikacia pirveli da meore Tanrigis mixedviT

mocemuliaSemdegi muxlebiT:

2. xarjebi;

2.1. Sromis anazRaureba;

2.2. saqoneli da momsaxureba;

2.3. ZiriTadi kapitalis moxmareba;

2.4. procenti;

2.5. subsidiebi;

2.6. grantebi;

2.7. socialuri uzrunvelyofa;

2.8. sxva xarjebi.

28

xarjebis TiToeuli muxli iyofa paragrafebad, zogadad rom vTqvaT,

xarjebis ekonomikuri klasifikacia warmodgenilia xuTcifriani kodiT, rac

kidev ufro gamWvirvales xdis sabiujeto xarjebs.

sabiujeto xarjebisa da arafinansuri aqtivebis operaciebis

funqcionaluri klasifikacia warmoadgens yvela donis biujetis xarjebis

dajgufebas muxlobrivad. muxlebi asaxavs sabiujeto saxsrebis mimarTulebas

saxelmwifos ZiriTadi funqciebis Sesasruleblad da adgilobrivi

mniSvnelobis sakiTxebis gadasawyvetad, sadac naTlad aris gamokveTili

saxelmwifos ekonomikuri, socialuri, TavdacviTi da sxva funqciebis

SesrulebasTan dakavSirebuli xarjebi.

funqcionaluri klasifikaciis ZiriTad danayofebSi xarjebi gaerTianebulia

dargobrivi niSnis mixedviT da warmodgenilia Semdegi saxiT:

7. mTliani xarjebi;

7.01. saerTo daniSnulebis saxelmwifo momsaxureba;

7.02. Tavdacva;

7.03. sazogadoebrivi wesrigi da usafrTxoeba;

7.04. ekonomikuri saqmianoba;

7.05. garemos dacva;

7.06. sabinao-komunaluri meurneoba;

7.07. janmrTelobis dacva;

7.08. dasveneba, kultura da religia;

7.09. ganaTleba;

7.10. socialuri dacva.

rogorc ukve aRiniSna, sabiujeto klasifikaciaSi Sedis arafinansuri

aqtivebisa da maTze operaciebis klasifikaciac, romlis mixedviTac

arafinansuri aqtivebi warmodgenilia oTx jgufad:

1. ZiriTadi aqtivebi:

● Senoba-nagebobebi;

● manqana-danadgarebi da inventari;

● sxva ZiriTadi aqtivebi.

2. materialuri maragebi.

29

● strategiuli maragebi;

●sxva materialuri maragebi.

3. faseulobebi.

4. arawarmoebuli aqtivebi.

● miwa;

● wiaRiseuli;

● sxva bunebrivi aqtivebi;

● arawarmoebuli aramaterialuri aqtivebi.

sabiujeto klasifikaciiT aseve damtkicebulia finansuri aqtivebisa da

valdebulebebis klasifikacia. igi gansazRvravs finansuri aqtivebis SeZenisa da

gasvlis, valdebulebebis aRebisa da dafarvis operaciebis, agreTve finansuri

aqtivebisa da valdebulebebis operaciebis klasifikacias. finansuri aqtivebi da

valdebulebebi klasificirdeba saSinao da sagareo finansur aqtivebad da

valdebulebebad. maTi ZiriTadi muxlebia:

valuta da depozitebi;

fasiani qaRaldebi, garda aqciebisa;

sesxebi;

aqciebi da sxva kapitali;

sadazRvevo teqnikuri rezervebi;

warmoebuli finansuri instrumentebi;

sxva debitoruli/ kreditoruli davalianebebi.

sabiujeto klasifikacia normatiul CarCos qmnis ara mxolod biujetis

SedgenisTvis, aramed sabiujeto organizciebis buRaltruli aRricxvisa da

biujetis Sesrulebis angariSgebisTvisac.

biujetis Semosavlebisa da xarjebis klasifikacia da kodebis sistema

uSualod aisaxeba sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvis angariSTa

gegmaSi da gavlenas axdens mis meTodologiaze.

1.8. buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma

sabiujeto organizciebis buRaltrul aRricxvaSi gamoiyeneba „biujetebis

dafinasebaze myofi organizaciebis buRaltruli aRricxvis Sesaxeb“, moqmedi

instruqciiT damtkicebuli angariSTa gegma (danarTi # 1). buRaltruli

aRricxvis angariSTa gegma angariSTa sistematizebuli CamonaTvalia, romliTac

aRiricxeba sabiujeto organizaciebis aqtivebi, valdebulebebi, kapitali,

sabiujeto organizciebis xarjTaRricxviT gaTvaliswinebuli Semosavlebi da

30

xarjebi, aseve sxva ekonomikuri nakadebi. angariSTa gegmaSi integrirebulia

sabiujeto klasifikaciiT gaTvaliswinebuli yvela komponenti. es

uzrunvelyofs saxelmwifo biujetis Sesrulebis procesebTan dakavSirebuli

sameurneo operaciebis Tanmimdevrul aRricxvasa da angariSgebis monacemebis

formirebas. aRricxvis mocemuli sistema gansazRvravs sainformacio bazas

biujetis Sesrulebaze angariSgebis SedgenisaTvis.

angariSTa gegma Sedgeba 8 jgufisgan:

▪ finansuri aqtivebi da moTxovnebi;

▪ arafinansuri aqtivebi;

▪ valdebulebebi;

▪ dafinanseba;

▪ kapitali;

▪ Semosavlebi;

▪ xarjebi;

▪ არასაოპერაციო შემოსავლები/ხარჯები▪ sacnobaro muxlebi.

TiToeuli jgufi Seicavs meore donis angariSebs. anagriSTa gegmis aseTi

struqtura gvaZlevs obieqtis sinTezuri da analizuri aRricxvis saSualebas.

magaliTad, angariSi # 5000 „kapitali“aris sinTezuri angariSi,

romlisTvisac gaxsnilia meore donis angariSebi #5100 „wminda Rirebuleba“ da

#5210 „saangariSgebo periodis mogeba/zarali“, #5220 `gaunawilebeli mogeba~

rac finansuri Sedegebis dafinansebis wyaroebis mixedviT asaxvis saSualebas

iZleva.

sabiujeto operaciebis Sesaxeb informaciis aRricxva, romelic iwvevs

aqtivebis, valdebulebebisa da sakuTari kapitalis cvlilebebs, warmoebs

sabiujeto klasifikaciis WrilSi.

instruqciaSi aqtivebis, valdebulebebis, Semosavlebisa da xarjebis

angariSebi sabiujeto klasifikaciasTan integrirebulad aris warmodgenili.

magaliTad, angariSze #1600 „materialuri maragebi“ aRiricxeba

„arafinansuri aqtivebisa da maTze operaciebis klasifikaciis“ Sesabamisad

gansazRvruli materialuri maragebi.

cxrilSi mocemulia fragmenti arafinasur aqtivebsa da maTze operaciebis

klasifikaciidan.

kodi აქტივების კოდი დასახელება31 2 61 2 მატერიალური მარაგები

31

31 2 1 61 2 1 სტრატეგიული მარაგები31 2 2 61 2 2 სხვა მატერიალური მარაგები31 2 2 1 61 2 2 1 ნედლეული და მასალები31 2 2 2 61 2 2 2 დაუმთავრებელი წარმოება31 2 2 3 61 2 2 3 მზა პროდუქცია31 2 2 4 61 2 2 4 შემდგომი რეალიზაციისთვის შეძენილი საქონელი

angariSis dasaxeleba buRaltruli angariSis # aqtivebis kodi

materialuri maragebi 1600 612

strategiuli maragebi 1610 6121

sxva materialuri maragebi 1620 6122

nedleuli da masalebi 1621 61221

daumTavrebeli warmoeba/

momsaxureba

1622 61222

mza produqcia 1623 61223

Semdgomi realizaciisaTvis

SeZenili saqoneli

1624 61224

fuladi dokumentebi 1625

saTadarigo nawilebi 1626

sxva danarCeni materialuri

maragebi

1627

rogorc vxedavT, garda angariSis nomrisa, cxrilSi miTiTebulia sabiujeto

klasifikaciis aqtivebis kodi, rac imas niSnavs, rom mocemul angariSze

aRiricxeba sabiujeto klasifikaciis miTiTebuli kodiT gaTvaliswinebuli

masalebi.

32

magaliTad, aviRoT angariSi #1621 „nedleuli da masalebi“ am angariSis

gaswvriv miTiTebulia sabiujeto klasifikaciis kodi #61221, romlis

mixedviTac ganisazRvreba, Tu ra saxis maragebi aRiricxeba mocemul angariSze.

sabiujeto klasifikaciaSi aqtivis kods #61221 Seesabameba klasifikaciis

kodi 31221, romlis mixedviTac SesaZlebelia meTodur ganmartebebSi am muxlis

mixedviT aRricxuli aqtivebis moZebna. klasifikaciaSi 31221 kodi mikuTvnebuli

aqvs nedleulsa da masalebs, romelic asea gaSifruli: „nedleuli da masalebi

Sedgeba yvela im bunebrivi resursisa da masalebisagan, romlebic inaxeba

warmoebis procesSi gamosayenebeli resursebis saxiT“.

Tu angariSis gaswvriv sabiujeto klasifikaciis kodi ar aris miTiTebuli,

igulisxmeba, rom klasifikaciiT am tipis elementi ar aris gaTvaliswinebuli.

am angariSebze informacias iZleva instruqcia.

magaliTad, rogorc cxrilidan Cans, angariSis #1625„fuladi dokumentebi“ _

sabiujeto klasifikaciis kodi miTiTebuli ar aris

instruqciaSi ganmartebulia, rom angariSze #1625„fuladi dokumentebi“,

aRiricxeba mkacri aRricxvis blankebi, talonebi sawvavze, zeTze, safosto

markebi da sxva.

angariSTa gegmaSi aseve mocemulia sacnobaro muxlebi, romlebic

ganekuTvneba e.w. balansgareSe angariSebs. balansgareSe angariSebi kodirebulia

ori cifriT. am anagariSebze aRiricxeba is sameurneo saSualebebi, romlebic

droebiT imyofeba organizciis gankargulebaSi sargeblobisaTvis an Sesanaxad.

amrigad, sabiujeto aRricxvis Taviseburebebia:

● aRricxvis organizacia sabiujeto klasifikaciis muxlobriv WrilSi;

● biujetis xarjTaRricxvis Sesrulebis kontroli;

● aRricxvaSi sakaso da faqtobrivi xarjebis gamijvna.

sacnobaro muxlebi

sabiujeto organizaciebis finansuri angariSgebis amocanaa informaciis

momxmarebels misi Sedgenis TariRisaTvis uCvenos meurneobrivi saqmianobis

finansuri Sedegebi da biujetis Sesruleba yvela maCveneblis mixedviT.

finansuri angariSgebis monacemTa safuZvelze irkveva organizaciis mier,

drois mocemul monakveTSi, biujetiT damtkicebuli maCveneblebis Sesrulebis

done, agreTve organizaciis sawarmoo saSualebebisa da dafinansebis wyaroebis

mdgomareoba.

informacia organizaciis finansuri mdgomareobis Sesaxeb ZiriTadad

mocemulia balansSi.

33

balansi, wlis dasawyissa da saangariSgebo periodis bolosaTvis, asaxavs

sameurneo saSualebaTa raodenobas, Semadgenlobas da maTi warmoqmnis

wyaroebs fulad gamosaxulebaSi. balansis sawyisi da saboloo monacemebis

Sedareba saSualebas iZleva dadgenil iqnes saangariSgebo periodSi sabalanso

muxlebSi ganxorcielebuli cvlilebebi.

balansSi asaxulia:

> finansuri aqtivebi da moTxovnebi;

> arafinansuri aqtivebi;

> valdebulebebi;

> kapitali.

garda amisa, biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis balansSi

mocemulia sacnobaro muxlebi.

ra aris sacnobaro muxlebi ?

sacnobaro muxlebi miekuTvneba e.w. balansgareSe angariSebs. am anagariSebze,

biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis buRaltruli aRricxvis

Sesaxeb, instruqciis Tanaxmad, aRiricxeba:

saoperacio ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi da maTTan dakavSirebuli

danaxarjebi;

pasuxsageb Senaxvaze miRebuli materialuri faseulobebi;

gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili davalianeba;

xarjebSi Camowerili maragebi eqspluataciaSi;

pirobiTi moTxovnebi;

pirobiTi valdebulebebi;

sakuTari saxsrebiT kapitalis Seqmna;

amortizebuli ZiriTadi aqtivebi;

vadagadacilebuli davalianebebi;

eqspluataciaSi gadacemul xarjebSi Camowerili grZelvadiani

mcirefasiani aqtivebi;

gansakargavad gadasacemi moZravi qoneba;

sabanko garantiebi.

sacnobaro muxlebiT aRricxuli Tanxa balansis jamSi ar aisaxeba.

buRaltrul aRricxvaSi am tipis angariSebi iwarmoeba martivi sistemiT,

sameurneo operaciis aRricxva warmoebs ara ormagi asaxavis meTodiT, aramed

34

Caiwereba erTmagad, anagariSis mxolod debetis an kreditis mxares, sxva

sabalanso da balansgareSe angariSebTan korespodenciis gareSe.

sacnobaro muxliT 01 `saoperacio ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi da

maTTan dakavSirebuli danaxarjebi~ aRiricxeba Cveulebrivi (saoperacio)

ijariT aRebuli aqtivebi, xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli RirebulebiT.

amavdroulad materialur faseulobaTa raodenobriv-Tanxobrivi aRricxvis

davTrebSi, aRricxvis obieqtebisa da meijareebis mixedviT warmoebs maTi

analizuri aRricxva.

magaliTi. organizaciam Cveulebrivi ijariT aiRo stambis mowyobilobebi,

romlis sabalanso Rirebuleba 150 000 laria, yovelTviuri saijaro qira _ 8

000 lari. aRniSnuli operaciebi buRaltrulad aisaxeba:

a. stambis gadmocema:.

vinaidan Cveulebrivi ijaris dros aqtivi rCeba meijaris balansze,

gadmocemuli aqtivi aisaxeba ara sabalanso angariSebze, aramed mxolod

sacnobaro muxlSi.

debeti - 01 `saoperacio ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi da maTTan

dakavSirebuli danaxarjebi~:

a. stamba -150 000.

imavdroulad, sainventaro nomris CvenebiT, Canaweri gakeTdeba materialur

faseulobaTa raodenobriv-Tanxobrivi aRricxvis davTrebSi.

ijaris Tanxa miekuTvneba yovelTviur xarjebs, romelic aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

debeti 7290 sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba 8 000

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 8000

saijaro vadis damTavrebis an saijaro xelSekrulebis Sewyvetis gamo

dabrunebuli aqtivis Rirebuleba moijaresTan Camoiwereba 01 `saoperacio

ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi da maTTan dakavSirebuli danaxarjebis~

kreditSi.

35

sacnobaro muxliT 02. `pasuxsageb Senaxvaze miRebuli materialuri

faseulobebi~ aRiricxeba organizaciis mier droebiT pasuxsageb Senaxvaze

miRebuli materialuri faseulobani, maT Soris xelSekrulebiT

gaTvaliswinebuli samecniero-kvleviTi da sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis

Sesasruleblad miRebuli specialuri mowyobiloba, garda saxelmwifo

sakuTrebaSi moqceuli moZravi qonebisa.

pasuxsageb Senaxvaze miRebul materialur faseulobaTa raodenobriv-

Tanxobrivi analizuri aRricxva, saxelSekrulebo fasebiT, warmoebs

buRaltruli aRricxvis davTrebSi.

magaliTi: biokombinatma soflis meurneobis saminitrosgan miiRo dakveTa

mecxoveleobaSi gamosayenebeli vaqcinis warmoebaze, risTvisac ixdis 16 000

lars. xelSekrulebis Tanaxmad, vaqcina iwarmoeba soflis meurneobis

saministros masaliT, amitom biokombinatSi 2011 wlis 22 dekembers Setanilia

800kg masala, romlis Rirebuleba 5 000 laria. produqcia damzadda 2012 wlis

22 ianvrisaTvis, romelzedac, garda Setanili masalisa, daixarja:

_ biokombinatis kuTvnili damxmare masalebi _ 2 700 laris da

_ xelfasi _ 6 300 lari.

avsaxoT buRaltruli gatarebiT masalis miRebis, produqciis damzadebis da

miwodebis operaciebi.

masalebis miReba aRiricxeba sacnobaro muxlSi _ debeti 02 `pasuxsageb

Senaxvaze miRebuli materialuri faseulobebi.~

a. soflis meurneobis saministro _ masalebi 800kg. Tanxa 5.000 lari.

saangariSgebo wlis balansis sacnobaro muxlSi igive monacemebi gadava.

b. produqciis damzadeba:

debeti 1622 daumTavrebeli warmoeba 9 000

krediti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 6 300

krediti 1621 nedleuli da masalebi 2 700

(aq ar Sedis saministros mier gadmocemuli masalebis Rirebuleba)

g. mza produqciis (vaqcinis) miReba sawyobSi:

debeti 1623 mza produqcia 9 000

krediti 1622 daumTavrebeli warmoeba 9 000

36

d. saqonlis miwodeba:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze

aqtivebis miwodebiT 16 000

krediti 6421 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 16 000

e. miwodebuli saqonlis Rirebulebis xarjad aRiareba:

debeti 7200 saqonlisa da momsaxurebis gamoyeneba 9 000

krediti 1623 mza produqcia 9 000

amavdroulad moxdeba Semotanili masalis Camowera sacnobaro muxlidan,

gatarebiT krediti 02 ` pasuxsageb Senaxvaze miRebuli materialuri

faseulobebi.~

a. soflis meurneobis saministro _ masalebi 800kg. Tanxa 5.000 lari

sacnobaro muxliT 03 `gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili

davalianeba~ _ aRiricxeba gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili

davalianebebi, maTi Camoweris momentidan 5 wlis ganmavlobaSi, maTze

meTvalyureobisa da movaleTa qonebrivi mdgomareobis Secvlis SemTxvevaSi,

davalianebaTa SesaZlo amoRebis mizniT.

am davalianebebis dasafarad miRebuli Tanxebi Camoiwereba sacnobaro

muxlidan da eqvemdebareba Sesabamis angariSebze aRricxvas.

gadaxdisuunaro debitorebis Camoweril davalianebaTa analizuri aRricxva

warmoebs mimdinare angariSebisa da debitoruli davalianebebis aRricxvis

davTarSi debitorebis rekvizitebis miTiTebiT.

sacnobaro muxliT 04 `xarjebSi Camowerili maragebi eqspluataciaSi~ _

aRiricxeba eqspluataciaSi gadacemuli da xarjebSi Camowerili materialuri

maragebi, xolo eqspluataciaSi myof xarjebSi Camowerili grZelvadiani

mcirefasiani aqtivebi imave dasaxelebis sacnobaro muxliT 10.

materialuri maragebis sakuTari moxmarebisTvis gamoyeneba, rogorc ukve

viciT, aisaxeba xarjebSi da mTlianad Camoiwereba maragebis angariSidan

buRaltruli gatarebiT:

debeti 7200 saqonlisa da momsaxurebis gamoyeneba

krediti 1600 materialuri maragebi

37

imisaTvis, rom organizacia flobdes eqspluatacaiaSi arsebuli maragebis

Sesaxeb informacias da ganaxorcielos masze kontroli, Camowerili maragebi

organizaciis mier gansazRvruli Sida aRricxvis wesiT aisaxeba sacnobaro

muxliT.

sacnobaro muxlebiT 05 `pirobiTi moTxovnebi~ da 06 `pirobiTi

valdebulebebi~. aisaxeba moTxovnebi da valdebulebebi, romlebic ZalaSi Sedis

mxolod SeTanxmebuli pirobis an pirobebis warmoqmnisas uflebebis dadgeniT,

ramac SeiZleba gavlena iqonios momaval gadawyvetilebebze. aseTia moTxovnebi

an valdebulebebi miyenebuli zianis asanazRaureblad, moTxovnebi ganxilvis

stadiaSi myof sasamarTlo saqmeebTan dakavSirebiT da sxva.

sacnobaro muxliT 07 `sakuTari saxsrebiT kapitalis Seqmna~ _ aRiricxeba

danaxarjebi, romlebic gaiweva kapitalis sakuTari saxsrebiT SeqmnasTan

dakavSirebiT. maT Soris, momuSaveTa anazRaureba, masalebi da a. S

sacnobaro muxli 08 `amortizebuli ZiriTadi aqtivebi~. srulad gacveTili

(amortizebuli) ZiriTadi aqtivebi moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad,

Camoweramde aRricxul unda iqnes sacnobaro muxlSi _ amortizebuli ZiriTadi

aqtivebi.

sacnobaro muxliT 09 `vadagadacilebuli davalianebebi~ _ aRiricxeba

saangariSgebo wlis wina periodebSi warmoqmnili da daufaravi yvela saxis

kreditoruli davalianeba.

sacnobaro muxliT 10 „eqspluataciaSi myofi xarjebSi Camowerili

grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi“– aRiricxeba eqspluataciaSi gadacemuli,

xarjebSi Camowerili grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi, Tu aseTi

mcirefasiani aqtivebis aRricxva organizaciis saaRricxvo politikiTaa

gansazRvruli.

sacnobaro muxlSi 11 „gansakargavad gadasacemi moZravi qoneba“– aRiricxeba

„saxelmwifo qonebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis Sesabamisad organizaciis

mier ssip – saqarTvelos finansTa saministros momsaxurebis saagentosaTvis

gansakaragavad gadasacemi moZravi qoneba (kanonmdeblobiT gansazRvruli miReba-

Cabarebis aqtis gaformebis SemTxvevaSi).

13. sacnobaro muxlSi 12 „sabanko garantiebi“– aisaxeba saxelwifo

Sesyidvebis kanoniT gaTvaliswinebuli garantiebi(organizaciis mier avansad

ganxorcielebuli gadaxdebis dros).

amrigad, sacnobaro muxlebi aRricxvisa da angariSgebis sizustisa da

obieqturobis realuri uzrunvelyofis damatebiTi saSualebaa

buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma

38

ანგარიშებიბუღალტრული

ანგარიშისN

საბიუჯეტოკლასიფიკაციის

მუხლი

აქტივები 1100-2400

ფინანსური აქტივები და მოთხოვნები 1100-1500 62

მოკლევადიანი ფინანსური აქტივები 1100-1300 62

ფულადი სახსრები 1100-1200 6212

ნაღდი ფული სალაროში ეროვნულ ვალუტაში 1110ნაღდი ფული სალაროში უცხოურ ვალუტაში 1120მიმდინარე ანგარიში ბანკში 1210მიმდინარე ანგარიში ბანკში ეროვნულ ვალუტაში 1211მიმდინარე ანგარიში ბანკში უცხოურ ვალუტაში 1212სხვა ანგარიშები ბანკში 1220მიმდინარე ანგარიში არასაბიუჯეტო სახსრებისათვის ხაზინაში 1230ანგარიში მიზნობრივი გრანტების და მიზნობრივიდაფინანსებისათვის

1240

ანგარიში საბიუჯეტო სახსრებით ორგანიზაციის საკასოხარჯებისათვის

1250

დეპოზიტები ხაზინაში ეროვნულ ვალუტაში 1260დეპოზიტები ხაზინაში უცხოურ ვალუტაში 1270ხაზინის სავალუტო ანგარიში 1280სხვა ანგარიშები ხაზინაში 1290გადასახადების სახაზინო ანგარიში 1291სხვადასხვა ანგარიშები ხაზინაში 1292

სხვა მოკლევადიანი ფინანსური აქტივები 1300

ფასიანი ქაღალდები, გარდა აქციებისა 1310 6213მოკლევადიანი სესხები 1320 6214მოკლევადიანი საბიუჯეტო სესხები 1321მოკლევადიანი სესხები არასაბიუჯეტო სახსრებით 1322აქციები და სხვა კაპიტალი 1330 6215წარმოებული ფინანსური ინსტრუმენტები 1340 6217სხვა მოკლევადიანი დებიტორული დავალიანებები 1350 6218საბიუჯეტო სესხებზე დარიცხული პროცენტები 1351არასაბიუჯეტო სესხებზე დარიცხული პროცენტები 1352

დეპოზიტებზე და სხვა ფინანსური აქტივებზე დარიცხულიპროცენტები

1353

მოთხოვნები დარიცხული ჯარიმებით, სანქციებით დასაკუთრებასთან დაკავშირებული სხვა შემოსავლებით

1354

მოთხოვნები ფულად სახსრებზე აქტივების/მომსახურებისმიწოდებით

1355

მოთხოვნები ფულადი სახსრების დანაკლისებით 1356

39

საგადასახადო აქტივები 1360საშემოსავლო გადასახადი 1361მოგების გადასახადი 1362ქონების გადასახადი 1363დამატებული ღირებულების გადასახადი 1364აქციზის გადასახადი 1365იმპორტის გადასახადი 1366სხვა გადასახადები 1367სხვა დანარჩენი მოკლევადიანი ფინანსური აქტივები 1370

სხვა მოკლევადიანი მოთხოვნები 1400მოთხოვნები ბარტერით 1410მოთხოვნები სადაზღვევო კომპანიების მიმართ 1420მოთხოვნები წინასწარი გადახდებით 1430მოთხოვნები საქონლის და მომსახურების მიღებაზე წინასწარიგადახდებით

1431

მოთხოვნები არაფინანსური აქტივების მიღებაზე წინასწარიგადახდებით

1432

მოთხოვნები არაფინანსური აქტივების დანაკლისებით 1440ანგარიშვალდებული პირების მიმართ მოთხოვნები 1450ანგარიშვალდებული პირების მიმართ მოთხოვნები ავანსად გაცემულითანხებით

1451

ანგარიშვალდებული პირების მიმართ მოთხოვნები სხვა თანხებით 1452მომუშავეების მიმართ მოთხოვნები 1460მოთხოვნები მივლინებით ქვეყნის შიგნით 1461მოთხოვნები მივლინებით ქვეყნის გარეთ 1462მომუშავეების მიმართ სხვა მოკლევადიანი მოთხოვნები 1463მოთხოვნები წინასწარ გადახდილი გადასახდელებით 1470სხვა დანარჩენი მოკლევადიანი მოთხოვნები 1480

გრძელვადიანი ფინანსური აქტივები და მოთხოვნები 1500

გრძელვადიანი სესხები 1510გრძელვადიანი საბიუჯეტო სესხები 1511გრძელვადიანი სესხები არასაბიუჯეტო სახსრებით 1512აქციები და სხვა კაპიტალი 1520სხვა გრძელვადიანი ფინანსური აქტივები 1530სხვა გრძელვადიანი მოთხოვნები 1540

არაფინანსური აქტივები 1600-2000მოკლევადიანი არაფინანსური აქტივები 1600მატერიალური მარაგები 1600 612

სტრატეგიული მარაგები 1610 6121სხვა მატერიალური მარაგები 1620 6122ნედლეული და მასალები 1621 61221დაუმთავრებელი წარმოება/მომსახურება 1622 61222

40

მზა პროდუქცია 1623 61223შემდგომი რეალიზაციისათვის შეძენილი საქონელი 1624 61224ფულადი დოკუმენტები 1625სათადარიგო ნაწილები 1626სხვა დანარჩენი მატერიალური მარაგები 1627

გრძელვადიანი არაფინანსური აქტივები 2100-2400ძირითადი აქტივები 2100 611შენობა-ნაგებობები 2110 6111საცხოვრებელი შენობები 2111 61111არასაცხოვრებელი შენობები 2112 61112საგზაო მაგისტრალები 2113 61113ქუჩები 2114 61114გზები 2115 61115ხიდები 2116 61116გვირაბები 2117 61117გაყვანილობის სისტემები 2118 61118-61119-

611110სხვა ნაგებობები 2119 611111მანქანა-დანადგარები და ინვენტარი 2120 6112სატრანსპორტო საშუალებები 2121 61121სხვა მანქანა-დანადგარები და ინვენტარი 2122 61122სხვა ძირითადი აქტივები 2130 6113კულტივირებული აქტივები 2131 61131არამატერიალური ძირითადი აქტივები 2132 61132სხვა დანარჩენი ძირითადი აქტივები 2140დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივი 2141საოპერაციო იჯარით მიღებული ქონების არსებითი გაუმჯობესება 2142

გრძელვადიანი მცირეფასიანი აქტივები 2200 2ტექნიკა 2210ინვენტარი 2220მოწყობილობა 2230სხვა მცირეფასიანი აქტივები 2240

ფასეულობები 2300 613ძვირფასი ქვები და ლითონები 2310ხელოვნების ნიმუშები 2320სხვა ფასეულობები 2330

არაწარმოებული აქტივები 2400 614

მიწა 2410 6141წიაღისეული 2420 6142სხვა ბუნებრივი აქტივები 2430 6143არაწარმოებული არამატერიალური აქტივები 2440 6144

41

ვალდებულებები 3000

მოკლევადიანი ფინანსური ვალდებულებები 3100 63ვალდებულებები დეპოზიტებით 3110 6312ვალდებულებები ფასიანი ქაღალდებით, გარდა აქციებისა 3120 6313ვალდებულებები მოკლევადიანი სესხებით 3130 6314მოკლევადიანი ვალდებულებები საბიუჯეტო სესხებით 3131

მოკლევადიანი სასესხო ვალდებულებები არასაბიუჯეტო სახსრებით 3132

ვალდებულებები აქციებით და სხვა კაპიტალით 3140 6315წარმოებული ფინანსური ინსტრუმენტები 3150 6317

სხვა მოკლევადიანი კრედიტორული დავალიანებები 3200 6318საქონლის და მომსახურების მოწოდებით დარიცხული ვალდებულებები 3210

არაფინანსური აქტივების მოწოდებით დარიცხული ვალდებულებები 3220ვალდებულებები ბარტერით 3230საგადასახადო და ბიუჯეტის წინაშე სხვა ვალდებულებები 3240გადასახდელი მოგების გადასახადი 3241გადასახდელი დღგ 3242გადასახდელი საშემოსავლო გადასახადი 3243გადასახდელი სხვა გადასახდელები 3244ბიუჯეტის წინაშე დარიცხული ვალდებულებები 3245გადასახდელი ქონების გადასახდი 3246გადასახდელი აქციზი 3247გადასახდელი იმპორტის გადასახადი 3248მომუშავეებთან და სტიპენდიანტებთან დაკავშირებულივალდებულებები

3250

შტატით მომუშავეთათვის დარიცხული ხელფასები 3251შტატგარეშე მომუშავეთათვის დარიცხული ხელფასები 3252ვალდებულებები მივლინებით ქვეყნის შიგნით 3253ვალდებულებები მივლინებით ქვეყნის გარეთ 3254დამქირავებლის მიერ ფულადი ფორმით გაწეული სოციალურიდახმარებით დარიცხული ვალდებულებები

3255

დამქირავებლის მიერ სასაქონლო ფორმით გაწეული სოციალურიდახმარებით დარიცხული ვალდებულებები

3256

ვალდებულებები ორგანიზაციის მომუშავეების ხელფასებიდანდაკავებული თანხებით

3257

გადასახდელი სტიპენდიები 3258სოციალური დაზღვევის ანარიცხები 3259

ვალდებულებები დეპონენტების მიმართ 3260სოციალური დახმარებით დარიცხული ვალდებულებები 3270ფულადი ფორმით გაწეული სოციალური დახმარებით დარიცხულივალდებულებები

3271

42

სასქონლო ფორმით გაწეული სოციალური დახმარებით დარიცხულივალდებულებები

3272

სხვა მოკლევადიანი კრედიტორული დავალიანებები 3280წინასწარ მიღებული საიჯარო ქირა 3281წინასწარ მიღებული სხვა შემოსავლები 3282დარიცხული გადასახდელი რენტა 3283დარიცხული გადასახდელი პროცენტები 3284გადასახდელი დივიდენდები 3285სხვა დარიცხული მოკლევადიანი ვალდებულებები 3286მოკლევადიანი ანარიცხები 3287

გრძელვადიანი ფინანსური ვალდებულებები და კრედიტორულიდავალიანებები

3300

გრძელვადიანი ვალდებულებები სესხებით 3310გრძელვადიანი ვალდებულებები საბიუჯეტო სესხებით 3311გრძელვადიანი სასესხო ვალდებულებები არასაბიუჯეტო სახსრებით 3312

სხვა გრძელვადიანი ფინანსური ვალდებულებები 3320გრძელვადიანი კრედიტორული დავალიანებები 3330საქონლის და მომსახურების მოწოდებით დარიცხული გრძელვადიანიკრედიტორული დავალიანებები

3331

არაფინანსური აქტივების მოწოდებით დარიცხული გრძელვადიანკრედიტორული დავალიანებები

3332

სხვა გრძელვადიანი კრედიტორული დავალიანებები 3333გრძელვადიანი ანარიცხები 3334

დაფინანსება 4000ბიუჯეტიდან მიღებული დაფინანსება 4100ბიუჯეტიდან მიღებული დაფინანსება პენსიებისა და დახმარებებისგასაცემად

4200

კაპიტალი 5000

წმინდა ღირებულება 5100საკუთარი კაპიტალი 5200საანგარიშგებო პერიოდის მოგება/ზარალი 5210გაუნაწილებელი მოგება 5220დაუფარავი ზარალი 5230

შემოსავლები 6000

გადასახადები 6100 1საშემოსავლოს გადასახადი 6110მოგების გადასახადი 6120ქონების გადასახადი 6130

43

დღგ-ს გადასახადი 6140აქციზის გადასახადი 6150იმპორტის გადსახადი 6160სხვა გადასახადები 6170სოციალური შენატანები 6200 11გრანტები 6300 12გრანტები ფულადი ფორმით 6310მიმდინარე გრანტები ფულადი ფორმით 6311კაპიტალური გრანტები ფულადი ფორმით 6312გრანტები სასაქონლო ფორმით 6320მიმდინარე გრანტები სასაქონლო ფორმით 6321კაპიტალური გრანტები სასაქონლო ფორმით 6322სხვა შემოსავლები 6400 14შემოსავლები საკუთრებიდან 6410 141პროცენტები 6411 1411დივიდენდები 6412 1412კვაზი კორპორაციების შემოსავლიდან ამოღებული თანხები 6413 1413ქონებასთან დაკავშირებული შემოსავალი, რომელიც სადაზღვევოპოლისის მფლობელებზე ვრცელდება

6414 1414

რენტა 6415 1415საქონლისა და მომსახურების გაყიდვები 6420 142საბაზრო წესით გაყიდული საქონელი და მომსახურება 6421 1421ადმინისტრაციული მოსაკრებლები 6422 1422არასაბაზრო წესით გაყიდული საქონელი და მომსახურება 6423 1423საქონლისა და მომსახურების პირობითი გაყიდვები 6424 1424სანქციები ჯარიმები და საურავები 6430 143ნებაყოფლობითი ტრანსფერები, გარდა გრანტებისა 6440 144მიმდინარე ნებაყოფლობითი ტრანსფერები, გარდა გრანტებისა 6441კაპიტალური ნებაყოფლობითი ტრანსფერები, გარდა გრანტებისა 6442სხვა არაკლასიფიცირებული შემოსავლები 6450 145

ხარჯები 7000 2

მომუშავეთა ანაზღაურება 7100 21ხელფასები 7110 121ხელფასები ფულადი ფორმით 7111 1211ხელფასები სასაქონლო ფორმით 7112 1212სოციალური შენატანები 7120 212

საქონელი და მომსახურება 7200 22შტატგარეშე მომუშავეთა ანაზღაურება 7210 221მივლინება 7220 222ოფისის ხარჯები 7230 223წარმომადგენლობითი ხარჯები 7240 224კვებისა და სამედიცინო ხარჯები 7250 225; 226კვების ხარჯები 7251 225სამედიცინო ხარჯები 7252 226

44

რბილი ინვენტარისა და უნიფორმის შეძენის და პირად ჰიგიენასთანდაკავშირებული ხარჯები

7260 227

ტარნსპორტის,ტექნიკისა და იარაღის ექსპლუატაციისა და მოვლა-შენახვის ხარჯები

7270 228

სამხედრი ტექნიკისა და ტყვია-წამლის შეძენის ხარჯები 7280 229სხვა დანარჩენი საქონელი და მომსახურება 7290 2210ძირითადი კაპიტალის მოხმარება 7300 23ძირითადი აქტივების ფიზიკური ცვეთა 7310მორალური ცვეთა და შემთხვევითი დაზიანებით გამოწვეულიდანაკარგები

7320

პროცენტი 7400 24სუბსიდიები 7500 25გრანტები 7600 26გრანტები ფულადი ფორმით 7610მიმდინარე გრანტები ფულადი ფორმით 7611კაპიტალური გრანტები ფულადი ფორმით 7612გრანტები სასაქონლო ფორმით 7620მიმდინარე გრანტები სასაქონლო ფორმით 7621კაპიტალური გრანტები სასაქონლო ფორმით 7622სოციალური უზრუნველყოფა 7700 27სოციალური დაზღვევა 7710 271სოციალური დახმარება 7720 272დამქირავებლის მიერ გაწეული სოციალური დახმარება 7730 273სხვა ხარჯები 7800 28ქონებასთან დაკავშირებული ხარჯები გარდა პროცენტისა 7810 281სხვადასხვა ხარჯები 7820 282სხვადასხვა მიმდინარე ხარჯები 7821 2821სხვადასხვა კაპიტალური ხარჯები 7822 2822

არასაოპერაციო შემოსავლები/არსაოპერაციო ხარჯები 8000

არასაოპერაციო შემოსავლები 8100არასაოპერაციო ხარჯები 8200

საცნობარო მუხლები

საოპერაციო იჯარით აღებული ძირითადი აქტივები 01

პასუხსაგებ შენახვაზე მიღებული მატერიალური ფასეულობები 02გადახდისუუნარო დებიტორების ჩამოწერილი დავალიანება 03ხარჯებში ჩამოწერილი მარაგები ექსპლუატაციაში 04პირობითი მოთხოვნები 05პირობითი ვალდებულებები 06საკუთარი სახსრებით კაპიტალის შექმნა 07ამორტიზებული ძირითადი აქტივები 08

45

ვადაგადაცილებული დავალიანებები 09ექსპლუატაციაში მყოფი ხარჯებში ჩამოწერილი გრძელვადიანიმცირეფასიანი აქტივები

10

განსაკარგავად გადასაცემი მოძრავი ქონება 11საბანკო გარანტიები 12

gamoyenebuli literatura:

1. saqarTvelos sabiujeto kodeqsi.

2. saqarTvelos sabiujeto klasifikacia.

3. saqarTvelos kanoni `buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis

regulirebis Sesaxeb~.

4. instruqcia - biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis

buRaltruli aRricxvis Sesaxeb saqarTvelos finansTa ministris

brZaneba #429. 31.12.2014.

5. instruqcia biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis aqtivebisa da

valdebulebebis inventarizaciis Catarebis wesis Sesaxeb.

6. e. xarabaZe, buRaltruli aRricxvis safuZvlebi.

Tavi 2 finansuri aqtivebis aRricxva

2.1. finansuri aqtivebis da moTxovnebis arsi da klasifikaciafinansuri aqtivebi, saqarTvelos sabiujeto klasifikaciiT, moicavs

finansur moTxovnebs, monetarul oqrosa da nasesxobis specialur uflebebs.

finansuri moTxovnebi aris aqtivebi, romlebic mflobels uflebas aZlevs

miiRos erTi an ramdenime gadaxda meore subieqtisagan (debitiorisgan) maT

Soris dadebuli kontraqtiT gaTavaliswinebuli pirobebis Sesabamisad.

finansuri moTxovna warmoadgens aqtivs, vinaidan igi aqtivis mflobelisTvis,

rogorc Rirebulebis dagrovebis saSualeba, uzrunvelyofs ekonomikur

sargebels, procentis, qonebasTan dakavSirebuli Semosavlebis an/da flobidan

miRebuli mogebis saxiT. finansur moTxovnebs miekuTvneba fuladi saSualebebi,

depozitebi, kreditebi da sesxebi, obligaciebi, warmoebuli finansuri

instrumentebi da debitoruli davalianebebi.

46

monetaruli oqro da nasesxobis specialuri ufleba ar warmoadgens

finansur moTxovnebs, magram ganixileba finansur aqtivad, vinaidan maT moaqvT

ekonomikuri sargebeli, warmoadgenen ra Rirebulebis dagrovebis saSualebas

da sxvadasxva saxis operaciis dafinansebis gadaxdis saSualebad gamoiyeneba.

monetaruli oqro warmoadgens finansur aqtivs, romlisTvisac ar arsebobs

meore institucionaluri erTeulis mxridan mokorespondento valdebuleba.

misi Sefaseba xdeba organizebul bazarze dadgenili mimdinare fasis an

fulad-sakredito regulirebis organoebs Soris gaformebuli ormxrivi

SeTanxmebiT.

monetaruli oqro moicavs (aranakleb 995/1000 sinjis) oqros monetebs,

Camosxmul da moWril zodebs, romlebic fulad-sakredito regulirebis

funqciebis Semsrulebeli erTeulebis sakuTrebas warmoadgens da Sedis

saxelmwifo oficialur sarezervo aqtivebSi.

nebismieri oqro, romelic aRricxulia saxelmwifo erTeulis mier da ar

Seesabameba monetaruli oqros ganmartebas, arafinansur aqtivs warmoadgens da

miekuTvneba materialuri sabrunavi saSualebebis maragebs an faseulobebs.

nasesxobis specialuri ufleba warmoadgens saerTaSoriso savaluto fondis

mier Seqmnil saerTaSoriso sarezervo aqtivebs, romelic unawildeba mis wevr-

qveynebs arsebuli sarezervo aqtivebis Sesavsebad. specialuri sasesxo ufleba

warmoadgens finansur aqtivs, romlisTvisac ar arsebobs mokorespondento

valdebuleba. amitom saerTaSoriso savaluto fondis wevr-qveynebs, romlebsac

ganawilebis wesiT miewoda specialuri sasesxo ufleba, ar gaaCniaT maTze

gamoyofili specialuri sasesxo uflebis anazRaurebis upirobo valdebuleba.

moqmedi instruqciis Sesabamisad, biujetebis dafinansebaze myofi

organizaciebis finansur aqtivebi micavs:

> fulad saxsrebs;

>sxva moklevadian finansur aqtivebs (fasiani qaRaldebs, garda aqciebisa,

moklevadiani sesxebs, warmoebul finansur instrumentebs, sxva moklevadiani

debitoruli davalianebebs da sxva);

> sxva moklevadian moTxovnebs;

>grZelvadian finansur aqtivebs da moTxovnebs.

moTxovna warmoadgens aqtivs, Tu is rogorc Rirebulebis dagrovebis

saSualeba, uzrunvelyofs misi mflobelisaTvis ekonomikuri sargeblis miRebas.

finansuri aqtivebis da moTxovnebis angariSTa gegmis struqtura Seesabameba

„finansuri aqtivebisa da valdebulebebis da maTze operaciebis“

sabiujeto klasifikaciis Sesabamisad gansazRvrul finansur aqtivebs,

47

romlebic finansuri angariSgebis miznebisTvis, am instruqciiT klasificirdeba

moklevadian da grZelvadian finansur aqtivebad da moTxovnebad.

angariSTa gegmiT finansuri aqtivebisa da moTxovnebis aRricxvisaTvis

gankuTvnilia 1100-1500 jgufis angariSebi.

buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma finansuri aqtivebisa da

moTxovnebisTvis

angariSis dasaxeleba

buRalt­ru

li

angariSis

#

sabiujeto

klasifikaciis

muxli

finansuri aqtivebi da

moTxovnebi

1100-150062

moklevadiani finansuri

aqtivebi

1100-130062

fuladi saxsrebi1100-1200

6212

sxva moklevadiani finansuri

aqtivebi

1300

fasiani qaRaldebi, garda

aqciebisa1310

6213

moklevadiani sesxebi 13206214

aqciebi da sxva kapitali 13306215

warmoebuli finansuri

instrumentebi1340

6217

48

sxva moklevadiani

debitoruli davalianebebi1350

6218

sxva moklevadiani moTxovnebi1400

grZelvadiani finansuri

aqtivebi da moTxovnebi

1500

finansuri aqtivebisa da moTxovnebis aRricxvisaTvis, garda warmodgenili

mTavari angariSebisa, damtkicebulia qveangariSebic, instruqciiT

ganmartebulia Tu romeli obieqti aRiricxeba mocemul angariSze.

2.2. fuladi saxsrebis aRricxva

2.2.1. salaros operaciebis aRricxva

saxelmwifo biujetis, avtonomiuri respublikebis, respublikuri da

adgilobrivi TviTmmarTvelobis erTeulebis biujetebis dafinansebaze myofi

organizaciebisa da amave biujetebis dafinansebaze myofi sajaro samarTlis

iuridiuli pirebis salaros organizebisa da operaciebis warmoebis wesi

gansazRvrulia instruqciiT `sabiujeto organizaciebis salaros organizebisa

da operaciebis warmoebis wesis Sesaxeb~ (saqarTvelos finansTa ministris

brZaneba # 49, 2011 wlis 4 Tebervali q. Tbilisi).

am instruqciis Tanaxmad, organizaciebs evalebaT fuladi saxsrebi Seinaxon

bankSi. salaroSi miRebuli naRdi fuli SeiZleba daixarjos mxolod

miznobrivad.

momuSaveebis, aseve sxva pirebisagan sabiujeto organizaciis salaroSi

miRebuli Tanxebi, romlebic saxelmwifo xazinis an sabanko angariSebze

Caricxvas eqvemdebareba, sabanko dawesebulebaSi Setanil unda iqnes ara

ugvianes momdevno dRisa.

sabiujeto organizacia, saqmianobis specifikidan gamomdinare, saxelmwifo

xazinis (safinanso organos) angariSebidan Tanxis gadaricxvis dokumentebSi

miTiTebuli an/da momwodebelTan gaformebuli xelSekrulebiT gansazRvruli

pirobebis safuZvelze, damoukideblad gansazRvravs salaroSi yoveldRiurad

naRdi fulis naSTis moculobas.

49

Sromis anazRaurebis (garda sajaro mosamsaxurisaTvis, romelsac SromiTi

gasamrjelo ericxeba unaRdo angariSsworebis formiT), socialuri

uzrunvelyofisa da sxvadasxva mimdinare xarjisaTvis salaroSi miRebuli

naRdi fuli sam samuSao dReSi (salaroSi Setanis dRis CauTvlelad)

gaucemlobis SemTxvevaSi, deponirdeba saxelmwifo xazinis an bankis

angariSebze.

organizacia naRdi fuliT angariSsworebas axorcielebs, Tu mas aqvs

salarosTvis gankuTvnili specialuri oTaxi, romelic aRWurvil iqneba

seifebiT an cecxlgamZle liTonis karadebiT.

salaros operaciebs awarmoebs molare an molaris movaleobis

Semsrulebeli, romelTanac organizacia moqmedi kanomdeblobis Sesabamisad,

aformebs xelSekrulebas miRebuli faseulobebis materialur

pasuxismgeblobaze.

sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis

maregulirebeli normatiuli aqtebis moTxovnaTa Sesabamisad, molare

valdebulia dadgenili formiT awarmoos salaros wigni, romelic sabiujeto

organizaciis xelmZRvanelisa da mTavari buRaltris xelmoweriT damowmebuli

da gverdebdanomrilia (forma #sw-1). salaros wigni ixsneba rogorc erovnul,

ise ucxour valutaSi.

yoveli samuSao dRis dasawyisisa da bolosaTvis fiqsirdeba da salaros

wignSi aRiricxeba salaroSi arsebuli naRdi fulis naSTi. salaros wignis

sworad warmoebaze kontroli ekisreba mTavar buRalters.

salaroSi naRdi fuli miiReba salaros Semosavlis orderis safuZvelze,

xolo gaicema _ salaros gasavlis orderis an misi Semcvleli dokumentis

(saangariSo-sagadamxdelo uwyisi, gadaxdis damadasturebeli dokumenti)

safuZvelze.

Tu sabiujeto organizacia eweva ekonomikur saqmianobas da saqonlis an

momsaxurebis miwodebis dros momxmareblebTan angariSsworebas axorcielebs

naRdi fuliT, valdebulia gamoiyenos sakontrolo-salaro aparati.

sabiujeto organizaciebSi, sadac buRaltruli aRricxva xorcieldeba

eleqtronuli sistemebis (kompiuterebis) meSveobiT, dasaSvebia salaros wignis,

Semosavalisa da gasavlis orderebisa da sxva dokumentebis eleqtronuli

saxiT warmoeba, salaros operaciebis aRricxvisa da angariSgebis erTiani

meTodologiuri principebis dacviT, moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

salaros dokumentebis eleqtronul formas gaaCnia iseTive iuridiuli Zala,

rogorc materialuri formiT Sedgenil, piradi xelmoweriTa da beWdiT (aseTis

arsebobis SemTxvevaSi) damowmebul dokuments.

50

salarodan gaucemeli Tanxebis deponirebis (deponirebuli Tanxa _

sabanko/sakredito dawesebulebaSi fuladi Tanxis Sesanaxad Cabareba)

SemTxvevaSi uwyisSi im pirovnebaTa mimarT, romlebsac ar miuRiaT kuTvnili

Tanxa, molare axdens deponirebaze aRniSvnas da adgens deponirebuli Tanxebis

reestrs. uwyisis bolos keTdeba SeniSvna faqtobrivad gacemuli da gaucemeli

Tanxebis Sesaxeb, romelic eqvemdebareba deponirebas, rac dasturdeba molaris

xelmoweriT. deponirebuli Tanxebi SeaqvT momsaxure bankis an saxelmwifo

xazinis (safinanso organos) sabiujeto angariSebze.

magaliTi. StatgareSe muSakebze gamoiwera xelfasi, romelis gasacemad 20

noembers angariSsworebis angariSidan gamotanilia salaroSi 1 280 lari, aqedan

gaica 800 lari, xolo 480 lari deponirebulia.

xelfasis uwyisi # 11

daricxu

li sul

dari

c­xu

lia

dak.

saSemosav

lo

gadasaxa

di

sul

dakavebu

lia

gasacem

i

Tanxa

xelis moweragvari

da saxelixel­

­fas

i

dan

a­ma

ti

1. 500 500 100 100 400 a. jayeli a. jayeli

2. 500 500 100 100 400 l. kiknaZe l. kiknaZe

3. 600 600 120 120 480deponirebul

iam. farulava

jam

i1,600 1,600 320 320 1,280

uwyisis bolos keTdeba aRniSvna:

gacemulia 800 lari.

deponirebulia 480 lari _ xelis moweris dadasturebiT.

xelfasis uwyisSi mocemuli informacia avsaxoT buRaltruli gatarebebiT:

1. salaroSi Tanxis miReba saxazino (sabanko ) angariSidan:

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi 1 280

krediti 1230 mimdinare angariSi sabiujeto saxsrebisaTvis 1 280

51

xelfasis daxricxva:

debeti 7210 StatgareSe momuSaveTa anazRaureba 1 600

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 1 600

2. saSemosavlo gadasaxdis dakaveba:

debeti 3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 320

krediti3243 gadasaxdeli saSemosavlo gasaxadi 320

3. Tanxis gacema buRaltrulad aisaxeba:

debeti 3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 800

krediti1110 naRdi fuli erovnul valutaSi 800

4. gaucemeli xelfasi aisaxeba valdebulebebSi deponentebis mimarT:

debeti 3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 480

krediti3260 valdebulebebi deponentebis mimarT 480

5.salaroSi darCenili gaucemeli Tanxa ara ugvianes momdevno samuSao dRisa

Cairicxeba sabanko angariSze:

debeti 1210 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi 480

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 480

saqveangariSo Tanxebis aRricxva. salarodan saqveangariSo Tanxebi avansis

saxiT gaicema mivlinebis xarjebisa da wvrili sameurneo operaciebis xarjebis

gasawevad, romelTa ganaRdeba SeuZlebelia angariSsworebis angariSidan

unaRdo angariSsworebis wesiT.

Tanxis saqveangariSod gacemis SemTxvevaSi unda ganisazRvros Tanxis

gamoyenebis vada.

saqveangariSod gacemuli Tanxis gamoyenebisaTvis dawesebuli vadis gasvlis

Semdeg saqveangariSo Tanxis mimRebi pirebi valdebuli arian buRalteriaSi

waradginon angariSi gamoyenebuli Tanxebis Sesaxeb.

avansad gacemuli TanxebiT angariSvaldebuli piris valdebuleba

sabuRaltro samsaxuris winaSe, unda Sesruldes saxelmwifo xazinaSi

warmodgenili sagadamxdelo dokumentebiT gansazRvrul vadaSi.

