Management by objective (MBO)Management by objective (MBO) ﻲﻧﺎﺳﺍﺮﺧ ﺮﺒﻛﺍ ﺮﺘﻛﺩ ﻱﺯﺍﺭ ﻱﺯﺎﺳ ﻡﺮﺳ ﻪﺴﺳﻮﻣ ۱۳۸۸ﻝﺎﺳ...

مديريت بر مبناء هد ف

Management by objective (MBO)دكتر اكبر خراساني

موسسه سرم سازي رازي

۱۳۸۸سال

مقدمه مقدمه

توسط توسط ١٩٥٤١٩٥٤مديريت بر مبناي هدف نخستين بار در سال مديريت بر مبناي هدف نخستين بار در سال ..موضوعيت يافت موضوعيت يافت " " پيتر دراآر پيتر دراآر " "

در اين زمان آنچه سازمانها بدان نياز دارند، سيستمي از در اين زمان آنچه سازمانها بدان نياز دارند، سيستمي از مديريت است آه آوششهاي گروهي را شكل بخشد و تلفيقي مديريت است آه آوششهاي گروهي را شكل بخشد و تلفيقي

بين هدفهاي فردي و سازماني بوجود آورد و آنها را بين هدفهاي فردي و سازماني بوجود آورد و آنها را بايكديگر هماهنگ سازد بايكديگر هماهنگ سازد

اصوًال مديريت بر مبناي هدف يك آوشش برنامه ريزي اصوًال مديريت بر مبناي هدف يك آوشش برنامه ريزي . . است و توجه آن به نتايج عمليات مي باشد است و توجه آن به نتايج عمليات مي باشد

مقدمه مقدمه

در بسياري از سازمانها برنامه ها در طول سال يك يا دو در بسياري از سازمانها برنامه ها در طول سال يك يا دو بار تدوين شده و بين مديران توزيع مي گردد و مديران پس بار تدوين شده و بين مديران توزيع مي گردد و مديران پس از مدتي اين برنامه ها را رها نموده و آار هميشگي خود را از مدتي اين برنامه ها را رها نموده و آار هميشگي خود را

چرا آه برنامه ها به طرحها، پروژه ها و چرا آه برنامه ها به طرحها، پروژه ها و . . دنبال مي آنند دنبال مي آنند گامهاي مشخص و عملياتي تبديل نشده اند گامهاي مشخص و عملياتي تبديل نشده اند

برنامه ريزي برنامه ريزي

تشخيص و تعيينموانع در حين اجرا

آنترل و بررسي پيشرفت

فعاليت ها در رسيدن به اهداف

برنامه ريزيمهاي عملياتي ا و تعيين گ

در حين اجرا

آگاه نمودن مدير و مسئول از موانع

تدابير و اقدام هاي اصالحي

به موقع

MBO

مشارآت آارآنان در تحقق اهداف

خود ارزيابي توسط خويش

آنترل وحصول اطمينان از دسترسي به اهداف

نتيجه مديريت بر مبناءهدف

چرا بايد هدف مشخص شود؟ چرا بايد هدف مشخص شود؟ . . تعيين هدف يكي از اساسي ترين مراحل در فرايند مديريت است تعيين هدف يكي از اساسي ترين مراحل در فرايند مديريت است

تعيين هدف درمورد برنامه ريزي پروژه هاي خاص، جلسات، امور تعيين هدف درمورد برنامه ريزي پروژه هاي خاص، جلسات، امور تجاري، امور شخصي و يا هر برنامه ديگري آه در آن تاآيد بر تجاري، امور شخصي و يا هر برنامه ديگري آه در آن تاآيد بر

فعاليتهايي آه فعاليتهايي آه . . روي حصول نتايج باشد، مورداستفاده فراوان دارد روي حصول نتايج باشد، مورداستفاده فراوان دارد بدون هدف انجام مي گيرد بي ارزش يا حداقل آم فايده خواهندبود بدون هدف انجام مي گيرد بي ارزش يا حداقل آم فايده خواهندبود

همين طور هيچ سازماني را نمي توان پيدا آرد آه مايل باشد هزينه همين طور هيچ سازماني را نمي توان پيدا آرد آه مايل باشد هزينه فعاليتهايي را متحمل شود تنها به خاطر اينكه فعاليتهايي بدون فعاليتهايي را متحمل شود تنها به خاطر اينكه فعاليتهايي بدون

..درنظرگرفتن نتايج حاصل از آنها انجام پذيرند درنظرگرفتن نتايج حاصل از آنها انجام پذيرند

