MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZYUMU - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D248877/2016/2016_GUNDOGDUYB.pdf · Mahremiyet egitiminin i§te bu esas ve oziin dikkate ahna rak verilmesi bilyiik

ORDU UNivERSiTESi iLAHiYAT FAKULTESi

· Din, Gelenek ve Ahlak Baglammda . .

MAHREMIYET ALGILARI

SEMPOZYUMU 27-29 MART 2015

II

Editorler

Yavuz Dnal Yusuf Bahri Giindogdu

~evket Pekdemir Hasan Ats1z

Samsun 2016

.-

.· .... .

iNSANLl·K ONURU ve AiLEDE MAHREMiYET EGiTi:M:i·

Yusuf Bahri GUN DOG DU.*

islam inancma gore ademoglu, Allah'm en gi.izel sfuette yaranp1

kendi ruhundan iifledigi~ 2 §an ve §eref verip3 yerde ve gokte ne varsa. ·lier §eyi hizmetine sundugu4' en §erefli varhktrr. Allah'm halifesi5 olarak

. meleklerin kendisine secde· ettigi yi.iksek bir §erefe nfill: olmu§· insan6

ayru zamanda biiyi.ik bir "emanet''7 ve agrr bir sorumlulugun da sahibi­dfr-. .

insanm sahip oldugu §an ve §ere.fin kaynagi Yiice.Allah'o.r (cc). Zi­= ra biitiin §an ve §eref Allah?a aittir. 8 Ba§langi~ta (fi.tran geregi) "e§ref-i'

mahlfikat'' ya da ''hayrii'l-beriyye" ovgi.istine mazhar olan insan hevas1-- na ve ·§eytana uyarak potansiyel olarak "§errii'l-beriyeye" donii§me ris-

- kiyle de kar§1 kar§1yadrr. ·

islam'da varhk projesµlln merkezinde insan yer ahr. islam'rn biitiin - gayesi, insanm ii.tratma, varolu§ gayesine, §eref ve saygmhgina yara§rr

bir §ekilde ya§amasuu temin etmektir. Bu anlayi§la §ekillenen islam Medeniyeti de hayao.n her a§amasmda insamn saygmhguu korumayi

=esas alrm§o.r.

insanhga gonderilmi§ son din olan islam, insarun sahip oldugu iz­zet ve §erefi muhafaza etmek iizere bir takun koruyucu tedbirler almi§-

Yrd.. Do~. Dr., Ordu Universitesi ilahiyat Fakiiltesi Din Egitimi Anabilim Dall, [email protected]

t rm, 95/4. 2 Secde, 9. 3 isra, 17170. 4 Lokman, 31/20; C§siye~ 45,12. 5 Bakara, 2/30. 6 Bakara, 2/34. 7 ~.33/72. 8 Fam, 35;10.

---- DIN, GELENEK VE AHlAK BA~lAMINOA MAHREMiYET A~GllARI SEMPOZYUMU ---..:._

trr. "Mekas1d-1 ~eria" ya da "Zaruriyyat" olarak nitelendirilen bu tedbir­ler. cantrt, akltrt, maltrt, neslin ·ve dinin korunmas1Ill e_sas almak:. tadrr. Bi.iti,in bu esaslar bir arada degerlendirildiginde, dinin temel ga­yelerinden birinin fitratt ya da insanbk §erefini m~afaza etmek old1Jgu soyl~nebilir. Bu ac;1dan bakildigmda "fi.trat'' ile ."me~as1d" arasmda dog­rudan bir ili§ki vardrr. Bu ili§kiye dikkat c;eken Ibn ~fu, fi.trattn Allah'm yaratttldarmda gozettigi di.izen olduguna i§aret ederek islari:i'm gene} arnacuun insan fitrattru koruinak ve bozlllan yanian di.izeltmek oldu­gunu belirtmektedir.9

F1trat 'kelimesi ''yarmak, ikiye ·ayrrinak; yaratmak, icat etmek" ma­nalanna gelen "fatr" koki.inden isim olup "yaratlb.§, belli yetene..1< ve yatkmhga sal)ip olut anlamm~a kullaruhr.10 Ba§ka bit 'yoniiyle fitrao.n ..