52

magaliTi. m. verZeuls daevala skolis SenobisaTvis naRdi angariSsworebiT

SeeZina fardebi, risTvisac masze salarodan 2011wlis 10 oqtombers gaica 500

lari, fardebi unda Semoetana 10 dReSi.

m. verZeulma 15 oqtombers Semoitana fardebi, amis Sesaxeb warmoadgina

sasaqonlo zednadebi da salaros aparatis Ceki 460 larze. gauxarjavi 40 lari

daabruna salaroSi.

aRniSnuli operaciebi aisaxeba Semdegi buRaltruli gatarebebiT:

a. Tanxis gacema:

debeti 1451 moTxovnebi angariSvaldebuli pirebis mimarT avansad

gacemuli TanxebiT 500

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 500

b. saqonlis SeZena:

debeti 2240 sxva mcirefasiani aqtivebi 460

krediti1451 moTxovnebi angariSvaldebuli pirebis mimarT

avansad gacemuli TanxebiT 460

g. gauxarjavi Tanxis dabruneba:

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 40

krediti1451 moTxovnebi angariSvaldebuli pirebis mimarT avansad

gacemuli TanxebiT 40

salarodan naRdi fulis gacema dauSvebelia fulis mimRebis mier

piradobis damadasturebeli dokumentis warmodgenis gareSe.

salaros inventarizacia. salaros Semowmeba sabiujeto organizaciis

xelmZRvanelis gadawyvetilebiT xdeba molaris gafrTxilebis gareSe. fuladi

angariSebisa da fuladi dokumentebis inventarizacia rekomendebulia Catardes

kvartalSi erTxel. salaros inventarizaciisas mowmdeba salaroSi faqtobrivad

arsebuli fuladi saxsrebisa da dokumentebis naSTi, romelsac udareben

inventarizaciis dawyebis dRes sabuRaltro aRricxvis monacemebs da

gansazRvraven sainventarizacio aRweris Sedegebs.

danaklisis aRmoCenis SemTxvevaSi, moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad,

danaklisi daewereba im pirebs, visi braleuli qmedebiTac aris gamowveuli

aRmoCenili danaklisi, xolo gamovlenili zedmetobiT gaizrdeba wminda

Rirebuleba, rogorc arasaoperacio Semosavali. zedmeti Tanxis saxelmwifo

xazinis (safinanso organos) angariSebze mimarTvis Sesaxeb gadawyvetilebas

iRebs sabiujeto organizaciis xelmZRvaneli.

53

magaliTi. salaros inventarizaciis Sedegad gamovlinda fuladi saxsrebis

danaklisi 90 laris odenobiT, xolo 20 laris Rirebulebis sawvavis talonis

zedmetoba. inventarizaciis Sedegi buRaltrulad ase aisaxeba:

danaklisi:

debeti 1359 moTxovnebi fuladi saxsrebisa da maTi ekvivalentebis 90

danaklisiT

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 90

zedmetoba:

debeti 1625 fuladi dokumentebi 20

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 20

saqarTvelos finansTa ministris brZanebiT ( №1266 2005 wlis 26 dekemberi )

„naRdi angariSsworebisTvis komerciul bankebSi sabiujeto organizaciebis

angariSebis gaxsnis Sesaxeb“ saxelmwifo xazinis momsaxurebaze myofma

sabiujeto organizaciebma, biujetiT gansazRvruli gadasaxdelebiT,

ekonomikuri saqmianobidan miRebuli Semosavlebis dabrunebis naRdi

angariSsworebis da xazinis erTian angariSze naRdi fulis Setanis

operaciebisTvis, sabanko dawesebulebebSi gaxsnan korporaciuli mimdinare

angariSi, kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

magaliTad, organizacia naRdi angariSsworebiT axorcielebs momsaxurebas

qseroqsis aparatiT, naRdi fuliT miRebuli Semosavali salarodan Setanili

unda iqnes sabanko dawesebulebebSi korporaciuli mimdinare angariSze,

saidanac bankis mier gadairicxeba xazinis erTian angariSze.

organizaciis mier korporaciuli mimdinare angariSidan gatanili naRdi

fuli bardeba organizaciis salaros, saidanac naRdi fulis gacema

xorcieldeba `sabiujeto organizaciebis salaros organizebisa da operaciebis

warmoebis wesis Sesaxeb~ debulebiT gansazRvruli wesis Sesabamisad

2.2.2. saxazino operaciebis aRricxva

biujetis dafinansebaze myofi organizaciebi Semosavlebs iReben biujetidan

damtkicebuli asignebis farglebSi da ekonomikuri saqmianobidan.

54

rogorc biujetiT damtkicebuli asignebis farglebSi, aseve ekonomikuri

saqmianobidan miRebuli SemosavlebiT organizaciebi angariSsworebas

momwodeblebTan da sxva iuridiul Tu fizikur pirebTan awarmoeben

saxelmwifo xazinis meSveobiT.

sabiujeto organizaciebi uzrunvelyofen rom maT mier miRebuli yvela

Semosavali srulad da dauyonebliv aRiricxos saxelmwifo xazinis erTian

angariSze.

saxelmwifo xazinidan fulis gacema xorcieldeba saqarTvelos finansTa

saministros mier dagenili wesis Sesabamisad.

saxelmwifo xazina warmoadgens saxelmwifo biujetis sakaso Sesrulebis

aparats. mas evaleba biujetis Semosavlebis miReba, dadgenili normebisa da

wesis mixedviT biujetebs Soris ganawileba, Senaxva da daniSnulebisamebr

warmarTva.

saxelmwifo xazina sabiujeto organizaciis dasafinanseblad gadaxdebs

axorcielebs biujetis ganwerisa da yovelTviuri operatiuli finansuri gegmis

safuZvelze.

biujetis ganwera aris biujetis Semosulobebis, gadasaxdelebisa da naSTis

cvlilebis yovelTviurad an/da yovelkvartalurad ganawileba sabiujeto

klasifikaciis mixedviT, romelsac adgens finansTa saministro biujetis

mxarjavi dawesebulebis mier wardgenili informaciisa da arsebuli resursebis

gaTvaliswinebiT.

saxelmwifo xazinis momsaxurebaze myofi organizaciebis mier gadaxdebis

ganxorcielebis wesi gansazRvrulia instruqciiT, romelic damtkicebulia

saqarTvelos finansTa ministris 2014 wlis 31 dekemberis # 424 brZanebiT.

sabiujeto organizacia mis mier sabiujeto wlis ganmavlobaSi

gansaxorcielebel gadaxdebze saxelmwifo xazinaSi dadgenili wesiT axdens

valdebulebis registraciaს, amisaTvis saxelmwifo xazinaSi waradgens

dokumentacias Semdegi rigiTobiT:

● informacia gaformebuli xelSekrulebis Sesaxeb;

● valdebulebis dokumenti;

● sagadaxdo moTxovna;

● winaswari gadaxdis damowmeba (winaswari gadaxdis SemTxvevaSi).

informacia gaformebuli xelSekrulebis Sesaxeb

55

saxelmwifo Sesyidva aris saqarTvelos saxelmwifo, avtonomiuri

respublikebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis

dafinansebaze myofi organizaciebisa da dawesebulebebis saxsrebiT da

saxelmwifo biujetSi konsolidirebuli sxva saxsrebiT ganxorcielebuli

nebismieri saqonlis, momsaxurebisa da samSeneblo samuSaos Sesyidva.

Semsyidveli organizacia valdebulia Sesyidvebi, misTvis gamoyofil

asignebaTa farglebSi ganaxorcielos da SerCeul mimwodebelTan da dados

saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekruleba.

informacias gaformebuli xelSekrulebis Sesaxeb (danarTi №1) organizacia

waradgens saxelmwifo xazinaSi xelSekrulebis gaformebidan 10 samuSao dRis

vadaSi.

xelSekrulebasTan erTad organizacia avsebs sabiujeto wlis farglebSi

saxazino kodebis mixedviT yovelTviuri gadaxdis grafiks. Tu xelSekrulebaSi

ar aris gaTvaliswinebuli gadaxdis grafiki, organizacia uTiTebs

mosalodneli gadaxdis grafiks. saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb

organizaciis mier gaformebuli

xelSekrulebis Sesaxeb informaciaze danarTi №1-is Sevseba xdeba

saxelmwifo Sesyidvebis erTian eleqtronul sistemaSi atvirTuli

xelSekrulebis monacemebis gadmotvirTvis gziT.

xolo, Tu organizaciis mier ganxorcielebul Sesyidvebze ar vrceldeba

„saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni xelSekruleba ar aris

atvirTuli sistemaSi, xelSekrulebaze informacia ivseba saxelmwifo xazinis

eleqtronuli momsaxurebis sistemaSi. gaformebuli xelSekrulebis Sesaxeb

informaciis warudgenlobis SemTxvevaSi, saxelmwifo xazina ar

daaregistrirebs Sesabamisi xelSekrulebis safuZvelze Sedgenil valdebulebis

dokuments.

valdebulebis dokumenti

valdebulebis dokumenti aris organizaciis werilobiTi mimarTva

xazinisadmi, romlis safuZvelze xdeba am dokumentSi asaxuli xarjebis

dafarvaze saxelmwifos mier pasuxismgeblobis aReba.

valdebulebis dokumentis (danarTi N2) Sedgena xdeba Sesabamisi biujetiT

gaTvaliswinebuli gegmiuri asignebebis farglebSi gaformebuli

xelSekrulebis monacemebis mixedviT. valdebulebis dokuments organizacia

adgens dafarvis wyaros

56

miTiTebiT. Tu organizaciis mier gansaxorcielebel gadaxdaze, ar

vrceldeba „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis moTxovnebi,

valdebulebis aReba xdeba organizaciis werilobiTi momarTvis safuZvelze.

magaliTad, valdebulebis aReba warmomadgenlobiT

xarjebze,sazRvargareT mivlinebul TanamSromelTa gamgzavrebisa da mowyobis

xarjebisaTvis.

valdebulebis aReba kvartaluri ganacxadiT

qvemoT CamoTvlil xarjebze valdebulebis aReba xdeba kvartaluri

ganacxadis (danarTi N3) formiT Sesabamisi biujetiT gansazRvruli gegmiuri

asignebebis farglebSi.

xelfasi fuladi formiT, socialuri Senatanebi, StatgareSe momuSaveTa

anazRaureba fuladi formiT (maT Soris, subsidiebis muxlSi

gaTvaliswinebuli analogiuri gadasaxdelebi);

qveynis SigniT da qveynis gareT mivlinebis xarjebi (maT Soris,

subsidiebis muxliT);

samxedro mosamsaxureebisa da samoqalaqo pirebis savele fuli;

„saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT

gaTvaliswinebuli faruli xarjebi;

sazRvargareT saqarTvelos diplomatiuri warmomadgenlobebis Senaxvis

xarjebi;

saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobis da am organizaciebSi

gawevrianebis xarjebi;

sxva saxelmwifo erTeulze gadasacemi grantebi;

socialuri daxmareba;

damqiraveblis mier gaweuli socialuri daxmareba;

saxelmwifo jildoebze dawesebuli fuladi premiebi;

saxelmwifo erTeulebis mizeziT fizikuri tramvirebisa Tu qonebrivi

zaralis asanazRaureblad, agreTve daRupvis SemTxvevaSi gadasaxdeli

kompensaciebi;

moswavleTa vauCerebi, saxelmwifo saswavlo grantebi da stipendiebi,

agreTve prezidentis an sxva saxelobis grantebi da stipendiebi;

stiqiuri ubedurebebis Sedegad miyenebuli zianis an miRebuli

travmebis kompensirebis mizniT gansaxorcielebeli gadaxdebi;

57

kanonmdeblobiT dadgenili perioduli gasacemlebi: “moqalaqeTa

politikuri gaerTianebebis Sesaxeb” saqarTvelos organuli kanonis

Sesabamisad, partiebis saqmianobisaTvis xelSewyobis mizniT saxelmwifo

biujetidan gamoyofili Tanxebi;

saqarTvelos parlamentis maJoritar deputatTa biuros xarjebi;

wina wlebSi warmoqmnili kreditoruli davalianebebi, (mxolod

gadasaxdeli xelfasebis saxiT).

saxelmwifo xazina ganixilavs warmodgenil dokumentacias da aregistrirebs

mas xazinis sainformacio bazaSi. arasrulyofilad Sevsebuli dokumenti

ubrundeba organizacias.

daregistrirebuli valdebulebis gadatana sxva muxlSi, aseve erTi

valdebulebiT gacemuli saxsrebis sxva valdebulebis dasafinanseblad

gamoyeneba dauSvebelia.

sagadaxdo moTxovna

saxelmwifo xazinaSi valdebulebis daregistrirebis Semdeg organizacias,

warmoqmnili valdebulebebis gasanaRdeblad ufleba aqvs waradginos sagadaxdo

moTxovna.

sagadaxdo moTxovna aris organizaciis mier saxelmwifo xazinaSi

wardgenili moTxovna Tanxebis gadaxdaze. wardgenil moTxovnas saxazino

samsaxuri adasturebs aRebuli valdebulebis farglebSi.

organizacia sagadaxdo moTxovnas adgens sameurneo movlenis

ganxorcielebis Semdeg. masSi mieTiTeba sameurneo movlenis ganxorcielebis

damadasturebeli dokumentis rekvizitebi da moTxovnili Tanxa

registrirebuli valdebulebis farglebSi. erT valdebulebaze SeiZleba

Sedges ramdenime sagadaxdo moTxovna.

sagadasaxado moTxovnis safuZvelze xazina axorcielebs erTiani

angariSidan Tanxebis faqtobriv Camoweras.

miznobrivi grantebis saxsrebiT gasawev xarjebze organizacia sagadaxdo

moTxovnas adgens gaformebuli xelSekrulebis Sesaxeb informaciisa da

valdebulebis dokumentis gareSe.

winaswari gadaxdis damowmeba (winaswari gadaxdis SemTxvevaSi).

58

winaswari gadaxdis SemTxvevaSi sagadaxdo moTxovnaSi moTxovnis safuZvlad

mieTiTeba `winaswari gadaxda~ da `winaswari gadaxdis damowmebis~ warmodgenis

vada xelSekrulebis an/da Sesabamisi sabanko garantiis moqmedebis farglebSi.

winaswar gadaxdiT Tanxis miRebis SemTxvevaSi organizacia valdebulia,

xazinaSi waradginos `winaswari gadaxdis damowmeba~, romelic aris werilobiTi

dadastureba winaswar gadaxdili TanxebiT sameurneo movlenis moxdenis

Sesaxeb.

`winaswari gadaxdis damowmeba~ xorcieldeba sagadaxdo moTxovniT

gaTvaliswinebul vadaSi, sagadaxdo moTxovniT gansazRvrul Tanxaze.

mivlinebis xarjebis winaswari gadaxdis SemTxvevaSi ivseba xarjis

TiToeuli tipis savaraudo moculoba (garda sabiujeto organizaciebis mier

samivlinebo da warmomadgenlobiTi xarjebis angariSis gaxsnisa da

korporaciuli baraTebis damzadebis Taobaze saqarTvelos finansTa ministris

mier dadgenili individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis

Sesabamisad ganxorcielebuli gadaxdebisa).“

organizacia valdebulia, mivlinebis dasrulebidan 65 kalendaruli dRis

vadaSi, ganaxorcielos mivlinebis xarjis tipebze gawerili savaraudo

moculobebis dazusteba (Tuki faqtobrivi monacemebi gansxvavdeba winaswar

Sevsebuli informaciisagan) da mivlinebis xarjebis damowmeba. mivlinebis xarjis

tipebis dadgenil vadaSi daumowmeblobis SemTxvevaSi, saxelmwifo xazina

organizacias SeuCerebs axali valdebulebis/ganacxadis registracias, garda

Sromis anazRaurebisa da socialuri daniSnulebis gadaxdebisa. 65 dRis vadaSi

mivlinebis xarjis tipebis daumowmeblobis SemTxvevaSi axali valdebulebis

registracia SesaZlebelia saxelmwifo xazinis ufrosis gadawyvetilebiT. sxva,

danarCeni daniSnulebis gadaxdebze damowmebis dokumentis dadgenil vadaSi

warmoudgenlobis SemTxvevaSi, saxelmwifo xazina SeaCerebs klasifikaciis imave

muxliT axali valdebulebis aRebas. saxelmwifo xazina damowmebis dokumentis

droulad warmoudgenlobis Sesaxeb yovelTviurad acnobebs Sesabamis

makontrolebel organos..

informacias aRebuli valdebulebebis, daregistrirebuli moTxovnebis da

ganxorcielebuli gadaricxvebis Sesaxeb saxelmwifo xazina organizaciebs

aZlevs xazinidan amonaweris saxiT.

biujetiT gansazRvruli asignebebis farglebSi miRebuli dafinanseba

organizaciebis mier aRiricxeba sakaso meTodiT. saxelmwifo xazinidan

ganxorcielebuli sakaso xarjebis aRsaricxavad gamoiyeneba aqtiuri angariSi

# 1250. sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso xarjebisaTvis biujetidan

miRebuli dafinanseba aRiricxeba gatarebiT:

59

debeti 1250 sabiujeto saxsrebi organizaciis sakaso xarjebisaTvis

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba

magaliTi. 2012 wlis pirvel kvartalSi organizaciis biujetiT

gansazRvruli asigneba Sedagens 150 000 lars. xazinis mier aRebuli

valdebuleba ganisazRvra 148 000 lariT, sagadaxdo moTxovna wardgenilia 148

000 larze, faqtobrivad xazinidan dafarulia 142 000 laris valdebulebebi.

vinaidan biujetiT gansazRvruli asignebis farglebSi miRebuli dafinanseba

organizaciebis mier aRiricxeba sakaso meTodiT, am SemTxvevaSi biujetidan

miRebul dafinansebad CaiTvleba ara 150 000 lari, aramed 142 000 lari.

saxelmwifo Sesyidvaze valdebulebis daregistrireba buRaltruli

gatarebiT ar aisaxeba. xazinis mier saangariSgebo periodSi daregistrirebuli

valdebulebebis Sesaxeb monacemebi aisaxeba balansis danarTSi `organizaciis

angariSi xarjebis ekonomikuri klasifikaciis mixedviT~ (forma # 2).

xazinidan gadaxdil Tanxebze Sedgeba buRaltruli gatareba:

debeti 3000 valdebulebebi 142 000

krediti 1250 sabiujeto saxsrebi organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 142 000

imavdroulad aRiricxeba biujetidan miRebuli dafinanseba:

debeti 1250 sabiujeto saxsrebi organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 142 000

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 142 000

2012 wlis ivlisidan saxelmwifo xazina eleqtronuli momsaxurebis sistemaze

gadavida. saxelmwifo xazinis eleqtronuli momsaxurebis sistema aris sainformacio

sistema, romlis meSveobiTac onlainreJimSi xorcieldeba saxelmwifo xazinis

momsaxurebaze myof organizaciebsa da saxelmwifo xazinas Soris instruqciiT

dadgenili dokumentebis eleqtronuli saxiT moZraobis procesi, garda dokumentebisa,

romlebic Seicavs informacias saxelmwifo saidumloebis Sesaxeb.

saxelmwifo xazinis Tanxmobis gareSe dauSvebelia sabiujeto organizaciissabanko angariSis gaxsna.

saqarTvelos finansTa saministros TanxmobiT, sabiujeto organizacias

SesaZlebelia, gaexsnas korporaciuli mimdinare angariSi mivlinebasTan

60

dakavSirebuli gauTvaliswinebeli xarjebis dasafinanseblad, sadac

ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavlebidan Tanxa winaswar miimarTeba

organizaciis mier dadgenili odenobiT.

korporaciuli mimdinare angariSidan, saxelmwifo, avtonomiuri respublikis

respublikuri da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetebiT

gamoyofili asignebebis farglebSi, „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“

saqarTvelos kanonis 21-e muxlis me-11 punqtis „b“ qvepunqtis Sesabamisad

ganxorcielebuli saxelmwifo Sesyidvisas, sabiujeto organizaciis mier

SesaZlebelia plastikuri baraTiT angariSsworeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu

ar arsebobs am formiT angariSsworebis garda sxva alternativa.

korporaciuli mimdinare angariSidan, am brZanebiT gansazRvruli miznebis

garda sxva daniSnulebiT, operaciebis ganxorcieleba dauSvebelia.

2.3. sxva moklevadiani finansuri aqtivebis aRricxva

sxva moklevadiani finansuri aqtivebi moicavs fasian qaRaldebs, garda

aqciebisa, moklevadian sesxebs, sxva moklevadian debitorul davalianebebsa da

sxva moklevadian moTxovnebs.

aRniSnulidan Cven ganvixilavT sxva moklevadian debitorul davalianebebsa

da sxva moklevadian moTxovnebs.

sxva moklevadian finansur aqtivebSi gaerTianebulia moTxovnebi, romlebic

warmoqmnilia sesxebze, depozitebsa da sxva finansur aqtivebze daricxuli

procentebiT, daricxuli jarimebiT, sanqciebiTa da sakuTrebasTan

dakavSirebuli sxva SemosavlebiT, agreTve aqtivebisa da momsaxurebis

miwodebiT, fuladi saxsrebisa da maTi ekvivalentebis danaklisebiT da

biujetTan angariSsworebiT.

sxva moklevadian moTxovnebSi aRiricxeba moTxovnebi, romlebic warmoiqmneba

barteriT, winaswari gadaxdebiT, arafinasuri aqtivebis danaklisebiT,

angariSvaldebuli pirebis da momuSaveebis mimarT winaswar gacemuli TanxebiT

da sxv.

angariSTa gegmaSi sxva moklevadiani finansuri aqtivebi aRricxeba imave

dasaxelebis sinTezur angariSze #1350, xolo moklevadiani moTxovnebi _

sinTezur angariSze #1400. agreTve gamoyofilia meore da mesame donis

angariSebi, sadac sxva moklevadiani finansuri aqtivebi da sxva moklevadiani

moTxovnebi aRiricxeba maTi warmoqmnis mixedviT.

61

2.3.1. sxva moklevadiani finansuri aqtivebi

● sesxis gacemasTan dakavSirebuli operaciebis aRricxva

sabiujeto sesxebi. საxelmwifo biujetidan sesxis gacema da misikontroli xorcieldeba sabiujeto kodeqsiT dadgenili pirobebisa da wesebisSesabamisad. sesxis gacemasTan, sesxis miznobrivi gamoyenebis kontrolTan dasesxis dafarvis SesrulebasTan dakavSirebuli urTierTobebi regulirdebasabiujeto kodeqsiTa da saqarTvelos mTavrobis normatiuli aqtiT.

saxelmwifo sesxis gacema SeiZleba mxolod saqarTvelos finansTasaministros mier, kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

saxelmwifo biujetidan sesxis mimRebi SesaZlebelia iyos saqarTvelos

sagadasaxado kodeqsiT gansazRvruli sawarmo an organizacia, an „mewarmeTa

Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli nebismieri samarTlebrivi formis

mewarme subieqti an fizikuri piri.

saxelmwifo biujetidan gacemuli sesxebis Sesaxeb monacemebi aisaxebareestrSi. saxelmwifo biujetidan gacemuli sesxebis erTian reestrs adgenssaqarTvelos finansTa saministro, romelic imavdroulad gansazRvravs sesxebisreestris warmoebis wess.

organizacias ufleba aqvs Semosavlebis gazrdis mizniT, mis gankargulebaSi

arsebuli arasabiujeto, droebiT Tavisufali fuladi saxsrebi gasces sesxebis

saxiT an/da ganaTavsos depozitze garkveuli vadiT (depoziti aris klientis

mier bankSi konkretuli vadiT ganTavsebuli Tanxa, romelsac ericxeba

fiqsirebuli saprocento ganakveTi). sesxis gacema formdeba xelSekrulebiT,

romelSic mieTiTeba:

● sesxis mimRebi;

● sesxis gamcemi;

● sesxis odenoba;

● sesxis moTxovnis uzrunvelyofis saSualeba, aseTis arsebobis SemTxvevaSi;

● sesxiT sargeblobis wliuri saprocento ganakveTi;

sesxiT sargeblobisa da sesxis dabrunebis vadebi da saWiroebis SemTxvevaSi,

sesxis gacemasTan dakavSirebuli sxva pirobebi.

sasesxo xelSekrulebiT, sesxis mimRebi iRebs fulad Tanxas da kisrulobs

valdebulebas gansazRvruli drois Semdeg dafaros valis ZiriTadi Tanxa da

daricxuli procenti.

62

organizaciis mier moklevadiani sesxis gacema erovnul valutaSi aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

debeti 1322 moklevadiani sesxebi arasabiujeto saxsrebiT

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

depozitebsa da sasxebze misaRebi procentebi ganixileba, rogorc

debitoruli davalianeba. gacemul sesxze misaRebi procentiT warmoqmnili

moTxovnebis aRiareba xdeba daricxvis meTodiT, gadaxdis vadis dadgomisas.

aRiricxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procenti

krediti 6411 procentebi

ganvixiloT magaliTi.

ssip-ma 2011 wlis 1 marts 10 Tvis vadiT gasca sesxi 100 000 lari, 18 %-iani

wliuri saprocento ganakvTiT. sesxis ZiriTadi Tanxa da procenti erTad iqneba

dafaruli vadis gasvlis Semdeg.

sesxis gacemasa da dafarvasTan dakavSirebuli yvela operacia avasaxoT

buRaltrulad:

gacemuli sesxidan misaRebi procenti Seadgens:

wliuri _ 100 000 * 18/100 = 18 000

10 Tvis _ 18 000 * 10/12 = 15 000

a. 2011 wlis 1 marts sesxis gacema aisaxeba:

debeti 1322 moklevadiani sesxebi arasabiujeto saxsrebiT 100 000

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 100 000

dReisaTvis moqmedi sagadasaxado kodeqsiT gadaxdili procenti gadaxdis

wyarosTan ibegreba gadasaxdeli Tanxis 5-procentiani ganakveTiT.

daricxuli misaRebi procenti, procentidan saSemosavlo Tanxis dakaveba da

procentis Caricxva avsaxoT buRaltruli CanawerebiT:

b. 2011 wlis 31 dekembers saprocento Semosavlis aRiareba da moTxovnis

daricxva:

debeti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procenti 15 000

krediti 6411 procenti 15 000

63

g. procentis dabegvra gadaxdis wyarosTan warmoebs Tanxis gadaxdisas.

15 000*5/100=750

debeti 1362 mogebis gadasaxadi 750

krediti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procenti 750

sagadasaxado kodeqsis Sesabamisad, iuridiuli piris mier miRebuli

saprocento Semosavali erTobliv SemosavalSi CairTveba, xolo gadaxdis

wyarosTan gadaxdili gadasaxadi (saprocento Semosavlis 5%) ufleba aqvs

CaiTvalos mogebis gadasaxadSi.

d. Tanxis Caricxva:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 114 250

krediti 1322 moklevadiani sesxebi arasabiujeto saxsrebiT 100 000

krediti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procenti 14 250

unda aRiniSnos rom dRes moqmedi kanoniT sabiujeto organizaciss saxsrebi

xazinis erTiani angariSis gareT SeiZleba gatanil iqnes mxolod depozitze

procentis misaRebad.

sxva moklevadiani debitoruli davalianebebi

sxva moklevadiani debitoruli davalianebebis warmoSoba aisaxeba

debeti 1350 sxva moklevadiani debitoruli davalianebebi

krediti 6000 sxva Semosavlebi an

krediti 1100-1200 fuladi saxsrebi

xolo dafarva aisaxeba

debeti 1100-1200 fuladi saxsrebi

krediti 1350 sxva moklevadiani debitoruli davalianebebi

● saqonlisa da momsaxurebis miwodebiT warmoqmnili

moklevadiani debitoruli davalianebebi

64

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli Semosavlebisa da xarjebis

aRricxvisTvis gamoiyeneba daricxvis meTodi.

daricxvis meTodis Sesabamisad, Semdgomi gadaxdis pirobiT saqonlisa da

momsaxurebis miwodebisas warmoiqmneba moTxovnebi da aRiarebul iqneba

Semosavlebi.

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

krediti 6000 Semosavlebi

moTxovnebis dafarva aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

krediti1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

Semdgomi gadaxdis pirobiT saqonelisa da momsaxurebis miwodebisas

myidvelTan formdeba xelSekruleba, romelSic sxva monacemebTan erTad

fiqsirdeba Tanxis gadaxdis vada. aqve SeiZleba gaTvaliswinebul iqnes sauravi,

romelic daekisreba myidvels Tanxis vadaze gadauxdelobis SemTxvevaSi.

magaliTi. 2012 wlis 1 Tebervlidan organizacias kerZo firmaze

gaqiravebuli aqvs droebiT gamouyenebeli farTi. xelSekrulebis mixedviT,

ijaris Tanxa 5 000 lari gadaxdil unda iqnes yoveli Tvis bolo ricxvisTvis.

dagvianebiT gadaxdisaTvis gansazRvrulia sauravi, yovel vadagadacilebul

dReze gadasaxdeli Tanxis 0.05 procenti. martis Tvis ijaris Tanxa firmam

Caricxa 25 aprils, xolo jarimas _ 5 maiss. buRaltruli gatarebebiT avsaxoT

zemoT aRniSnuli operaciebi:

1. 31 marts ijaridan misaRebi Tanxis moTxovnad aRiareba.

sabiujeto klasifikaciiT ijariT miRebuli Semosavali miekuTvneba

saqonlisa da momsaxurebis gayidvebs.

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsax. miwodebiT 5 000

krediti 6420 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 5 000

2. martis Tvis ijaris Tanxis Caricxva 2012 wlis 25 aprils.

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 5 000

krediti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 5 000

65

3. martis ijaris Tanxa 24 dRis dagvianebiT iqna Caricxuli. amitom sauravi

daericxeba 24 dReze. 5 000 * 0.05% = 2.50 * 24 = 60.

debeti 1354 moTxovnebi daricxuli jarimebiT, sanqciebiTa da sakuTrebasTan

dakavSirebuli sxva SemosavlebiT 60

krediti 6430 sanqciebi, jarimebi da sauravebi 60

d. sauravis Tanxis Caricxva

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 60

krediti 1354 moTxovnebi daricxuli jarimebiT, sanqciebiT da

sakuTrebasTan dakavSirebuli sxva SemosavlebiT 60

rodesac organizacia axorcielebs aqtivebis realizacias, romelic ar

warmoadgens am organizaciis sakuTrebas, da realizaciidan miRebuli Tanxa

biujetSi unda Cairicxos, moTxovnebTan erTad warmoiqmneba valdebuleba

biujetis winaSe. aRniSnuli operacia aisaxeba gatarebiT:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

krediti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi

xazinis erTin angariSze Tanxebis CaricxviT erTdroulad moxdeba

moTxovnis da valdebulebis dafarva, razedac Sedgeba buRaltruli muxli:

debeti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi

krediti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

moTxovnebis daricxva sadazRvevo kompaniebis mimarT xdeba maSin,rodesac aRniSnuli moTxovnis warmomqmnel sadazRvevo SemTxvevas aqvsadgili da sadazRvevo kompania aRiarebs valdebulebas zaralisanazRaurebaze.

magaliTad, organizaciam stiqiuri ubedurebis Sedegad miiRo zaralisabiujeto saxsrebiT SeZenili ZiriTadi aqtivebis ganadgurebidan, ZiriTadiaqtivebi dazRveuli iyo erT-erT sadazRvevo kompaniaSi, romelmac aRiaramiyenebuli zaralis anazRaureba.

66

1. ganadgurebul ZiriTadi aqtivebze Sedgeba saTanado Ddokumenti (aqti),rac buRaltrulad aisaxeba Semdegnairad:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebikrediti 1600-2000 arafinasuri aqtivebi

2. moTxovna sadazRvevo kompamiis mimarT:

debeti 1420 moTxovnebi sadazRveo kompaniebis mimarT

krediti 6450 sxva araklasificirebuli Semosavlebi

Tu sadazRvevo kompania zarals aanazRaurebs sasaqonlo formiT moTxovnisdafarva iasaxeba gatarebiT

debeti 1600-2000 arafinansuri aqtivebi

krediti 1420 moTxovnebi sadazRveo kompaniebis mimarT

xolo Tu sadazRvevo kompania zarals aanazRaurebs fuladi formiT, am

Tanxis gankargvis ufleba organizacias ara aqvs. organizacia am Tanxas

gadaricxavs biujetSi.

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

krediti 1420 moTxovnebi sadazRveo kompaniebis mimarT

valdebulebis aRiareba biujetis winaSe

debeti 5100 wminda Rirebuleba

krediti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi

Tanxis gadaricxvaze Sedgeba buRaltruli muxli:

debeti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

● sagadasaxado aqtivebis aRricxva

organizaciebi, romlebic axorcieleben ekonomikur saqmianobas sagadasaxado

kodeqsiT gansazRvruli dasabegri obieqtis arsebobis SemTxvevaSi, warmoSobaSi

sagadasaxado valdebulebebi. am valdebulebebis Sesrulebisas SesaZloa

warmoiqmnas sagadasaxado aqtivebi, romlebic ukavSirdeba mogebisa da qonebis

67

mimdinare gadasaxadebis gadaxdas, dRg-is gadaxdas saqonlisa da momsaxurebis

SeZenisas, agreTve Tanxebis SecdomiT gadaricxvas.

dRg-s gadamxdeli organizaciisaTvis, ekonomikuri saqmianobis nawilSi,

saqonlis, samuSaoebisa da momsaxurebis SeZena aRiricxeba gatarebiT:

debeti 1600-2000 arafinansuri aqtivebi an 7000 xarjebis (momsaxurebis)

Sesabamisi angariSebi (gadaxdili dRg-s gamoklebiT)

debeti 1364 gadaxdili dRg

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi an

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

magaliTi. sabiujeto organizacia yovelTviurad moixmars 1 062 laris (maT

Soris dRg 162 lari) Rirebulebis eleqtroenergias. organizacia dRg-s

gadamxdeli, amitom eleqtroenergiis RirebulebasTan (900 lari) erTad

gadaxdili dRg (162 lari) aRiricxeba gadaxdil dRg-s angariSze. .

eleqtroenergiis xarjis da Sesabamisad valdebulebis aRiareba aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

debeti 7230 ofisis xarji 900

debeti 1364 gadaxdili dRg 162

krediti3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 1062

dRg-is gadamxdel organizacias ufleba aqvs ganaxorcielos saqonlisa da

momsaxurebis SeZenaze gadaxdili dRg-is CaTvla, rac niSnavs, rom am TanxiT

Seamcirebs ekonomikuri saqmianobis procesSi ganxorcielebuli saqonlisa da

momsaxurebis miwodebisas, dRg-iT warmoqmnil valdebulebas biujetis mimarT.

Tu gadaxdili dRg gadasaxdel dRg-ze meti aRmoCnda, maSin warmoiqmneba

sagadasaxdo aqtivi.

organizacia, romelic ar aris dRg-s gadamxdeli, SeZenil aqtivebze,

gadaxdil dRg-s calke angariSze ar aRricxavs, radganac am SemTxvevaSi

gadaxdili dRg miekuTvneba SeZenili saqonlisa da momsaxurebis

TviTRirebulebas.

68

magaliTi. sajaro skola eweva saganmanaTleblo saqmianobas, igi

yovelTviurad moixmars 1 062 laris (maT Soris dRg 162 lari) Rirebulebis

eleqtroenergias. radganac ganaTleba gaTavisuflebulia dRg-is

gadasaxadisagan, skola ar aris dRg-s gadamxdeli, amitom eleqtroenergiis

RirebulebasTan (900 lari) erTad gadaxdili dRg (162 lari) miekuTvneba

xarjebs.

eleqtroenergiis xarjis da Sesabamisad valdebulebis aRiareba aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

debeti 7230 ofisis xarji 1062

krediti3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 1062

ssip-s kanonmdeblobiT miniWebuli funqciebis paralelurad SeuZlia

ganaxorcielos ekonomikuri saqmianoba.

saqarTvelos sagadasaxao kodeqsis Tanaxmad, pirebi, romlebic axorcieleben

ekonomikur saqmianobas, valdebulni arian, gasuli sagadasaxado wlis wliuri

gadasaxadebis mixedviT, biujetSi Seitanon Tanxebi mogebis mimdinare

gadasaxadebis saxiT.

mimdinare gadasaxadebis gadaricxva aiasaxeba gatarebiT:

debeti 1362 winaswar gadaxdili mogebis gadasaxdi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

moqmedi instruqciis mixedviT, mimdinare wlis monacemebis safuZvelze

gaangariSebuli da daricxuli mogebis gadasaxadi aRiricxeba buRaltruli

muxliT.

debeti 5210 saangariSgebo periodis mogeba/zaralis

krediti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi

aqve unda aRiniSnos, rom sabiujeto klasifikaciiT, kanonmdeblobiT

dadgenili gadasaxadebi (garda saSemosavlo da saqonlis RirebulebaSi

aRricxuli dRg-is) miekuTvneba sxvadasxva mimdinare xarjs.

69

gadaxdili mimdinare gadasaxadebis Tanxebis CaTvla aisaxeba buRaltruli

muxliT:

debeti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi

krediti 1362 winaswar gadaxdili mogebis gadasaxdi

gadasaxdeli mogebis gadasaxadis metobis SemTxvevaSi sxvaobis Tanxebi

gadairicxeba biujetSi, razec Sedgeba buRaltruli Canaweri:

debeti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

mogebis mimdinare gadasaxadebis metobis SemTxvevaSi warmoiqmneba

sagadasaxado aqtivi.

saangariSgebo wlis ganmavlobaSi qonebis mimdinare gadasaxdebiT da

zedmetad an SecdomiT gadaxdili gadasaxadebiT, warmoqmnili sagadasaxado

aqtivebi aRiricxeba angariSze #1358 _ `sxva sagadasaxado aqtivebi~.

sxva moklevadian debitorul davalianebebs agreTve miekuTvneba

organizaciis TanmSromelTa an sxva pirebis braleulobiT fuladi saxsrebisa

da maTi ekvivalentebis danaklisiT warmoqmnili moTxovnebi.

debeti 1356 moTxovnebi fuladi saxsrebis danaklisze

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi

2.3.2. sxva moklevadiani moTxovnebis aRricxva

sxva moklevadiani moTxovnebi moicavs moTxovnebs: barteriT, sadazRvevo da

sxva saxis winaswar gadaxdebs, arafinansuri aqtivebis danaklisebiT, agreTve

angariSvaldebuli pirebisa da momuSaveebis mimarT winaswar gadaxdil

gadasaxdelebsa da sxva danarCen moklevadian moTxovnebs.

barterulia operacia, Tu ori erTeuli cvlis Tanabari Rirebulebis

saqonels, momsaxurebas an aqtivebs, garda fuladi saxsrebisa.

barteriT warmoqmnili moTxovnebi aisaxeba gatarebiT:

debeti 1410 moTxovnebi barteriT

krediti 1600-2000 arafinansuri aqtivebi

70

moTxovnebi angariSvaldebuli pirebis mimarT warmoiqmneba angariSvaldebul

pirebze Tanxebis avansad gacemisas. Tanxebi gaicema sameurneo saWiroebisaTvis,

samivlinebo xarjebisaTvis an sxva miznebiT.

mivlineba aris damsaqmeblis mier dasaqmebulis samuSao adgilis droebiT

Secvla, samuSaos interesebidan gamomdinare.

damsaqmebeli valdebulia srulad aunazRauros dasaqmebuls mivlinebasTan

dakavSirebuli xarjebi.

samasaxurebrivi mivlinebis Sesaxeb iwereba brZaneba, sadac aRniSnulia

mivlinebis adgili, TariRi, xangrZlivoba, avansad gasacemi Tanxa.

mivlinebuli pirebis mimarT mivlinebis Tanxebis avansad gacemis SemTxvevaSi,

warmoiSoba moTxovnebi, romelic aisaxeba gatarebiT:

debeti 1461 moTxovnebi mivlinebiT qveynis SigniT

an debeti 1462 moTxovnebi mivlinebiT qveynis gareT

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi

an krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

mivlinebuli piri mivlinebidan dabrunebis Semdeg warmoadgens angariSs

samivlinebo xarjebis Sesaxeb, roelSic Seitans mgzavrobis, sastumros, kvebis,

agreTve satelefono da sxva xarjebs, Tu es samsaxurebrivi davalebis

Sesrulebas ukavSirdeba.

warmodgenili angariSis safuZvelze xdeba avansad gacemuli Tanxebis

Camowera da xarjad aRiareba.

debeti 7220 mivlineba

krediti 1461 moTxovnebi mivlinebiT qveynis SigniT an

krediti 1462 moTxovnebi mivlinebiT qveynis gareT

mivlinebis avansad gacemuli Tanxebis faqtobriv xarjebze metobis

SemTxvevaSi, moTxovna daifareba zedmetad gacemuli Tanxis dabrunebiT:

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi

an debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

71

krediti 1461 moTxovnebi mivlinebiT qveynis SigniT

an krediti 1462 moTxovnebi mivlinebiT qveynis gareT

Tu avansad gacemuli Tanxebi mivlinebis faqtobriv xarjebze naklebia,

sxvaobis TanxiT xdeba valdebulebis aRiareba.

debeti 7220 mivlineba

krediti 3253 valdebulebebi mivlinebiT qveynis SigniT

an kredit 3254 valdebulebebi mivlinebiT qveynis gareT

saqarTvelos finansTa ministris brZanebis (#220 2005 wlis 5 aprili,

brZaneba #51 2011 wlis 8 Tebervlis) `daqiravebulisaTvis gadaxdili

samivlinebo xarjebis normebis gansazRvris Sesaxeb~ Sesabamisad, qveynis SigniT

samsaxurebrivi mivlinebisas mivlinebis sadReRamiso xarjebis norma

ganisazRvrulia 15 laris odenobiT, mivlinebaSi faqtobrivad yofnis dReebis

mixedviT, dasvenebisa da sadResaswaulo, agreTve mivlinebaSi gamgzavrebisa da

mivlinebidan dabrunebis dReebis gamouricxavad, xolo 30 km-mde manZilze

mivlinebisas, rodesac SesaZlebelia samuSao (sacxovrebel) adgilze imave dRes

dabruneba, anazRaurdeba mxolod mgzavrobis xarjebi.

mgzavrobisa da binis daqiravebis xarjebis normebi ganisazRvreba

faqtobrivad gaweuli xarjebis mixedviT damadasturebeli sabuTebis

warmodgenis safuZvelze.

amave brZanebiT gansazRvrulia daqiravebulis qveynis farglebs gareT

samsaxurebrivi mivlinebis sadReRamiso da binis daqiravebis xarjebis normebi

moklevadiani da grZelvadiani (30 dReze meti va­diT) samsaxurebrivi

mivlinebisas.

mgzavrobis xarjebi anazRaurdeba Sesabamis mimarTulebaze arsebuli

mgzavrobis Rirebulebis gaTvaliswinebiT, magram ara umetes ekonomklasis (an

misi Sesabamisi klasis) bileTis Rirebulebisa.

magaliTi. l. barnaveli mivlinebulia baTumSi 22 ianvridan 26 ianvris

CaTvliT.

brZanebiT mgzavroba ganisazRvra TviTmfrinaviT. samivlinebo avansi gaica

300 lari. mivlinebidan dabrunebisas man warmoadgina mivlinebis saavanso

72

angariSi: mgzavrobis bileTi Tbilisi-baTumi-Tbilisi 120 lari, binis

daqiravebis damadasturebeli dokumentebi dReSi 45 lari.

ganvsazRvroT samivlinebo xarji, buRaltrulad avsaxoT avansis gacema,

samivlinebo xarjis daricxva da saboloo angariSsworeba (Tanxebi gacemulia

naRdi fuliT, salarodan).

gaangariSeba:

dReebis raodenoba 5 dRe.

mgzavroba _ Tbilisi-baTumi-Tbilisi 120 lari

sadReRamiso xarji _ 5 * 15 = 75 lari

binis daqiravebis 5 * 45 = 225 lari

sul danaxarji Seadgens: 120 + 75 + 225 = 420 lars

1. avansis gacema:

debeti 1461 moTxovnebi mivlinebiT qveynis SigniT 300

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 300

2. mivlinebis xarjis daricxva:

debeti 7220 mivlineba 420

krediti 3253 valdebulebebi mivlinebiT qveynis SigniT 420

3. avansad gacemuli Tanxis Camowera.

debeti 3253 valdebulebebi mivlinebiT qveynis SigniT 300

krediti1461 moTxovnebi mivlinebiT qveynis SigniT 300

4. saboloo angariSsworeba:

debeti 3253 valdebulebebi mivlinebiT qveynis SigniT 120

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 120

73

misaRebi aqtivis an momsaxurebis Rirebulebis Tanxebis avansad (winasawar)

gadaricxvis SemTxvevaSi warmoiqmneba moTxovnebi winaswari gadaxdebiT,

romlebic buRaltrulad aisaxeba gatarebiT:

debeti 1430 moTxovnebi winaswari gadaxdebiT

krediti1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

moTxovnebi winaswari gadaxdebiT daifareba saqonlis an momsaxurebis

miRebiT, rac aisaxeba gatarebiT:

debeti 1600- 2000 arafinansuri aqtivebi

krediti 1430 moTxovnebi winaswari gadaxdebiT

danaklisebiT sxva moklevadian moTxovnebSi aRiricxeba ara finansuri

aqtivebis inventarizciis dros gamovlenili danaklisi.

Tu mizezebi ar aris dadgenili, danaklisis Tanxebi daekisreba

materialurad pasuxismgebel pirs, razec Sedgeba buRaltruli muxli:

moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT aisaxeba gatarebiT:

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisebiT

krediti 1600-2000 arafinansuri aqtivebi

danaklisze (datacebis, danakargebis, ganadgurebis da sxva mizezebiT)

mokvleuli masalebis samoqalaqo sarCelis warsadgenad sagamoZiebo

organoebze gadacemis SemTxvevaSi, danaklisis Tanxebi zustdeba sasamarTlo

gadawyvetilebis miRebis Semdeg. Tu damnaSavis dadgena ver moxerxda an

sasamarTlos gadawyvetilebiT ar moxdeba damnaSavis mier misi dafarva,

(1359/1440) angariSebze arsebuli Tanxebi xelmZRvanelis gankargulebiT,

Camoiwereba xarjebis Sesabamisi angariSebis (saqoneli da momsaxureba,

sxvadasxva mimdinare xarjebi) debetTan korespondenciiT.

debeti xarjebi

krediti 1359 moTxovnebi fuladi saxsrebis danaklisze an

krediti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisebiT

74

debitoris gakotrebis SemTxvevaSi an/da xandazmuli debitoruli

davalianebebis Tanxebi, romlebzedac Ziebis vada gasulia da, romelTa

amoRebazec sasamarTlom uari ganacxada an romelTa amoRebis albaToba nulis

tolia, organizaciam SeiZleba Camoweros. sabiujeto saxsrebiT warmoqmnili

uimedo debitoruli davlianebis Camowera aisaxeba _ arasaoperacio xarjebis

angariSze, gatarebiT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti1300 sxva moklevadiani finansuri aqtivebi

an krediti 1400 sxva moklevadiani moTxovnebi

imavdroulad, uimedo debitoruli davalianebis Tanxebi aisaxeba sacnobaro

muxlis debetSi _ 03 `gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili davalianeba~.

magaliTi. organizaciisTvis cnobili gaxda, rom misi erT-erTi debitori Sps

`sxivi~ gakotrda, mas ericxeboda debitoruli davalianeba 7000 lari.

sasamarTlom aRniSnuli Tanxis amoRebaze uari ganacxada.

debitoruli davalianeba warmoqmnili iyo ekonomikuri saqmianobidan.

organizacia uimedo debitorul davalianebas Camowers buRaltruli

angariSidan da asaxavs sacnobaro muxlSi gatarebiT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 7 000

krediti1355 moTxovnebi fulad saxsrebzeaqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 7 000

imavdroulad aRricxuli iqneba sacnobaro muxlSi:

debeti 03 gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili davalianeba 7 000

Tuki Camowerili debitoruli davalianeba Semdgom periodebSi mTlianad an

nawilobriv anazRaurdeba, moxdeba debitoruli davalianebis aRdgena.

75

debitoris mier Tanxis Caricxva:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

krediti 1300 sxva moklevadiani finansuri aqtivebi,

an krediti 1400 sxva moklevadiani moTxovnebi

Camowerili debitoruli davalianebis aRdgena moxdeba imave angariSebze,

romlidanac iqna Camowerili.

debeti1300 sxva moklevadiani finansuri aqtivebi

an debeti 1400 sxva moklevadiani moTxovnebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

imavdroulad Camowerili iqneba sacnobaro muxlSi aRricxuli debitoruli

davalianeba, gatrebiT _ krediti 03 `gadaxdisuunaro debitorebis Camowerili

davalianeba.~

debitoruli davalianebis patieba aRricxvaSi aisaxeba rogorc kapitaluri

grantis xarji an rogorc sxvadasxva kapitaluri xarjebi. valis

patiebis Sedegi aRiricxeba, rogorc finansuri aqtivebis Semcireba da

kapitalis Rirebulebis Semcireba. im SemTxvevaSi, rodesac operaciis meore

mxares warmoadgens ucxo qveynis mTavroba/saerTaSoriso organizacia an

romelime erTeuli, saxelmwifo erTeulis Semadgenlobidan, maSin aseTi

operacia ganixileba rogorc xarji kapitaluri grantis saxiT. Tu operaciis

meore mxares warmoadgens sxva nebismieri tipis erTeuli, maSin es operacia

aRiricxeba rogorc sxvadasxva kapitaluri xarjebi.

2.4. grZelvadiani finansuri aqtivebi da moTxovnebi

grZelvadiani finansuri aqtivebi da moTxovnebi warmoiqmneba gacemuli

grZelvadiani sesxebiT, aqciebiTa da sxva kapitaliT da sxva.

1. grZelvadiani sesxis warmoqmna aisaxeba gatarebiT

debeti 1510 grZelvadiani sesxebi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

76

2. grZelvadiani sesxi mcirdeba mimdinare wels misaRebi TanxebiT da

aRiricxeba:

debeti 1320 moklevadiani sesxebi

krediti 1510 grZelvadiani sesxebi

3. grZelvadiani sesxis mimdinare nawilis dafrva

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT

krediti 1320 moklevadiani sesxebi

magaliTi. organizaciam ianvarSi gasca 3-wliani sesxi 45 000 lari,

saprocento ganakveTi _ 15%. sesxis dafarva xdeba yovelwliurad Tanabari

odenobiT.

pirveli wlis operaciebi angariSebze Semdegnairad aisaxeba:

1. sesxis gacema:

debeti 1510 grZelvadiani sesxebi 45 000

krediti1230 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi 45000

2. pirveli wlis misaRebi Tanxis asaxva:

debeti 1320 moklevadiani sesxebi 15 000

krediti1510 grZelvadiani sesxebi 15 000

3. yovelwliuri saprocento Semosavlis daricxva:

debeti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procentebi 6 750

krediti 6411 procentebi 6 750

77

4. gadaxdis wyarosTan misaRebi Tanxis (procentis) dabegvra 5%

debeti 1362 mogebis gadasaxadi 337.50

krediti debeti 1352 arasabiujeto sesxebze daricxuli procentebi 337.50

Tanxis miReba:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebiT 21 412.5

krediti 1320 moklevadiani sesxebi 15 000

krediti 1352 arasabiujeto sasxebze daricxuli procentebi 6 412.5

literatura:

1. saqarTvelos sabiujeto kodeqsi.

2. saqarTvelos sabiujeto klasifikacia.

3. saqarTvelos kanoni `buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis

regulirebis Sesaxeb~. saq.finansTa ministris brZaneba #429, 31.12.2014.

4. instruqcia biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis buRaltruli

aRricxvis Sesaxeb saqarTvelos finansTa ministris brZaneba #429. 31.12.2014.

5. instruqcia biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis aqtivebisa da

valdebulebebis inventarizaciis Catarebis wesis Sesaxeb.

Tavi 3. ucxouri valutiT warmoebuli

operaciebis aRricxva

3.1. ganmartebebi

sabiujeto organizaciis saqmianobaSi sameurneo operaciebi SeiZleba

ganxorcieldes rogorc erovnuli, ise ucxouri valutiT.

moqmedi instruqcia „sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da

finansuri angariSgebis Sesaxeb“ gansazRvravs ucxour valutaSi warmoebuli

operaciebis aRricxvis, ucxouri erTeulebis da finansuri angariSgebis

saangariSgebo valutaSi gadaangariSebisa da finansur angariSgebaSi asaxvis

wesebs.

78

ucxouri valutis kursis cvlilebebiT gamowveul SedegebTan dakavSirebiT

instruqciiT gansazRvruli debulebebi gamoiyeneba:

● ucxour valutaSi ganxorcielebuli operaciebisa da arsebuli

naSTebis buRaltruli aRricxvisaTvis;

● ucxouri erTeulis finansuri Sedegebisa da finansuri mdgomareobis

gadasaangariSeblad, romelic konsolidirebis, proporciuli konsolidirebis

an kapital- meTodis gamoyenebis Sedegad Sedis erTeulis finansur

angariSgebaSi; da

● erTeulis finansuri Sedegebisa da misi finansuri mdgomareobis

saangariSgebo valutaSi gadaangariSebisas.

erT-erTi ZiriTadi termini, romelTanac dakavSirebulia ucxour

valutaSi ganxorcielebuli operaciebi da romelzec aisaxeba gacvliTi

kursis cvlilebebi aris samuSao valuta.

instruqciis mixedviT samuSao valuta aris,:

● valuta, romelSic miiReba Semosavlebi;

● valuta, romelic ZiriTadad zemoqmedebas axdens saqonlisa da

momsaxurebis sarealizacio fasze (valuta, romelSic dgindeba da ixdeba

saqonlisa da momsaxurebis sarealizacio fasi);

● im qveynis valuta, romlis konkurentunarianoba da regulaciebi

ZiriTadad gansazRvraven misi saqonlisa da momsaxurebis sarealizacio fasebs;

● valuta, romelic ZiriTadad gavlenas axdens muSa xelze,

masalebze da saqonlisa da momsaxurebis uzrunvelyofisaTvis saWiro sxva

danaxarjebze (valuta, romelSic gamoixateba da gadaixdeba aseTi danaxarjebi).

erTeulis samuSao valutas gansazRvravs aseve Semdegi faqtorebi:

● finansuri saqmianobidan warmoqmnili saxsrebis valuta;

● saoperacio saqmianobidan miRebuli Semosavlebis asaxvis valuta.

im SemTxvevaSi, rodesac samuSao valutis ganmsazRvreli

indikatorebi Sereulia samuSao valutis gansazRvra, romelic

yvelaze zustad warmoaCens sabaziso operaciebis, movlenebisa da mdgomareobis

ekonomikur Sedegebs, warmoadgens xelmZRvanelobis gansjis sagans. ZiriTadad

samuSao valutad iTvleba calkeuli qveynis erovnuli valut, romelic

imavdroulad warmoadgens ama Tu im qveynis fulad erTeulsac.

saqrTvelosTvis es aris lari.

