36 Godi[en izve[taj 2002 Makedonski telekomunikacii AD Skopje Konsolidirani Finansiski Izve[tai Za godinite koi zavr[uvaat na 31 dekemvri 2002 i 2001 So nezavisen Izve[taj na revizorot
36 Godi[en izve[taj 2002
Makedonski telekomunikacii AD Skopje
Konsolidirani Finansiski Izve[taiZa godinite koi zavr[uvaat na 31 dekemvri 2002 i 2001
So nezavisen Izve[taj na revizorot
37
Deloitte & TDeloitte & TDeloitte & TDeloitte & TDeloitte & Touche DOOELouche DOOELouche DOOELouche DOOELouche DOOELSkopje, 20.01.2003
27 Mart 5/31000, SkopjeRepublika Makedonija
PricewaterhouseCoopers DOOELPricewaterhouseCoopers DOOELPricewaterhouseCoopers DOOELPricewaterhouseCoopers DOOELPricewaterhouseCoopers DOOELSkopje, 20.01.2003
Mar[al Tito 12Palata Makedonija 4-ti kat
1000, SkopjeRepublika Makedonija
Izve[taj od revizoritedo Odborot na Direktori naAD Makedonski Telekomunikacii - Skopje
Izvr[ivme zaedni~ka revizija na prilo`eniot bilans na sostojba na ADMakedonski Telekomunikacii - Skopje (vo ponatamo[niot tekst “Grupacijata“) na 31dekemvri 2002 godina i povrzanite so nego konsolidiran bilans na uspeh, izve[tajotza promenite vo kapitalot i rezervite i pari~nite tekovi za godinata [to zavr[uvana stranite 1 do 22. Ovie konsolidirani finansiski izve[tai se odgovornost narakovodstvoto na Grupacijata. Na[a odgovornost e da iska`eme mislewe za oviekonsolidirani finansiski izve[tai vrz osnova na na[ata revizija. Konsolidiranitefinansiski izve[tai na Grupacijata za godinata [to zavr[uva na 31 dekemvri 2001bea revidirani edinstveno od strana na Deloitte & Touche, ~ij izve[taj od 23 januari2002 godina dava nekvalifikuvano mislewe.
Nie ja izvr[ivme revizijata vo soglasnost so op[to prifatenite standardi zarevizija vo SAD. Ovie standardi baraat da ja planirame i izvr[ime revizijata nana~in koj ]e ni ovozmo`i da dobieme razumno uveruvawe deka vo finansiskiteizve[tai nema pogre[ni prika`uvawa koj bi mo`ele da imaat zna~ajno vlijanie.Revizijata vklu~uva proverka, preku testirawe na izvornata dokumentacija vrz osnovana koja se evidentirani iznosite vo finansiskite izve[tai. Revizijata, isto takavklu~uva vrednuvawe na primenetite smetkovodstveni principi i zna~ajni procenkiod strana na rakovodstvoto, kako i procenka na sevkupnata prezentacija nafinansiskite izve[tai. Nie veruvame deka reviziite [to gi izvr[ivme niobezbeduvaat razumna osnova za na[eto mislewe.
Spored na[eto mislewe, prilo`enite konsolidirani finansiski izve[tai, japrika`uvaat realno, vo site materijalni aspekti, finansiskata sostojba na Grupacijatana 31 dekemvri 2002 godina, kako i rezultatite od raboteweto, promenite vokapitalot i rezervite i pari~nite tekovi za godinata [to toga[ zavr[uva, vosoglasnost so Me\unarodnite smetkovodstveni standardi.
Primenata na smetkovodstveni principi generalno prifateni vo SoedinetiteAmerikanski Dr`avi ]e vlijae na kapitalot i rezervite na 31 dekemvri 2002 godinai neto prihodot za godinite [to toga[ zavr[uvaat kako [to e navedeno vo bele[kata22 kon konsolidiranite finansiski izve[tai.
38 Godi[en izve[taj 2002
Konsolidiran bilans na uspehZa godinata [to zavr[uva na 31 dekemvri 2002
Vo iljada denari 2002 2001
Realizacija
Amortizacija
Tro[oci za vrabotenite
Pla]awe kon ostanati operatori
Ostanati rashodi od raboteweto
Dobivka od raboteweto
Neto rashodi od finansirawe
Dobivka pred oddano~uvawe
Neto dobivka za godinata
(2,007,793)
15,017,209
(1,898,138)
(1,940,276)
(1,308,116)
(1,521,211)
(1,351,256)(4,489,440) (3,583,977)
7,224,833 6,620,489
(131,214)
7,093,619
(916,342)
(694,532)
5,925,957
Bele[ka
1 16,928,320
2
3
4
Danok od dobivka 5 (676,952)
14 6,177,277 5,249,005
39
Finansiskite izve[tai prika`ani na stranici 1 do 24 bea odobreni od stranana Odborot na direktori na 11 fevruari 2003 godina i potpi[ani vo nivno ime od:
__________________ __________________Attila Szendrei Bence Varady SzaboGlaven izvr{en direktor Glaven finansov direktor
Konsolidiran bilans na sostojbaNa 31 dekemvri 2002
Vo iljada denari 2002 2001
Sredstva
Vkupno neteknovni sredstva
Materijalni vlo`uvawa
Avansi za materijalni vlo`uvawa
Nematerijalni vlo`uvawa
Vlo`uvawa
Dolgoro~ni krediti
Odlo`eni dano~ni sredstva 10 446,683 569,424