چرا بايد هدف مشخص شود؟ چرا بايد هدف مشخص شود؟

هدفها اساس تعيين فعاليتهايي هستند آه بايد انجام گيرند هدفها اساس تعيين فعاليتهايي هستند آه بايد انجام گيرند ايجاد ضوابطي براي ارزيابي آمي و آيفي فعاليتها ايجاد ضوابطي براي ارزيابي آمي و آيفي فعاليتها

هدفها يكي ازمهمترين عوامل در اجراي مديريت موثر در هدفها يكي ازمهمترين عوامل در اجراي مديريت موثر در سازمان هستند سازمان هستند

هدف چيست؟ هدف چيست؟

نتيجه يا پايانی است آه آوششهای شما را به سمت خود نتيجه يا پايانی است آه آوششهای شما را به سمت خود LARRIE ROUILARD LARRIE ROUILARD" " هدايت می آند هدايت می آند

در واقع؛ هدف نتيجه يا پايان يك واقعيت است آه فرد يا يك در واقع؛ هدف نتيجه يا پايان يك واقعيت است آه فرد يا يك ..سازمان آوششهايش را برای آسب آن به آار می گيرد سازمان آوششهايش را برای آسب آن به آار می گيرد

هدف وضعيتي است آه مي خواهيم در آينده داشته باشيم هدف وضعيتي است آه مي خواهيم در آينده داشته باشيم هدف همان نتيجه مورد انتظار و يا مقصدي است آه هدف همان نتيجه مورد انتظار و يا مقصدي است آه

فعاليت هاي ما به سوي آنها جريان مي يابند فعاليت هاي ما به سوي آنها جريان مي يابند

هدف چيست؟ هدف چيست؟

::چهارعنصر شالوده اصلی هدف را تشكيل می دهند چهارعنصر شالوده اصلی هدف را تشكيل می دهند ..هزينه ها هزينه ها ; ; زمان زمان ; ; نتايج يا پايان نتايج يا پايان ; ;فعاليت يا آوشش فعاليت يا آوشش

هدف ،نتيجه يا پايان يك فعاليت ويژه و قابل اندازه گيری، هدف ،نتيجه يا پايان يك فعاليت ويژه و قابل اندازه گيری، تحت يك شرايط زمانی و موانع و محدوديتهای هزينه ای تحت يك شرايط زمانی و موانع و محدوديتهای هزينه ای

““ريچارد دفت ريچارد دفت . ". "ويژه ويژه هدفهای سازمانی ، نمايانگريك نتيجه يا نقطه نهايی است هدفهای سازمانی ، نمايانگريك نتيجه يا نقطه نهايی است ""

""آه تالشهای سازمان درجهت آن صورت می گيرد آه تالشهای سازمان درجهت آن صورت می گيرد

هدف چيست؟ هدف چيست؟

: : هدف يك سازمان از ديدگاه ايزو هدف يك سازمان از ديدگاه ايزو شناسايي و برآورده نمودن نيازها و انتظارات مشتريان آن شناسايي و برآورده نمودن نيازها و انتظارات مشتريان آن

عرضه عرضه --آارآنان سازمان آارآنان سازمان ((و ساير طرف هاي عالقمند و ساير طرف هاي عالقمند ISO9001ISO9001--20002000). ). جامعه جامعه -- صاحبان صاحبان ––آنندگان آنندگان

سازمانها عموما دارای دو طبقه آلی هدفها سازمانها عموما دارای دو طبقه آلی هدفها : : هستندهستند

(MISSION) (MISSION)ماموريتماموريتواساسا فلسفه وجودی سازمان را توجيه واساسا فلسفه وجودی سازمان را توجيه سازمان سازمانآلی و رسمیآلی و رسمیهدفهای هدفهای

، آرزوهای بنيانگذاران وموسسان ، آرزوهای بنيانگذاران وموسسان بيانگر ارزشهابيانگر ارزشهامی آنند و می آنند و ..اين دسته از هدف ها آيفي هستند اين دسته از هدف ها آيفي هستند ..سازمانهاستسازمانهاست

اين اهداف دراز مدت و نمايانگر خطوط و جهت گيري سازمان اين اهداف دراز مدت و نمايانگر خطوط و جهت گيري سازمان مي باشد مي باشد

(OPERATIONAL GOAL) (OPERATIONAL GOAL)هدفهای عملياتیهدفهای عملياتی گروه ها و بخشهای مختلف گروه ها و بخشهای مختلف اقدامات و فعاليتهایاقدامات و فعاليتهایهدف هايي هستند آه هدف هايي هستند آه

..اين دسته از هدف ها آمي هستنداين دسته از هدف ها آمي هستند..سازمان را جهت دار می نمايدسازمان را جهت دار می نمايدهدفهای عملياتی در قالب دستاوردهای قابل اندازه گيری ، بيان و در هدفهای عملياتی در قالب دستاوردهای قابل اندازه گيری ، بيان و در

