Page 1
1
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠ
Mali tablolar analizi; Bir firmanın mali durumunu, faaliyet sonuçlarını ve Finansal yönden
geliĢmesini değerlendirebilmek, geliĢme yönlerini tespit etmek ve o firma ile ilgili geleceğe dönük
tahminlerde bulunabilmek için mali tablolarda yer alan kalemler arasındaki iliĢkilerin ve bunların
zaman içinde göstermiĢ oldukları eğilimlerin incelenmesinden meydana gelmektedir.
Mali tablolar deyimi aĢağıdaki tabloları kapsamaktadır.
1- Bilanço ( mali durum tablosu, hesap vaziyeti, aktif pasif tablosu )
2- Gelir tablosu ( kar/zarar tablosu, iĢletme tablosu )
3- DağıtılmamıĢ karlar tablosu ( yedek akçe ve dağıtım tablosu, oto finansman tablosu )
4- Öz sermaye değiĢim tablosu ( öz varlık değiĢim tablosu )
5- Net iĢletme sermayesi değiĢim tablosu
6- Nakit akım tablosu ( para akım tablosu )
7- Fon akım tablosu ( finansman tablosu, kaynaklar ve kullanım tablosu )
1- Bilanço: Belirli bir tarihte bir firmanın varlıklarını, borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir
Ģekilde göstererek ilgili firmanın mali durumunu muhasebe kayıtlarına göre ortaya koyan bir
tablodur.
2- Gelir tablosu: Belirli bir hesap dönemi içinde iĢletme faaliyetlerini ve faaliyet sonuçlarını
özetleyen tablodur.
3- DağıtılmamıĢ karlar tablosu: Bir firmanın hesap dönemi baĢında dağıtılmamıĢ kar tutarını;
hesap dönemi içindeki değiĢiklikleri ve dönem sonundaki dağıtılmamıĢ kar tutarını gösterir. Bu
tablo ayrı düzenlenebileceği gibi gelir tablosu ile birlikte de düzenlenebilir.
4- Öz sermaye değiĢim tablosu: Bir hesap dönemi içinde firmanın öz sermayesinde meydana
gelen değiĢiklikleri ve bunların sebeplerini gösterir.
5- Net iĢletme sermayesi değiĢim tablosu: Bir hesap dönemi içinde çalıĢma sermayesinin
kaynaklarını ve kullanılıĢ yerlerini belirtmek suretiyle o dönemde net iĢletme sermayesindeki
artıĢ ve azalıĢları gösterir.
6- Nakit akım tablosu: Belirli bir dönemde firmanın parasal hareketlerini düzenleyen tablodur.
7- Fon akım tablosu: Firmanın belirli bir dönemdeki tüm mali kaynaklarını ve bunların kullanılıĢ
yerlerini gösteren tablodur.
BĠLANÇO
Bir firmanın sahip olduğu ekonomik değerlerle faaliyet araçlarını ve bu araçların hangi
kaynaklardan sağlandığını gösteren bir tablodur.
Belirli bir tarihte iĢletmenin varlıklarını, borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir Ģekilde
gösteren tablodur.
ĠĢletmenin varlıklarını ve bu varlıklar üzerindeki haklarını gösteren bir temel durum raporudur.
Bilançoda temel eĢitlik: varlıklar = borçlar + öz sermayedir.
Page 2
2
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
BĠLANÇO ġEKĠLLERĠ
1-Hesap Ģeklinde bilanço:
Bilanço hesap Ģeklinde düzenlendiği takdirde genellikle firmanın varlıkları sol tarafa ( aktif ),
borçlar ve sermaye sağ tarafa ( pasif ) birbirine paralel olarak sıralanır. Bu düzenleme ile firmanın
dönen varlıkları ile kısa vadeli borları, duran varlıkları ile uzun vadeli borçları ve öz sermayesi
arasında kolaylıkla karĢılaĢtırma yapılabilir. Ülkemizde bilançolar genellikle hesap Ģeklinde
düzenlenmektedir.
AKTĠF ......... ĠġLETMESĠ ........... TARĠHLĠ ......................BĠLANÇOSU PASĠF
DÖNEN DEĞERLER XXX KISA VADELĠ BORÇLAR XXX
HAZIR DEĞERLER XX SATICILAR XX
KASA XX BORÇ SENETLERĠ XX
SERBEST MEN. DEĞ. XX UZUN VADELĠ BORÇLAR XXX
ALACAKLAR XX ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER XX
ALACAK SENETLERĠ XX BANKA KREDĠLERĠ XX
ALICILAR XX ÖZ SERMAYE XXX
STOKLAR XX SERMAYE XX
ĠLK MADDE VE MALZ. XX YEDEK AKÇE XX
MAMUL MALLAR XX
DURAN DEĞERLER XXX
MALĠ SABĠT DEĞERLER XX
HAKLAR XX
ĠġTĠRAKLER XX
MADDĠ SABĠT DEĞERLER XX
BĠNALAR XX
DEMĠRBAġLAR XX
AKTĠF TOPLAMI XXX PASĠF TOPLAMI XXX
2-Rapor Ģeklinde bilanço:
Rapor Ģeklinde bilançoda varlıklar ve kaynaklar alt alta sıralanır. Bu Ģekilde bilançolar,
birbirlerini izleyen hesap dönemlerine iliĢkin bilançolar arasında yapılacak karĢılaĢtırmaları
kolaylaĢtırır.
Bilançolar düzenlenirken gerek hesap Ģeklindeki bilançolar gerekse rapor Ģeklindeki
bilançolarda değer düzenleyici hesaplar ilgili varlık ve kaynak kalemlerinde indirilebileceği gibi bu
hesaplar bilançoların varlık ve kaynak bölümlerinde de ayrıcı gösterilebilir.
Page 3
3
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
......ĠġLETMESĠ ...... TARĠHLĠ ....... BĠLANÇOSU
AKTĠF DEĞERLER
DÖNEN DEĞERLER XXX
HAZIR DEĞERLER XX
KASA HESABI XX
BANKALAR HESABI XX
ALACAKLAR XX
ALACAK SENETLERĠ HS XX
ALICILAR HESABI XX
STOKLAR XX
HAMMADDE XX
MAMUL MALLAR XX
DURAN DEĞERLER XXX
MALĠ SABĠT DEĞERLER XX
HAKLAR XX
ALACAK SENETLERĠ XX
MADDĠ SABĠT DEĞERLER XX
BĠNALAR XX
DEMĠRBAġLAR XX
AKTĠF TOPLAMI XXX
PASĠF DEĞERLER
KISA VADELĠ YABANCI KAY. XXX
SATICILAR XX
BORÇ SENETLERĠ XX
UZUN VADELĠ YABANCI KAY. XXX
ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER XX
BORÇ SENETLERĠ XX
ÖZ KAYNAKLAR XXX
SERMAYE XX
YEDEK AKÇELER XX
PASĠF TOPLAMI XXX
Değer düzenleyici hesaplar bazı varlık ve kaynak kalemlerini bilanço günündeki gerçek
değerlerine indirmek amacıyla kullanılır.
Aktif kıymetleri düzenlemek amacıyla kullanılan maĢlıca hesaplar: Ģüpheli alacaklar karĢılığı,
stok değer düĢüĢ karĢılığı, hisse senetleri ve tahviller değer düĢüĢ karĢılığı, birikmiĢ amortismanlar itfa
payları, tükenme payları, alacak senetleri reeskont hesabı. Bu hesaplar ilgili varlık hesaplarından
indirilmek suretiyle varlıklar bilançoda net değerleri ile gösterilebileceği gibi bilançonun pasifinde de
ayrıca yer alabilirler.
Pasifi düzenleyici hesaplar Ģunlardır. ÖdenmemiĢ sermaye ve borç senetleri reeskont hesabı.
Bu hesaplarda bilanço düzenlenirken pasif kalemlerinden indirilebilir veya bilançonun varlıklar
bölümünde de gösterilebilirler.
Page 4
4
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
ÖRNEK:
Kasa: 100.000.-, banka kredileri: 100.000.-, satıcılar: 120.000.-, borç senetleri: 107.000.-,
ödenmemiĢ sermaye: 200.000.-, alıcılar: 180.000.-, Ticari mallar: 225.000.-, borç senetleri reeskont:
7.000.-, gider tahakkukları: 80.000.- çıkarılmıĢ tahviller: 300.000.-, binalar: 270.000.-, tesis makine ve
cihazlar: 350.000.-, birikmiĢ amortismanlar: 150.000.- Kıdem tazminatı karĢılıkları: 5.000.-, sermaye:
500.000.-, haklar: 80.000.-, yedek akçeler: 120.000.-, dönem net zararı: 70.000.-
Yukarıdaki verilere göre bilançoyu hesap tipi Ģeklinde ve rapor tipi Ģeklinde düzenleyiniz.
MALĠ TABLOLARIN SINIRLARI
Mali analiz, mali tablolarda yer alan verilere dayanır. Gerçekten mali tablolar firmanın mali
durumu ve faaliyet sonuçları hakkında önemli bilgiler sağlar. Bu tabloların nitelik ve sınırlarını açıkça
belirlemesi analizin değerini ortaya koymak yönünden faydalı ve zorunludur.
a-Mali tablolar geçici niteliktedir.
Tablolar belirli geçici dönemler için hazırlanır. Bir iĢletme satılmadıkça veya tasfiye
edilmedikçe gerçek öz varlığı, kesin kar veya zararı tespit edilemez. Ancak muhasebenin dönemsellik
ilkesi gereği ve faaliyet sonuçlarına göre vergi alınabilmesi açısından, firmaların sınırsız var sayılan
süreleri sınırlı uzunlukta belirli zaman dilimlerine bölünerek maliyet sonuçlarının hesaplanması
gerekir. Bulunan bu tablolar geçici niteliktedir. Kesin sayılmazlar.
b-Belirli bir döneme ait gelirin hesaplanması sübjektiftir.
Bir firmanın belirli bir döneme iliĢkin kar veya zararı bazı varsayımlara ve seçilen değerleme
ölçülerine göre hesaplanmaktadır. Ölçülerin farklı olması dönem karının hesaplanmasını farklı yönde
etkileyeceğinden farklı sonuçlar verir.
c-Mali tablolarda yer alan rakamlar doğru ve kesin değildir.
Bilanço firmanın varlıklarını, gerçekleĢmesi beklenen satıĢ fiyatını veya rayiç fiyatını net
olarak tespit edemez. Ancak iĢletmenin satılması halinde aktif ve pasifin değerlendirilmesi ile veya
tasfiye halinde varlıkların, borçların ve alacakların kesin değerleri tespit edilebilir. ĠĢletme
faaliyetlerinin sürekli olduğu kabul edilerek değerleme esaslarından her hangi biri ile gerçeğe en yakın
Ģekilde düzenlenmek zorundadır. Bu iĢlemler yapılırken karĢılıklar, reeskontlar, amortismanlar,
sonraki yıllara ait giderler ve düzenleyici iĢlemler göz önüne alınmalıdır.
d-Mali tablolar değiĢik tarihlerde değiĢik para değerleri üzerinden yapılan iĢlemleri yansıtır.
Muhasebenin temel ilkelerinden birisi para değerinin değiĢmediği ilkesidir. Ancak bu günümüz
Ģartlarında gerçekçi bir yaklaĢım değildir. Paranın üzerindeki değeri değiĢmemesine karĢılık satın alma
gücünün zaman içerisinde değiĢtiği bir gerçektir. Bu gerçek göz önde tutulmadan mali tabloların analiz
edilmesi sağlıklı olmaz. Bir iĢletmenin iĢ hacmindeki artıĢ iĢ kapasitesinin artmasından değil paranın
değerinin düĢmesinden kaynaklanabilir.
e-Mali tablolar bir firmanın durumuna etki eden tüm faktörleri göstermezler.
Bir iĢletmenin mali durumuna, faaliyet sonuçlarına, finansman imkânlarına etki eden birçok
faktör para birimi ile ifade edilemediğinden mali tabloda yer almazlar. Örneğin iĢletmenin kuruluĢ
Page 5
5
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
yeri, sahip olduğu müĢteri kitlesi, kamuoyunda bıraktığı izlenim, personelin firmaya bağlılığı, yönetici
ve personelin bilgi, beceri, yetenek ve yeterlilikleri, diğer firmalarla ve cevre ile iliĢkileri, hammadde,
malzeme sağlama imkânları v.b.
MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠNĠN ÇAĞDAġ Ġġ HAYATINDAKĠ ÖNEMĠ
ÇağdaĢ iĢ hayatında mali tablolar,, geniĢ ölçüde kullanılmakta ve bunların analizi, yorumu
büyük önem taĢımaktadır. Gerçekten özellikle aĢağıdaki etkenler yirminci yüzyılda mali tabloların
geniĢ ölçüde kullanılmasına yol açmıĢ ve mali analizin önemini artırmıĢtır.
1- ĠĢletmelerin devamlı büyüme eğilim göstermesi,
2- Vergi yasaları,
3- Sermaye piyasasının geliĢmesi,
4- Bankacılığın geliĢmesi ve bankaların, firmaların kredi değerliliğini saptarken mali
tablolardan yararlanmaları,
5- Kamu iktisadi teĢebbüslerinin kurulması, geliĢmesi
Yukarıda açıklanan etkenler mali tabloların kullanılıĢ alanını geniĢlettiği gibi, mali analizin
önemini de artırmıĢtır. Gerçekten günümüzde sayıları gittikçe artan kiĢi ve gruplar, firmaların mali
tablolarıyla ve bulların yorumu, ifade ettikleri anlamla ilgilenmektedir. Mali tablolar ve bunların
analizi ile ilgili olanlar Ģöyle sıralanabilir.
a- Firma yöneticileri,
b- Firmanın sahip veya ortakları,
c- Yatırım sahaları arayan sermayedarlar,
d- Yatırım analistleri,
e- ĠĢletme ile ticari iliĢkide bulunan diğer kiĢi ve firmalar,
f- Yerli ve yabancı finansman kurumları,
g- Devlet,
h- ĠĢletmede çalıĢanlar,
i- Halk.
Görüldüğü gibi günümüzde çağdaĢ iĢ hayatında mali tablolar yaygın bir Ģekilde kullanılmakta
ve bu tablolarda yer alan rakamlardan çok bunların yorumu, değerlendirilmesi büyük önem
taĢımaktadır.
MALĠ ANALIZĠN TÜRLERĠ
Mali analiz çeĢitli yönlerden ayırıma tabi tutulabilir. Genellikle mali analiz,
1- Amacına,
2- Kapsamına,
3- Analiz yapanın iĢletme içinde veya dıĢında bulunmasına göre sınıflandırılabilir.
1- Analizin amaca göre sınıflandırılması:
a-Yönetim analizi:
Firma yönetiminden sorumlu olanlar, mali tablolar ve bunların analizi ile,
1- Bir bütün olarak firma faaliyetlerinin baĢarı derecesini ölçme,
2- Firmanın ana ve ikincil hedeflerine ulaĢıp ulaĢamadığını tespit etmek,
3- Hedeflere ulaĢılamamıĢsa nedenlerini araĢtırma,
Page 6
6
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
4- Geleceğe yönelik planlar hazırlama,
5- Üretilecek mal ve hizmetlerin türleri, üretim miktarı ve izlenecek fiyat politikası
konusunda karar alma,
6- Faaliyetleri denetim ve değerlendirme,
7- Yürütmenin her aĢamasında doğru ve düzeltici kararlar alma yönlerinden
ilgilenmektedirler. Gerçekten mali analiz yoluyla elde edilen bilgi ve sonuçlar iĢletme ile ilgili olarak
yöneticilerin çeĢitli konularda aldıkları kararların temelini oluĢturmaktadır.
b-Yatırım analizi:
Yatırım analizleri bir firmanın mevcut ve potansiyel paydaĢları ile iĢletmeye uzun vadeli
kaynak sağlayan veya bunları sağlamayı düĢünenler tarafından yapılır.