21,969,723 19,241,371
19,808,1556 17,668,676
15,976 39,151
1,546,6677 902,532
112,608 49,399
39,6349 12,189
Bele[ka
8
Zalihi 11 546,822 548,392
Vkupno sredstva
Pobaruvawa od kupuva~i i ostanati
pobaruvawa
Pobaruvawa za danok od dobivka
Pari~ni sredstva i ekvivalenti na
pari~nite sredstva
Vkupno teknovni sredstva
4,449,485 3,641,736
142,356 294,973
6,881,015 5,651,075
28,850,738 24,892,446
1,742,35213 1,165,974
12
Kapital i obvrski
Vkupno kapital i rezervi
Akcionerski kapital 9,583,888 9,583,888
Premija od izdavawe akcii
Zakonski rezervi
Akumulirana dobivka
540,659 540,659
524,062 321,198
15,354,814 9,380,401
26,003,42314 19,826,146
2
Obvrski
Obvrski za krediti -15 1,645,998
Obvrski kon dobavuva~i i ostanati obvrski
Vkupno netekovni obvrski
- 22,426
- 1,668,414
Vkupno kapital i obvrski
Obvrski za krediti -15 1,544,615
Obvrski za danok na dobivka
Obvrski kon dobavuva~i i ostanati obvrski
Vkupno tekovni obvrski
66,298 9,262
2,781,01716 1,844,009
2,847,315 3,397,886
28,850,738 24,892,446
40 Godi[en izve[taj 2002
Konsolidiran izve[taj za pari~niot tekZa godinata [to zavr[uva na 31 dekemvri 2002
(583,948)
(713,462)
66,695(4,742,901)
Vo iljada denari 2002 2001
Operativni aktivnosti
Neto dobivka pred oddano~uvawe
Korekcii za:Amortizacija
Kusoci
Osloboduvawe na ispravka na vrednost kajvlo`uvawe vo akcii raspolo`ivi za proda`ba
(Osloboduvawe)/ispravka na vrednosta nazalihite do neto proda`na vrednost
7,093,619 5,925,957
2,007,793 2,011,464
-
(70,530)
(58,543) 135,074
4
203
-
-
-
3
4
Promena vo pazarnata vrednost na vlo`uvawevo akcii raspolo`ivi za proda`ba 7,631
Amortizacija na odlo`eni prihodi 32,170
421,355
(66,695)
10,918
Rashodi za somnitelni i sporni pobaruvawa 3
4
4
342,096
(181,558)
427,821
Prihodi od kamata
Rashodi od kamata
Namluvawe na ispravkata za investiciivo tek
Operativna dobivka pred promenata voobrtniot kapital
Pari~ni sredstva dobieni vo raboteweto
Pari~ni tekovi od operativni aktivnosti
Investicioni aktivnosti
Pari~ni tekovi od investicioni aktivnosti
Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti
Pari~ni sredstva i ekvivalenti na pari~nisredstva na 31 dekemvri
Finansiski aktivnosti
187,405
(9,145)
60,113
(1,206,553)
882,412
(187,405)
(4,068,689)
(4,274,277)
(27,445)
(3,190,603)
576,378 211,856
(3,190,603)
1,742,352
1,165,974
1,165,974
954,118
(1,320,312)
(1,320,312)
181,558
(13,678)
(3,414,408)
(1,027,749)
(465,702)
(882,716)
564,410
(1,545,461)
(535,858)
9,545,263
9,281,235
8,509,882 5,806,445
7,154,863
8,671,772
(Zgolemuvawe)/namaluvawe na zalihite
Zgolemuvawe na pobaruvawata
Plateni kamati
Platen danok od dobivka
Nabavka na materijalni vlo`uvawa
Nabavka na nematerijalni vlo`uvawa
Odobreni kredi
Primeni kamati
Otplata na krediti
Neto zgolemuvawe na pari~ni sredstva iekvivalenti na pari~nite sredstva
Pari~ni sredstva i ekvivalenti na pari~nisredstva na 1 januari
Zgolemuvawe na obvrskite
13
41
Konsolidiran izve[taj za promenite vo kapitalot i rezervite
Vo iljadi denariAkumulirana
dobivkaZakonski rezervi
Premija od
izdavawe akcii
Akcionerskikapital Vkupno
Sostojba na 1 januari2001
Sostojba na 31 dekemvri2001
Sostojba na 31 dekemvri2002
Sostojba na 1 januari2002
Neto dobivka za godinata
Emisija na novi akcii
Neto dobivka za godinata
4,131,396
5,249,005
9,404,190
9,583,888
9,583,888
9,583,888
321,198
321,198
321,198
202,864 (202,864)
524,062
540,659
540,659
540,659
540,659
179,698
13,856,784
5,249,005
720,357
9,380,401
9,380,401
6,177,277 6,177,277
19,826,146
19,826,146
-
Izdvojuvawe vo zakonski rezervi
26,003,42315,354,814
-
-
-
-
-
-
- -
-
-
-
Bele[ki kon konsolidiranite finansiski izve[tai
Zna~ajni smetkovodstveni politiki
Osnovnite smetkovodstveni politiki usvoeni vo podgotvuvaweto na ovie finansiskiizve[tai se prika`ani dolu.
Osnovna dejnost
Ovie konsolidirani finansiski izve[tai se povrzani so grupacijata na ADMakedonski telekomunikacii, koja gi vklu~uva AD Makedonski telekomunikacii - Skopje iMobimak AD - Skopje (vo ponatamo[niot tekst “Grupacijata“ ). AD Makedonskitelekomunikacii, Skopje (vo ponatamo[niot tekst “Mati~no Dru[tvo“) e akcionerskodru[tvo koe obezbeduva telekomunikaciski uslugi vo Republika Makedonija.