..آوتاه مدت تامين می شوند آوتاه مدت تامين می شوند

ماهيت اهداف ماهيت اهداف

هدفها در سازمانها می توانند چند آارآرد اساسی را برعهده داشته هدفها در سازمانها می توانند چند آارآرد اساسی را برعهده داشته ::باشند باشند

راهنمايی برای انجام فعاليتها راهنمايی برای انجام فعاليتها شناسايی نتايج موردنظرشناسايی نتايج موردنظر

بهبود گروه آاری ازطريق ايجاد حس عمومی نسبت به هدفها بهبود گروه آاری ازطريق ايجاد حس عمومی نسبت به هدفها انگيزشهايی برای آسب نتايج انگيزشهايی برای آسب نتايج

براي تحقق آارآرد هاي فوق بايستي تمهيدات مناسبي را ايجاد نمود آه براي تحقق آارآرد هاي فوق بايستي تمهيدات مناسبي را ايجاد نمود آه علمي و آارآمد مي باشدعلمي و آارآمد مي باشد‘ ‘ ازمهمترين آنها هدف گذاري دقيقازمهمترين آنها هدف گذاري دقيق

::ويژگيهاي هدف ويژگيهاي هدف

::بطور کلي اهداف يک سازمان و موسسه بطور کلي اهداف يک سازمان و موسسه

ارتقاء دهنده ارتقاء دهنده حفظ يا نگهدارنده حفظ يا نگهدارنده

بهبود دهنده بهبود دهنده

::ويژگيهاي هدف ويژگيهاي هدف عمومي و مبهم نبوده و هدف بايد روشن باشد عمومي و مبهم نبوده و هدف بايد روشن باشد ) : ) : SpecificSpecific((مشخص مشخص

..يعني بررسي و تحقيق در مورد آنها صورت گرفته باشديعني بررسي و تحقيق در مورد آنها صورت گرفته باشد) ) الف الف :: صراحت داشته باشد ؛بيان و تعبير هر هدف به گونه اي باشدآا ضمن جامع صراحت داشته باشد ؛بيان و تعبير هر هدف به گونه اي باشدآا ضمن جامع ) ) بب

..بودن براي هر آس قابل فهم باشد بودن براي هر آس قابل فهم باشد مشخص و کمي باشد مشخص و کمي باشد ) : ) : MeasurableMeasurable( ( قابل اندازه گيري قابل اندازه گيري

نه زياد خوشبينانه و نه زياد بدبينانه ، مشکل نه زياد خوشبينانه و نه زياد بدبينانه ، مشکل ) : ) : AchievableAchievable( ( قابل وصول قابل وصول ولي دستيافتني باشد ولي دستيافتني باشد

ماوراءالطبيعه و نامتعادل نباشد ماوراءالطبيعه و نامتعادل نباشد ) : ) : RealisticRealistic( ( واقع بينانه واقع بينانه

) )Time boundedTime bounded( ( محدوده زماني مشخص محدوده زماني مشخص

::ويژگيهاي هدف ويژگيهاي هدف ) ) Clear Clear((شفاف شفاف

در رسيدن به اين اهداف در رسيدن به اين اهداف ... ... پاسخ به اين سؤال آه چه آساني با چه ابزاري، در چه محلي وپاسخ به اين سؤال آه چه آساني با چه ابزاري، در چه محلي و) ) الفالف در واقع در واقع . . ت، روشن باشدت، روشن باشدانجام وظيفه مي آنند؛ يا هزينه اي آه براي تمامي اين عوامل الزم اس انجام وظيفه مي آنند؛ يا هزينه اي آه براي تمامي اين عوامل الزم اس

متكي بر هزينه اي معين باشد متكي بر هزينه اي معين باشد نند اين راه حل ها الزامًا به نند اين راه حل ها الزامًا به متضمن راه حل هاي عملي باشند؛ يعني موفق ترين راه حل ها را ارائه آ متضمن راه حل هاي عملي باشند؛ يعني موفق ترين راه حل ها را ارائه آ ) ) بب

حتي االمكان تضمين حتي االمكان تضمين معني سهل الوصول بودن هدف ها نيست؛ اما در هر حال رسيدن به آنها رامعني سهل الوصول بودن هدف ها نيست؛ اما در هر حال رسيدن به آنها را..مي آندمي آند

).). حداآثر سه يا چهار هدف بيشتر مشخص نكنيم حداآثر سه يا چهار هدف بيشتر مشخص نكنيم واحد يا بخشواحد يا بخشبراي هر براي هر . (. (هدف بايد محدود باشد هدف بايد محدود باشد ) ) ججنوشته شده و به تصويب باالترين مقام سازمان رسيده نوشته شده و به تصويب باالترين مقام سازمان رسيده ) ) WrittenWritten( ( مكتوب مكتوب ..باشدباشد