Bir firmanın mevcut veya olası ortakları, firmanın devamlılığı, yatırımlarının güvenliği,
firmanın karlılığı, firmanın gelecek dönemlere ait kazanma gücü. Dağıtılacak kar payı tutarı, hisse
senetlerinin değer artıĢı ve bunların izlediği eğilimle ilgilidir. Yatırım amacında yatırımcının risk,
getiri, kar payı, likidite, emniyet gibi tercihleriyle tutarlı menkul değerler portföyünün oluĢturulması
önem taĢır.
c- Kredi analizi:
Bir firmaya kredi sağlayan finansman kurumları ile firmayla ticari iliĢkide bulunan özellikle
kredili mal satan diğer firmalar, alacaklı oldukları firmanın finansman durumu, borç ödeme gücü
hakkında bilgi ve görüĢ sahibi olabilmeleri, büyük ölçüde mali tablolar ve bunların analizi yolu ile
olanaklıdır.
Gerçekten bir firmanın dönen varlıkları ile kıra süreli borçları arasında iliĢkiler, dönen
varlıklarının bileĢimi, yapısı, uzun süreli borçları, duran varlıkların bileĢimi, finansmanda yabancı
kaynakların yapı gibi bilgiler, genellikle bilanço analizleri sonucu sağlanabilir.
2- Mali analizin kapsamına göre sınıflandırılması
Mali tablolar analizi kapsamına göre, a- statik ( duraksal ) analiz, b- dinamik ( devimsel ) analiz
olarak ayrılabilir. Statik analiz belli bir tarihte düzenlenmiĢ mali tablolarda yer alan kalemler
arasındaki iliĢkilerin incelenmesidir. Dinamik analiz birbirini izleyen hesap dönemlerine iliĢkin mali
tablolardaki kalemlerin göstermiĢ olduğu değiĢikliklerin incelenmesi ve eğilimlerin tespit edilmesidir.
3- Ġç ve dıĢ analiz
Mali tablolar analizi analizi yapanın iĢletme içinde olup almamasına göre, içi analiz ve dıĢ
analiz olarak ikiye ayrılabilir.
Ġç analizde analizi yapan kiĢi firmanın içindedir. Ġç analizde analizi yapan kiĢi firmanın tüm
defterlerinden, kayıtlarından, belgelerinden yararlanabilir. ( firmanın muhasebecisi, denetçisi gibi )
DıĢ analizde ise analist firmanın personeli değildir. Firmanın bordrosunda yer almaz.
ĠĢletmenin tamamen dıĢındadır. ( bankaların, yeminli mali müĢavirlerin, bağımsız denetçilerin vb ) Bu
nedenle dıĢ analistler yalnız mali tablolarda yer alan veya iĢletmenin vermeğe razı olduğu bilgilerle
yetinmek zorundadırlar.
Page 7
7
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
MALĠ TABLOLAR ANALĠZĠNĠN TEMEL ġARTLARI ( mali tablolar analizinin baĢarı
koĢulları )
Mali tablolar analizinin baĢarılı olabilmesi için aĢağıda sıralanan ön Ģartlar gereklidir.
1- Mali tabloların sağlıklı bir Ģekilde düzenlenmesi ve analize esas alınan verilerin, bilgilerin
doğru olması gerekir.
2- Analizi yapacak kimsenin muhasebe kurallarını ve uygulamasını çok iyi bilmesi gerekir.
Firma faaliyetlerini ilgilendiren ( TTK. VUK, SPK. Vb ) yasa ve düzenlemelerin bilinmesi
gerekir.
Analize tabi tutulan iĢletmenin ait olduğu endüstri kolunun ve iĢletmenin sahip olduğu
özelliklenin bilinmesi gerekir.
3- Ġnceleme dönemindeki ekonomik Ģartlar ve çevre Ģartlarının çok iyi bilinmesi gerekir.
4- Firmanın üretim, fiyat, finansman, kar dağıtımı vb. politikalarının iyi bilinmesi gerekir.
5- Analistin iyi bir muhakeme yeteneğinin yaratma ve sezme özelliğinin bulunması gerekir.
6- Tüm karĢılaĢtırma, oran veya eğilim yüzdeleri göz önüne alınarak sadece birkaç oran ile yorum
yapılıp bilgi verilmemelidir.
BĠLANÇO
BĠLANÇO DÜZENLENĠRKEN UYULMASI ZORUNLU KURALLAR
1- Bilançonun düzenlendiği tarih ve ait olduğu firma açıkçı belirtilmelidir.
2- Bilançoda varlıklar, borçlar, öz sermaye ve bunların yardımcı bölümleri açıkça gösterilmelidir
3- Bilançoda uygulanan değerler, ölçüleri ve amortisman yöntemleri açıklanmalıdır.
4- Bilanço kalemleri bilançonun hizmet edeceği amaca uygun olarak anlamlı bir Ģekilde ayırıma
tabi tutulmalıdır.
5- Bilançonun ana ve ikinci derecede bölümlerinin toplamları açık olarak gösterilmelidir.
6- Bilançoda maddi hata bulunmamalıdır.
7- Bilançoda yanıltıcı bilgiler olmamalı, gerektiğinde dipnotlar ile açıklamalar yapılmalıdır.
8- Bilanço dıĢı iĢlemler bilançonun altında açıklanmalıdır.
BĠLANÇO KALEMLERĠNĠN AYIRIMI
1-AKTĠFĠN AYIRIMI ( varlıkların ayırımı )
Bir firmanın varlıkları dönen ve duran varlıklar olarak ikiye ayrılır.
a-DÖNEN VARLIKLAR:
Para ile iĢletmenin faaliyet dönemi içinde genellikle l yıl içinde paraya çevrilebilir,
kullanılabilir veya tüketilebilir varlıkları içine alır. Normal Ģartlarda l yıl içerisinde paraya
çevrilebilecek veya kullanılabilecek varlıklar Ģunlardır:
1- Para mevcudu ( hazır değerler, kasa ve bankalar )
2- Serbest menkul değerler,
3- Firmanın esas faaliyetinden doğan, bilanço tarihinden itibaren vadeleri l yıldan kısa senetli
veya senetsiz alacaklar,
4- ĠĢletmenin gelecek hesap döneminde tahsili mümkün olan faaliyet dıĢı iĢlemlerden doğan
alacakları,
5- Stoklar,
6- Mal, hammadde ve malzeme alımları için satıcılara verilen sipariĢ avansları,
7- Gelecek hesap dönemine iliĢkin peĢin ödenen giderler ve indirilecek KDV,
Page 8
8
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
AĢağıda sayılan varlıklar dönen değerler arasında yer almamalıdır.
1- Firmanın cari iĢlemlerinden baĢka amaçlara ayrılmıĢ paralar,
2- Diğer firmaları kontrol altına almak, gelir elde etmek veya avantajlı iĢ iliĢkileri yürütmek için
satın alınan hisse senetleri ve iĢtirak payları,
3- ĠĢletmenin normal faaliyetleri dıĢında geçici iĢlemlerden doğan. 1 yıl içinde tahsil edilmesi
beklenmeyen alacaklar,
4- ĠĢletmenin normal faaliyetlerinde kullanılan maddi ve maddi olmayan tüm sabit değerler,
5- Birden fazla hesap dönemini ilgilendiren giderler.
b-DURAN VARLIKLAR:
Bir yıldan daha uzun süreli olarak iĢletme faaliyetlerinin gerçekleĢmesi için kullanılan ve
normal Ģartlar altında takip eden hesap döneminde paraya çevrilmesi beklenmeyen değerlerdir. Bunlar:
1- Uzun süreli alacaklar ve fonlar,
2- ĠĢtirakler,
3- Maddi ve maddi olmayan sabit değerler,
4- Özel tükenmeye tabi varlıklar,
5- l yıldan fazla hesap dönemine yaygın giderler,
6- Diğer duran varlıklar.
2-PASĠFĠN AYIRIMI ( kaynakların ayırımı )
Bilançonun pasifi firmanın varlıklarının hangi kaynaklardan finanse edildiğini gösterir. Bunlar
yabancı kaynaklar ( borçlar ) ve öz kaynaklar ( öz sermaye ) dir. Borçlar 2 ana gurupta toplanır.
a-KISA VADELĠ BORÇLAR:
Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren l yıl içinde firma tarafından ödenmesi veya yerine
getirilmesi gereken yükümlülüklerdir. Bunlar:
1- Bankalardan veya diğer finansman kuruluĢlarından alınan kısa vadeli krediler,
2- Finansman bonoları,
3- Satıcılara olan borçlar,
4- Borç senetleri,
5- MüĢterilerden alınan sipariĢ avansları,
6- Alınan kısa süreli depozito ve teminatlar,
7- Ödenecek vergiler sigorta primleri ve diğer kesintiler,
8- Dağıtılacak kar payları,
9- Ödenecek vergi karĢılıkları,
10- Tahakkuk etmiĢ ve ödenecek giderler,
11- PeĢin tahsil edilen gelirler,
12- Uzun vadeli borç taksitleri,
13- ĠĢtiraklere borçlar,
14- Ortaklara borçlar,
15- Diğer borçlar,
Page 9
9
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
b-UZUN VADELĠ BORÇLAR:
Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri l yıldan uzun yükümlülükleridir.
Bunlar nitelik ve kaynaklarına göre gruplanarak kısa vadeli yabancı kaynaklardan ayrı olarak
gösterilmelidir. Bunlar:
1- Banka kredileri,
2- ÇıkarılmıĢ tahviller,
3- Uzun vadeli döviz kredileri,
4- Borç senetleri,
5- Satıcı kredileri,
6- Alınan uzun vadeli depozito ve teminatlar,
7- Alınan sipariĢ avansları,
8- ErtelenmiĢ, takside bağlanmıĢ kamu alacakları,
9- Gelecek yıllara ait gelirler,
10- Diğer uzun vadeli borçlar.
c-ÖZSERMAYE (öz kaynaklar )
Firma sahip veya sahiplerinin firmadaki payına öz sermaye denir. Öz sermaye ortakların ilk
kuruluĢtaki getirdikleri sermaye ile sonradan firmaya yapılan yardımlar ve karların iĢletmede
bırakılmasından ( oto finansman ) meydana gelir. Bunlar:
1- Nominal sermaye ( esas sermaye, kayıtlı sermaye )
2- ÖdenmemiĢ sermaye ( - )
3- ÖdenmiĢ sermaye,
4- Yedek akçe,
5- Yedek akçe niteliğindeki karĢılıklar,
6- Yeniden değerlemeden doğan değer artıĢları.
HESAP PLANI
AKTĠF DEĞERLER
I-DÖNEN VARLIKLAR
10- HAZIR DEĞERLER
100- KASA
101- ALINAN ÇEKLER
102- BANKALAR
103- VERĠLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMĠRLERĠ (-)
108- DĠĞER HAZIR DEĞERLER
11- MENKUL KIYMETLER
110- HĠSSE SENETLERĠ
111- ÖZEL KESĠM TAHVĠL, SENET VE BONOLARI
112- KAMU KESĠM TAHVĠL, SENET VE BONOLARI
118- DĠĞER MENKUL KIYMETLER
119- MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ
Page 10
10
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
12- TĠCARĠ ALACAKLAR
120- ALICILAR
121- ALACAK SENETLERĠ
122- ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)
126- VERĠLEN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR
127- DĠĞER TĠCARĠ ALACAKLAR
128- ġÜPHELĠ TĠCARĠ ALACAKLAR
129- ġÜPHELĠ TĠCARĠ ALACAKLAR KARġILIĞI (-)
13- DĠĞER ALACAKLAR
131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR
132- ĠġTĠRAKLERDEN ALACAKLAR
133- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
135- PERSONELDEN ALACAKLAR
136- DĠĞER ÇEġĠTLĠ ALACAKLAR
137- DĠĞER ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)
138- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR
139- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR KARġILIĞI (-)
15- STOKLAR
150- ĠLK MADDE VE MALZEME
151- YARI MAMULLER – ÜRETĠM
152- MAMULLER
153- TĠCARĠ MALLAR
157- DĠĞER STOKLAR
158- STOK DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)
159- VERĠLEN SĠPARĠġ AVANSLARI
17- YILLARA YAYGIN ĠNĠġAAT VE ONARIM MALĠYETLERĠ
18- GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI
180- GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER
181- GELĠR TAHAKKUKLARI
19- DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR
190- DEVREDENE KATMA DEĞER VERGĠSĠ
191- ĠNDĠRĠLECEK KATMA DEĞER VERGĠSĠ
192- DĠĞER KATMA DEĞER VERGĠSĠ
193- PEġĠN ÖDENEN VERGĠLER VE FONLAR
195- Ġġ AVANSLARI
196- PERSONEL AVANSLARI
197- SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
198- DĠĞER ÇEġĠTLĠ DÖNEN VARLIKLAR
199- DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR KARġILIĞI (-)
II- DURAN VARLIKLAR
22- TĠCARĠ ALACAKLAR
220- ALICILAR
221- ALACAK SENETLERĠ
222- ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)
226- VERĠLEN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR
Page 11
11
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
229- ġÜPHELĠ ALACAKLAR KARġILIĞI (-)
23- DĠĞER ALACAKLAR
231- ORTAKLARDAN ALACAKLAR
232- ĠġTĠRAKLERDEN ALACAKLAR
233- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
235- PERSONELDEN ALACAKLAR
236- DĠĞER ÇEġĠTLĠ ALACAKLAR
237- DĠĞER ALACAK SENETLERĠ REESKONTU (-)
239- ġÜPHELĠ DĠĞER ALACAKLAR KARġILIĞI (-)
24- MALĠ DURAN VARLIKLAR
240- BAĞLI MENKUL DEĞERLER
241- BAĞLI MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)
242- ĠġTĠRAKLER
243- ĠġTĠRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERĠ
244- ĠġTĠRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜġÜġ KARġILIĞI (-)
245- BAĞLI ORTAKLIKLAR
246- BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHÜTLERĠ (-)
247- BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜġÜġ KAR. (-)
248- DĠĞER MALĠ DURAN VARLIKLAR
249- DĠĞER MALĠ DURAN VARLIKLAR KARġILIĞI (-)
25- MADDĠ DURAN VARLIKLAR
250- ARSA VE ARAZĠLER
251- YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERĠ
252- BĠNALAR
253- TESĠS, MAKĠNE VE CĠHAZLAR
254- TAġITLAR
255- DEMĠRBAġLAR
256- DĠĞER MADDĠ DURAN VARLIKLAR
257- BĠRĠKMĠġ AMORTĠSMANLAR (-)
258- YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
259- VERĠLEN AVANSLAR
26- MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
260- HAKLAR
261- ġEREFĠYE
262- KURULUġ VE ÖRGÜTLENME GĠDERLERĠ
263- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ
264- ÖZEL MALĠYETLER
267- DĠĞER MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
268- BĠRĠKMĠġ AMORTĠSMANLAR (-)
269- VERĠLEN AVANSLAR
27- ÖZEL TÜKENMEYE TABĠ VARLIKLAR
28- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI
280- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER
281- GELĠR TAHAKKUKLARI
Page 12
12
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
29- DĠĞER DURAN VARLIKLAR
295- PEġĠN ÖDENEN VERGĠLER VE FONLAR
297- DĠĞER ÇEġĠTLĠ DURAN VARLIKLAR
PASĠF DEĞERLER
III- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
30- MALĠ BORÇLAR
300- BANKA KREDĠLERĠ
303- UZUN VADELĠ KREDĠLERĠN ANAPARA TAKSĠT VE FAĠZLERĠ
304- TAHVĠL ANAPARA BORÇ, TAKSĠT VE FAĠZLERĠ
305- ÇIKARILMIġ BONO VE TAHVĠLLER
306- ÇIKARILMIġ DĠĞER MENKUL KIYMETLER
308- MENKUL KIYMETLER ĠHRAÇ FARKI (-)
309- DĠĞER MALĠ BORÇLAR
32- TĠCARĠ BORÇLAR
320- SATICILAR
321- BORÇ SENETLERĠ
322- BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)
326- ALINAN DEPOZĠTO VE TEMĠNATLAR
329- DĠĞER TĠCARĠ BORÇLAR
33- DĠĞER BORÇLAR
331- ORTAKLARA BORÇLAR
332- ĠġTĠRAKLERE BORÇLAR
333- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
335- PERSONELE BORÇLAR
336- DĠĞER ÇEġĠTLĠ BORÇLAR
337- DĠĞER BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)
34- ALINAN AVANSLAR
340- ALINAN SĠPARĠġ AVANSLARI
349- ALINAN DĠĞER AVANSLAR
35- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM HAKEDĠġLERĠ
36- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
360- ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR
361- ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLĠK KESĠNTĠLERĠ
369- ÖDENECEK DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
37- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI
370- DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KAR.