Neposredna Kompanija majka na Grupacijata e Magyar Tavkoozlesi Rt. (“Matav”)registrirano vo Ungarija. Krajnata Kompanija majka e Deutsche Telecom AG registriranavo Federalna Republika Germanija.
Po~nuvaj]i od 1 Juli 2001 godina, rabotata i sredstvata na mobilnata telefonija naMakedonski Telekomunikacii bea prefrleni vo podru`nicata Mobimak AD vo celosnasopstvenost na AD Makedonski telekomunikacii - Skopje (vo ponatamo[niot tekst”Podru`nica”).
Registrirana adresa na mati~noto dru[tvo e ul. Orce Nikolov bb, 1000, Skopje,Republika Makedonija. Prose~niot broj na vraboteni vo 2002 be[e 3,699 (2001: 3,714).
(a) Izve[taj za usoglasenostFinansiskite izve[tai na Pretprijatieto se izgotveni vo soglasnost so
42 Godi[en izve[taj 2002
iziskuvawata na Me\unarodnite smetkovodstveni standardi (MSS) prifateni odMe\unarodniot bord za smetkovodstveni standardi (IASB) i interpretaciite izdadeniod Komitetot za interpretacii pri IASB.
(b) Osnova za izgotvuvawe na finansiskite izve[taiFinansiskite izve[tai se prika`ani vo iljadi makedonski denari. Finansiskite
izve[tai se izgotveni vrz osnova na istoriski vrednosti, osven vlo`uvawata raspolo`iviza proda`ba koi se prika`ani po objektivna (fer) vrednost. Pri izgotvuvaweto nafinansiskite izve[tai za celite na ovoj izve[taj, godi[nata smetka e reklasifikuvana ikade [to be[e potrebno napraveni se korekcii, za da bide vo soglasnost so Me\unarodnitesmetkovodstveni standardi. Izgotvuvaweto na finansiskite izve[tai vo soglasnost soMSS iziskuva rakovodstvoto da vr[i procenki i pretpostavki koi vlijaat vrz pri-ka`anite iznosi vo finansiskite izve[tai i bele[kite povrzani so niv. Stvarnite rezul-tati mo`e da se razlikuvaat od tie procenki. Smetkovodstvenite politiki se konzistentnoprimeneti so onie od prethodnata godina. Grupacijata go usvoi MSS 39 Finansiskiinstrumenti vo tekot na 2001 godina. Finansiskite efekti od usvojuvaweto na ovoj stan-dard se prika`ani vo konsolidiranite finansiski izve[tai za prethodnata godina.
(v) Osnova na konsolidacija(i) Podru`niciPodru`nici se onie pretprijatija koi se kontrolirani od strana na Kompanijata
majka. Kontrolata postoi koga Kompanijata majka ima mo], direktno ili indirektno darakovodi so finansiskite i operativnite politiki na edno pretprijatie so cel da sezdobie so polzi od negovite aktivnosti. Finansiskite izve[tai na podru`nicite sevklu~eni vo konsolidiranite finansiski izve[tai od datumot koga ]e zapo~ne kontrolatado datumot na prestanok na kontrolata.
(ii) Transakcii koi se eliminirani pri konsolidacijataTransakciite vo ramkite na grupacijata kako i nerealiziranite dobivki koi
proizleguvaat od transakciite vo ramkite na grupacijata se eliminiraat priizgotvuvaweto na konsolidiranite finansiski izve[tai.
(g) Transakcii vo stranska valutaDelovnite promeni vo stranska valuta se iska`uvaat spored kursot va`e~ki na
denot na delovnata promena. Monetarnite sredstva i obvrski iska`ani vo stranska valutase iska`ani spored sredniot kurs va`e~ki na denot na bilansot na sostojba, a pe~albitei zagubite proizlezeni spored ovaa osnova se kni`at vo bilansot na uspeh. Nemonetarnitesredstva i obvrski iska`ani vo stranska valuta se iska`ani spored kursot va`e~ki nadenot na delovnata promena.
Deviznite sredstva so koi [to raboti Grupacijata se prete`no amerikanski dolari(USD), evra (EUR) i [vajcarski franci. Oficijalnite kursevi va`e~ki na 31 dekemvri 2002i 2001 godina bea kako [to sledi:
1 USD 58.60 69.17
1 DEM - 31.17
1 EUR 61.07 60.96
1 CHF 41.98 41.11
2002MKD
2001MKD
43
(d)Materijalni vlo`uvawa(i) Sopstveni sredstvaMaterijalnite vlo`uvawa se prika`uvaat po nabavna vrednost namaleni za
akumulirana amortizacija i zagubite od o[tetuvawe (vidi smetkovodstvena politikai ). Nabavnata vrednost na sopstveno izvr[enite raboti kaj materijalnite vlo`uvawagi vklu~uva tro[ocite za materijali i direktna rabotna raka.
(ii) Posledovatelen izdatokPosledovatelni izdatoci se kapitaliziraat edinstveno koga ja zgolemuvaat
idnata ekonomska poleznost od materijalnite vlo`uvawa. Site ostanati izdatoci sepriznavaat vo bilansot na uspeh kako tro[oci kako [to nastanuvaat.