حس برتري جويي وداشتن سهم بيشتر در حس برتري جويي وداشتن سهم بيشتر در ) ) ChallengingChallenging( ( ايجاد رقابت آند ايجاد رقابت آند ن مشابه ن مشابه ارتقاء و پيشرفت سازمان در بين افراد و واحد هاي سازمان و يا سازماارتقاء و پيشرفت سازمان در بين افراد و واحد هاي سازمان و يا سازما

..را ايجاد نمايد را ايجاد نمايد

::ويژگيهاي هدف ويژگيهاي هدف هدف بايد مورد قبول هدف بايد مورد قبول ) ) AgreedAgreed( ( مورد پذيرش و مقبول باشد مورد پذيرش و مقبول باشد

آارآنان بوده و با توانايي هاي فرد و يا واحد متناسب باشد آارآنان بوده و با توانايي هاي فرد و يا واحد متناسب باشد با هدف هاي آلي سازمان با هدف هاي آلي سازمان ) ) الفالف ) ) ConsistentConsistent( ( سازگار باشد سازگار باشد

هماهنگي داشته باشدهماهنگي داشته باشدبا هدف هاي دراز مدت هماهنگي داشته باشد به خصوص اگر خود با هدف هاي دراز مدت هماهنگي داشته باشد به خصوص اگر خود

..قسمتي از آن باشدقسمتي از آن باشد‘‘

) )Worth WhileWorth While( ( با ارزش باشد با ارزش باشد با نظر و مشورت با نظر و مشورت ) ) Participate ActiveParticipate Active( ( مشارآتي باشد مشارآتي باشد

مجريان انتخاب شده باشند؛ تا به اين وسيله انگيزه ي رسيدن به تحقق مجريان انتخاب شده باشند؛ تا به اين وسيله انگيزه ي رسيدن به تحقق اهداف بيشتر گردداهداف بيشتر گردد

: : هدف گذاري هدف گذاري سازمانی توسط هدف سازمانی توسط هدف هدف گذاری فرايندی است آه از طريق آن هدفهايی برای فرد، گروه و يا هدف گذاری فرايندی است آه از طريق آن هدفهايی برای فرد، گروه و يا

هدف گذاری به صورت علمی و دقيق آن می تواند نقش بسيار تعيين هدف گذاری به صورت علمی و دقيق آن می تواند نقش بسيار تعيين . . گذاران تعيين می گردندگذاران تعيين می گردند . .آننده ای رادر موفقيت سازمانها ايفا آند آننده ای رادر موفقيت سازمانها ايفا آند

::هاي ذيل حاصل مي شود هاي ذيل حاصل مي شود فرايند هدف گذاري شبيه فرايند حل مسئله است و بــا پــاسخ بـه سوال فرايند هدف گذاري شبيه فرايند حل مسئله است و بــا پــاسخ بـه سوال توضيح مي دهد نيازها و خواسته هاي اساسي براي تحقق اهدافتان چيست؛ توضيح مي دهد نيازها و خواسته هاي اساسي براي تحقق اهدافتان چيست؛ ::چرا چرا

د د اجرا آنيد بيان مي آن اجرا آنيد بيان مي آن احتمــاالت و تنگنــاهــاي هريك از راه حلهايي را آه شما بخواهيد احتمــاالت و تنگنــاهــاي هريك از راه حلهايي را آه شما بخواهيد ::چــه چــه ...) ...) مانند طرح ريزي، جلسات آاري ومانند طرح ريزي، جلسات آاري و(( زمان انجام هريك از اجزاء آار و فعاليتها را زمان انجام هريك از اجزاء آار و فعاليتها را ::چه وقتچه وقت

را آه اتفاق خواهد افتاد، مي شناساند؛ را آه اتفاق خواهد افتاد، مي شناساند؛ محل وقوع هريك از حوادث و فعاليتها را مشخص مي ساز محل وقوع هريك از حوادث و فعاليتها را مشخص مي ساز ::آجا آجا

مي آند مي آند مسئوليتهاي اجراي هريك از فعاليتها و اجزاء آار را، به افراد محول مسئوليتهاي اجراي هريك از فعاليتها و اجزاء آار را، به افراد محول : : چه آسيچه آسي.. درمورد چگونگي اجراي راه حل انتخاب شده تصميم گيري مي آند درمورد چگونگي اجراي راه حل انتخاب شده تصميم گيري مي آند ::چگونه چگونه