79

instruqciiT ( 15) ekonomikuri erTeulis finansuri angariSgebis

momzadebis da wardgenis miznebisaTvis, saangariSgebo valutad

gamoiyeneba erovnuli valuta.

fuladi da arafuladi muxlebi. valutis gacvliTi kursis cvlilebebis

asaxvis miznebisaTvis, ucxouri valutiT Sfasebuli sabalanso muxlebi

iyofa fulad da arafulad muxlebad.

fuladi sabalanso muxlis arsebiTi maxasiaTebeli aris ufleba miiRo (an

valdebuleba, rom Seasrulo) valutis erTeulis fiqsirebuli an gansazRvruli

odenoba. magaliTad, ucxouri valutiT gadasaxdeli sxvadasxva saxis

valdebulebebi, an/ da debitoruli davalianebebidan misaRebi Tanxebi.

arafuladi sabalanso muxlis mniSvnelovan maxasiaTebels warmoadgens is

rom ufleba ara aqvs angariSsworeba ganxorcieldes valutiT. valdebuleba an

moTxovna (mag. saqonlisa da momsaxurebisaTvis winaswar gadaxdili Tanxa,

winaswar gadaxdili ijara) romelic ucxour valutaSia asaxuli unda

Sesruldes ara valutiT, aramed saqonlis an momsaxurebis miwodebiT.

magaliTi. organizaciam 2016 wlis 30 maiss ucxour kompanias gadauricxa $25000 aSS dolari sxvadasxva xelsawyoebis SesaZenad.

am SemTxvevaSi moTxovna romelic warmoeqmna organizacias ucxouri kompaniis

mimarT ar warmoadgens fulad muxls radganc is unda Sesruldes saqonlis

mowodebiT.

magaliTi. organizaciam aiRo sesxi ucxour valutaSi.

sesxiT warmoqmnili valdebuleba fuladi muxlia, radganac is unda Sesruldes

gansazRvruli raodenobis, fiqsirebuli valutiT.

amrigad, ucxouri valutiT Sfasebuli yvela debitoruli da kreditoruli

davalianeba ar warmoadgens fulad muxls, miuxedavad imisa rom isini

gamosaxulia fulad erTeulSi.

3.2. ucxour valutaSi ganxorcielebuli operaciebisangariSgeba samuSao valutaSi

3.2.1. Tavdapirveli aRiareba

operacia, romelic aisaxeba an moiTxovs dafarvas ucxour valutaSi

miekuTvneba savaluto operacias.

aseT operaciebs adgili aqvs maSin, rodesac organizacia:

80

● yidulobs an yidis saqonels an momsaxurebas, romlis fasic

gamosaxulia ucxour valutaSi;

● sesxulobs an gaasesxebs saxsrebs, rodesac moTxovnebis da

valdebulebebis Tanxebi gamosaxulia ucxour valutaSi;

● sxvagvarad iZens an yidis aqtivebs, iRebs an faravs

valdebulebas, romelic denominirebulia ucxour valutaSi.

ucxouri valuta aris nebismieri valuta, romelic gansxvavdeba

erTeulis samuSao valutisgan.

ucxour valutaSi warmoebuli operaciebi, Tavdapirveli

aRiarebisas, aRricxvaSi aisaxeba erTeulis samuSao valutaSi, operaciis

ganxorcielebis TariRisaTvis arsebuli oficialuri gacvliTi kursis

gamoyenebiT.

operaciis TariRi warmoadgens TariRs, rodesac pirvelad Sesruldeba

operaciis aRiarebis kriteriumebi.

savaluto kursi aris ori valutis erTimeoreze gacvlis koeficienti.

saqarTveloSi valutebs Soris oficialuri gacvliT kurss gansazRvravs

erovnuli banki.

ucxouri valutiT warmoebuli operaciebiT sawarmos warmoeqmneba aqtivebi

da valdebulebebi.

magaliTi. organizaciam 2016 wlis 30 maiss ucxour kompanias gadauricxa

$25 000 aSS dolari sxvadasxva xelsawyoebis SesaZenad. operaciis

TariRisaTvis (30.05.2016) kursi Seadgenda $1 = 2.2 25 000 * 2.2 = 55 000

avsaxoT buRaltrulad aRniSnuli operacia:

debeti 1431 moTxovnebi saqonlisa da momsax. miRebaze winaswari

gadaxdebiT 55 000

krediti 1280 xazinis savaluto angariSi 55 000

● angariSgeba Semdgomi saangariSgebo TariRebisaTvis

ucxour valutaSi ganxorcielebuli operaciebisa asaxvisaTvis pirvel

rigSi unda ganisazRvros fuladi da arafuladi muxlebi, radganac

instruqciis mixedviT TiToeuli saangariSgebo TariRisaTvis:

● fuladi muxlebi, romlebic Sefasebulia ucxour valutaSi

saangariSgebo periodis bolos gadaangariSdeba arsebuli savaluto

kursiT.

81

● arafuladi muxlebi, romlebic Sefasebulia istoriuli

Rirebulebis mixedviT ucxour valutaSi, gadaangariSdeba operaciis

ganxorcielebis dRisaTvis arsebuli gacvliTi kursis gamoyenebiT, xolo Tu

igi Sefasebulia realuri RirebulebiT ucxour valutaSi, gadaangariSdeba

realuri Rirebulebis dadgenis TariRisaTvis arsebuli gacvliTi kursiT.

Tu ucxour valutaSi Sefasebuli ZiriTadi aqtivebis an/da sasaqonlo-

materialuri maragebis Rirebuleba icvleba saangariSgebo periodis bolos,

cvlilebis Sedegad miRebuli Sedegi, magaliTad gaufasurebis Sedegad

miRebuli zarali, aRiardeba samuSao valutaSi da ara ucxour valutaSi.

3.2.2. sakurso sxvaobebis aRricxva

fulad muxlis warmoqmnis da dafarvis TariRs Soris gacvliTi kursi

cvlileba, warmoiqmnis sakurso sxvaobas, romelic gavlenas axdens ucxour

valutaSi arsebul an gadasaxdel fulad saxsrebze, an maT ekvivalentebze.

Tu angariSsworeba xdeba imave saangariSgebo periodSi, romelSic

ganxorcielda operacia, mTeli sakurso sxvaoba arsaoperacio Semosavlad

an xarjad aRiardeba am periodSi, xolo rodesac operaciis angariSsworeba

xdeba momdevno saangariSgebo periodSi, sakurso sxvaoba, angariSsworebis

TariRamde, ganisazRvreba TiToeuli saangariSgebo periodis bolos,

gacvliTi kursis cvlilebis Sesabamisad.

ucxouri valutis kursis cvlilebiT gamowveuli sxvaobebi ganixileba,

rogorc arasaoperacio Semosavlebi an/ da xarjebi da aRiricxeba angariSebze:

№ 8100 - arasaoperacio Semosavlebi;

№ 8200 - arasaoperacio xarjebi.

ucxouri valutiT ganxorcielebuli operaciebis asaxvis wesis sailustarciod

ganvixiloT ramdenime magaliTi.

magaliTi 1. organizacias ijariT gacemuli aqvs ZiriTadi aqtivi,

risTisac moijare yovelTviurad 30 ricxvSi ixdis $1000. ganvixiloT noembris

Tvis Semosavlis asaxva Tanxis gadaxdis sxvadasxva SemTxvevaSi.

xelSekrulebis mixedviT yoveli Tvis bolos fiqsirdeba moTxovna moijaris

mimarT, Sesabamisad xdeba Semosavlis aRiareba.

I varianti. organizacis ijariT gacemuli aqvs ZiriTadi aqtivebi,

risTvisac moijare yovelTviurad 30 ricxvSi ixdis 1000 aSS dolars. davuSvaT

moijarem Tanxa Caricxa 30 noembers. am dRisaTvis valutis gacvliTi kursi

82

Seadgenda $1 = 1.8 lari. avsaxoT ijarasTan dakavSirebuli operaciebi

buRaltruli gatarebiT.

1. saijaro Semosavlisa da moTxovnebis aRiareba daricxvis meTodiT.

gaangariSeba: $1000 * 1.8 = 1 800.

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 1 800

krediti 6423 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 1 800

2. Tanxis Caricxva .

debeti 1280 xazinis savaluto angariSi 1 800

krediti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 1 800

aRniSnuli operaciiT sakurso sxvaoba ar fiqsirdeba, radgan moTxovnis

warmoqmnisa da dafarvis periodi erTmaneTs emTxveva.

I I varianti. moijarem winaswar 1 noembers Caricxa ori Tvis Tanxa 2000 aSS

dolars. 1 noembers valutis gacvliTi kursi Seadgenda $1 = 2.0 lari; 30

noembers kursi Seadgens $1 = 1.8 lari.

1. xazinis savaluto angariSze 2 000 dolaris Caricxva aisaxeba

gatarebiT:

debeti 1280 xazinis savaluto angariSi 4 000

krediti 3281 winaswar miRebuli saijaro qira 4 000

am SemTxvevaSi winaswar miRebuli saijaro qiriT (ang.#3281 ) valdebulebis

Sesruleba xdeba ara valutis erTeulis fiqsirebuli an gansazRvruli

odenobT, aramed saijaro momsaxurebis miwodebiT. Sesabamisad warmoqmnili

valdebuleba arafuladi muxlia da kursTa Soris sxvaoba Semosavlis

aRiarebisas am muxls ar Seexeba, Semosavalic ganisazRvreba gadaxdis

dRisTvis arsebuli kursiT. 30 noembers 1 000 dolars Sesabamisi

83

Semosavali ijaridan Sfasdeba 2 000 lariT ($1 000 * 2.0 lari ), da

aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 3281 winaswar miRebuli saijaro qira 2 000

krediti 6423 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 2 000

analogiurad moxdeba dekembris Tvis sijaro Semosavlis aRiareba, ris

Sedegadac valdebulebebis angariSi daixureba.

I I I varianti. davuSvaT moijarem noembris Tvis $ 1000 gadmoricxa ara 30

noembers, aramed 15 dekembers. 30 noembers kursi Seadgens $1 = 1.8 lari.

Tanxis Caricxvis dRes 15 dekembers, gacvliTi kursi Seadgenda $1 = 2.1

am SemTxvevaSi Semosavli aRiardeba 30 noembris kursiT $1 000 * 1.8 = 1 800lari

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 1 800

krediti 6423 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 1 800

Tanxis Caricxvis dRes 15 dekembers, gacvliTi kursi Seadgenda $1 = 2.1, amSemTxvevaSi moTxovnebi unda daifaros valutis gansazRvruli odenobT,

maSasadame fuladi muxlia. Sesabamisad moTxovnis warmoqmnis da dafarvis dRes

arsebuli kursTa Soris sxvaoba aisaxeba, rogorc arasaoperacio Semosavlebi

da aisaxeba gatarebiT:

debeti 1280 xazinis savaluto angariSi 2 100

krediti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis

miwodebiT 1800

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 300

sxvadasxva variantiT ganvixiloT aqtivebis saxelmwifo Sesyidva

ucxouri valutiT.

magaliTi 2. organizaciam ararezident kompaniasTan sabiujeto

dafinansebis farglebSi gaaforma xelSekruleba aparaturis Sesyidvaze,

romlis saerTo Rirebuleba 5 000 aSS dolaria.

84

I varianti. organizaciam aparaturis Rirebuleba mTlianad gadaixada 2015

wlis 15 aprils (oficialuri gacvliTi kursi : $1 = 1.7 lari), xolo

ararezidentma kompaniam saqonelis mowodeba ganaxorciela 2015 wlis 15

maiss, am dRes valutis oficialuri gacvliTi kursi Seadgenda $1 = 1.6 lars.

organizaciam valutis Sesyidvis operacia ganaxorciela saxelmwifo xazinaSi.

avsaxoT buRaltruli gatarebiT aparaturis SeZenasTan dakavSirebuli

operaciebi.

xazinaSi laris konversia ucxour valutaSi oficialuri kursiT warmoebs.

1. konversiis asaxva .

15.04.2015 laris konversia $5 000 * 1.7 = 8 500 lari:

debeti 1280 xazinis savaluto angariSi 8 500

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 8 500

2. 15.04.2015 avansis gadaricxva:

debeti 1432 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis miRebaze winaswari

gadaxdebiT 8 500

krediti 1280 xazinis savaluto angariSi 8 500

3. biujetidan dafinansebis miRebis asaxva:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 8 500

krediti 4100 biujetidan miRebuli dadfinanseba 8 500

4. 2015 wlis 15 maiss aparaturis miReba:

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 8 500

krediti 1432 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis miRebaze

winaswari gadaxdebiT 8 500

85

Tu Rirebulebis gadaxdis TariRi win uswrebs saqonlis miwodebis

moments, SeZenili saqonlisaTvis gadaxdili Tanxa sruli sizustiT aris

gansazRvruli da Sesabamisad, saqonlis miwodebis dRes arsebuli ucxouri

valutis kursi SeZenili saqonlis TviTRirebulebis gansazRvrisaTvis

ararelevanturia, xolo warmoqmnili moTxovnebi arafinansuri aqtivebis

miRebaze winaswari gadaxdebiT arafuladi muxlia. amitomac 15 aprilsa da 15

maisis warmoqmnili kursaTaSorisi sxvaoba 500 lari ( 5 000 * 1.7 -5 000 * 1.6),

angariSiT 1432 „moTxovnebi arafinansuri aqtivebis miRebaze winaswari

gadaxdebiT“, angariSsworebaze gavlenas ar moaxdens.

Tu saqonlis Rirebulebis gadaxda xdeba saqonlis mowodebis Semdeg,

warmoqmnili valdebuleba ganixileba rogorc fuladi muxli, Sesabamisad

kursTaSoris sxvaoba eqvemdebareba arasaoperacio Semosavlis an xarjad

aRiarebas

II varianti. wina magaliTis mixedviT davuSvaT aparaturis SeZena moxda 15

marts (am dRes oficialuri gacvliTi kursi iyo $1 = 1. 8 lars), xolo

valdebulebis dafarva ganxorcielda 15 aprils (oficialuri gacvliTi

kursi : $1 = 1.7 lari). miRebuli aparaturis Rirebuleba ganisazRvreba 9 000

lariT ( 5 000 * 1.8 = 9 000) da aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. aparaturis miReba

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 9 000

krediti 3220 arafinansuri aqtivebis mowodebiT daricxuli vald. 9 000

2. valdebulebis dafarva. 5 000 dolari gadairicxa 15 aprils, gacvliTi

kursiT $1 = 1.70 lari: ( 5000 * 1.70 = 8 500)

debeti 3220 arafinansuri aqtivebis mowodebiT daricx. valdebulebebi 9 000

krediti 1280 xazinis savaluto angariSi 8 500

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 500

am SemTxvevaSi angariSi 3220 „arafinansuri aqtivebis mowodebiT

daricxuli valdebulebebi“ fuladi muxlia, radganac misi Sesruleba

xdeba gansazRvruli odenobis fulis gadaxdiT.

Tu saqonlis an momsaxurebis Rirebulebis gadaxda xdeba saqonlis an

momsaxurebis mowodebamde avnasis saxiT, xolo darCenili nawilis gadaxda

xdeba mowodebis Semdeg, maSin saqonlis mowodebamde gadaxdil Tanxaze

gaangariSebuli sakurso sxvaoba CairTveba SeZenili saqonlis

86

TviTRirebulebaSi, xolo saqonlis mowodebis Semdeg gadaxdil Tanxaze

gaangariSebuli sakurso sxvaoba aRiardeba arasaoperacio Semosavlad an

xarjad.

I I I varianti. zemo aRniSnuli magaliTi ganvixiloT Semdegi pirobiT:

aparaturis Rirebuleba 5 000 aSS dolaria;

Rirebulebis 50% ($2 500) gadaricxulia 15 marts;

aparaturis mowodeba moxda 15 aprils;

darCenili nawili $2 500 gadaricxulia 10 maiss.

gacvliTi kursi Seadgenda:

15 .03. 2015 - $1 = 1. 8 lars;

15.04. 2015 - $1 = 1.70 lars;

10.05.2015 - $1 = 1. 75 lars.

aparaturis SeZenasTan dakavSirebuli operaciebi avsaxoT buRaltruli

gatarebi:

1. gadaricxulia avansi 4 500 lari ( 2 500 *1.8 = 4 500).

debeti 1432 moTxovnebi arafin. aqtivebis miRebaze winaswari gadaxd. 4 500

krediti 1280 xazinis savaluto angariSi 4 500

mocemul SemTxvevaSi SeZenili aparaturis Rirebuleba iqneba 8 750 lari

(2500 * 1,8 + 2 500 * 1,7), xolo 2015 wlis 10 maiss valdebulebis dafarvisas

warmoqmnili sakurso sxvaobiT gamowveuli zarali 175 lari (2 500 * 1,75 – 2

500*1,7) aisaxeba arasaoperacio xarjad.

1. aparaturis miReba:

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 8 750

krediti 3220 arafinansuri aqtivebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 4 250

krediti 1432 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis miRebaze

winaswari gadaxdebiT 4 500

2. valdebulebis dafarva:

87

debeti 3220 arafinansuri aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 4 250

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 175

krediti 1280 xazinis savaluto angariSi 4 375

konsolidirebuli finansuri angariSgebis momzadebis da wardgenis mizniT,ekonomikuri erTeulis SemadgenlobaSi Semavali sxvadasxva samuSao valutismqone erTeulebis finansuri saqmianobis Sedegebi da finansuri mdgomareobaunda iqnes gadaangariSebuli erTian saangariSgebo valutaSi, angariSgebisTariRisaTvis arsebuli oficialuri gacvliTi kursis Sesabamisad.

nebismieri erTeuli - iqneba es damoukidebeli erTeuli, erTeuli ucxourierTeuliT (makontrolebeli erTeuli), an ucxouri erTeuli (kontrolirebulierTeuli an filiali) - finansuri angariSgebis momzadebisas ucxouri valutismuxlebis samuSao valutaSi gadaangariSebis Sedegebs asaxavs arasaoperacioSemosavlebSi/xarjebSi.

3.3. sakurso cvlilebebis sagadasaxado Sedegebi

angariSmgebi erTeulebisTvis, romlebic ibegreba mogebis

gadasaxadiT, ucxour valutaSi ganxorcielebul operaciebis Sedegad

warmoqmnil sakurso sxvaobebTan dakavSirebul sagadasaxado Sedegebze

miTiTebebi mocemulia sagadasaxado kodeqsSi.

literatura:

1. instruqcia `sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da finansuri

angariSgebis Sesaxeb,~ finansTa ministris brZaneba #429, 31. 12. 2014

2. ssbass 4 -cxouri valutis kursis cvlilebebiT gamowveuli Sedegebi.

3. saqarTvelos erovnuli bankis prezidentis brZaneba №24/04 2011 wlis 7

aprili q. Tbilisi sabanko dawesebulebebSi angariSebis gaxsnis da

ucxour valutaSi operaciebis warmoebis Sesaxeb instruqciis damtkicebis

Taobaze

88

Tavi 4.arafinansuri aqtivebis aRricxva

arafinansuri aqtivebi subieqtis gankargulebaSi arsebuli obieqtebia,

romelic gamoyenebis Sedegad, drois garkveul ganmavlobaSi uzrunvelyofs

realur anda potenciur ekonomikuri sargeblis Semosvlas.

arafinansuri aqtivebi SeiZleba Seiqmnas warmoebis procesis

Sedegad, iyos bunebrivad warmoqmnili an warmoadgendes sazogadoebrivi

mowyobis sagans. sabiujeto klasifikaciiT arafinansuri aqtivebi

klasificirdeba Semdegnairad:

ZiriTadi aqtivebi;

materialuri maragebi;

faseulobebi;

arawarmoebuli aqtivebi.

finansuri angariSgebis miznebisaTvis, arafinansuri aqtivebi

warmodgenilia

moklevadiani da

grZelvadiani arafinansuri aqtivebis saxiT.

4.1. materialuri maragebis miRebisa da gasvlis operaciebis aRricxva

● saasaqonlo materialuri maragebis arsi, klasifikacia da Sefaseba

materialuri maragebi warmoadgens arafinasur aqtivebs, romlebic gankuTvnilia

Semdgomi gayidvis, sawarmoo procesSi gamoyenebis an momavalSi sakuTari moxmarebis

mizniT. materialuri maragebi moixmareba organizaciis funqcionirebisas sameurneo,

saswavlo, kulturul da sxva sWiroebaze. maragebSi aRiricxeba is aqtivebic, romlebic

ar moixmareba mocemul organizaciaSi da isini gankuTvnilia sarealizaciod an

produqciis sawarmoeblad.

sabiujeto organicaziis materialuri maragebis SemadgenlobaSi aRiricxeba iseTi

aqtivebi, romlebic:

● inaxeba saqonlis an maragis formiT da ixarjeba sawarmoo procesSi;

● inaxeba saqonlis an maragis formiT da ixarjeba momsaxurebis gawevis procesSi;

● gamoiyeneba sakuTari moxmarebisaTvis.

● erTeulis mier sxva mxareebisTvis usasyidlod an nominaluri

RirebulebiT ganawilebis mizniT warmoebul an Sesyidul saqonels.

89

magaliTad, ganaTlebis saministros mier warmoebul da skolebisTvis

usasyidlod gadasacem saganmanaTleblo wignebs.

sajaro seqtoris mraval erTeulSi sasaqonlo- materialuri faseulobebi ufro

metad ukavSirdeba momsaxurebis uzrunvelyofas, vidre Semdgomi gayidvis mizniT

Sesyidul an warmoebul da mflobelobaSi arsebul saqonels.

maragebis aRricxvis mTavari amocanaa kontroli ganxorcieldes maT SeZenasa da

motanasTan dakavSirebul operaciebze, Senaxvaze, gamoyenebasa da xarjvis normebis

dacvaze.

maragebis klasifikacia xdeba maTi daniSnulebis mixedviT. xarjebis ekonomikuri

klasifikaciiT materialuri maragebi iyofa:

● strategiul maragebad, da

● sxva materialur maragebad.

es dajgufeba safuZvlad udevs angariSTa gegmaSi matrialuri maragebis

aRsaricxavad gankuTvnil pirveli da meore donis Semdeg angariSebs:

angariSis dasaxeleba

buRaltru

li

angariSis

#

sabiujeto

klasifikaciis

muxli

strategiuli maragebi1610

612

sxva materialuri

maragebi

16206121

nedleuli da masalebi 1621 61221

daumTavrebeli

warmoeba/momsaxureba1622 61222

mza produqcia1623

61223

Semdgomi

realizaciisaTvis

SeZenili saqoneli

1624 61224

fuladi dokumentebi 1625

saTadarigo nawilebi 1626

90

sxva danarCeni

materialuri maragebi1627

1610 - strategiuli maragebi moicavs strategiuli mniSvnelobis resursebs,

romlebsac gansakuTrebuli mniSvneloba aqvT qveynisaTvis, inaxeba strategiuli

miznebisa da sagangebo SemTxvevebisaTvis; aseve saqonels, romelic inaxeba bazris

maregulirebeli organoebis mier, deficitis aRmosafxvrelad. magaliTad, xorbali da

navTobi.

1620 - sxva materialur maragebs miekuTvneba nedleuli da masalebi, daumTavrebeli

warmoeba, mza produqcia, Semdgomi realizaciisaTvis SeZenili saqoneli, fuladi

dokumentebi, saTadarigo nawilebi (miuxedavad maTi Rirebulebisa) da sxva danarCeni

materialuri maragebi.

1621 - nedleuli da masalebi Sedgeba yvela im nedleulisa da

masalisagan, romelic inaxeba warmoebis an/da momsaxurebis procesSi

gamosayenebelad da monawileobas iRebs warmoebuli produqciisa da

momsaxurebis Rirebulebis gaangariSebaSi.

1622 - daumTavrebel warmoebas miekuTvneba produqcia, romelic

nawilobrivaa damuSavebuli an warmoebuli da maTi warmoeba dasruldeba

momavalSi imave mwarmoeblis mier. isini ar eqvemdebarebian gayidvas,

miwodebas an gadacemas sxva mxarisaTvis Semdgomi damuSavebis gareSe.

1623 - mza produqcia ewodeba iseT nawarms, romelmac mwarmoebelTan

gaiara damuSavebis yvela stadia, gankuTvnilia sarealizaciod da sxva

erTeulebze miwodebamde ar eqvemdebareba Semdgom damuSavebas.

saxelmwifo erTeulebs mza produqcia SeiZleba hqondeT mxolod maSin,

Tu saqonels awarmoeben gasayidad an sxva erTeulebisTvis gadasacemad.

1624 - Semdgomi realizaciisaTvis SeZenili saqoneli iseTi saqonelia,

romelsac Sesyidvis momentSi ukve gaaCnia mza produqciis saxe da misi

fizikuri formis mkveTri cvlilebebi mosalodneli ar aris. saqonlis

mflobels, realizaciis mizniT, saWiroebis SemTxvevaSi SeuZlia misi

transportireba, Senaxva, kategoriebad dayofa, sortireba an SefuTva.

1625 - fuladi dokumentebi. fulad dokumentebs miekuTvneba mkacri

aRricxvis blankebi (piradobis mowmobis blankebi, da sxva.), talonebi

sawvavsa da zeTze, kvebaze, romelic imyofeba organizaciis

gankargulebaSi.

1626 „saTadarigo nawilebi“ – saTadarigo nawilebi iseTi

maragebia, romlebic gankuTvnilia manqanebis (samedicino,

eleqtrogamomTvleli da sxv.), mowyobilobebis, satransporto

saSualebebis (Zravebi, saburavebi da sxva) gacveTili nawilebis

remontisaTvis da maT Sesacvlelad.

91

Zvirad Rirebuli (500 lari da meti Rirebulebis) saTadarigo da damxmare nawilebi,

romelTa gamoyenebas organizacia apirebs erTze meti saaRricxvo periodis

ganmavlobaSi da maTi gamoyeneba SesaZlebelia mxolod ZiriTadi aqtivis romelime

konkretul obieqtTan erTad, aRiarebul iqneba da aRiricxeba ZiriTad aqtivad.

1627 „sxva danarCeni materialuri maragebi“– sxva danarCeni materialuri

maragebia sameurneo masalebi, sakancelario nivTebi, sawvavi sameurneo saWiroebisTvis,

sawvavi da zeTi manqana-danadgarebisTvis, kvebis produqtebi da sxvadasxva

materialuri maragi, romlebic ar arian klasificirebuli sxva materialuri maragebis

Sesabamis angariSebze.

● materialuri maragebis RirebulebiTi Sefaseba

materialuri maragebis miReba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba faqtobrivi

TviTRirebulebiT, romelic moicavs maT SeZenasTan, warmoebasa da gadamuSavebasTan

dakavSirebul yvela danaxarjs.

maragebis SeZenis xarjebi moicavs maTi SeZenis, warmoebisfass, transportirebis,

damzadebis xarjebsa da yvela im danaxarjs, romlebic uSualod aris dakavSirebuli

materialuri maragebis SeZenasTan an warmoebasTan, daubrunebadi gadasaxadebis

CaTvliT.

SeZenili materialuri maragebis sawyobSi Senaxvis xarjebi ar CairTveba

TviTRirebulebaSi da aRiarebul iqneba periodis xarjad.

magaliTi. narkologiis institutTan arsebulma reabilitaciis centrma

ganaxorciela narkotikul-fsiqotropiuli medikamentebis importi, Semdgomi gadaxdis

pirobiT. medikamentebis SeZenis fasi Seadgens 15 000 aSS dolars, gamogzavnaze

daixarja 3 000 aSS dolari, ganbaJebis xarji Seadgens 900 lars. aSS dolaris kursi

ganbaJebisa da miRebis dRes Seadgenda $1 =1.65.

medikamentebis Rirebuleba iqneba:

(15 000 * 1,65) + (3 000 * 1,65) + 900 = 30 600 lari.

rodesac adgili aqvs erTdroulad ramdenime dasaxelebis materialuri maragebis

SeZenas, zednadebi xarjebi, magaliTad transportirebis da sxva, gadanawilebul unda

iqnes TiToeul dasaxelebaze, imisaTvis, rom sworad movaxdinoT erTeulis

TviTRirebulebis formulireba.

92

magaliTi. Tavdacvis saministros mier 20 aprils SeZenilia 475 000 laris

Rirebulebis saqonli, maT Soris:

samxedro forma 1000 cali, erTi calis fasi 120 laria;

Ceqma 1 000 cali erTi wyvilis fasi 70 laria;

zamTris qurTuki 1500 cali, erTi calis fasi 190 laria;

saqonlis transportirebisaTvis kompania „gavazaს“ gadaericxa 1 200 lari. SeZenili

spectansacmlidan 700 cali samxedro forma da 700 wyvili Ceqma gadaeca samxedroebs.

danarCeni inaxeba sawyobSi. SeZenis Tanxebi gadaricxulia saxelmwifo xazinidan.

ganvsazRvroT SeZenili da eqspluataciaSi gadacemuli saqonlis TviTRirebuleba

calkeuli saxeebis mixedeviT.

ganvsazRvroT saqonlis erTeulis TviTRirebuleba:

samxedro formis mTliani Rirebuleba aris - 1 000 * 120 = 120 000,

misi wili mTlian RirebulebaSi _ 120 000/475 00=25%

Ceqmis _ 1 000 * 70 = 70 000,

wili mTlian RirebulebaSi 70 000/475 000 = 15%

qurTukis _ 1 500 * 190 = 285 000,

wili mTlian RirebulebaSi 285 000/47 5000 = 60%

SeZenili saqonlis TviTRirebulebaze transportis xarjebs mkuTvneba moxdeba

mTlian RirebulebaSi maTi wilis Sesabamisad:

samxedro formas 1 200 * 25% = 300

Ceqmas 1 200 * 15% = 180

qurTukis 1 200 * 60% = 720

93

aRniSnuli xarjis ganawilebis Semdeg gamovTvaloT erTeuli produqciis

TviTRirebuleba:

samxedro forma 120 000 + 300/1000 = 120,3

Ceqma 70 000 + 180/1000 = 70.18

qurTuki 285 000+720/1 500 = 190,48

eqsploataciaSi gadacemuli saqonlis Rirebuleba:

samxedro formis _ 700 * 120.3 = 84210

Ceqma _ 700 * 70.18 = 49 126

daxarjuli materialuri maragebis TviTRirebulebis gansazRvra xdeba calkeuli

operaciebis mixedviT, magram, Tu calkeul operaciaTa Sefaseba SeuZlebelia,

organizacia iyenebs materialuri maragebis Sefasebis meTodebidan erT-erTs:

● individualurad gaweuli danaxarjebis meTods;

● fifo meTods;

● saSualo Sewonili Rirebulebis meTods.

magaliTi. ssip `sinaTlis qalaqma~ gare ganaTebis sistemis dasamontaJeblad

SeiZina kabeli, romlis Sesyidva ganxorcielda oTx etapad.

SeZenis

TariRi

raodenoba

(metri)fasi Tanxa (lari)

15.12. 2010 15 000 1.75 26 250

5.01.2011 45 000 1,70 76 500

22.01.2011 60 000 1,65 99 000

jami 120 000 201 750

samuSaoebis Sesruleba daiwyo 1 Tebervls, TebervalSi daxarjulia 110 000 metri

kabeli.

94

Tu SeuZlebelia daxarjuli kabelis identificireba Sesyidvis fasis mixedviT,

maSin instruqciis Sesabamisad subieqti iyenebs fifo meTods an saSualo Sewonili

Rirebulebis meTods.

fifo meTodis mixedviT, pirvel rigSi, gaxarjulad iTvleba is saqoneli, romelic

saanagriSgebo periodis dasawyisisTvis iricxeba, xolo Semdgom _ is saqoneli,

romelic SeZenili an warmoebulia saangariSo periodis ganmavlobaSi, misi SeZenis an

warmoebis drois mixedviT.

fifo meTodiT gaxarjuli kabelis TviTRirebuleba Sefasda 185 250 larad,

romelic Semdegnairad gaiangariSeba:

15 000 * 1,75 = 26 250

45 000 * 1,70 = 76 500

50 000 * 1,65 = 82 500

---------------------------

jami _ 185 250

saSualo Sewonili meTodiT gaangariSebisas vadgenT SeZenili maragis saSualo

fass da gaxarjuli maragi fasdeba saSualo fasiT.

saSualo fasi = maragebis mTliani Tanxa/maragebis raodenobis jamTan

kabelis saSualo fasi iqneba: 201 750/120 000 = 1.681.

saSualo Sewonili meTodiT gaxarjuli kabelis Rirebuleba Sefasda 184 910 larad.

110 000 * 1.681 = 184 910.

● materialuri maragebis miRebis aRricxva

sabiujeto organizaciebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier

materialuri maragebi (nedleuli, masalebi, mza produqcia, saqoneli, samSeneblo

masalebi, dasadgmeli mowyobiloba, masalebi samecniero-kvleviTi, sacdel-

sakonstruqtoro, samSeneblo-samontaJo, geologiur-dazverviTi, saproeqto-saZiebo

samuSaoebis Sesasruleblad da momsaxurebis gasawevad, kvebis produqtebi,

medikamentebi da Sesaxvevi saSualebebi, sameurneo masalebi, sakancelario nivTebi,

saTbobi, sawvavi da sacxebi masalebi, saTadarigo nawilebi) SeiZleba SeZenil iqnes

95

biujetidan gamoyofili dafinansebiT, grantebiT, miznobrivi da ekonomikuri

saqmianobidan miRebuli SemosavlebiT.

SeZenili materialuri maragebis aRricxva dafinansebis wyaroebis mixedviT,

sabiujeto organizaciebSi maragebis aRricxvis erT-erTi Taviseburebaa.

aseTi gamijna uzrunvelyofs monacemebs maragebis moZraobisa da misi Sedegebis

Sesaxeb, romlebic unda aisaxos finansur angariSgebaSi.

sajaro samarTlis subieqtebSi sxvadasxva saxisa da daniSnulebis maragebis miReba

warmoebs SesyidvebiT, grantebiT, transferebiT, barteriTa da sxva operaciebiT.

materialuri maragebi aRricxvaSi aisaxeba maSin, rodesac xdeba arafinansur

aqtivebze sakuTrebis uflebis mopoveba an daTmoba.

materialuri maragebis SeZena SemosavalSi aisaxeba maragebis miRebis sameurneo

movlenis damadasturebeli dokumentebis angariS-faqturis, sasaqonlo zednadebis,

Sesyidvisa da miReba-Cabarebis aqtis safuZvelze.

materialuri maragebis miReba SesyidvebiT. materialuri maragebis Sesyidvebi

Semdgomi gadaxdis pirobiT aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

fuladi saxsrebiT valdebulebebis dafarva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

krediti 1110-1200 fuladi saxsrebi

magaliTi. sabiujeto organizaciis mier, romelic ar aris dRg-s gadamxdeli,

biujetidan miRebuli dafinansebiT, Semdgomi gadaxdis pirobiT Sesyidulia:

10 cali akumulatori, erTi calis fasi dRg-s CaTvliT _ 106.2 (90+16.20) laria, sul

1062 lari;

40 cali saburavi, erTi cali fasi dRg-s CaTvliT 141.6 (120+21.60) laria, sul 5664

lari.

akumulatorebisa da saburavebis mTliani Rirebulebaa 6726 lari. transportirebaSi

gadaxdilia 150 lari. avsaxoT buRaltruli gatarebiT aRniSnuli operacia.

96

akumulatorebis Rirebuleba Seadgens mTliani Rirebulebis 15,8%, saburavebis _

84,2%.

Sesabamisad, transportirebaSi gadaxdil Tanxas SeZenili saqonlis

TviTRirebulebas mivakuTnebT proporciulad.

akumulatori _ 150 * 15,8/100 = 24

saburavebi _ 150 * 84,2/100 =126

maSasadame, SeZenili akumulatorebis TviTRirebuleba iqneba 1 086 ( 1 062 +24) lari,

xolo saburavebis _ 5 790 (5664 + 126) lari.

1. SeZenili sameurneo saSualebebi miekuTvneba saTadarigo nawilebs, romlebic

maragebis sawyobSi miRebisas, maTi eqspluataciaSi gadacemamde aRiricxeba

materialur maragebSi, Sesabamis analizur angariSebze:

debeti 1626 saTadarigo nawilebi 6 876

1626 1 akumulatori 1 086

1626 2 saburavebi 5 790

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli vald. 6 876

2.valdebulebis dafarva:

debeti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli vald. 6 876

krediti 1250 angariSi sabiuჯeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 6876

2. biujetidan miRebuli dafinansebis aRricxva:

debeti 1250 angariSi sabiuჯeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 6876

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 6876

97

● materialuri maragebi SeiZleba SeZenil iqnes momwodeblisTvis winaswar

gadaxdili avansebiT an saqveangariSod gacemuli TanxebiT.

1. Tanxis winaswari gadaxda aisaxeba gatarebiT:

debeti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari gadaxdebiT

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis an 1250 angariSi

sabiuჯeto saxsrebiT organizaciis sakaso xarjebisaTvis

2. maragebis miReba aRiricxeba:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari gadaxdebiT

analogiuri gatarebebiT aisaxeba maragebis SeZena saqveangariSod gacemuli

TanxebiT.

● materialuri maragebis SeZena barteriT. barterulia operacia, Tu ori subieqti

cvlis Tanabari Rirebulebis saqonels, momsaxurebas an aqtivebs, garda fuladi

saxsrebisa.

maragebis miReba barteriT aRiricxeba:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 3230 barteriT warmoqmnili valdebulebebi

sanacvlo aqtivis/momsaxurebis gadacemis SemTxvevaSi, operacia aisaxeba

debeti 3230 barteriT warmoqmnili valdebulebebi

krediti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

materialuri maragebi SeiZleba miRebuli iyos usasyidlod, grantiT an

transferiT.

granti aris sawarmos, organizaciis an fizikuri pirisTvis finansuri mxardaWera

fuladi an naturaluri formiT, samecniero-kvleviT, sacdel-sakonstruqtoro

samuSaosaTvis an sxva miznebisaTvis. grantis miznobrivad gamoyenebis Sesaxeb angariSi

waredgineba grantis gamcem organizacias.

98

saxelmwifo erTeulis an saerTaSoriso organizaciebisgan grantiT miRebuli

masalebi aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 6300 grantebi

magaliTi.samecniero-kvleviTma dawesebulebam, romelic ar aris dRg-s

gadamxdeli, saerTaSoriso fondidan grantis saxiT miiRo 10 000 laris Rirebulebis

maragebi.

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi) 10 000

krediti 6300 granti 10 000

magaliTi. samecniero-kvleviTma dawesebulebam, romelic ar aris dRg-s

gadamxdeli, saerTaSoriso fondidan miiRo granti 10 000 lari, riTic SeZenilia 4 000

laris masala, dRg Seadgens 720 lars, transportirebaze daixarja 250 lari.

SeniSvna. Tu masalebi SeZenilia grantiT miRebuli dafinansebiT, maSin jer adgili

aqvs Tanxis Caricxvas angarisworebis angariSze da Semdeg masalebis SeZenas.

magaliTSi mocemuli sameurneo operaciebi avsaxoT buRaltruli gatarebiT:

grantis Caricxva:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 10 000

krediti 6300 granti 10 000

masalebis SeZena:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi) 4 250

debeti 1356 gadaxdili dRg 720

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricx.valdebulebebi 4 970

valdebulebis dafarva:

debeti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricx.valdebulebebi 4 970

99

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 4 970

miuxedavad imisa, rom organizacia dRg-s gadamxdeli ar aris, grantiT SeZenil

aqtivebsa da momsaxurebaze gadaxdili dRg aisaxeba angariSze #1356 gadaxdili dRg,

radgan saqarTvelos sagadasaxado kodesiT, grantis mimReb pirs, romelic

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad yidulobs grantis xelSekrulebis pirobebiT

gaTvaliswinebul saqonels an/da amave sawyisebze iRebs momsaxurebas, ufleba aqvs,

dadgenili wesiT, CaiTvalos an daibrunos am saqonlisaTvis/momsaxurebisaTvis

gadaxdili damatebuli Rirebulebis gadasaxadi sagadasaxado organoSi sagadasaxado

angariS-faqturis an ukudabegvrisas biujetSi damatebuli Rirebulebis gadasaxadis

gadaxdis damadasturebeli dokumentis wardgenis safuZvelze.

grantiT SeZenil saqonelsa da momsaxurebaze gadaxdili damatebuli Rirebulebis

gadasaxadis CaTvla an dabruneba xdeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu gancxadeba

sagadasaxado organos waredgineba dasabegri operaciis ganxorcielebidan 3 TveSi.

kerZo subieqtisgan usasyidlod gadacemuli materialuri maragebis miRebaze

Sedgeba buRaltruli muxli:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 6441 mimdinare nebayoflobiTi transferebi, garda grantebisa

nebayoflobiTi Semowirulobis dros maragebis miRebaze Sedgeba miReba-Cabarebis

aqti da maragebi Sefasdeba sabazro RirebulebiT.

Camowerili ZiriTadi aqtivebis daSlis Sedegad miRebuli masalebi, Tu gaaCnia

Rirebuleba da SesaZlebelia organizaciam gamoiyenos sameurneo daniSnulebiT,

aRebul unda iqnes SemosavalSi sabazro RirebulebiT. aRniSnuli sameurneo operacia

buRaltrulad aisaxeba gatarebiT:

debeti 1600 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi)

krediti 6450 sxva araklasificirebuli Semosavlebi

magaliTi. ganxorcielda Senobis demontaJi, ris Sedegadac darCenili

sxvadasxva masala Sefasebul iqna 600 larad.

debeti 1627 materialuri maragebi (maragis Sesabamisi angariSi) 600

krediti 6450 sxva araklasificirebuli Semosavlebi 600

100

● materialuri maragebis gasvlis aRricxva

sasaqonlo-materialuri faseulobebis gayidvis, gacvlis an

ganawilebissa, maTi sabalanso Rirebuleba aRiarebuli unda iqnas im periodis

xarjebad, rodesac Sesabamisi Semosavlebis aRiareba moxdeba. Tu ar arsebobs

masTan dakavSirebuli Semosavali, xarjis aRiareba xdeba saqonlis

ganawilebisas, an masTan dakavSirebuli momsaxurebis gawevisas. nebismieri

sasaqonlo-materialuri faseulobis Camoweris Rirebuleba da yvela danakargi

aRiarebuli unda iqnas rogorc xarjebi im periodSi, rodesac Camoweras an

danakargs aqvs adgili. sasaqonlo-materialuri faseulobis nebismieri Camowera

aRiarebul unda iqnas, rogorc xarjad aRiarebuli sasaqonlo-materialuri

faseulobebis Tanxis Semcireba im periodSi, rodesac anulirebas aqvs adgili.

zogierTi sasaqonlo-materialuri faseuloba SeiZleba ganTavsdes

sxva aqtivebis angariSebSi, magaliTad, sakuTari warmoebis ZiriTadi

saSualebebis komponentis saxiT gamoye nebuli sasaqonlo-materialuri

faseulobebi. aseTi sasa qonlo-materialuri faseulobebis Rirebuleba

xarjebad iqneba aRiarebuli mocemuli aqtivebis sasargeblo momsaxu rebis

mTeli vadis ganmavlobaSi.

● sxva materialuri maragebis sakuTari moxmarebisTvis gamoyeneba.

materialuri maragebi SeZenisas TviTRirebulebiT aRricxul unda iqnes

sawyobSi, xolo eqspluataciaSi gadacemisas aRiarebul iqneba xarjad

eknomikuri klasifikaciis muxlis Sesabamisad. eqspluataciaSi gadacemuli

maragebi, saWiroebis SemTxvevaSi (Tu organizaciis mier gansazRvrulia Sida

aRricxvis wesebiT), aisaxeba sacnobaro muxlSi 04 `xarjebSi Camowerili

maragebi eqspluataciaSi~.

xarjebSi Camowerili maragebi, maTze daculobisa da kontrolos mizniT,

aRricxul unda iqnes adgilmdebareobisa da materialurad pasuxismgebeli

pirebis mixedviT.

magaliTi. sajaro skolis sawobidan gacemulia:

karis saketi 4 cali, erTeulis Rirebuleba 25 laria.

mina 5 kv.m, 1 kv.m Rirebuleba 16 laria.

am SemTxvevaSi karis saketebisa da minis Rirebuleba aRiarebul unda iqnes

ofisis xarjebad da aRiricxeba:

debeti 7230 ofisis xarjebi 180

krediti1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 180

101

● materialuri maragebis gayidva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1100-1200 fuladi saxsrebis an

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebze aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

krediti 6420 saqonlisa da momsaxurebis gayidvebi

gayiduli saqonlis, saTadarigo nawilebis, sxva danarCeni materialuri

maragebis Rirebuleba aRiarebul iqneba, rogorc realizebuli maragebis

xarji

debeti 7290 sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba

krediti 1620 sxva materialuri maragebi

● usasyidlod gadacema. materialuri maragebi SeiZleba gaices usasyidlod,

romlebic xarjad iqneba aRiarebuli subsidiebis, grantebis, socialuri

uzrunvelyofisa da sxvadasxva mimdinare xarjebis muxliT.

materialuri maragebis da grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis usasyidlod

gadacema aisaxeba

debeti 7500 subsidiebi, an 7600 grantebi, an 7700 socialuri uzrunvelyofa

krediti materialuri maragebi

● fizikuri gauaresebiT, bunebrivi SemTxveviTi dazianebiTa Tu qurdobis

Sedegad gamowveuli materialuri maragebis mcire moculobiT danakargebi,

romelTa Sesaxeb informaciis mopoveba SeuZlebelia, ganixileba rogorc

materialuri maragebis gasvla da aisaxeba xarjebSi buRaltruli gatarebiT:

debeti 7200 saqonli da momsaxureba

krediti 1620 sxva materialuri maragebi

● inventarizaciis Sedegebis aRricxva. materialuri maragebis inventarizacia

tardeba sabiujeto organizaciebSi qonebis, moTxovnebisa da valdebulebebis

inventarizaciis Catarebis wesis moTxovnebis Sesabamisad

organizaciaSi inventarizaciis Catareba savaldebuloa yovelwliurad

– sabiujeto wlis bolos, garda im aqtivebisa romelTa inventarizaciac

Catarda saangariSgebo wlis 1 oqtombris Semdeg.

inventarizacia unda dasruldes saangariSgebo wlis bolos, xolo

gadaulaxavi Zalis moqmedebis dros organizacia droebiT Tavisufldeba

102

savaldebulo inventarizaciis Catarebis valdebulebisagan im vadiT, sanam

SeuZlebelia am instruqciiT gansazRvruli wesiT inventarizaciis Catareba.

materialuri maragebis inventarizacia unda ganxorcieldes Senaxvisa da

gamoyenebis adgilebze, materialurad pasuxismgebeli pirebis TandaswrebiT

materialuri maragebi aRwerilobebSi Seitaneba dasaxelebis, saxis,raodenobisa

da sxva maxasiaTeblebis mixedviT. sainventarizacio komisiis wevrebi

materialurad pasuxismgebel pirebTan erTad axdenen materialuri maragebis

gadaTvlas, gadawonvas da gazomvas. materialurad pasuxismgebeli pirebis

sityvieri informaciisa da aRricxvis monacemebis aRwerilobaSi Setana,

faqtiuri Semowmebis gareSe, dauSvebelia.

materialuri maragebis inventarizacia tardeba adgilmdebareobisa da

pasuxismgebel pirTa mixedviT. inventarizaciisas TiToeuli maragi unda iqnes

daTvalierebuli da Setanili sainventarizacio aRwerilobebSi dasaxelebiTa

da pirvandeli RirebulebiT.

maragebi, romlebic sxvadasxva mizniT gagzavnilia organizaciis mier sxva

organizaciaSi (sawarmoSi), Seitaneba calke aRwerilobaSi, gadacemis

damadasturebeli dokumentis safuZvelze. gamosayeneblad uvargis materialur

maragebze dgeba aqti, romelSic mieTiTeba eqspluataciaSi yofnis dro,

gacveTis mizezi, sameurneo saWiroebisaTvis SemdgomSi maTi gamoyenebis

SesaZleblobebi da sxva.

fuladi dokumentebis Semowmebisas (talonebi sawvavsa da zeTze, kvebaze da

a.S, dasasvenebeli saxlebis, sanatoriumebis, turbazebis sagzurebi, safosto

markebi, aqcizuri markebi, Sromis wignakebis blankebi da maTSi CasarTebi da

sxva.) adgenen Tanxas, TiToeuli dokumentis utyuarobas da gaformebis

siswores. Semowmeba warmoebs dokumentebis calkeuli saxeebis mixedviT, ris

safuZvelzec aqtSi Seitaneba maTi dasaxeleba, nomeri, seria, mTliani Tanxa.

mkacri aRricxvis blankebis faqtiuri naSTebis Semowmeba warmoebs maTi

saxeebis mixedviT, sawyisi da saboloo nomrebis miTiTebiT. am Semowmebis

Sedegebi formdeba calke aRwerilobaSi.

inventarizaciiT gamovlenili danaklisi da danakargebi, bunebrivi normebis

zeviT, braleuli piris dadgenis SemTxvevaSi, daekisreba materialurad

pasuxismgebel an braleul pirs materialuri maragebis TviTRirebulebiT.

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT

krediti 1620 sxva materialuri maragebi

danaklisis dafarva organizaciis xelmZRvanelis gadawyvetilebiT

SesaZlebelia rogorc fuladi, aseve sasaqonlo formiT. Tu danaklisis

dafarva xdeba sasaqonlo formiT, materialuri maragebis sabalanso

103

Rirebuleba ar Seicvleba. moTxovnebis dafarva da danaklisis aRdgena

sasaqonlo formiT aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 1620 sxva materialuri maragebi

krediti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT

fuladi formiT dafarvis SemTxvevaSi gadaxda unda ganxorcieldes sabazro

fasiT, eqspertis daskvnis safuZvelze.

danaklisis dafarva sabazro fasiT aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis an

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi

krediti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

magaliTi. inventaricaziis Sedegad gamovlinda sabiujeto dafinansebiT

SeZenili 4 cali saburavis danaklisi, romlis sabalanso Rirebuleba 80 laria,

xolo sabazro – 120 lari. danaklisis anazRaureba daekisra materialurad

pasuxismgebel pirs. or cali anazRaurebul iqna sasaqonlo formiT, xolo

danarCenis sabazro RirebulebiT.

1. danaklisis asaxva:

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 320

krediti1626 saTadarigo nawilebi 320

2. danaklisis dafarva:

debeti 1626 saTadarigo nawilebi 160

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 240

krediti1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 320

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 80

rodesac konkretuli damnaSavis dadgena ver moxerxda an damnaSave pirebs

sasamarTlom ar daakisra danaklisis anazRaureba, danaklisi Camoiwereba

rogorc arasaoperacio xarjebi, da aisaxeba gatarebiT:

104

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT

materialur faseulobaTa danaklisi bunebrivi normis farglebSi

(dadgenili normis arsebobis SemTxvevaSi), xelmZRvanelis gadawyvetilebiT,

Camoiwereba xarjebis Sesabamis angariSebze, gatarebiT:

debeti 7200 saqoneli da momsaxureba

krediti 1600 sxva materialuri maragebi

magaliTi. sabuRaltro monacemebiT iricxeboda 1000 litra benzini.

inventarizaciiT aRmoCnda 800 litra. bunebrivi normis farglebSi danaklisi

Seadgens 30 litras, 170 litraze sasamarTlos mier braleuli piris dadgena

ver moxerxda. erTi litra benzinis TviTRirebuleba 2,2 laria.

1. danaklisis asaxva (200 *2.20 = 440).