(iii) AmortizacijaAmortizacijata na materijalnite vlo`uvawa se obezbeduva po proporcionalna
metoda na na~in da se otpi[e nabavnata vrednost na sredstvata vo tekot na nivniotprocenet polezen vek na traewe. Na materijalnite vlo`uvawa ne im se presmetuvaamortizacija se do nivnoto stavawe vo upotreba. Zemji[teto ne se amortizira.Procenetite godi[ni stapki na amortizacija se slednite:
Nadzemni i kabelski TT linii
Avtomatska telefonski centrali
Bazni stanici
Zgradi
Kompjuteri
Elektronski uredi
Mebel i druga kancelariska oprema
Visoko frekfentni i radio uredi
Mehani~ki uredi
Patni~ki i drugi vozila
Kamioni
2002 2001
% %
5 5
8 8
8 8
1-2 1-2
20 20
16 16
10-15 10-15
8 8
11-14 11-14
16 16
20 20
(|) Nematerijalni vlo`uvawaNematerijalnite vlo`uvawa nabaveni od Grupacijata se iska`ani po nabavna
vrednost namalena za akumuliranata amortizacija (vidi podolu) i zagubite od o[tetuvawe(vidi smetkovodstvena politika *).
(i) Posledovatelni izdatociOstanati posledovatelni izdatoci kaj nematerijalnite vlo`uvawa se
kapitaliziraat edinstveno koga ja zgolemuvaat idnata ekonomska poleznost odnematerijalnite vlo`uvawa. Site ostanati izdatoci se priznavaat vo bilansot nauspeh kako tro[oci kako [to nastanuvaat.
44 Godi[en izve[taj 2002
(ii) AmortizacijaAmortizacijata na nematerijalnite vlo`uvawa se obezbeduva po propor-cionalna
metoda na na~in da se otpi[e nabavnata vrednost na sredstvata vo tekot na nivniot procenetpolezen vek na traewe. Nematerijalnite vlo`uvawa se amortiziraat od denot na stavawevo upotreba. Procenetite godi[ni stapki na amortizacija se slednite:
2002 2001
% %
Software and licences 20 20
Concession 20 20
Softver i licenci
Koncesija
(e) Vlo`uvawaVlo`uvawata od strana na Grupacijata se klasificiraat kako raspolo`ivi-za-
proda`ba i se prika`ani po objektivna vrednost, a rezultantnite dobivki ili zagubise priznaeni vo bilansot na uspehot.
Posledovatelno po prvi~noto priznavawe, site raspolo`ivi sredstva zaproda`ba se prika`uvaat po objektivna vrednost osven eventualniot instrument zakoj nema ponudena pazarna cena na aktivniot pazar i ~ija[to objektivna vrednost nemo`e verodostojno da se izmeri se prika`uva po nabavna vrednost, vklu~uvaj]i ginamaleni za tro[ocite pri transakcija i ispravkata.
Vlo`uvawata vo akcii raspolo`ivi za proda`ba se priznavaat na denot koga sepreneseni na Grupacijata.
(`) ZalihiZalihite se iska`uvaat po poniskata od nabavnata ili neto pazarna vrednost.
Neto pazarnata vrednost e proceneta proda`na cena vo normalni uslovi na deluvawe,namalena za procenetite tro[oci za proda`ba.
Nabavnata vrednost na zalihite se evidentira spored principot prose~ni cenii gi vklu~uvaat tro[ocite nastanati za nivna nabavka i doveduvawe na postojnatasostojba i lokacija.
(z) Pobaruvawa od kupuva~ite i drugi pobaruvawaPobaruvawata od kupuva~ite i drugite pobaruvawa se iska`ani po nabavna
vrednost namalena za zagubite od o[tetuvawe (spored smetkovodsvena politika i ).(y) Pari~ni sredstva i pari~en ekvivalentPari~nite sredstva i pari~niot ekvivalent se sostojat od depoziti po viduvawe
i sredstva vo blagajna so originalen rok na dostasanost od tri ili pomalku od trimeseci.
(i) O[tetuvawe na sredstvataSmetkovodstvena vrednost na sredstvata na Pretprijatieto, osven zalihite (vidi
smetkovodstvena politika i), se procenuvaat na sekoja data na koja se so~inuva bilansotna sostojbata za da se utvrdi dali postoi indikacija spored koja nekoe sredstvomo`e da bide o[teteno.
Dokolku takva indikacija postoi se procenuva nadomestuva~kiot iznos na sred-
45
(i) Presmetuvawe na nadomestuva~kiot iznosNadomestuva~kiot iznos na drugite sredstva pretstavuva povisokiot iznos od
nivnata neto proda`na cena i upotrebnata vrednost. Pri procenka na upotrebnatavrednost, procenetite idni pari~ni tekovi se namaleni na nivnata sega[na vrednostso koristewe na diskontna stapka pred odano~uvawe koja gi odrazuva tekovnitepazarni procenki na vremenskata vrednost na parite i rizicite specifi~ni zasredstvata. Za edno sredstvo koe ne sozdava vo golema mera nezavisni pari~niprilivi, nadomestuva~kiot iznos se utvrduva za edinicata koja sozdava gotovina, ana koja [to i pripa\a sredstvoto.
(ii) Namaluvawe na ispravkata na vrednostaVo odnos na drugite sredstva, zagubata od o[tetuvawe se anulira ako imalo
promena vo procenkite koi se koristeni za utvrduvawe na nadomestuva~kiot iznos .Zagubata od o[tetuvawe se anulira samo do visina na smetkovodstvenata
vrednost na sredstvoto koja [to ne ja nadminuva istata vrednost koja bi bila utvrdena,so neto depresijacija dokolku ne se priznaeni zagubite poradi o[tetuvawe.
(j) Obvrski za kreditiObvrskite za krediti po~etno se evidentiraat spored neto primenite sredstva,
namaleni za tro[ocite za transakcijata. Sledstveno na po~etnoto priznavawe,obvrskite za krediti se prika`uvaat po amortizirana vrednost. Dokolku nekoj kredite isplaten pred periodot na dostasanosta, sekoja razlika pome\u platenata suma iiska`anata knigovodstvena vrednost na glavninata vedna[ se priznava vo Bilansotna uspeh.