مراحل هدف گذاري مراحل هدف گذاري

سازمان سازمان رسالتها وماموريتهای رسالتها وماموريتهای ::مرحله اول مرحله اول مرحله آه معموال خارج از چرخه هدف گذاری سازمانهاست مرحله آه معموال خارج از چرخه هدف گذاری سازمانهاست

براساس رسالتها و ماموريتهای سازمان اهداف اوليه برای تمامی اعضا، براساس رسالتها و ماموريتهای سازمان اهداف اوليه برای تمامی اعضا، ::مرحله دوم مرحله دوم

ء و گرو ه هاء و گرو ه هامشارآت آليه اعضا مشارآت آليه اعضا وبا وبا توسطمديرانتوسطمديرانو بخش هاي سازمان و بخش هاي سازمان گروهها گروهها مرحله عبور دادن هدفهای اوليه از فيلترهای مختلف تاثيرگذار برتحقق مرحله عبور دادن هدفهای اوليه از فيلترهای مختلف تاثيرگذار برتحقق : : مرحله سوم مرحله سوم

اهداف استاهداف است مرحله اساسی در اثربخشی و آارايی هدف گذاری مرحله اساسی در اثربخشی و آارايی هدف گذاری

مراحل هدف گذاري مراحل هدف گذاري د د عوامل مختلفی آه بر تحقق اهداف از طريق اثرگذاری بر انگيزش و عملكر عوامل مختلفی آه بر تحقق اهداف از طريق اثرگذاری بر انگيزش و عملكر

::آارآنان ،موثر هستند عبارتند ازآارآنان ،موثر هستند عبارتند ازعوامل مربوط به هدفعوامل مربوط به هدف: : الف الف

(GOAL DIFFICULITY) (GOAL DIFFICULITY)سختی هدف سختی هدف (GOAL SPECIFICITY)(GOAL SPECIFICITY)صراحت هدفصراحت هدف

""مجريان هدفمجريان هدف""عوامل مربوط به آارآنان عوامل مربوط به آارآنان : :بب ( GOAL SPECIFICITY(GOAL SPECIFICITY))صراحت هدفصراحت هدف(GOAL COMMITMENT(GOAL COMMITMENT))تعهد به هدف تعهد به هدف (GOAL ACCEPTNECE)(GOAL ACCEPTNECE)پذيرش هدفپذيرش هدف-- SELF (SELF)آفايت نفسآفايت نفس EFFICIENCY) EFFICIENCY)

( EXPECTENCY(EXPECTENCY))انتظارانتظار

مراحل هدف گذاري مراحل هدف گذاري

تعيين اهداف نهايی به وسيله استخراج نتايج از تجزيه تعيين اهداف نهايی به وسيله استخراج نتايج از تجزيه : : مرحله چهارم مرحله چهارم وتحليلهای صورت گرفته وتحليلهای صورت گرفته

تعيين خواهندشد تعيين خواهندشد درحقيقت اهدافی آه بايد افراد درصدد تحقق آنهابرآيند در اين مرحله درحقيقت اهدافی آه بايد افراد درصدد تحقق آنهابرآيند در اين مرحله

برنامه ريزي و اجراء برنامه ريزي و اجراء ‘‘تعيين فعاليت ها تعيين فعاليت ها : : مرحله پنجم مرحله پنجم ترتيب انجام آنها ترتيب انجام آنها

زمان انجام فعاليت ها زمان انجام فعاليت ها آن شناسايي محدوديت ها و عوامل محيطي آن شناسايي محدوديت ها و عوامل محيطي

تعيين منابع مورد نياز تعيين منابع مورد نياز

آنترل و ارزيابي از فعاليت هاي انجام شده آنترل و ارزيابي از فعاليت هاي انجام شده ‘‘نظارت نظارت : : مرحاه ششم مرحاه ششم که مشکلي در تحقق که مشکلي در تحقق وظيفه اصلي نظارت و کنترل عبارت است از آگاه نمودن مدير در مواقعي وظيفه اصلي نظارت و کنترل عبارت است از آگاه نمودن مدير در مواقعي

برنامه ها و تحقق برنامه ها و تحقق

::وظايف مديران وظايف مديران نقش يك مدير، سرپرست يا يك رهبر گروه آاري، نقشي خاص و حائز اهميت نقش يك مدير، سرپرست يا يك رهبر گروه آاري، نقشي خاص و حائز اهميت

بنابراين، بنابراين، . . حاالت و اعمال يك رهبر تأثير مستقيم بر پرسنل دارد حاالت و اعمال يك رهبر تأثير مستقيم بر پرسنل دارد رفتار،رفتار،. . استاستان ان هر آس آه عهده دار يك پـست مديريتي است بايــد اين موضوع راآه رهبر هر آس آه عهده دار يك پـست مديريتي است بايــد اين موضوع راآه رهبر