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 440

krediti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 440

2. sasamarTlos daskvnis Sedegis asaxva.

debeti 7270 transportis teqnikisa da iaraRis eqspluataciisa da

movla-Senaxvis xarjebi 66

debeti 8200 arasaoperacio xarji 374

krediti1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 440

materialuri maragebi unda inaxebodes specialurad mowyobil saTavsebSi

(sasawyobo Senobebi), sadac materialur faseulobaTa ganlageba unda

uzrunvelyofdes maTi miRebis, gacemisa da inventarizaciis operaciebis

Catarebas.

maragebis moZraoba sawyobSi aRiricxeba pirveladi dokumentebis safuZvelze

aqtivebis sasawyobo aRricxvis davTarSi _ forma #008.

pirvelad sabuTebSi Canawerebi warmoebs Semdegi monacemebis

gaTvaliswinebiT: dasaxeleba, xarisxi, raodenoba, fasi, Tanxa, momwodeblis

105

vinaoba, sawyobSi miRebis TariRi da faseulobis mimRebi materialurad

pasuxismgebeli piris xelmowera.

momwodeblis sabuTebis monacemebTan gansxvavebis SemTxvevaSi, Sedgeba aqti

or egzemplarad, sawyobSi miRebaze pasuxismgebeli pirisa da momwodeblis an

dainteresebuli organizaciis warmomadgenlis monawileobiT. erTi egzemplari

gamoiyeneba miRebuli materialuri faseulobebis aRricxvisaTvis, xolo meore _

momwodeblisaTvis sapretenzio werilebis gasagzavnad.

buRalteria sistematur kontrols unda axorcielebdes sawyobSi

faseulobaTa Semosvlasa da xarjvaze, masalebis aRricxvis buRaltruli

Canawerebis, sawyobSi warmoebul CanawerebTan SedarebiT.

sawyobidan masalebis gacemisaTvis gamoiyeneba Semdegi sabuTebi:

organizaciis saWiroebisaTvis materialur faseulobaTa gacemis uwyisi, forma

#003; zeddebuli (moTxovna) forma # 004; sakvebis gacemis uwyisi, forma #005,

WurWlis msxvrevis saregistracio Jurnali, forma # 009 da sxva dokumentebi,

romlebic damtkicebulia saqarTvelos finansTa saministros mier.

4.2. ZiriTadi aqtivebis aRricxva

4.2.1. ZiriTadi aqtivebis cneba, aRiareba da klasifikacia

sajaro seqtorSi obieqti iTvleba aqtivad, rodesac masze sakuTrebis

ufleba mopovebulia da momavalSi SeuZlia ekonomikuri sargeblis motana,

miuxedavad imisa, Tu vin iRebs sargebels am aqtivebidan.

magaliTad, saxelmwifo mmarTvelobis erTeulis sakuTrebaSi arsebuli miwis

nakveTidan, razec ganTavsebulia erovnuli parki, sargebels iRebs uSualod

sazogadoeba da ara romelime konkretuli subieqti.

aqtivis gansazRvreba saxelmwifo mmarTvelobis organoebis mimarT, aqtivebis

ufro farTo speqtrs moicavs, vidre kerZo sawarmoebSi. saxelmwifo

mmarTvelobis organoebi SeiZleba flobdnen aqtivebs, romlebic:

> koleqtiuri an individualuri momsaxurebis sawarmoebladaa gankuTvnili;

> uSualod sazogadoebis mier moixmareba;

> maTi istoriuli an kulturuli mniSvnelobis gamo dacvas saWiroeben.

aqtivebi daniSnulebis mixedviT sam jgufad iyofa:

106

zogadi daniSnulebis aqtivebi - administraciuli Senobebi, skolebi,

sagzao-samSeneblo mowyobilobebi, saxanZro manqanebi da sxva

infraqsruqturuli aqtivebi – sagzao qselebi, wyalsemkrebeni,

sakomunikacio qselebi;

kulturuli memkvidreobis aqtivebi – unikaluri istoriuli, kulturuli

saganmanaTleblo, mxatvruli an arqiteqturuli aqtivebi.

saqarTvelos sabiujeto klasifikaciiT ZiriTadi aqtivebi gansazRvrulia

rogorc warmoebuli aqtivebi, romlebic erT welze meti drois ganmavlobaSi

mravaljeradad an ganuwyvetliv gamoiyeneba warmoebis an momsaxurebis procesSi

da romelTa Rirebulebac Seadgens 500 larsa da mets.

ZiriTadi aqtivebi moicavs:

● Senobebsa da nagebobebs;

● manqana-danadgarebsa da inventars;

● sxva ZiriTad aqtivebs.

Senobebisa da nageobebis jgufSi aRiricxeba sawarmoo da sameurneo

daniSnulebis, sacxovrebeli da sxva Senobeba-nagebobebi.

sacxovrebeli Senobebi is Senobebia, romlebic mTlianad an umTavresad

sacxovrebeli miznebisaTvis gamoiyeneba. maT miekuTvneba sacxovreblad SeZenili

Senobebi, avtofarexebsa da sacxovrebelTan dakavSirebuli sxva nagebobebis

CaTvliT, aseve mcuravi saxlebi, barJebi, sacxovrebeli furgonebi da

avtomisabmelebi, romlebic ZiriTadad sacxovrebel adgilad gamoiyeneba da sxv.

arasacxovrebeli Senobebis jgufs miekuTvneba saofise administraciuli

Senobebi, skolebi, saavadmyofoebi, sazogadoebrivi garTobis Senobebi,

sawyobebi, sawarmoo Senobebi, savaWro Senobebi, sastumroebi da restornebi;

samxedro miznebisaTvis SeZenili samoqalaqo Senobebi, romlebic

arasacxovrebeli miznebisTvis gamoiyeneba da sxv.

ZiriTad aqtivebs miekuTvneba aseve sagzao magistralebi, rogoricaa quCebi,

gzebi, xidebi, gvirabebi, sakanalizacio da wylis momaragebis sistema,

eleqtrogadamcemi xazebi, milsadenebi.

sxva nagebobebis jgufSi aRiricxeba yvela is nageboba, romelic ar

ganekuTvneba Senoba-nagebobebis sxva kategoriebs. magaliTad, rkinigza, metro

da aerodromebis asafreni bilikebi; navsadgurebi, Saxtebi da wiaRiseulis

mopovebasTan dakavSirebuli sxva nagebobebi, sportuli darbazebi da moednebi

da sxva Senoba-nagebobebi.

manqana-danadgarebi da inventari moicavs satransporto saSualebebs, sxva

manqana-danadgarebsa da inventars.

107

satransporto saSualebebs miekuTvneba yvela saxis mimosvlis saSualeba,

romelic gankuTvnilia xalxis gadasayvanad da tvirTis gadasazidad, aseve

specialuri teqnika, romelic gamoiyeneba soflis meurneobaSi, mSeneblobaSi da

sxva.

sxva manqana-danadgarebi da inventaris jgufSi aRiricxeba yvela saxis

manqana-danadgarebi da inventari. aRniSnuli moicavs saerTo da specialuri

moxmarebis manqanebs, saofise, sabuRaltro da kompiuterul mowyobilobebs,

eleqtromowyobilobebs, radio, satelevizio da sakomunikacio aparaturas,

samedicino xelsawyoebs, optikur xelsawyoebs, avejs, musikalur instrumentebs,

sportul saqonelsa da sxva inventars.

sxva ZiriTad aqtivebs ganekuTvneba kultivirebuli aqtivebi da

aramaterialuri ZiriTadi aqtivebi.

kultivirebul (kultivacia _ laT. kultivo _ vamuSaveb, vzrdi) aqtivebs

miekuTvneba organizaciebis zedamxedvelobis, kontrolisa da mmarTvelobis

qveS myofi kultivirebuli cxovelebi da mcenareebi, romlebic mravaljeradad

an ganuwyvetliv, erT welze meti xnis ganmavlobaSi gamoiyeneba sxva saqonlisa

da momsaxurebis sawarmoeblad. maT Soris samsaxurebrivi daniSnulebis

cxovelebi, gasamravlebeli saqoneli (Tevzeulisa da Sinauri frinvelebis

CaTvliT), mewveli saqoneli, sajiSe pirutyvi da sxva.

erTjeradi gamoyenebis mcenareebi da cxovelebi miekuTvneba materialur

maragebs, magaliTad, winaswar gansazRvruli SeSad gamosayenebeli xeebi,

dasaklavi saqoneli da sxv., xolo arakultivirebuli cxovelebi da mcenareebi

klasificirdeba, rogorc arawarmoebuli aqtivebi an saerTod ar ganekuTvneba

ekonomikur aqtivebs.

aramaterialuri ZiriTadi aqtivebi iseTi tipis obieqtebia, romlebsac

fizikuri forma ar gaaCnia, magaram identificirebadia, warmoebaSi erT welze

meti xniT gamoiyeneba da maTi momxmarebelia mxolod maTze sakuTrebis an

licenziis mqone subieqti. aramaterialur ZiriTad aqtivebs miekuTvneba:

licenziebi 10 wlis da meti vadiT gamoyenebis uflebiT, kompiuterebis

programuli uzrunvelyofa, sxvadasxva Janris gasarTobi nawarmoebebi,

rogoricaa filmebi, musikaluri nawrmoebebi, literaturisa da xelovnebis

nawarmoebebi da sxv.

aqtivebs, romelTa mSenebloba an sxva formiT Seqmna dawyebulia, jer ar

dasrulebula an dasrulebulia, magram organizacias sakuTrebis ufleba ara

aqvs mopovebuli, ewodeba daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi.

ZiriTadi aqtivebi miekuTvneba grZelvadian arafinansur aqtivebs.

moqmedi instruqciiT, ZiriTadi aqtivebis aRsaricxavad gamoiyeneba #2100

angariSi, romelic iyofa qvenagriSebad. yoveli qveanagariSi Seesabameba

108

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli arafinansuri aqtivebis calkeul

jgufs. gamonakliss warmoadgens angariSi #2140 `daumTavrebeli ZiriTadi

aqtivi~, romelic buRaltruli miznebisaTvis gamoiyeneba daumTavrebeli

ZiriTadi aqtivebis aRsaricxavad.

4.2.2 ZiriTadi aqtivebis RirebulebiTi Sefaseba

ZiriTadi aqtivebis miReba aRiricxeba RirebulebiT, romelic moicavs am

aqtivebis SeZenasTan dakavSirebul yvela saxis xarjs, rogoricaa: Sesyidvis,

transportirebis, warmoebis, mSeneblobis, montaJis, dadgmisa da samuSao

mdgomareobaSi mosayvanad saWiro sxva pirdapir xarjebs, agreTve ukan

daubrunebad gadasaxadebs, mosakreblebs, sxva gadasaxdelebsa da sakuTrebis

uflebis gadacemasTan dakavSirebul xarjebs.

aqtivis SeZenasTan dakavSirebuli pirdapiri xarjebia:

● aqtivisaTvis adgilmdebareobis momzadebis xarji;

● aqtivis adgilze mitanisa da datvirTva-gadmotvirTvis xarjebi;

● montaJisa da demontaJis xarji;

● sakuTrebis uflebis gadacemasTan dakavSirebuli gadasaxdelebi da sxva

xarjebi;

● Semfaseblebis, inJinrebis, arqiteqtorebis, iuristebisa da uZravi qonebis

gayidvis agentebis momsaxurebis anazRaureba;

● aqtivis saproeqto samuSaoebis Rirebuleba, garda tipuri daproeqtebis

danaxarjebisa, romlis proporciulad gadanawilebac SeuZlebelia.

magaliTi. sabiujeto organizaciam 6 700 larad SeiZina poligrafiuli

manqanebi, romlis transportirebazec gadaxdilia 560 lari, sabaJoze

gadaxdili dRg Seadgens 18%, montaJze da adgilmdebareobis mowyobaze

daxarjulia 400 lari. organizacia ar aris dRg-s gadamxdeli.

SeZenili poligrafiuli manqanebis TviTRirebulebaa 8 966.80 lari:

danaxarjebi (lari)

Sesyidvis fasi 6 700

109

transportirebis xarji 560

dRg (6700 + 560 * 18%) 1306.8

montaJis xarji 400

-------------------------------------------------------------------

sul 8 966.80

radaganac organizacia ar aris dRg-s gadamxdeli, saqonlis SeZenisas

fasTanerTad gadaxdili dRg misTvis dabrunebadi gadasaxadi ar aris,

Sesabamisad, is aisaxeba TviTRirebulebaSi.

igive magaliTi ganvixiloT organizaciisTvis, romelic dRg-s gadamxdelia.

am SemTxvevaSi SeZenili poligrafiuli manqanebis TviTRirebuleba Seadgens

7660 lars.

sabaJoze gadaxdili dRg 1 306.80 lari TviTRirebulebas ar miekuTvneba da

aisaxeba #1356 gadaxdili dRg _ angariSis debetSi.

moqmdi instruqciis mixedviT, manqana-danadgarebis gamocdasTan

dakavSirebuli xarjebi ar miekuTvneba maT Rirebulebas, Tuki es ar aris

aucilebeli aqtivis samuSao mzadyofnaSi moyvanisaTvis.

amrigad, aqtivis TviTRirebulebaSi CairTveba yvela is xarji, romelic

uSualodaa dakavSirebuli aqtivis SeZenasa da mis muSa mdgomareobaSi

moyvanasTan.

aqtivis TviTRirebulebaSi ar CairTveba:

administraciuli da sxva saerTo zednadebi xarjebi, garda im SemTxvevisa,

rodesac isini pirdapiraa dakavSirebuli aqtivis SeZenasTan an samuSao

mdgomareobaSi moyvanasTan;

organizaciis mier aqtivis warmoebis SemTxvevaSi, nedleulisa da masalebis,

SromiTi da sxva resursebis uCveulod maRali (zenormatiuli) danaxarjebi;

aqtivis SeZenasTan, warmoebasa an mSeneblobasTan uSualod dakavSirebuli

sesxiT sargeblobis danaxarjebi.

saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebis mier am tipis danaxarjebi maTi

gawevisTanave xarjebis saxiT iqneba aRiarebuli.

saTanado aucilebeli pirobebis arsebobis SemTxvevaSi SesaZlebelia

organizaciebis mier aqtivis SeZenasTan, warmoebasTan an mSeneblobasTan

uSualod dakavSirebuli sesxiT sargeblobis danaxarjebis kapitalizacia.

sesxis sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi aris saprocento da sxva

110

danaxarjebi, romlebsac erTeuli eweva nasesxeb saxsrebTan dakavSirebiT. aseTi

xarjebis kapitalizacia aqtivis Rirebulebis nawilis saxiT iwyeba maSin,

rodesac:

● aqtivze gaweulia pirveladi danaxarjebi;

● gaweulia sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli pirveladi danaxarjebi;

● dawyebulia mocemuli aqtivis gamosayeneblad an gasayid mdgomareobaSi

mosayvanad pirveladi samuSaoebi.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia

nebadarTuli alternatiuli meTodia. ssbas 5 `sesxis danaxarjebis~ Tanaxmad,

„sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis xarjad aRiareba xdeba im

periodSi, romelSic isini iqna gaRebuli, garda im SemTxvevisa, roca isini

kapitalizirdeba.“

biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis buRaltruli aRricxvisSesaxeb moqmedi instruqciiT ar aris gansazRvruli, ra tipis an romelijgufis aqtivebis TviTRirebulebaSi xdeba sesxiT sargeblobasTandakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia. ssbass 5-iT sesxiT sargeblobasTandakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia daSvebulia im SemTxvevaSi, rodesacis uSualod ukavSirdeba gansakuTrebuli aqtivis SeZenas, warmoebas anmSeneblobas. danaxarjebis kapitalizacia unda moxdes rogorc aRniSnuliaqtivis TviTRirebulebis nawili.

aqtivi kvalificirdeba gansakuTrebul aqtivad, Tu maTi daniSnulebisamebr

gamosayenebelad an gasayidad momzadebisaTvis aucileblad saWiroa drois

mniSvnelovani periodi. sxva aqtivebi, romelTa warmoeba regularulad xdeba

mokle vadaSi an SeZenis momentisaTvis mzadaa daniSnulebisamebr

gamosayeneblad, gansakuTrebul aqtivebad ar ganixileba. Tu sesxi aRebulia

konkretuli aqtivis SesaZenad, sesxiT sargeblobasTan gaweuli danaxarjebi

mTliand kapitalizdeba mocemuli aqtivis TviTRirebulebaSi. roca sesxi

aRebulia saerTo daniSnulebiT, magram gamoiyeneba gansakuTrebuli aqtivis

SesaZenadac, sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis

kapitalizebadi Tanxis dasadgenad gamoiyeneba am aqtivze gaweuli danaxarjebis

kapitalizaciis norma.

kapitalizaciis normad unda ganisazRvros organizaciis mier aRebul im

sesxebTan mimarTebaSi gaweuli danaxarjebis saSualo Sewonili sidide,

romlebic mocemul periodSi dafaruli ar aris.

magaliTi. organizaciam 1 ianvars aiRo xuTwliani miznobrivi sesxi Senobis

asaSeneblad 1 000 000 lari. wliuri saprocento ganakveTi Seadgens 12%,

xelSekrulebiT, procentis gadaxda xdeba welwadSi orjer 30 ivniss da 31

dekembers. organizaciis saRricxvo politika iTvaliswinebs procentis xarjad

aRiarebas im saangariSgebo periodiSi, rodesac warmoiqmna.

111

eqvsi Tvis saprocento xarjis gaangariSeba: 1 000 000 * 12% * 6/12 = 60 000

30 ivnissa da 31 dekembers buRaltrul registrebSi keTdeba Canaweri

procentis xarjad aRiarebaze:

debeti 7400 procenti 60 000

krediti 3284 daricxuli gadasaxdeli procentebi

an krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 60 000

sesxTan dakavSirebuli xarjebis aRricxva nebadarTulia alternatiuli

meTodiTac.

magaliTi. organizacia aSenebs saavadmyofos axal korpuss, romelic

kvalificirdeba gansakuTrebul aqtivad. aRebuli sesxis nawili gamoiyeneba

mSeneblobis dasafinanseblad, xolo nawili _ mimdinare sameurneo

saqmianobisTvis. mTlianad, yovelTviuri saprocento xarji Seadgens 50 000

lars. sesxis xarji, romelic eqvemdebareba kapitalizacias, Sedagens 40 000

lars, xolo Tanxis danarCeni nawili, 10 000 lari, eqvemdebareba periodis

xarjad aRiarebas.

es operaciebi buRaltrul angariSebze Semdegnairad aisaxeba:

1. saprocento xarjis kapitalizacia:

debeti 2141 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 40 000

krediti 3284 daricxuli gadasaxdeli procentebi

an krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 40 000

2. saprocento xarjis periodis xarjad aRiareba;

debeti 7400 procenti 10 000

krediti 3284 daricxuli gadasaxdeli procentebi

an krediti1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 10 000

112

yvela im danadgaris, mowyobilobisa da xelsawyos Rirebuleba, romlebic

ZiriTadi aqtivis ganuyofel nawilebs warmoadgenen, emateba am aqtivis

Rirebulebas.

magaliTi. organizaciam sakuTari saxsrebiT aaSena ofisis Senoba, romlis

proeqtSi gadaxdilia 2 000 lari. karkasis aSenebaze daixarja 80 000 laris

masala, xelfasi _ 35 000 lari. SenobaSi CamontaJebul iqna metaloplastmasis

fanjrebi da rkinis karebebi, raSic gadaxdilia 7 400 lari. gaTbobis sistemis

damontaJebaSi gadaxdilia 3 700 lari. Senobis TviTRirebuleba iqneba 128 100

lari. igi ganisazRvreba Semdegi danaxarjebiT:

xarjebis dasaxeleba (lari)

------------------------------------------------------------

proeqtis Rirebuleba 2 000

masalebi 80 000

xelfasi 35000

metaloplastmasis fanjrebi

da rkinis karebebi 7400

gaTbobis sistema 3700

sul: 128 100

Tu Senobebi, sxva nagebobebi da kultivirebuli aqtivebi iyideba an

Seisyideba im miwasTan erTad, razec arian isini ganlagebuli, SesaZleblobis

SemTxvevaSi aucilebelia ZiriTadi aqtivebisa da miwis cal-calke Sefaseba. Tu

es SeuZlebelia, operaciis klasificireba unda moxdes ufro maRali

Rirebulebis aqtivis mixedviT.

magaliTi: 2014 wels sabiujeto organizacias ekonomikis saministros mier

gadaeca miwis nakveTi, razec ganTavsebuli aris Senoba da mravalwliani

nargavebi. miwis nakveTis Rirebuleba Seadgens 60 000 lars, Senobis - 30

000 lars, nargavebis 5 000 lars.

avsaxoT buRaltruli muxliT aqtivebis miReba.

debeti 2410 miwa 60 000

debeti 2110 Senoba-nagebobebi 30 00

debeti 2131 kultivirebuli aqtivebi 5 000

113

krediti 6322 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT 95 000

saZiebo samuSaoebis Sedegad warmoebuli ZiriTadi aqtivis, magaliTad,

gvirabebisa da sxva nagebobebis Rirebuleba ganisazRvreba masze daxarjuli

resursebis RirebulebiT. Tu axali gasarTobi Janris, literaturuli da

xelovnebis originaluri nawarmoebebis Seqmna sakuTari xarjebiT xorcieldeba

da maTi gamoyenebis Sedegad momavalSi misaRebi sargeblis mimdinare

Rirebulebis dadgena SeuZlebelia, sxva informaciis ararsebobis pirobebSi,

originalis miReba warmoebis RirebulebiT unda Sefasdes.

ZiriTadi aqtivi pirveladi asaxvis Semdgom aRiricxeba misi sabalanso

RirebulebiT, romelic miiReba yvela im cvlilebis gaTvaliswinebiT, rasac

SeiZleba adgili hqondes maTi miRebis Semdeg. aqtivis pirvandel RirebulebaSi

cvlilebebs ZiriTadad iwvevs maTi eqspluatacia, romelic aRiricxeba, rogorc

ZiriTadi kapitalis moxmareba, da danaxarjebi, romlebic gaiweva aqtivebis

arsebiT gaumjobesebaze.

aqtivis sabalanso Rirebulebis gaangariSeba wlis bolosaTvis (lari).

aqtivis sabalanso Rirebuleba wlis

dasawyisisaTvis

150 000

kapitaluri remonti 35 000

ZiriTadi kapitalis moxmareba (cveTa) (22 000)

ZiriTadi aqtivis gadafaseba (afaseba) 50 000

aqtivis sabalanso Rirebuleba wlis

bolos

213 000

4.2.3. ZiriTadi aqtivebis aRricxvis dokumentacia

ZiriTadi aqtivebis buRaltruli aRricxvis erT-erTi ZiriTadi amocanaa,

dokumentaciis swori da drouli gaformeba da asaxva saaRricxvo registrebSi.

sajaro samarTlis iuridiuli pirisTvis ZiriTadi aqtivebis miRebis

dokumentebia: momwodeblis mier gamowerili sasqonlo zednadebi, satvirTo

sabaJo deklaracia, saerTaSoriso rkinigzis zednadebi, angariS-faqtura da sxv.

114

im SemTxvevaSi, Tu sxva dokumentiT ar dasturdeba sameurneo operacia, Sedgeba

ZiriTadi aqtivebis miReba-Cabarebis aqti, forma # Za-1, romelic damtkicebulia

saqarTvelos finansTa ministris brZanebiT, `sabiujeto organizaciebis

pirveladi sabuRaltro dokumentebisa da saaRricxvo registrebis formebis

damtkicebis Taobaze.~ miReba-Cabarebis aqtSi aRiniSneba miRebuli obieqtis

dasaxeleba, teqnikuri monacemebi, sainventaro nomeri, aqtivis qarxnuli nomeri,

gamoSvebis TariRi, eqspluataciaSi Sesvlis TariRi, sawyisi Rirebuleba, Tanxa

SeZenis damadasturebeli dokumentebiT, wliuri cveTis norma da aqtivis mokle

individualuri daxasiaTeba. miRebis dokumentebi buRaltruli aRricxvis

Canawerebis safuZvelia. miRebuli ZiriTadi aqtivebi warmoadgens damoukidebel

saaRricxvo erTeuls, romelsac uwodeben sainventaro obieqts da, romelsac

eniWeba sainventaro nomeri. ZiriTadi aqtivebis analizuri aRricxva warmoebs

sabiujeto organizaciebSi aqtivebis aRricxvis sainventaro baraTebiT forma #

Za-3. baraTze miTiTebulia inventaris dasaxeleba, gamoSvebis weli, obieqtis

istoriuli Rirebuleba, amortizaciis norma, materialurad pasuxismgebeli

piri. masze fiqsirdeba inventaris SeZenis wyaro. am informacias didi

mniSvneloba aqvs imisaTvis, rom momdevno wlebSi cveTa, dafinansebis wyaros

Sesabamis xarjebSi iqnes aRiarebuli. inventaruli baraTebis registracia xdeba

davTrebSi an uwyisebSi, romlebic iwarmoeba buRalteriaSi.

aseT baraTebs an uwyisebs awarmoeben ZiriTad saSualebaTa saxeebis an

jgufebis mixedviT. kontrolis mizniT analizuri aRricxvis baraTebis saerTo

jams yovelTviurad adareben Sesabamisi jgufis sinTezuri angariSis naSTs.

ZiriTadi aqtivis gadaadgileba organizaciis SigniT, erTi ganyofilebidan

meoreSi, unda gaformdes dokumenturad, risTvisac gamoiyeneba forma #aa-1.

ZiriTadi aqtivebiT ganxorcielebuli operaciebia: ZiriTadi kapitalis

miReba, moxmareba da gasvala.

4.2.4. ZiriTadi aqtivebis miRebis aRricxva

ZiriTadi aqtivebi SeiZleba miRebul iqnes sxva erTeulisgan:

● SesyidviT;

● usasayidlod (transferiT an grantiT);

● barteriT;

● sakuTari saxsrebiT warmoebis safuZvelze.

ZiriTadi aqtivebis Sesyidvebi SeiZleba ganxorcieldes Semdgomi gadaxdis

pirobiT, winaswari gadaxdebiTa da imavdrouli gadaxdiT.

115

ZiriTadi aqtivebis SeZena Semdgomi gadaxdis pirobiT moicavs or etaps,

romelic Semdegi buRaltruli gatarebebiT aRiricxeba:

aqtivis SeZena da Sesabamisi valdebulebis aRiareba:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

valdebulebis dafarva:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis xazinaSi an

sxva fuladi angariSebi

magaliTi. organizaciis mier sabiujeto saxsrebiT momwodeblebisagan

SeZenilia 45 000 laris Rirebulebis ZiriTadi aqtivebi. Tanxa gadaricxulia

xazinidan. zemoaRniSnulze Sedgeba Semdegi buRaltruli gatarebebi:

1. SeZenili ZiriTadi aqtivebis SemosavalSi aReba:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi 45 000

krediti 3220 aqtivebis miwodebiT daricxuli valdebulebebi 45 000

2. dafinansebis Tanxebis asaxva:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 45 000

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 45 000

3. momwodblisadmi arsebuli davalianebis dafarva:

debeti 3220 aqtivebis miwodebiT daricxuli valdebulebebi 45 000

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 45 000

4. kvartlis bolos dafinansebis angariSis daxurva.

116

debeti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 45 000

krediti 5100 wminda Rirebuleba 45 000

ZiriTadi aqtivebi SeiZleba SeZenil iqnes winaswari gadaxdebis gziT, am

dros pirvelad xdeba Tanxis gadaricxva momwodeblisaTvis, Semdeg _ aqtivis

mowodeba.

ZiriTadi aqtivis Rirebulebis winaswar srulad gadaricxvis dros Sedgeba

Semdegi buRaltruli gatarebebi:

Tanxis gadaricxva.

1. debeti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari gadaxdebiT

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

2. aqtivis miReba:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari gadaxdebiT

Tu winaswar gadaricxuli Tanxa Seadgens ZiriTadi aqtivis Rirebulebis

nawils, aqtivis miRebisas valdebuleba aRiarebuli iqneba mTliani TanxiT,

romelic Semcirdeba winaswar gadaxdili TanxebiT.

magaliTi. ssip-ma kerZo subieqtisgan (arasabiujeto saxsrebiT) saerTo

sacxovreblisTvis SeiZina Senoba, Senobis Rirebulebis 50%, 65 000 lari,

saxazino angariSidan winaswar iqna gadaricxuli, sajaro reestrSi

daregistrirebisaTvis angariSvaldebuli piris mier saqveangariSod gacemuli

Tanxebidan gadaxdilia _ 60 lari, uZravi qonebis gayidvis saagentos

momsaxurebaSi gadaericxa 255 lari.

aRniSnuli operaciebi avsaxoT buRaltruli gatarebiT. TiToeul sameurneo

operaciaze Sedgeba sxvadasxva buRaltruli dokumenti. Sesabamisad, operaciebi

aRiricxeba qronologiuri TanmimdevrobiT da Sedgeba Semdegi buRaltruli

gatarebebi:

a. Tanxis avansad gadaricxva:

debeti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari gadaxdebiT 65 000

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto

saxsrebisaTvis xazinaSi 65 000

117

b. Senobis Cabareba da aqtivad aRiareba:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 130 000

krediti3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 130 000

g. avansad gadaxdili Tanxis CaTvla:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 65 000

krediti 1432 moTxovnebi aqtivebis miRebaze winaswari

gadaxdebiT 65 000

d. valdebulebis dafarva:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 65 000

krediti1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 65 000

e. sajaro reestrSi daregistrireba da Tanxis gadaxda:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 60

krediti1450 moTxovnebi angariSvaldebuli pirebis mimarT 60

v. uZravi qonebis gayidvis saagentosadmi valdebulebis aRiareba:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 255

krediti3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 255

z. Tanxis gadaricxva uZravi qonebis gayidvis saagentos valdebulebis

dasafarad:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 255

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 255

ganvsazRvroT Senobis TviTRirebuleba:

xarjis dasaxeleba lari1 Seyidvis fasi 130 000

118

2 sajaro reestrSidaregistrirebis Tanxa

60

3 uZravi qonebis gayidvissaagentos momsaxurebis

xarji

255

jami: 130 315

zogjer ZiriTadi saSulebebi organizaciaSi miiReba barteruli gacvlis

gziT. barteruli operaciis dros ori an meti subieqti cvlis Tanabari

Rirebulebis aqtivebs an momsaxurebas. ssbass 17-is `ZiriTadi saSualebebi~

Sesabamisad, rodesac ZiriTadi saSualebis SeZena xorcieldeba arafulad

aqtivze gacvlis gziT aseTi ZiriTadi saSualebebis TviTRirebuleba

ganisazRvreba realuri RirebulebiT, garda im SemTxvevisa, rodesac:

● gacvlis operacias ara aqvs komerciuli Sinaarsi;

● arc miRebuli da arc gacemuli aqtivis realuri Rirebulebis saimedod

Sefaseba ar aris SesaZlebeli.

analogiurad xdeba SeZenili aqtivis Sefaseba maSinac ki, rodesac

erTeuls ar SeuZlia gacemuli aqtivis aRiarebis dauyovnebliv Sewyveta. Tu

SeZenili aqtivis Sefaseba ar xdeba realuri RirebulebiT, misi

TviTRirebuleba ganisazRvreba gacemuli aqtivis sabalanso RirebulebiT.

Tu moxda Tanabari Rirebulebis aqtivebis gacvla, maSin ZiriTidi aqtivebis

miReba barteriT aisaxeba:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi (miRebuli ZiriTadi aqtivis sabalanso

Rirebuleba)

krediti 1410 moTxovnebi barteriT

organizaciidan barteriT gasuli ZiriTadi aqtivi Camoiwereba sabalanso

RirebulebiT, rac aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1410 moTxovnebi barteriT

krediti 2100 ZiriTadi aqtivi (gasuli ZiriTadi aqtivis sabalanso

Rirebuleba)

zogierT SemTxvevaSi miRebuli ZiriTadi aqtivis realuri Rirebuleba

gasuli ZiriTadi aqtivis sabalanso Rirebulebaze metia, da xelSekrulebiT

gaTvaliswinebulia sxvaobis anazRaureba. aseT SemTxvevaSi, mimRebi organizacia

sxvaobiT aRiarebs valdebulebis warmoqmnas, xolo miRebuli aqtivi fasdeba

119

realuri RirebulebiT. es operaciebi martivi buRaltruli muxliT

Semdegnairad gatardeba:

jer aRiricxeba aqtivis miReba da barteriT warmoqmnili moTxovnebis

Semcireba.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi

krediti 1410 moTxovnebi barteriT

imavdroulad, aRiricxeba miRebuli aqtivis realur Rirebulebasa da

gasuli ZiriTadi aqtivis sabalanso Rirebulebas Soris sxvaobiT warmoqmnili

valdebuleba, romlis dafarva moxdeba xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli

fuladi an sxva formiT. amave gatarebiT miRebuli aqtivis Rirebuleba

daiyvaneba realur Rirebulebamde.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi

krediti 3230 valdebulebebi barteriT

zemoT aRniSnul gatarebebze Sedgeba Semdegi rTuli buRaltruli muxli:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi (aqtivis mTliani realuri Ritrebuleba)

krediti 1410 moTxovnebi barteriT ( (gacemuli aqtivis Rirebuleba)

krediti 3230 valdebulebebi barteriT ( sxvaoba realur Rirebulebasa

da gasuli ZiriTadi aqtivis sabalanso Rirebulebas Soris)

Tu xelSekruleba ar iTvaliswinebs nameti Tanxis valdebulebad aRiarebas,

mimRebi organizaciisaTvis sxvaobis Tanxa aRiarebul iqneba sasaqonlo formiT

miRebul Semosavlad kapitaluri grantis an sxva Semosavlis saxiT.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi

krediti 1410 moTxovnebi barteriT

krediti 6322 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT an 6450 sxva

araklasificirebuli Semosavali

xolo naklebobis SemTxvevaSi _ sxvaobis Tanxa aisaxeba, rogorc zarali

flobidan.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivi

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 1410 moTxovnebi barteriT

120

magaliTi. `a~ organizaciam miwis nakveTi gaucvala `b~ organizacias

SenobaSi.

`a~ organizaciis miwis nakveTis sabalanso Rirebuleba Sedagenda 45 000

lars, sabazro _ 65 000 lars.

`b~ organizaciis Senibis sabalanso Rirebuleba Sedagenda 30 000 lars,

sabazro _ 70 000 lars. xelSekruleba ar iTvaliswinebs sxvaobis anazRaurebas.

miRebuli aqtivis Rirebuleba ganisazRvreba sabazro RirebulebiT.

ganxorcielebuli operaciebi buRaltruli gatarebiT avsaxoT `a~

organizaciisTvis.

1. miwis nakveTis gadacema sajaro reestrSi daregistrirebis dokumentis

safuZvelze asaxeba:

debeti 1410 moTxovnebi barteriT 45 000

krediti 2410 miwa (gacemuli) 45 000

2. Senobis miReba `b~ organizaciidan:

debeti 2110 Senoba (miRebuli) 70 000

krediti 1410 moTxovnebi barteriT 45 000

krediti 6450 sxva araklasificirebuli Semosavali 25 000

ZiriTadi aqtivebis miReba saxelmwifosgan usasyidlod aisaxeba

debeti 2000 arafinansuri aqtivebikrediti 6300 grantebi

fizikuri an iuridiuli piris mier ZiriTadi aqtivebis Cuqeba aisaxeba

debeti 2000 arafinansuri aqtivebikrediti 6442 kapitaluri nebayoflobiTi transferebi, gardagrantebisa

121

fizikuri an iuridiuli pirisgan nebayoflobiT transferiT miRebuli

ZiriTadi aqtivis Sefaseba xdeba sabazro RirebulebiT.

magaliTi. reorganizaciis Sedegad 2013 wlis 31 dekembers gaxorcielda

`a~institutis likvidacia, mis balansze ricxuli qoneba gadaeca `b~ instituts.

am periodisTvis `a~institutis balansze iricxeboda Semdegi ZiriTadi

aqtivebi:

# dasaxeleba sabalanso

RirebulebiT(lari)

1 Senoba 140 000

2. msubuqi avtomanqana 12 000

sxva manqana-dandgarebi da inventari 24 000

avsaxoT buRaltruli gatarebiT aqtivebis miReba `b~ institutSi:

debeti 2110 Senoba-nagebobebi 140 000

debeti 2121 satransporto saSualebebi 12 000

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 24 000

krediti 6300 grantebi 176 000

ZiriTadi aqtivebis sakuTari ZalebiT warmoebisas (mSeneblobisas) TiToeuli

operacia aisaxeba, rogorc aqtivis miReba da aRiricxeba daumTavrebeli

ZiriTadi aqtivebis angariSis debetSi. am SemTxvevaSic aqtivis

TviTRirebulebaSi CairTveba yvela is xarji, romelic uSualodaa

dakavSirebuli aqtivis SeZenasa da mis muSa mdgomareobaSi moyvanasTan, garda

nedleulisa da masalebisa, SromiTi da sxva resursebis zenormatiuli

danaxarjebisa.

mSeneblobis dasruleba aRiricxeba Senoba-nagebobebis Sesabamisi angariSebis

debetsa da daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebis angariSis kreditSi. organizaciam

sakuTari saxsrebiT mSenebloba SeiZleba awarmoos sakuTari ZalebiT an/da

xelSekrulebis safuZvelze sxva mwarmoeblebis meSveobiT.

122

magaliTi. sabiujeto organizaciam sakuTari ZalebiT Caatara samSeneblo

samuSaoebi, damxmare Senobis asagebad, razedac daixarja:

dasaxeleba (lari)

samSeneblo masala 40 000

xelfasi 15 000

samuSaoebi Sesrulda kontraqtiT daqiravebuli muSebis mier.

buRaltrulad aRniSnuli operaciebi Caiwereba Semdegi saxiT:

1. masalebis xarjva:

debeti 2141 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 40 000

krediti1621 nedleuli da masalebi 40 000

2. xelfasis daricxva:

debeti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 15 000

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 15 000

3. dasrulebuli Senobis SemosavalSi aReba:

debeti 2112 arasacxovrebeli Senobebi 55 000

krediti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 55 000

im SemTxvevaSi, Tu ZiriTadi aqtivis SeZena (mSenebloba an sxva formiT

Seqmna) or an met saangariSgebo periodSi grZeldeba, maSin etapobrivad an

Sesrulebuli samuSaos Sesabamisad gadasaxdeli mimdinare gadasaxadebi,

ZiriTadi aqtivis miRebad ganixileba.

debeti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

123

dasrulebuli ZiriTadi aqtivis miReba da eqspluataciaSi gadacema aisaxeba

Semdegi gatarebiT:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi

magaliTi. ssip-ma saaqcio sazogadoebasTan `industria~ 2011 welis 1

agvistos gaaforma xelSekruleba saswavlo korpusis mSeneblobaze, romlis

mTliani Rirebuleba xarjTaRricxviT ganisazRvra 155 000 lariT. 2011 wels

Sesrulebuli samuSaos Sesabamisad gadasaxdeli mimdinare gadsaxadebma

Seadgina 46 500 lari, m.S. dRg 7 093.2 laria.

2012 wlis 20 ivniss Sesrulebul samuSaoze, romelic Sefasda 153 400 larad

(maT Soris dRg 23 400 lari), Sedga miReba-Cabarebis aqti. ss `industrias~

saboloo angariSsworebisaTvis 2012 wlis 30 ivniss gadaericxa 106 900 lari.

SeniSvna: ssip dRg-s gadamxdelia.

aRniSnuli sameurneo operaciebi aisaxeba Semdegi buRaltruli gatarebebiT.

a. 2011 wlis bolos Sesrulebuli samuSaos Rirebuleba Sualeduri aqtisa

da angariS-faqturis safuZvelze aisaxeba:

debeti 2141 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 39 406.8

debeti 1356 gadaxdili dRg 7 093.20

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli vald. 46 500

b. daricxuli valdebulebis dafarva sabanko angariSidan Tanxis

gadaricxviT:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 46 500

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 46 500

g. Senobis dasruleba da miReba damkveTis mier:

debeti 2141 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 90 593.20

debeti 1356 gadaxdili dRg 16 306.80

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli vald. 106 900

d. imavdroulad Sedgeba Semdegi buRaltruli muxli:

124

debeti 2112 arasacxovrebeli Senobebi 130 000

krediti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 130 000

e. daricxuli valdebulebis dafarva sabanko angariSidan Tanxis

gadaricxviT:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 106 900

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 106 900

4.2.5 ZiriTadi aqtivebis eqspluataciasTan dakavSirebuli

danaxarjebis aRricxva

ZiriTadi aqtivebi eqspluataciaSi gadacemis Semdeg, samuSao mdgomareobis

SesanarCuneblad da momsaxurebis vadis gasagrZeleblad, saWiroeben periodul

remonts. moculobisa da xasiaTis mixedviT saremonto samuSaoebze gaweuli

danaxarjebi jgufdeba Semdegnairad:

movlisa da mimdinare SekeTebis danaxarji da

arsebiT gaumjobesebaze gaweul danaxarjad.

aqtivis arsebiTi gaumjobeseba niSnavs aqtivis ganaxlebas, rekonstruqcias an

gafarToebas, rac mniSvnelovnad zrdis aqtivis saeqspluatacio Tvisebebs,

mwarmoeblurobas an mniSvnelovnad axangrZlivebs winaswar gansazRvrul,

sasargeblo momsaxurebis vadas.

arsebiT gaumjobesebaze gaweuli danaxarjebi SesaZlebelia iyos:

● Senoba-nagebobebis elementebis modifikacia maTi sasargeblo momsaxurebis

vadis gaxangrZlivebis mizniT, aseve mwarmoeblurobis amaRlebis mizniT;

● manqana-danadgarebis nawilebis gaumjobesebuliT Secvla warmoebuli

produqciis xarisxis amaRlebis mizniT;

● axali sawarmoo procesebis danergva operaciuli xarjebis arsebiTad

Semcirebis mizniT.

125

ZiriTadi aqtivebis Tavdapirveli RirebulebiT aRiarebis Semdgom

eqspluataciasTan, an ganaxleba, rekonstruqcia da gafarToebasTan

dakavSirebul iseT danaxarjebs, rac iwvevs aqtivebis arsebiT gaumjobesebas

emateba aqtivebis sabalanso Rirebulebas da aRiricxeba rogorc ZiriTadi

aqtivebis miReba

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi an

krediti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi da sxva

magaliTi. ssip `aTinaTi~ saganmanaTleblo dawesebulebaa, romelic flobs

sam saswavlo korpuss. mesame saswavlo korpusis saZirkvels, romelc dazianda

gruntis wylebis zemoqmedebiT, Cautarda gamagrebiTi samuSaoebi, aRniSnuli

samuSaoebi dafinansda saxelmwifo biujetidan. gamagrebiTi samuSaoebi

Seasrula samSeneblo organizaciam `mSenebeli”-. xarjTaRricxviT proeqtis

Rirebuleba ganisazRvra 25 000 lariT, faqtobrivad daixarja 23 700 lari.

sabuRaltro angariSis monacemebiT mesame saswavlo korpusis sabalanso

Rirebuleba Seadgens 120 000 lars, xolo Tavdapirveli Rirebuleba _ 140 000

lars.

Catarebuli remontiT gaizarda saswavlo korpusis gamoyenebis vada,

Sesabamisad, gaizarda aqtivis sabalanso Rirebulebac, rac aRiricxeba

gatarebiT:

debeti 2112 arasacxovrebeli Senobebi 23 700

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 23 700

vinaidan biujetidan xdeba xarjebis dafinanseba, valdebuleba daifareba

saxelmwifo xazinidan, rac aisaxeba gatarebiT:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 23 700

krediti 1250 angariSi sabiujeti saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 23 700

aRniSnuli operacia, agreTve, asaxvas povebs ZiriTadi aqtivebis analizuri

aRricxvis inventarul baraTzec, remontis Semdgom periodSi cveTa daericxeba

kapitaluri remontis Tanxasac.

am operaciis Semdeg Senobis sabalanso Rirebuleba iqneba 120 000 + 23 700=143

700 lari.

126

saoperacio ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebis arsebiT gaumjobesebaze

gaweuli danaxarjebi aseve kapitalizdeba, da aRiricxeba #2142 saoperacio

ijariT miRebuli qonebis arsebiTi gaumjobeseba, romelic Semdgom xarjad

aRiardeba cveTis daricxviT.

ZiriTadi aqtivebis movla-Senaxvis (mimdinare remontis) xarjebs miekuTvneba

yoveldRiuri momsaxurebis SromiTi danaxarjebi, wvrili SekeTebebi,

sainventaro obieqtis mcire nawilebis Secvla, remonti, romelic saWiroa

ZiriTadi aqtivebis samuSao mdgomareobis SesanarCuneblad. maTi perioduli

ganxorcieleba evalebaT ZiriTadi aqtivebis mflobelebs an momxmareblebs,

raTa SesaZlebeli iyos amgvari aqtivebis gamoyeneba maTTvis gansazRvruli

sasargeblo momsaxurebis periodis ganmavlobaSi. danaxarjebi, rac gavlenas ar

axdens ZiriTadi aqtivebis sawarmoo simZlavreze, xarisxze, momsaxurebis

potencialsa da sasicocxlo ciklze, aRiarebul iqneba periodis xarjebad.

xarjebis ekonomikuri klasifikaciiT, ZiriTadi aqtivebis movla-Senaxvis

xarjebi saqonlisa da momsaxurebis muxliT ganixileba da aRiricxeba ofisis

xarjebSi.

magaliTi. skolis Senobas sasawavlo wlis dawyebasTan dakavSirebiT

Cautarda mimdinare SekeTeba: SeRebes kedlebi, iataki, Secvales saklaso

oTaxebis karis saxelurebi da sxv. aRniSnuli samuSaoebi Seasrules

kontraqtiT daqiravebulma muSebma. mimdinare remontze sul daixarja 1 315

lari, maT Soris:

saRebavi _ 550 laris;

saxelurebi _ 120 laris;

sxva masalebi (lursmani, saRebavis funji, WurWeli, da sxva) _ 45 laris;

muSebis xelfasma Seadgina 600 lari.

mimdinare remontze gaweuli xarjebi, romlebic miekuTvneba saqonelisa da

momsaxurebis gamoyenebas, asaxul unda iqnes am muxliT gaTvaliswinebuli

punqtebiT:

● daxarjuli masalebi da maragebi miekuTvneba ofisis xarjebs, xolo

● kontraqtorebisTvis gadaxdili Tanxa _ StatgareSe momuSaveTa

anazRaurebas.

aRniSnuli sameurneo operaciebi aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

maragebis xarjva:

debeti 7230 ofisis xarji 715

krediti1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 715

127

xelfasis daricxva:

debeti 7210 StatgareSe momuSaveTa anazRaureba 600

krediti 3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 600

4.2.6. ZiriTadi aqtivis pirveladi asaxvis

Semdgomi Sefaseba

organizaciis mier ZiriTad saSualebebSi ganivTebuli momavali ekonomikuri

sargebelis an momsaxurebis potencialis gamoyeneba, ZiriTadad, aqtivis

eqspluataciis gziT xdeba. ZiriTadi aqtivebi eqsploataciis (moxmarebis )

procesSi cveTis gamo TandaTan kargaven pirvandel Rirebulebas.

Tumca sxva faqtorebi, rogoricaa teqnikuri moZveleba da fizikuri cveTa,

aqtivis gamouyeneblobis periodSi xSirad iwvevs im ekonomikuri sargeblisa

da momsaxurebis potencialis Semcirebas, romlis miRebasac erTeuli gegmavda

aqtivisagan.

ZiriTadi aqtivebi fizikur cveTas ganicdian eqspluataciis Sedegad, agreTve

bunebrivi Zalebis zemoqmedebiT, xolo moralurs _ teqnikuri progresis

Sedegad.

ZiriTadi aqtivebi pirveladi asaxvis Semdgom aRiricxeba narCeni sabalanso

RirebulebiT, romelic miiReba yvela im cvlilebis gaTvaliswinebiT, rasac

SeiZleba adgili hqonoda maTi miRebis Semdeg. aseTi cvlilebebia:

● ZiriTadi kapitalis moxmareba;

● mogeba an zarali flobidan;

● amowurva/gamofitva, xarisxis gauareseba, gauTvaliswinebeli daZveleba da

SemTxveviTi danakargebi.

ZiriTadi kapitalis moxmareba aris saangariSgebo periodis ganmavlobaSi

fizikuri cveTis, moraluri cveTisa da SemTxveviTi dazianebis Sedegad

erTeulis mflobelobaSi arsebuli ZiriTadi aqtivebis Rirebulebis Semcireba.

sabiujeto klasifikaciiT ` ZiriTadi kapitalis moxmareba perspeqtiul

maCvenebels warmoadgens da igi SeiZleba mniSvnelovnad gansxvavdebodes

saxelmwifos finansur CanawerebSi asaxuli cveTis (amortizaciis) sididisagan,

romelic Cveulebriv ZiriTadi aqtivebis sawyisi Rirebulebis gamoyenebiT

daangariSdeba.~

128

ZiriTadi kapitalis moxmareba aRiricxeba cveTis daricxviT. sabiujeto

organizaciebSi ZiriTad aqtivebs cveTa ericxeba saqarTvelos finansTa

saministros mier gansazRvruli normebiT, romlebic dadgenilia instruqciiT

`biujetze myofi organizaciebisa da dawesebulebebis ZiriTadi saSualebebis

cveTis normebisa da maTi buRaltrul aRricxvaSi asaxvis Sesaxeb~, xolo

aramaterialur ZiriTad aqtivebs – sasargeblo momsaxurebis vadis

proporciulad, Tu es SesaZlebelia, winaaRmdg SemTxvevaSi, wliurad 10

procentis odenobiT.

ZiriTad aqtivebs cveTa ericxeba wlis bolo samuSao dRes an gansazRvruli

momentisaTvis _ saWiroebis SemTxvevaSi, sruli kalendaruli wlisaTvis,

ganurCevlad imisa, saangariSgebo wlis romel TveSia isini SeZenili. aqtivebis

fizikuri cveTa gaiangariSeba maTi pirvandeli (istoriuli) Rirebulebis

gamravlebiT instruqciiT gaTvaliswinebul wliur normaze. saangariSgebo

periodSi aqtivis arsebiTi/mniSvnelovani gaumjobesebis an gadafasebis

SemTxvevaSi, istoriul Rirebulebas daemateba axlad miRebuli Rirebuleba da

cveTa am Tanxebis jamidan gaiangariSeba.

angariSTa gegmaSi ar aris gamoyenebuli ZiriTad saSualebaTa da

aramaterialuri aqtivebis cveTis amsaxveli angariSi, romelic miekuTvneba

maregulirebeli angariSebis jgufs. ZiriTadi saSualebebisa da aramaterialuri

aqtivebis Tavdapirveli Rirebulebisa da momsaxurebis mTeli vadis

ganmavlobaSi dagrovili cveTis Sesaxeb informacias iZleva ZiriTadi

saSualebebisa da aramaterialuri aqtivebis analizuri aRricxvis inventaruli

baraTebi.

cveTis daricxviT xdeba ZiriTadi aqtivebis fizikuri cveTis, moraluri

cveTisa da Cveulebriv SemTxveviT dazianebis Sedegad saxelmwifo erTeulis

mflobelobaSi arsebuli ZiriTadi aqtivebis Rirebulebis Semcirebis da misi

cveTadi nawilis xarjad aRiareba. xarjebis ekonomikuri klasifikaciis

Sesabamisad, igi miekuTvneba ZiriTadi kapitalis moxmarebas. cveTis daricxvis

operacia angariSebze Caiwereba Semdegnairad;

fizikuri cveTis daricxvisas:

debeti 7310 ZiriTadi aqtivebis fizikuri cveTa

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

ZiriTadi kapitalis moxmarebas miekuTvneba agreTve alternatiuli

saSualebebis gamoCenisa da miRweuli teqnikuri progresis Sedegad gamowveuli

aqtivebis moraluri cveTa da aqtivebis SemTxveviTi dazianebiT gamowveuli

danakargebi.

moraluri cveTa da SemTxveviT gamowveuli danakargebi aRiricxeba

buRaltruli gatarebiT:

129

debeti 7320 moraluri cveTa da SemTxveviTi dazianebiT gamowveuli

danakargebi

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

magaliTi: ssip-ma 2010 wlis 1 oqtombers SeiZina mravalsarTuliani Senoba,

romlis Rirebulebaa 85 000 lari. 2011 wels ganaxorcieles Senobis

rekonstruqcia, razec daixarja 10 000 lari. mravalsarTulian Senobebze,

moqmedi instruqciiT, cveTis wliuri norma 1%-ia.

Senobis 2010, 2011 da 2012 wlis cveTis gaangariSeba, biujetze myofi

organizaciebisa da dawesebulebebis ZiriTadi saSualebebis cveTis normebis

Sesabamisad:

wel

i

aqtivis

pirvandeli

Rirebuleba

cveTis

norma

dari

c­xu

li

cveTa

sabalanso

Rirebuleba

2010 85 000 1% 850 84150

2011 85 000 +10 000=95

000

1% 950 93 200 (84 150 +10 000-

950)

2012 95 000 1% 950 92 250

sagadasaxado miznebisaTvis ekonomikuri saqmianobidan miRebuli erToblivi

Semosavlebidan gamosaqviTi ZiriTadi aqtivebisa da aramaterialuri ZiriTadi

aqtivebis amortizaciis (cveTis) Tanxa ganisazRvreba saqarTvelos sagadasaxado

kodeqsiT dadgenili wesisa da normebis Sesabamisad.

magaliTi. ssip-ma 2009 wels SeiZina trenaJorebi, romelsac iyenebs

ekonomikuri saqmianobisTvis. trenaJorebis Tavdapirveli Rirebuleba 15 000

laria.

