2 Макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүд
2Макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүд
Copyright © 2004 South-Western
GDPGDP
ҮНО ба ДНБ тооцох \үргэлжлэл\
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ тооцоолох нь
• Зардлын• Тухайн хугацааны эдийн засгийн нийт
үйлдвэрлэлийг ЭЗ-ийн харилцаанд оролцогчид /өрх, пүүс, төр, бусад улс/ худалдан авахад зарцуулсан зардлыг бүртгэх зарчмаар тооцох юм.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий үзүүлэлтүүд
• Хэрэглээ (C):• Өрх гэрийн худалдан авч буй бараа үйлчилгээ,
шинэ орон сууц худалдан авах зардлаас гадна. • Хөрөнгө оруулалт (I):
• Тоног төхөөрөмж, эд хогшил, барилга байгууламжид зарцуулж буй зардал, шинэ орон сууцыг оруулаад.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий үзүүлэлтүүд
• Засгийн газрын худалдан авалт (G):• Улсын болон орон нутгийн засаг захиргаа болон
Холбооны засгийн газрын бараа үйлчилгээнд зарцуулж буй зардал.
• Шилжих төлбөрийг оруулж тооцохгүй, учир нь тэдгээр нь тухайн жилд үйлдвэрлэгдсэн бараа үйлчилгээнд зарцуулагддаггүй.
• Цэвэр экспорт (NX):• Экспортоос импортыг хассан зөрүү.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ тооцоолох нь
• Орлогын арга• Тухайн хугацааны туршид эдийн засгийн
харилцаанд оролцогчидод цугласан нийт орлогоор тодорхойлох юм.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ийг тооцоолох нь
C I G NX
ДНБ
=
Хүчин Зүйлсийн орлого Элэгдэл ШБТатвар
=
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ тооцоолох нь
• Үйлдвэрийн буюу гарцын арга• Үйлдвэрийн газар тус бүрийн нийт үйлдвэрлэлд
оруулж буй хувь нэмрийг хэмждэг. Өөрөөр хэлбэл үйлдвэрлэлийн үе шат бүр дээр нэмэгдсэн өртгүүдийг нэмж ДНБ-ийг тооцдог.
Copyright © 2004 South-Western
Үйлдвэрийн арга /Нэмүү өртөг ба Эцсийн өртөг/
Малчны нэмэгдсэн өрөтг \
8 төг\
Малчин
Ширний үйлдвэр
Гутлын үйлдвэр
Гэрээт борлуулагч
Эцсийн хэрэглэгч
Ширний өртөг 8 төг
Боловсруулсан ширний өртөг \30\
Гутлын өртөг \50 төг\
Нэмэгдсэн өртөг
Завсрын хэрэглээ
Эцсийн өртөг
Copyright © 2004 South-Western
Үндэсний цэвэр орлого ба ҮЦБ
Copyright © 2004 South-Western
Үндэсний цэвэр орлого ба ҮЦБ
ҮНО ҮЦО
Элэгдэл
ҮО
Шууд бус татвар
ХО
НДШ
ПАТ
ПХА
ХХОАТ
ШИЛ ШИЛ
Хасагдах үзүүлэлт
Үлдэх үзүүлэлт
Зураг 1 Мөнгөн урсгалын диаграмм
Spending
Goods andservicesbought
Revenue
Goodsand servicessold
Labor, land,and capital
Income
= Flow of inputs and outputs
= Flow of dollars
Factors ofproduction
Wages, rent,and profit
FIRMS•Produce and sellgoods and services
•Hire and use factorsof production
•Buy and consumegoods and services
•Own and sell factorsof production
HOUSEHOLDS
•Households sell•Firms buy
MARKETSFOR
FACTORS OF PRODUCTION
•Firms sell•Households buy
MARKETSFOR
GOODS AND SERVICES
Copyright © 2004 South-Western
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий үзүүлэлтүүд
• Юу ДНБ-д тооцогддоггүй вэ?• ДНБ-нд гэртээ үйлдвэрлэж хэрэглэж байгаа зах
зээлд ордоггүй ихэнх зүйлсийг оруулдаггүй. • Энд хориотой мансууруулах бодис мэт хууль
бусаар үйлдвэрлэж борлуулсан зүйлсийг оруулахгүй.
• Цэвэр санхүүгийн арилжаа Улсын шилжүүлэгХувийн шилжүүлэг Үнэт цаасны арилжаа
• Хадгалагдсан барааны борлуулалт
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ ба эдийн засгийн аж байдал
• Эдийн засгийн аж байдалд нөлөөлдөг зарим зүйлс ДНБ-д орж тооцогддоггүй. • Чөлөөт цагийн үнэ цэнэ.• Цэвэр хүрээлэн буй орчны үнэ цэнэ.• Эцэг эхийн хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлсэн цаг
хугацаа, сайн дурын ажилчдын өртөг зэрэг зах зээлээс гадуурх бараг бүхий л зүйлсийг оруулдаггүй байна.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ ба түүний үзүүлэлтүүд (2011)
Consumption 69%
Government Purchases18%
Net Exports -3 %Investment
16%
Copyright © 2004 South-Western
Бодит болон Нэрлэсэн ДНБ
• Нэрлэсэн ДНБ нь бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн өртгийг тухайн жилийн үнээр илэрхийлсэн үзүүлэлт.
• Бодит ДНБ бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн өртгийг тогтмол үнээр илэрхийлсэн үзүүлэлт.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий дефлятор
• ДНБ-ий дефлятор нь нэрлэсэн ДНБ-ийг бодит ДНБ-д харьцуулж тооцдог үнийн түвшний хэмжигдэхүүн юм.
• Энэ нь бидэнд нэрлэсэн ДНБ-ий өсөлт нь бүтээгдэхүүний тоо хэмжээний өсөлтөөс илүү үнийн өсөлтийн шинж тэмдгийг харуулдаг.
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий дефлятор
• ДНБ дараах томъёогоор тооцогддог:
G D P d efla to r = N o m ina l G D PR eal G D P
1 0 0
Copyright © 2004 South-Western
ДНБ-ий дефлятор
• Нэрлэсэн ДНБ-ийг Бодит ДНБ-д хөрвүүлэх нь• Нэрлэсэн ДНБ нь Бодит ДНБ-д дараах байдлаар
хөрвөдөг:
R eal G D P N o m in al G D PG D P d efla to r2 0 X X
2 0 X X
2 0 X X 1 0 0