(k) Obvrski kon dobavuva~i i ostanati obvrskiObvrski kon dobavuva~ite i ostanatite obvrski se prika`uvaat spored nabavnata
vrednost.
stvoto. O[tetuvawe na sredstvata se priznava koga smetkovodstvenata vrednost nasredstvoto go nadminuva negoviot nadomestuva~ki iznos. O[tetuvaweto na sredstvatase priznava vo bilansot na uspeh.
(q) Priznavawe na prihodi(i) Prodadeni stoki i obezbedeni uslugiPrihodite od proda`ba na stoki se priznavaat vo bilansot na uspeh koga
zna~itelni rizici i poleznosti od sopstvenosta se preneseni na kupuva~ot. Prihodine se priznavaat dokolku postojat zna~itelni neizvesnosti okolu naplatata ilimo`noto vra]awe na proizvodite.
Prihodite od telekomunikaciski uslugi ja so~inuvaat fakturiranata iprocenetata vrednost na telekomunikaciskite uslugi. Prihodite od doma[en pazarse sostojat prvenstveno od iznajmeni linii na pravni i fizi~ki lica, naplata zatelefonski povici napraveni vo dr`avata i prihodi od me\unarodni povici koipoteknuvaat od dr`avata. Me\unarodnite prihodi i tro[oci za povici od stranstvokon R.Makedonija i tro[ocite za uslugi obezbedeni od me\unarodnite telekomu-nikaciski operatori za povici od R.Makedonija kon zemjite vo stranstvo se prezen-tirani na bruto osnova. Procenkite se vklu~eni za predviduvawe na onoj del odprihodite za koj [to ne bila izvestena Grupacijata na krajot od periodot.
Fakturirawata za telefonski uslugi se vr[at mese~no. Fiksnite mese~ni
(l) Akcionerski kapital(i) DividendiDividendite se priznavaat kako obvrski vo periodot koga se objaveni.
46 Godi[en izve[taj 2002
(n) Danok od dobivkaDanokot od dobivka ili zaguba se sostoi od tekoven i odlo`en danok. Danokot
na dobivka se priznava vo bilansot na uspeh osven delot koj se odnesuva na stavkipriznaeni direktno vo kapitalot, vo koj slu~aj toj se priznava vo kapitalot.
Tekovniot danok e o~ekuvana dano~na obvrska od odano~ivata obvrska zagodinata, primenuvaj]i ja va`e~kata dano~na stapka ili stapkata usvoena na denot naso~inuvaweto na bilansot na sostojba i eventualnoto prilagoduvawe na dano~nataobvrska vo odnos na prethodnite godini.
Odlo`eniot danok se dobiva so koristewe na metodata na obvrski vo bilansotna sostojba so [to se obezbeduvaat privremeni razliki pome\u smetkovodstvenitevrednosti na sredstvata i obvrskite zaradi finansisko izvestuvawe i iznosite koise koristat zaradi odano~uvawe. Iznosot na obezbedeniot odlo`en danok e baziranna o~ekuvaniot na~in na realizacija ili poramnuvawe na smetkovodstveniot iznosna sredstvata i obvrskite so koristewe na va`e~ki dano~ni stapki ili posledovatelnousvoeni dano~ni stapki na datumot na so~inuvawe na bilansot na sostojba.
(w) Sporedbeni informaciiSo cel da se odr`i konzistentnost so prezentacijata za tekovnata godina, odre-
deni stavki se reklasificirani onamu kade [to e soodvetno za celi na sporedba.Sepak, vakvite reklasifikacii ne rezultiraat vo zna~ajni promeni vo sodr`inata iformata na finasiskite informacii prezentirani vo finansiskite izve[tai.
(m) Beneficii za vraboteniteGrupacijata vo tekot na svoeto normalno rabotewe vr[i isplati vo korist na
svoite vraboteni za penzisko, zdravstveno i socijalno osiguruvawe kako i persona-len danok koi se presmetuvaat spored va`e~kite zakonski stapki koi se na sila votekot na godinata vrz osnova na nivnite bruto plati. Nadomestokot za hranarinata,prevoz i godi[en odmor isto taka se presmetuva spored lokanoto zakonodavstvo.Grupacijata gi ispla]a ovie pridonesi kon Fondot na zdravstvo i Penziskiot fondna Republika Makedonija. Tro[okot za ovie isplati se prika`uva na tovar na bilansotna uspeh vo istiot period kako i tro[okot za plata. Grupacijata ne raboti so niednadruga penziska programa ili plan za post penziski beneficii i spored toa nemanikakva obvrska vo odnos na penziite. Isto taka, Grupacijata nema obvrska daobezbeduva ponatamo[ni beneficii na tekovnite i porane[nite rabotnici.
iznosi se fakturiraat vo mesecot vo koj nastanale.Taksite za instalacija koja ja pla]aat pretplatnicite za instalirawe na novi
telefonski linii i novi mobilni priklu~oci se priznavaat kako prihod vo momentotkoga e izvr[ena instalacijata.
Prihodot od pretplateni telefonski uslugi se odlo`uva za iden period kogavsu[nost ]e se obezbedat ovie uslugi.