130

sabiujeto normebiT trenaJorebis yovelwliuri cveTis norma 10%-ia,

Sesabamisad, yovelwliuri cveTis Tanxa ganisazRvreba 1500 lariT.

weli

aqtivis

pirvandeli

Rirebuleba

cveTis

norma

daricxuli

cveTa

sabalanso

Rirebuleba

2009 15 000 10% 1500 13 500

2010 15 000 10% 1500 12 000

2011 15 000 10% 1500 10 500

cveTa sagadasaxado miznebisaTvis, sagadasaxado kodeqsis 111-e muxlis me-3

nawiliT gaTvaliswinebuli normebiT, Semdegnairad gaiangariSeba:

saamortizacio anaricxebis odenoba gaiangariSeba sagadasaxado wlis bolos

jgufis RirebulebiTi balansidan.

wel

i

aqtivis

pirvandel

i

Rirebuleb

a

cveTis

norma

daricxu

li cveTaRirebulebiTi balansi

2009 15 000 20% 3 000 12 000

2010 12 000 20% 2 400 9 600

2011 9 600 20% 1 920 7 680

ZiriTadi kapitalis moxmareba gaiangariSeba yvela saxis materialur da

aramaterialur ZiriTad aqtivebTan mimarTebaSi.

sakuTari saxsrebiT kapitalis Seqmnis SemTxvevaSi, im ZiriTadi aqtivebis

Rirebulebis Semcireba, romelic kapitalis warmoebis procesSia gamoyenebuli,

131

ganixileba ara rogorc ZiriTadi kapitalis moxmareba, aramed rogorc aqtivis

SeZenasTan/warmoebasTan dakavSirebuli pirdapiri xarji.

magaliTi. soflis meurneobis saministrom 2012 wlis 5 ivniss 23 000 larad

SeiZina Txrilebisa da arxebis gamwmendi eqskavatori, romlis wliuri cveTis

norma 12%-ia. wlis manZilze eqskavatori gamoyenebuli iyo xidis mSeneblobaze.

2012 wlis cveTa Seadgens 2 760 lars. daricxuli cveTa aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

debeti 2140 daumTavrebeli ZiriTadi aqtivebi 2 760

krediti 2121 satransporto saSualebebi 2 760

ZiriTadi kapitalis moxmareba aseve iTvaliswinebs cxovelebisa da

mcenareebis bunebrivi mizezebiT gamowveul SemTxveviT danakargebs, agreTve

cxovelebisa da mcenareebis xandazmulobis gamo maTi Rirebulebis Semcirebas.

magaliTi. sabiujeto organizaciis balansze ricxuli unikaluri

nargavebidan erT-erTi bunebrivad gaxma. am nargavis istoriuli Rirebuleba 3

000 laria, xolo sabalanso _ 1 200 lari.

aseT SemTxvevaSi unda moxdes nargavis aRiarebis Sewyveta da sabalanso

Rirebulebis xarjad aRiareba:

debeti 7320 moraluri cveTa da SemTxveviTi dazianebiT

gamowveuli danakargebi 1200

krediti 2131 kultivirebuli aqtivebi 1200

amasTan, ZiriTadi kapitalis moxmareba ar moicavs cxovelebisa Tu

mcenareebis gauTvaliswinebel danakargebs, rac ganpirobebulia epidemiebis

gavrcelebiT, dabinZurebiT, gvalviT, SimSilobiT Tu sxva saxis stiqiuri

ubedurebebiT, aseve, moulodneli teqnologiuri ganviTarebis Sedegad miRebul

danakargebs, romelmac SesaZloa mniSvnelovnad Seamciros arsebuli ZiriTadi

aqtivebis sasargeblo momsaxurebis vada da arawarmoebuli aqtivebis,

rogoricaa miwa da bunebrivi nedleuli, gamofitvisa Tu xarisxobrivi

gauaresebis periodi. es movlenebi aRiricxeba rogorc arasaoperacio xarjebi.

aqtivebis Rirebulebis cvlileba SeiZleba gamoiwvios fasebis cvlilebam.

fasebis cvlilebis Sedegebi aisaxeba nebismieri xangrZlivobiT mflobelobaSi

arsebul yvela ekonomikur aqtivze. fasebis cvlilebisas aqtivis Rirebuleba

unda aisaxos gadafasebuli TanxiT. aqtivis gadafaseba warmoqmnis

132

arasaoperacio Semosavals da xarjs, imis mixedviT, aqtivebis fasi gaizarda Tu

Semcirda.

aqtivebis gadafasebidan miRebuli mogeba aRiricxeba gatarebiT:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavali

zaralis SemTxvevaSi Sedgeba sapirispiro gatareba.

debeti 8200 arasaoperacio xarji

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

4.2.7. ZiriTadi aqtivebis aRiarebis

Sewyvetis (gasvlis) aRricxva

saxelmwifo mmarTvelobis erTeuls, rogorc aqtivis mesakuTres, SeuZlia

ganaxorcielos ZiriTadi aqtivebis:

● realizacia;

● gacvla barteriT;

● usasyidlod gadacema;

● likvidacia.

ZiriTadi aqtivebis realizacia aris operacia, romelis Sedegad icvleba

aqtivis mesakuTre da, romelsac Tan axlavs fuladi saxsrebis an maTi

ekvivalentebis miReba. is iTvaliswinebs ZiriTadi aqtivebis aRiarebis

Sewyvetasa da finansuri Sedegebis dadgenas. realizaciidan miRebuli finansuri

Sedegi aisaxeba sxva ekonomikur nakadebSi angariSze _ #8100 mogeba/zarali

flobidan, xolo, Tu operacia xorcieldeba ekonomikuri saqmianobis

farglebSi, angariSebze #8300 – arasaoperacio Semosavlebi da #8400

arasaoperacio xarjebi.

ZiriTadi aqtivebis realizacia sabalanso RirebulebiT (am SemTxvevaSi

sabalanso Rirebulebasa da gayidvis Rirebulebas Soris sxvaoba ar

warmoiqmneba) aRiricxeba:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

133

es operacia finansur Sedegebze gavlenas ar moaxdens, vinaidan mogeba an

zarali ar warmoiqmneba.

sabalanso Rirebulebasa da gayidvis Rirebulebas Soris sxvaobis

SemTxvevaSi, warmoiqmneba mogeba an zarali. Tu ZiriTadi aqtivis sabalanso

Rirebuleba gayidvis Rirebulebaze naklebia, warmoiqmneba nameti, rac aisaxeba

Semdegi buRaltruli gatarebiT.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

magaliTi. ssip-ma 5 000 larad gayida generatori, romlis sabalanso

Rirebulebaa 3 500 lari. operacia avsaxoT buRaltruli gatarebiT.

gayidva:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 5 000

krediti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 5 000

Sedegis asaxva:

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 1 500

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 1 500

rTuli buRaltruli gatarebiT aRniSnuli operacia ase aisaxeba:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 5 000

krediti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 3 500

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 1 500

aqtivis realizaciidan miRebuli zaralis SemTxvevaSi tipur gatarebebs

aseTi saxe eqneba:

aqtivis realizacia:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

134

realizaciidan miRebuli Sedegis asaxva:

mogebis SemTxvevaSi:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

zaralis SemTxvevaSi

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

magaliTi. avtomanqanas, romelic SeZenil iqna 2010 wels ekonomikuri

saqmianobidan miRebuli SemosavlebiT 7 000 larad, 2012 wels Cautarda remonti,

kerZod, Seucvales Zrava, romelzec servis-centrisgan warmodgenili iyo

angariS-faqtura 1 800 larze. cveTis norma 13%.

2013 wels manaqana realizebulia 3000 larad.

realiziasTan dakavSirebuli operaciebi avsaxoT buRaltruli gatarebiT.

pirvel rigSi unda ganisazRvros avtomanqanis sabalanso Rirebuleba.

amisaTvis gaviangariSoT 2010-2012 wlebis cveTa.

weli Tavdapirve

li

Rirebuleba

kapitaluri

remonti

Rirebuleba

remontis

Semdeg

cveTis

norma 13%

sabalanso

Rirebuleba

2010 7 000 0 7 000 910 6 090

2011 7 000 0 7 000 910 5 180

2012 7 000 1 800 8 800 1144 5 180 +1 800

-1144=5 836

1.realizacia.

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 3 000

krediti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 3 000

3. Sedegi realizaciidan.

135

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 2 836

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi 2 836

ZiriTadi aqtivebis gayidvis Sedegad biujetTan valdebulebis warmoqmnis

SemTxvevaSi gadasaxdeli Tanxa aisaxeba:

debeti 5100 wminda Rirebuleba

krediti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi

magaliTi. auqcionis wesiT 45 000 larad gaiyida organizaciis balansze 37

000 laris narCeni RirebulebiT ricxuli amortizebuli Senoba. gayidvidan

miRebuli Semosavali eqvemdebareba biujetSi gadaricxvas.

aqtivebis Camowerisa da biujetis winaSe valdebulebis warmoqmnis operacia

aisaxeba buRaltruli gatarebiT.

1. Senobis realizacia:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 45 000

krediti 2110 Senobebi 45 000

2. Sedegis aRricxva:

debeti 2110 Senobebi 8 000

krediti 8100 arasaoperacio Semosavali 8 000

3. Sedegis gadatana wminda Rirebulebaze:

debeti 8100 arasaoperacio Semosavali 8 000

krediti 5100 wminda Rirebuleba 8 000

4. Caricxulia realizebuli Senobis Rirebuleba:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvi 45 000

krediti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 45 000

5. biujetis winaSe valdebuleba warmoiqmneba Semosuli TanxiT:

debeti 5100 wminda Rirebuleba 45 000

136

krediti 3246 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi 45 000

6. biujetis winaSe daricxuli valdebulebis dafarva:

debeti 3246 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi 45 000

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvi 45 000

ZiriTadi aqtivebis usasyidlod gadacema aisaxeba grantebis an sxva

kapitaluri xarjebis angariSze:

debeti 7622 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

sabiujeto klasifikaciiT granti warmoadgens mimdinare an kapitaluri

daniSnulebis transferebs (transferi _ garkveuli mizniT fuladi saxsrebis

gadacema) erTi saxelmwifo erTeulidan sxva saxelmwifo erTeulze,

saerTaSoriso organizaciaze an sxva qveynis mTavrobaze.

magaliTi. ganaTlebis saministrom programiT `irmis naxtomi~ sajaro

skolebs gadasca 95 000 laris Rirebulebis 100 cali kompiuteri. kompiuterebis

gadacema aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 7622 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT 95 000

krediti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 95 000

rodesac aqtivebis gadacema xdeba erTi donis saxelmwifo mmarTvelobis

erTeulebs Soris, Sedegebi aisaxeba wminda Rirebulebis angariSze.

magaliTi. Tavdacvis saministrom soflis meurneobis saministros gadasca

satvirTo avtomobili, romlis sabalanso Rirebuleba Seadgenda 14 600 lars.

aRniSnuli operacia Tavdacvis saministros buRaltrul CanawerebSi aisaxeba

Semdegi buRaltruli gatarebiT:

debeti 7622 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT 14 600

krediti 2121 satransporto saSualebebi 14 600

xolo soflis meurneobis saministroSi:

137

debeti 2121 satransporto saSualebebi 14 600

krediti 7622 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT 14 600

Tu gadacema sxvadasxva donis biujetebs Soris xdeba, aqtivis usasyidlod

miReba aisaxeba rogorc granti.

ZiriTadi aqtivebis likvidacias iwvevs maTi mTliani fizikuri an moraluri

cveTa, avariebi, stiqiuri ubedureba da sxv.

moZvelebuli da Semdgomi eqspluataciisaTvis uvargisi inventaruliobieqtebis mTliani an nawilobrivi Camowera warmoebs dadgenili wesiT,romelic gansazRvrulia debulebiT „sakanonmdeblo, aRmasrulebeli dasasamarTlo xelisuflebis organoebis, sajaro samarTlis iuridiuli pirebis,saxelmwifo biujetis dafinansebaze myofi sxva organizaciebis, agreTvesazRvargareT saqarTvelos diplomatiuri warmomadgenlobebisa da sakonsulodawesebulebebis balansze ricxuli amortizebuli an gamouyenebeli ZiriTadiaqtivebis Camowerisa da mis Sedegad miRebuli qonebis gankargvis wesis Sesaxeb“(saqarTvelos mTavrobis dadgenileba #82, 2010 wlis 22 marti).

zemoT aRniSnul organizaciebSi, garda aRmasrulebeli xelisuflebis

saxelmwifo dawesebulebebisa, balansze ricxuli amortizebuli an

gamouyenebeli ZiriTadi aqtivebis balansidan Camowera xorcieldeba:

● moZravi qonebis _ organos xelmZRvaneli piris gadawyvetilebiT;

● uZravi qonebis _ organos xelmZRvaneli piris gadawyvetilebiT,

saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros TanxmobiT, romelic gaicema

saministroSi arsebuli mudmivmoqmedi komisiis _ Camoweris komisiis

gadawyvetilebis safuZvelze.

aRmasrulebeli xelisuflebis saxelmwifo dawesebulebebis, maT kontrols

daqvemdebarebuli sajaro samarTlis iuridiuli pirebis, agreTve maT

gamgeblobaSi myofi saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebebis (SemdgomSi d

dawesebuleba) balansze ricxuli amortizebuli an gamouyenebeli ZiriTadi

aqtivebis balansidan Camowera xorcieldeba:

a) moZravi qonebis _ dawesebulebis xelmZRvaneli piris gadawyvetilebiT da

saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli organos, an im organos TanxmobiT,

romlis gamgeblobaSic Sedis dawesebuleba (maTi arsebobis SemTxvevaSi);

b) uZravi qonebis _ dawesebulebis xelmZRvaneli piris gadawyvetilebiT,

saxelmwifo kontrolis ganmaxorcielebeli organos, an im organosTan

SeTanxmebiT, romlis gamgeblobaSic Sedis dawesebuleba (maTi arsebobis

SemTxvevaSi) da saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros TanxmobiT,

romelic gaicema Camoweris komisiis gadawyvetilebis safuZvelze.

138

ZiriTadi aqtivebis Camoweris mizniT, xelmZRvanelis individualuriadministraciul-samarTlebrivi aqtis safuZvelze iqmneba sainventarizaciokomisia.

komisia unda Sedgebodes aranakleb xuTi wevrisagan, maT Soris:Tavmjdomare, moadgile, mdivani, buRalteri da wevrebi, arasakmarisiricxovnobis SemTxvevaSi sainventrizacio komisiis Semadgenloba mtkicdeba maTimaqsimaluri raodenobidan gamomdinare, magram aranakleb sami wevrisa.

sainventarizacio komisia swavlobs Camosaweri qonebis faqtobriv

mdgomareobas, Sesabamisi gadawyvetilebiT asabuTebs ZiriTadi aqtivebis

Camoweris aucileblobas da TiToeul ZiriTad aqtivze cal-calke avsebs

Camosaweri ZiriTadi aqtivebis narCeni Rirebulebis dadgenisa da ZiriTadi

aqtivebis likvidaciis aqtebs. saWiroebis SemTxvevaSi sainventarizacio komisiam

SesaZlebelia gamoiyenos dargis specialistis daskvna (Sesabamisi auditoruli

an saeqsperto) Camosaweri qonebis Sefasebis Sesaxeb. sainventarizacio komisia

qonebis Camoweris Sesaxeb daskvnas zemoaRniSnul dokumentaciasTan erTad

warudgens organizaciis xelmZRvanels, romelic gamoscems Sesabamis

individualur administraciul-samarTlebriv aqts. moZravi qoneba Camowerilad

CaiTvleba am aqtis safuZvelze.

amortizebuli an gamouyenebeli uZravi qonebis Camoweris sakiTxs

ganixilavs Camoweris komisia saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis

saministros, saqarTvelos finansTa saministrosa da sajaro samarTlis

iuridiuli piris da saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris

warmomadgenlebis monawileobiT.

sabiujeto organizaciis balansze ricxuli ZiriTadi aqtivebis Camoweris

proceduris dasrulebis Semdeg Camoweris Sedegad miRebuli qoneba dadgenili

RirebulebiT (jarTi, samSeneblo masala, vargisi nawilebi da sxv.) aisaxeba

balansSi maragebis saxiT. Camoweris Sedegad miRebuli da maragebis saxiT

balansze aRricxuli qonebis (jarTi, samSeneblo masala, vargisi nawilebi da

sxv.) gankargvas sabiujeto organizacia axorcielebs moqmedi kanonmdeblobis

Sesabamisad.

ZiriTadi aqtivebis Camoweris Sedegad miRebuli qoneba, romlis raime

daniSnulebiT gamoyeneba SeuZlebelia, eqvemdebareba ganadgurebas, romelic

xorcieldeba kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

qonebis ganadgurebis process unda eswrebodes amave qonebis Camoweris

mizniT Seqmnili sainventarizacio komisiis sruli Semadgenlobis sul cota

naxevarze meti da dgeba Camowerili qonebis ganadgurebis aqti.

ZiriTadi aqtivebis Camowera aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

139

magaliTi. organizaciis balansze iricxeba faqtobrivad mwyobridan

gamosuli da Semdgomi eqspluataciisaTvis gamouyenebeli mikroavtobusi,

romlis sabalanso Rirebuleba 1500 laria. organizaciam dadgenili wesis

mixedviT moaxdina mikroavtobusis likvidacia. Camowerili aqtividan miRebuli

jarTi Sefasda 200 larad.

mikroavtobusis Camowera aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 1 500

krediti 2121 satransporto saSualebebi 1 500

Camowerili aqtividan miRebuli jarTi aRiarebul iqneba SemosavalSi:

debeti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 200

krediti 6450 sxva araklasificirebuli Semosavlebi 200

saqarTvelos mTavrobis dadgenilebis (#239-1) Tanaxmad, saxelmwifo

dawesebulebebis (garda sajaro samarTlis iuridiuli pirebisa) mier

(romlebsac sargeblobaSi aqvT gadacemuli Senoba-nagebobebi;) Senoba-

nagebobebis sarekonstruqcio, saremonto samuSaoebis Catarebis,

demontaJis/likvidaciis ganxorcielebis Sedegad darCenili vargisi nawilebisa

da masalebis (maragebis) auqcionis wesiT gasxvisebis an sxva nebismieri saxiT

gankargvis Sedegad amonagebi Tanxa mimarTul unda iqnes saxelmwifo biujetSi,

xolo sajaro samarTlis iuridiuli pirebis mier zemoaRniSnuli TanxiT,

pirvel rigSi, ifareba saremonto, sarekonstruqcio, demontaJis/likidaciis

xarjebi, darCenili nawili ki miemarTeba biujetSi moqmedi kanonmdeblobis

Sesabamisad.

4.2.8. grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis aRricxva

organizaciaSi grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis jgufSi aRiricxeba

sameurneo xasiaTis inventari, rogoricaa: magidebi, karadebi, skamebi, sawolebi,

dafebi, merxebi, sportuli inventari, saswavlo saxelosnoebSi sadurglo da

sazeinklo samarjvebi da sxva saxis teqnika, inventari da mowyobiloba da

sabiujeto klasifikaciiT gaTvaliswinebuli sxva inventari.

140

grZelvadiani mcirefasiani aqtivis jgufSi aRiricxeba arafinansuri

aqtivebi, romelTa erTeulis Rirebuleba 500 larze naklebia da erT welze

meti vadiT, mravaljeradad gamoiyeneba.

grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi aRiricxeba Semdeg angariSebze:

● 2200 grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi;

● 2210 teqnika;

● 2220 inventari;

● 2230 mowyobiloba;

● 2240 sxva mcirefasiani aqtivebi.

grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis SeZena aRiricxeba RirebulebiT,

romelic moicavs maT SeZenasTan dakavSirebul yvela danaxarjs, SeZenis fass,

daubrunebad gadasaxadebs, satransporto da yvela im xarjs, romelic uSualod

aris dakavSirebuli maT SeZenasa da muSa mdgomareobaSi moyvanasTan.

mcirefasiani aqtivebis SeZena(sawyobSi miReba) aRiricxeba buRaltruli

muxliT:

debeti 2200 grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi

eqspluataciaSi (praqtikul gamoyenebaSi) gadacemisas maTi xarjad aRiareba

xdeba TviTRirebulebiT angariSze 7200 `saqoneli da momsaxureba~.

eqspluatacaSi myofi grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi aisaxeba sacnobaro

muxlSi 10 _ `eqspluataciaSi myofi xarjebSi Camowerili grZelvadiani

mcirefasiani aqtivebi~.

debeti 7200 saqoneli da momsaxureba

krediti 2200 grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi

eqspluataciidan gasvlis SemTxvevaSi Camowera xorcieldeba moqmedi

kanonmdeblobiT.

magaliTi. sajaro skolam SeiZina 8 cali sportuli leibi, raSic

gadaxdilia 2 832 lari, maT Soris dRg 432 lari. inventaris transportirebaze

daixarja 160 lari. sajaro skola ar aris dRg-s gadamxdeli.

SeZenaze gaweuli danaxarjebi iqneba:

141

SeZenis fasi _ 2 832 lari.

transportirebis xarji _ 160 lari.

erTeulis TviTRirebuleba Seadgens 2 832+160=2 992/8=374 lars.

vinaidan erTeulis Rirebuleba ar aRemateba 500 lars da erT welze meti

vadiT, mravaljeradad gamoiyeneba, sportuli leibebi grZelvadian mcirefasian

aqtivebad iqneba aRiarebuli, razec Sedgeba Semdegi buRaltruli muxlebi:

a. inventaris SeZena:

debeti 2220 inventari 2 832

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowod. daricx. vald 2 832

b. transportireba:

debeti 2220 inventari 160

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 160

g. eqspluataciaSi gadacema:

debeti 7230 ofisis xarji 2 992

krediti 2220 inventari 2 992

imavdroulad aisaxeba sacnobaro muxlSi 10 `eqspluataciaSi myofi xarjebSi

Camowerili grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi~.

4.2.9. ZiriTadi aqtivebis inventarizacia

sajaro samarTlis subieqtebSi uZravi qonebis inventarizaciis Catareba

savaldebuloa sam weliwadSi erTxel mainc; ZiriTadi aqtivebis, faseulobebis

yovelwliurad, sabiujeto wlis bolos ara uadres 1 noembrisa; nedleulisa da

masalebis, saqonlis sarealizacio obieqtebSi _ weliwadSi orjer mainc; mza

produqciis, strategiuli maragebis, daumTavrebeli warmoeba/ momsaxurebis,

sxva danarCeni materialuri maragebis _ weliwadSi erTxel, ara uadres 1

oqtombrisa; fuladi angariSebisa da fuladi dokumentebis _ kvartalSi

erTxel mainc; sabiblioTeko fondis _ xuT welwadSi erTxel mainc. garda

amisa, inventarizacia unda Catardes materialurad pasuxismgebeli piris

Secvlis dros, aqtivebis datacebis, organizaciis reorganizaciis SemTxvevaSi.

142

organizaciaSi inventarizaciis Catarebis mizniT, xelmZRvanelis

individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis (brZanebis) safuZvelze

iqmneba sainventarizacio komisia, romelsac xelmZRvanelobs Tavmjdomare.

savaldebulo inventarizaciis Catarebis dros sainventarizacio komisia

unda Sedgebodes aranakleb 5 wevrisagan, maT Soris aris Tavmjdomare.

sainventarizaciao komisiis mier Semowmebuli ZiriTadi saSualebebi,

masalebi, naxevarfabrikatebi, mza produqcia da sxva materialuri

faseulobebis Sesaxeb monacemebi Seitaneba inventarizaciis uwyisSi maTi

aRricxvis klasifikaciis mixedviT ise, rom SesaZlebel iqnes faqtobrivi

mdgomareobisa da mimdinare aRricxvis monacemebis Sedareba.

inventarizaciis Sedegebs ixilavs organizaciis xelmZRvaneloba, razec

formdeba specialuri oqmi. oqmSi moyvanil unda iqnes dawvrilebiTi cnobebi

danaklisebis, danakargebisa da zedmetobis mizezebisa da damnaSave pirebis

Sesaxeb, aseve gasatarebeli RonisZiebebi faqtobrivi monacemebisa da

sabuRaltro Canawerebis gansxvavebaTa regulirebis Sesaxeb.

danaklisis aRmoCenisas mizezis garkvevamde misi anazRaureba daekisrebaT

materialurad pasuxismgebel pirebs:

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisebiT

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

amasTan, inventarizaciis dasrulebidan 5 dRis vadaSi, organizaciis

xelmZRvanelis gadawyvetilebiT, Sekrebili masalebi gadaecema samarTaldamcav

organoebs.

Tu braleuli piris dadgena ver moxerxda moxdeba, zemoT aRniSnuli

gatarebis koreqtireba Semdegi gatarebiT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisebiT

inventarizaciis Sedegad gamovlenili zedmetobiT organizaciebisaTvis

gaizrdeba wminda Rirebuleba, xolo sajaro samarTlis iuridiuli piris mier

ekonomikuri saqmianobis Sedegad warmoqmnili zedmetobis SemTxvevaSi _

saangariSgebo periodis mogeba.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

143

4. 3. arawarmoebuli aqtivebis aRricxva

4.3.1. arawarmoebuli aqtivebis arsi,

klasifikacia da Sefaseba

arawarmoebuli aqtivebi aris bunebrivad warmoqmnili an samarTlebrivi Tu

buRaltruli operaciiT Seqmnili aqtivebi, romelTa mimarTac SesaZlebelia

sakuTrebis dacvis uzrunvelyofa. sxva SemTxvevaSi aRniSnuli ar warmoadgens

ekonomikur aqtivebs da arafinansur aqtivebad ar ganixileba. arawarmoebuli

aqtivebi moicavs:

● bunebrivad warmoqmnil materialur aqtivebsa, da

● arawarmoebul aramaterialur aqtivebs.

bunebrivad warmoqmnili aqtivebia: miwa, wiaRiseuli da sxva bunebrivad

warmoqmnili aqtivebi, romelTa mimarT sakuTrebis ufleba ZalaSia Sesuli.

miwa TavisTavad warmoadgens grunts niadagis safariT da masTan

dakavSirebuli miwiszeda wylebisa da mniSvnelovani gaumjobesebis CaTvliT,

romelTa miwisgan fizikuri gancalkeveba SeuZlebelia. magaliTad, miwis

sawarmoo brunvaSi Seyvanis mizniT gakafuli tyeebi, damSrali Waobebi,

wyaldidobis Tavidan acilebis mizniT agebuli jebirebi, sairigacio arxebis

mSenebloba, Waobebis daSroba da sxv.

miwasTan dakavSirebul miwiszeda wylebs miekuTvneba yvela saxis

wyalsacavi, mdinare, tba da sxva Sida wylebi, romelTa mimarT SesaZlebelia

sakuTrebis uflebis gamoyeneba.

qvemoT CamoTvlili obieqtebi miwis, rogorc aRricxvis erTeulis

Semadgenel nawilad ar ganixileba da calke aqtivad unda iqnes aRiarebuli.

esenia:

● miwaze an miwis qveS aSenebuli Senoba-nagebobebi, gzebi da gvirabebi;

● kultivirebuli venaxebi, xexilis baRebi da sxva plantaciebi;

● marcvleuli kulturebi da cxovelebis gasamravlebeli adgilebi;

● wiaRiseuli;

● arakultivirebuli biologiuri resursebi;

● miwisqveSa wylis resursebi.

wiaRiseul resursebs ganekuTvneba navTobis, bunebrivi gazis, naxSiris,

liTonis madnis da sasargeblo aramadneuli wiaRiseulis dadasturebuli

maragebi.

144

sxva bunebrivad warmoqmnili aqtivebi moicavs radiosixSiruli speqtriT

sargeblobis licenzias, arakultivirebul biologiur resursebs, wylis

resursebsa da eleqtromagnitur speqtrs.

radiosixSiruli speqtriT sargeblobis licenzia moicavs licenziebs,

romlebic gaicema 10 wlis vadiT. magaliTad, tele-radio kompaniebi, sakabelo

operatorebi saqmianobas radiosixSiruli speqtriT sargeblobisTvis licenziis

gareSe ver ganxorcieleben.

eleqtromagnitur speqtrSi aRiricxeba radiosixSireebis nakrebi

(radiotalRebi, mikrotalRebi), rac xmis, monacemebisa da satelevizio

signalebis gadacemisas gamoiyeneba.

arakultivirebul biologiur resursebSi aRiricxeba cxovelebi da

mcenareebi, romlebzec SeiZleba sargeblobis uflebis daweseba da dacva,

miuxedavad imisa, rom maTi bunebrivi ganaxleba romelime institucionaluri

erTeulis uSualo kontrolis, pasuxismgeblobisa da marTvis qveS ar imyofeba.

magaliTad, gauvali tyeebi da Tevzis maragebi, romelTa komerciulad

gamoyenebac SesaZlebelia.

amasTan, arakultivirebuli biologiuri resursebi moicavs mxolod im

resursebs, romlebsac ekonomikuri Rirebuleba gaaCniaT da ar Sedian masTan

dakavSirebul miwis RirebulebaSi.

wylis resursebSi aRiricxeba gruntisa da sxva miwisqveSa wylebis

deficituri resursebi, romelTa gamoyeneba ekonomikuri miznebisaTvis uaxloes

momavalSia SesaZlebeli. maT gaaCniaT ekonomikuri Rirebuleba, romelic miwis

RirebulebaSi ar Sedis.

aramaterialuri arawarmoebuli aqtivebi warmoadgens sazogadoebrivi

mowyobisaTvis gankuTvnil produqtebs, romelTa arsebobac dadasturebulia

samarTlebrivi an buRaltruli qmedebebiT, da romlebic mflobelebs uflebas

aZleven warmarTon esa Tu is konkretuli saxis saqmianoba, an awarmoon

konkretuli saxis saqoneli an momsaxureba da, amasTan, sxva erTeulebs

aukrZalon msgavsi saqmianobis warmarTva mesakuTreebis nebarTvis gareSe.

aramaterialuri arawarmoebuli aqtivebia: dapatentebis obieqtebi, lizingisa da

sxva xelSekrulebebi, agreTve SeZenili gudvili.

patenti aris arawarmoebuli aramaterialuri aqtivi, romelic uzrunvelyofs

gamogonebebis samarTlebrivad dacvas. magaliTad, nivTierebaTa Semadgenlobebi,

eleqtrosqemebi, mowyobilobebi da gamogonebebi saWiroeben samarTlebriv

dacvas.

saijaro xelSekrulebebi da sxva kontraqtebi, romelTa klasificirebac

xdeba ekonomikur aqtivebad, moicavs lizingis xelSekrulebebs miwaze, Senoba-

nagebobebze; eleqtromagnituri speqtris an sasargeblo wiaRiseulis sabadoebis

145

gamoyenebis eqskluziur uflebebs; xelSekrulebebs sportsmenebsa da

avtorebTan; agreTve, uflebebs jer kidev arawarmoebuli materialuri aqtivebis

SeZenaze.

SeZenili gudvili moicavs sxvaobas moqmedi sawarmosaTvis gadaxdil

Rirebulebasa da misi aqtivebis Rirebulebas Soris, valdebulebebis

gamoklebiT.

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli arawarmoebuli aqtivebi

buRaltruli aRricxvis miznebisaTvis klasificirdeba, rogorc grZelvadiani

aqtivebi da aRiricxeba Semdeg buRaltrul angariSebze:

angariSis

dasaxeleba

buRaltru

li

angariSis

#

sabiujeto

klasifikaci

is muxli

arawarmoebuli

aqtivebi2400 614

miwa 2410 6141

wiaRiseuli 2420 6142

sxva bunebrivi

aqtivebi2430 6143

arawarmoebuli

aramaterialuri

aqtivebi

2440 6144

Sefaseba. arawarmoebuli aqtivebis SeZenis RirebulebiTi Sefaseba xdeba

gadaxdil fasze aqtivebis sakuTrebis uflebis mopovebasTan dakavSirebiT

gaweuli nebismieri danaxarjis damatebiT

146

arawarmoebuli aqtivebis sabalanso Rirebuleba ganisazRvreba pirvandeli

an SeZenis RirebulebiT, romelic koreqtirebulia yvela im cvlilebis

gaTvaliswinebiT, rasac SeiZleba adgili hqonoda maTi SeZenis Semdeg.

im SemTxvevaSi, rodesac miwa SeZenilia SenobebTan, sxva

nagebobebTan da kultivirebul aqtivebTan erTad, aRniSnuli aqtivebi unda

Sefasdes da aRiricxos cal- calke.

Senoba-nagebobebisa da miwis nakveTis (qonebis) realuri

Rirebuleba, Cveulebriv, ganisazRvreba SefasebiT, sabazro mtkicebulebebze

dayrdnobiT.

SeZenis operaciis dros Tu SeuZlebelia miwis da masze ganlagebuli sxva

aqtivis Rirebulebis gamijnva, operaciis klasificireba unda moxdes

im aqtivis mixedviT, romelic ufro maRali Rirebulebis mqone aqtivad aris

miCneuli.

aqtivad aRiarebisas, wiaRiseulisa da sxva bunebrivad warmoqmnili aqtivebis

RirebulebiTi Sefaseba xdeba maTi komerciuli gamoyenebidan mosalodneli

wminda Semosavlebis mimdinare RirebulebiT.

4.3.2 arawarmoebuli aqtivebis miRebisa da gasvlis

operaciebis aRricxva

arsebobs arawarmoebuli aqtivebis miRebis sxvadasxva gza, esenia;

● ekonomikiur aqtivad aRiareba;

● SeZena;

● miReba grantiT.

imisaTvis, rom arawarmoebuli obieqti aRiarebul iqnes ekonomikur aqtivad,

aucilebelia masze sakuTrebis uflebaTa amoqmedeba da ekonomikuri sargeblis

motanis gansazRvra. is arawarmoebuli obieqtebi, romlebic bunebaSi arsebobs,

magram maTgan SeuZlebelia ganisazRvros mosalodneli ekonomikuri sargeblis

Semodineba, balansSi asaxvas ar eqvemdebareba.

Tu obieqti, romlis arsebobac cnobilia, xdeba ekonomikuri aqtivi, maSin

misi aRiareba buRaltrulad unda aisaxos:

debeti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

147

bunebrivad warmoqmnili arawarmoebuli aqtivis ekonomikur aqtivad

aRiarebis aucilebloba SeiZleba ganapirobos sxvadasxva movlenam. magaliTad,

mezobel raionebSi saerTo-ekonomikurma ganviTarebam SeiZleba ukacrieli miwis

farTobebi gadaaqcios iseT adgilebad, sadac SesaZlebeli iqneba sakuTrebis

uflebaTa amoqmedeba da misi ekonomikurad gamoyeneba.

magaliTad, saxelmwifos Tavisufali miwis nakveTis realuri Rirebuleba,

romelic xangrZlivi drois ganmavlobaSi iyo mis sakuTrebaSi da am periodSi

mcire raodenobis garigeba ganxorcielda, SeiZleba Sefasdes, msgavs adgilze

mdebare da analogiuri Tvisebebisa da topografiuli maxasiaTeblebis mqone

miwis nakveTis sabazro Rirebulebis mixedviT, romlis Sesaxebac arsebobs

sabazro mtkicebulebebi.

miwis ekonomikur aqtivad aRiareba buRaltrulad aisaxeba gatarebiT:

debeti 2410 miwa

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

arawarmoebuli aqtivebis saaRricxvo sistemaSi asaxvis Semdeg operaciebi,

romlebic maTi sakuTrebis SecvlasTanaa dakavSirebuli, aisaxeba iseve, rogorc

ZiriTadi aqtivebiT ganxorcielebuli operaciebi.

arawarmoebuli aqtivebis sxva erTeulebisagan SeZena an grantiT miReba,

Sesabamisad aisaxeba:

debeti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi an

kredit 6300 grantebi

erTi donis saxelmwifo erTeulebs Soris arawarmoebuli aqtivis gadacema

mimReb organizaciaSi aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

krediti 6300 grantebi

mmarTvel erTeuls SeuZlia Seqmnas ekonomikuri aqtivebi bunebrivadwarmoebul aqtivebze sakuTrebis uflebaTa amoqmedebis gziT.

arawarmoebuli aqtivebis, rogorc bunebrivad warmoqmnili an samarTlebrivi

Tu buRaltruli qmedebebiT Seqmnili aqtivebis, ekonomikur aqtivebad

aRiareba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba:

debeti 2400 arawarmoebuli aramaterialuri aqtivi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

arawarmoebuli aqtivis aRiareba unda Sewydes:

misi gasvlisas, an rodesac aqtivis gamoyenebisas ekonomikuri sargeblis

motana SeuZlebelia.

148

aqtivis gasvla SeiZleba misi gayidviT an usasyidlod gadacemiT.

arawarmoebuli aqtivebis gayidvis SemTxvevaSi, gasvlis Sefaseba xdeba

gayidvis fasidan saxelmwifo erTeulebis mier aqtivebis gasvlisas sakuTrebis

uflebis gadacemasTan dakavSirebiT gaweuli nebismieri xarjis gamoklebiT.

arawarmoebuli aqtivebis usasyidlod gadacema aisaxeba grantebis, (erTi

donis saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebs Soris gadacemis SemTxvevaSi)

angariSebis debetsa da arawarmoebuli aqtivebis Sesabamisi angariSebis

kreditSi.

arawarmoebuli aqtivi, romelsac aRar gaaCnia ekonomikuri Rirebuleba, unda

Camoiweros balansidan. magaliTad, mineraluri rezervebis, tyis, Tevzis maragis

da sxva bunebrivad warmoqmnili aqtivebis komerciuli eqspluatacia SeiZleba

ararealuri gaxdes maTi amowurvis an gamofitvis gamo. amowurva/gamofitva

gulisxmobs wiaRiseuli aqtivebis, arakultivirebuli biologiuri

resursebis an wylis resursebis Rirebulebis Semcirebas maTi garkveuli

nawilis gamoyenebis Sedegad.

aseT SemTxvevaSi aRniSnuli aqtivis Camowera aisaxeba:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krdeiti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

arawarmoebuli aqtivebis mTliani an nawilobrivi ganadgureba stiqiuri

ubedurebis Sedegad, analogiuri gatarebiT aisaxeba.

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

miwa araamortizebadi aqtivia, gaaCnia SeuzRudavi momsaxurebis vada da

Sesabamisad, masze ar xdeba amortizciis daricxva.

miwis arsebiT gaumjobesebaze gaweuli danaxarjebi, romelic iwvevs miwis

raodenobrivi da xarisxobrivi maxasiaTeblebisa da miwis produqtiulobis

zrdas, an ewinaaRmdegeba misi xarisxis dacemas, emateba miwis sabalanso

Rirebulebas da aRiricxeba, rogorc arawarmoebuli aqtivis miReba.

sasargeblo wiaRiseulis mopovebasTan dakavSirebuli gvirabebisa da sxva

nagebobebis mSenebloba ar iTvleba miwis arsebiT gaumjobesebad. igi ganixileba

nagebobebis miRebad.

magaliTi. ssip-ma aiRo licenzia mis teritoriaze arsebuli sabadoebidan

marilis mopovebaze, risTvisac saWiro gaxda xidis aSeneba. xidis mSeneblobaze

xelSekruleba gaformda tenderSi gamarjvebul mSenebel firmasTan. samuSaos

149

dasrulebisas mSenebelma firmam mSeneblobaze gaweul danaxarjebze

warmoadgina 25 000 laris angariS-faqtura.

aRniSnulze Sedgeba buRaltruli gatareba:

debeti 2116 xidebi 25 000

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 25 000

amrigad, arawarmoebuli aqtivebi sameurneo operaciis Sedegs ki ar

warmoadgens, aramed is bunebrivad warmoebuli aqtivebia, romlis aRiareba

xdeba maTze sakuTrebis uflebis ZalaSi Sesvlis Semdeg. arawarmoebuli

aqtivebis aRricxvisas maTi swori klasifikacia, RirebulebiTi Sefaseba da

drouli aRiareba institucionaluri erTeulis ekonomikuri mdgomareobis da

qveynis masStabiT arsebuli ekonomikuri aqtivebis realuri Sefasebis

mniSvnelovani winapirobaa.

aqve unda aRiniSnos, rom saqarTvelos kanoniT `wiaRis Sesaxeb~ saqarTvelos

saxmeleTo teritoriaze, mis teritoriul wylebSi, kontinentur Selfsa da

gansakuTrebul ekonomikur zonaSi arsebuli wiaRi saqarTvelos erovnuli

simdidrea da mas saxelmwifo icavs.

wiaRiseuli aris wiaRSi arsebuli bunebrivi an teqnogenuri warmonaqmnebi

an/da maTi erToblioba.

ekonomikuri mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, wiaRiseuli iyofa

gansakuTrebuli saxelmwifo, saxelmwifo da adgilobrivi mniSvnelobis

jgufebad, romelTa gansazRvris wessa da nusxas amtkicebs saqarTvelos

mTavroba.

wiaRis Seswavlis samuSaoebi, wiaRiseuli sabadoebi, misi maragebi da

resursebi, miwisqveSa nagebobaTa mSenebloba da eqspluatacia, agreTve wiaRis

ubnebis gamoyeneba, rac ar aris dakavSirebuli wiaRiseulis mopovebasTan,

eqvemdebareba wiaRis Sesaxeb erTian saxelmwifo fondSi aRricxvas.

wiaRis Sesaxeb erTiani saxelmwifo fondi awarmoebs wiaRiT sargeblobis

yvela obieqtis kadastrs da sasargeblo wiaRiseulis balanss.

wiaRiT yvela mosargeble valdebulia wiaRiT sargeblobasTan

dakavSirebuli nebismieri informacia gadasces licenziis gamcem

administraciul organosa da wiaRis erTian saxelmwifo fonds. wiaRis

saxelmwifo kadastri unda Seicavdes samToteqnikur, hidrogeologiur,

ekologiur, geologiur, ekonomikur da sxva saxis monacemebs sasargeblo

wiaRiseulis sabadoebis, maTi calkeuli gamovlinebis, agreTve wiaRis im

ubnebis Sesaxeb, romelTa gamoyeneba SesaZlebelia sasargeblo wiaRiseulis

mopovebisagan gansxvavebuli miznebisaTvis da agreTve wiaRiT sargeblobis

yvela sxva obieqtis Sesaxeb. sasargeblo wiaRiseulis maragebis saxelmwifo

150

balansi unda Seicavdes monacemebs sabadoebze yvela saxis wiaRiseulis

maragebis odenobis, xarisxisa da Seswavlis, samrewvelo aTvisebis donis, misi

ganlagebis, mopovebis, danakargebisa da dadgenili maragebis, agreTve

gamokvleuli maragiT mrewvelobis uzrunvelyofis Sesaxeb.

Seswavlili sasargeblo wiaRiseulis sabadoebis, agreTve maTi damuSavebis

procesSi damatebiT gamovlenili sasargeblo wiaRiseulis maragebs amtkicebs

saministrosTan arsebuli maragebis saxelmwifo uwyebaTaSorisi komisia.

sasargeblo wiaRiseulis maragebis damtkicebisaTvis maragebis saxelmwifo

uwyebaTaSoris komisias waredgineba sabados ganlagebis pirobebi da Seswavlis

Sedegebi, sasargeblo wiaRiseulis gamokvleuli maragis xarisxisa da

raodenobis damadasturebeli sarwmuno monacemebi, sabados teqnikur-

ekonomikuri maxasiaTeblebi, misi kondiciebi, cnobebi samrewvelo

aTvisebisaTvis wiaRiseulis ekonomikuri mniSvnelobis Sesaxeb.

maragebis saxelmwifo uwyebaTaSorisi komisiis daskvna sasargeblo

wiaRiseulis moZiebuli maragebis saxelmwifo balansze ayvanis erTaderTi

safuZvelia.

sasargeblo wiaRiseulis sabadoze mopovebuli sasargeblo wiaRiseulis

raodenoba, agreTve sasargeblo wiaRiseulis maragi, romelmac dakarga

samrewvelo mniSvneloba an, romelic ar dadasturda Semdgomi geologiuri

sadazvervo samuSaoebis an sabados damuSavebis dros, unda Camoiweros

wiaRiseulis saxelmwifo balansidan.

maragebis saxelmwifo uwyebaTaSorisi komisiis daskvna sasargeblo

wiaRiseulis maragebis saxelmwifo balansidan Camoweris erTaderTi

safuZvelia.

wiaRi sargeblobaSi gaicema mxolod saTanado nebarTvis (licenziis)

safuZvelze.

4.4. faseulobebis aRricxva

faseulobebi warmoadgens mniSvnelovani Rirebulebis warmoebul aqtivebs,

romelic SeZenilia da inaxeba, rogorc Rirebulebis dagrovebis saSualeba da

ar gamoiyeneba warmoebisa da moxmarebis mizniT.

mosalodnelia, rom maTi realuri Rirebuleba droTa ganmavlobaSi

gaizrdeba, ukidures SemTxvevaSi ar Semcirdeba, xolo xarisxi saTanado

pirobebSi Senaxvisas, ar gauaresdeba. faseulobebs miekuTvneba:

● Zvirfasi qvebi da liTonebi, rogoricaa: almasi, ara­monetaruli oqro,

platina, vercxli da a. S., romlebic gankuTvnili ar aris warmoebis procesSi

moxmarebisaTvis Sualeduri resursis saxiT;

151

● naxatebi, qandakebebi da sxva, rac xelovnebis nimuSad an antikvaradaa

aRiarebuli;

● Zvirfasi qvebisa da liTonebisagan damzadebuli maRali Rirebulebis

saiuveliro nawarmi, koleqciebi da sxva faseulobebi.

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli faseulobebi, buRaltruli

aRricxvis miznebisaTvis moqmedi instruqciiT, grZelvadian arafinansur

aqtivebad klasificirdeba. angariSTa gegmaSi faseulobebis aRricxvisTvis

gaTvaliswinebulia Semdegi angariSebi:

angariSis dasaxeleba

buRaltru

li

angariSis

#

sabiujeto

klasifikac

iis muxli

faseulobebi 2300 613

Zvirfasi qvebi da

liTonebi2310

xelovnebis nimuSebi 2320

sxva faseulobebi 2330

faseulobebi, rogorc aqtivebi, SesaZloa iyos SeZenili, miRebuli saCuqrad,

memkvidreobiT an konfiskaciis Sedegad. amasTan, aseTi aqtivebis gamoyeneba,

garda gamonaklisi SemTxvevebisa, naRdi fuladi resursebis generirebis mizniT

ar xdeba, aqtivebis am mizniT gamoyenebaze samarTlebrivi Tu socialuri

SezRudvebis arsebobis gamo.

faseulobebis miRebis Sefaseba xdeba mis Rirebulebaze aqtivebis SeZenisas

sakuTrebis uflebis gadacemasTan dakavSirebiT gaweuli nebismieri danaxarjis

damatebiT.

faseulobebis gasvlisas sakuTrebis uflebis gadacemasTan dakavSirebiT

gaweuli nebismieri xarji aqtivis RirebulebaSi ar aisaxeba da aRiricxeba

xarjebSi saqonlisa da momsaxurebis gamoyeneba.

faseulobebis organizebuli bazris arsebobis pirobebSi, maTi

RirebulebiTi Sefaseba SeiZleba moxdes mimdinare sabazro fasebiT, agentebis

yovelgvari gasamrjeloebis an sakomisio gadasaxdelebis CaTvliT. sxva

SemTxvevebSi, faseulobebi SesaZlebelia Sefasdes im TanxiT, romliTac isini

dazRveulia xanZris, qurdobisa da sxva riskebisagan.

saxelmwifo erTeulebis mflobelobaSi arsebuli aqtivebis umravlesoba,

romelic ganekuTvneba faseulobebs, klasificirdeba, rogorc sxva manqana-

152

danadgarebi da inventari, vinaidan isini ZiriTadad gamofenilia muzeumebSi da

ar ganekuTvneba dagrovebis saSualebebs. saqarTvelos kanoniT, muzeumebis

Sesaxeb samuzeumo eqsponati ar eqvemdebareba sabuRaltro aRricxvas. muzeumis

ZiriTadi saaRricxvo dokumentaciaa:

a) ZiriTad SemosulobaTa sainventaro wigni;

b) muzeumis sainventaro wigni;

g) samecniero-damxmare wigni;

d) droebiT SemosulobaTa sainventaro wigni;

e) Zvirfaseulobis Semcveli samuzeumo eqsponatis aRricxvis specialuri

wigni;

v) samuzeumo eqsponatis miReba-Cabarebis aqti;

z) samuzeumo eqsponatis samecniero pasporti.

muzeumis ZiriTadi saaRricxvo dokumentaciis formebs amtkicebs

saqarTvelos kulturis saministro.

muzeumis ZiriTadi saaRricxvo dokumentaciis garda, muzeumSi arsebobs

damatebiT samuSaoTa dokumentacia, maT Soris:

a) samuzeumo nivTis Sesyidvis detaluri aRricxvis dokumenti;

b) samecniero masala da katalogebi, bibliografia, samecniero-kvleviTi

masala da sxva;

gamoyenebuli literatura:

1. saqarTvelos sabiujeto klasifikacia.

2. saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi.

3. ssbas 17 – ZiriTadi saSualebebi.

4. saqarTvelos kanoni wiaRis Sesaxeb.

5. saqarTvelos kanoni muzeumebis Sesaxeb.

6. instruqcia `sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da finansuri

angariSgebis Sesaxeb,~ finansTa ministris brZaneba #429, 31. 12. 2014.

7. saqarTvelos finansTa ministris brZaneba N 605 23.12. 2010. “sabiujeto

organizaciebSi qonebis, moTxovnebisa da valdebulebebis inventarizaciis

Catarebis wesis” damtkicebis Sesaxeb.

8. instruqcia biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis ZiriTadi

aqtivebis fizikuri cveTis normebisa da maTi buRaltrul aRricxvaSi asaxvis

Sesaxeb.

153

Tavi 5. ijaris aRricxva

5.1. ijaris klasifikacia

droebiT Tavisufali ZiriTadi aqtivebi SeiZleba ijariT iqnes gacemuli,

Semosavlebis miRebis mizniT an/da aRebuli iqnas ijariT materialur teqnikuri

bazis Sesavsebad.

ijara aris mepatronis mier Semosavlis miRebis mizniT, saxelSekrulebo

pirobebiT qonebis gacema sxva pirebze droebiTi sargeblobisaTvis. piri,

romelic qonebas iRebs ijariT, ewodeba moijare, xolo romelic gascems _

meijare. meijaresa da moijares Soris ijariT gacemul aqtivebTan

dakavSirebuli riskebisa da ekonomikuri sargeblis ganawilebis mixedviT,

ijara klasificirdeba finansur da saoperacio ijarad.

riskis qveS igulisxmeba:

●aqtivis gamouyeneblobis an moraluri cveTis gamo zaralis miRebis

SesaZlebloba, aseve

● ekonomikuri pirobebis cvlilebiT gamowveuli aqtivis gamoyenebiT

miRebuli amonagebis sididis cvlileba.

ssbas-13 -iT `finansuri ijara gulisxmobs aqtivTan dakavSirebuli yvela

mniSvnelovani riskisa da ekonomikuri sargeblis gadacemas moijareze.

sakuTrebis ufleba SeiZleba gadaeces an ara.~

finansur ijarad klasificirebas calke an erToblivad

ganapirobebs Semdegi kriteriumebi, Tumca savaldebulo ar aris yvela

kriteriumis dakmayofileba, raTa mas finansuri ijaris klasifikacia mieniWos:

a) ijaris xelSekrulebis Tanaxmad, moijares gadaecema aqtivis sakuTrebis

ufleba ijaris vadis damTavrebis Semdeg;

b) moijares ufleba aqvs, aqtivi SeiZinos iseTi fasiT, romelic

mosalodnelia, rom mniSvnelovnad dabali iqneba aqtivis realur Rirebulebaze,

romelic aqtivs gaaCnia uflebis gamoyenebis momentSi;

g) ijaris vada moicavs aqtivis ekonomikuri momsaxurebis vadis ZiriTad

nawils, maSinac ki,

rodesac sakuTrebis uflebis gadacema ar xdeba;

d) ijaris dasawyisisaTvis minimaluri saijaro gadasaxdelebis

diskontirebuli Rirebuleba Seadgens minimum ijariT gacemuli aqtivis

praqtikulad mTlian realur Rirebulebas;

e) ijariT gacemul aqtivebs aqvs specifikuri Sinaarsi da mxolod moijares

SeuZlia maTi gamoyeneba, arsebiTi modifikaciis gareSe;

154

v) ijariT gacemuli aqtivebis Canacvleba sxva aqtiviT advili ar aris.

garemoebebi, romlebic damoukideblad an sxva garemoebebTan erTad

ganapirobebs ijaris klasifikacias finansur ijarad, Semdegia:

a) Tu moijares SeuZlia ijaris Sewyveta, mas daekisreba zarali, romelsac

meijare miiRebs ijaris gauqmebis Sedegad;

b) narCeni realuri Rirebulebis meryeobis Sedegad miRebuli mogeba an

zarali wilad xvdeba moijares da;

g) moijares SeuZlia ijara meoradi periodiT gaagrZelos, sabazro saijaro

gadasaxdelze mniSvnelovnad naklebi saijaro gadasaxdeliT.