371- DÖNEM KARININ PEġĠN ÖDENEN VER. VE DĠĞ. YÜKÜMLÜLÜKLERĠ (-)
372- KIDEM TAZMĠNATI KARġILIĞI
373- MALĠYET GĠDER KARġILIĞI
379- DĠĞER BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI
38- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI
380- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER
Page 13
13
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
381- GĠDER TAHAKKUKLARI
39- DĠĞER KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
391- HESAPLANAN KDV
392- DĠĞER KDV
393- MERKEZ VE ġUBELER CARĠ HESABI
397- SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI
399- DĠĞER ÇEġĠTLĠ YABANCI KAYNAKLAR
IV- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
40- MALĠ BORÇLAR
400- BANKA KREDĠLERĠ
405- ÇIKARILMIġ TAHVĠLLER
407- ÇIKARILMIġ DĠĞER MENKUL KIYMETLER
408- MENKUL KIYMETLER ĠHRAÇ FARKI (-)
409- DĠĞER MALĠ BORÇLAR
42- TĠCARĠ BORÇLAR
420- SATICILAR
421- BORÇ SENETLERĠ
422- BORÇ SENETLERĠ REESKONTU (-)
426- ALINAN DEPOZĠTO TEMĠNATLAR
429- DĠĞER TĠCARĠ BORÇLAR
43- DĠĞER BORÇLAR
431- ORTAKLARA BORÇLAR
432- ĠġTĠRAKLERE BORÇLAR
433- BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
436- DĠĞER ÇEġĠTLĠ BORÇLAR
437- DĠĞER BORÇ SENETLERĠ REESEKONTU (-)
438- KAMUYA OLAN ERTELENMĠġ VEYA TAKSĠTLENDĠRĠLMĠġ BORÇLAR
44- ALINAN AVANSLAR
440- ALINAN SĠPARĠġ AVANSLARI
449- ALINAN DĠĞER AVANSLAR
47- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI
472- KIDEM TAZMĠNATI KARġILIKLARI
479- DĠĞER BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI
48- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI
480- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER
481- GĠDER TAHAKKUKLARI
49- DĠĞER UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
492- GELECEK YILLARA ERTELENMĠġ VEYA TERKĠN EDĠLECEK KDV
493-TESĠSE KATILMA PAYLARI
499- DĠĞER ÇEġĠTLĠ UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
Page 14
14
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
V- ÖZ KAYNAKLAR
50- ÖDENMĠġ SERMAYE
500- SERMAYE
501- ÖDENMEMĠġ SERMAYE (-)
52- SERMAYE YEDEKLERĠ
520- HĠSSE SENEDĠ ĠHRAÇ PRĠMLERĠ
521- HĠSSE SENEDĠ ĠPTAL KARLARI
522- M.D. V. YENĠDEN DEĞERLEME ARTIġLARI
523- ĠġTĠRAKLER YENĠDEN DEĞERLEME ARTIġLARI
529- DĠĞER SERMAYE YEDEKLERĠ
54- KAR YEDEKLERĠ
540- YASAL YEDEKLER
541- STATÜ YEDEKLERĠ
542- OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
548- DĠĞER KAR YEDEKLERĠ
549- ÖZEL FONLAR
57- GEÇMĠġ YILLAR KARLARI 570- GEÇMĠġ YILLAR KARLARI
58- GEÇMIġ YILLAR ZARARLARI
580- GEÇMĠġ YILLAR ZARARLARI
59- DÖNEM NET KARI
590- DÖNEM NET KARI
591- DÖNEM NET ZARARI
6-GELĠR TABLOSU HESAPLARI
60- BRÜT SATIġLAR
600- YURT ĠÇĠ SATIġLAR
601- YURT DIġI SATIġLAR
602- DĠĞER GELĠRLER
61- SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-)
610- SATIġTAN ĠADELERĠ (-)
611- SATIġ ĠSKONTOLARI (-)
612- DĠĞER ĠNDĠRĠMLER (-)
62- SATIġLARIN MALĠYETĠ (-)
620- SATILAN MAMULLERĠN MALĠYETĠ (-)
621- SATILAN TĠCARĠ MALLAR MALĠYETĠ (-)
622- SATILAN HĠZMETLER MALĠYETĠ (-)
623- DĠĞER SATIġLARIN MALĠYETĠ (-)
63- FAALĠYET GĠDERLERĠ (-)
630- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ (-)
631- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ (-)
632- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ (-)
Page 15
15
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
64- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GELĠR VE KARLAR
640- ĠġTĠRAKLERDEN TEMETTÜ GELĠRLERĠ
641- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELĠRLERĠ
642- FAĠZ GELĠRLERĠ
643- KOMĠSYON GELĠRLERĠ
644- KONUSU KALMAYAN KARġILIKLAR
645- MENKUL KIYMET SATIġ KARLARI
646- KAMBĠYO KARLARI
647- REESKONT FAĠZ GELĠRLERĠ
649- DĠĞER OLAĞAN GELĠR VE KARLAR
65- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR (-)
653- KOMĠSYON GĠDERLERĠ (-)
654- KARġILIK GĠDERLERĠ (-)
655- MENKUL KIYMET SATIġ ZARARLARI (-)
656- KAMBĠYO ZARARLARI (-)
657- REESKONT FAĠZ GĠDERLERĠ (-)
659- DĠĞER OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR
66- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ (-)
660- KISA VADELĠ BORÇLANMA GĠDERLERĠ (-)
661- UZUN VADELĠ BORÇLANMA GĠDERLERĠ (-)
67- OLAĞAN DIġI GELĠR VE KARLAR
671- ÖNCEKĠ DÖNEM GELĠR VE KARLARI
679- DĠĞER OLAĞANDIġI GELĠR VE KARLAR
68- OLAĞAN DIġI GĠDER VE ZARARLAR (-)
680- ÇALIġILMAYAN KISIM GĠDER VE ZARARLARI (-)
681- ÖNCEKĠ DÖNEM GĠDER VE ZARARLARI (-)
689- DĠĞER OLAĞANDIġI GĠDER VE ZARARLAR (-)
69- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI (-)
690- DÖNEM KARI VEYA ZARARI
691- DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜK. KARġILIKLARI (-)
692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
7-MALĠYET HESAPLARI ( 7/ A SEÇENEĞĠ )
70- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESAPLARI
700- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESABI
701- MALĠYET MUHASEBESĠ YANSITMA HESABI
71- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ
710- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ HESABI
711- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI
712- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME FĠYAT FARKI
713- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME MĠKTAR FARKI
72- DĠREKT ĠġCĠLĠK GĠDERLERĠ HESABI
720- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ HESABI
721- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
Page 16
16
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
722- DĠREKT ĠġÇĠLĠK ÜCRET FARKLARI HESABI
723- DĠREKT ĠġÇĠLĠK SÜRE FARKLARI HESABI
73- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ HESABI
730- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ HESABI
731- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
732- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ BÜTÇE FARKLARI HESABI
733- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ VERĠMLĠLĠK FARKLARI
734- GENELÜRETĠM GĠDERLERĠ KAPASĠTE FARKLARI
74- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI
740- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI
741- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ YANSITMA HESABI
742- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ FARK HESABI
75- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ
750- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ
751- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
752- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDER FARKLARI HESABI
76- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ
760- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ
761- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
762- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ FARK HESABI
77- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ
770- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ
771- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
772- GENEL YÖNETĠM GĠDER FARKLARI HESABI
78- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ
780- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ
781- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ YANSITMA HESABI
782- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ FARK HESABI
79- GĠDER ÇEġĠTLERĠ ( 7/B SEÇENEĞĠ )
790- ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ HESABI
791- ĠġÇĠ ÜCRET VE GĠDERLERĠ HESABI
792- MEMUR ÜCRET VE GĠDERLERĠ HESABI
793- DIġARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HĠZMETLER
794- ÇEġĠTLĠ GĠDERLER HESABI
795- VERGĠ, RESĠM VE HARÇLAR HESABI
796- AMORTĠSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI HESABI
797- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ HESABI
798- GĠDER ÇEġĠTLERĠ YANSITMA HESABI
799- ÜRETĠM MALĠYETĠ HESABI
9- NAZIM HESAPLAR
Page 17
17
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
TFRS (TÜRKĠYE FĠNANSAL RAPORLAMA SĠSTEMĠ) HESAP PLANI UYGULAMA
GENELTEBLĠĞĠ TASLAĞI
TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESĠ
Tekdüzen hesap çerçevesindeki hesap sınıfları; finansal durum tablosu ve gelir tablosundaki gruplama ve
sıralama paralelinde aĢağıdaki gibi düzenlenir.
HESAP SINIFLARI
1 -DÖNEN VARLIKLAR 2 -DURAN VARLIKLAR
3 -KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
4 -UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 5 -ÖZKAYNAKLAR
6 -GELĠR TABLOSU HESAPLARI
7 -MALĠYET HESAPLARI
8 -SERBEST KULLANIM 9 -NAZIM HESAPLAR (BĠLGĠ HESAPLARI)
HESAP GRUPLARI
1- DÖNEN VARLIKLAR
10 -NAKĠT VE NAKĠT BENZERLERĠ 11 -FĠNANSAL VARLIKLAR
12 -ESAS FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR (TĠCARĠ ALACAKLAR)
13 -ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARDAN ALACAKLAR (TĠCARĠ FAALĠYETTEN DOĞAN ALACAKLARI
KAPSAMAZ) 14- DĠĞER ALACAKLAR
15 -STOKLAR
16 -CANLI VARLIKLAR 17 -DĠĞER DÖNEN VARLIKLAR
18 -GELECEK AYLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI
19 -SATIġ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR VE DURDURULAN FAALĠYETLERE
ĠLĠġKĠN VARLIKLAR (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz)
2- DURAN VARLIKLAR
20- ESAS VE DĠĞER FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR 200 – 203 ESAS FAALĠYETLERDEN ALACAKLAR (TĠCARĠ ALACAKLAR)
204 – 209 DĠĞER ALACAKLAR
21- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARDAN ALACAKLAR 22- FĠNANSAL YATIRIMLAR
23- CANLI VARLIKLAR
24- YATIRIM AMAÇLI GAYRĠMENKULLER
25- MADDĠ DURAN VARLIKLAR 26- ġEREFĠYE VE MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
260- ġEREFĠYE
261 – 269 MADDĠ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27- YERALTI KAYNAKLARININ ARAġTIRMA VE DEĞERLENDĠRĠLME MALĠYETLERĠ (ÖZEL
TÜKENMEYE TABĠ VARLIKLAR)
28- GELECEK YILLARA AĠT GĠDERLER VE GELĠR TAHAKKUKLARI 289- ERTELENMĠġ VERGĠ VARLIĞI
29- DĠĞER DURAN VARLIKLAR
3- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 30- FĠNANSAL BORÇLAR
31
Page 18
18
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
32- ESAS FAALĠYETLERDEN BORÇLAR (TĠCARĠ BORÇLAR) 33- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARA BORÇLAR
34- DĠĞER BORÇLAR VE DĠĞER KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
35- ALINAN AVANSLAR
36- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER 37- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI
370 – 371 DÖNEM KÂRI VERGĠ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARġILIKLARI
372 – 379 BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI 38- GELECEK AYLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHAKKUKLARI
39- SATIġ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA VE
DURDURULAFAALĠYETLERE ĠLĠġKĠN BORÇLAR (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu
Kullanmaz)
4- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
40- FĠNANSAL BORÇLAR 41-
42- ESAS FAALĠYETLERDEN BORÇLAR (TĠCARĠ BORÇLAR)
43- ĠLĠġKĠLĠ TARAFLARA BORÇLAR 44- DĠĞER BORÇLAR
45- ALINAN AVANSLAR
46- ÖDENECEK VERGĠ VE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
47- BORÇ VE GĠDER KARġILIKLARI 48- GELECEK YILLARA AĠT GELĠRLER VE GĠDER TAHUKKUKLARI
489- ERTELENMĠġ VERGĠ BORCU
49- DĠĞER UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
5- ÖZKAYNAKLAR
50- ÖDENMĠġ SERMAYE
51- ĠġLETMENĠN GERĠ SATIN ALINAN KENDĠ HĠSSE SENETLERĠ (-) 52- SERMAYE YEDEKLERĠ
53-
54- KÂR YEDEKLERĠ VE FONLAR 55- KÂR VEYA ZARARA AKTARILAMAYAN DĠĞER KAPSAMLI GELĠRLER (GĠDERLER)
56- KÂR VEYA ZARARA AKTARILABĠLEN DĠĞER KAPSAMLI GELĠRLER (GĠDERLER)
57- GEÇMĠġ YILLAR KÂRLARI 58- GEÇMĠġ YILLAR ZARARLARI
59- DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)
6- GELĠR TABLOSU HESAPLARI 60- BRÜT ESAS FAALĠYET GELĠRLERĠ
61- ESAS FAALĠYET GELĠRLERĠNDEN ĠNDĠRĠMLER (-)
62- ESAS FAALĠYET MALĠYETLERĠ (-) (SATIġLARIN MALĠYETĠ) (-)
(DĠĞER ESAS FAALĠYET MALĠYETLERĠ) (-)
63- FAALĠYET GĠDERLERĠ (-) 64- DĠĞER FAALĠYETLERDEN GELĠR VE KÂRLAR
65- DĠĞER FAALĠYETLERDEN GĠDER VE ZARARLAR (-)
66- FĠNANSMAN GELĠRLERĠ
67- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ (-) 68- DURDURULAN FAALĠYETLER GELĠR VE KÂRLARI ĠLE GĠDER VE ZARARLARI (±)
69- DÖNEM NET KÂR VEYA ZARARI
7- MALĠYET HESAPLARI
7/A SEÇENEĞĠNDE MALĠYET HESAPLARI
70- MALĠYET MUHASEBESĠ BAĞLANTI HESAPLARI 71- DĠREKT ĠLK MADDE VE MALZEME GĠDERLERĠ
Page 19
19
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
72- DĠREKT ĠġÇĠLĠK GĠDERLERĠ 73- GENEL ÜRETĠM GĠDERLERĠ
74- HĠZMET ÜRETĠM MALĠYETĠ
75- ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME GĠDERLERĠ
76- PAZARLAMA SATIġ VE DAĞITIM GĠDERLERĠ 77- GENEL YÖNETĠM GĠDERLERĠ
78- FĠNANSMAN GĠDERLERĠ
7/B SEÇENEGĠNDE MALĠYET HESAPLARI
79 GĠDER ÇEġĠTLERĠ
8- (SERBEST)
9- BĠLGĠ HESAPLARI (NAZIM HESAPLAR)
90- MATRAH DÜZELTMELERĠ 91- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM MALĠYETLERĠ
92- YILLARA YAYGIN ĠNġAAT VE ONARIM ĠġLERĠNDEN ALINAN HAKEDĠġ BEDELLERĠ
93 – 99 ĠġLETMELERĠN ĠHTĠYACINA GÖRE ĠLGĠLĠ BĠLGĠ HESAPLARI
HESAP PLANI
Hesap planı, finansal durum tablosunun ve gelir tablosunun içeriğine ve sınıflamasına uygun olarak
aĢağıdaki biçimde oluĢturulmuĢtur.