. . آارها را از طريق ديگران انجام مي دهند را به صورت روشن درك آند آارها را از طريق ديگران انجام مي دهند را به صورت روشن درك آند : :ها هم چنين بايد آمادگي و توانايي انجام هر چهار وظيفه مديريت يعني ها هم چنين بايد آمادگي و توانايي انجام هر چهار وظيفه مديريت يعني آن آن

را داشته را داشته برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و آنترل برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و آنترل ..باشند باشند

: : برنامه ريزي برنامه ريزي نتايج نتايج برنامه ريزي عبارت است از ارائه طريقي براي عمليات آينده آه متضمن برنامه ريزي عبارت است از ارائه طريقي براي عمليات آينده آه متضمن

(Hudson)(Hudson). . معين با هزينه مشخص و در دوره زماني معلوم است معين با هزينه مشخص و در دوره زماني معلوم است فرآيندي ضروري براي تهيه و تدارك و به آار گيري آليه منابع فرآيندي ضروري براي تهيه و تدارك و به آار گيري آليه منابع ‘ ‘ برنامه ريزي برنامه ريزي

در اقتصادي ترين وضعيت آه سازمان را سريعتر و با خطرات آم تر به در اقتصادي ترين وضعيت آه سازمان را سريعتر و با خطرات آم تر به ( (MouranMouran)). . اهداف خود برسانداهداف خود برساند

ي ي برنامه ريزي عبارتست از فرآيندي داراي مراحل مشخص و بهم پيوسته برا برنامه ريزي عبارتست از فرآيندي داراي مراحل مشخص و بهم پيوسته برا توليد يك خروجي منسجم در قالب سيستمي هماهنگ از تصميمت به نام توليد يك خروجي منسجم در قالب سيستمي هماهنگ از تصميمت به نام

((J.M.BrysonJ.M.Bryson))..برنامهبرنامه

::ماهيت برنامه ريزي ماهيت برنامه ريزي

::بر اساس چهار عنصر اصلي بنا نهاده مي شود بر اساس چهار عنصر اصلي بنا نهاده مي شود هدف گذاري ازمهمترين مراحل فرايند تهيه هدف گذاري ازمهمترين مراحل فرايند تهيه : : آمك به دسترسي به اهداف آمك به دسترسي به اهداف

برنامه است برنامه است الويت و تقدم برنامه ريزي بر ساير فعاليت ها و وظايف مديريت الويت و تقدم برنامه ريزي بر ساير فعاليت ها و وظايف مديريت

برنامه ريزي از وظايف آليه مديران در تمامي برنامه ريزي از وظايف آليه مديران در تمامي : : فراگير نمودن برنامه ريزي فراگير نمودن برنامه ريزي سطوح مديريتي است سطوح مديريتي است

ليت ليت آار آيي و اثربخشي برنامه ها بر اساس ميزان دستيابي به اهداف و فعا آار آيي و اثربخشي برنامه ها بر اساس ميزان دستيابي به اهداف و فعا هاي تعيين شدههاي تعيين شده

::اجزاء برنامه اجزاء برنامه

رسالت يا ماموريت و هدف هاي آيفي رسالت يا ماموريت و هدف هاي آيفي اهداف آمي اهداف آمي

استراتژي ها استراتژي ها جزئي جزئي --آلي آلي : : سياست ها سياست ها

رويه ها روش ها و مقررات رويه ها روش ها و مقررات برنامه هاي عملياتي برنامه هاي عملياتي

بودجه بندي بودجه بندي

::انواع برنامه ريزي انواع برنامه ريزي

برنامه ريزي استراتژيك برنامه ريزي استراتژيك برنامه هايي هستند آه براي عملي ساختن استراتژي برنامه هايي هستند آه براي عملي ساختن استراتژي : : برنامه ريزي عملياتي برنامه ريزي عملياتي

..هاي و اهداف آمي مصوب تدوين و اجراءمي گردندهاي و اهداف آمي مصوب تدوين و اجراءمي گردند

دربردارنده تصميم گيري هايي است آه راجع به اهداف و دربردارنده تصميم گيري هايي است آه راجع به اهداف و : : برنامه ريزي استراتژيك برنامه ريزي استراتژيك .. تصويب مي رسند تصويب مي رسنداستراتژي هاي سازمان مي باشند و به وسيله باالترين سطوح سازماني به استراتژي هاي سازمان مي باشند و به وسيله باالترين سطوح سازماني به

آوششي است ساخت يافته براي اتخاذ تصميم هاي اساسي آوششي است ساخت يافته براي اتخاذ تصميم هاي اساسي ::برنامه ريزي استراتژيك برنامه ريزي استراتژيك اليتها توسط سازمان را اليتها توسط سازمان را و انجام اعمالي آه ماهيت سازمان، نوع فعاليت ها و دليل انجام آن فع و انجام اعمالي آه ماهيت سازمان، نوع فعاليت ها و دليل انجام آن فع