5.2. finansuri ijaris asaxva moijaris finansur angariSgebaSi

finansuri ijaris arsebobis damadasturebeli arsebiTi niSani is aris, rom

moijares gadaecema saijaro aqtivis gamoyenebiT miRebuli ekonomikuri

sargebeli, an momsaxurebis potenciali misi ekonomikuri momsaxurebis vadis

ZiriTadi nawilis ganmavlobaSi, raTa aqtivis miaxloebiTi realuri Rirebulebis

Sesabamisad, man dafaros saijaro valdebulebebi da sxva dakavSirebuli

finansuri xarjebi.

finansuri ijaris vadis dasawyisisTvis moijare aqtivs aRiarebs da

asaxavs sabalanso angariSebze, aRricxavs finansur ijarasTan dakavSirebul

operaciebs da Sedegebs aRiarebs finansur angariSgebaSi. Tu aseTi tipis ijara

asaxuli ar aris moijaris finansuri mdgomareobis angariSgebaSi, es imas

niSnavs, rom erTeulis ekonomikuri resursebi da valdebulebebis sidide

Semcirebulia da ar Seesabameba sinamdviles.

aRiareba da Sefaseba. finansur ijarasTan dakavSirebuli operaciebisaRricxva (aqtivebis, valdebulebebis, Semosavlebisa da xarjebis aRiareba)rogorc moijaresTan ise meijaresTan iwyeba ijaris vadis dasawyisSi. ijarisvadis dasawyisia TariRi, romlidanac moijares SeuZlia gamoiyenos saijaro

aqtivi da es warmoadgens ijaris Tavdapirveli aRiarebis TariRs.instruqciiT (45) )finansuri ijariT miRebuli an gasuli arafinansuri

aqtivebi miRebulad an გasulad CaiTvleba da aRricxvaSi aisaxeba maSin,

rodesac ijaris xelSekruleba xelmowerilia da xelSekrulebis pirobebi

Sesrulebulia an aqtivze kontroli sxva mflobelze sxvagvaradaa gadacemuli.

ijaris vada aris drois monakveTi, romlis ganmavlobaSic

gaTvaliswinebulia moijaris mier ijariT aRebuli aqtiviT sargebloba. im

SemTxvevaSi Tu xelSekruleba iTvaliswinebs aqtivis gamoyenebis

gaagrZelebas da ijaris dasawyisSi arsebobs gonivruli rwmena imisa, rom

moijare isargeblebs am uflebiT maSin ijaris vada ganisazRvreba

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli drois da damatebiTi monakveTis jamiT.

finansuri ijara Tavis TavSi moicavs:

ZiriTadi aqtivis SeZenas (realizacias) da

155

sesxis miRebas (gacemas).

amis Sesabamisad finansuri ijaris vadis dasawyisisaTvis moijarem balansSi unda

aRiaros aqtivebi da valdebulebebi saijaro aqtivis realuri Rirebulebis

toli TanxiT. saijaro aqtivis Sefaseba xdeba misi realuri Rirebulebis toli

TanxiT an, Tu masze naklebia, minimaluri saijaro gadasaxdelebis diskontirebu-

li RirebulebiT, romlebic gaangariSebulia ijaris dasawyisSi. diskontirebis

ganakveTi iqneba saijaro xelSekrulebaSi nagulisxmevi saprocento ganakveTi,

Tu misi dadgena SesaZlebelia. Tu ara, gamoyenebul unda iqnes moijaris

zRvruli sasesxo saprocento ganakveTi.

minimaluri saijaro gadasaxadebi is gadasaxadebia, romelicgarkveuli periodulobiT moeTxoveba moijares, ijaris vadis gasvlamde.minimaluri saijaro gadasaxadi moicavs wminda saijaro valdebulebas(ZiriTad Tanxas) da finansur xarjs (procents) .

Tu moijaris Tavdapirveli pirdapiri danaxarjebi damatebuliaaRiarebuli aqtivis Tanxaze, valdebuleba aisaxeba aqtivis RirebulebiT,romelic gaiangariSeba piradapiri danaxarjebis gareSe.

wminda saijaro valdebuleba aris mTlian saijaro valdebulebas

gamoklebuli finansuri (saprocento) xarji.

finansuri mdgomareobis angariSgebaSi saijaro valdebulebebi unda

gaimijnos

moklevadian da

grZelvadian saijaro valdebulebebad.

miRebuli aqtivis (wminda saijaro valdebulebis) Rirebulebis da

saprocento xarjis dadgenisaTvis ganvixiloT finansuri ijaris

ramdenime alternatiuli varianti.

ganvixiloT magaliTi rodesac aqtivs ara aqvs narCeni

Rirebuleba da xelSekrulebiT gansazRvrulia wliuri saijaro gadasaxdebi.

magaliTi 1. organizacia avtomanqanis SesaZenad SeTanxmebas aformebs,

finansuri ijaris safuZvelze. mTliani saijaro gadasaxdelebi Sadgens 25 000

lars, aqtivis realuri Rirebuleba 22 000 laria, wliuri saijaro gadasaxdeli

- 5 000 lari, romelic gadaxdas saangariSgebo periodis bolos eqvemdebereba.

ijaris vada 5 welia. organizacia pasuxismgebelia, avtomanqanis yvela

mimdinare xarji gaswios, dazRvevis, sawvavisa da teqnikuri momsaxurebis

CaTvliT. saijaro xelSekrulebiT gansazRvruli ijaris saprocento ganakveTi

8%-ia.

finansur ijarasTan dakavSirebuli operaciebis asaxvisaTvis moijarisTan

unda ganisazRvros Semdegi monacemebi:

●mTliani saijaro valdebuleba Sedagens 25 000 lars;.

156

● aqtivis realuri Rirebuleba - 22 000 lars,

● diskontirebis koeficienti PVA 5 wlis da 8%-s pirobiT tolia 3.99271.

●minimaluri saijaro gadasaxdelebis diskontirebuli Rirebuleba 5 000 *

3.99271 = 19 964 lars.

gaangariSeba:

dasaxeleba (lari)

mTlian saijaro valdebuleba 25 000

minus aqtivis SfasebiTi Rirebuleba ( 19 964)

finansuri (saprocento) xarji 5 036

aqtivi balansSi aisaxeba realur Rirebulebasa da minimaluri saijro

gadasaxdelebis dikontirebul Rirebulebas Soris umciresi TanxiT e. i.

19 964 lariT.

finansuri (saprocento xarji) Seadgens 5 036 lars.

minimaluri saijaro gadasaxdelebi unda ganawildes, daricxuli

finansuri xarjebisa da gadauxdeli valdebulebebis Semcirebis

proporciulad. finansuri xarjebi ijaris mTliani vadis ganmavlobaSi,

TiToeul saangariSgebo periodze ise unda ganawildes, rom warmoiqmnas mudmivi

saprocento ganakveTi, TiToeuli saangariSgebo periodis valdebulebebis

naSTis mimarT.

157

minimaluri saijaro gadasaxdelebis ganawileba finansur xarjebad da

gadauxdel saijaro valdebulebad. (ricxvebi damrgvalebulia)

jami I weli II weli III weli IV weli V weli

saijaro

valdebulebeb

is sawyisi

naSTi

25 000 20 000 15 000 10 000 5 000

saprocento

xarji

5 036 1 598

(19964*8

%)

1 325

(19964-3402*8%)

1 031

(12887*8%)

714

(8918*8%)

370

(4632*8%)

valdebulebis

Semcireba

19 964 3 402 3 675 3969 4 286 4630

ყოველწლიურიგადასახადი

5 000 5 000 5 000 5 000 5 000

saijaro

valdebulebis

saboloo

naSTi

25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0

saerTaSoriso standartebiT xelSekruleba SeiZleba iTvaliswinebs aqtivis

ukan dabrunebas. aqtivs SeiZleba gaaCndes narCeni Rirebuleba romlis

anazRaureba moijaris mxridan garantirebulia an/da ar aris garantirebuli.

aragarantirebuli narCeni Rirebuleba aris ijariT aRebuli aqtivebis

salikvidacio (narCeni) Rirebulebis is nawili, romlis realizacia

(gadaxda)meijaris mier uzrunvelyofili ar aris.

magaliTi 2. davuSvaT aqtivis realuri Rirebuleba 30 000 laria, ara

garantirebuli narCeni Rirebuleba Seadgens 3 000 lars,

lari

158

realuri Rirebuleba 30 000

diskontirebuli narCeni Rirebuleba (P PV 5weli 8% ) (3 000 * 0.6806 ) 2042

wminda saijaro valdebuleba (30 000 -2 042) 27 958

PVA Pminimaluri saijaro gadsaxdelebis ( 5weli 8% )( 27 958 /3.99271 ) 7 002.2

mTliani gadasaxdeli Tanxa ( 7 002 .2 * 5) 35 011

saprocento xarji (35 011 -27 958) 7053

mTliani gadasaxdeli

Tanxidan saprocento xarjis da valdebulebebis ganawileba mTlian saijaro

vadaze

ცხრილი №2

წელი ყოველწლიურად გადასახდელი თანხა წმინდა საიჯაროვალდებულებისდარჩენილი ნაშთი

მინიმალურისაიჯაროგადასახდელები

მათ შორის:

ფინანსური(საპროცენტო)ხარჯი

წმინდა საიჯაროვალდებულება

27 958

1 7 002 2 237 4 765 27 958 – 4 765 = 23 193

2 7 002 1855 5147 23193-5147 = 18 046

3 7 002 1444 5558 18 046 – 5 558 = 12 488

4 7 002 999 6003 12 488– 6 003 = 6485

5 7 003 518 6485 0

ჯამი: 35 011 7053 27 958

aqtivi balansSi aisaxeba realur Rirebulebasa da minimaluri saijaro gadasax-delebis dikontirebul Rirebulebas Soris umciresi TanxiT e. i. 27 958 lariT.

159

garantirebuli narCeni Rirebuleba meijarisTvis aris - valdebulebis(aqtivis Rirebulebis) narCeni Rirebulebis is nawili, romelic moijarem undadafaros dabrunebuli aqtivis realuri RirebulebiT.

zemoT aRniSnuli magaliTi ganvixiloT alternatiuli monacemebiT.

magaliTi 3: davuSvaT moijare 5 wliani finansuri ijariT iRebs aqtivs,

romlis realuri Rirebuleba 30 000 laria. yovelwliuri saijaro gadasaxadi

Seadgens 7002 lars, saijaro vadis gasvlis Semdeg aqtivi ubrundeba moijares

da misi garantirebuli (narCeni) Rirebuleba Seadgens 3 000 lars. ijaris wliuri

saprocento ganakveTi ganisazRvra 8%.

ლარი

მთლიანი გადასახადის თანხა მინიმალური საიჯარო გადასახადების ჯამია ( 7002 * 5 ) 35 010

მინიმალური საიჯარო გადასახადების დისკონტირებული ღირებულება ( 7002 * 3.99271 ) 27958

ნარჩენი ღირებულების დისკონტირებული ღირებულება ( 3 000 * 0.6806 ) 2 042

მთლიანი საიჯარო ვალდებულება (35 010 + 3 000) 38 010

გადასახდელი საპროცენტო ხარჯი ( 38 010 – 27 958 - 2 042) 8 010

წმინდა საიჯარო ვალდებულება ( 38 010 - 8 010) 30 000

წმინდა საიჯარო ვალდებულება როდესაც აქტივს აქვს გარანტირებული ღირებულება,შეიძლება განისაზღვროს მინიმალური საიჯარო გადასახადების დისკონტირებულღირებულებისა და ნარჩენი საბალანსო ღირებულების დისკონტირებული ღირებულებისჯამით. 27 958 + 2 042 = 30 000

მთლიანი გადასახდელი თანხიდან საპროცენტო ხარჯის და ვალდებულებების განაწილებამთლიან საიჯარო ვადაზე

160

ცხრილი №3

წელი ყოველწლიურად გადასახდელი თანხა საიჯაროვალდებულებისდარჩენილინაშთი

მინიმალურისაიჯაროგადასახდელები

მათ შორის:

ფინანსური(საპროცენტო)ხარჯი

წმინდა საიჯაროვალდებულება

30 000

1 7002 2400 4 602 25 398

2 7002 2031 4 971 20 427

3 7002 1634 5 368 15 059

4 7002 1204 5 798 9 261

5 7002 741 6 261 3 000

ჯამი 35 010 8010 27 000

finasur ijarasTan dakavSirebuli operaciebis asaxva.

pirveli magaliTis mixedviT aqtivis miReba avsaxoT buRaltruli gatarebiT:

debeti 2121 satransporto saSualebebi 19 964

krediti3310 grZelvadiani valdebulebebi sesxebiT 19 964

grZelvadiani valdebulebebis mimdinare nawili pirvel wels:

debeti 3310 grZelvadiani valdebulebebi sesxebiT 3 402

krediti3130 valdebulebebi moklevadiani sesxebiT 3 402

saprocento xarjis aRiareba:

debeti 7400 procenti 1 598

krediti 3284 daricxuli gadasaxdeli procenti 1 598

saijaro gadasaxdelis gadaxda:

161

debeti 3130 valdebulebebi moklevadiani sesxebiT 3 402

debeti 3284 daricxuli gadasaxdeli procenti 1 598

krediti1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 5 000

amasTan spsas -is mixedviT valdebulebebi unda daiyos mimdinare da

grZelvadian valdebulebad. ese igi, pirvel da momdevno saangariSgebo

periodebSi aRiarebuli unda iqnes grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili.

grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili avsaxoT angariSze №3130

valdebulebebi moklevadiani sesxebiT, radganac moqmedi angariSTa gegmiT

grZelvadiani sesxebis mimdinare nawilis aRsaricxavad angriSi ar aris

gaTvaliswinebuli

finansuri ijariT SeZenili ZiriTadi kapitalis moxmareba.

finansuri ijara yovel saangariSgebo periodSi warmoSobs amortizebadi

aqtivis cveTis xarjs. amortizebadi saijaro aqtivebis mimarT moijaris mier

gatarebuli cveTis politika unda Seesabamebodes sakuTari cveTadi aqtivebis

mimarT gamoyenebul cveTis daricxvis politikas

fizikuri cveTis daricxva aisaxeba Semdegnairad:

debeti 7310 ZiriTadi aqtivebis fizikuri cveTa

krediti 2100 ZiriTadi aqtivebi

5.3. saoperacio ijara

Cveulebrivi (saoperacio) ijaris SemTxvevaSi ZiriTadi aqtivebi rCeba

meijaris balansze, xolo moijaris mier gadasaxdeli saijaro gadasaxdelebi

da maTze gaweuli sxva danaxarjebi xarjebad iqneba aRiarebuli. moijaresTan

saijaro gadasaxadis daricxva aisaxeba Semdegi buRaltruli gatarebiT:

debeti 7290 sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba

krediti 3210 saqonlisa damomsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi

Cveulebrivi (saoperacio) ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebis arsebiT

gaumjobesebaze gaweuli danaxarjebi kapitalizdeba da aisaxeba rogorc

organizaciis ZiriTadi aqtivi

162

debeti 2142 saoperacio ijariT miRebuli qonebis arsebiTi gaumjobeseba

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

amasTan, Cveulebrivi (saoperacio) ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi

aisaxeba sacnobaro muxlSi _ saoperacio ijariT aRebuli ZiriTadi aqtivebi da

maTTan dakavSirebuli danaxarjebi _ 01.

sabiujeto klasifikaciiT warmoebuli da arawarmoebuli aqtivebis

gaqiravebiT miRebuli Semosavlebi klasificirdeba, rogorc

renta da

saqonlisa da momsaxurebis realizacia.

renta aris Semosavlebi sakuTrebidan, romelic miiReba arawarmoebuli

(bunebrivad Seqmnili) aqtivebis (miwis, sasargeblo wiaRiseulisa da sxva

bunebrivi resursebis) ijariT an gaqiravebiT. rentas Seesabameba sabiujeti

klasifikaciis kodi – 1415.

meijaresTan rentidan misaRebi Semosavlebi aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze

aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

krediti 6415 renta

warmoebuli aqtivebis (ZiriTadi saSualebebis) ijaridan misaRebi

Semosavlebi aRiricxeba saqonlisa da momsaxurebis realizaciis muxliT.

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze

aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT

krediti 6421 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba

Cveulebrivi (saoperacio) ijariT aRebul ZiriTad aqtivebs moijaresTan

cveTa ar daereicxeba.

3. saoperacio ijaris Sesaxeb moijareebma unda gaamJRavnon Semdegi

informacia:

a) momavali minimaluri saijaro gadasaxdelebis mTliani Tanxa, romelTa

miReba mosalodnelia Seuqcevadi saoperacio ijaris mixedviT Semdegi

periodebisaTvis:

●ara ugvianes erTi wlisa;

●erTi wlis Semdeg da ara ugvianes xuTi wlisa;

●xuTi wlis Semdeg;

163

b) momavali minimaluri saqveijaro gadasaxdelebis mTliani Tanxa,

romelTa miReba mosalodnelia Seuqcevadi ijaris mixedviT saangariSgebo

periodis bolos; da

g) mocemuli periodis xarjebSi aRiarebuli saijaro da saqveijaro

gadasaxdelebi, minimaluri saijaro gadasaxdelebis, pirobiTi saijaro

qirisa da saqveijaro gadasaxdelebis Tanxebis calke gamoyofiT;

d) moijaris arsebiTi saijaro xelSekrulebebis zogadi aRwera, romelic

moicavs, magram ar Semoifargleba Semdegi CamonaTvaliT:

> gadasaxdeli pirobiTi saijaro qiris gansazRvris safuZveli;

> ganaxlebis an Sesyidvis uflebebis arseboba da pirobebi da masStabebis

gazrdis pirobebi; da

> saijaro xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli SezRudvebi, romlebic exeba

nametisa da saaqcio kapitalis Senatanebis ukugebas dividendebs an

analogiur ganawilebebs, damatebiT vals da Semdgom ijaras.

literatura:

1. saqarTvelos sabiujeto kodeqsi.

2. saqarTvelos sabiujeto klasifikacia.

3. instruqcia - biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis

buRaltruli aRricxvis Sesaxeb saqarTvelos finansTa ministris brZaneba

#429. 31.12.2014.

Tavi 6. finansuri valdebulebebis aRricxva

6.1. finansuri valdebulebebis da sxva kreditoruli davalianebebis arsi,

klasifikacia da angariSTa gegma

valdebulebebi (kreditoruli davalianebebi) _ es droebiT moziduli

saxsrebia, romlebic gansazRvrul droSi eqvemdebareba dabrunebas da romlis

Sesruleba gulisxmobs subieqtidan fuladi saxsrebis an sxva finansuri da

arafinansuri aqtivebis gasvlas. valdebuleba warmoadgens ekonomikuri

sargeblis uzrunvelyofis movaleobas im erTeulebisaTvis, romlebic

Sesabamisi moTxovnebis mflobelebi arian. valdebulebis warmoqmnisas meore

mxares, imavdroulad, mocemuli val debulebis Rirebulebis toli moTxovna

warmoeqmneba finansuri valdebuleba warmoadgens saxelSekrulebo

valdebulebas fulis an nebismieri sxva finansuri aqtivebis gadaxdaze da

sxva subieqtTan finansuri instrumentebis gacvlaze.

164

sxva moklevadiani kreditoruli davalianebebi Sedgeba savaWro

kreditebisgan agreTve, yvela sxva saxis kreditoruli davalianebebisgan (maT

Soris, wina wlebSi warmoqmnili davalianebebisgan), romlebic ar

klasificirdeba sxva danarCen muxlebSi. savaWro kreditebi warmoadgenen

gadaxdebis Cveulebrivi gadavadebis Sedegs da ZiriTada moicavs:

sxva moklevadiani kreditoruli davalianebebi- moicavs:

saqonlis da momsaxurebis mowodebiT daricxul valdebulebebs (3210)

arafinansuri aqtivebis mowodebiT daricxul valdebulebebs (3220.

valdebulebebs barteriT (3230), sagadasaxado da biujetis winaSe sxva valdebulebebs (3240), momuSaveebTan da stipendiantebTan dakavSirebul valdebulebebs (3250), valdebulebebs deponentebis mimarT (3260), socialuri daxmarebiT daricxul valdebulebebs (3270) da sxva moklevadian kreditorul davalianebebs (3280).

finansuri valdebulebebis sxva kreditoruli davalianebebis angariSTa

gegmis struqtura Seesabameba sabiujeto klasifikacias. instruqciiT

gansazRvrul saaRricxvo sistemaSi sabiujeto klasifikaciis muxlebiT

gansazRvruli finansuri valdebulebebi klasificirdeba

moklevadian finansur valdebulebebad;

sxva moklevadian kreditorul davalianebebad;

grZelvadian finansur valdebulebebad da kreditorul davalianebebad

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli valdebulebebi saaRricxvo

sistemaSi aRiricxeba Semdeg sinTezur angariSebze:

angariSis dasaxeleba

buRaltru

li

angariSis

#

sabiujeto

klasifika­

ciis

muxli

valdebulebebi 3000 63

moklevadiani finansuri

valdebulebebi3100 63

sxva moklevadiani

kreditoruli

davalianebebi

3200 6318

grZelvadiani finansuri

valdebulebebi da3300

165

kreditoruli

davalianebebi

6.2. moklevadiani kreditoruli davalianebebis aRricxva

6.2.1. valdebulebebi saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT

valdebulebebi saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT warmoiSoba saqonlis,

nedleulisa da masalebis Sesyidvisas, sxvadasxva saxis momsaxurebis gawevisas,

samuSaos Sesrulebisas da sxv.

organizaciebis saqmianobis procesSi ganxorcielebuli saqonlisa da

momsaxurebis Sesyidvebi miekuTvneba saxelmwifo Sesyidvebs. saxelmwifo

Sesyidvebi warmoebs xelSekrulebebis safuZvelze, damtkicebuli biujetis

farglebSi. saqonlisa da momsaxurebis SesyidvebiT warmoqmneba valdebulebebi

mowodebidan da momsaxurebidan, romlebic aRiricxeba angariSebze:

● 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi;

● 3220 arafinansuri (grZelvadiani) aqtivebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi.

xarjebis ekonomikuri klasifikaciis `saqonlisa da momsaxurebis~ muxliT

warmoqmnili valdebulebebi aRiricxeba angariSze # 3210 saqonlisa da

momsaxurebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi.

saqonlis, nedleulis, masalisa da sxva aqtivebis, maT Soris grZelvadiani

mcirefasiani aqtivebis, agreTve momsaxurebis miwodebidan warmoqmnili

valdebulebebi aRiricxeba gatarebiT:

maragebis miReba Semdgomi gadaxdis pirobiT.

debeti 1620 sxva materialuri maragebi

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi

grZelvadiani mcirefasiani aqtivebis miReba aRiricxeba saqonlisa da

momsaxurebis miwodebiT daricxuli valdebulebebis angariSze da ar aqtivebis

miwodebiT daricxul valdebulebebSi, radganac grZelvadiani mcirefasiani

aqtivebi sabiujeto klasifikaciiT arafinansur aqtivebSi ar ganixileba da

eqspluataciaSi gadacemisTanave `saqonlisa da momsaxurebis~ muxliT xarjad

aRiarebas eqvemdebareba.

166

debeti 2200 grZelvadiani mcirefasiani aqtivebi

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis miwodebiT daricxuli

valdebulebebi

momsaxurebis miReba Semdgomi gadaxdis pirobiT, aRiricxeba xarjebis

Sesabamis angariSze da gadasaxdeli Tanxebi aRiarebul iqneba valdebulebad,

razedac Sedgeba buRaltruli gatareba:

debeti 7000 xarjebi

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis miwodebiT daricxuli

valdebulebebi

grZelvadiani arafinansuri aqtivebis (garda grZelvadiani mcirefasiani

aqtivebisa)miRebiT warmoqmnili valdebulebebi aRiricxeba angariSze #3220,

aqtivebis miwodebiT daricxuli valdebulebebi.

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi an

debeti 2300 faseulobebi an

debeti 2400 arawarmoebuli aqtivebi

krediti 3220 arafinansuri aqtivebis miwodebiT daricxuli valdebulebebi

valdebulebebis dafarva fuladi saSualebebiT aisaxeba gatarebiT:

debeti 3210 saqonlisa da momsaxurebis miwodebiT daricxuli

valdebulebebi

an debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi

krediti 1100 -1200 fuladi saxsrebi

magaliTi 3. organizaciam 22.12.2012 wels ararezidentisgan SeiZina 3000 $Rirebulebis ZiriTadi aqtivebi, xelSekrulebis mixedviT Tanxis gadaxda

ganxorcielda 20. 01. 2013w.

kursTaSoris Tanafardoba aseTia:

22.12. 2012 - $1 = 1.6 lars

31.12.2012 $1 = 1.75 lars

20. 01. 2013 $1 = 1.80 lars

avsaxoT buRaltruli gatarebiT valdebulebis warmoqmnasTan da

dafarvasTan dakavSirebuli operaciebi.

167

gaangariSeba:

valdebulebis warmoqmnis dRes $ 3.000 * 1.6 = 4 800

valdebulebis gadafaseba (radgan fuladi muxlia) 31 dekembers $3.000 * 1.75 =5 250

sxvaoba 450 lari aisaxeba zaralSi

1. 22.12. 2012 valdebulebis warmoqmna:

debeti 2100 ZiriTadi aqtivebi 4 800

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 4 800

2. 31.12.2012 ucxouri valutiT Sefasebuli valdebuleba angariSebisSedgenis dRes eqvemdebareba gadafasebas im dRes arsebuli kursiT:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 450

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 450

3. 20. 01. 2013 valdebulebis dafarva:

debeti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 5 250

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi 150

krediti 1280 xazinis saaluto angariSi 5400

6.2.2. sagadasaxado valdebulebebis aRricxva

sajaro samarTlis subieqts funqcionirebisas biujetis mimarT warmoeSobaT

valdebuleba saSemosavlo gadasaxadiT, xolo, Tu subieqti eweva ekonomikur

saqmianobas, SeiZleba warmoeSvas valdebulebebi mogebis gadasaxdiT,

damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT da sxva gadasaxadebiT, romelTa

gaangariSeba da gadaxda warmoebs saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis

Sesabamisad.

saangariSgebo wlis monacemebis safuZvelze daricxuli mogebis gadasaxadi

aRiricxeba:

debeti 5210 saangariSgebo periodis mogeba/zarali

krediti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi

168

magaliTi 2. ssip 2012 wlis Semosavlebi ekonomikuri saqmianobidan Seadgens

250.000 lars, xolo xarjebi 190.000 lars. mogeba – 60 000 lars, mogebis

gadasaxadis ganakveTia 15%.

2011 wels mogebis gadasaxadi Sedgenda 6.000 lars.

davaleba: asaxeT buRaltruli gatarebiT 2012 wlis mogebis gadasaxadis

daricxva, mogebis saavanso gadasxadebis gadaxda (mTlianad erTi gatarebiT),

gadaxdili mogebis saavanso gadasaxadis CaTvla da angariSsworeba biujetTan .

1. avansebis gadaxda:

debeti 1362 winaswar gadaxdili mogebis gadasaxadi 6 000

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 6 000

2. mogebis gadasaxadis daricxva (60 000 * 15% = 9 000):

debeti 5210 saangariSgebo periodis mogeba/zarali 9 000

krediti 3241 gadasaxadeli mogebis gadasaxadi 9 000

3. winaswar gadaxdili mogebis gadasaxadis CaTvla:

debeti 3241 gadasaxadeli mogebis gadasaxadi 6 000

krediti 1362 winaswar gadaxdili mogebis gadasaxadi 6 000

4. mogebis gadasaxadis gadaxda:

debeti 3241 gadasaxadeli mogebis gadasaxadi 3 000

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 3 000

Tu subieqti axorcielebs ekonomikur saqmianobas da dRg-s gadamxdelia, mis

mier miwodebuli saqonli da momsaxureba ibegreba dRg-iT.

dRg-s gadamxdeli organizacia saqonlisa da momsaxurebis realizaciis

aRricxvisas mTliani Tanxidan gamoyofs gadasaxdel dRg-s da aRiarebs

valdebulebad biujetis winaSe:

169

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi an

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze aqtivebis/

momsaxurebis miwodebiT

krediti 6421 sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba an

krediti 6423 arasabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba

krediti 3242 gadasaxdeli dRg

saqonlisa da momsaxurebis SeZenisas gadaxdil dRg-s da gadasaxdel dRg-s

urTierTCaTvla aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 3242 gadasaxdeli dRg

krediti 1364 gadaxdili dRg

gadasaxdeli dRg-s metobis SemTxvevaSi darCenili valdebulebis biujetSi

gadaricxva:

debeti 3242 gadasaxdeli dRg

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

gadaxdili an CasaTvleli dRg-s metobis SemTxvevaSi warmoiqmneba

sagadasaxado aqtivi.

sagadasaxado kodqsis Tanaxmad, gadamxdels ufleba aqvs zedmetad

gadaxdili gadasaxadebi CaiTvalos momaval sagadasaxado valdebulebebSi an/da

daibrunos Tanxobrivad.

magaliTi. 2011 wlis 2 seqtembers sabiujeto organizaciam, romelic ar aris

dRg-s gadamxdeli, grantiT miRebuli TanxiT SeiZina 20 cali stomatologiuri

savarZeli, raSic gadaixada 56 640 lari, maT Soris dRg 8 640 lari. amave wlis

15 seqtembers mas warmoeqmna valdebuleba biujetis mimarT `gadasaxdeli

saSemosavlo gadasaxadiT~ 6 500 lari. 2011 wlis 6 oqtombers organizciam

mimarTa sagadasaxdo organos zedmetad gadaxdili dRg-s, saSemosavlo

gadasaxadSi CaTvlis, xolo darCenili Tanxis dabrunebis Taobaze. aRniSnuli

operaciebi aisaxeba Semdegi buRaltruli gatarebebiT:

a.stomatologiuri savarZlebis SeZena:

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari 48 000

debeti 1364 gadaxdili dRg 8 640

krediti 3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 56 640

170

b. zedmetad gadaxdili dRg-sa da saSemosavlo gadasaxadiT warmoqmnili

valdebulebebis urTierTCaTvla:

debeti 3243 gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi 6 500

krediti 1364 gadaxdili dRg 6 500

g. sabanko angariSze dRg-s Caricxva (dabruneba):

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 2 140

krediti 1364 gadaxdili dRg 2 140

grantis mimRebi pirisaTvis damatebuli Rirebulebis gadasaxadis CaTvla an

dabruneba xorcieldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu gancxadeba sagadasaxado

organos waredgineba dasabegri operaciis ganxorcielebidan momdevno 3 Tvis

vadaSi.

organizacias qonebis gadasaxdiT biujetis winaSe valdebuleba warmoeSoba

im SemTxvevaSi, rodesac misi qoneba gamoiyeneba ekonomikuri saqmianobisaTvis.

biujetis winaSe valdebulebebis warmoqmna kanonmdeblobiT dadgenili yvela

saxis gadasaxadis, jarimebis, mosakreblebis, sakomisioebis da saqarTvelos

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva gadasaxadebis (mag., miwis gadasaxadiT)

Tanxebis daricxva, aRiricxeba sxvadasxva mimdinare xarjSi:

debeti 7821 sxvadasxva mimdinare xarji

krediti 3244 sxva gadasaxdelebi

sagadasaxado da biujetis mimarT warmoqnili sxva valdebulebebis dafarva

aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 3244 sxva gadasaxdelebi

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis

organizacias, misi saqmianobidan gamomdinare, SeiZleba biujetis winaSe aseve

warmoeqmnas sxva saxis valdebulebebi. rac Seexeba saSemosavlo gadasaxadiT

valdebulebebis aRricxvas, xelfasis aRricxvasTan erTad iqneba ganxiluli.

6.2.3. xelfasis aRricxvis Taviseburebebi sabiujeto organizaciebSi

xelfasi aris daqiravebuli muSaobis Sedegad miRebuli nebismieri sazRauri

an sargebeli.

171

sabiujeto organizaciebs, biujetis kanoniT, umtkicdebaT xelfasis wliuri

fondi da saStato ganrigi. saStato ganrigiT damtkicebulia saWiro saStato

kontingentis ricxovnoba, Tanamdebobebis dasaxeleba da Tanamdebobrivi sargo.

sabiujeto organizaciebs saStato ganrigi da xelfasis wliuri fondi

yovelwliurad umtkicdebaT dafinansebis wyaroebis mixedviT. aRricxvis

meSveobiT xorcieldeba kontroli damtkicebuli asignebis farglebSi

xelfasis fondis sworad gamoyenebaze. organizaciebSi xelfasis fondi iyofa:

siobriv (Statis) muSakTa xelfasis fondad da arasiobriv (xelSekrulebiT)

momuSaveTa xelfasis fondad. xarjebis ekonomikur klasifikaciaSi StatiT

momuSaveTa xelfasi klasificirdeba rogorc, `Sromis anazRaureba~, xolo

xelSekrulebiT momuSaveTa xelfasis fondi _ saqonlisa da momsaxurebis

gamoyenebad ganixileba.

aRricxvis monacemebze dayrdnobiT, unda ganisazRvros yvela muSakisadmi

misi Sromis Sesaferisi anazRaureba, rac SesaZlebelia muSakis mier daxarjuli

samuSao drois an Sesrulebuli samuSaos zusti aRricxviT.

sajaro samarTlis subieqtebSi xelfasis daricxvis safuZvlebs warmoadgens:

SromiTi xelSekrulebebi, brZanebebi muSakTa miRebis, gaTavisuflebisa da

gadaadgilebis Sesaxeb, damtkicebuli Statebisa da Tanamdebobrivi sargoebis

Sesabamisad.

aRricxvis muSakebs evalebaT kontroli xelfasebis, Svebulebebis,

danamatebisa da sxvaTa sworad anazRaurebaze.

samuSao drois gamoyenebis yoveldRiuri aRricxva warmoebs organizaciis

mier dadgenili formiT, samuSaoze gamocxadebis aRricxvis JurnaliT an/da

specialuri teqnikuri saSualebiT, an Sromis SinaganawesiT (aseTis arsebobis

SemTxvevaSi) gaTvaliswinebuli sxva sabuTebiT.

xelfasis daricxva da gacema warmoebs TveSi erTxel (Tu SromiTi

xelSekrulebiT an Sromis SinaganawesiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli)

da buRaltrulad aisaxeba imave Tvis angariSgebaSi.

StatiT momuSaveTaTvis xelfasis daricxva aisaxeba gatarebiT:

debeti 7100 momuSaveTa anazRaureba

krediti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasi

saqarTvelos sagadasaxdo kodeqsis Tanaxmad, nebismieri organizaciul-

samarTlebrivi formis subieqti, romelic warmoadgens damqiravebels,

valdebulia daqiravebulisaTvis daricxuli xelfasi dabegros saSemosavlo

gadasaxadiT, anu daakavos xelfasidan saSemosavlo gadasaxadi da ara ugvianes

172

xelfasis gacemis dRisa, gadaricxos biujetSi. organizacia aseve valdebulia

xelfasidan daakavos da Sesabamis pirs gadauricxos Tanxebi sasamarTlo-

aRmasrulebeli gadawyvetilebis safuZvelze. magaliTad, alimenti. aRniSnuli

operaciebi buRaltrulad ase aisaxeba:

a. saSemosavlo gadasaxadis dakaveba:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi

krediti 3243 gadasaxadeli saSemosavlo gadasaxadi

b. alimentis dakaveba:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi

krediti 3257 valdebulebebi organizaciis momuSaveebis xelfasidan

dakavebuli TanxebiT

damsaqmebels aseve ufleba aqvs dasaqmebulTan SeTanxmebiT xelfasidan

daakavos am pirebze avansebad ricxuli vadaze daubrunebeli Tanxebi, momuSavis

gaufrTxileblobis Sedegad dakarguli an gafuWebuli materialuri

faseulobebis Rirebuleba an SromiTi urTierTobebidan warmoqmnili nebismieri

sxva valdebuleba.

magaliTi. 2012 wlis 1 aprils mcire xanZris Sedegad ganadgurda

samecniero-kvleviTi dawesebulebis labortariaSi arsebuli 1400 laris

Rirebulebis sxvadasxva mcirefasiani inventari, romelic eqspluataciaSi iyo

gadacemuli. dadginda, rom xanZari gamowveuli iyo TanamSromlis daudevrobiT.

xelmZRvanelobis gadawyvetilebiT ganadgurebuli inventaris Rirebulebis

sabazro fasiT (1700 lari) dafarva daekisra damnaSave pirs. TanamSromelsa da

xelmZRvanelobas Soris moxda SeTanxmeba asanazRaurebeli Tanxebi dafaruliyo

xelfasidan yovelTviurad Tanxis 20 procentis odenobiT.

a. vinaidan inventari eqspluataciaSi iyo gadacemuli, moTxovnis warmoqmna

TanamSromlis mimarT aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 1700

krediti8100 arasaoperacio Semosavlebi 1700

b. moTxovnis dafarvamde yovelTviurad xelfasidan dakavebuli iqneba 340

lari, romelic aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 340

kredit 1440 moTxovnebi arafinansuri aqtivebis danaklisiT 340

173

organizacia im samuSaoebis Sesasruleblad, romelsac sakuTari ZalebiT

ver asrulebs, SemsruleblebTan aformebs SromiT xelSekrulebas. SromiTi

xelSekruleba aris iuridiuli dokumenti, sadac miTiTebulia xelSekrulebis

sagani, anu Sesasrulebeli samuSaos dasaxeleba, damkveTi, Semsrulebeli,

anazRaurebis saxe da asanazRaurebeli Tanxa, damkveTisa da Semsruleblis

rekvizitebi. samuSaos srulad an garkveuli nawilis damTavrebisas

Sesrulebul samuSaoze Sedgeba miReba-Cabarebis aqti. xelSekrulebiT

momuSaveTaTvis xelfsis daricxva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 7210 StatgareSe momuSaveTa anazRaureba

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi

gaucemeli Tanxebi xelfasis gacemis vadis gasvlidan meore dRes brundeba

xazinis erTian angariSze da ganTavsdeba depozitebis saxiT an bardeba

momsaxure banks, romelzec Sedgeba salaros gasavlis orderi. deponirebuli

Tanxebis valdebulebad aRiareba aRiricxeba gatarebiT:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi an

debeti 3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi

krediti 3260 valdebulebebi deponentebis mimarT

muSakis mier vadaze miuRebeli xelfasis analizuri aRricxvisaTvis

gamoiyeneba deponirebuli Tanxebis reestris forma # 014.

deponirebuli Tanxebi muSaks eZleva moTxovnisTanave.

saqarTvelos konstitucia iTvaliswinebs saqarTvelos moqalaqeebis

materialuri uzrunvelyofis uflebas avadmyofobasa da Sromisunarianobis

dakargvis SemTxvevaSi, agreTve dasvenebis uflebas.

droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmareba eniSneba yovel dasaqmebuls,

droebiTi Sromisuunarobis SemTxvevaSi, saavadmyofo furclis safuZvelze, misi

gacemis pirveli dRidan.

droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmarebas gascems damsaqmebli droebiTi

Sromisuunarobis mTel periodze dadgenili wesiT gaTvaliswinebuli pirobebis

Sesabamisad.

StatiT momuSavesaTvis droebiTi Sromisuunarobis gamo gasacemi daxmarebis

odenobis gaangariSebis bazas warmoadgens misi Tanamdebobrivi sargo, xolo

174

StatgareSe momuSaveTaTvis _ SromiTi xelSekrulebiT gansazRvruli Sromis

anazRaureba.

Tu SromiTi xelSekrulebiT ar aris gansazRvruli Sromis anazRaurebis

odenoba, anda imyofeba gamomuSavebaze, am SemTxvevaSi droebiTi

Sromisuunarobis gamo daxmarebis odenobis gaangariSebis bazas warmoad­gens

droebiTi Sromisuunarobis dadgomamde ukanaskneli 3 Tvis ganmavlobaSi

daricxuli Sromis anazRaurebis mixedviT gaangariSebuli saSualo Tviuri

xelfasi. aseTis ararsebobis SemTxvevaSi saSualo Tviuri xelfasi gamoiTvleba

mocemul damsaqmebelTan Sesabamisi profesiisa da kvalifikaciis

dasaqmebu­lisaTvis gadaxdili saSualo Tviuri Sromis anazRaurebidan.

droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmarebis odenobis gamoangariSebisas

mxedvelobaSi ar miiReba:

erTdrouli saxis daxmarebebi, premiebi da materialuri jildoebi; zeganakveTuri anazRaureba da danamatebi; erTjeradi samuSaos anazRaureba, romelic ar warmoadgens ZiriTadi

samuSaosaTvis miRebul gasamrjelos.

droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmarebis saerTo Tanxa ganisazRvreba

saSualo dRiuri xelfasis gamravlebiT mocemul TveSi Sromisuunarobis gamo

gacdenil samuSao dReTa ricxvze.

saSualo dRiuri xelfasis gamoTvla xdeba saSualo Tviuri Sromis

anazRaurebis (Tanamdebob­rivi sargos/Sromis anazRaurebis) gayofiT

Sromisuunarobis Tvis (yovel Tveze cal-calke) samuSao dReTa ricxvze.

droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmareba ar gaicema damsaqmeblisaTvis

droebiTi Sromisuunarobis damadasturebeli sabuTis (saavadmyofo furclis)

daxurvidan 3 Tvis Semdeg wardgenis SemTxvevaSi.

organizaciis mier saavadmyofo furclebi ikereba calke saqaRaldeSi da

inomreba qronologiuri wesiT wlis dasawyisidan. yovel furcelze mieTiTeba

im saangariSsworebo-sagadasaxdelo uwyisis nomeri, romliTac moxda daricxva.

magaliTi. l. Tabagari 2011 wlis 1 seqtembridan muSaobs sajaro skolaSi

pedagogad, misi Tanamdebobrivi sargo Seadgens 190 lars. 2012 wlis 23 ianvridan

4 Tebervlamde is imyofeboda saavadmyofoSi, razedac warmoadgina saavadmyofo

furceli. 2011 wlis ianvarSi mas skolis veb-gverdis momzadebisaTvis,

xelSekrulebis Tanaxmad, daericxa 95 lari.

ganvsazRvroT saavadmyofo furcliT asanazRaurebeli Tanxa.

175

saavadmyofo furcliT asanazRaurebeli dReebis raodenobis gaangariSeba:

sul aris 12 kalendaruli dRe, aqedan ori dRe arasamuSao dReebia(SabaTi

da kvira).

ianvari _ 7 dRe (23.01-dan 1.02-mde).

Tebervali _ 3 dRe (1.02-dan 4.02-mde).

sul asanazRaurebeli dReebis raodenoba aris 10 dRe.

saSualo dRiuri xelfasis gaangariSeba (lari):

ianvari _ 31 kalendaruli dRe; dasvenebis da uqme dRe _ 11; samuSao dRe _

20.

ianvarSi saSualo xelfasi udris 190/20 = 9.50 lari

Tebervali _ 29 kalendaruli dRe; dasvenebis dRe _ 8; 21 samuSao dRe.

TebervalSi _ 190/21 = 9.04 lari.

asanazRaurebeli Tanxa (lari):

ianvari 7 * 9.50 = 66.50

Tebervali 3 * 9.04 = 27.12

sul _ 66.50 +27.12 = 93.62

saavadmyofo furclebiT asanazRaurebeli Tanxebis daricxvasa da gacemaze

Sedgeba Semdegi buRaltruli muxlebi:

a. Tanxis daricxva:

debeti 7730 damqiraveblis mier gaweuli socialuri daxmareba 93.62

krediti 3255 damqiraveblis mier fuladi formiT gaweuli socialuri

daxmarebiT daricxuli valdebulebebi 93.62

b. saSemosavlo gadasaxdis dakaveba:

176

debeti 3255 damqiraveblis mier fuladi formiT gaweuli socialuri

daxmarebiT daricxuli valdebulebebi 18.72

krediti 3243 gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi 18.72

g. Tanxis gacema:

debeti 3255 damqiraveblis mier fuladi formiT gaweuli socialuri

daxmarebiT daricxuli valdebulebebi 74.90

krediti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi 74.90

an krediti 1210 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi 74.90

Svebuleba _ dasaqmebuls ufleba aqvs isargeblos anazRaurebadi

SvebulebiT — aranakleb weliwadSi 24 samuSao dRiT.

muSa-mosamsaxures Svebulebis moTxovnis ufleba warmoeSoba muSaobis

TerTmeti Tvis Semdeg, Tumca SeTanxmebiT Svebuleba SeiZleba mieces aRniSnuli

vadis gasvlamdec.

dasaqmebulis saSvebulebo anazRaureba ganisazRvreba Svebulebis wina 3

Tvis saSualo anazRaurebidan. Tu muSaobis dawyebidan an ukanaskneli

Svebulebis Semdeg namuSevari dro 3 Tveze naklebia _ namuSevari Tveebis

saSualo anazRaurebidan, xolo yovelTviuri fiqsirebuli anazRaurebis

SemTxvevaSi _ bolo Tvis anazRaurebis mixedviT. Svebulebis xelfasis

gasaangariSeblad dRiur saSualo xelfass gadaamravleben Svebulebis dReebis

raodenobaze.

magaliTi: i. laSxs mieca 2011-2012 wlis kuTvnili Svebuleba 24 samuSao dRe:

2012 wlis 13 Tebervlidan - 17 martamde. laSxis Tanamdebobrivi sargo Seadgens

750 lars. TebervalSi 21 samuSao dRea, xolo martSi _ 21. maSin saSualo

dRiuri xelfasi iqneba:

TebervalSi _ 750/21 = 35.714

martSi _ 750/21 = 35.714

Tebervlis xelfasi gaiangariSeba pirveli Tebervlidan camet Tebervlamde,

8 samuSao dReze.

8* 35.714=285.71

Svebuleba _ TebervalSi daericxeba 13 samuSao dReze (cameti Tebervlidan

ocdacxra Tebervlis CaTvliT).

177

martSi _ 11 samuSao dReze (pirveli martidan Cvidmet martamde).

kuTvnili Svebulebis Tanxis gaanagriSeba:

Tebervali _ 13 *35.714 = 464.29

marti _ 11 * 35.714 = 392.85

Svebulebis Tanxis gacemisas Tebervalis Tvis saSemosavlo gadasaxadi ( 20%)

dakavdeba 750 laridan ( 285.71+464.29) 150 lari, xolo martis _ 392.85 laridan _

78.57 lari.

Svebulebis xelfasi aisaxeba angariSze 7111 `xelfasebi fuladi formiT~.

dasaqmebuls moTxovnis safuZvelze eZleva Svebuleba orsulobis,

mSobiarobisa da bavSvis movlis gamo — 477 kalendaruli dRis odenobiT,

saidanac anazRaurebadia 126 kalendaruli dRe, xolo mSobiarobis garTulebis

an tyupis Sobis SemTxvevaSi _ 140 kalendaruli dRe.

orsulobis, mSobiarobisa da bavSvis movlis gamo Svebuleba gaiangariSeba

imave wesiT, rogorc droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmarebis gacemisas.

saxelmwifo biujetiT gaTvaliswinebuli stipendiebis xarjebi sabiujeto

klasifikaciiT miekuTvneba sxvadasxva mimdinare xarjs. stipendiis daricxvaze

Sedgeba buRaltruli gatareba:

debeti 7821 sxvadasxva mimdinare xarji

krediti 3258 gadasaxdeli stipendiebi

saxelmwifo stipendia gaTavisuflebulia saSemosavlo gadasaxdiT

dabegvrisgan. amitom daricxuli stipendia srulad eqvemdebareba gacemas,

romelic aisaxeba gatarebiT:

debeti 3258 gadasaxdeli stipendiebi

krediti1110 naRdi fuli salaroSi erovnul valutaSi

an krediti 1210 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi

kerZo piris mier daniSnuli stipendia daibegreba saSemosavlo gadasaxadiT

imave wesiT rogorc xelfasi.

sxva kreditoruli davalianebebi

sxvadasxva kreditoruli davalianeba mocavs valdebulebebs winaswar

miRebuli saijaro qiriT da sxva winaswar miRebuli SemosavlebiT, aseve

178

gadasaxdel procents, dividends, sawevroebs, erTjerad Sesatanebs da sxva

danarCen kreditorul davalianebebs.

saijaro qirisa da sxva Semosavlebis winaswar miReba aisaxeba:

debeti 1100 - 1200 fuladi saxsrebi

krediti 3281 winaswar miRebuli saijaro qira

an krediti 3282 winaswar miRebuli sxva Semosavlebi

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebis Sesruleba aisaxeba:

debeti 3281 winaswar miRebuli saijaro qira an

debeti 3282 winaswar miRebuli sxva Semosavlebi

krediti6400 sxva Semosavlebi

sesxebze gadasaxdeli procentebi ganixileba rogorc kreditoruli

davalianeba.

gadasaxdeli procentebi saprocento xarjad iqneba aRiarebuli im

periodSi, rodesac is warmoiqmna, miuxedavad imis, Tanxa rodis iqna gadaxdili:

procentis daricxvisa da gadaxdis operaciebze Sedgeba buRaltruli

gatarebebi:

a. daricxva:

debeti 7400 procenti

krditi 3284 daricxuli gadasaxdeli procentebi

b. gadaxda:

debeti 3284 daricxuli gadasaxdeli procentebi

krediti1210 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi

saqarTvelos finansTa ministris 2011 wlis 9 Tebervlis #70 brZanebis

Sesabamisad, sabiujeto organizacia valdebulia Caataros finansuri

moTxovnebisa da valdebulebebis inventarizacia:

● finansuri moTxovnebisa da valdebulebebis inventarizaciis dros komisia

Sesabamisi dokumentebis mixedviT adgens naSTebis realobas.

● xelfasebis angariSsworebis angariSebze arsebuli davalianebebis

inventarizaciis dros unda gamovlindes organizaciis mier miRebuli da

momuSave­ebze gaucemeli xelfasis Tanxebi, romlebic eqvemdebareba deponirebas,

aseve unda dadgindes zedmetad gacemuli Tanxebis odenoba da mizezebi.

179

● saqveangariSod gacemuli Tanxebis inventarizaciisas unda Semowmdes

angariSvaldebuli pirebis mimarT moTxovnebis angariSebze arsebuli naSTebis

realoba gacemuli Tanxebis mixedviT.

● sainventarizacio komisia dokumenturi Semowmebis gziT adgens

danaklisebiT moTxovnebis angariSze ricxuli Tanxebis siswores da am

davalianebaTa amosaRebad gasatarebel RonisZiebebs.

finansuri moTxovnebisa da valdebulebebis inventarizaciis Sedegebi

formdeba inventarizaciis aqtiT. aqtSi CamoTvlili unda iyos angariSebi,

romlebsac CautardaT inventarizacia, agreTve unda aRiniSnos uimedo

davalianebebi, romelTa Ziebis xandazmulobis vada gasulia da a.S.

davalianebaTa am saxeebis Sesaxeb inventarizaciis aqtTan erTad dgeba

cnoba, sadac mieTiTeba debitorebisa da kreditorebis dasaxeleba da misamarTi,

saidentifikacio nomeri, davalianebis Tanxa, TariRi, dokumentebi romlis

safuZvelzec warmoiqmna vldebuleba da, a. S.

vadagadacilebuli kreditoruli davalianebis Camowera aisaxeba buRaltruli

gatarebiT:

debeti kreditoruli davalianebis Sesabamisi angariSi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

vadagadacilebuli davalianebebi angariSgebaSi aisaxeba sacnobaro muxliT

_ 09 vadagadacilebuli davalianebebi.

momsaxurebis usasyidlod miReba aisaxeba:

debeti xarjebis Sesabamisi angariSi

krediti valdebulebis Sesabamisi angariSebi,

imavdroulad:

debeti valdebulebis angariSi

krediti grantebis (6300) an sxva Semosavlebis (6400) angariSebis (valdebulebis

dafarva usasyidlod).

180

6.3. grZelvadiani finansuri valdebulebebisa da

kreditoruli davalianebebis aRricxva

grZelvadiani finansuri valdebulebebi da kreditoruli davalianebebi

sabiujeto klasifikaciis Sesabamisad gansazRvruli valdebulebebia, romelTa

dafarva mosalodnelia angariSgebis TariRidan erT welze meti xnis

ganmavlobaSi.

grZelvadiani finansuri valdebulebebi da kreditoruli davalianebebi

moicavs: grZelvadian valdebulebebs sesxebiT, sxva grZelvadian finansur

valdebulebebsa da grZelvadian kreditorul davalianebebs.

grZelvadiani valdebulebebi sesxebiT moicavs: sxva­dasxva saxis grZelvadian

sesxebsa da kreditebs, romelTa dafarviT mosalodnelia organizaciidan

fuladi resursebis gadineba, agreTve finansuri lizingis pirobiT moijaris

mier aqtivis ijariT aRebis Sedegad warmoqmnili grZelvadiani valdebuleba.

grZelvadiani kreditoruli davalianebebi moicavs: momsaxurebis mowodebiT

daricxul grZelvadian valdebulebebs, aqtivebis mowodebiT daricxul

grZelvadian valdebulebebsa da sxva grZelvadian kreditorul davalianebebs.

grZelvadiani valdebulebebi aisaxeba sinTezur angariSze # 3300 _

`grZelvadiani finansuri valdebulebebi da kreditoruli davalianebebi~.

grZelvadiani valdebulebebis warmoqmnis saxeebiT aRricxvisaTvis angariSTa

gegmiT damtkicebulia analizuri angariSebic.

magaliTi.

organizciam 2015 wlis 1 marts mikrosafinanso organizaciidan aiRo 4

wliani sesxi 200 000 lari,

xelSekrulebis Tanaxmad Tanxis gadaxda unda moxdes yovelwliurad

Tanabari odenobiT, wliuri saprocento ganakveTi Seadgens 18 %.

avsaxoT buRaltruli gatarebiT sesxis aRebasTan da gadaxdasTan

dakavSirebuli operaciebi.