FĠNANSAL DURUM TABLOSU (BĠLANÇO) HESAPLARI
1- DÖNEN VARLIKLAR
10- Nakit ve Nakit Benzerleri
100- Kasa
101- Alınan Çekler 102- Bankalar
103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-)
104- 105- Nakit Benzeri Yatırımlar
106- Banka Garantili Kart Alacakları
107- 108- Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar
109- Banka Limit Kullanımları (-)
11- Finansal Varlıklar 110- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Varlıklar
111- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Özkaynaklara Yansıtılan Finansal Varlıklar
112- Ġtfa EdilmiĢ Maliyetle Ölçülen Finansal Varlıklar 113- Maliyetle Ölçülen Finansal Varlıklar
114-
115- 116- Türev Finansal Varlıklar
117-
118-
119- Finansal Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
12- Esas Faaliyetlerden Alacaklar (Ticari Alacaklar)
120- Alıcılar 121-Alacak Senetleri
122- Ġleri Tarihli Çekler
123- Kredi Kartlarından Alacaklar (Nakit Benzeri Varlıklarda Yer Almayanlar)
124- ĠliĢkili Taraflardan Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları 125- ĠĢ Sahibine Yansıtılacak Maliyetlerden Alacaklar (ĠnĢaat Taahhüt ĠĢleri)
Page 20
20
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
126- Diğer Esas Faaliyetlerden Alacaklar 127- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları
128- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları Reeskontu) (-)
129- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları KarĢılıkları (-)
13- ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar (Ticari Faaliyetten Doğan Alacakları Kapsamaz)
130- Ortaklardan Alacaklar
131- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 132- ĠĢtiraklerden Alacaklar
133- ĠĢ Ortaklıklarından Alacaklar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan Alacaklar)
134- Merkez ve ġubelerden Alacaklar
135- Kilit Personelden Alacaklar 136- Diğer ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar
137- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar
138- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu) (-) 139- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar KarĢılıkları (-)
14- Diğer Alacaklar 140- Bütçe Gelirlerinden Alacaklar (Döner Sermaye ĠĢletmeleri Ġçin)
141- Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Gelirlerinden Alacaklar
142- Bloke Mevduat Alacakları
143- Vergi Dairelerinden Alacaklar 144- Verilen Depozito ve Teminatlar
145- Diğer Personelden Alacaklar
146- Diğer ÇeĢitli Alacaklar 147- ġüpheli Diğer Alacaklar
148- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Diğer Alacaklar Reeskontu) (-)
149- ġüpheli Diğer Alacaklar KarĢılıkları (-)
15- Stoklar
150- Ġlk Madde ve Malzeme
151- Yarı Mamuller 152- Mamuller
153- Ticari Mallar
154- TamamlanmamıĢ Hizmet Maliyetleri 155- TamamlanmıĢ Hizmet Maliyetleri (TV Programları, Projeler)
156- Yoldaki Stoklar
157- Diğer Stoklar
158- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 159- Verilen SipariĢ Avansları
16- Canlı Varlıklar 160- Tarla Bitkileri
161- Bahçe Bitkileri
162- BüyükbaĢ Hayvanlar 163- KüçükbaĢ Hayvanlar
164- Kanatlı Hayvanlar
165- Su Hayvanları
166- Diğer Canlı Varlıklar 167- Canlı Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
168-
169- Verilen SipariĢ Avansları
17- Diğer Dönen Varlıklar
170- Devreden KDV
171- Ġndirilecek KDV 172- Diğer KDV
Page 21
21
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
173- PeĢin Ödenen Vergiler ve Fonlar 174-
175- ĠĢ Avansları
176- Personel Avansları
177- Sayım ve Tesellüm Noksanları 178- Diğer ÇeĢitli Dönen Varlıklar
179-
18- Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
180- Gelecek Aylara Ait Giderler
181-
182- Önceden Yapılan ĠĢler (ĠnĢaat Taahhütleri ile Ġlgili) 183-
184- ErtelenmiĢ Giderler
185- Gelir Tahakkukları 186- HakediĢe Bağlanacak ĠĢlerden Gelir Tahakkukları
187-
188- 189-
19- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere ĠliĢkin Varlıklar (KOBĠ
TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz) 190- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar
191-
192- 193- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler
194- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar
195- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları
196- 197- Temettü Olarak Dağıtılacak Nakit DıĢı Varlıklar
198- Durdurulan Bölümlere ve Faaliyetlere ĠliĢkin Varlıklar
199- Diğer SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar
2 DURAN VARLIKLAR
20- Esas ve Diğer Faaliyetlerden Alacaklar 200 – 203 Esas Faaliyetlerden Alacaklar (Ticari Alacaklar)
200- Alıcılardan Esas Faaliyet Alacakları
201- ĠliĢkili Taraflardan Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları
202- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları Reeskontu) (-) 203- ġüpheli Esas Faaliyet (Ticari) Alacakları KarĢılıkları (-)
204 – 209 Diğer Alacaklar
204- Verilen Depozito ve Teminatlar 205- Vergi Dairelerinden Alacaklar
206- Diğer Personelden Alacaklar
207- Diğer ÇeĢitli Alacaklar 208- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (Diğer Alacaklar Reeskontu) (-)
209- ġüpheli Diğer Alacaklar KarĢılıkları (-)
21- ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar 210- Ortaklardan Alacaklar
211- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar
212- ĠĢtiraklerden Alacaklar 213- ĠĢ Ortaklıklarından Alacaklar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan Alacaklar)
214- Merkez ve ġubelerden Alacaklar
215- Kilit Personelden Alacaklar
216- Diğer ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar 217- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar
Page 22
22
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
218- ErtelenmiĢ Faiz Gelirleri (ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu) (-) 219- ĠliĢkili Taraflardan ġüpheli Alacaklar KarĢılıkları (-)
22-- Finansal Yatırımlar
220- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr veya Zarara Yansıtılan Finansal Yatırımlar 221- Gerçeğe Uygun Değer Farkı Özkaynaklara Yansıtılan Finansal Yatırımlar
222- Ġtfa EdilmiĢ Maliyetle Ölçülen Finansal Yatırımlar
223- Maliyetle Ölçülen Önemli Etki TaĢımayan Yatırımlar 224- Önemli Etki TaĢıyan ĠĢtirakler
225- ĠĢ Ortaklıkları (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklar)
226- Bağlı Ortaklıklar
227- Türev Finansal Varlıklar 228- Finansal Yatırımlar Sermaye Taahhütleri (-)
229- Finansal Yatırımlar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
23- Canlı Varlıklar
230- Meyve Ağaçları
231- Meyve Vermeyen Ağaçlar 232- BüyükbaĢ Hayvanlar
233- KüçükbaĢ Hayvanlar
234- Kanatlı Hayvanlar
235- Su Hayvanları ve Diğer Canlı Varlıklar 236- Canlı Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
237- BirikmiĢ Amortismanlar (-)
238- Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları 239- Verilen Avanslar
24- Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
240- Yatırım Amaçlı Arazi ve Arsalar (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen) 241- Yatırım Amaçlı Binalar (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen)
242- Yatırım Amaçlı Diğer Gayrimenkuller (Gerçeğe Uygun Değerle Ölçülen)
243- Yatırım Amaçlı Arazi ve Arsalar (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)
244- Yatırım Amaçlı Binalar (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)
245- Yatırım Amaçlı Diğer Gayrimenkuller (Maliyetle Ölçülen) (KOBĠ TFRS Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)
246- Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
247- BirikmiĢ Amortismanlar (-)
248- Yapılmakta Olan Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Yatırımları 249- Verilen Avanslar
25- Maddi Duran Varlıklar 250- Arazi ve Arsalar
251- Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri
252- Binalar 253- Tesis, Makine ve Cihazlar
254- TaĢıtlar
255- DemirbaĢlar ve Diğer Maddi Duran Varlıklar
256- Maddi Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 257- BirikmiĢ Amortismanlar (-)
258- Yapılmakta Olan Yatırımlar
259- Verilen Avanslar
26- ġerefiye ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar
260- ġerefiye
261– 269 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 261- Haklar
Page 23
23
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
262- Ortak Mülkiyetli Varlıkların Kullanım Hakları 263- GeliĢtirme Maliyetleri (KOBĠ TFRS’yi Uygulayanlar Bu Hesabı Kullanmaz)
264- TV Programları, Sinema Filmleri
265- Bilgisayar Yazılımları ve Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar
266- Maddi Olmayan Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-) 267- BirikmiĢ Amortismanlar (-)
268- Yapımı Devam Eden Maddi Olmayan Duran Varlık Yatırımları
269- Verilen Avanslar
27- Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve Değerlendirilme Maliyetleri (Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar)
270-
271- Arama Giderleri 272- Hazırlık ve GeliĢtirme Giderleri
273-
274- 275- Diğer Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve GeliĢtirme Maliyetleri
276- Yeraltı Kayn. Ar. ve Değ. Mal. Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
277- BirikmiĢ Amortismanlar (-) 278-
279- Verilen Avanslar
28- Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 280- Gelecek Yıllara Ait PeĢin ÖdenmiĢ Giderler
281-
282- 283-
284- ErtelenmiĢ Giderler
285- Gelir Tahakkukları
286- 287-
288-
289- ErtelenmiĢ Vergi Varlığı
29- Diğer Duran Varlıklar
290- 291-
292- Diğer KDV
293- PeĢin Ödenen Vergiler ve Fonlar
294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar 295-
296-
297- Diğer ÇeĢitli Duran Varlıklar 298- Diğer Duran Varlıklar Değer DüĢüklüğü KarĢılıkları (-)
299- BirikmiĢ Amortismanlar(-)
3- KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
30- Finansal Borçlar
300- Banka Kredileri
301- Finansal Kiralama ĠĢlemlerinden Borçlar 302- Diğer Finans KuruluĢlarına Borçlar
303- Uzun Vadeli Kredilerin Ana Para Taksitleri ve Faizleri
304- Tahvil Ana Para Taksit ve Faizleri 305- ÇıkarılmıĢ Bonolar ve Senetler
306- ÇıkarılmıĢ Diğer Menkul Kıymetler
307- Türev Finansal Borçlar
308- Diğer Finansal Borçlar 309-ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Finansal Borçlar Reeskontu) (-)
Page 24
24
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
31-
32- Esas Faaliyetlerden Borçlar (Ticari Borçlar)
320- Satıcılar 321- Borç Senetleri
322- Verilen Ġleri Tarihli Çekler
323- Faturası Beklenen AlıĢlardan Borçlar 324- ĠliĢkili Taraflara Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar
325-
326- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar
327- 328-
329- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar Reeskontu) (-)
33- ĠliĢkili Taraflara Borçlar
330- Ortaklara Borçlar
331- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 332- ĠĢtiraklere Borçlar
333- ĠĢ Ortaklıklarına Borçlar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklara Borçlar)
334- Merkez ve ġubelere Borçlar
335- Kilit Personele Borçlar 336- Diğer ĠliĢkili Taraflara Borçlar
337-
338- 339- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (ĠliĢkili Taraflara Borçlar Reeskontu) (-)
34- Diğer Borçlar ve Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
340- 341-
342-
343- 344- Alınan Depozito ve Teminatlar
345- Diğer Personele Borçlar
346- Diğer ÇeĢitli Borçlar 347- Sayım ve Tesellüm Fazlaları
348- Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
349- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Diğer Borçlar Reeskontu) (-)
35- Alınan Avanslar
350- Alınan SipariĢ Avansları
351- 352- Alınan Hizmet Avansları
353-
354- 355-
356-
357-
358- 359- Alınan Diğer Avanslar
36- Ödenecek Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler 360- Ödenecek Kurumlar Vergisi
361- Ödenecek Gelir Vergisi
362- Ödenecek KDV
363- 364- Ödenecek Diğer Vergiler
Page 25
25
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
365- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 366- Ödenecek Diğer Yasal Yükümlülükler
367- Vadesi GeçmiĢ, ErtelenmiĢ veya TaksitlendirilmiĢ Vergi ve Diğer Yükümlülükler
368- Hesaplanan KDV
369- Tecil ve Terkin EdilmiĢ KDV
37- Borç ve Gider KarĢılıkları
370–371 Dönem Kârı Vergi ve Yasal Yükümlülük KarĢılıkları 370- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük KarĢılıkları
371- Dönem Kârının PeĢin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-)
372 – 379 Borç ve Gider KarĢılıkları
372- Kıdem Tazminatı KarĢılıkları (Kısa Vadeli Olanlar) 373- ÇalıĢanlara Sağlanacak Diğer Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar
374- ÇeĢitli Gider ve Zarar KarĢılıkları
375- Garanti Yükümlülükleri KarĢılıkları 376- Maddi Duran Varlıklar Sökme, Restorasyon ve Rehabilitasyon Maliyetleri KarĢılıkları
377- Yeniden Yapılandırma KarĢılıkları
378- Çevre Düzenleme KarĢılıkları 379- Diğer Borç ve Gider KarĢılıkları
38- Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
380- Gelecek Aylara Ait Gelirler 381- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢleri HakediĢ Bedelleri
382- Alınan Devlet TeĢvikleri ve Yardımları
383- 384- ErtelenmiĢ Gelirler
385- Gider Tahakkukları
386-
387- 388-
389-
39- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklara ve Durdurulan Faaliyetlere ĠliĢkin Borçlar (KOBĠ
TFRS Uygulayanlar Bu Hesap Grubunu Kullanmaz)
390- Elden Çıkartılacak Maddi Duran Varlıklara ĠliĢkin Borçlar 391-
392-
393- Elden Çıkartılacak ĠĢtiraklere ĠliĢkin Borçlar
394- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklara ĠliĢkin Borçlar 395- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıklarına ĠliĢkin Borçlar
396-
397- 398- Durdurulan Bölümlere ve Faaliyetlere ĠliĢkin Borçlar
399- Diğer SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklara ĠliĢkin Borçlar
4- UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR
40- Finansal Borçlar
400- Banka Kredileri
401- Finansal Kiralama ĠĢlemlerinden Borçlar 402- Diğer Finans KuruluĢlarına Borçlar
403-
404- ÇıkarılmıĢ Tahviller 405- Hisse Senedine DönüĢtürülebilir Tahviller
406- ÇıkarılmıĢ Diğer Menkul Kıymetler
407- Türev Finansal Borçlar
408- Diğer Finansal Borçlar 409- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Finansal Borçlar Reeskontu) (-)
Page 26
26
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
41-
42- Esas Faaliyetlerden Borçlar (Ticari Borçlar)
420- Satıcılar 421- Borç Senetleri
422- Verilen Ġleri Tarihli Çekler
423- 424- ĠliĢkili Taraflara Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar
425-
426- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar
427- 428-
429- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Esas Faaliyetlerden (Ticari) Borçlar Reeskontu) (-)
43- ĠliĢkili Taraflara Borçlar
430- Ortaklara Borçlar
431- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 432- ĠĢtiraklere Borçlar
433- ĠĢ Ortaklıklarına Borçlar (Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklara Borçlar)
434- Merkez ve ġubelere Borçlar
435- Kilit Personele Borçlar 436- Diğer ĠliĢkili Taraflara Borçlar
437-
438- 439- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (ĠliĢkili Taraflara Borçlar Reeskontu) (-)
44- Diğer Borçlar
440- 441-
442-
443- 444- Alınan Depozito ve Teminatlar
445- Diğer Personele Borçlar
446- Diğer ÇeĢitli Borçlar 447-
448-
449- ErtelenmiĢ Faiz Giderleri (Diğer Borçlar Reeskontu) (-)
45- Alınan Avanslar
450- Alınan SipariĢ Avansları
451- 452- Alınan Hizmet Avansları
453-
454- 455-
456- Alınan Diğer Avanslar
457-
458- 459-
46- Ödenecek Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler 460- Gelecek Yıllarda Ödenecek Vergiler
461- Gelecek Yıllarda Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri
462-
463- 464-
Page 27
27
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
465- 466-
467-
468- Gelecek Yıllarda Ödenecek Diğer Yasal Yükümlülükler
469- Gelecek Yıllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV
47- Borç ve Gider KarĢılıkları
470- 471-
472- Kıdem Tazminatı KarĢılıkları
473- ÇalıĢanlara Sağlanacak Diğer Faydalara ĠliĢkin KarĢılıklar
474- ÇeĢitli Gider ve Zarar KarĢılıkları 475- Garanti Yükümlülük KarĢılıkları
476- Maddi Duran Varlıklar Sökme, Restorasyon ve Rehabilitasyon Maliyetleri KarĢılıkları
477- Yeniden Yapılandırma KarĢılıkları 478-Çevre Düzenleme KarĢılıkları
479- Diğer Borç ve Gider KarĢılıkları
48- Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
480- Gelecek Yıllara Ait Gelirler
481-
482- Alınan Devlet TeĢvikleri ve Yardımları 483-