شكل داده و مسير مي بخشد شكل داده و مسير مي بخشد

تعريف و تدوين تعريف و تدوين ::هدف از برنامه ريزي استراتژي هدف از برنامه ريزي استراتژي ..استراتژي ها استاستراتژي ها است

الگوي يا چارچوبي از اعمال و تخصيص منابع است آه براي الگوي يا چارچوبي از اعمال و تخصيص منابع است آه براي : : استراتژي استراتژي و سمت سوي سازمان را نشان و سمت سوي سازمان را نشان ..دستيابي به اهداف سازمان طراحي شده باشد دستيابي به اهداف سازمان طراحي شده باشد

..دهددهد

توانمندي هاي توانمندي هاي ) ) بسيجبسيج((تشخيص و سازماندهي تشخيص و سازماندهي : : در واقع استراتژي در واقع استراتژي ..سازمان براي استقرار پيروزمندانه آن در شرايط محيطي داخل و خارج سازمان براي استقرار پيروزمندانه آن در شرايط محيطي داخل و خارج

مزاياي برنامه ريزی استراتژيك مزاياي برنامه ريزی استراتژيك ) ) استراتژيك فكردن استراتژيك فكردن ((تفكر و انديشيدن به شكل استراتژيك تفكر و انديشيدن به شكل استراتژيك

قبل از پيش آمدن مشكالت احتمالي از وقوع آنها خبر مي دهد قبل از پيش آمدن مشكالت احتمالي از وقوع آنها خبر مي دهد به عالقمند شدن مديران به سازمان آمك مي آند به عالقمند شدن مديران به سازمان آمك مي آند

تغييرات را مشخص آرده و شرايط عكس العمل در برابر تغييرات را فراهم تغييرات را مشخص آرده و شرايط عكس العمل در برابر تغييرات را فراهم مي آند مي آند

براي دستيابي به اهداف از پيش تعيين شده بستر مناسب ايجاد مي آند براي دستيابي به اهداف از پيش تعيين شده بستر مناسب ايجاد مي آند به مديران آمك مي آند آه درك روشن تري از سازمان داشته باشند به مديران آمك مي آند آه درك روشن تري از سازمان داشته باشند

مزاياي برنامه ريزی استراتژيك مزاياي برنامه ريزی استراتژيك شناخت فرصتهاي بازارهاي آينده را آسان تر مي سازد شناخت فرصتهاي بازارهاي آينده را آسان تر مي سازد

..ديدي هدفمند از مسائل مديريت ارائه مي دهد ديدي هدفمند از مسائل مديريت ارائه مي دهد ..قالبي براي بازنگري اجراي برنامه و آنترل فعاليتها ارائه مي دهدقالبي براي بازنگري اجراي برنامه و آنترل فعاليتها ارائه مي دهد

بهبود عملكردبهبود عملكردايجاد تيم آاري و رعايت اصول آارشناسيايجاد تيم آاري و رعايت اصول آارشناسي

رعايت حداآثر احتياط وبصيرت در نواحي تحت آنترل سازمان رعايت حداآثر احتياط وبصيرت در نواحي تحت آنترل سازمان حل مشكالت اساسي سازمان حل مشكالت اساسي سازمان

مدل برايسون مدل برايسون

: : فوايد برنامه ريزي از زبان پيشوايان دين فوايد برنامه ريزي از زبان پيشوايان دين : : در اين باره مي فرمايددر اين باره مي فرمايد) ) عع((علي علي

ظرافت و دقت در برنامه ريزي بهتر از ظرافت و دقت در برنامه ريزي بهتر از التلطف في الحيله اجدي من الوسيله؛ التلطف في الحيله اجدي من الوسيله؛ : : امکانات است و همچنين آن حضرت در باب اهميت برنامه ريزي مي فرمايد امکانات است و همچنين آن حضرت در باب اهميت برنامه ريزي مي فرمايد

آباداني دولت ها به تحقق برنامه ريزي و چاره آباداني دولت ها به تحقق برنامه ريزي و چاره ::امارات الدول انشاءالحيل امارات الدول انشاءالحيل . . انديشي آنهاست انديشي آنهاست

؛ يعني در هر روز کار همان روز را ؛ يعني در هر روز کار همان روز را وامض لکل يوم عمله فان لکل يوم مافيه وامض لکل يوم عمله فان لکل يوم مافيه انجام بده؛ زيرا هر روز کار مخصوص خود را دارد و همچنين حضرت در انجام بده؛ زيرا هر روز کار مخصوص خود را دارد و همچنين حضرت در