1. 2015 wlis 1 marts sesxis aReba:

debeti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 200 000

krediti 3310 grZelvadiani valdebulebebi sesxebiT 200 000

181

2. 2015 wels gadasaxeli ZiriTadi tanxis mimdinare valdebulebad aRiareba:

debeti 3310 grZelvadiani valdebulebebi sesxebiT 50 000

krediti 3130 valdebulebebi moklevadiani sesxebiT 50 000

3 . pirveli wlis saprocento xarjis gaangariSeba da valdebulebis

aRiareba.

200 000 * 18% = 36 000/ 12 * 10 = 30 000

debeti 7400 30 000

krediti 3284 daricxuli gadasaxdeli procenti 30 000

5. organizacias gaaCnia sesxis procentebis saSemosavlo gadasxadis (5%)wyarosTan dakavebis valdebuleba 30 000 * 5% = 1 500

debeti 3284 daricxuli gadasaxdeli procenti 1 500

krediti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi 1 500

6. pirveli wlis Tanxis gadaxda

debeti 3130 valdebulebebi moklevadiani sesxebiT 50 000

debeti 3284 daricxuli gadasaxdeli procenti 28 500

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 78 500

7. dakavebuli saSemosavlo gadasaxadis gadaxda

debeti 3241 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi 1 500

krediti 1230 mimdinare angariSi arasabiujeto saxsrebisaTvis 1 500

meore wels sesxi gaiangariSeba darCenili gadasaxdeli Tanxidan da ase

Semdeg.

gamoyenebuli literatura:

1. saqarTvelos sabiujeto klasifikacia.

2. saqarTvelos Sromis kodeqsi.

3. saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi.

4. instruqcia `sabiujeto organizaciebis buRaltruli aRricxvisa da finansuri

angariSgebis Sesaxeb,~ finansTa ministris brZaneba #429, 31. 12. 2014.

5. droebiTi Sromisuunarobis gamo daxmarebis daniSvnisa da gacemis wesi,

saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris

brZaneba#87/n, 20.02.2009.

182

6. instruqcia biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebis aqtivebisa da

valdebulebebis inventarizaciis Catarebis wesis Sesaxeb.

Tavi 7. Semosavlebisa da xarjebis aRricxva

7.1. Semosavlebis aRricxva

sabiujeto organizaciis fondebis marTvis procesSi maTi optimaluri

xarjvisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba biujetis sworad Sedgenas.

biujetis Sedgena niSnavs subieqtis Semosavlebis wyaroebisa da misi

ganawilebis (xarjebis) gansazRvras.

biujeti aris fuladi Semosavlebisa da gasavlebis finansuri gegma,

mimarTuli drois garkveul monakveTSi konkretuli miznis misaRwevad. masSi

asaxulia mocemuli subieqtis saqmianobis dasafinanseblad saWiro mTeli wlis

Semosavlebi da xarjebi, kvartlebis mixedviT. Semosavlebi da xarjebi

warmodgenilia saxeebisa da dafinansebis wyaroebis mixedviT. Semosavlebisa da

xarjebis dagegmvisa da aRricxvis ukeT organizaciis, agreTve operatiul

muSaobaSi aRricxvis monacemebis gamoyenebis mizniT organizaciis biujetis

Sedgena warmoebs rogorc sabiujeto, aseve biujetgareSe saxsrebiT.

biujetis efeqtianobisaTvis mniSvnelovania misi sworad dagegmva, risTvisac

saWiroa gansazRvrul iqnes:

● momdevno wlisaTvis mosalodneli saerTo Semosavali da saoperacio

xrajebi;

● momdevno wlis prioritetebi da miznebi;

● sabiujeto politika da sabiujeto kalendari.

sabiujeto organizacia − axorcielebs sakuTari biujetis proeqtis

momzadebas, biujetis Sesrulebasa da angariSgebas dadgenili normebis,

procedurebisa da wesebis Tanaxmad, romelic erTiani saxelmwifo/

avtonomiuri/adgilobrivi biujetis ganuyofeli nawilia, da romelic Sesabamisi

procedurebis dacვiT kanonad registrirdeba.

saqarTvelos sabiujeto klasifikaciiT sabiujeto Semosavlebi iyofa 4

ZiriTad jgufad, krZod:

183

● gdasaxadebi;

●socialuri Senatanebi;

●grantebi;● sxva Semosavlebi.

gadasaxadi aris saxelmwifosTvis Semosavlis uzrunvelyofis mizniT

dagenili savaldebulo transferi, romelsac gadamxdeli uxdis saxelmwifo

mmarTvelobis organoebs.

gadasaxadebidan Semosavali warmoiqmneba mxolod mTavrobisaTvis,

romelic gadasaxads awesebs. gadasaxadebidan aqtivebs da Semosavals

aRiareben mxolod saxelisuflebo organoebi, romlebmac daaweses es

gadasaxadebi. Tu subieqti gadasaxadebis mokrebas axorcielebs igi moqmedebs,

rogorc sagadasaxado agenti, Sesabamisad, igi mokrebili gadasaxadebidan

Semosavals ar aRiarebs. amitom gadasaxdebi, rogorc Semosavlebi ar

warmoadgens sabiujeto organizaciebis aRircxvis obieqts. maTi akumulireba

xdeba saxelmzifo xazinaSi.

socialuri Senatani aris Semosuloba, romelic miRebulia an

damsaqmeblisgan, misi dasaqmebulebis magivrad, an dasaqmebulisgan,

TviTdasaqmebulisgan an umuSevari pirisgan da romelic Senatanebis

ganmaxorcielebel an masze damokidebul pirs an meurves aZlevs socialuri

dazRvevis sqemaSi monawileobis garantirebul uflebas.

socialuri Senatanis baza aris xelfasi, Sromis anazRaureba an

dasaqmebulTa raodenoba. Tu mTliani xelfasis nacvlad gamoiyeneba

Semosavali, magaliTad TviTdasaqmebulTaTvis, maSin aseTi Semosulobebi

aRiricxeba socialuri Senatanebis muxliT. savaldebulo gadasaxdelebi,

romlis dasabegri baza gansxvavebulia, xolo miRebuli Semosavlebi

miznobrivad miemarTeba socialuri dazRvevis sqemis dasafinanseblad

ganixileba, rogorc gadasaxadebi.

socialuri Senatanebi saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT

gaTvaliswinebuli ar aris.

grantebi aris arasavaldebulo transferi, romelsac saxelmwifo erTeuli

iRebs sxva saxelmwifo erTeulidan, sxva qveynis mTavrobidan, an saerTaSoriso

organizaciidan.

sxva Semosavlebi moicavs Semosavlebs sakuTrebidan, saqonlisa da

momsaxurebis realizaciidan da sva Sereul Semosavlebs.

sabiujeto organizaciebi biujetidan dafinansebas iReben Sesabamisi wlis

biujetis kanoniT damtkicebuli wliuri asignebis mixedviT.

184

arasabiujeto Semosavlebi ganisazRvreba ekonomikuri saqmianobiT da

saqarTvelos kanonmdeblobiT nebadarTuli sxva saxis saqmianobiT miRebuli

SemosavlebiT. arasabiujeto Semosavlebi mTlianad xmardeba subieqtis wesdebiT

(debulebiT) gansazRvruli miznebisa da funqciebis ganxorcielebas.

sabiujeto organizaciebis dafinansebis wyaroebia:

saxelmwifo biujetidan miRebuli dafinanseba, maT Sorissaxelmwifo biujetSi asaxuli mesame piris gadaxdebi da grantebi; ekonomikuri saqmianobiT miRebuli (arasabiujeto) Semosavlebi.

7.1.1. saoperacio Semosavlebis aRricxva

Semosavali aris subieqtis mier, saangariSgebo periodSi miRebuli da

misaRebi ekonomikuri sargebelis an momsaxurebis potencialis bruto

(saerTo) Tanxa, ris Sedegadac izrdeba wminda aqtivebi/kapitali, garda

mflobelTa SenatanebTan dakavSirebuli zrdisa

saoperacio Semosavali warmoadgens saangariSgebo periodis ganmavlobaSi

operaciis Sedegad kapitalis zrdas.

saoperacio Semosavlebis angariSebi moicavs sabiujeto klasifikaciiT

gansazRvruli Semosavlebis saxeebs, fuladi da sasaqonlo formiT.

saxelmwifo erTeulebisaTvis saoperacio Semosavlis ZiriTadi wyaroebia:

> gadasaxadebi,

> grantebi da

> sxva Semosavlebi.

7. 1.1.1. dafinansebis aRricxva

sabiujeto organizaciis dafinanseba aris sabiujeto saxsrebis gamoyofis

gziT, organizaciis uzrunvelyofa aucilebeli finansuri resursebiT.

biujetidan miRebuli dafinansebis (sabiujeto saxsrebis, kreditebisa da

grantebis) aRricxvisaTvis buRaltruli aRricxvis angariSTa gegmaSi

gaTvaliswinebulia sinTezuri angariSi #4000 `dafinanseba~, xolo analizuri

aRricxvisaTvis gamoiyeneba angariSebi:

4100 biujetidan miRebuli dafinanseba

4200 biujetidan miRebuli dafinanseba pensiebisa da daxmarebebis gasacemad

185

biujetidan miRebuli dafinanseba sabiujeto organizaciis mier

aisaxeba asignebebis farglebSi gaweuli sakaso xarjebis Sesabamisi

moculobiT.

maSasadame jer ganxorcieldeba xazinis angariSidan gadaricxva wardgenili

dokumentebis Sesabamisad da sakaso xarjis gawevis Semdeg aisaxeba dafinanseba:

Tanxis gadaricxva:

debeti 3000 valdebulebebi an

debeti 1400 sxva moklevadiani moTxovnebi

krediti debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

imavdroulad aisaxeba dafinansebis miRebis operaciebi:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba an

krediti 4200 biujetidan miRebuli dafinanseba pensiebisa da

daxmarebebis gasacemad

saangariSgebo periodis dafinansebis angariSebi gadaiხureba wminda

Rirebulebis (5100) angariSze

debeti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba

krediti 5100 wminda Rirebuleba

wminda Rirebuleba damabalansebeli muxlia, romelic tolia aqtivebsa da

valdebulebebs Soris sxvaobisa, garda ekonomikuri saqmianobiT warmoqmnili

aqtivebisa da valdebulebebisa.

rogorc ukve aRvniSneT biujetiT gansazRvruli asignebis farglebSi

miRebuli dafinanseba organizaciebis mier aRiricxeba sakaso meTodiT. ese igi

biujetidan miRebuli dafinanseba aisaxeba mas Semdeg, rodesac xazinaSi

wardgenili sagadaxdo moTxovnebi ganaRdebul iqneba da ara maSin, rodesac

finansTa saministrodan xazinaSi daSvebulia limiti an/da mis mier aRebulia

valdebuleba organizaciaSi warmoqmnili xarjebis dafarvaze.

magaliTi: organizaciis 2016 wlis maisis ofisis xarjebis dafinaseba

(biujetiT) Seadgens 35 000 lars. xazinaSi wardgenili da daregitrirebuli

valdebuleba – 32 500 lars, xolo sagadaxdo davalebiT 30 000 lari

gadaricxulia miRebul saqonelsa da mosaxurebaze, xolo 2500 lari, rogorc

winaswar (avansad) gadaxdili Tanxebi.

186

aRniSnuli operaciebidan organizaciam biujetidan miiRo 32 500 laris

dafinanseba, miuxedavad imisa rom biujetiT misTvis gaTvaliswinebuli iyo 35

000 lari.

NaRniSuli operaciebi avsaxoT buRaltrulad:

rogorc ukve viciT ZiriTadad xazinaSi organizaciis mier valdebulebis

dokumentis wardgenas win uswrebs am valdebulebis warmoqmna saqonlis an

momsaxurebis miRebis Semdeg. amitom aq ganvixilavT valdebulebis dafarvis

operacias, romelic aisaxeba:

debeti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT

daricxuli valdebulebebi 30 000

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 30 000

imavdroulad Sedgeba biujetidan Tanxis miRebis amsaxveli operacia

radganac rogorc ukve aRvniSneT biujetidan miRebuli dafinanseba

sabiujeto organizaciis mier finansur angariSgebaSi aisaxeba

asignebebis farglebSi gaweuli sakaso xarjebis Sesabamisi moculobiT.

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 30 000

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 30 000

garda valdebulebis dafarvisa adgili hqonda winaswar gadaxdebs:

debeti 1431 moTxovnebi saqonlis da momsaxurebis miRebaze

winaswari gadaxdebiT 2 500

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 2 500

aqac imavdroulad Sedgeba biujetidan Tanxis miRebis amsaxveli operacia

gaweuli sakaso xarjebis Sesabamisi moculobiT

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 2 500

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 2 500

avansad gadaricxuli, magram gamouyenebeli Tanxebi eqvemdebareba

dabrunebas, romelic SeiZleba:

187

ganTavsdes organizaciis angariSze an

moxdes maTi pirdapir biuჯetSi Caricხva.

gansxvaebuli wesiT aRiricxeba mimdinare wels gadaxdili da gasul wlebSi

gadaxdili avansis mobruneba.

mimdinare wels biujetidan miRebuli, magram gamouyenebeli Tanxebis

dabruneba xazinaSi aisaxeba:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis

krediti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze

winswari gadaxdebiT

imavdroulad aisaxeaba:

debeti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba an

debeti 4200 biujetidan miRebuli dafinanseba pensiebisa da

daxmarebebis gasacemad

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

gasul wlebSi avansad gadaხdili, magram gamouyenebeli Tanxebiსmobrunebა Tanxis organizaciis angariSze ganTavsebის SemTxvevaSi

aRiricხeba:

debeti 1100-1200 fuladi saხsrebikrediti 1430 moTხovnebi winaswari gadaxdebiT

mobrunebuli TanხebiT koreqtirdeba ara mimdinare wlis Semosavlebi, aramed

wminda Rirebuleba, radgan gasul periodSi miRebuli dafinansebiT, romelsac

xarjebis warmoqmna ar ukavSirdeba gaizarda wminda Rirebuleba.

aseTi tipis Semosulobebze „saqarTvelos sabiujeto kodeqsis“ moTxovniT,

erTeuls warmoeSoba biujetis winaSe valdebuleba, romelic Sedgeba Semdegi

buRaltruli muxli:

debeti 5100/5210 wminda Rirebuleba/saangariSgebo periodis mogeba/zarali

krediti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

188

valdebulebis dafarva aisaხeba:

debeti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

krediti 1100-1200 fuladi saხsrebi

im SemTხvevaSi, roca debitoris mier moხdeba mobrunebuli

Tanხis pirdapir biuჯetSi Caricხva, (sabiuჯeto organizaciis sabanko

angariSis gauvlelad da ხazinis angariSze depozitad ganTavsebis gareSe),

aRricხvaSi aisaხeba

debeti 5100/5210 wminda Rirebuleba/saangariSgebo periodis mogeba/zarali

krediti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

valdebulebis gadafarva moხdeba moTხovnis angariSiT.

debeti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

krediti 1430 moTხovnebi winaswari gadaxdebiT

magaliTi 1. organizaciam 2014 wlis 5 dekembers avansad gadaricxa misaRebi

saqonlis Rirebulebis 50 % 2400 lari. magram obiqtuli mizezebis gamo

saqonlis mowodeba ver ganxorcielda da aRniSnuli Tanxa 2015 wlis 20 ianvars

daabruna da Caricxa saxazino angariSze. avsaxoT buRaltruli gatarebiT

aRniSnuli operaciebi.

1. avansis gadaricxva:

debeti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze winswari

gadaxdebiT

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

2. avansad gadaხdili Tanხebis mobruneba, saxazino angariSze

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

krediti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze winswari

gadaxdebiT

3. mobrunebuli TanხebiT biuჯetis winaSe valdebulebis warmoiqmna

189

debeti 5100 wminda Rirebuleba

krediti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

4. valdebulebis dafarva aisaხeba

debeti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

magaliTi 2. organizaciam 2014 wlis 5 dekembers avansad gadaricxa

misaRebi saqonlis Rirebulebis 50 % 2400 lari. magram obiqtruli mizezebis

gamo saqonlis mowodeba ver ganxorcielda da aRniSnuli Tanxa momwodebelma

2015 wlis 20 ianvars biuჯetSi Caricხa. avsaxoT buRaltruli gatarebiT

aRniSnuli operaciebi.

1. avansis gadaricxva:

debeti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze winswari

gadaxdebiT

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

2. mobrunebuli TanხebiT biuჯetis winaSe valdebulebis warmoiqmna

debeti 5100 wminda Rirebuleba

krediti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

3. valdebulebis gadafarva moხdeba moTხovnis angariSiT

debeti 3245 biuჯetis winaSe daricხuli valdebulebebi

krediti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze winswari

gadaxdebiT

magaliTi 3. organizaciam 2016 wlis 5 seqtembers avansad gadaricxa

misaRebi saqonlis Rirebulebis 30 % 2400 lari. magram obiqtruli mizezebis

gamo saqonlis mowodeba ver ganxorcielda da aRniSnuli Tanxa momwodebelma

imave wlis 20 noembers dabruna

190

saxazino angariSze.

am SemTxvevaSi koreqtirdeba biujetidan miRebuli dafinanseba. aRniSnuli

operacia aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. avansad gadaხdili Tanხebis mobruneba, saxazino angariSze

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisaTvis 2 400

krediti 1431 moTxovnebi saqonelis da momsaxurebis miRebaze

winswari gadaxdebiT 2 400

2. imavdroulad Sedgeba buRaltruli muxli:

debeti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba an

debeti 4200 biujetidan miRebuli dafinanseba pensiebisa da

daxmarebebis gasacemad

krediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis

191

7.1. 2. Semosavlebi aragacvliTi operaciebidan

mTavrobebisa da sajaro seqtoris subieqtebis mier ganxorcielebul

operaciebSi gansakuTrebuli adgili ukavia aragacvliT operaciebs, romlis

Sedegadc formirdeba maTi Semosavlis udidesi nawili. es operaciebi

ZiriTadad moicavs gadasaxadebs da transferebs. transferebis aRricxva

sajaro samarTlis subieqtebSi gnsakuTrebiT mniSvnelovani da aqtualuria,

radganac maTi biujetis didi nawili saxelmwifo da saerTaSoriso

organizaciebidan miRebuli transferebiT formirdeba.

aragacvliTi operaciebis arsi da klasifikacia

sajaro seqtoris subieqtebi Semosavls iReben, rogorc gacvliTi, aseve

aragacvliTi operaciebidan.

gacvliTia operacia, rodesac adgili aqvs daaxloebiT Tanabari Rirebulebis

gacvlas, xolo Tu erTeuli iRebs resursebs da sanacvlod pirdapir

ar ixdis, an ixdis nominalur Rirebulebas, adgili aqvs aragacvliT

operacias.

aragacvliT operaciebs miekuTvneba gadasaxadebi da transferebi.

gadasaxadebidan Semosavali warmoiqmneba mxolod mTavrobisaTvis, romelic

gadasaxads awesebs. Tu subieqti gadasaxadebis mokrebas axorcielebs igi

moqmedebs, rogorc sagadasaxado agenti, Sesabamisad, igi mokrebili

gadasaxadebidan Semosavals ar aRiarebs. gadasaxadebidan aqtivebs da

Semosavals aRiareben mxolod saxelisuflebo organoebi, romlebmac daaweses

es gadasaxadebi.

marTalia, saxelmwifo, gadasaxadis gadamxdelebs sazogadoebrivad

sasargeblo momsaxurebis farTo arCevans sTavazobs, magram isini ar iReben

maT mier gadaxdili Tanxis eqvivalentur momsaxurebas. amitom gadasaxadebidan

warmoqmnili Semosavlebi ganixileba rogorc Semosavlebi aragacvliTi

operaciebidan.

sagadasaxado sistemis formirebisa da funqcionirebis zogadi principebi

ganisazRvreba sagadasaxado kanonmdeblobis Sesabamisad, romlebic SeiZleba

mniSvnelovnad gansxvavdebodes sxvadasxva iurisdiqciis farglebSi.

transferebi warmoadgens momavali ekonomikuri sargeblis an momsaxurebis

potencialis Semosvlas aragacvliTi operaciebidan. igi moicavs

grantebs, valis patiebas, sauravs, memkvidreobiT aqtebs, saCuqrebs,

Semowirulobebs da saqonelsa da momsaxurebas naturaluri formiT da

miRebuli SeRavaTiani sesxebis arasabazro komponentebs.

Tu adgili aqvs gacvliTi da aragacvliTi operaciebis kombinacias,

subieqtebi axdenen operaciebis analizs, mTliani Tanxebidan gacvliTi da

aragacvliTi operaciebis komponentebis cal-calke aRiarebis mizniT.

magaliTad, subieqtma miiRo 10 milioni dolaris Rirebulebis

dafinanseba, SeTanxmebaSi mocemulia, rom man unda aanazRauros miRebuli

dafinansebis Tanxidan 8 milioni dolari 10 wlis ganmavlobaSi 5%-iani

saprocento ganakveTiT, maSin roca imave saxis sesxis sabazro ganakveTi 11%-ia.

192

operaciis analizi gviCvenebs rom miRebuli Tanxidan 2 milioni grantia,

xolo 8 milioni SeRavTiani sesxi, romelic arsebul sabazro saprocento

ganakveTTan SedarebiT 6%-iT ufro dabali saprocento ganakveTiT aqvs

miRebuli. am SemTxvevaSi granti da saprocento gadasaxadebis arasabazro

komponenti warmoadgens aragacvliT operacias, xolo sesxis vadis periodSi

ganxorcielebuli xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli ZiriTadi Tanxa da

saprocento gadaxdebi warmoadgens gacvliT operaciebs.

arsebobs iseT saxis operaciebi, romelTa xasiaTis dadgena

xdeba misi Sinaarsis SeswavliT. magaliTad, saqonlis gayidva Cveulebriv

klasificirdeba, rogorc gacliTi operacia. Tumca, Tu operacia

subsidirebuli fasiT ganxorcielda, anu im fasad, romelic miaxloebiT ar

udris gayiduli saqonlis realur Rirebulebas, aseTi operacia Seesabameba

aragacvliTi operaciis ganmartebas.

aragacvliTi operaciebiidan miRebuli Semosavlebis aRiarebis da

Sefasebis sakiTxebs aregulirebs ssbass 23 - „Semosavlebi aragacvliTi

operaciebidan (gadasaxadebi da transferebi)“.

● transferiT miRebuli da gacemuli aqtivebis pirobebi da SezRudvebi

transferiT ganxorcielebuli aragacvliTi operaciebis aRricxvisas didi

mniSvneloba eniWeba SeTanxmebebs, romlis moTxovnebi gansazRvravs finansuri

angariSgebis romel elementad aRiardes operaciis Sedegebi. SeTanxmebiT,

misaReb aqtivebze, SeiZleba warmodgenili iyos rogorc pirobebi, aseve

SezRudvebi.

pirobebi gansazRvrulia sxvadasxva samarTlebrivi aqtebiT an

gaformebuli mavaldebulebeli SeTanxmebebiT, romelic subieqtisgan SeiZleba

miRebuli aqtivis konkretuli mizniT gamoyenebas moiTxovdes, romlis darRveva,

ekonomikuri sargebelis da momsaxurebis potencialis daubrunebas

iTvaliswinebdes im subieqtisTvis romelmac ganaxorciela aqtivis

transferi. aqedan gamomdinare transferis mimRebi aqtivis Tavdapirvelad

aRiarebisas, amavdroulad aRiarebs valdebulebasac, pirobis darRvevis

SemTxvevaSi momavali ekonomikuri sargebeli an momsaxurebis potenciali

gadasces mesame mxares.

aqtivebis dabrunebis SemTxvevaSi angariSvaldebuli erTeuli aRiarebs

aqtivebis da valdebulebebis Semcirebas.

im SemTxvevaSi Tu miRebuli aqtivi daniSnulebisamebr ar iqna gamoyenebuli,

mimRebs ar SeuZlia Tavidan aicilos resursebis gadineba. amitom aqtivze

Tavdapirveli kontrolis mopovebis momentSi Semosavlis aRiareba, mis vadaze

adre aRiarebas niSnavs, radganac pirobebis Seusruleblobis SemTxvevaSi

mosalodnelia resursebis gadineba.

SezRudva ar gulisxmobs transferiT miRebuli aqtivis ukan dabrunebas,

Sesabamisad ar warmoiqmneba valdebulebebi.

mimRebis mier SezRudvis darRvevis SemTxvevaSi, transferis ganmaxorcielebeli

subieqtis moTxovna SesaZlebelia dasruldes mimRebisadmi gankargulebis

micemiT, rom man daakmayofilos SezRudva, an gadaixados

daumorCileblobisTvis dawesebuli jarima.

193

ssbass 23-is mixedviT SeTanxmebebi konstruqciul movaleobas ar

warmoqmnis. konstruqciuli movaleobis aRiarebisa da Sefasebis moTxovnebi

mocemulia ssbass 19-Si, anaricxebi, pirobiTi valdebulebebi da pirobiTi

aqtivebi.

●aqtivebis aRiareba

aragacvliTi operaciebidan, miRebuli aqtivebi garda naturaluri formiT

gaweuli momsaxurebisa, unda aRiardes aqtivad mxolod im SemTxvevaSi, Tu

akmayofilebs ssbass -iT mocemul ganmartebas, rogorc subieqtis mier

warsuli movlenis Sedegad kontrolirebad resursebs, romlisganac

mosalodnelia momavali ekonomikuri sargeblis an momsaxurebis

potencialis Semosvla.

aqtivis kontrolireba subieqtis aqtivebs gamoarCevs sazogadoebrivi

sargeblobis qonebisagan, romelzec xeli miuwvdeba da romliTac sargeblobs

yvela erTeuli. igi gamoricxavs aqtivis sargebelze gareSe

pirebis xelmisawvdomobas.

ssbass 12-is, sasaqonlo-materialuri faseulobebi, ssbass 16-is, sainvesticio

qoneba da ssbass 17-is, ZiriTadi saSualebebi, Tanaxmad, aragacvliTi

operaciis Sedegad SeZenili aqtivis Tavdapirveli Sefaseba xdeba misi SeZenis

TariRisaTvis arsebuli realuri RirebulebiT.

rogorc zemoT aRiniSna ara gacvliTi operacia warmoqmnis Semosavlebs an

valdebulebebs.

●aragacvliTi operaciebidan miRebuli Semosavalis aRiareba

aragacvliTi operaciis Sedegad miRebuli aqtivad aRiarebuli

resursebi, imavdroulad unda aRiardes rogorc Semosavali, garda im

SemTxvevisa, roca am miRebasTan mimarTebiT xdeba valdebulebis aRiareba.

aragacvliTi operaciis Sedegad miRebuli Semosavlis Sefaseba

xdeba erTeulis mier aRiarebuli wminda aqtivebis zrdis TanxiT.

davuSvaT, centralurma xelisuflebam universitets transferiT gadasca

200 heqtari farTobis mqone miwis nakveTi. xelSekruleba gansazRvravs, rom

aRniSnuli miwis nakveTis gamoyeneba unda moxdes sauniversiteto qalaqisTvis,

magram ar akonkretebs, im SemTxvevas, Tu ar moxdeba mocemuli miwis nakveTis

aRniSnuli mizniT gamoyeneba, igi unda daubrundes Tu ara transferis

ganmaxorcielebel erTeuls. vinaidan xelSekruleba iTvaliswinebs SezRudvas

da ara pirobas, universiteti mocemul miwis nakveTs realuri

RirebulebiT, aRiarebs rogorc aqtivs masze kontrols mopovebis

periodidan, imavdroulad aRiarebs Semosavals, radganac SezRudva ar

Seesabameba valdebulebis gansazRvrebas da ar akmayofilebs valdebulebad

aRiarebis kriteriumebs.

rodesac subieqts aragacvliTi operaciidan miRebul

SemosavalTan dakavSirebiT, uxdeba garkveuli xarjis gaweva, Semosavals

aRiarebs mTliani TanxiT, xolo am operaciaze gaweuli xarjebis aRiareba

xdeba calke,

194

magaliTad, Tu ZiriTadi saSualebebis erTeulis gadacemasTan dakavSirebiT

angariSvaldebul erTeuls moeTxoveba gaiRos miwodebisa da montaJis xarjebi,

Semosavali aRiardeba xarjebisgan damoukideblad, xolo miwodebisa da

montaJis xarjebi ssbass 17-is, ZiriTadi saSualebebi, Sesabamisad

aRiarebuli iqneba aqtivis RirebulebaSi.

Semosavlis aRiarebis dro pirobebis xasiaTiT da maTi

SesrulebiT ganisazRvreba. magaliTad, Tu pirobis konkretuli moTxovnaa,

subieqtma mesame mxareebi saqonliT an momsaxurebiT uzrunvelyos, an

auTvisebeli saxsrebi daubrunos transferis ganmaxorcielebel erTeuls,

Semosavlis aRiareba xdeba saqonlisa Tu momsaxurebis miwodebis Semdeg.

miRebuli transferi yovelTvis ar warmoqmnis aqtivs, magaliTad valis

patieba, romlis Sedegadac vali ukve aRar Seesabameba valdebulebis

gansazRvrebas. subieqtebi valis patiebasTan mimarTebiT

aRiareben Semosavals, valis patiebis Sedegad warmoqmnili Semosavlis Sefaseba

xdeba napatiebi valis sabalanso RirebulebiT.

naturaluri formiT gaweuli momsaxurebebi calkeul pirTa mier sajaro

seqtoris erTeulisaTvis aragacvliTi operaciiT gaweuli momsaxurebebia. am

tipis momsaxurebis formiT ganxorcielebuli aragacvliTi operaciebiidan

subieqts SeuZlia, magram ar moeTxoveba, aRiaros Semosavali da aqtivi

maTTan dakavSirebiT arsebuli mravali ganusazRvrelobis gamo, magaliTad

rogoricaa, momsaxurebebze kontrolis ganxorcielebis SesaZlebloba da am

momsaxurebaTa realuri RirebulebiT Sefaseba. Tumca standartiT „sasurvelia,

erTeulebma moaxdinon informaciis gamJRavneba naturaluri formiT miRebuli

momsaxurebis ZiriTadi jgufebis bunebisa da tipis Sesaxeb, maT Soris imaT

Sesaxeb, romelTa aRiarebac ar momxdara. ( )

naturaluri formiT gaweuli momsaxurebis xarjebi SesaZlebelia

gamoyenebul iqnes aqtivis Seqmnis mizniT. am SemTxvevaSi, aRiarebuli Tanxa Seva

Seqmnili aqtivis TviTRirebulebaSi.

●aragacvliTi operaciebidan warmoqmnili valdebulebis aRiareba

SeTanxmebiT gansazRvruli pirobis Sesrulebisas Tu subieqtidan

mosalodnelia resursebis gadineba, mocemul aqtivze Tavdapirveli kontrolis

mopovebis momentSi Semosavlis aRiarebam, SeiZleba gamoiwvios Semosavlis

droze adre aRiareba. amitom aragacvliTi operaciis Sedegad

warmoqmnili mimdinare movaleoba, unda aRiardes valdebulebad. finansur

angariSgebaSi valdebuleba aisaxeba mxolod da mxolod im SemTxvevaSi Tu

akmayofilebs Semdeg kriteriumebs:

● mosalodnelia, rom movaleobis Sesasruleblad saWiro iqneba momavali

ekonomikuri sargeblis an momsaxurebis potencialis matarebeli resursebis

gadineba;

● Tavdapirveli aRiarebisas SesaZloa valdebulebis Tanxis saimedo Sefaseba.

195

standartiT, rodesac subieqti resursebis SemosvlasTan dakavSirebiT

aRiarebs valdebulebas, misi Sefaseba unda moxdes saangariSgebo TariRisaTvis

movaleobis Sesasruleblad saukeTeso SefasebiT gaangariSebuli saWiro

TanxiT.

rodesac subieqti aragacvliTi operaciis Sedegad miRebul resursebTan

mimarTebiT aRiarebul mimdinare movaleobas asrulebs, man unda Seamciros

aRiarebuli valdebulebis sabalanso Rirebuleba da imave TanxiT aRiaros

Semosavali.

●ganmartebiTi SeniSvnebi

subieqtma finansuri angariSgebis ganmartebiT SeniSvnebSi unda gaamJRavnos:

●aragacvliTi operaciebidan aRiarebuli Semosavlebi mTavari jgufebis

mixedviT;

● SemosavlebTan dakavSirebiT aRiarebuli moTxovnebi;

●garkveul pirobebs daqvemdebarebuli transferiT miRebul/gadacemul

aqtivebTan dakavSirebiT aRiarebuli valdebulebebi;

●SezRudvebi romlebic ukavSirdeba aRiarebul aqtivebs;

●aragacvliT operaciebTan dakavSirebiT warmoqmnili nebismieri winaswari

Semosulobebis arseboba da Tanxebis odenoba;

●napatiebi valdebulebebis Tanxa;

●naturaluri formiT gaweuli momsaxurebebi.

subieqti aseve valdebulia saerTo daniSnulebis finansuri angariSgebis

ganmartebiT SeniSvnebSi asaxos:

● aRiarebisTvis miRebuli saaRricxvo politika;

● aragacvliTi operaciebidan warmoqmnili Semosavlis ZiriTadi

jgufebisaTvis, Semomavali resursebis realuri RirebulebiT Sefasebis

safuZveli;

● sagadasaxado Semosavlis ZiriTadi jgufebisaTvis, romelTa saimedod

Sefasebac erTeuls ar SeuZlia im periodSi, romelSic dadga gadasaxadiT

dasabegri movlena, informacia gadasaxadis bunebis Sesaxeb; da

● memkvidreobis, saCuqrebisa da Semowirulobebis ZiriTadi

jgufebis buneba da tipi, naturaluri formiT miRebuli saqonlis ZiriTadi

jgufebis calke gamoyofiT.

grantebis aRricxva

sabiujeto organizaciebis SemosavlebSi mniSvnelovani adgili ukavia

grantebiT miRebul dafinansebas. grantebi saxelmwifo mmarTvelobis

erTeulebis mier sxva donis saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebis an

196

saerTaSoriso organizaciebisa da mTavrobebisagan sasaqonlo an fuladi

formiT miRebuli arasavaldebulo mimdinare da kapitaluri transferebia2.

mimdinarea grantebi, romlebic gamoyofilia mimdinare xarjebis

dasafinanseblad.

kapitaluri grantebi iTvaliswinebs transfers, romelic gankuTvnilia

ZiriTadi aqtivebis SesaZenad.

grantebis aRricxvaSi asaxva xdeba maSin, rodesac potenciuri mimRebis

mxridan mis misaRebad gansazRvruli yvela pirobaa dakmayofilebuli, ris

mixedviTac grantis mimRebs aqvs kanonieri moTxovnis ufleba. magaliTad,

gansazRvruli miznebisaTvis xarjebis winaswari gaweva an Sesabamisi

samarTlebrivi aqtebis winaswari SemuSaveba da sxva, ris mixedviTac mas

warmoeSoba transferebis kanonieri moTxovnis ufleba.

grantis moTxovnis ufleba aisaxeba:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi

krediti 6300 grantebi

im SemTxvevebSi, roca fuladi saxsrebis mimRebs ar gaaCnia donorismimarT aranairi moTxovna, organizaciebis mier miznobrivigrantebis/miznobrivi dafinansebis, nebayofilebiTi transferebis miRebisaRricxvisTvis dasaSvebia sakaso meTodis gamoyeneba.

debeti fuladi saxsrebis Sesabamisi angariSikrediti 6300 grantebis Sesabamisi angariSi

magaliTi. sajaro samarTlis iuridiuli piris mecnierTa jgufma moipova

`Ria sazogadoeba saqarTvelos~ granti 5 000 lari, `araqarTul skolebSi

qarTuli enis swavlebisaTvis~ _ saxelmZRvanelos Sedgenaze. xelSekrulebiT

grantis Caricxva gaTvaliswinebulia or etapad, Sesrulebul samuSaoze

angariSis wardgenis Semdeg. pirveli etapi iTvaliswinebs 2 000 lars, Caricxvis

vada ganisazRvra 2009 wlis 30 seqtemberiT;

meore etapi _ 3 000 lars, vada _ 2010 wlis 30 noemberi.

pirvel etapze, ssip mier angariSis wardgenis Semdeg, Tanxa droulad iqna

Caricxuli mimdinare angariSze. aRniSnulze Sedgeba buRaltruli gatareba:

2 transferi warmoadgens delegirebuli uflebamosilebebis dafinansebisaTvis gadacemul saxsrebs,

delegirebuli laTinurad „gagzavnas“ niSnavs. delegirebisas saqme sxva adamians „egzavneba~.

197

debeti 1240 angariSi miznobrivi grantebisa da miznobrivi

dafinansebisaTvis 2 000

krediti 6300 grantebi 2 000

meore etapis angariSi droulad waredginaT, magram Tanxis Caricxva moxda

2011 wlis ianvarSi.

am SemTxvevaSi organizacia aRiarebs grantebiT miRebul dafinansebas da

imavdroulad moTxovnebs `Ria sazogadoeba saqarTvelos~ mimarT:

debeti 1360 sxva danarCeni moklevadiani finansuri aqtivebi 3 000

krediti 6300 grantebi 3 000

rodesac grantis mimRebs ar warmoeSoba moTxovna donoris mimarT, grantis

aRiareba moxdeba gadaxdis TariRiT.

grantebi SeiZleba miRebul iqnes sasqonlo an fuladi formiT. maTi

analizuri aRricxva warmoebs angariSebze:

● 6310 grantebi fuladi formiT,

● 6320 grantebi sasaqonlo formiT.

fuladi formiT miRebuli grantebi aisaxeba:

debeti 1100 -1200 fuladi saxsrebi

krediti 6311 mimdinare grantebi fuladi formiT an 6312 kapitaluri

grantebi fuladi formiT

sasaqonlo formiT miRebuli grantebi aRiricxeba:

debeti 1600- 2000 arafinansuri aqtivebi

krediti 6321 mimdinare grantebi sasaqonlo formiT an 6322 kapitaluri

grantebi sasaqonlo formiT

magaliTi. organizcias grantiT gadaeca 6 000 laris laboratoriuli

mowyobiloba. aRniSnuli operacia aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

198

debeti 2122 sxva manqana danadgarebi da inventar 6 000

krediti6322 kapitaluri grantebi sasaqonlo formiT 6 000

magram Tu organizcias laboratoriuli mowyobilobebis SesaZenad Caericxa

6 000 lari, fuladi formiT miRebuli grantebi aisaxeba gatarebiT:

debeti 1100 -1200 fuladi saxsrebi 6 000

krediti 6310 grantebi fuladi formiT 6 000

finansTa ministris #419 brZanebis - ` saministroebisa da uwyebebis mier

miRebuli fuladi grantebis/miznobrivi dafinansebis aRricxvisa da xarjvis

wesi Sesaxeb~ - Sesabamisad instruqcia gansaRvravs miznobrivi grantebis

buRaltruli aRricxvis wesebs.

miznobrivi dafinanseba – saqarTvelos parlamentis mier ratificirebulisaerTaSoriso xelSekrulebis farglebSi konkretuli miznebisaTvis miRebulidafinanseba, aseve konkretuli miznobriobiT uwyebis mier miRebulimiznobrivi dafinanseba, romelic sabiujeto klasifikaciis mixedviT arklasificirdeba rogorc granti.

miznobrivi grantis Caricxva fulad angariSebze aisaxeba

debeti fuladi saxsrebis Sesabamisi angariSikrediti 6300 grantebis Sesabamisi angariSi

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, miznobrivi grantebis farglebSigaweuli xarjebis biujetis SesrulebaSi asaxvis SemTxvevaSi, undaaRiardes

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakasoxarjebisaTviskrediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba

amasTan, imave TanxiT unda moxdes fuladi saxsrebis angariSebis konversia

debeti 1240 angariSi moznobrivi grantebisa da miznobrivi dafinansebisaTviskrediti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakasoxarjebisaTvis

da grantis Semosavlad aRiarebis ukugatareba

199

debeti 6300 grantebis Sesabamisi angariSikrediti fuladi saxsrebis Sesabamisi angariSis kreditSi.

am wesiT aRricxuli, fuladi grantebis/miznobrivi dafinansebis saxiTmiRebuli Semosavlebi da gaweuli gadasaxdelebi aisaxeba Sesabamisi wlissaxelmwifo biujetis Sesrulebis angariSsa da angariSgebaSi

saangariSo periodis bolos grantis angariSebi gadaixureba kapitalisSesabamis angariSebze.

● transferebi, garda grantebisa

nebayoflobiT transferebs miekuTvneba fizikuri pirebisgan, kerZo

arakomerciuli dawesebulebebisgan, arasamTavrobo fondebisgan, korporaciebisa

da nebismieri sxva wyarodan (saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebisa da

saerTaSoriso organizaciebis garda) miRebuli saCuqrebi da nebayoflobiTi

Semowirulobebi, rogoricaa daxmarebis mizniT saxelmwifo mmarTvelobis

erTeulze sakvebis, sabnebisa da samedicino preparatebis saxiT

ganxorcielebuli Semowirulobebi; saavadmyofoebis, skolebis, muzeumebis,

Teatrebisa da kulturuli centrebis mSeneblobis an SesyidvisaTvis miRebuli

transferebi; miwis, Senobebis an aramaterialuri aqtivebis saCuqrad miReba da

sxv.

magaliTad, kerZo pirma 1.06.2016 wels ganacxada, rom skolas romelic man

daamTavra saCuqrad gadascemda 5 cal kompiuters. faqtobrivad maTi gadacema

Sedga 2017 wlis 14 ianvars.

gavaanalizoT aRniSnuli operacia. ra Tqma unda gancxadeba ar aris

safuZveli imisa, rom skolam kompiuterebi aRiaros aqtivad, isini maSin

aRiardeba aqtivad rodesac skola moipovebs maszed kontrolos uflebas, Tu

akmayofilebs aqtivad aRiarebis kriteriumebs. xolo misi Sefaseba unda moxdes

miRebis TariRisaTvis arsebuli realuri RirebulebiT.

davuSvaT kompiuterebi Sefasda 4 000 larad.

1. kompiuterebis miReba aRiardeba 2017 wlis 14 ianvars, buRaltruligatarebiT:

debeti 2122 sxva manqana danadgarebi da inventari 4 000

krediti 6442 kapitaluri nebayoflobiTi transferebi,

garda grantebisa 4 000

200

magaliTad, adgilobrivma xelisuflebam, centraluri xelisuflebisgan

miiRo 8 milioni dolaris Rirebulebis transferi sazogadoebrivi

transportis sistemebis gaumjobesebisa da movla-SenaxvisTvis. transferis

pirobebis Tanaxmad, aRniSnuli Tanxebi daniSnulebisamebr gamoyenebuli unda

iqnes mimdinare wlis ganmavlobaSi, an igi unda daubrundes centralur

mTavrobas.

aragacvliTi operacia transferis miRebisas da masTan dakavSirebuli

valdebulebis Sesrulebisas aisaxeba Semdegnairad:

1. transferis miReba:

debeti fuladi saxsrebi 8 000 000

krediti valdebuleba 8 000 000

2. valdebulebis Sesruleba:

debeti valdebuleba 8 000 000

krediti Semosavali aragacvliTi operaciidan 8 000 000

amrigad, adgilobrivi xelisufleba transferis is Tanxas miRebisas aRiarebs

aqtivis da valdebulebis saxiT, mas Semdeg rac moxdeba pirobis

dakmayofileba igi aRiarebs, Semosavlebs aragacvliTi operaciebidan.

7.1.1.3 sxva Semosavlebi

sabiujeto organizaciebi biujetidan dafinansebas iReben Sesabamisi wlis

biujetis kanoniT damtkicebuli wliuri asignebis mixedviT.

sabiujeto dawesebulebebs ufleba aqvT ganaxorcielon ekonomikuri

saqmianoba, romelic maT debulebas ar ewinaaRmdegeba. magaliTad,

saganmanaTleblo dawesebulebas SeuZlia licenziis Sesabamisi fasiani

momsaxureba gaswios damtebiT saganmanaTleblo programis, kadrebis

kvalifikaciis amaRlebis an gadamzadebis farglebSi da sxva mimarTulebiT.

ekonomikuri saqmianobidan miRebuli Semosavlebi, aseve nebayoflobiTi

transferebi da sxva araklasificirebuli Semosavlebi sabiujeto

klasifikaciaSi ganixileba muxliT `sxva Semosavlebi~. angariSTa gegmiT sxva

Semosavlebis asaxvisaTvis gankuTvnilia ang № 6400.

sxva Semosavlebs miekuTvneba:

Semosavlebi sakuTrebidan ang № 6410, saqonlisa da momsaxurebis gayidvebi, ang № 6420,

201

sanqciebi, jarimebi da sauravebi, № 6430, nebayoflobiTi transferebi, garda grantebisa № 6440, sxva araklasificirebuli Semosavlebi № 6450.

Semosavlebi sakuTrebidan:

● procentebi;

● dividendebi;

● kvazi-korporaciebidan miRebuli Semosavlebi3;

● Semosavlebi, sadazRvevo polisebis flobidan4;

● renta.

mokled ganvixiloT TiToeuli maTgani.

procentebi aris finansuri aqtivebidan. _ depozitebidan, fasiani

qaRaldebidan, sesxebidan da sxva debitoruli davalianebebidan misaRebi

procentebi, romlebic warmoadgens kreditoris mier sakuTari finansuri

saxsrebis gamoyenebis nebarTvis gacemis sanacvlod miRebul Semosavals.

debitorsa da kreditors Soris gaformebuli xelSekruleba SeiZleba

moiTxovdes daricxuli procentis miRebas perioduli gadaxdebis saxiT an

xelSekrulebis dasrulebisas. saprocento Semosavlis daricxva finansuri

aqtivis arsebobis mTeli periodis ganmavlobaSi uwyvetad xorcieldeba.

magaliTi: ssip-s Tavisufali fuladi saxsrebi 50 000 lari ganTavsebuli

aqvs depozitze eqvsi Tvis vadiT, wliuri saprocento ganakveTi Seadgens 20%.

vadis gasvlis Semdeg mas Caericxa 55 000 lari, maT Soris ZiriTadi Tanxa 50000

lari, procenti _ 5 000 lari.

buRaltrulad aRniSnuli operaciebi Semdegnairad aisaxeba:

a. Tanxis ganTavseba depozitze:

debeti 1260 depozitebi xzinaSi erovnul valutaSi 50 000

krediti1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 50 000

b.depozitis vadis gasvlis Semdeg saprocento Semosavlis aRiareba:

3 ar aris gansazRvruli saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT.

4 ar aris gansazRvruli saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobiT

202

debeti 1353 depozitebsa da sxva finansur aqtivebze daricxuli

procenti 5 000

krediti 6411 procentebi 5 000

g. dabegvra gadaxdis wyarosTan.

debeti 1357 winaswar gadaxdili mogebis gadasaxadi 250

krediti1353 depozitebsa da sxva finansur aqtivebze daricxuli

procenti 250

d. mimdinare angariSze depozitisa da procentis Caricxva:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis sakaso

xarjebisaTvis 54 750

krediti1260 depozitebi xzinaSi erovnul valutaSi 50 000

krediti1353 depozitebsa da sxva finansur aqtivebze daricxuli

procenti 4 750

dividendebi. saxelmwifo erTeuli SesaZloa iyos sawarmos aqcioneri an

wilis mflobeli da sawarmoSi ganTavsebuli finansuri resursebis sanacvlod

iRebdes dividendebs. sawarmos aqciebi da wili maT mflobelebs ar

uzrunvelyofs winaswar gansazRvruli SemosavliT. gasanawilebeli mogebis

gansazRvra xdeba aqcionerTa an monawileTa krebis mier.

dividendebi aRricxvaSi aisaxeba im TariRiT, romlisTvisac gamocxadebulia

maTi miReba an Tu aseTi TariRi winaswar ar aris gamocxadebuli, im TariRiT,

rodesac moxdeba maTi miReba.

renta Semosavalia, romelc miiReba arawarmoebuli aqtivebis miwis,

sasargeblo wiaRiseulisa da sxva bunebrivad warmoqmnili aqtivebis ijariT

gacemis an gaqiravebis Sedegad.

saqonlisa da momsaxurebis gayidvebis muxliT ganixileba:

sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba;

administraciuli mosakreblebi;

arasabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba.

sabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba. am muxliT aRiricxeba

ekonomikuri saqmianobis ganmaxorcielebeli subieqtebis mier saqonlis, mza

produqciis, samuSaoebis da momsaxurebis gayidvebi sabazro fasebiT,

203

rogoricaa: miiRebuli Semosavlebi droebiT Tavisufali farTis gaqiravebiT,

sawarmos (saswavlo) saxelosnoebisa da damxmare soflis meurneobis

produqciis, samecniero-kvleviTi samuSaoebis realizaciiT da sxv.

magaliTi. ssip-s ijariT gacemuli aqvs farTi, risTvisac moijare

yovlTviurad ixdis 4 000 lars.

ijariT miRebuli Semosavlebi sabiujeto klasifikaciiT miekuTvneba

sabazro wesiT gayidul saqonelsa da momsaxurebas. yovelTviurad ijaris

daricxva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze

aqtivebis/momsaxurebis miwodebiT 4 000

krediti 6421 sabazro wesiT gayiduli saqonli da momsaxureba 4 000

administraciuli mosakreblebi da gadasaxdelebi. es muxli moicavs

savaldebulo salicenzio da sanebarTvo mosakreblebsa da sxva

administraciul gadasaxdelebs. imisaTvis, rom mosakreblebi momsaxurebis

gayidvad CaiTvalos, saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebma garkveuli saxis

maregulirebeli funqciebi unda Seasrulon.

magaliTad, fizikuri piris kompetenciis, manqana-danadgaris efeqturi da

usafrTxo funqcionirebis Semowmeba an zedamxedvelobis ganxorcieleba sxva

formiT, romelic sxvagvarad bazris mier ar iqneboda uzrunvelyofili.

arasabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba. aq ganixileba

mTavrobis socialuri an sazogadoebrivi saqmianobis procesSi warmoebuli

produqciisa da momsaxurebis arasabazro wesiT gayidvebiT miRebuli

Semosavlebi, rogoricaa safosto markebis, muzeumebis mier xelovnebis

nimuSebis aslebis gayidviT miRebuli Semosavlebi, saxelmwifo saswavleblebSi

swavlisa da saxelmwifo saavadmyofoebSi mkurnalobis safasuri, saxelmwifo

muzeumis, parkis, kulturul-gasarTobi dawesebulebis mier gayiduli

bileTebidan miRebuli Semosavalebi da sxv.

sanqciebi, jarimebi da sauravebi. am muxliT aRiricxeba sasamarTloebisa da

arbitraJis mier an maT gareSe kanonebisa Tu sxva administraciuli

procedurebis darRvevisaTvis dakisrebuli savaldebulo mimdinare

transferebi, agreTve Tanxebi, romelic depozitis saxiT iqna Setanili

saxelmwifo mmarTvelobis erTeulis sasargeblod sasamarTlo an

administraciuli procesis dasrulebamde da, romelic miRebuli

gadawyvetilebis Sesabamisad procesis dasrulebis Semdeg eqvemdebareba

biujetSi Caricxvas.

204

Sereuli da sxva araklasificirebuli Semosavlebi. am muxlSi SeiZleba

aisaxos eqspluataciaSi namyofi samxedro da sxva saxis saqonlis gayidvebi;

narCenebis realizacia da yvela is sxva Semosavali, romelic ar aRiricxeba

arc erT sxva kategoriaSi.

magaliTi. organizaciam ekonomikis saministros nebarTviT SenobaSi

ganaxorciela gaTbobis sistemis demonataJi, Tanamedrove sistemis gamoyenebis

mizniT. ris Sedegadac darCenili jarTi eqspertebis mier Sefasda 1400 larad.

jarTi auqcionis wesiT gaiyida 3 900 larad.

Tavdapirvelad jarTi aRebul unda iqnes SemosavalSi:

debeti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 1400

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 1400

jarTis gayidvidan miRebuli Tanxebi aRiarebuli iqneba, rogorc

araklasificirebuli Semosavali da aisaxeba:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze aqtivebis/

momsaxurebis miwodebiT 3 900

krediti6450 sxva araklasificirebul SemosavlebSi aRiricxeba 3 900

realizebuli jarTi, sabalanso RirebulebiT 1400 lari, xarjad iqneba

aRiarebuli:

debeti 7290 sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba 1400

krediti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 1400

arafinansuri aqtivebis gayidvis Sedegad biujetTan valdebulebis

warmoSobis SemTxvevaSi biujetis winaSe valdebulebis aRiareba da dafarva

aisaxeba buRaltruli muxlebiT:

debeti 5100 wminda Rirebuleba 3 900

krediti3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi 3 900

da

debeti 3245 biujetis winaSe daricxuli valdebulebebi 3 900

205

krediti1210 mimdinare angariSi bankSi erovnul valutaSi 3 900

sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli Semosavlebi aRiricxeba Semdeg

sinTezur angariSebze:

angariSis dasaxeleba

buRalt-

ruli

anga-

riSis #

sabiujet

o

klasifi-

kaciis

muxli

Semosavlebi 6000 1

gadasaxadebi 6100 11

socialuri Senatanebi 6200 12

grantebi 6300 13

sxva Semosavlebi 6400 14

organizaciebis mier saoperacio Semosavlebis aRricxvisaTvis gamoiyeneba

daricxvis meTodi. instruqciiT `saqonlis gayidvebi aRricxvaSi aisaxeba

sakuTrebis uflebis gadacemis momentSi. Tu sakuTrebis uflebis gadacemis

momenti ar aris calsaxad gansazRvruli, asaxva moxdeba maSin, rodesac

uflebebisa da kontrolis gadacema faqtobrivad ganxorcieldeba.

momsaxurebasTan dakavSirebuli operaciebi buRaltrulad aRiricxeba

momsaxurebis gawevis momentSi. miuxedavad imisa, rom zogierTi saxis

momsaxureba (saoperacio lizingi, sacxovrebeli farTiT uzrunvelyofa da

sxv.) atarebs uwyvet xasiaTs, aRircxvaSi aisaxeba gadaxdis vadis dadgomis

momentSi, Tu saaRricxvo politikiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. (muxli

51)

`im SemTxvevaSi, rodesac momsaxureba xorcieldeba erTze meti periodis

ganmavlobaSi da ekonomikur movlenebs adgili aqvs uwyvetad, operaciebi

aseTi momsaxurebiT uzrunvelyofis mTeli periodis ganmavlobaSi aisaxeba.