· .. -. varhk .tiirlerinfu .ilk yarat::ili§ arundaki temel yapISlill, karakterini Ve be~ • niiz ~ tesirlerd~n. e~~nme~ olan __ ilk c:lµrumlaruu ifade"

· . . ettigi soylenebil.ir.11 "Sen }riLzunii Hanif olarak dine, Allah'm insanlan. hangi. fttrat iizere yaratml.§sa ona fevir. "12 ayeti de insanda halk edilen tabii ve temiz fitratl ifade ettigi §eklinde yorumlanabilir.

·322 islam tarihl boyum:a farkli '§ekillerde ania§tlan ve yorumlanan fi.t~: rat13 kavrarp.u;un temelde iki anlarm .rnuhtevi oldugu soylenebilir: Birln-· cisi, insandaki Allah'a inanma ve onu Rab olarak kabul etme istidadi, ikincisi ise insan tabiattnm safiyyet ve temizligi.

Bir erkek ve bir di§iden yaratilmi§14 olan insan ruh ve bedenden milte§ekkil 9ft yonlii, iki kutuplu bir varhktrr. Belki de insani varhk sahnesinin merkezine koyan insandaki bu c;ift yonlilli.iktiir. Ruh insamn ulvi yanlanru temsil ederken beden de insarun sii.fli yanlarllli anlatrr. Ve insan fitrata uygunlukla yilcelirken, aksine hareket ederek varhk hiye­raqisi ic;erisinde en alt tabakaya dil§ebilmektedir. Varhklann en §erefli­si olarak Allah'm yeryiiziindeki halifesi payesini kazanmi§ olan insan, yine kendinde vaz' olunan heva ve hevesler sebebiyle safiyetini kaybe­dip varhklarm esfeli olma riskini de beraberinde ta§unaktadrr. Yilce yaratlcr, insanm fitrattnda var olan safiyyet, ulviyyet ve mi.ikerremiyeti muhafaza etmek iizere ~e§itli hiikiimler vaz etmi~tir. Bunlardan birisi de islam'daki mahremiyet anlayi§1drr.

9 ibn A!iU.r, Makdsidii'§·§enatfi-jslO.miyye, Tunus, 1978, s. 56-59. 10 Hayati Hokelekli, "F1trat" maddesi, DiA, Cilt: 13, ss:47-48. 11 ibn ManzU.r, Lisiinii'l-Arab, "ftr" maddesi, http://library.islamweb.net/newlibrary/ disp·

lay_book.php?idfrom=6274&idto=6274&bk_no=l22&ID=6286, 20/03/2015. 12 ROm, 30/30. 13 Hayati Hokelekli, "F1trat" maddesi, DiA, Cilt: 13, ss:47-48. 14 Hucilrat, 13.

------- ORDU ONIVERSiTESi ilAHiYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 ------

'

---- OiN, GELEN EK VE AHLAK BA~LAMINQA MAHREMiVET ALGllARI SEMPOZVUMU - - -

inanma istegi ya da istidadmda oldugu gibi insandaki ortiinme duygusu ve _mahrerniyet anlayi§1 da insarun tabiaonda var olan fitri bir durumdur. Insandaki "kahcilik" arzu~;unu kullanarak onu srrirrlanm ~maya davet eden §eytan, 15 IJl.aksadma µla§arak insarun avret y~rl~ri­nin ortaya c;tlanasma sebebiyet vermi§tir. Ancak burada onemli olan §eytarun ogudiine16 kanarak hata eden insarun buna verdigi tepki ya da gosterdigi reflek.stir. Mahrem yerleri ·ortaya doki.ilen insan, Yiice Yaratl­o'nm tabiat:inda halk bir duyguyla derhal orttinmii§tiir.17 Buna gore, selirn bir fitrata sahip insanda ortiinme duygusunun, onun dogu§tan getirdigi bir vasif oldugu soylenebilir. Bunun aksine bir tutum ise insa­run §erefli bir varhk olma vasfiru zedeleyecek, belki de/baz.ei;i de tii­miiyle ortadan kaldrracaktrr .