47
1. Realizacija
2. Tro[oci za vrabotenite
-pretplata, priklu~ok i ostanati taksi
-prihodi od soobra]aj
2002 2001
2,512,088 2,009,573
4,719,3735,520,193
1,983,797
5,589,758
495,090
827,394
187,189
993,494
16,928,320 15,017,209
2,850,405
4,257,175
Vo iljadi denari
Telekomunikaciski uslugi za doma[ni
fiksni linii
Prihodi od me\unaroden soobra]aj
Mobilni telekomunikaciski uslugi
Iznajmeni linii i prenos na podatoci
Ostanato
Plati
Pridonesi na plati
2002 2001
1,137,587 1,022,849
462,039536,130
48,519
270,575
(94,673) (158,525)
1,898,138 1,521,211
17,260
177,588
Vo iljadi denari
Bonusi
Ostanati tro[oci za vrabotenite
Kapitalizirani tro[oci za vrabotenite
48 Godi[en izve[taj 2002
Prihodi od kamati
2002 2001
187,405 356,163
(24,844)679,699
44,568
28,835
7,631
43,896
319,317
Vo iljadi denari
Bankarski taksi i ostanati provizii
Neto negativni kursni razliki
Rashodi od kamati
(70,530) -
-
Promena vo pazarnata vrednost navlo`uvawata raspolo`ivi za proda`ba
131,214 694,532
Namaluvawe na ispravkata na vrednosta na vlo`uvawata vo akcii raspolo`ivi za proda`ba
Uslugi
2002 2001
587,865 536,742
537,816679,699
468,585
421,355
462,516 287,749
524,509 355,993
459,614
342,096
Vo iljadi denari
Konsultantski uslugi
Rashodi za somnitelni i sporni pobaruvawa
Taksi, dava~ki i lokalni danoci
Marketing i donacii
Materijali i odr`uvawe
Osiguruvawe
151,121 100,932
40,45351,908
767,115
184,021
4,489,440 3,583,977
618,278
65,095
Nabavna vrednost na prodadeni stoki
Ostanato
Zakupnini
(9,145)
(58,543)
139,538 117,520
118,896 120,999
685
Zgolemuvawe/(namaluvawe) na ispravkata na
vrednost na zalihite do neto proda`na vrednost
Energija
Audio tekst uslugi
Namaluvawe na ispravkata na vrednosta na
investiciite vo tek -
3. Ostanati rashodi od raboteweto
4. Neto rashodi od finansirawe
49
5. Danok od dobivka(a) Priznaeni vo bilansot na uspehot
Tekovna godina
2002 2001
665,958759,442
156,900
916,342
10,994
676,952
Vo iljadi denari
Odlo`en danok
Pojava i anulirawe na privremeni razliki
Vkupen danok na dobivka vo bilansot na uspehot
Tekoven danok
(b) Usoglasuvawe na efektivnata dano~na stapka
2002 2001
5,925,957
888,893
7,093,619
(189,024)
295,813
1,064,042
(254,489)
66,354
(96,670)
(181,625)
676,952
Vo iljadi denari
Rashodi nepriznaeni za dano~ni celi
Dano~no oslobodeni prihodi
Dano~na benificija od 7,5% oddanokot od dobivka na MobiMak
Dano~ni osloboduvawa nepriznaenivo bilansot na uspehot
Dobivka pred oddano~uvawe
Danok na dobivka 15% 15%
1.1%4.1%
(2.6%)
(3.5%) (3.0%)
916,34213.0% (11.5%)
(1.6%)
- -
--
50 Godi[en izve[taj 2002
6. Materijalni vlo`uvawa
2,831,260
9,353,657
9,469,496
2,579,154 4068,689
2,571,546
3,327,373
1,425,506
1,633,372
1,405,754
1,694,001
832,565
832,565
814,681
814,681
20,132,180 27,022,333
29,277,651
17,668,676
19,808,155
12,956,309
14,497,447
3,221,092
93,082
315,169
761,280
832,168
71,196
(308)
(1,027)
3,628,316
2,459,812
2,796,148
5,236
5,236
5,878
5,878
63
579 2,024,555
(1,478,594) (1,582,128)
(1,414,112)
823,262 573,128
268,334
(25,492)
(60,468)
Vo iljadi denari
Prenos od investicii
vo tek
Nabavna vrednost
Zgolemuvawa
Namaluvawa
Namaluvawa
Amortizacija za godinata
Na 31 dekemvri 2002
Na 31 dekemvri 2002
Na 31 dekemvri 2002
Amortizacija
Sega[na vrednost
Na 1 januari 2002
Na 1 januari 2002
Na 1 januari 2002
21,501,403
7,166,871
7,003,956
1,190,421 1,529,951
(1,353,336)
(77,015)
(231,243)-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zemji-
[te Zgradi
Telekomu-
nikaciska
oprema Ostanato
Investicii
vo
tek Vkupno
51
Vo iljadi denari
Ispravka na vrednosta
Netekovni vlo`uvawaVlo`uvawa vo akcii raspolo`ivi za proda`ba
2002 2001
143,359
112,608 49,399
(30,751) (168,716)
218,115
7. Nematerijalni vlo`uvawa
5,184
153,954
449,699
713,462
12,307
3,754
1,388
(2,178)
2,964
1,430
9,343
154,757
154,757
1,055,586
1,996,366
902,532
1,546,667
123,806
895,645
704,266
229,391
118,349
384,832
267,614
(1,131)
1,829,302
777,296
1,444,470
(3,925)
(3,309)
9,196
Vo iljadi denari
Prenos od investiciite vo tek
Tro[ok
Zgolemuvawa
Namaluvawa
Namaluvawa
Amortizacija za godinata
Na 31 Dekemvri 2002
Na 31 Dekemvri 2002
Na 31 Dekemvri 2002
Amortizacija
Sega[na vrednost
Na 1 Januari 2002
Na 1 Januari 2002
Na 1 Januari 2002
30,951
30,952
61,903
92,854
299,954
(3,925)
231,2431,852
- -
-
-
-
Softver Koncesija Ostanato Vkupno
8. Vlo`uvawa
Vo iljadi denari
Ispravka na vrednost na 31 dekemvri
Ispravka na vrednosta na 1 januari
Otpisi na vlo`uvawata vo akcii raspolo`iviza proda`ba
Namaluvawe na ispravkata na vrednost navlo`uvawata vo akcii raspolo`ivi za proda`ba
2002 2001
168,716 168,716
30,751 168,716
(70,530)
(67,435)
-
-
52 Godi[en izve[taj 2002
Vo iljadi denari
Sostojba na 1 januari
Sostojba na 31 dekemvri
Rashod vo tekot na godinata
2002 2001
380,397 245,323
135,074
380,397
21,173
401,570
Vo iljadi denari
Materijali
Ispravka na vrednost na zalihite do
neto proda`na vrednost
Trgovski ctoki
2002 2001
501,155 601,580
327,209
(380,397)
546,822
447,237
(401,570)