TiToeuli periodisaTvis mikuTvnebuli momsaxurebis Rirebulebis gansazRvris

safuZvlad aiReba miwodebuli momsaxurebis moculoba (raodenoba) an

moTxovnili gadaxdebi.

206

amasTan, fuladi operaciebiT miRebuli saoperacio Semosavlebis

aRricxvisaTvis, roca xdeba imavdroulad fuladi saxsrebis miReba, dasaSvebia

sakaso meTodis gamoyeneba.

magaliTad, organizaciaSi dadgmulia qsero-asli aparati, sadac

momsaxurebis safasurs momxmareblebi naRdi fulT ixdian. Tanxis miReba da

Semosavlis aRiareba erTdroulad moxdeba gatarebiT:

debeti 1110 naRdi fuli salaroSi erovnuli valutiT

krediti 6423 arasabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba

ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavlebi da gaweuli xarjebi

saangariSgebo periodis bolos gadaitaneba #5210 mogeba/zaralis angariSze.

7.2. xarjebis cneba, klasifikacia da aRricxva

saxelmwifo mmarTvelobis erTeulebs ori ZiriTadi ekonomikuri funqcia

akisria:

sazogadoebis uzrunvelyofa saqonliTa da momsaxurebiT arasabazro

sawyisebze;

transferuli gadaxdebis gziT Semosavlebisa da qonebis gadanawileba.

aRniSnuli funqciebi ZiriTadad biujetis xarjviTi operaciebiT

xorcieldeba.

xarji aris gansazRvruli operaciis miznebisaTvis gamoyenebuli resursebis

Rirebuleba, romelic iwvevs kapitalis Semcirebas.

saoperacio xarji warmoadgens operaciis Sedegad kapitalis Semcirebas. aqtivebis an valdebulebebis moculobis an Rirebulebis Semcireba,

romlebic operaciis Sedegs ar warmoadgens, ganixileba arasaoperacioarasaoperacio xarjebad.

xarjebis gansazRvrisas saWiroa gamovyoT sami ZiriTadi momenti:

● xarjebi ganisazRvreba gamoyenebuli resursebiT (materialuri, SromiTi da

fuladi);

207

● gamoyenebuli resursebi aRiricxeba fulad gamosaxulebaSi;

● xarjebi jgufdeba ekonomikuri Sinaarsisa da funqciuri daniSnulebis

mixedviT.

xarjviTi operaciebi aRiricxeba daricxvis meTodis gamoyenebiT. xarjebis

aRiareba xdeba maSin, rodesac ganxorcielebuli saqmianobis Tu sxva saxis

RonisZiebaTa Sedegad, organizaciebs eqmnebaT upirobo valdebuleba awarmoon

gadaxdebi an sxva saxiT gascen TavianTi resursebi.

xarjis gaweva SesaZlebelia asignebis farglebSi moqmedi kanonmdeblobis

Sesabamisad. asignebis zeviT faqtobrivi xarjis gaweva dauSvebelia garda

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad saqarTvelos saerTaSoriso

xelSekrulebebiTa da mravalwliani SesyidvebiT nakisri valdebulebebisa.

rodesac saxelmwifo erTeuli sazogadoebas arasabazro momsaxurebiTa da

saqonliT uzrunvelyofs, mas damoukideblad SeuZlia ganaxorcielos

saqonlisa da momsaxurebis warmoeba da gadanawileba, an maTi Sesyidva mesame

pirisgan. ekonomikuri klasifikacia axdens aRniSnul RonisZiebebTan

dakavSirebiT gaweuli xarjebis identifikacias saxeebis mixedviT.

funqciuri klasifikacia iZleva informacias gaweuli xarjebis miznobrivi

daniSnulebis Sesaxeb, rogoricaa: ganaTleba, Tavdacva, garemosdacviTi

saqmianoba da sxv.

xarjebis klasifikaciasTan dakavSirebiT gamoiyeneba termini `danaxarjebi~,

romelic gulisxmobs arafinansuri aqtivebis SeZenas.

xarjebis aRricxva mxarjav dawesebulebebSi warmoebs xarjebis ekonomikuri

klasifikaciis mixedviT, romlis struqtura aseTia:

Sromis anazRaureba;

saqonli da momsaxureba;

ZiriTadi kapitalis moxmareba;

procenti;

subsidiebi;

grantebi;

socialuri uzrunvelyofa;

sxva xarjebi.

208

sabiujeto dafinansebaze myofi organizaciebis buRaltruli aRricxvis

angariSTa gegmaSi xarjebis aRricxvisaTvis gankuTvnili angariSebis struqtura

zemoaRniSnul klasifikacias efuZneba.

Sromis anazRaureba aris saangariSgebo periodSi momuSaveTa mier

Sesrulebuli samuSaosaTvis, fuladi an sasaqonlo formiT, gadasaxdeli

anazRaureba, sakuTari saxsrebiT kapitalis SeqmnasTan dakavSirebiT

Sesrulebuli samuSaos gamoklebiT. es gamonaklisi vrceldeba momuSaveTa

anazRaurebis yvela kategoriaze.

kontraqtorebisaTvis, TviTdasaqmebuli pirebisaTvis Tu sxva saxis

momuSaveTaTvis, romlebic ar warmoadgenen saStato ganrigiT gaTvaliswinebul

momuSaveebs, gadasaxdeli xelfasi gamoiricxeba am kategoriidan da xarjad

aisaxeba muxliT `saqoneli da momsaxureba~.

magaliTi. naerTi uwyisiT daricxuli xelfasis jami Seadgens 93 000 lars,

maT Soris:

a. StatiT momuSaveebisTvis daricxulia 55 000 lari;

b. kontraqtorebisTvis _ 20 000 lari,

g. muSebisaTvis, romlebic kontraqtiT Senobis gamagrebiT samuSaoebs

awarmoebdnen _ 18 000 lari.

xelfasis daricxvis operacaze Sedgeba Semdegi buRaltruli gatarebebi:

a. debeti 7111 xelfasebi fuladi formiT 55 000

krediti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 55 000

b. debeti 7210 StatgareSe momuSaveTa anazRaureba 20 000

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 20 000

g. debeti 2110 Senoba-nagebobebi 18 000

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 18 000

dasaqmebuli Sesrulebuli samuSaosaTvis damsaqmeblisagan anazRaurebas

iRebs fuladi formiT, magram SromiTi xelSekrulebis an sxva formiT

SeTanxmebis safuZvelze, SeiZleba anazRaureba ganxorcieldes sasaqonlo

formiT.

xelfasebi fuladi formiT. xarjebis am kategoriSi ganixileba

momuSaveTaTvis, Sesrulebuli samuSaos sanacvlod, fuladi formiT

209

gadasaxdeli Tanxebi. mas miekuTvneba: Tanamdebobrivi sargos, wodebrivi sargos,

premiis, danamatis, honoraris, kompensaciisa da kuTvnili Svebulebis fuladi

sazRauri.

Tanamdebobrivi sargo. nominaluri Tviuri xelfasia, romelic dadgenilia

muSakisaTvis misi dakavebuli Tanamdebobis Sesabamisad, agreTve kuTvnili

Svebulebis sazRauri. sargo wesdeba saStato ganrigisa damtkicebuli

Tanamdebobrivi sargos Sesabamisad.

wodebrivi sargo eZlevaT miniWebuli wodebisaTvis.

premia moicavs yvela saxis fulad waxalisebas, garda `sxva xarjebSi~

asaxuli saxelmwifo jildoebze dawesebuli erTdrouli fuladi premiebisa.

danamati gaicema arasamuSao saaTebSi, Ramis cvlaSi, sadResaswaulo da

dasvenebis dReebSi muSaobisaTvis gankuTvnili damatebiTi sazRaurisa da

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli nebismieri sxva danamatis saxiT.

honorari aris fuladi anazRaureba, romelsac uxdian literaturuli da

musikaluri nawarmoebebis, mecnieruli naSromebisa da gamogonebebis avtorebs

nawarmoebebis publikaciisa da gamoyenebisaTvis da sxv.

kompensacia moicavs daqiravebulisaTvis normatiuli aqtiT gansazRvrul

yvela saxis fulad kompensacias, garda `socialuri uzrunvelyofis~ muxliT

gaTvaliswinebuli kompensaciisa.

magaliTi. sabiujeto organizaciis Statian TanamSromelTa xelfasi 2012

wlis ianvrisaTvis ganisazRvra

76 000 lariT, maT Soris:

xelfasebi Tanamdebobrivi sargoebiT _ 55 000 lari;

wodebrivi sargo _ 10 000 lari;

premia (xelfasis 20%) _ 11 000 lari.

xelfasis daricxvis operaciebi aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

debeti 7111 xelfasebi fuladi formiT 76 000

krediti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 76 000

momuSaveTa gaweuli momsaxurebis sanacvlod, sasaqonlo formiT

ganxorcielebuli gadaxdebi aRiricxeba angariSze 7112 _ xelfasebi sasaqonlo

formiT.

210

magaliTi. ssip-is xelmZRvanelobam TanamSromlebs xelfasis nacvlad

SesTavaza kompiuterebi, romlebic Semotanili hqonda sarealizaciod. 10

TanamSromeli daTanxmda xelfasebis am formiT anazRaurebas. erTi cali

kompiuteris TviTRirebuleba 700 laria, sabazro fasi _ 900

lari.xelmZRvanelis gadawyvetilebiT, kompiuterebi gacemisas Sefasdeba

sabazro RirebulebiT. e.i. daifareba 9 000 laris saxelfaso valdebuleba,

romelsac saSemosavlo gadasaxadis 20%-iani ganakveTis pirobebSi Seesabameba 11

250 lari daricxuli xelfasi (9 000/0.80 =11 250).xelfasebis gacema sasaqonlo

formiT saSemosavlo gadasaxdiT dabegvras eqvemdebareba.

a. xelfasis daricxva aisaxeba buRaltruli muxliT:

debeti 7112 xelfasebi sasaqonlo formiT 11 250

krediti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasi 11 250

b. saSemosavlo gadasaxadis dakaveba:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasi 2 250

krediti 3243 gadasaxadeli saSemosavlo gadasaxadi 2 250

g. gadaxda:

debeti 3251 StatiT momuSaveTaTvis daricxuli xelfasi 9 000

krediti1624 Semdgomi realiziciisTvis SeZenili saqoneli 9 000

d. TviTRirebulebasa da sabazro fass Soris sxvaoba aRiarebuli iqneba

Semosavlad.

debeti 1624 Semdgomi realiziciisTvis SeZenili saqoneli 2 000

krediti 6423 arasabazro wesiT gayiduli saqoneli da momsaxureba 2 000

xelfasebi moicavs momuSaveTa yvela saxis anazRaurebas, garda socialuri

Senatanebisa.

socialuri Senatani aris damqiraveblis mier daqiravebulTaTvis socialuri

daxmarebebis (pensiebi da sxva saxis sapensio daxmarebebi) uflebis mopovebis

mizniT socialuri dazRvevis sqemebSi ganxorcielebuli gadaxdebi.

211

socialur SenatanebSi igulisxmeba gadasaxadi, romelic socialuri

fondebis formirebisaTvis savaldebulo transfers warmoadgens da, romelsac

ixdis damqiravebeli daqiravebulis mier gaweuli momsaxurebis anazRaurebis

mixedviT. igi ganixileba rogorc xelfsis xarji. socialuri gadasaxdis

ganakveTi ganisazRvreba sagadasaxado kodeqsiT. dReisaTvis moqmedi

kanonmdeblobiT socialuri gadasaxdi dawesebuli ar aris.

saqonlisa da momsaxurebis gamoyeneba. xarjebis es kategoria moicavs

saqonlisa da momsaxurebis warmoebisaTvis gaweul xarjebs, agreTve gayiduli

saqonlis TviTRirebulebas. xarjebis ekonomikuri klasifikaciis meToduri

ganmartebebiT, saqonelisa da momsaxurebis gamoyenebis xarji iyofa Semdegi

saxis xarjebad:

_ StatgareSe momuSaveTa anazRaureba;

_ mivlineba;

_ ofisis xarjebi;

_ warmomadgenlobiTi xarjebi;

_ kvebis xarjebi;

_ samedicino xarjebi;

_ rbili inventaris, uniformis SeZenisa da pirad higienasTan dakavSirebuli

xarjebi;

_ transportis, teqnikisa da iaraRis eqspluataciisa da movla-Senaxvis

xarjebi;

_ samxedro teqnikisa da tyvia-wamlis SeZenis xarjebi;

_ sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba.

StatgareSe momuSaveTa anazRaureba moicavs xelSekrulebiT daqirvebul

StatgareSe momuSaveTaTvis fuladi an sasaqonlo formiT gacemul yvela saxis

anazRaurebas.

mivlinebebs miekuTvneba mivlinebebTan dakavSirebuli xarjebi, romelic

moicavs sacxovrebeli adgilis, kvebis, transportis, kavSirgabmulobis xarjebs;

agreTve qveynis gareT mivlinebisaTvis mivlinebuli muSakis savaldebulo

dazRvevis, pasportis Rirebulebisa da sxva dokumentebis (maT Soris, vizis)

gaformebasTan dakavSirebul xarjebs.

ofisis xarjebi aerTianebs ofisis SenaxvasTan dakavSirebul yvela xarjs:

212

sakancelario saqonlis, ofisisaTvis sanitariuli sagnebisa da sxva saWiro

masalebis SeZenis, agreTve, recxvisa da qimwmendis xarjebs;

mcirefasian da xangrZlivi moxmarebis saofise teqnikis, inventarisa

(samzareulo inventaris CaTvliT) da mowyobilobebis SeZenisa da maTi

damontaJebis xarjebs. maT miekuTvneba: saofise da rbili aveji, tansacmlis

sakidi, magidis sanaTi da sxv.

Senoba-nagebobebisa da mowyobilobebis mimdinare remontis xarjebs;

kavSirgabmulobis, eleqtroenergiis, wylis, gaTbobis, bunebrivi da Txevadi

airis xarjebs; agreTve, maTi gayvanilobebisa da danadgarebis Senaxvisa da

mimdinare SekeTebis xarjebs;

Senoba-nagebobebisa da maTi mimdebare teritoriebis movla-dasufTavebis

xarjebs, Tu aRniSuli dakavSirebuli ar aris Senoba-nagebobebis

mSeneblobasTan;

samsaxurebriv movaleobasTan dakavSirebuli biniT sargeblobis komunalur

xarjebs.

warmomadgenlobiT xarjebSi aRiricxeba rogorc saqarTvelos moqalaqeebze,

ise ucxoel stumrebze gaweuli xarjebi, romlebic gaTvaliswinebulia

miRebebis, wveulebebisa da sxva RonisZiebebis (prezentaciebi, oficialuri

sadilebi da a.S.) protokoliT.

kvebis xarjebs miekuTvneba baga-baRebSi, sabavSo saxlebSi, saganmanaTleblo,

sasjelaRsrulebisa da sxva dawesebulebebSi, sportuli Sekrebebisa da

Sejibrebebis monawileTa,samsaxurebrivi ZaRlebis, cxenebisa da sacdeli

cxovelebis da sxva kvebasTan dakavSirebul xarjebi.

samedicino xarjebs miekuTvneba saerTo xasiaTis samedicino momsaxurebasTan

dakavSirebuli xarjebi, rogoricaa medikamentebisa da sxva samkurnalo

saSualebebis, agreTve samedicno instrumentebis SeZenis xarjebi.

rbili inventarisa da uniformis SeZenis da pirad higienasTan dakavSirebul

xarjebSi aRiricxeba tansacmlis, fexsacmlis, TeTreulis SeZenisa da Senaxvis

xarjebi, pirad higienasTan dakavSirebuli xarjebi; samxedro da sxva

mosamsaxureTa unificirebuli formis, sportuli uniformis da Sesabamisi

specialuri aRWurvilobebis SeZenis, Senaxvisa da sxva xarjebi.

transportis, teqnikisa da iaraRis eqspluataciisa da movla-Senaxvis

xarjebi moicavs maT eqspluatacisa da movla-SenaxvasTan dakavSirebul

xarjebs, rogoricaa, sawvav-sapoxi masalebis, mimdinare remontis, saTadarigo

nawilebis mcirefasiani instrumentebisa da xelsawyoebis SeZenis xarjebi.

agreTve transportis daqiravebis (gadazidvisa da gadayvanis) xarjebs.

213

samxedro teqnikisa da tyvia-wamlis SeZenis xarjebi aRiricxeba samxedro

uwyebebis mier. maT miekuTvneba iaraRis (magaliTad, raketebi, Wurvebi da sxva)

da maTi amoqmedebisaTvis saWiro teqnikuri aRWurvilobis (mag., raketis

gasaSvebi saSualeba, sabrZolo gemebi, wyalqveSa navebi, tankebi, TviTmfrinavebi

da sxva), mcirefasiani aqsesuarebis, SeiaraRebuli satransporto saSualebebisa

da tyvia-wamlis SeZenis xarjebi.

amasTan, policiisa da Sinagani usafrTxoebis samsaxurebis mier msgavsi

saxis aRWurvilobebis (garda, tyvia-wamlisa da mcirefasiani aqsesuarebisa)

SesaZenad gaweuli xarjebi aRiricxeba, rogorc ZiriTadi aqtivebis SeZena.

samxedro teqnikisa da tyvia-wamlis SeZenis xarjebi agreTve moicavs

zemoaRniSnuli teqnikuri saSualebebis kapitaluri SekeTebis xarjebs.

sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba _ aRniSnul kategoriaSi aRiricxeba

yvela is xarji, romelic ar aris klasificirebuli saqonlisa da momsaxurebis

sxva muxlebSi. esenia: bankis momsaxurebis, diplomatiuri dawesebulebebisa da

ataSes Senaxvis, eqspertizisa da Semowmebis, kadrebis momzadeba-gadamzadebasTan

dakavSirebuli xarjebi. agreTve reklamis, sesiebis, konferenciebis, yrilobebis,

seminarebisa da sxva samuSao Sexvedrebis organizebis, sakonsultacio,

sanotaro, Tarjimnisa da Targmnis momsaxurebis, auditoriuli da saarqivo

momsaxurebis, Senoba-nagebobebis dacvisa da sxva xarjebi.

muxliT `saqonli da momsaxureba~ gaweuli xarji aRiricxeba imave

dasaxelebis sinTezur angariSze, romelsac gaxsnili aqvs analizuri

angariSebi.

magaliTi. ssip-is mier SeZenilia 3 550 laris sakancelario saqoneli,

saidanc 2 000 laris saqoneli gadaeca buRalteriasa da kancelarias.

sakancelario saqoneli ganyofilebebSi gadacemisTanave aisaxeba xarjebSi.

xarjebi gaweulia sabiujeto dafinansebiT.

a. sakancelario saqonlis SeZenaze Sedgeba buRaltruli gatareba:

debeti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 3 550

krediti 3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 3 550

b. eqspluataciaSi gadacema aisaxeba:

debeti 7230 ofisis xarjebi 2 000

214

krediti1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 2 000

g. saangariSgebo periodis bolos xarjebis amsaxveli angariSi daixureba

gatarebiT:

debeti 5100 wminda Rirebuleba 2 000

krediti 7230 ofisis xarjebi 2 000

magaliTi. Tbilisis saxelmwifo universitetSi SeZenilia gamwovi karada,

romlis Rirebulebaa 1 700 lari; agreTve

qimiuri reaqtivebi _ 350 laris,

sinjarebi da Stativebi _ 160 laris.

SeZenili aqtivebi gadaeca qimiis laboratorias. aqtivebis SeZenisa da

eqspluataciaSi gadacemis operaciebi Semdegnairad aisaxeba:

SeZenebi:

gamwovi karadis,

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi da inventari (sawyobSi) 1 700

krediti 3220 aqtivebis miwodebiT daricxuli valdebulebebi 1 700

qimiuri reaqtivebis, sinjarebisa da Stativebis,

debeti 1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 510

krediti3210 saqonlisa da momsaxurebis mowodebiT daricxuli

valdebulebebi 510

b. eqspluataciaSi gadacema:

gamwovi karadis,

debeti 2122 sxva manqana-danadgarebi (eqspluataciaSi) 1 700

krediti 2122 sxva manqana-danadgarebi (sawyobSi) 1 700

qimiuri reaqtivebis, sinjarebisa da Stativebis:

215

debeti 7290 sxva danarCeni saqoneli da momsaxureba 510

krediti1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 510

sawyobidan aqtivebis eqspluataciaSi gadacemaze Sedgeba arafinansuri

aqtivebis Sida gadaadgilebis zeddebuli _ forma #00-1. rekomendebulia

sawyobSi Senaxuli da eqspuataciaSi gadacemuli aqtivebi aRiricxos calk-

calke analizur angariSze.

eqspluataciaSi gadacemuli sinjarebi, Stativebi da qimiuri reaqtivebi

aRiarebul iqna xarjad da aRiricxula sacnobaro muxlSi 04 _ xarjebSi

Camowerili maragebi eqspluataciaSi. eqspluataciaSi gadacemuli maragebis

gaxarjvis Sesaxeb aqti saangariSgebo periodis bolos Sedgeba, ris

safuZvelzec moxdeba sacnobaro muxlSi asaxuli maragebis Camowera.

ZiriTadi aqtivebis movla-Senaxvisa da mimdinare SekeTebisaTvis moxmarebuli

saqoneli da momsaxureba aRiricxeba ofisis xarjebSi.

magaliTi. ssip-is Senobis or oTaxs grantiT miRebuli dafinansebiT

Cautarda mimdinare remonti, razec gaixarja 6 700 laris masala, samuSao

Seasrules daqiravebulma muSebma, romelebTanac gaformda kontraqti,

Sesrulebuli samuSaosaTvis anazRaureba ganisazRvra 3 000 lariT. remontis

Catareba aisaxeba:

debeti 7230 ofisis xarjebi 6 700

krediti1627 sxva danarCeni materialuri maragebi 6 700

da

debeti 7210 StatgareSe momuSaveTa anazRaureba 3 000

krediti3252 StatgareSe momuSaveTaTvis daricxuli xelfasebi 3 000

vinaidan organizaciis finansebi Sedgeba biujetidan miRebuli SemosavlebiT

da sxva Semosavlebisagan, xarjebi aRricxul unda iqnes maTi dafinansebis

wyaroebis Sesabamisad. xarjviT operaciebze saxelmwifo Sesyidvebis kanonis

Tanaxmad, winaswar formdeba xelSekruleba. xelSekrulebaSi sxva monacemebTan

erTad gansazRvrulia aRniSnuli xarjis dafinansebis wyaro.

amrigad, Semosavlebisa da xarjebis aRricxva warmoebs biujetidan

miRebuli, ekonomikuri saqmianobidan Semosuli da kanonmdeblobiT

gansazRvruli dafinansebis sxva wyaroebis mixedviT.

216

magaliTad, subieqti iRebs dafinansebas biujetidan, aqvs ekonomikuri

saqmianobidan miRebuli Semosavali da granti. am SemTxvevaSi yvela xarji

aRiricxeba TiToeuli proeqtis mixedviT calk-calke;

7200 saqoneli da momsaxureba _ biujetidan miRebuli dafinansebiT;

7200 saqoneli da momsaxureba _ekonomikuri saqmianobidan miRebuli

saxsrebiT;

7200 saqoneli da momsaxureba _grantebiT da a. S.

ZiriTadi kapitalis moxmareba warmoadgens saangariSgebo periodSi

saxelmwifo mmarTvelobis erTeulis mflobelobaSi arsebuli da mis mier

gamoyenebuli ZiriTadi aqtivebis Rirebulebis Semcirebas, rac gamowveulia

aqtivebis fizikuri cveTiT, moraluri cveTiTa da fizikuri dazianebiT,

agreTve SemTxveviTi dazianebiT gamowveuli danakargebiT.

ZiriTadi kapitalis moxmareba gaiangariSeba cveTasa da amortizacias

daqvemdebarebul yvela saxis materialuri da armaterialuri aqtivebis mimarT.

ZiriTadi kapitalis moxmareba aRiricxeba _ 7300 ZiriTadi kapitalis

moxmareba sinTezur angariSze, romelsac exsneba analizuri angariSebi:

● 7310 ZiriTadi aqtivebis fizikuri cveTa;

● 7320 moraluri cveTa da SemTxveviTi dazianebiT gamowveuli danakargebi

ZiriTad aqtivebs cveTa ericxeba wrfivi meTodiT, saqarTvelos finansTa

saministros mier dadgenili normebis Sesabamisad, wlis bolos sruli

kalendaruli wlisaTvis, ganurCevlad imisa, saangariSgebo wlis romel TveSia

isini SeZenili an warmoebuli.

alternatiuli saSualebebis gamoCenisa da miRweuli teqnikuri progresis

Sedegad gamowveuli ZiriTadi aqtivebis moraluri cveTa aRiricxeba angariSze

7320 moraluri cveTa da SemTxveviTi dazianebiT gamowveuli danakargebi.

magaliTad, ZiriTadi aqtivebis zogierT kategorias, rogoricaa gzebi da

rkinigza, saTanado teqnikuri momsaxurebis pirobebSi, ganusazRvreli

funqcionirebis vada gaaCnia, alternatiuli saSualebebis gamoCenisa da

miRweuli teqnikuri progresis Sedegad maTi Rirebuleba mainc mcirdeba,

vinaidan maTze moTxovna klebulobs. ZiriTadi aqtivebis umravlesoba

Camoiwereba an ganicdis demontaJs mxolod imitom, rom is moralurad

moZvelebulia.

rogorc saxelwodebidan Cans, aRniSnuli angariSi ZiriTadi aqtivebis

SemTxveviTi dazianebiT gamowveul danakargebsac iTvaliswinebs.

217

saprocento xarjis aRricxva. procenti aris gadasaxdeli kreditiT

sargeblobisaTvis, agreTve fasian qaRaldebsa da sxva finansur

valdebulebebze (garda aqciebisa).

saprocento xarjebis daricxva warmoSobs saprocento xarjs da

valdebulebas an/da fuladi saSualebebis Semcirebas da aRiricxeba gatarebiT:

debeti 7400 procenti

krediti 3284 daricxuli gadasaxadeli procentebi

subsidia (laT.subsidium _ daxmareba, mxardaWera) arakonpensirebadi

gadasaxdia, romelic eZlevaT iuridiul da fizikur pirebs fuladi an

materialuri formiT, saxelmwifo an adgilobrivi biujetis saxsrebidan da

specialuri fondebidan.

granti (ingl. grant _ dotacia, saCuqari) warmoadgens arasavaldebulo

mimdinare an kapitalur transferebs erTi donis saxelmwifo erTeulidan meore

donis saxelmwifo erTeulze an ucxo qveynis mTavrobebsa da saerTaSoriso

organizaciaze. granti agreTve gamoiyofa mecnieruli gamokvlevebis,

literaturisa da xelovnebis nawarmoebis avtorTa finansuri mxardaWerisaTvis.

daniSnulebis mixedviT granti SeiZleba iyos mimdinare an kapitaluri.

sociluri daxmarebebi aris fuladi an sasaqonlo formis transferebi,

romlebic xorcieldeba mTeli mosaxleobis an misi calkeuli nawilis

garkveuli socialuri riskebisagan dacvis mizniT. es muxli moicavs: socialur

dazRvevas, socialur daxmarebas da damqiraveblis mier gaweul socialuri

daxmarebebs.

socialuri dazRvevis muxliT aRiricxeba sadazRvevo sqemebSi monawileobis

Sedegad fuladi an sasaqonlo formiT gasacemi socialuri daxmarebebi.

socialuri daxmareba moicavs saxelmwifo pensiebs, saxelmwifo

kompensaciebsa da saxelmwifo akademiur stipendiebs, invalidTa pensiebs,

daxmarebas umuSevrobis dros, ltolvilTa da devnilTa Semweobebs,

janmrTelobis dacvaze gaweul xarjebs (garda samedicino dawesebulebebis

reabilitaciaze gaweuli da saqonlisa da momsaxurebis gamoyenebis, romelic

saqonlisa da momsaxurebis muxliT aRiricxeba) da sxva.

damqiraveblis mier gaweul socialur daxmarebebs miekuTvneba saxelmwifo

mmarTvelobis erTeulis mier momuSaveebze (an am momuSaveTa kmayofaze myof da

maTze damokidebul pirebze) fuladi an sasaqonlo formiT gadasaxdeli

socialuri daxmarebebi; samsaxuridan daTxovnis kompensaciebi; sruli an

nawilobrivi odenobis xelfasi, rac gadaxdili iyo momuSavis avadmyofobisa da

SemTxveviTi dazianebis gamo samsaxurSi aryofnis dros; agreTve samsaxurebrivi

movaleobis Sesrulebisas momuSavis daRupvis an dasaxiCrebis SemTxvevaSi

gasacemi Tanxebi, orsulobis, mSobiarobisa da bavSvis movlis, aseve

218

axalSobilis Svilad ayvanis gamo saxelmwifos mier gacemuli socialuri

daxmarebis zeviT gaweuli socialuri daxmarebebi da sxv.

sxva xarjebi _ am muxliT aRiricxeba qonebasTan dakavSirebuli da

sxvadasxva xarji.

qonebasTan dakavSirebuli xarjebi aris saxelmwifo mmarTvelobis erTeulis

mier finansuri an materialuri arawarmoebuli aqtivis gamoyenebis SemTxvevaSi

am aqtivis mflobelisaTvis gadasaxdeli Tanxebi garda procentebisa.

sxvadasxva xarji moicavs sxvadasxva mizniT ganxorcielebul mimdinare da

kapitalur transferebs, aseve im xarjviT operaciebs, romlebic sxvagan ar aris

klasificirebuli. sxvadasxva xarji jgufdeba sxvadasxva mimdinare da

sxvadasxva kapitalur xarjebad.

sxvadasxva mimdinare xarjebia kanonmdeblobiT dadgenili yvela saxis

gadasaxadi (garda saSemosavlo da saqonlis RirebulebaSi aRricxuli

damatebuli Rirebulebis gadasaxadisa), sauravebi, jarimebi, mosakreblebi,

sakomisioebi da saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva

gadasaxdelebi, moswavleTa vauCerebi, saxelmwifo saswavlo grantebi,

stipendiebi da sxva.

sxvadasxva kapitalur xarjebs miekuTvneba:

● saojaxo meurneobebze an maT momsaxure sawarmoebisa da aramomgebiani

dawesebulebebisaTvis gacemuli fuladi an sasaqonlo formis kapitaluri

transferebi;

● sawarmoebisa da organizaciebis kapitalis formirebis mizniT saxelmwifo

erTeulis mier ganxorcielebuli gadaxdebi;

● sawarmoebisa da organizaciebis arafinansuri aqtivebis dazianebis

kompensacia da ori an meti wlis ganmavlobaSi dagrovebuli saoperacio

deficitis dafarva.

● ucxoeTidan miRebuli dafinansebis wyaroebiTa da grantebiT

gansaxorcielebeli sainvesticio proeqtebis farglebSi kapitaluri mizniT

gasacemi saxsrebi, romlebic gamoiyeneba kerZo samarTlis iuridiuli pirebisa

da saojaxo meurneobebis arafinansuri aqtivebis SesaZenad;

● sxva araklasificirebuli kapitaluri xarjebi.

xarjebi, romlebic sabiujeto saxsrebiT finansdeba, gadaixureba wminda

Rirebulebis angariSze, xolo ekonomikur saqmianobasTan dakavSirebuli

xarjebi _ mogeba/zaralis angariSze.

219

magaliTi: 2012 wels organizaciis sabiujeto xarjebi Seadgenda 200 000

lars, maT Soris:

angari-

Sis #dasaxeleba debeti

1 7100 momuSaveTa anazRaureba 60 000

7200 saqoneli da momsaxureba 30 000

7300ZiriTadi kapitalis

moxmareba7 000

7600 grantebi 23 000

7822sxvadasxva kapitaluri

xarji80 000

wlis bolos xarjebi daixureba wminda Rirebulebis angariSze Semdegi

gatarebebiT:

debeti 5100 wminda Rirebuleba 200 000

krediti 7100 momuSaveTa anazRaureba 60 000

krediti 7200 saqonli da momsaxureba 30 000

krediti 7300 ZiriTadi kapitalis moxmareba 7 000

krediti 7600 grantebi 23 000

krediti 7822 kapitaluri xarji 80 000

SeniSvna: fiskaluri wlis ganmavlobaSi asignebis gareSe xarjis gaweva da

valdebulebis aReba dauSvebelia (saqarTvelos kanoni saqarTvelos sabiujeto

sistemebis Sesaxeb, muxli me-12, punqti).

220

7.3. arasaoperacio Semosavlebi da xarjebis aRricxva

sxva ekonomikuri nakadebis arsi da klasifikacia

nakadebi aris saaRricxvo periodis ganmavlobaSi fuladi formiT

gamosaxuli ekonomikuri RonisZiebebi da sxva movlenebi, romlebic gavlenas

axdenen masSi monawile subieqtebis ekonomikur mdgomareobaze.

nakadebi asaxavs ekonomikuri Rirebulebis Seqmnas, gardaqmnas, gacvlas,

gadacemas an anulirebas.

nakadebi klasificirdeba operciebad da sxva ekonomikur nakadebad.

operacia (laT. operatio _ qmedeba) aRniSnavs erTiani ekonomikuri amocanis

an problemis gadawyvetis urTi­erTdakavSirebul qmedebaTa erTobliobas.

operacia (urTierTSeTanxmebis safuZvelze an Tanxmobis gareSe) xorcieldeba

or sibieqts Soris an calkeuli subieqtis SigniT. operaciebi iwvevs

cvlilebebs aqtivebSi, valdebulebebsa da kapitalSi.

sxva ekonomikuri nakadi aqtivebis an valdebulebebis moculobis an

Rirebulebis cvlilebaa, romelic operaciis Sedegs ar warmoadgens.

sxva ekonomikuri nakadebi buRaltruli aRricxvis angariSTa gegmis mixedviT

aRiricxeba, rogorc;

mogeba an zarali flobidan;

aqtivebis sxva moculobiTi cvlilebebi.

Semosavalebi romelic warmoiqmneba operaciebidan, ese igi organizaciis

ZiriTadi saqmianobidan saoperacio Semosavlebia, xolo sxva ekonomikuri

nakadebidan miRebuli Semosavlebi arasaoperacio Semosavlebia.

xarjebi romlebic gaweulia ZiriTad operaciebTan dakavSirebiT

saoperacio xarjebia. arasaoperacio xarjebi romlebic ZiriTad operaciebis

Sedegs ar warmoadgens.

organizaciis mTlian SemosavlebSi da xarjebSi mniSvnelovani adgili

ukavia arasaoperacio Semosavlebs, romlebic Semosavlis stabilur wyaros ar

warmoadgens amitom saoperacio Semosavlebisgan calke aRiricxeba.

221

aqtivebis an valdebulebebis moculobis an Rirebulebis cvlileba,

romlebic operaciis Sedegs ar warmoadgens, ganixileba arasaoperacio

Semosavlebad da arasaoperacio xarjebad.

arasaoperacio Semosavlebis (8100) angariSze, aRiricxeba aqtivisa da

valdebulebis zrda/kleba, romelic operaciebis Sedegad ar aris warmoqmnili.

arasaoperacio xarjebis (8200) angariSze aRiricxeba aqtivisa da

valdebulebis kleba/zrda, romelic operac operaciebis Sedegad ar aris

warmoqmnili.

arasaoperacio Semosavali da xarjebi warmoiqmneba

●aqtivis an valdebulebis Rirebulebis cvlilebiT, romelic gamowveulia

fasebis donisa da maTi struqturis cvlilebebis Sedegad, maSin, rodesac

aqtivebi an valdebulebebi raodenobrivad an xarisxobrivad ar Secvlila.

● ucxour valutaSi Sefasebuli aqtivebisa da valdebulebebis SemTxvevaSi,

valutis gacvlis kursis cvlilebis Sedegad;

● arsebuli obieqtebis ekonomikur aqtivebad aRiarebis an aRiarebis Sewyvetis

Sedegad;

●aqtivebis sxva raodenobrivi da xarisxobrivi cvlilebebis Sedegad,

romelic SeiZleba iyos ganpirobebuli sxva saxis movlenebiT:

> romlebic cvlian arsebuli ekonomikuri aqtivebis odenobas;

> romelTa Sedegad xdeba im aqtivebis balansze ayvana an balansidan

moxsna, romlebic iyo aRmoCenili, Seqmnili, gauqmebuli, ganadgurebuli an

erTi erTeulis mier meore erTeulisaTvis dayadaRebuli;

> romlebic cvlian arsebuli ekonomikuri aqtivebis xarisxs;

● aqtivebis/valdebulebebis klasifikaciaSi cvlilebebis Sedegad

– arsebuli aqtivebisa da valdebulebebis erTi kategoriidan meore

kategoriaSi xelaxali klasifikaciiT, rac SeiZleba ganpirobebuli iyos

aqtivis gamoyenebis miznobrivi daniSnulebis SecvliT.

moqmedi instruqciis Tanaxmad, arasaoperacio Semosavali/xarji

ganisazRvreba konkretul saaRricxvo periodTan mimarTebiT da gamoiTvleba

saangariSgebo periodis dasrulebisas.

aqtivebis/valdebulebebis sxva moculobiTi cvlilebebi,romlebic xdeba konkretul momentSi, unda aRiricxos moxdenisTanave.

222

magaliTi. ssip 1 aprils SeiZina saerTo sacxovrebelisTvis Senoba 100 000

larad, 20 dekembers Senoba gayida 115 000 larad. aRniSnuli operaciebi avsaxoT

buRaltruli gatarebiT:

a. Senobis SeZena:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 100 000

krediti3220 aqtivebis mowodebiT daricxuli valdebulebebi 100 000

b. Senobis gayidva:

debeti 1360 sxva moklevadiani moTxovnebi 115 000

krediti2111 sacxovrebeli Senobebi 115 000

g. Sedegi _ mogeba flobidan:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 15 000

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 15 000

aqtivis an valdebulebis Rirebulebis cvlilebiT, romelic gamowveulia

fasebis donisa da maTi struqturis cvlilebebis Sedegad, maSin, rodesac

aqtivebi an valdebulebebi raodenobrivad an xarisxobrivad ar Secvlila

saxelmwifo erTeulis sabalanso RirebulebiT asaxuli aqtivebis Sefaseba

unda moxdes mimdinare sabazro fasiT. sabazro fasebTan SesabamisobaSi

moyvanis mizniT warmoebs aqtivebis gadafaseba, romlis Sedegad warmoiqmneba

arasaoperacio Semosavlebi an xarjebi.

.

magaliTi. 2011 wlis 31 dekembrisaTvis ssip-is balansze iricxeba

sacxovrebeli Senoba sabalanso RirebulebiT 150 000 lari. am periodisTvis

Senobis sabazro Rirebuleba 180 000 lars Seadgens.

Senoba gadafasebul iqna sabazro Rirebulebamde.

operacia avasaxoT buRaltrulad:

debeti 2111 sacxovrebeli Senobebi 30 000

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 30 000

mogeba an zarali flobidan aseve warmoiqmneba ucxouri valutis kursis

cvlilebiT gamowveuli sxvaobis Sedegad.

223

magaliTi. organizacias 2011 wlis 31 dekembrisaTvis ararezidentis mimarT

ericxeba moTxovnebi momsaxurebis miwodebiT $2000, romlis warmoqmnisas

dolaris kursi larTan Seadgenda $1 = 1.60, Sesabamisad, moTxovnebi angariSze

asaxulia 3 200 (2000 * 1,6) lari. 31 dekembers dolaris kursma larTan

mimarTebaSi Seadgenda $1=1.75. maSasadame, balansSi moTxovnebi aisaxeba 3 500

lariT (3200 * 1.75), kursTa Soris sxvaoba warmoqmnis mogebas aqtivis flobidan,

romelzec Sedgeba buRaltruli muxli:

debeti 1355 moTxovnebi fulad saxsrebsa da maT ekvivalentebze

aqtivebis miwodebiT 300

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi 300

arafinansuri aqtivis gasvlisas sakuTrebis gadacemasTan dakavSirebuli

xarjebi amave RirebulebiT aisaxeba, rogorc zarali flobidan.

ekonomikuri aqtivebis aRiareba da aRiarebis Sewyveta. imisaTvis, rom obieqti

aRiarebul iqnes ekonomikur aqtivad, aucilebelia masze sakuTrebis uflebis

mopoveba.

xSir SemTxvevaSi bunebrivad warmoqmnili obieqtebis arseboba cnobilia,

magram ar aris aRiarebuli, rogorc ekonomikuri aqtivi. bunebrivad

warmoqmnili arawarmoebuli aqtivebis aRiarebas ganapirobebs sxvadasxva

movlena:

● teqnologiuri progresi an fardobiTi fasebis cvlileba;

● mezobel raionebSi saerTo-ekonomikuri ganviTareba;

● xelmisawvdomobis pirobebis gaumjobeseba.

aRniSnuli movlenebiT SesaZlebeli xdeba arawarmoebuli aqtividan

ekonomikuri sargeblis miReba. magaliTad, xelmisawvdomobis pirobebis

gaumjobesebam an fardobiTi fasebis cvlilebebma SeiZleba realuri gaxados

satyeo masalis farTomasStabiani mosavlis miReba, rac tyis maragebs aqtivis

kategoriaTa farglebSi moaqcevs, anda mezobel raionebSi saerTo-ekonomikurma

ganviTarebam SeiZleba veluri an ukacrieli miwis farTobebi gadaaqcios iseT

adgilebad, romelTa gamoyenebiT SesaZlebeli iqneba ekonomikuri sargeblis

miReba.

arawarmoebuli aqtivis ekonomikur aqtivad aRiareba buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba gatarebiT:

224

debeti arawarmoebuli aqtivebis Sesabamisi angariSi

krediti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

arsebuli ekonomikuri aqtivebis raodenobrivi cvlileba SeiZleba

gamowveuli iyos:

● stiqiuri ubedurebebiT gamowveuli danakargebiT;

● arawarmoebuli aqtivebis gamofitviTa da xarisxobrivi gauaresebiT;

● moulodneli teqnologiuri ganviTarebiT.

iseTma movlenebma, rogoricaa: gvalva, epidemia, qariSxali, miwisZvra da sxva

stiqiurma ubedurebebma SeiZleba gamoiwvios aqtivis ganadgureba an

mniSvnelovani Semcireba.

sxva moculobiT cvlilebaze aisaxeba aseve araordinaluri bunebrivi Tu

politikuri movlenebis Sedegad valutis an fasiani qaRaldebis ganadgureba.

_ amowurva/gamofitva warmoadgens ekonomikuri aqtivebis raodenobrivi

Semcirebis erT-erT mizezs. aqtivebis gamoyenebis Sedegad wiaRiseuli aqtivebis,

bunebrivi tyeebis, Ria zRvaSi Tevzis maragis, wylis maragisa da sxva

arakultivirebuli biologiuri resursebis moculobiT Semcireba miekuTvneba

sxva moculobiT cvlilebebs:

debeti 8200 arasaoperacio xarjebi

krediti arafinasuri aqtivebi

sxva moculobiT cvlilebeze agreTve gavlenas axdens:

● saxelmwifo mmarTvelobis erTeulis mier bunebrivad warmoqmnil aqtivebze

flobis uflebamosilebis miRebiT ekonomikuri aqtivis Seqmna. magaliTad, miwis

Seqmna zRvis teritoriebis xarjze dambebisa da sxva damcavi nagebobebis

gamoyenebiT;

● komerciulad gamoyenebadi axali sabadoebis aRmoCena, iqneba es

SemTxveviTi Tu sistematuri samecniero kvlevis Sedegi.

● valdebulebaTa srulad aunazRaureblobis SemTxvevaSi, saxelmwifo

mmarTvelobis erTeulebis mier sxva institucionaluri erTeulebis aqtivebis

konfiskacia.

aRniSnuli cvlilebebi aRiricxeba gatarebiT:

225

debeti _ Sesabamisi aqtivis angariSi

krediti _ 8100 arasaoperacio Semosavlebi

SesaZlebelia, arsebuli aqtivebisa da valdebulebebis erTi kategoriidan

meore kategoriaSi xelaxali klasifikacia, rac SeiZleba ganpirobebuli iyos

aqtivis gamoyenebis miznobrivi daniSnulebis SecvliT. klasifikaciis cvlileba

warmoqmnis arasaoperacio Semosavlebs an xarjebs , sadac orive Canawers

erTnairi Rirebuleba aqvs.

arasaoperacio Semosavlebi aRiricxeba angariSis #8100 _ kreditSi, xolo

arasaoperacio xarjebi 8200 angariSis _ debetSi. saangariSgebo periodis

bolos aRniSnul angariSze ricxuli naSTi gadaitaneba #5100 wminda

Rirebulebis angariSze, buRaltruli gatarebiT:

a. rodesac angariSze iricxeba sakredito naSTi:

debeti 8100 arasaoperacio Semosavlebi

krediti 5100 wminda Rirebuleba

b. rodesac angariSze iricxeba sadebeto naSTi:

debeti 5100 wminda Rirebuleba

krediti 8200 arasaoperacio xarjebi

ekonomikuri saqmianobidan warmoqmnili arasaoperacio Semosavlebi da

xarjebis naSTi wlis bolo gadaitaneba angariSze 5210 saangariSgebo periodis

mogeba –zarali.

7.4. kapitalis aRricxva

sabiujeto organizaciis finansuri Sedegebi firmirdeba sabiujeto

dafinansebiT da ekonomikuri saqmianobiT miRebuli SemosavlebiT da maT

farglebSi gaweuli xarjebiT, romelic iwvevs kapitalis cvlilebas.

kapitali Sedgeba wminda Rirebulebisa da sakuTari kapitalisagan.

226

wminda Rirebuleba warmoadgens damabalansebel muxls da tolia yvela

aqtivis (garda ekonomikuri saqmianobiT miRebuli aqtivebis) mTlian

Rirebulebasa da yvela valdebulebis (garda ekonomikuri saqmianobiT

warmoqmnili valdebulebebis) mTlian Rirebulebas Soris sxvaobis.

wminda Rirebulebis angariSiT gadaixureba saangariSgebo periodis

bolos bujetidan miRebuli dafinansebis, Semosavlebis, xarjebis (ekonomikuri

saqmianobiT miRebuli Semosavlebisa da gaweuli xarjebis garda)

arasaoperacio Semosavlebi da xarjebi. aseve biujetis winaSe daricxuli

valdebulebebi.

sakuTari kapitali moicavs: saangariSgebo periodis mogeba/zarals,

gaunawilebel mogebas da daufarav zarals.

saangariSgebo periodis mogeba/zarali ekonomikuri saqmianobidan miRebuli

Sedegia (Semosavlebsa da xarjebs Soris sxvaoba).

saangariSgebo periodis bolos am angariSiT gadaixureba ekonomikuri

saqmianobis Sedegad gaweuli xarjebi da miRebuli Semosavlebi.

gaunawilebeli mogebas warmoSobs gasul wlebSi miRebuli mogebis

gaunawilebeli Tanxebi, agreTve saangariSgebo periodis mogebis Tanxa, romelic

gaunawilebeli darCa.

daufaravi zarali gasuli wlebisa da saangariSgebo periodiSi miRebuli

zaralis Tanxaa.

magaliTi. ssip-is 2012 wlis biujetidan miRebuli dafinanseba 100 000 laria;

xarjebi biujetidan miRebuli dafinansebiT Seadgens:

(lari)

faqtobrivi sakaso

aqtivebis SeZena 0 30 000

momuSaveTa anazRaureba 20 000 20 000

saqoneli da momsaxureba 50 000 50 000

227

ZiriTadi kapitalis

moxmareba

6 000 0

buRaltrulad avsaxoT:

dafinansebis miReba:

debeti 1250 angariSi sabiujeto saxsrebiT organizaciis

sakaso xarjebisTvis 100 000

krediti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 100 000

SeniSvna. xarjebis angariSebze ricxuli naSTebi Seesabameba faqtobrivs.

Semosavlebisa da xarjebis daxurvaze Sedgeba Semdegi buRaltruli

gatarebebi:

debeti 4100 biujetidan miRebuli dafinanseba 100 000

krediti 5100 wminda Rirebuleba 100 000

debeti 5100 wminda Rirebuleba 20 000

krediti7100 momuSaveTa anazRaureba 20 000

debeti 5100 wminda Rirebuleba 50 000

krediti7200 saqoneli da momsaxureba 50 000

debeti 5100 wminda Rirebuleba 6 000

krediti 7300 ZiriTadi kapitalis moxmareba 6 000

228

#5100 wminda Rirebulebis angariSi (lari)

debeti krediti

naSTi periodis dasawyisSi 10 000

100 000

20 000

50 000

6 000

naSTi periodis bolos 34 000

am operaciebis Sedegad wminda Rirebuleba gaizrdeba 24000 lariT, radgnac

miRebuli dafinansebidan 30000 laris sakaso xarji gaweulia aqtivebis SeZenaze,

saidanac xarjad `kapitalis moxmarebis~ muxliT aRiarebul iqna 6 000 lari,

danarCeni xarjad aisaxeba momaval periodebSi.

analogiuri gatarebebi Sedgeba ekonomikuri saqmianobiT miRebuli

Semosavlebisa da xarjebis gadaxurvisas. am SemTxvevaSi Semosavlebi da

xarjebi gadaixureba saangariSgebo periodis mogeba-zaralis angariSebiT.

organizaciis likvidaciis SemTxvevaSi, saxelmwifo erTeulze sabiujeto

saxsrebiT miRebuli aqtivebis da warmoqmnili valdebulebebis gadacema

samarTalmemkvidris mier aRricxvaSi aisaxeba grantis Semosavlis/xarjis

kreditSi/debetSi, Tu likvidaciis pirobebiT sxva ram ar aris

gaTvaliswinebuli.

magaliTi. zemdgomi organizaciis dagenilebiT ganxorcielda `a ~

organizaciis likvidacia, romlis samarTalmemkvidred gamocxadda `b~

organizacia.

`a~ organizaciis balansze iricxeboda

229

№ dasaxeleba naSTi likvidaciis periodisTvis

debeti krediti2110 Senoba - nagebobebi 123 0002410 miwis nakveTi 50 0002140 sxva danarCeni aqtivebi 77 0001620 sxva materialuri maragebi 25 0003200 sxva moklevadiani

kreditoruli davalianebebi30 000

5100 wminda Rirebuleba 245 000jami 275 000 275 000

`b~ orgnicazia miRebul aqtivebsa davaldebulebebs asaxavs

1. debeti 2110 Senoba-nagebobebi 123 000

debeti 2410 miwis nakveTi 50 000

debeti 2140 sxva danarCeni aqtivebi 77 000

debeti 1620 sxva materialuri aqtivebi 25 000

krediti 6300 grantebi 275 000

2. debeti 7600 grantebi 30 000

krediti 3200 sxva moklevadiani kreditoruli davalianebebi 30 000

3. Semosavlebis da xarjebis wmibnda Rirebulebaze gadatana:

a. debeti 6300 grantebi 275 000

krediti 5100 wminda rirebuleba 275 000

b. debeti 5100 wminda Rirebuleba 30 000

krediti 7600 grantebi 30 000

`a~ orgnicazia likvidacias asaxavs:

1. debeti 7600 grantebi 275 000

krediti 2110 Senoba-nagebobebi 123 000

krediti 2410 miwis nakveTi 50 000

krediti 2140 sxva danarCeni aqtivebi 77 000

krediti 1620 sxva materialuri aqtivebi 25 000

230

2. debeti 3200 sxva moklevadiani kreditoruli davalianebebi 30 000

krediti 6300 grantebi 30 000

`a~ organizaciaSi wminda Rirebulebis NnaSTi Seadgenda 245 000 lars, romelic

daixureba da ganuldeba grantebis mocemul angariSze gadataniT.

1. debeti 5100 wminda Rirebuleba 275 000

krediti 7600 grantebi 275 000

2.debeti 6300 grantebi 30 000

krediti 5100 wminda Rirebuleba 30 000

5100 wminda Rirebuleba

debeti krediti

naSTi 245 000

1) 275 000

2) 30 000

naSTi 0

7.5. sakaso da faqtobriv xarjebis cneba

finansur angariSgebaSi mniSvnelovani adgili ukavia monacemebs sakaso da

faqtobrivi xarjebis Sesaxeb.

sakaso xarji niSnavs organizaciidan fuladi saxsrebis gasvlas

gadaricxvis an naRdi fuliT, rogorc xazinaSi an bankSi gaxsnili