484- ErtelenmiĢ Gelirler
485- Gider Tahakkukları 486-
487-
488-
489- ErtelenmiĢ Vergi Borcu
49- Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
490- Tesise Katılma Payları 491-
492-
493- 494-
495-
496- Diğer ÇeĢitli Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
497- 498-
499-
5- ÖZKAYNAKLAR
50- ÖdenmiĢ Sermaye
500- Sermaye 501- ÖdenmemiĢ Sermaye (-)
502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları
503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-)
504- 505-
506-
507- 508-
509-
51- ĠĢletmenin Geri Satın Alınan Kendi Hisse Senetleri (-) 510- ĠĢletmenin Geri Satın Alınan Kendi Hisse Senetleri (-)
Page 28
28
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
511- 512-
513-
514-
515- 516-
517-
518- 519-
52- Sermaye Yedekleri
520- Hisse Senedi Ġhraç Primleri 521- Hisse Senedi Ġptal Kârları
522- Kontrol Gücü Devam Eden Ortaklıkların Hisse SatıĢ Kârları
523- 524-
525-
526- 527-
528-
529-
53-
54- Kâr Yedekleri ve Fonlar 540- Yasal Yedekler
541- Statü Yedekleri
542- Genel Kurul Kararına Bağlı Yedekler
543- 544-
545- Net Kârdan Ayrılan Özel Amaçlı Fonlar
546- Sermayeye Ġlave Edilecek Gayrimenkul SatıĢ Kârları 547- Sermayeye Ġlave Edilecek ĠĢtirak SatıĢ Kârları
548- Sabit Kıymet Yenileme Fonları
549- Diğer Kâr Yedekleri
55- Kâr veya Zarara Aktarılamayan Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler)
550- Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme ArtıĢları
551- Maddi Olmayan Duran Varlıklar Yeniden Değerleme ArtıĢları 552- Yeraltı Kaynaklarının AraĢtırma ve Değerlendirilme Maliyetleri Yeniden Değerleme ArtıĢları
553- Öz kaynağa Dayalı Finansal Araçlar Gerçeğe Uygun Değer Farkları
554- 555-
556-
557- 558- Kâr veya Zarara Aktarılamayan Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler)
559- ErtelenmiĢ Vergi Gelir (Gider) Etkisi (±)
56- Kâr veya Zarara Aktarılabilen Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler) 560- Yabancı Para Çevrim Farkları (±)
561-
562- Türev Finansal Araçlar Gerçeğe Uygun Değer Farkları (±) 563- Fayda Planlarındaki Aktüeryal Kazanç ve Kayıplar (±)
564-
565-
566- 567-
Page 29
29
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
568- Kâr veya Zarara Aktarılabilen Diğer Kapsamlı Gelirler (Giderler) (±) 569- ErtelenmiĢ Vergi Gelir (Gider) Etkisi (±)
57- GeçmiĢ Yıllar Kârları
570- GeçmiĢ Yıllar Kârları 571- Muhasebe Politikalarındaki DeğiĢikliklere ve Hatalara ĠliĢkin Düzeltme Kârları (+)
572- Yeniden Değerleme, Sınıflama Düzeltme Kârları
573- TFRS’ye Ġlk GeçiĢ Farklarından Kârlar 574-
575-
576-
577- 578-
579-
58- GeçmiĢ Yıllar Zararları (-)
580- GeçmiĢ Yıllar Zararları (-)
581- Muhasebe Politikalarındaki DeğiĢikliklere ve Hatalara ĠliĢkin Düzeltme Zararları (-) 582- Yeniden Değerleme, Sınıflama Düzeltme Zararları (-)
583- TFRS’ye Ġlk GeçiĢ Farklarından Zararlar (-)
584-
585- 586-
587-
588- 589-
59- Dönem Net Kârı (Zararı)
590- Dönem Net Kârı 591- Dönem Net Zararı (-)
6- GELĠR TABLOSU HESAPLARI
60- Brüt Esas Faaliyet Gelirleri Brüt SatıĢlar
600- Yurtiçi SatıĢlar
601- YurtdıĢı SatıĢlar 602- Ġhraç Kaydıyla SatıĢlar
603- Serbest Bölgelerden SatıĢlar
604- Teknoloji GeliĢtirme Bölgelerinden SatıĢlar
Diğer Esas Faaliyet Gelirleri 605- Canlı Varlık Değerleme ArtıĢları
606 – 608 (Kurumların Niteliğine Göre Ortaya Çıkan Yukarıdaki Hesaplardan Farklılık Arz Eden Esas
Faaliyet Gelirleri (Örnek: Meslek Örgütlerinde, Vakıflarda Üye Aidatları, BağıĢları Gibi, Döner Sermayelerde Bütçeden Alınan Gelirler Gibi, KuruluĢ Amacı Sadece Yatırım Yapmak Olan ġirketlerde
Alınan Temettüler vb))
609- Diğer Esas Faaliyet Gelirleri
61- Esas Faaliyet Gelirlerinden Ġndirimler (-)
610- SatıĢtan Ġadeler (-)
611- SatıĢ Ġskontoları (-) 612- Diğer Ġndirimler (-)
62-Esas Faaliyet Maliyetleri (-) SatıĢların Maliyeti (-)
620- Satılan Mamuller Maliyeti (-)
621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)
622- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 623- Diğer SatıĢların Maliyeti (-)
Page 30
30
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
624- Dağıtılmayan Genel Üretim Maliyetleri (-) 625- Stok Anormal Fire ve Kayıpları (-)
626- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılık Giderleri (-)
627- Stok Değer DüĢüklüğü KarĢılık Ġptalleri (+)
Diğer Esas Faaliyet Maliyetleri (-) 628- Canlı Varlık Değerleme AzalıĢları (-)
629- Diğer Esas Faaliyet Maliyetleri (-)
63- Faaliyet Giderleri (-)
630- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri (-)
631- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri (-)
632- Genel Yönetim Giderleri (-) 633-
634-
635- 636-
637-
638- 639-
64- Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Kârlar
640- Yatırımlardan Temettü Gelirleri 641-
642- Kira Gelirleri
643- Devlet TeĢvik Gelirleri 644- Konusu Kalmayan KarĢılıklar
645- Finansal Varlıklar SatıĢ Kârları
646- Duran Varlık SatıĢ Kârları
647- Gerçeğe Uygun Değer ArtıĢ Kârları 648- Türev Finansal Araç Kârları
649- Diğer ÇeĢitli Gelir ve Kârlar
65- Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar (-)
650- Yatırımlardan Zarar Payları (-)
651- 652- Yatırım Amaçlı Gayrimenkul Gider ve Zararları (-)
653- Komisyon Giderleri (-)
654- KarĢılık Giderleri (-)
655- Finansal Varlık SatıĢ Zararları (-) 656- Duran Varlık SatıĢ Zararları (-)
657- Gerçeğe Uygun Değer AzalıĢ Zararları (-)
658- Türev Finansal Araç Zararları (-) 659- Diğer ÇeĢitli Gider ve Zararlar (-)
66- Finansman Gelirleri (+) 660- Mevduat Faiz Gelirleri
661- Finansal Varlıklar Faiz Gelirleri
662- Diğer Faiz Gelirleri
663- Vade Farkı Gelirleri (Esas Faaliyetlerden Alacaklar Reeskont Faiz Gelirleri) 664- Diğer Reeskont Faiz Gelirleri
665- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Komisyon Gelirleri
666- Kur Farkı Kârları 667- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Türev Finansal Araç Kârları
668- Net Parasal Pozisyon Kârları (Enflasyon Düzeltmesi Kârları)
669- Diğer ÇeĢitli Finansman Gelirleri
Page 31
31
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
67- Finansman Giderleri (-) 670- Kısa Vadeli Finansal Borçlanma Maliyetleri
671- Uzun Vadeli Finansal Borçlanma Maliyetleri
672- Diğer Faiz Giderleri
673- Vade Farkı Giderleri (Esas Faaliyetlerden Borçlar Reeskont Faiz Giderleri) 674- Diğer Reeskont Faiz Giderleri
675- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Komisyon Giderleri
676- Kur Farkı Zararları 677- Finansman Faaliyetiyle Ġlgili Türev Finansal Araç Zararları
678- Net Parasal Pozisyon Zararları (Enflasyon Düzeltme Zararları)
679- Diğer ÇeĢitli Finansman Giderleri
68- Durdurulan Faaliyetler Gelir ve Kârları ile Gider ve Zararları
680–684 Durdurulan Faaliyetler Gelir ve Kârları
680- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlık Gelir ve SatıĢ Kârları 681- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar Gelir ve SatıĢ Kârları
682- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler Gelir ve SatıĢ Kârları
683- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları Gelir ve SatıĢ Kârları 684- Diğer Durdurulan Faaliyetler ve Bölümlere ĠliĢkin Gelir ve Kârlar
685–689 Durdurulan Faaliyetler Gider ve Zararları (-)
685- SatıĢ Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlık Gider ve SatıĢ Zararları
686- Elden Çıkartılacak Bağlı Ortaklıklar Gider ve SatıĢ Zararları 687- Elden Çıkartılacak ĠĢtirakler Gider ve SatıĢ Zararları
688- Elden Çıkartılacak ĠĢ Ortaklıkları Gider ve SatıĢ Zararları
689- Diğer Durdurulan Faaliyetler ve Bölümlere ĠliĢkin Gider ve Zararlar
69- Dönem Net Kârı veya Zararı
690- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Kârı veya Zararı
691- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Kârı Yasal Vergi Gideri (-) 692- Sürdürülen Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gider Etkisi (-)
693- Sürdürülen Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gelir Etkisi (+)
694- Sürdürülen Faaliyetler Dönem Net Kârı veya Zararı 695- Durdurulan Faaliyetler Dönem Kârı veya Zararı
696- Durdurulan Faaliyetler Dönem Kârı Yasal Vergi Gideri (-)
697- Durdurulan Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gider Etkisi (-) 698- Durdurulan Faaliyetler ErtelenmiĢ Vergi Gelir Etkisi (+)
699- Durdurulan Faaliyetler Dönem Net Kârı veya Zararı
7- MALĠYET HESAPLARI
7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları
70- Maliyeti Muhasebesi Bağlantı Hesapları
700- Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı
701- Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı
71- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri
710- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri
711- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı 712- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkları
713- Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Miktar Farkları
72- Direkt ĠĢçilik Giderleri
720- Direkt ĠĢçilik Giderleri
721- Direkt ĠĢçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722- Direkt ĠĢçilik Ücret Farkları 723- Direkt ĠĢçilik Süre (Zaman) Farkları
Page 32
32
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
73- Genel Üretim Giderleri
730- Genel Üretim Giderleri
731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732- Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları 733- Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
74- Hizmet Üretim Maliyeti
740- Hizmet Üretim Maliyeti
741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
742- Hizmetlerle Ġlgili Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri 743- Hizmetlerle Ġlgili Direkt Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı
744- Hizmetlerle Ġlgili Direkt ĠĢçilik Giderleri
745- Hizmetlerle Ġlgili Direkt ĠĢçilik Giderleri Yansıtma Hesabı 746- Hizmetlerle Ġlgili Genel Üretim Giderleri
747- Hizmetlerle Ġlgili Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
748- Hizmet Üretim Gider Farkları 749-
75- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri
750- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri 751- AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri Yansıtma Hesabı
752- AraĢtırma ve GeliĢtirme Gider Farkları
753- 754-
755-
756-
757- 758-
759-
76- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri
760- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri
761- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı 762- Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım Giderleri Farkları
763-
764-
765- 766-
767-
768- 769-
77- Genel Yönetim Giderleri 770- Genel Yönetim Giderleri
771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
772- Genel Yönetim Giderleri Farkları
773- 774-
775-
776- 777-
778-
779-
Page 33
33
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
78- Finansman Giderleri 780- Finansman Giderleri
781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı
782- Finansman Giderleri Farkları
783- 784-
785-
786- 787-
788-
789-
7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları
79- Gider ÇeĢitleri (790–798) 790- Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri
791- ĠĢçi Ücret ve Giderleri
792- Memur Ücret ve Giderleri 793- DıĢarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
794- ÇeĢitli Giderler
795- Vergi, Resim ve Harçlar
796- Amortismanlar ve Tükenme Payları 797- Finansman Giderleri
798- Gider ÇeĢitleri Yansıtma Hesapları
799- Üretim Maliyeti Hesabı
8- SERBEST
9- BĠLGĠ HESAPLARI (NAZIM HESAPLAR)
90- Matrah Düzeltmeleri
900- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
901- Matraha Ġlave Edilecek Gelirler 902- Matraha Eklenecek Diğer Tutarlar
903- Matraha Eklenecek Tutarlar Alacaklı Hesabı
904- Matrahtan Ġndirilecek Gelirler 905- Matrahtan Ġndirilecek Giderler
906- GeçmiĢ Yıllar Mali Zararları
907- ARGE Ġndirimi
908- Matrahtan Ġndirilecek Diğer Tutarlar 909- Matrahtan Ġndirilecek Tutarlar Alacaklı Hesabı
91- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım Maliyetleri 910- ………. Projesi
912- ………. Projesi
919- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım Maliyetleri Alacaklı Hesabı
92- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinden Alınan HakediĢ Bedelleri
920- ………. Projesi
921- ………. Projesi 929- Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım ĠĢlerinden Alınan HakediĢ Bedelleri Alacaklı Hesabı
93–99 ĠĢletmelerin Ġhtiyacına Göre Ġlgili Bilgi Hesapları
Page 34
34
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
TEK DÜZEN HESAP PLANI ĠLE KARġILAġTIRMALI TMS/TFRS ÖRNEK HESAP PLANI
Page 35
35
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 36
36
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 37
37
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 38
38
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 39
39
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 40
40
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 41
41
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 42
42
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 43
43
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Page 44
44
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
DEĞERLEME
Değerleme: VUK madde 258. Vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin
vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerinin takdir ve tespitidir.
Tespit: mükelleflerce VUK nda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme
iĢlemidir.
Takdir: (VUK madde 267)alıĢılmıĢ değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı
hallerde idare tarafından yapılan belirleme iĢlemidir.
Vergi Usul Kanununda yer alan baĢlıca değerleme ölçüleri Ģunlardır.
Maliyet bedeli: (VUK madde 262) Ġktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin
artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderleri ifade eder Ģeklinde
tanımlanmıĢtır. Maliyet bedele ile değerlendirilebilecek baĢlıca değerler Ģunlardır. Gayrimenkuller,
demirbaĢlar, özel maliyet bedelleri, zirai mahsuller, hayvanlar.
Borsa rayici: (VUK madde 263) Gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse
ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son iĢlem gününde borsadaki
iĢlemlerinin ortalama değeridir. Borsa rayici ile değerlendirilebilecek iktisadi kıymetler; yabancı
paralar, devlet tahvilleri ve hazine bonolarıdır.
Tasarruf değeri: (VUK madde 264) Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz
ettiği gerçek değerdir. Tasarruf değeri sadece borç ve alacaklar için uygulanmakta olup, bu senetlerin
tasarruf değerinin bulunmasında reeskont yöntemi kullanılmaktadır.
Mukayyet değer: (VUK madde 265) Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen
hesap değeridir. Mukayyet değer uygulamada muhasebe değeri veya defter değeri olarak ta
kullanılmaktadır. Mukayyet değerle değerlendirilebilecek iktisadi kıymetler Ģunlardır: senetsiz alacak
ve borçlar, reeskont uygulaması yapılmayan senetli alacak ve borçlar, kuruluĢ ve örgütlenme giderleri
ile Ģerefiyeler, aktif ve geçici hesaplara iliĢkin kıymetler, karĢılıklar.
Ġtibari değer: (VUK madde 266) Her türlü senetlerle hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı
olan değerdir. Ġtibari değer uygulamada nominal değer veya yazılı değer olarak da adlandırılmaktadır.
Türk Lirası cinsinden kasada bulunun değerlerde itibari değerleri ile değerlendirilirler.
Vergi değeri: (VUK madde 268) Bina ve arazinin emlak vergisi kanununun 29 maddesine göre
tespit edilen değeri olarak tanımlanmaktadır. Buna göre vergi değeri uygulamada bina, arsa ve
arazilerin emlak vergisine esas değerlerinin hesaplanmasında kullanılmaktadır. Söz konusu madde
uyarınca vergi değeri rayiç bedelidir ve emlak vergisinde yalnızca maliyet bedeli bilinmeyen bina ve
arazi bu değerleme ölçüsü ile değerlendirilmektedir.
Rayiç bedel: (VUK madde 266) Bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alam satım
bedelidir. Suiistimale uygun olduğu için vergi usul kanunu iktisadi kıymetlerde rayiç bedeli
uygulamasını fazla kullanmamaktadır. Sadece maliyet bedeli bilinmeyen bina ve arazinin
değerlemesinde kullanılmaktadır.
Emsal bedeli ve ücreti: (VUK madde 267) Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru
olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı
değerdir. Değeri bilinen bir iktisadi kıymetin değerlemesinde bu ölçü kullanılamaz. Emsal bedeli;
ortalama fiyat esası, maliyet bedeli esası veya takdir esası uygulaması Ģeklinde uygulanır.