. . . islam'da rnahremiyetin ·kaynagi Allah'trr. Buna bagh olarakinsanlar · · ·a.ras1 . ili§I<ller Allah'm hiikiimleri· ·dogi,-ultusunda mahremiyet esasma uygun olarak yi.iriitiiliir. Giiniimiizde mahrerniyet mevzusu her ne ka­dar kadm-erkek ili§kilerine indirgenmeye c;alJ.§tlsa da esasmda bu konu, .kadm ya da erkek, uzak akraba ya da yakm akraba, usfil ya da fi.in1, kan ve koca hatta kul ile Allah arasmda bir takun diizertlemeler geti- 323 ren kapsarnh bir konudur.

islam'daki mahrerniyet hassasiyeti hayaon tiirniinii ku§atan bir an: layi§la islam Medeniyeti'nin belirgin tortlarmdan biri olrnu§tur. Hukuk-

-ta, rnimaride, giinliik ya§amda, evde, mabette her yerde mahrerniyet titizligini gormek mii.mkii.ndiir. Burada onernli olan rnahrerniyet anlayi­§llllfl hangi esas iizerine temelJ.endirilecegidir. Her ne kadar ·mah­remiyet mevzusunun bir talam §ekli unsurlar1 olsa da go­riintiiniiri· arkasmdaki esas1 ve ozii gormek onemlidir. Mahremiyet egitiminin i§te bu esas ve oziin dikkate ahna­rak verilmesi bilyiik onem arz etmektedir. B~ka bir ifadey­le, mahremiyet egi.timinin temeline insanhk onurunu ko­rumak anlayt§I yerle§tirilmelidir.

islam'm "miikerrem insan" tasavvuru ve bu tasavvurun tabii uzantl­s1 olan mahremiyet anlayi§l hayatffi tiimiinii ku§atan geni§ bir husus olmakla beraber mahremiyet anlayi§1Il1Il olu§tugu ve ternellend.irildigi mekan ailedir. Zira aile, c;ocugun ilk sosyalle§me mekfuiidrr. Buna gore, aile yalmzca toplumun degil, mahremiyet algm ve anlayi§1Il1Il da temeli ve hatta "kale"si olarak kabul edilebilir. Ancak burada oncelikle yaptl­mas1 gereken "toplurnun temeli" olarak kabul edilen aileyi saglam te-

15 A'raf, 7 /20. 16 A'rM, 7 /21. 17 A'raf, 7 /22.

------ OROU ONiVERSiTESI ilAHIVAT FAK0LTE5i / 27-29 MART 2015 ------

mell~r- ti.zeDn.e ill§~ etriiektir. iira' dli.riyevr kaygilar ve bala~ a~Il~y1~1-te~~~ edile~r ail~ ·yapilannda: ulv1 ve uhrev1· kaY,gilifr ya da baki§': a~i!'. Iari · gorme~· giif ola'cakiir~ · -~

irti;'arun · az1z ve klyriiet:J.i; Alia.h'm yeryilziindel.G halifesi anlayi§ma' sahip· evJ§.tJqr_ yeti§tihriekyirie bu: anla}'l§:Ve vasifl~a sahlp-·afle yapi]tf:· nnda: riii.imkfui' cilabilecektir. ihsariin· yuksek §erefi ve evladm da· All· Jah~µi . ebeveyne bh-. einaneti18. O}anik gotfilmesf i§e dogru yerden t)a~}a:;:' riiak arilanimi: fa~rr: ·