548,392
Vo iljadi denari
Neto dano~ni sredstva
Materijalni vlo`uvawa
Vlo`uvawa i depoziti vo banki
Dano~ni sredstva
Pobaruvawa
2002 2001
307,931 332,947
160,833
75,644
446,683
446,683
128,998
9,754
569,424
569,424
9. Dolgoro~ni zaemi Dolgoro~nite zaemi pretstavuvaat zaem odobren na Kamen Most AD, koj e povrzana kompanija.
10. Odlo`eni dano~ni sredstva Priznaeni odlo`eni dano~ni sredstva Odlo`enite dano~ni sredstva se odnesuvaat na slednite stavki:
11. Zalihi
Dvi`ewe na ispravkata na vrednost na zalihite do neto proda`na vrednost
Namaluvaweto na vrednosta na zalihite glavno se odnesuva na materijali,rezervni delovi i siten inventar.
53
Vo iljadi denari
Depoziti po viduvawe
Blagajna
2002 2001
1,742,014 1,165,776
198338
1,742,352 1,165,974
Vo iljadi denari
Ispravka na vrednost na 1 Januari
Otpisi
Ispravka na vrednost na 31 dekemvri
Rashod vo tekot na godinata
2002 2001
1,189,359
421,355 342,096
1,200,340
(353,077)(719,237)
891,477 1,189,359
Vo iljadi denari
Pobaruvawa od kupuva~i
-Doma[ni
Pobaruvawa od povrzani kompanii
Avansi dadeni na dobavuva~i
Depoziti vo banki
Pretplati i odlo`eni prihodi
Ostanato
Ispravka na vrednost za somnitelni i sporni pobaruvawa
-Stranski
2002 2001
1,584,252 1,247,203
2,818,054
211,704
116,605
296,589
47,813
93,127
3,175,279
335,874
17,977
71,591
54,021
101,968
(891,477)
4,449,485
1,189,359
3,641,736
12. Pobaruvawa od kupuva~i i drugi pobaruvawa
Pobaruvawa od povrzani kompanii pretstavuvaat pobaruvawa od Doj~e Telekom AGgrupacijata.
Dvi`ewe na ispravkata na vrednost za somnitelni i sporni pobaruvawa
13. Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti
54 Godi[en izve[taj 2002
Vlada na Republika Makedonija
Kamen most AD
- Me\unarodna finansiska korporacija
4,516,412
4,887,778
179,698
9,583,888
47.12%
51.00%
1.88%
Vo iljadi denari
Obi~ni akcii
Zlatni akcii
2002 2001
9,583,878 9,583,878
1010
9,583,888 9,583,888
14. Kapital i rezervi Akcioniot kapital se sostoi od slednoto:
Akcionerski kapital
Akcionerskiot kapital se sostoi od edna zlatna akcija so nominalna vrednost od9,733 MKD i 95,838,880 obi~ni akcii so nominalna vrednost od 100 MKD.
Na 31 dekemvri 2002 godina, obi~nite akcii na Kompanijata majka se vo sopstvenost na:
Zlatnata akcija so nominalna vrednost od 9,733 MKD e vo sopstvenost na Vladata naRepublika Makedonija. Soglasno ~len 21 od Statutot na kompanijata sopstvenikot nazlatna akcija ima dopolnitelni prava so koi se nemaat steknato sopstvenicite naobi~ni akcii.
Zakonska rezervaGrupacijata izdvojuva zakonska rezerva koja se formira po pat na zafa]awe od
neto dobivkata. Ovaa rezerva se presmetuva i izdvojuva kako procent utvrden sostatutot i ne mo`e da bide pomal od 15% od dobivkata, se dodeka rezervite nedostignat iznos koj e ednakov na edna pettina od osnovnata glavnina.
DividendiDo denot na izgotvuvawe na ovie finansiski izve[tai nema predlo`eni divi-
dendi od strana na rakovodstvoto.
55
Vo iljadi denari
Obvrski kon dobavuva~ite
-Doma[ni
-Stranski
Obvrski kon povrzani kompanii
DDV i obvrski za socijalno osiguruvawe
Presmetani tro[oci
Primeni avansi
Odlo`eni prihodi
Obvrski za plati
Ostanato
2002 2001
281,984
870,362
129,978
115,154
1,844,009
217,241
467,518
181,918
185,544
192,774
10,096
69,455
69,860
53,754
36,221
85,924
24,347
166,122
2,781,017
1,466,774
15. Obvrski za krediti
Vo iljadi denari
Netekovni obvrski
Tekovni obvrski
Neobezbedeni bankarski krediti
Tekoven del od neobezbedeni bankarski krediti
2002 2001
1,645,988
1,645,988
1,544,615
1,544,615
-
-
-
-
Vo 2002 godina, Kompanijata majka predvreme gi otplati preostanatiot iznos odobvrski za krediti od IFC vo iznos od 6.845.000 USD i kreditite od EBRD vo iznosod 13.253.000 USD i 9.792.000 EUR.