Page 45
45
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
AlıĢ bedeli: Bir iktisadi kıymetin iktisabı için satıcıya ödenen veya borçlanılan tutardır. Yatırım fonu
katılma belgeleri bu ölçü ile değerlendirilebilir.
BĠLANÇO
DÖNEN VARLIKLAR:
Firma yöneticileri, mali yönetimden sorumlu bulunlar ve kredi kurumları için dönen varlıklar
gurubunun büyük önemi vardır.
Firmanın mali baĢarısı aynı düzeydeki iĢ hacmine daha az kaynak kullanılarak ulaĢılabilmesi,
borçlarını vadesinde ödeyebilmesi, büyük ölçüde bu guruptaki değerlerin etkin yönetimine bağlıdır.
Bilanço düzenlenirken dönen varlıkların açıkça görülmesini sağlayacak Ģekilde
düzenlenmelidir. Dönen varlıklar gurubuna dâhil edilecek ekonomik varlıklar tespit edilirken varlığın
niteliği kadar iĢletmenin özelliği ve bu varlıkların kullanılıĢ amaçları göz önene alınmalıdır.
Dönen değerler bilançolarda likidite derecelerine göre sıralanmalıdır.
1-Kasa ve bankalar ( hazır değerler ):
Bir bilanço terimi olarak kasa ve bankalar, bilanço gününde iĢletmenin elinde bulunan tedavül
güçüne sahip milli para, yabancı paralar ve bankalardaki vadesiz ticari mevduatları içine alır. ( TL
veya döviz cinsinden ) geniĢ alamda kasa terimi iĢletmenin elindeki paralar dıĢında henüz tahsil
edilmemiĢ veya bankaya yatırılmamıĢ, ibraz süresi geçmemiĢ çekler, bilanço gününde iĢletmenin
elinde bulunan henüz tahsil edilmemiĢ banka ve posta havaleleri, vadesi gelmiĢ menkul değerler ve
kuponları da içine alır. Bunların tamamına da hazır değerler denir.
Vergi usul kanununa göre kasa mevcudu yazılı değeri üzerinden değerlendirilir. Yabancı
paralar borsa rayici üzerinden değerlendirilir. Ülkemizde tam anlamda serbest bir kambiyo borsası
olmadığından yabancı paralar maliye bakanlığı ve merkez bankası tarafından tespit edilen resmi döviz
kurları üzerinden değerlendirilir.
Kullanılması kısıtlanmıĢ, iĢletmenin normal faaliyetleri dıĢındaki amaçlara tahsis edilmiĢ
paralar, iĢletmenin büyümesine, modernizasyonuna veya uzun vadeli borçların, tahvillerin ödenmesine
ayrılmıĢ nakit değerler analize uygun bilanço düzenlenirken kasada mevcut olmasına karĢılık hazır
değerler gurubuna dâhil edilmemelidir.
Kasa hesabının alacak bakiyesi vermesi muhasebe iĢlemlerinde hata olduğunu gösterir.
Muhasebe iĢlemlerinin doğru olduğu iddia edilirse bu durum ya gelirlerin gizlendiği ya da gerçek dıĢı
ödemelerin sanki yapılmıĢ gibi gösterildiği anlamına gelir.
Kasa sayımı sonucu kasa fazlası çıkması halinde, bu fark vergi uygulaması açısından matraha
ilave edilmekte, kasa sayım noksanlığının çıkması halinde ise bu fark mali karın tespiti açısından gider
kabul edilmemektedir. Kasa sayım farkları nedeni bulununcaya kadar fark hesaplarında bekletilir.
Sebebi bulunamaz ise yılsonunda ya olağandıĢı gelir ve karlar hesabına veya kanunen kabul edilmeyen
giderler olarak kabul edilir.
Bankalar hesabı iĢletmece yurtiçi ve yurtdıĢı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve
çekilen paraların izlenmesini kapsar. Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler bu hesabın
borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü Ģahıslarca tahsil edildiği anlaĢılan çek ve ödeme emirleri ise alacak
olarak kayıt edilir.
Banka hesabında TL ve döviz cinsi paralar tutulduğu için TL cinsinden vadesiz hesaplar
mukayyet değerle, döviz cinsinden vadesiz hesaplar ise maliye bakanlığı tarafından yayınlanan döviz
alıĢ kuru üzerinden değerlendirilir.
Vadeli mevduat hesapları ise değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte
değerlendirilir. (banka kredileri de aynı Ģekilde değerlendirilir)
Page 46
46
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
2-Serbest menkul değerler (geçici yatırımlar- menkul değerler portföyü- Finansal varlıklar):
Serbest menkul değerler geçici yatırım olarak iĢletmenin faaliyeti içinde hemen ihtiyaç
duyulmayan, kısa vadeli fonların değerlendirilmesi amacıyla yapılan yatırımları ifade eder. Menkul
kıymetler faiz geliri veya kar payı sağlamak veya fiyat değiĢmelerinden yararlanarak kar elde etmek
amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman
bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kar zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi finansal
araçlardır. Yani atıl olarak kalabilecek para fazlasının gelir getirmesini sağlamak amacıyla menkul
değerlere özellikle devlet tahvillerine ve kısa süreli hazine plasman bonolarına yatırılmasına geçici
yatırım denir. Bu değerler; 110 hisse senetleri, 111 özel kesim tahvil senet ve bonoları, 112 kamu
kesimi tahvil senet ve bonoları ve 118 diğer menkul kıymetler hesaplarında izlenir. ĠĢletmenin geçici
yatırım yapabilmesi için:
a- Yatırım, iĢletmenin elinde bir süre atıl olarak kalabilecek kısa süreli fonların gelir
getirmesini sağlamak için yapılmalıdır,
b-Yatırımın normal faaliyetler için ihtiyaç duyulduğu an belirli bir fiyat üzerinden paraya
çevrilme, piyasada satılma özelliği bulunmalıdır.
AĢağıda yazılı değerler dönen varlıklar bölümünde serbest menkul değerler kalemine dâhil
edilmemelidir.
1- Firmanın çeĢitli sebeplerle geçici olarak elde ettiği ikendi hisse senetleri,
2- ĠĢtirak amacıyla elinde bulundurduğu hisse senetleri,
3- Belirli amaçlar için kullanılmasına imkân veren menkul kıymetler,
4- Belirli bir piyasa değeri olmayan Finansal değerler,
5- Kanuni hükümleri gereği mecburi olarak satın alınan devlet tahvilleri.
Ülkemizde para ve sermaye piyasası tam geliĢmemiĢ olduğu için iĢletmeler daha çok devlet
tahvillerine yatırım yaparlar.
Menkul değerler bilançolarda alıĢ değeri ile veya piyasa bedeli ile gösterilebilir. En iyi
uygulama hem alıĢ bedelinin hem piyasa bedelinin birlikte gösterilmesidir. Yâda değerlerden birinin
bilançonun açıklamaları arasında gösterilmesi gerekir.
3-Alacaklar:
Uygulamada bilançoda görülen alacaklar veya borçlar kalemi genellikle iĢletmenin esas faaliyet
döneminde paraya çevrilmesi ve tahsili söz konusu olan alacakları kapsamaktadır. Bunların tamamının
tek bir baĢlık altında toplanması analiz bakımından yeterli değildir. Bir iĢletmenin ticari iĢlemlerinden
doğan alacakları ile diğer sebeplerden doğan alacakları, para olarak tahsil edilecek alacakları ile mal
olarak tahsil edilecek alacakları ayrı ayrı gösterilmelidir. Bunlar ticari alacak ve diğer alacaklar olarak
iki gurupta toplanır.
a-Ticari alacaklar:
ĠĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmetlerin satıĢından doğan ve l yıl
içerisinde paraya çevrilebilecek senetli veya senetsiz alacakları kapsar.
Page 47
47
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
1-Senetsiz ticari alacaklar ( alıcılar, müĢteriler ):
ĠĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan, mal ve hizmet satıĢlarından kaynaklanan ve
bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren l yıl içinde tahsil edilecek olan senetsiz ticari alacaklar dönen
varlıklar arasında yer alır. Eğer vadelerine bakılmaksızın ticari alacakların tamamı tek kalemde
gösterilmiĢse vadeleri l yıldan uzun olan alacaklar parantez içinde gösterilmelidir.
Satıcılara verilen sipariĢ avansları firmanın yaptığı satıĢtan kaynaklanmadığı gibi para olarak
değil mal olarak tahsil edileceğinden ticari alacaklar arasında değil stoklar arasında yer almalıdır.
Verilen depozite ve teminatlarda aynı ayırıma tabidirler. Bu ayırım yapılmadığı taktirde satıĢlarla
alacaklar arasındaki iliĢki, alacakların devir hızı, alacakların ortalama tahsil süresi gibi oranlar sağlıklı
sonuç vermezler.
b-Alacak senetleri:
ĠĢletmenin esas faaliyeti olan mal ve hizmet satıĢı dolayısıyla iĢletme lehine düzenlenmiĢ ve
vadesi bilanço tarihinden itibaren l yıldan daha kısa olan alacak senetleridir. Bunlar bono ve poliçeler
olarak 2 gurupta toplanır.
Senetli alacakların senetsiz alacaklara karĢı üstünlükleri Ģunlardır:
a- Alacak senetleri genellikle faiz içerir. Bu çoğunlukla satıĢ bedeline ilave edilir,
b- Alacak senetlerinin tahsili senetsiz alacaklara göre kolaydır,
c- UyuĢmazlık halinde senet alacağın varlığının kanıtıdır.
d- Bankaya tahsile verilebilir, ciro ya da iskonto yoluyla vadelerinden önce kullanılabilir,
e- Takibi daha sürekli ve basittir.
Bilançolarda esas mal ve hizmet satıĢından doğan alacak senetleri ile diğer iĢlemlerden doğan
alacak senetleri ayrı ayrı gösterilmelidir.
Tahsile veya teminata verilen alacak senetleri mülkiyetleri hala iĢletmeye ait oldukları için
bilançolarda alacak senetleri içinde yer almalıdır. Fakat özellikleri dipnot olarak belirtilmelidir.
c-Diğer alacaklar:
ĠĢletmenin esas faaliyetleri dıĢındaki iĢlemlerden doğan, bilançonun düzenlendiği tarihten
itibaren vadeleri bir yılı aĢmayan alacaklardır. Bunlar;
1- Personelden alacaklar,
2- ĠĢtiraklerden alacaklar,
3- Verilen depozito ve teminatlar,
4- Tahsil edilecek gelirler,( tahakkuk etmiĢ hâsılat )
5- Sermaye taahhüdünden doğan alacaklar, (ödenmemiĢ sermaye )
6- PeĢin ödenmiĢ vergiler,
7- ĠĢletmenin sahibinden veya ortaklardan alacaklar,
8- Diğer kısa vadeli alacaklar.
Alacakların değerlendirilmesi:
Alacaklar, özellikle alacak senetleri bilanço gününe indirgenmiĢ değerleri ile gösterilmelidir.
Yani senetler reeskont iĢlemine tabi tutulmalıdır. Bulunan reeskont tutarı alacak senetlerinden
indirilerek bilançolarda o andaki net değerleri ile gösterilmelidir.
Page 48
48
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Alacaklar değerlendirilirken tahsil kabiliyetinin olup olmadığı göz önüne alınmalıdır.
Alacakların tahsil imkânı konusunda yapılan hata, alacakların bilançolarda gerçek değerinden yüksek
veya düĢük gösterilmesine imkân verebileceği gibi Ģüpheli alacaklar karĢılığı dolayısıyla dönem
karının da yanlıĢ hesaplanmasına yol açar. ĠĢletmenin tahsil imkânı olmayan alacaklar için karĢılık
ayırmaması halinde dönen varlıkları net iĢletme sermayesi, özsermaye ve dönem karı yüksek
gösterilmiĢ olur.
Senetli ve senetsiz alacaklar Türk parası cinsinden ve kayıtlı değerleri ile değerlendirilirler.
Ancak senetli alacakların reeskonta tabi tutulmak üzere tasarruf değerleri ile değerlendirilmesi gerekir.
Vergi Usul Kanunu na göre mükellefler alacak senetleri için değerleme gününde değerleme yapıp
yapmamakta serbesttirler.
Yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar aynen yabancı paralar gibi
değerlendirilirler.
Bir iĢletmenin alacakları ister senetli ister senetsiz olsun Ģüpheli bir nitelik alabilir veya
değerini tamamen yitirebilir. V.U.K n
a göre Ģüpheli alacaklar Ģunlardır.
a-Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar,
b-Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından
ödenmemiĢ bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük olan alacaklar.
Teminatlı alacaklar için Ģüpheli alacak karĢılığı ayrılamaz.
ġüpheli duruma gelen alacağın tümü için bulunulan yılda karĢılık ayrılır.
ġüpheli alacaklar sonradan tahsil edildiği taktirde tahsil edilen miktar kar olarak yazılır ve
tahsil edildiği yılda karĢılık hesabından düĢülür.
V.U.K. na göre değersiz alacaklar Ģöyle tanımlanır.
Kaza i bir hükme kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkân kalmayan alacaklardır.
Değersiz alacaklar tasarruf değerini kaybettiğinden kayıtla değeri ile zarar olarak kaydedilir.
4-Stoklar:
ĠĢletmenin normal faaliyet dönemi içinde satmak niyeti ile elinde bulundurduğu, imalat
sürecinde bulunan satıĢa arz edilecek mal ve hizmetlerin üretiminde tüketilecek fiziki ve maddi malları
kapsar. Herhangi bir malın stoklara dâhil edilip edilmemesi için özelliği ve yöneticilerin malı
kullanmalarındaki niyetleri göz önüne alınır.
Stoklara dâhil edilebilecek varlıklar Ģunlardır:
1- Konsinye olarak gönderilmiĢ mallar,
2- Temsilcilerin, Ģubelerin ve satıĢ memurlarının elinde bulunan mallar,
3- Mülkiyeti alıcıya geçmiĢ yolda olan mallar,
4- Alıcının kabul Ģartına bağlı satıĢlarda alıcıya gönderilen mallar,
5- Sınaî iĢletmelerde mamul mal stoku yanı sıra yarı iĢlenmiĢ hammadde ve iĢletme malzemesi
stokları.
Stoklara dâhil edilmeyecek mallar:
1- Konsinye olarak iĢletme elinde bulunan mallar,
2- Sürüm kabiliyetini yitirmiĢ mallar,
3- Mal alımı için satıcılara verilen avanslar,
Page 49
49
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
4- Satın alma bağlantıları ile alımı kararlaĢtırılan mallar,
5- ĠĢletmenin kabul Ģartına bağlı olarak satıcılar tarafından gönderilmiĢ mallar,
6- Kırtasiye ve büro malzemeleri.
Yukarıda sayılan varlıklardan kırtasiye ve büro malzemeleri peĢin ödenmiĢ giderler hesabında,
diğerleri diğer aktifler arasında yer alır.
Stokların tespit edilmesi:
Stoklar dönem sonlarında 2 Ģekilde tespit edilir.
1- Fiziki stok sayımı ( fiili envanter ): Dönem sonundaki mal mevcudunu fiilen saymak, ölçmek,
tartmak ve değerlendirmek suretiyle kesin bir Ģekilde tespit etmektir
2- Kaydi stok sayımı ( kaydi envanter ): Ambar defteri veya devamlı stok kayıtlarının yardımıyla
fiziki bir sayım yapmadan belirli tarihlerde kayıtlara göre hesaben stok sayımı yapmaktır.
Stokların bilançoda gösterilmesi:
Stoklar bilançoda dönen varlıklar arasında gösterilecektir. Normal Ģartlar altında stok devir hızı
birden büyüktür. Yani paraya çevrilme süresi ( dönüĢüm çabukluğu ) bir yıldan daha kısadır. Tütün,
orman ürünleri gibi özellik arz eden mallar dıĢında stoklar l yıl içinde birkaç kere paraya
dönüĢtürülebilir.