fosan samp' oldu~ yi.iksek nieitetleye (lialifellk} uyguri olarak' agif bir soruriiliilugii (emanet)' deruhte· etiili§tir.· Burada yetki· ve· sohihilu~­lukta· brr uyllritluluk goze ~arpmaktadrr. Bl.~bir mahh1ka boylesme : faJ.~· :Yiik bir iitifat yaptlriiazkeri- hi<;bir riihltluka da boyl¢sine btiyiik bir-Ylii{; yilld~hniertli§tfr: Arnn-ve, d~gfariii bile aitiliaa e:iiimekten' korktugu bu1

yuk (errianet) insaiititomllzlirind~ kalnii§o.r.19

Bi.rrada· eriianet kaVra.nu'uzerihde:diitmak gerekir. Emanet kelhne:.· sinin' soZluk anlanii.' '1<orkti'.ve· kayguiin· gitrnesi~ insanni korunma· kohu-· sunda gontiriahatligi i<;mde olinasi"drr-.20 E'manet-kelimesi bu gtivenlil{;: hali; psikolojisi i~fri" killlaruldigr gib( gtivenrhe ve koruma konusu: olan1. koiunrii.asl' isteneri §ey" ic;irt! de'killlaruJ.rr.21 Bir. din· feti.riif o1arak emanete bir~ok anlam ytiklenmi§tiI. · Bimfar i(;inde belki de maksada en yakin: olaru, "tevhid keli.mes{ve:inanc1~ adalet, okuma-yazma, akll ve ytiktim:~ hi Cmilkellef) olina kabiliyeti ve Ttirk<;e'deki anlanuyfa. emanet';i:fr._22:­Buhlarih' cta· tamamuu~ "msarun, akil' ve hili" fradeye dayah ytiktimlfilu • . gu'; kavrann i(;inde· roplamak mihnkundiir: Buna gore ayette zikrediien'­einfulet kavranund'an; sorumllllUk, yUkUmlillUk. ve miikelleflyet. anla.m:.­fan 9ikartilabilfr.

islam'a· gore akilJi. ve; ergen her muslllman~ dini sorumlulukfurin• dogrudan: mUhatabJ.illr: Anc'ci.k ou sorumhtluklar her zaman ferdl boytit-· lai·da- kalmamaktadi.r. Miislilinan' Brr.· e&ek, baba:· oldugu· zaman; Mus-" liiinan: bii::" kadihj artne' oldhgh zaman artJ.k <;oci.tl<lanrun:. da sorumlugu~· nu· i.istlenini§ ciemektir/ ohnal<tadir: "Erk:ek ( eVi.n be:yi) bir sorumludur ve yonettilCieririden: mes'uldiir: Kadin- dci (evin hamrm) bir sorumludur ve. yoneftiklerinden· mes!i:J.laiir:"23 haclisif ailerun ou konudaki agrr sorumlu­lug'unu: a<;J.kQa ortaya koymaktadir.

" M ··- ••• • • • ... 0 + + ••• • • 0. • ,o + --·

18 ibralilin·canan, Hz. Peygamber'in Siinnetinde Terliije; ~ Yay., 7. Bask!, izmir, 2013, s. Ti.: 19 .Ahzab, 33/72. 20 Mgib el-i.sfaharu~ el-Miifredat, "emn'; maddesi, Kahraman'Yaymfan, 1980, s.30 21 Bkz. Hayreddiit Karaman vd., Kur'an Yolu Mea(ve Tefsir, IV/364-366: 22 R.agib el-isfaharu, a.g.e. 23 Buhari, istilcra'z, 20.