: : توصيف عاقل مي فرمايدتوصيف عاقل مي فرمايد؛ او کسي است که هر چيزي را در جاي خودش مي ؛ او کسي است که هر چيزي را در جاي خودش مي هوالذي يضع الشيء مواضعه هوالذي يضع الشيء مواضعه

. . گذاردگذارد

: : فوايد برنامه ريزي از زبان پيشوايان دين فوايد برنامه ريزي از زبان پيشوايان دين و اللجاجه فيها اذا تنکرت او الوهن و اللجاجه فيها اذا تنکرت او الوهن و اياک و العجله باالمور قبل اوانها اوالتساقط فيها عند امکانها، ا و اياک و العجله باالمور قبل اوانها اوالتساقط فيها عند امکانها، ا

شتابزدگي در امور قبل از شتابزدگي در امور قبل از عنها اذا استوضحت فضع کل امر موضعه و اوقع کل عمل موقعه؛از عنها اذا استوضحت فضع کل امر موضعه و اوقع کل عمل موقعه؛از ا هنگامي که پيچيده ا هنگامي که پيچيده رسيدن وقت آنها يا غرق شدن در آنها هنگام امکانشان يا لجاجت در آنه رسيدن وقت آنها يا غرق شدن در آنها هنگام امکانشان يا لجاجت در آنه

درجاي خويش قرار درجاي خويش قرار شدند و يا سستي در آنها هنگامي که روشن شدند بپرهيز؛ پس هر چيزي را شدند و يا سستي در آنها هنگامي که روشن شدند بپرهيز؛ پس هر چيزي را ..ده و هر امري را به وقت خود انجام دهده و هر امري را به وقت خود انجام ده

کسي که چاره جويي و برنامه ريزي را رها کند، گرفتار شدايد مي کسي که چاره جويي و برنامه ريزي را رها کند، گرفتار شدايد مي من قعد عن حيله اقامته الشدائد؛ من قعد عن حيله اقامته الشدائد؛ شودشود

::امير مومنان در اين باره مي فرمايدامير مومنان در اين باره مي فرمايد: : پيشگيري مانع از پشيماني پيشگيري مانع از پشيماني آينده نگري قبل از شروع کار تو را از آينده نگري قبل از شروع کار تو را از التدبير قبل العمل يومنک من الندم؛ التدبير قبل العمل يومنک من الندم؛

عمده ندامت ها و پشيماني ها در کارهاي سازماني و عمده ندامت ها و پشيماني ها در کارهاي سازماني و . . پشيماني ايمن مي سازد پشيماني ايمن مي سازد ..اداري،زاييده بي برنامگي مديريت هاست اداري،زاييده بي برنامگي مديريت هاست

منابع منابع ترجمه داود محب علي ترجمه داود محب علي « « هوشين آانري يا مديريت آيفيت جامعهوشين آانري يا مديريت آيفيت جامع»» يوجي آآائو، يوجي آآائو، --

..١٣٧٦١٣٧٦و محمد صابري، انتشارات مرآز آموزش مديريت دولتي، تهران، و محمد صابري، انتشارات مرآز آموزش مديريت دولتي، تهران،

ترجمه سيدمهدي الواني و ترجمه سيدمهدي الواني و « « ......مديريت برمبناي هدف و مديريت برمبناي هدف و »»جورج موريسي، جورج موريسي، فريده معتمدي، انتشارات مرآز آموزش مديريت دولتي، تهران، فريده معتمدي، انتشارات مرآز آموزش مديريت دولتي، تهران،

، ترجمه علي پارسائيان و محمد ، ترجمه علي پارسائيان و محمد « « مديريت مديريت »»جيمز استونر و ادوارد فريدمن، جيمز استونر و ادوارد فريدمن، ..١٣٧٥١٣٧٥اعرابي، جلد اول، انتشارات چاپ و نشر بازرگاني، چاپ اول، تهران، اعرابي، جلد اول، انتشارات چاپ و نشر بازرگاني، چاپ اول، تهران،

١٣٨٢١٣٨٢ ارديبهشت ارديبهشت ١٣٢١٣٢تدبير تدبير ١٣٧٩١٣٧٩ –– ١٠٧١٠٧ شماره شماره --تدبير تدبير علی علی : : مترجمان مترجمان . .تئوری سازمان و طراحی ساختار تئوری سازمان و طراحی ساختار . . دفت ، ريچارد ال دفت ، ريچارد ال -- 1 1

1374 1374چاپ و نشر بازرگانی ، جلد اول ،چاپ و نشر بازرگانی ، جلد اول ،: : تهران تهران . . پارسائيان و محمداعرابی پارسائيان و محمداعرابی