Stokların değerlendirilmesi:
Stokların değerlendirilmesi gerek dönem karının hesaplanması, gerekse iĢletmenin mali
durumunun gerçekçi bir Ģekilde yansıtılması yönünden önemlidir. Dönem sonunda stokların doğru
olarak değerlendirilmesi dönem karını etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Satılan malın
maliyetinin hesaplanması stokların doğru olarak tespit edilmesine bağlıdır. Stokların gerçek
değerinden daha yüksek gösterilmesi iĢletmenin sermayesi ve özsermaye yi olduğundan daha yüksek,
düĢük gösterilmesi özsermaye ve iĢletme sermayesinin olduğundan daha az gösterilmesine yol açar.
Stok değerleme yöntemleri:
1- Maliyet bedeli ile değerleme,
a-Belirli iĢ partilerine göre değerleme,
b-F.Ġ.F.O. ( ilk giren ilk çıkar yöntemi)
c-L.Ġ.F.O. ( son giren ilk çıkar yöntemi )
d-N.Ġ.F.O. ( en son piyasa fiyatı yöntemi )
e-Ortalama fiyat yöntemi
1- Hareketli ağırlıklı ortalama metodu,
2- Tartılı ağırlıklı ortalama metodu,
3- Basit aritmetik ortalama metodu,
f- standart maliyet metodu.
2- Piyasa değeri ele değerleme,
3- Maliyet değeri ve piyasa değerinden düĢük olan ile değerleme,
4- Brüt kar metodu ile değerleme,
5- Perakende satıĢ fiyatları ile değerleme,
6- Normal ( temel ) stok değerleme metodu,
7- En yüksek fiyat yöntemi.
Page 50
50
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
ĠLK GĠREN ĠLK ÇIKAR ( F.Ġ.F.O.) METODUNUN ELEġTĠRĠSĠ:
1-Fiyatların arttığı dönemlerde satılan malın maliyetinin küçük gösterilmesiyle hesap dönemi
sonunda mal mevcudu yüksek çıkar. Dolayısıyla da kar da yüksek olur. Enflasyonist baskının olduğu
ülkelerde yöntemin uygulanması mal satıĢ karının görünüĢte yüksek olmasını doğurur.
2-Fiyatların düĢtüğü dönemlerde satılan malın maliyeti olduğundan yüksek olacağından dönem
sonu mal mevcudu ve dönem karı düĢük çıkar, durgunluk dönemlerinde karın az hesaplanmasına yol
açar.
Metodun üstün yönleri:
1-Diğer değerleme metotlarına göre stokların piyasa değerine en yakın maliyetle
değerlendirilmesini sağlar,
2-Yöntem objektiftir. ÇıkıĢlar tarih sırasında göre değerlendirilirler. Bu nedenle istenilen kar
rakamını elde etmek için keyfi iĢlem yapılamaz.
3-Stokların devir hızı fazla, gidiĢ ve çıkıĢlar arasında zaman aralığı kısa ise stokların
değerlendirilmesinde uyumsuzluk en az düzeye iner,
4-Stok kalemlerinde sık sık değiĢiklik oluyorsa bu yöntem kullanılabilir.
SON GĠREN ĠLK ÇIKAR ( L.Ġ. F.O.) METODUNUN ELEġTĠRĠSĠ:
1-Son maliyetler cari satıĢ fiyatları ile karĢılandığından fiyat açısından doğan görünüĢte karlar
en aza indirilir. Enflasyonist dönemlerde imalat maliyeti ile değerleyerek satıĢ karının olduğundan
fazla hesaplanmasını önler.
2-Stokların bilançoda en eski değerleri ile gösterilmesi fiyatların yükseldiği devrelerde
stokların düĢük olmasına yol açar. Bilançolarda parantez içinde veya dip not olarak stoklar piyasa
fiyatı ile gösterilerek bu sakınca önlenebilir.
3-Fiyatların düĢtüğü dönemlerde metodun uygulanması; satılan malın maliyetinin olduğundan
az, dönem karının olduğundan fazla çıkmasına yol açar.
4-Metot; fiyatların yükselme eğilimi gösterdiği devrelerde dönem karının gerçeğe en yakın
çıkmasını sağlayarak görünüĢteki karların üzerinden vergi ödenmesini önler.
Enflasyon dönemlerinde bu metodun kullanılması diğer metotlara göre avantajlıdır.
DEĞERLEME YÖNTEMĠNĠN SEÇĠLMESĠNDE GÖZ ÖNÜNDE TUTULACAK ĠLKELER
1- Seçilen değerleme ölçüsü dönem karını gerçeğe en yakın Ģekilde vermelidir,
2- Hesap dönemi sonundaki durum gerçeğe en yakın Ģekilde olmalıdır,
3- Gelecek hesap dönemi karlarının gerçeğe yakın bir Ģekilde tahmilin için aracı olmalıdır,
4- Yönetimden sorumlu olanlara planlama için gerekli bilgileri sağlamalıdır,
5- Objektif olmalı, dönem sonunda sonuçları rasyonel olarak verebilmelidir,
6- Stokların daha etkin bir Ģekilde kullanımı sağlanmalıdır,
7- Uygulanması kolay ve basit olmalıdır.
Hiçbir değerleme yöntemi bu sayılan özelliklere tam olarak uymaz. Bir iĢletme için en uygun
değerleme yöntemi iĢletmenin niteliğine, stokların özelliklerine, maliyet bedeli ile satıĢ fiyatı
orasındaki iliĢkilere, ekonomik hayattaki Ģartlara ve değerlemeyi yapacak personelin becerisine
bağlıdır.
Page 51
51
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
5- Satıcılara verilen avanslar ( Verilen sipariĢ avansları ):
Yurt içinden veya yurt dıĢından satın alınmak üzere sipariĢ edilen hammadde, malzeme ve
mallarla ilgili olarak yapılan avans ödemeleri bilançolarda alacaklardan ayrı olarak satıcılara verilen
sipariĢ avansı hesabında gösterilmelidir. Stokların devir hızı birden büyük olacağından verilen sipariĢ
avansları genellikle kısa vadelidir.
DıĢ ticarette kullanılan banka kredili avanslara akreditif denir. Akreditiflerde bir çeĢit sipariĢ
avansı olmasına rağmen para olarak geri dönme imkânı bulunduğundan verilen sipariĢ avansları yerine
ayrıca akreditifler hesabında takip edilir.
Ġthalat için yatırılan depozito ve teminatlar ise diğer alacaklar arasında takip edilir.
Maddi sabit değerlerin ithalatı için açılan akreditifler duran değerler bölümünde akreditifler
hesabında takip edilir.
6-Diğer duran varlıklar:
Yukarıda sayılan dönen varlıklar kalemleri dıĢında kalan değerlerdir. Bunlar iki baĢlık altında
toplanabilir.
a-peĢin ödenmiĢ giderler,
b-indirilecek giderler yada vergiler.
DURAN VARLIKLAR
Bir yıldan veya normal bir faaliyet döneminden daha uzun süreli olarak iĢletme faaliyetlerinin
gerçekleĢmesi için kullanılan ve normal Ģartlarda gelecek hesap döneminde paraya çevrilmesi
beklenmeyen değerlerdir. Bunlar;
1- Uzun vadeli alacaklar,
2- ĠĢtirakler,
3- Bağlı menkul değerler,
4- Maddi duran değerler,
5- Maddi olmayan duran değerler,
6- Özel tükenmeye tabi değerler,
7- AktifleĢtirilmiĢ giderler,
8- Diğer aktifler.
1- Uzun süreli alacaklar: Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir yoldan daha uzun alacaklarını
kapsar. Uzun süreli alacaklar; uzun süreli ticari alacaklar ve uzun süreli diğer alacaklar olarak
gösterilmesi analiz açısından daha uygun olur. Yine uzun süreli alacaklar kısa süreli alacaklarda
olduğu gibi senetli ve senetsiz alacaklar olarak ikiye ayrılmalıdır.
2- Mali duran varlıklar: BaĢka bir teĢebbüse ortak olmak, sermayesine katılmak amacıyla edinilen sermaye payları ile
diğer uzun süreli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan menkul kıymetler veya
kısa sürede paraya dönüĢme niteliğini yitirmiĢ menkul değerler bu grupta yer alırlar. Bunlar;
a- Özel fonlar,
b- ĠĢtirakler,
Page 52
52
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
c- Bağlı ortaklıklardır.
3-Bağlı menkul değerler:
a-Özel fonlar: bir iĢletme geniĢleme ve modernizasyon yatırımı, tahvil veya hisse senetlerinin itfası,
kıdem tazminatlarının karĢılanması, yangın v.b. sebeplerle kullanılamaz hale gelen sabit değerlerin
yenilenmesi v.b. amaçlarla ayrılan fonlardır.
b-Kanuni zorunluluk olarak alınan menkul değerler,
c-SatıĢ fiyatı belirli olmayan menkul değerler.
4-Maddi duran varlıklar:
ĠĢletmenin esas faaliyetinde l yıldan daha fazla süreli kullanılan, aĢınma ve yıpranmaya
uğrayan, kolaylıkla paraya çevrilemeyen ve tekrar satılmak amacı ile elde edilmemiĢ fiziki varlıklardır.
Bunlar;
1-boĢ arsa ve araziler, ( aĢınma ve yıpranma yapı yoktur)
2-yer altı ve yer üstü düzenleri ( binalar, tesis makine ve cihazlar, amortismana tabi değerlerdir)
Maddi duran varlıklardan faydalı ömürleri ile ilgili olarak her yıl amortisman ayrılır. Bu sabit
değerler için yapılan normal tamir ve bakım masrafları giderlere, büyük çapta onarımlar ise sabit
değerin maliyetine yazılır. Kiralanan arsa üzerine bina yapıldığı taktirde amortisman süresi kira
müddeti veya binanın ömründen hangisi daha kısa ise o uygulanır. ĠĢletmenin esas faaliyetinde
kullanılmayan binalar bilançonun maddi duran varlıklar kaleminde değil diğer aktifler arasında
gösterilmelidir.
Bilançonun düzenlendiği tarihte satın alma, inĢa vb aĢamada bulunan tamamlanmamıĢ
yatırımlar bilançoda maddi duran varlıklar arasında ayrı bir kalem olarak değerlendirilir. ( yapılmakta
olan yatırımlar )
Maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile maliyet bedelinden birikmiĢ amortismanlar indirilerek
net değeri ile veya yeniden takdir edilen değeri ile bilançonun varlıklar bölümünde gösterilir.
5-Maddi olmayan duran varlıklar:
Fiziki varlıkları olmayan fakat sahiplerine sağladıkları haklar ve üstünlükler dolayısıyla değeri
olan ve üçüncü Ģahıslara karĢı talep hakkı doğurmayan kıymetlerdir. Bunlar;
a- Telif hakkı,
b- Ġmtiyaz hakları,
c- Patent ve lisans hakları,
d- Ticari marka ve isim hakları,
e- Özel maliyetler,
f- ġerefiye,
g- KuruluĢ ve örgütlenme giderleri.
Özel maliyetler, araĢtırma ve geliĢtirme giderleri, kuruluĢ ve örgütlenme giderleri
aktifleĢtirilmiĢ giderler olarak, diğerleri haklar olarak bilançolarda gösterilebilirler.
6-Özel tükenmeye tabi varlıklar:
Üretim faaliyeti ile tüm olarak tüketilen ve yerine aynen konması mümkün olmayan maden
yatakları, petrol yatakları, doğal gaz kuyuları, taĢ ocakları ve fidanlıklar gibi değerlerdir. Bu değerlerin
amortismanı ya tüketilmesi tahmin edilen birimler toplamına bölünerek, birim baĢına düĢen tükenme
Page 53
53
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
payı hesaplanıp bulunan miktar hesap döneminde üretilen değer ile çarpılır yada belirli yüzdeler
uygulanarak yok edilir.
7-AktifleĢtirilmiĢ giderler:
ĠĢletmenin cari faaliyetlerinden doğmayan büyük bir ihtimalle gelecek hesap dönemlerinde elde
edilecek gelirlerle ilgili olan ve belirli zaman aralıkları ile yenilenmeyen giderlerdir. Bu giderler
araĢtırma ve geliĢtirme giderleri ile kuruluĢ ve örgütlenme giderleridir. Bunlar bilançoda maddi
olmayan duran varlıkların bir bölümü olarak ta gösterilebilir.
8-Diğer duran varlıklar:
SatıĢ kabiliyetin yitirmiĢ stoklar, gelecek yıllar ihtiyacı makine ve tesis yedekleri, iĢletmenin
esas faaliyetinde kullanılmayan maddi duran varlıklar, tasfiye halinde bankalardaki mevduatlar, birden
fazla hesap dönemini ilgilendiren peĢin ödenmiĢ giderler vb. dir.
BORÇLAR
Bilançonun kaynak bölümü firmanın faaliyetlerinde kullanılan varlıkların hangi kaynaklardın
finanse edildiğini gösterir. Bunlar;
1- Borçlar ( yabancı kaynaklar )
2- Öz sermaye ( öz kaynaklar )
Bilançonun düzenlenmesi sırasında borçlar ile ilgili olarak:
1- Tutarları kesinlikle bilinmeyenleri de kapsayacak Ģekilde firmanın tüm borçlarının tespit
edilmesi ve bilançoda gösterilmesi,
2- Borçların bilanço günündeki tutarlarının belirlenmesi,
3- Borçların ayrıntılı ve anlamlı bir Ģekilde tasnif edilmesi gerekir.
a- KISA VADELĠ BORÇLAR
Firmanın bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren normal olarak l yıl içinde para veya paradan
baĢka değerlerle ödenmesi gereken yükümlülüklerini kapsar. Bunlar:
1-Banka kredileri:
a-Kısa vadeli banka kredileri: Bankalardan veya Finansal kurumlardan sağlanan vadesi l yıldan kısa, açık, imza karĢılığı,
senet karĢılığı, menkul veya gayrimenkul değerler karĢılığı vb. Ģekilde alınan kredilerdir.
b-Kredilerin ana para taksit ve faizleri: Vadelerinin bitimine l yıldan daha uzun süre bulunan orta ve uzun vadeli banka kredilerinin
bilanço tarihinden itibaren l yıl içinde ödenecek anapara taksit ve faizleridir.
2-Finansal pazarlardan sağlanan kaynaklar:
Kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan kaynaklardır. Bunlar;
a-finansman bonoları,
b-tahvil ana para taksit ve faizleri.
3-Ticari borçlar:
Firmanın esas faaliyetini gerçekleĢtirmek üzere kredili mal, hammadde, yardımcı madde veya
malzeme alıĢları dolayısıyla gelecek hesap döneminde satıcılara ödenmesi gereken borçlarıdır. Bunlar:
Page 54
54
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
a-Senetsiz borçlar ( satıcılar ):
Firmanın ana faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan
senede bağlanmamıĢ borçlarının yer aldığı hesaptır.
b-Borç senetleri:
Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir yıldan kısa olan senede bağlı borçlardır.
Ġthalatçıların yapmıĢ oldukları kabul kredili ithalat dolayısıyla imzalamıĢ oldukları poliçeler de bu
bölümde yer almalıdır.
4-MüĢterilerden alınan sipariĢ avansları:
SipariĢ dolayısıyla malın tesliminden veya hizmetin görülmesinden önce müĢterilerin iĢletmeye
verdikleri avanslar, peĢin ödenmiĢ mal veya hizmet bedeli iĢletme için borç niteliğindedir.
5-ĠĢletme sahibine ve ortaklara borçlar:
Firmanın esas faaliyet konusu dıĢındaki iĢlemleri nedeniyle iĢletme sahibine veya ortaklara
olan borçlardır. (komandit Ģirketlerde komanditer ortaklara olan borçlar hariç)
6-Alınan depozito ve teminatlar:
ĠĢletmenin gerçekleĢecek bir alacağının veya geri almak üzere verdiği bir değerin karĢılığını
temin amacı ile üçüncü kiĢilerden alınan teminatlardır.
7-Ödenecek vergi, resim, harç ve diğer kesintiler:
Firmanın cari faaliyet dönemi ile ilgili olduğu halde gelecek hesap döneminde kamu
kurumlarına ödemekle yükümlü olduğu vergi, resim, harç vb. kesintilerdir. Bu kesintiler emanet
paralar hesabında da takip edilebilir.
8-Ödenecek kar payları:
ġirketin yetkili organları tarafından tahakkuku yapılıp ilan edilinceye kadar dağıtılacak kar
payları Ģirket için borç niteliğindedir. ġahıs Ģirketlerinde ve kapalı aile anonim ortaklıklarında
ödenecek kar payları ortaklara borçlar hesabında da gösterilebilir.