---~-~ OROU'ONIVERSiTESi iUiHiYAT FA.KU~TESi / 27-29 MART-2015 - - ----·

'

,6yleyse· pir aJ1I1e~baba, Allah'm kendilerine .. yilldedigi.miikellefiyeti :ferci(p13:Ilaa· Y.efine 'geiliµ-k~~~a.Yrµ·;2~a'.Ilda~ An.cih;~: ~if: ~cih§i.ve: ~Ili~­~nen. 01~ <;oc~iµ1#m d~ .. 'h.aWeW< ve ·e~anei:;§4t1-n(y.li.Y.et!~~~sifl..-!<len. d9wd~. illes'ul~iir- · · ·· ···· · · · ··· · · · ··· · · · ._-,... . ·:· . . .. .. . . .

·AiJenin biy9lojik, ps~ol9jj,k,.,klµtjirel ve, egi~el.p.ek <;pk fol}lg;iYP­nundan. ya cia ~c?cuga , gifze(bir ,~µn :,:VJ;!qUekt~ii' gfu~l aliJ.~JcizanCfu­

liDay.~.-~idai.P~~. <;9k.?0~1?:~~,an:·~.aiiseq4~~pjr: r~.Ie'..:~4i.~_z J<?n}l '.iiagfonunda··b.*1J.cj18µlda, : pu Jo~iyonJar _ve g9re~ler .. aras~da, ~eajn '&rie 9ka!i soiurrilt.igunun <;ocugqna· iy(~ir diili. ve abl~ . egfrhn vern1e.k '.'oid.ugu soylenebilli: · · · · :. · ·· · ... ·. · · · .... · · · · · · · .. ,. · .. : : ~ . . . ' .

· '~Ey _insa!llcµ;! Kery.~infy;i .ve aile'f'!.~~ yakttL i"µsanlar )le tO§lar olqn. . ate§t~ri.. koruyu.n. "24 3:Y.eti ap.~lerin. <;~c;j.!k· e~t#µ(k9.nusµIld~!;l<T s9rµPii~­;fo~u ~ar:P.ic1 bir §ekilde pftaya._k6Yajal{t;a~. '.V:~ ,ayiu:aye·r; ge~i~ '.~~~~ · .:p.rn ·~8i!:4Ili <;ajrp~~',·. F~iil~I 4..aY.iiP,~~ .·r~§~ . --~~~r. ;_E:tµ:';~rH ; Keriin'~~. ~elem, 4ikk.~t:ipi . <;~ktjgi ":J)ir ~iger , ayet . ise §~yJedir: ;~($,~p~~~,·~.f.4ran.ayffro/a~_lar:· ~~J:qnjei;:iµ~[i!i9.e·:~e11~Uefl-r~l. ye ~zfeJeft.~i · liiiSrana sokanlardir. "25 Bu iki ayet, fert fert· herkesin §ahsi sorumlulu­;~u :.dile getlrlrken, a~i. zamanda: eb.eveynlerfu. ~~cuklaillii)c{>~a 3ZS

~~ili<eU..efiy«;!ti v.e ~4l.<eU«;!fiy~#n· ~emie get:irillltedigi '.d.~ard.a.·i<ru:§µ~; '_~~~bµ~c~_ciddi. tehlifele~·a~ik<;a \rur@am~a~rr: · · · ·· · ·