16. Obvrski kon dobavuva~ite i ostanati obvrski
Obvrskite kon povrzani kompanii pretstavuvaat obvrski kon Deutsche Telecom AGGrupacijata.
56 Godi[en izve[taj 2002
Vo iljadi denari
Telemakedonija
Prihodi Rashodi
91,618
46,731
1,464
2,956
3,488
4,994
455,836
-
-
168 354,328
54,650
17. Potencijalni i prevzemeni obvrski
Prevzemeni obvrskiVkupniot iznos na dogovoreni kapitalni investicii na 31 dekemvri 2002 godina
iznesuva MKD 283,289 iljadi.
Potencijalni obvrskiPostoi procedura prevzemena od Ustavniot sud na Republika Makedonija vo
vrska so legalnosta za naplatata na taksi za fiksnanata telefonija. Vo vrska so ovaKompanijata majka napravi izmeni na internite akti vo soglasnost so Zakonot i dogovo-rot za koncesija vo koi pravoto za naplata na ovaa taksa e jasno propi[ana. Imaj]i govo predvid gorenavedenoto i vrz osnova na dobieniot praven sovet, eventualnataodluka od Ustavniot sud nema da ima negativni finansiski implikacii vrz rabotatana Kompanijata majka i spored najdobrite raspolo`livi soznanija na rakovodstvotone se potrebni nikakvi rezervirawa za vakvite implikacii na 31 dekemvri 2002godina.
18. Transakcii so povrzanite kompanii
Site transakcii so povrzanite kompanii proizleguvaat od tekovnoto rabotewei nivnata vrednost materijalno ne se razlikuva od uslovite koi bi preovladuvale vopazarni uslovi.
Obezbeduvawe i dobivawe na telekomunikaciski uslugi, odobruvawe zaemi iobezbeduvawe na konsultantski uslugi. Iznosite na pobaruvawata i obvrskite seprika`ani vo soodvetnite bele[ki.
Prihodite i rashodite za godinata zavr[ena na 31 dekemvri 2002 godina sopovrzanite kompanii od se slednite:
57
MobiMak Makedonija
Crna Gora
Makedonija
Montmak
C&C
Zemja kade e
inkorporirana
Procentna
sopstvenost2002
Procentna
sopstvenost2001
100 100
100
90 90-
19. Pretprijatija koi i pripa\aat na Grupacijata
Kontrola na Grupacijata Kompanijata majka poseduva tri podru`nici:
Podru`nici
Mont Mak AD Podgorica raspolaga so hotel vo Crna Gora, Federativna RepublikaJugoslavija. Rakovodstvoto na kompanijata Majka odlu~i da ja otu\i ovaa podru`nicavo bliska idnina i zatoa taa e isklu~ena od konsolidacijata vo ovie finansiskiizve[tai i e klasificirana kako vlo`uvawe raspolo`ivo za proda`ba.
20. Finansiski instrumenti
Izlo`enosta na kreditniot rizik, kamatniot rizik i valutniot rizik proizle-guvaat od normalnite uslovi na rabotewe.
(i) Krediten rizikGrupacijata ne bara obezbeduvawe vo pogled na finansiski sredstva.Do denot na sostavuvawe na Bilansot na sostojba nema[e zna~ajna koncentracija
na krediten rizik. Maksimalnata izlo`enost na kreditniot rizik e prezentiranapreku sega[nata vrednost na finansiskite sredstva vo Bilansot na sostojba.
(ii) Kamaten rizikGrupacijata nema politika za za[tita od rizikot na kamatna stapka.(iii) Valuten rizikGrupacijata se izlo`uva na valuten rizik pri proda`bi i nabavki, koi se deno-
minirani vo valuta razli~na od MKD. Deviznite sredstva so koi [to raboti Grupa-cijata se prete`no amerikanski dolari, {vajcarski franci i evra.
Grupacijata ne upotrebuva instrumenti za za[tita od valutniot rizik.
21. Posledovatelni nastani
Po datumot na sostavuvawe na bilansot ne se slu~ile nastani od materijalnozna~ewe, koi treba da se prika`at vo finansiskite izve[tai.
Detal od rakav na nevestinska ko[ula - Pore~je
58 Godi[en izve[taj 2002
22. Usoglasuvawe spored US GAAP
Kosolidiranite finansiski izve[tai na Grupacijata se izgotveni sporedme\unarodnite smetkovodstveni standardi koi vo odredeni aspekti se razlikuvaatod US GAAP . Glavnite razliki pome\u MSS i US GAAP se prika`ani podole zaedno soobjasnuvawa na korekciite koi vlijaat na konsolidiranata neto dobivka i vkupniotkapital na 31 dekemvri 2001 i 2002 godina.
Vo iljadi denari
Neto dobivka
Kapital
Neto odlo`en prihod priznean na platenite taksi za instalirawe - odlo`en na po~etokot i priznaen vo tekot na prose~niot vek na koristewe
Korekcija na po~etnata sostojba na zadr`anata dobivka za kumulativniot efekt od promenata na politikata za odlo`uvawe na prihodite
Kapitalizacija na kamatata na investiciite vo tek vo soglasnost so Finansisko smetkovodstveniot standard 34
2002 2001
17,340
(62,260)
102,440
102,440
(1,606,660) (1,917,000)
(1,606,660)(1,504,220)
310,340
310,340
8,100
293,000156,600
Ispravka na vrednosta
Vkupno zgolemuvawe na neto dobivkata
Korekcija na zadr`anata dobivka vo tekovniot period
Neto namaluvawe na zadr`anata dobivka
-
59