9-Tahakkuk etmiĢ giderler: (ödenecek giderler)
Cari hesap dönemine ait olup tahakkuk etmiĢ fakat bilançonun düzenlendiği tarihte ödenmemiĢ
giderlerdir. Bunlar: ücretler, primler, ikramiyeler, faizler gibi giderlerdir.
10-PeĢin tahsil edilmiĢ hâsılat: ( gelecek hesap dönemine ait gelirler )
Gelecek hesap dönemine ait olup bilançonun düzenlendiği tarihte tahsil edilmiĢ bulunan
gelirlerdir. Bunlar peĢin tahsil edilen kiralar, peĢin tahsil edilen faizler, gazete ve telefon abonelerinden
peĢin tahsil edilen abone bedelleri vb.dir.
11-Diğer kısa vadeli borçlar:
f ve i maddeleri arasındaki kalemler diğer kısa vadeli borçlar olarak tek kalemde yazılabilir.
12- Diğer borçlar:
Yukarıda sayılan borçlar dıĢında vadeleri l yıldan kısa olan borçlardır. Bunlar; firmanın
personeline ve iĢtiraklerine olan borçlar, ertelenen veya taksite bağlanmıĢ kamu alacaklarının gelecek
hesap dönemi içinde ödenecek olan bölümü vb. dir.
Page 55
55
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
b- UZUN VADELĠ BORÇLAR
Bilançonun düzenlendiği tarihten itibaren firmanın l yıl içinde ödenmesi gerekmeyen
yükümlülüklerini kapsar. Uzun vadeli borçları gerekli Ģekilde analize tabi tutabilmek için onunla ilgili
faiz oranları vb bilgilerin bilançoda açıklayıcı bilgiler olarak gösterilmelidir. Uzun vadeli borçlar:
1- Orta ve uzun vadeli banka kredileri:
2- Menkul değer çıkarılması yoluyla sağlanan uzun vadeli borçlar:
Sermaye piyasasından uzun vadeli yabancı kaynak sağlamada kullanılan baĢlıca menkul değer
türü tahvildir. Ülkemizde uygulanması yaygın olmamakla beraber anonim Ģirketlerin kar veya zarar
ortaklığı belgesi çıkarma yetkisi vardır. Bu belgiler melez karakterli bir menkul değer türüdür.
1- Uzun vadeli satıcı kredileri:
a- Senetli borçlar,
b- Senetsiz borçlar
c- Alınan sipariĢ avansları:
2- Firma sahibine veya ortaklara olan borçlar:
3- Diğer uzun vadeli borçlar:
a- TaksitlendirilmiĢ prim ve vergi borçları,
b- Alınan depozito ve teminatlar,
c- ĠĢtiraklere olan borçlar,
d- Gelecek yıllara ait gelirler.
BORÇLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Vergi usul kanunu borçların değerlendirilmesinde ilke olarak kayıtlı değer ölçüsünü
benimsemiĢtir. Borç senetlerinin değerlendirilmesinde kayıtlı değer veya tasarruf değeri seçimini
firmalara bırakmıĢtır. Yabancı paralar borsa rayici ile değerlendirilir, ya da maliye bakanlığı ve merkez
bankasının tespit ettiği kur üzerinden değerlendirilir. Firmanın elinde bulunan tahviller nominal değeri
ile değerlendirilir. Tahvilin primli veya ıskontolu olması fark etmez.
c-ÖZSERMAYE
Firma sahip veya sahiplerinin firmadaki payına öz sermaye denir. Bu terim hem baĢlangıçta
veya sonradan sahip veya ortaklar tarafından firmaya konan sermayeyi hem de karların iĢletmede
bırakılması suretiyle sağlanan kaynakları kapsar.
Bir firmanın öz sermayesi net varlık tutarı ile borçları arasındaki olumlu farktır. Net aktif
hesaplanırken düzenleyici hesapların ilgili varlık hesaplarında düĢülmesi ve ödenmemiĢ sermaye, zarar
gibi gerçek değeri olmayan kalemlerin aktif toplamından düĢülmesi gerekir.
Maddi özsermaye, özsermayeden maddi olmayan duran varlıklar ve aktifleĢtirilmiĢ uzun vadeli
giderlerin indirilmesi ile bulunur.
Öz sermaye;
1- Esas sermaye ( kayıtlı sermaye, nominal sermaye )
2- ÖdenmemiĢ sermaye (-)
3- ÖdenmiĢ sermaye ( 1-2 )
a-adi hisse senetleri
Page 56
56
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
b-imtiyazlı hisse senetleri
4- Yedek akçeler
a-kanuni yedek akçe
b-ihtiyari yedek akçe
5- Özel yedekler veya özel fonlar
6- Yeniden değerleme değer artıĢ fon
a- maddi duran varlıklar değer artıĢ fonu,
b- iĢtirakler değer artıĢ karĢılığı,
7- Zararlar (-)
a- dönem net zararı,
b- geçmiĢ dönem zararları
Nominal sermaye: KuruluĢta statü veya kuruluĢ kanunu ile iĢletmenin mali ihtiyaçlarına göre tespit
edilen sermayedir.
ÖdenmemiĢ sermaye: Nominal sermaye ile ödenmiĢ sermaye arasındaki farkı gösterir. Ortakların
taahhütte bulunup Ģirket emrine getirmedikleri miktardır.
ÖdenmiĢ sermaye: Nominal sermayenin Ģirket ortakları tarafından fiilen iĢletmeye yatırılmıĢ kısmını
gösterir.
Yedek akçeler: Elde edilen karın dağıtılmayarak Ģirket bünyesinde bırakılan kısmıdır.
Özel yedekler:
Menkul kıymetler değer düĢüĢ karĢılığı, Ģüpheli alacaklar karĢılığı, stok değer düĢüĢ karĢılığı
gibi iktisadi değerleri bilanço günündeki değerlerine indirgemek amacıyla ayrılan karĢılıklarla
firmanın mevcut olmakla beraber gelecek dönemlerde yerine getireceği yükümlülükleri için ayrılan
karĢılıklar dıĢında kalan, gelecek dönemlerde ödenecek borçlar için ayrılan karĢılıklar, kredi
sözleĢmesi gereği ayrılan karĢılıklar, iktisadi varlıkların gelecekte uğrayabileceği değer kayıpları için
ayrılan karĢılıklar, kapasiteyi artırma ve modernizasyon için ayrılan karĢılıklar, beklenmeyen gider ve
zararlar için ayrılan karĢılıklar, iĢçi sigorta fonları, kar dağıtımını daha istikrarlı hale getirebilmek için
ayrılan karĢılıklar, yatırım indirimi karĢılıkları vb. dir.
Değer artıĢ fonu:
Özsermayeyi düzeltici nitelikte olan, bilançolarda duran varlıklar arasında yer alan değerlerin
belirli emsal değerleri esas alarak günün değerlerine getirilmesi ile eski değerleri arasındaki farktır. Bu
fark özsermayenin bir bölümü olarak değerlendirilir.
Zararlar:
Belli bir hesap dönemi içinde iĢletmenin giderler toplamının o dönemde elde edilen hâsılat ile
karĢılanamayan kısmıdır. Zarar esas itibari ile özsermayede azalmayı gösterir.
MELEZ KAYNAKLAR
a-Hisse senedine çevrilebilir tahviller:
Çıkaran Ģirketin hisse senedine dönüĢtürebilmekle beraber daha yüksek verimli sabit faizli
tahvillere veya bir baĢka Ģirketin hisse senedine çevrilme hakkını taĢıyan tahvillerdir.
b- DeğiĢir faizli süresiz tahviller:
Vade tespiti yapılmayan tahvillerdir. Faiz ödemesi Ģirketin karına paralel olarak artar veya
azalır.
Page 57
57
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
c-DeğiĢken kar paylı imtiyazlı hisse senetleri:
Sahiplerine diğer hisse senedi sahiplerine göre bir takım imtiyazlar sağlayan hisse senetleridir.
d-kar/zarar ortaklığı belgeleri:
Anonim Ģirketlerin finansman ihtiyacını karĢılamak için kar veya zarara ortak olmak üzere
çıkarılan hisse senetleridir. Bu tür hisse senetleri karĢılığında faiz ödenmez.
GELĠR TABLOSU
Bir iĢletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirlerle yaptığı giderleri ayrıntılı bir
Ģekilde gösteren ve dönem faaliyetlerinin net sonucunu kar/zarar olarak özetleyen bir tablodur.
Kar/zarar rakamlarını firmaların baĢlıca hangi amaçlar için hesaplandıkları ve kullandıkları Ģöyle
sıralanabilir.
1- Firmanın faaliyet sonucunu, bir hesap döneminde özsermayeden meydana gelen değiĢikliği ve
hissedarlarca yatırılan fonların getirisini, karlılık oranını ortaya koymak,
2- Firmanın izleyeceği yatırım, pazarlama, üretim, finansman, personel ve iĢletme politikalarına
iliĢkin kararlar almak,
3- Firmanın kar dağıtım politikasını tespit etmek,
4- Firmaya kaynak sağlayan kiĢilere veriler sağlamak,
5- Ödenecek gelir veya kurumlar vergisinin matrahını tespit etmek.
Gelir tablosunda bulunması gereken bilgiler:
1- Ait olduğu iĢletme ve kapsadığı dönem,
2- Gelir kaynakları, satıĢlar ve iĢletmenin esas faaliyetinin maliyeti,
3- Hesap döneminde ait faaliyet karı veya zararı,
4- Faaliyet dıĢı gelir ve giderler,
5- Hesap dönemine ait kar veya zarar,
6- Ödenecek gelir veya kurumlar vergisi,
7- Hesap dönemine ait net kar, (vergi sonrası kar)
8- Önceki dönemlerle karĢılaĢtırma imkânı sağlayan bilgiler:
a- Stokların hangi metotla değerlendirildiği,
b- Alacak ve borç senetlerinin değerleme ölçüsü,
c- Cari dönem içinde muhasebe uygulamasında değiĢiklikler ve bunların kar üzerindeki etkisi,
d- Uygulanan amortisman yöntemi hakkında bilgiler,
e- Yeniden değerleme yapılmıĢ ise değerleme farkları,
Gelir tablosunun bölümleri:
1-Brüt satıĢ karı bölümü:
Hesap dönemindeki brüt satıĢlarla baĢlar ve brüt satıĢ hâsılatından o hesap dönemindeki satıĢ
iskontoları ve satıĢtan iadeler indirilerek net satıĢ hâsılatı bulunur.
Net satıĢ hâsılatından satılan malın maliyeti ya da yapılan hizmetlerin maliyeti düĢülerek brüt
satıĢ karı bulunur.
Brüt satıĢ karının net satıĢ hâsılatına oranı brüt kar yüzdesini verir.
Brüt kar yüzdesi = brüt satıĢ karı
net satıĢ hâsılatı
Page 58
58
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
Ortalama kar marjı maliyet giderlerinin karĢılanma oranını, net kar gibi bilgileri analistlere gösterir.
Brüt kar yüzdesi iĢletmenin büyüklüğüne, satıĢ hacmine, kuruluĢ yerine ve rekabet Ģartlarına
göre değiĢiklik gösterir.
a-brüt satıĢ hasılatı:
Ġlgili hesap döneminde iĢletmenin esas faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmetlerin
satıĢından sağlanan hâsılatı ifade eder.
b- Ġadeler, indirimler ve satıĢ ıskontoları:
Brüt satıĢ hâsılatından düĢülen varsa satıĢ vergileri, iadeler, indirimler ve iskontolar toplamıdır.
Bulunan toplam brüt satıĢlardan düĢülerek net satıĢ hâsılatı bulunur.
Ġndirim, iade ve iskontoların satıĢlara göre oran olarak yüksek olması; iĢletmenin ürettiği ve
sattığı malların müĢteri ihtiyaçlarını tam olarak karĢılamadığı; üretilen mallarda imalat hatasının
bulunduğu, kalite kontrolünün tam olarak yapılamadığı, değiĢtirilen malların tekrar onarıma
alınmasının iĢletme giderlerini artırdığı, satıĢ hizmetlerinin tam çalıĢamadığı gibi sebeplerden meydana
gelir. Bu miktarın yüksek olması iĢletme karını büyük ölçüde azaltabilir.
c-Net satıĢ hasılatı:
Brüt hâsılattan iade ve iskontolar düĢüldükten sonra kalan miktardır. Net satıĢ hâsılatı gelir
tablosunun temel kalemidir. Net satıĢ hâsılatının bilinmesi stok, özsermaye, varlık ve iĢletme
sermayesinin devir hızlarının bilinmesi için gereklidir. Ayrıca alacakların ortalama tahsil süresini
hesaplayabilmek için gelir tablosunda peĢin satıĢların ve kredili satıĢların ayrı ayrı gösterilmesi
gerekir.
d-Satılan malın veya hizmetlerin maliyeti: Finansal muhasebede hesaplanan satılan malın maliyeti ve maliyet muhasebesinde hesaplanan
satılan mamul veya hizmet maliyetinin bulunmasında olduğu gibidir.
f-Brüt satıĢ karı:
Net satıĢ hâsılatından satılan malın maliyeti veya hizmetlerin maliyetinin çıkarılmasından sonra
kalan miktardır.
2-Faaliyet karı bölümü:
Bu bölümde iĢletmenin faaliyetleri için gerekli çeĢitli giderler brüt satıĢ karından indirilir.
Bunlar;
a- Genel yönetim giderleri ( genel idare giderleri )
b- Pazarlama, reklam, satıĢ ve dağıtım giderleri,
c- ġüpheli alacaklar karĢılığı,
d- AĢtırma ve geliĢtirme giderleri,
e- Esas faaliyet karı: brüt satıĢ karından a,b,c ve d nin düĢülmesi ile bulunur,
f- Finansman giderleri,
g- ĠĢletme karı ( faaliyet karı):esas faaliyet karından finansman giderleri düĢülerek bulunur.
3- Net kar veya zarar bölümü:
a- Faaliyet dıĢı gelir ve karlar:
ĠĢletmenin esas faaliyeti ile ilgili olmayan hâsılat ve karlardır. Bunlar;
1- Alınan kiralar,
2- ĠĢtiraklerden alınan kar payları,
Page 59
59
Mali tablolar analizi Öğr. Gör. Cemil TEKE
3- Alınan faiz ve komisyonlar,
4- Hakların kiralanmasından sağlanan gelirler,
5- Sabit değer satıĢ karları,
6- Menkul değerlerin satıĢ karları,
7- Döviz kuru değiĢmelerinden sağlanan karlar ( kur farkları )
8- KarĢılık ayrılmıĢ Ģüpheli alacaklardın tahsil edilecek miktar,
9- Ortaklardan alınan gecikme faizleri,
10- Önceki dönem gelir ve karları.
b- Faaliyet dıĢı gider ve zararlar:
ĠĢletmenin esas faaliyet ile ilgili olmayan gider ve zararlardır. Bunlar:
1- Faaliyet dıĢı gelirlere iliĢkin giderler,
2- Sabit değer satıĢ zararları,
3- Doğal afetler nedeniyle uğranılan ve sigortadan karĢılanamayan zararlar,
4- Hırsızlık ve benzeri sebeplerle uğranılan zararlar,
5- Döviz kurlarından meydana gelen değiĢiklikler sebebiyle doğan zararlar,
6- Önceki dönem gider ve zararları,
d- Dönem karı veya zararı ( vergi öncesi kar veya zarar ):
Faaliyet kar veya zararına faaliyet dıĢı gelirlerin eklenmesi, faaliyet dıĢı giderlerin düĢülmesi
ile bulunan miktardır.
d-Ödenecek vergiler:
Vergi kanunlarına göre hesaplanan vergilerdir.
e-Net kar veya zarar ( vergi sonrası kar veya zarar ):
Dönem karı veya zararından ödenecek vergiler düĢüldükten sonra kalan miktardır.
GELĠR TABLOSU
Brüt satıĢ hâsılatı xxx
Ġade, indirim ve iskontolar (-) x
Net satıĢ hâsılatı xxx
Satılan malın maliyeti (-) xx
Brüt satıĢ karı xx
Faaliyet giderleri (-) xx
Faaliyet karı xx
Faaliyet dıĢı gelir ve karlar (+) x
xxx
Faaliyet dıĢı gider ve zararlar (-) x
Vergi öncesi kar xx
Ödenecek vergiler (-) xx
Hesap dönemi net karı xx