: Ljsfu}.ii'l~Ar.ab'da, .';'il.~r~". (aiJ..e) · k~lim«;!sin.ip. anlan+lanndap. biri._pla­-r~-!'koruyucu . zrrli." tabiiirun kiiliariilriias1 . mcinidard).r :26 . Aile . f eitleriiti, :.6zellik,l~ <;o~uklan d1§anc;l.an gelebile~ek her. ti.irlii. tehlikeden: l<<;>Piyucu {<;>$.~ypnu . §~behfrle aPeye '.'~,h" · i~µri verilq.~gi du§iinhlebjlir. AileJlin .~~9ri1YuCU .,bll . itrh". ol~~u" . sadece. ffile ferileillµn, : ozeUikle .de. ~O· .~i.ikI.aftµ· pir: bina ~atis1 .afol;ida iq§m sogugunda,n,. yazm. s1cagu;dan k9· ~as1 deµiek deglldi!: <;ocuklann, b$n:u, 9e~lepmesi~ <;t:§itll. iel?-li.ke­Le~e ;.l\cir§i)<9n,u;im.C!s1.".aµ~P#i t.ei;n~l . &9f,~vlerin~endjr .. ~cak :ajf~fil!i .. go­rev _ ve sorumluluklan, burada, bitmemektedir. Gilzel , bir ahlfilcv.e ~4~~ ~k~ ·,~~~~ ;~~~~t ::~~ .;:~~~c . ~~':.: b~&:~ . ~~~~~·r y.~~~~k'~eniri, <;8c.ugu ii~efiP;c:Ieki ,J{(>,rµ~cu, ~~~~y~µI~~-.,4.cm _bµ:· ~~-~sf1{e. ~~lkJ, de ·~~. o~eµWs{dir: ·· .. -- · ...... · · .... ... · - ..

Ai).e. prtamJJ:?l, <;9cugun .dini. ve .. alJlafi. egit;iminin ter;nejf eJinin . ap,ldJ.­gi . brr : egitirn ... kui:uinu ·olai;ak niteleiidiiniek . miimkiitj.dµi-. ::au . k.Uiu-

;..' • • ' :·. • • ' ·•• • ' ;\,,t • • • • .• ' •. f • ; • • • ·' • ; • • • -, • • • .: .. • • ; I • ' ~ . • .,

11)).lij/pl<Ul,llJl -.ilk: .ogi:etm.~ajeri _ru,:ip,e. ye : .Pa~adrr. Sonrasl.I).da .c1iger .. aile ; , • ,• . • , • : , • , • • I 1 ~ • • ; • , • , I :• - • t 'lo . • , • • ~ : • • ' • • : ~ • : ' • • • '· • " · • • ... • : ,. " • ••

)4 >fafu.4n, 66/6. .. · .. -· . 25 ):~~i\ 39its. 26

: hiii Mlll}ZCtr, L.~anii'l·J.irab, https://library.islamweb.net(.newlibrary/ d~p-.'Jii .''cook' ·11 '?idftom,;,'i22&idto,,,;i. 22&bk no= 122&ID'=i.2:f .. . ilffi:·20;03/2015. "':··Y;,. . ,. }',P .. ·. , .. . : . .. , . , . , · . . ,. ~· . . '~ .. . · . .. . .... ..

. Ol.l~U o.~i.V.ERS~TES.f ~.~~1.Y~T fA,~Ows,i I 27~.~ MA!lf._2p1s .

326

---- oi. GmN"" '"'-" ""'-"'JNOA ""HR<MIY£T.ACGl.,>RI SEMPO,,UMU _]

. 1 fertleri ve akrabalar bu egitimde degi§en nispetlerde c;e§itli roller allr-lar. ·

Aile; bir egitim kurumu, anne ve baba da bu okulun/kurumun og.,_; retmenleri olduguna gare ogretmenlerin sahip oldugu nitelikler onefu" kazanmaktadi.r. 6zellikle bu ogretmenlerin din1 ve ahlakl egitim gibi! hayati rolleri/gorevleri i.istlenecegi di.i§iinilldiigiinde bu durinn biraz· daha onein kazanmaktadrr. . . :

Sorumluluk agrr, tehlike biiyi.ik olduguna gore i§e dogru yerden ba§lamak gerekiyor: .

1. Dogru e§ se~: ''Kadm dort §eyi ifin nikah edilir; malz, soyu, giizelligi ve dini. Sen dindar olamm Sef ki elin -bereket bulsun. "27 hadisi' bize bu konuda l§tl< tutmaktadi.r. Bu hadis-i §erifte, evliligin saglam temeller iizerine in§a edilmesinde dogru tercihin "clindarhk" oldugu. belirtilmektedir. Bununla birlikte rivayette gec;en diger sec;eneklerin de_ evliliklerde tercih sebebi olabildigi gerc;egi goz ardi edilmemi§tir. Bu­baglamda zikredilmesi gereken bir diger hadis-i §erif ise §oyledir:· "Mii'min, takvadan sonra, saliha bir e§ kadar htfbir hayzr ve mutluluktan~ yararlanml§ degildir. "28 Takva ile sfiliha e§in bir arada kullaruJmas; cfilib-i dikkattir. Nastl ki takva, insanlari hatalardan ve giinahlardan koruyucu · bir i§leve sahipse sfilih ve sfiliha e§lerin de birbirlerini ve c;o-_ cuklanru maddi ve manevi tehlikelerden koruyucu bir fortl<siyona sahip oldugu soylenebilir.

2. Hayirh evlat niyaz1: Sfilih ve sfiliha e§ sec;imi ile mi.imin bir yuva/ okul ic;in dogru bir ad1m attldtl<tan sonra, "hayrrh evlat" ic;in niyaz· etmek gerekiyor. Bu c;er<;evede Yiice Allah'm bizlere ogrettigi §U

dua/ayet onem kazaruyor. "Rabbimiz! Bize goziimiizii aydmlatacak e§ler ve ziirriyetler bamla .... "29 "Goz aydmhgi" ve "hayirh evlat" nite­lendirmelerine laytl< c;ocuklar ic;in niyazlITllZ, heniiz c;ocuklarin ilk hiic­releri olu§madan once ba§hyor. Hz. Peygamberin (SAV) c;ocuk niyetiyle· bir araya gelen e§lere ta'lim ettigi dua §oyledir: "Bismillah. Yarab­bi! Bizden ve bize verecegin fOcuktan §eytam uzak kzl. "30

3. Giizel isim vermek: Dogru e§ sec;imi, hayrrh evlat duasmdau sonra aileye dii§en gorev Allah'm bah§l ve emaneti olan c;ocuga giizel bir isim vermektir. Zira Hz. Peygamber §Oyle buyuruyor: "Sizler kzya-

27 Buhar!, Nikfill, lS; Ebu Davud, Nikfill, 2; Nesai, Nikfill, 13. 28 ibn Mace, Nikfill, S. 29 Furkan, 2S/74. 30 Buhan, Bed'ii'l-Halk 11, Daava~ SS, Tevhid 13; Miislim, Nikfill·ll6 (1434); Ebu Daviid,

Nikfill 44-4S; Tirmi~i, Nikfill 8; ibn Mace, Nikfill 27; Ahmed b. Hanbel, 1/217.

------ ORDU ONIVERSiTESi iLAHiYAT FAKULTESI / 27-29 MART 2015 --- ---

----- OiN, GELENEK VE AHLAK BA~LAMINOA MAHREMIYET ALGILARI SEMPOZVUMU ----

met gilnil i.simlerinizle ve babalanmzm i.simleriyle fagnlacakszmz. Oyley­se isimlerinizi giizel yapm. "31 <;ocuga giizel bir isim koymak, bir niyet izhan olarak algtlanabilir. <;ocugunuz i9fl gilzel dii§i.inceler beslemek ve onun i~in giizel bir alabet (htisn-i hatime) dilemenin bir ni§anesi olarak goriilebilir.

Gi.izel isimle ba§layan hayat si.irecinin hilsn-i hatime ile nihayete ermesinde giizel ahlfil< sahibi olmarun §ilphesiz onemli bir yeri var­dlr. "Ruhumu kudret elinde tutan Allah'a yemin ederim ki cennete sadece giizel ahlak sahipleri girer. "32 ve "Milminin mizamnda en agzr basacak §eJ, gilzel ahlaktzr. "33 hadisleri gilzel ahlfilan ahiret saadeti i~in vazge-9Jmezli8'4ti a~tk~ ortaya koymaktadrr.

Biitiln insanhgm en biiyiik ogretmeni Hz. Peygamber'in (SAV) "Ben giizel ahlaki tamamlamak ifin gonderildim."34 ve "Ben ogretmen olarak gonderildim."35 §eklindeki hadisleri dikkate almdtgmda, O'nun biitiin insanhk i~ gonderilmi§ en biiyiik ahlfil< ogreticisi oldugunu soylemek yanh§ olmaz sarunm. Buna gore egitim sorumlulugunu d~­ruhte etmi§ herkesin ilzerinde durmas1 gereken temel konulardan birisi §iiphesiz "giizel ahlfil<" olmahdrr. Bu a~1dan b_alaldigmda aileye di.i§en 327 bi.iyiik sorumluluklar bulunmaktadrr.

' insanltk onuru, yiiksek ahlaki degerlere sahip olmak ve buna uy-

gun ya§amakla korunur. Dogru bir mahremiyet anlayi§1 da insanhk - onurunu korurnarun temel unsurlanndan biridir. Ailelere dii§en, sorum­

luluklanru iistlendikleri pek klymetli "ernanet"lere saglarn bir ahlak ve mahremiyet anlayi§1 kazandrrmalandrr. Bunu yaparken mahiemiyet duygusunun insanda fi.trl olarak bulundugu ve rnahremiyeti korurnarun insanltk onurunu korumada ~ok onemli bir unsur oldugu dikkatten ka9fllmamahdrr.

Kaynakc;a

Beyhaki, Delfillii'n·niibiiweh, tahkik: d. Abdii'l-Mu'd Kal'aci, Darli'l-kiiciibi'l-ilm.iyye, 1. basla, h. 1405.

Canan, ibrahim, Hz. Peygamber'in Siinnetinde Terbiye, I~ik Yay., 7. Baski, izmir, 2013. el-isfaharu, RAgib, el-Miifredat fi Garibi'l-Kur'an, "emn" md. Kahraman Yaymlan, 1986. Gazza.U, ihyau ultlmi'd-din, 2 . cilt, <;eviri: Dr. S1tlo Gillie, HuzurYaymevi, istanbul 1998. Giimii§hanevi, Ahmed Ziyaiiddin, Mml1zii'l-ehadis, 1. cilt, Gonca Yaymevi, istanbul, 1997.

31 Ebu Davud, Edeb, 69. 32 imam Gazzfili, ihyau u!Wni'd-din, 2. cilt, <;eviri: Dr. S1tlo Gillie, Huzur Yaymevi, iscanbul

1998, s.792; Beyhaki, Delailii'n-niibiivveh, tahkik: d. Abdii'l-Mu'ti Kal'aci, Darii'l-kiitiibi'l-ilmiyye, 1. baski, h. 1405, cilt: 5.

33 Ahmed ibni Hanbel, Hadis No:26845. 34 imam Mfilik, Hiisnii'l-Hulk, 8; Ahmed b. Hanbel, 2/381. 35 Dariml, Mukaddime 32; ibn Mace, Mukadclime 17 . .

- - - - -- OROU ONIVERSITESl ILAHIYAT FAKOLTESI / 27-29 MART 2015 ----- --

'.328

·---- "DIN;GELENEK.VE AHlAK.SA~LAMINDA MAHREMIYEFALGllARI SEMPOZYUMU ---

;Hokelekli,:Hayati, "Fttrat" maddesi, D~yanet islam Ansil<lopedisi .http://kuran.diyaner.gov:tr/Kuran.aspx#33:63 .ibn ~Qr, Makasidii'Neriati'l"islfuniyye, Tunus, 1978. :ibn ManzQr, ·Lisanu'l-Ar.ib,:http://library:islamweb.net/newlibrai).;display_boo!'-php?

·idfrom=3 .713&idto=3713&bk_no=122&1D=3720 ., e~ildi: 06/02/2015.

-------. ·oRD.U:ONiVERSITESI ILAHIYAT FAK0LTES1/27_-29 MARTWlS -~----

'