Top Banner

of 20

Ma Hoa Thoai

Oct 15, 2015

Download

Documents

Pham Tuan Anh

mã hóa thoại
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript

Tm hiu cc phng php m ha thoi trong GSMI.GII THIU1. Tng quanTrong thng tin di ng rng di tn c gi tr nh hng ha, do b m ha ting ni ng vai tr quan trng khng ch vi cht lng ting ni m cn phi m bo chim dng t bng tn vi tc bit thp. B m ha tc bit thp lm tng dung lng h thng l yu cuquan trng ca cc nh cung cp dch v.Cc b m ha ting ni cbn cphn thnh 2loi chnh l: Mha theo dngsng v mha ngun (vocoder).

Hnh 1.1 Phn loi m ha ting niM ha dng sng:L k thut m ha v gii m lin tc bn theo dng sng ca tn hiu m thanh, v nguyn tc chng c thit k c lp vi ngun m nn cht lng khng ph thuc vo ngun tn hiu. Kiu m ny chng nhiu tt, khng phc tp, gi r song h s nn tn hiu cha cao nh PCM, ADPCMM ha ngun:Da trn s m phng ngun m c th (ting ni c nghin cu trc cc c tnh khai thc kh nng nn m), k thut ny kh phc tp, c tr cao,gi thnh t b li c h s nn ln v cho tc bit m ha thp.2. S lc qua trnh s ha v m ha trong gsm. u tin, ting ni c microphone bin i sang tn hiu in dng tng t. Microphone bao gm mt mn mng v mt cun dy t trong khe t trng cua mt nam chm. gim lng d liu cn thit tng ng vi sng m, ta cho tn hiu qua b lc thng di trong khong tn s t 300 Hz n 3.4 kHz. Sau , tn hiu ny c bin i sang tn hiu s bng b bin i A/D dng k thut iu xung m PCM vi tn s ly mu l 8kHz v m ho mi mu bng 13 bit. Do , lung tn hiu s sau khi c bin i c tc 104 kbps.Tn hiu s ng ra cua b bin i A/D c tc 104 kbps c nn li bng b m ho ting ni. M ho ting ni l phng php nn tn hiu thoi dng s. Yu cu cua m ho ting ni l phi m bo thi gian thc v cht lng c th chp nhn c. Trong GSM, ngi ta s dng m Vocoder. Nguyn tc cua k thut ny l thay v truyn i lung s t ting ni th ta s truyn i thng s cua c quan pht m ti thi im pht ra ting . Nh vy, chui bit truyn i s ngn hn nn tc s gim xung.

Hnh 1.2

Tn hiu s ng ra cua b bin i A/D c tc 104 kbps c chia thnh tng on c chiu di 20 ms, nh vy mi on cha 2080 bit (tng ng 160 mu). truyn i chui bit ny, ngi ta s thay th thng s cua b lc c chiu di 260 bit. Nh vy, 260 bit mi 20ms tng ng vi tc truyn tht s l 13 kbps.

Hnh 1.3

3. Tm hiu m thanh, ting ni v tnh cht. Ting ni l phng tin ch yu m con ngi s dng lin lc v giao tip hang ngy.Qu trnh to ting ni l s kt hp phc tp ca nhiu b phn trong c th ngi nh thanh qun, khoang ming, khoang mi, li, c hm, mi,..Trong k thut m ha ting ni,ngi ta chia ting ni thnh hai dng m chnh sau da trn s dao ng ca cc dy thanh m: + m hu thanh : c hnh thnh khi cc dy thanh m dao ng ng m lm ngt qung lunkhng kh v s nht qung ny c xem gn nh l tun hon tc ng ln c quan pht m.Theo thc nghim chu k tun hon ny khong t 2 20ms. Do , vi mhu thanh, tn hiukch thch c m hnh ha l cc xung tun hon.+ m v thanh : c to ra khi lung khng kh i qua thanh mn tc ng ln c quan pht m khng theo mt quy lut no c (khng tun hon). Do vi m v thanh, tn hiu kch thch c m hnh ha tng t nh mt nhiu.Dng tn hiu ting ni c mt s tnh cht hu ch c th khai thc c khi tin hnh m ha tn hiu. Tnh cht thng dng nht l s phn b xc sut khng u ca bin ting ni, c s tng quan gia cc mu lin tip, bn cht khng phng ca ph tn hiu ni , s tn ti ca cc thnh phn m ku v m khng ku ca cc tnh hiu ting ni.

II. Qu trnh to ting ni

A- S lc qua trnh to ting ni 1. B phn cung cp ln hi:Bao gm hai l phi, c s tc ng ca cc c ngc, sn, c honh cch m, c bng.

Hnh 2.1

Phi gm nhng t bo xp, c co gin ln, to thnh bi nhng ti nh, cc ti ny gin ra cha y khng kh, v co li y khng kh ra ngoi bng cc ph qun. Cc ph qun ny u thng vo kh qun, trng ging nh nhng r cy bm vo gc cy .

S co gin ch ng ca phi l do s h tr tch cc ca lng ngc v honh cch m cng cc c bng: Honh cch m h xung, lng ngc trng ra, lm cho phi gin ra tng thm th tch, to khong trng cho khng kh bn ngoi vo. Honh cch m nng ln, bng hi hp vo, lng ngc bung lng xung, lm cho phi thu nh li, y khng kh ra ngoi.

Chng ta c th v hai l phi nh mt ci b, cung cp dng kh cho c th v thi thn kh ra ngoi. Mi ln th bnh thng, ta ht vo na lt khng kh. Mi pht, ta th khong 15 ln v 15 lt mu c i mi.

Khi ln hi t phi c y ra ngoi, nu tc ng ng cch ln thanh i (dy ting), th s pht ra m thanh. Cht lng ca m thanh pht ra, mt phn ln ph thuc vo ln hi t phi a ln tc ng vo thanh i.

2. B phn pht thanh.- (Ch mi pht ra m thanh ch cha pht ra ting, ra li) gm 2 thanh i nm trong thanh qunThanh qun l mt ng ni tip vi kh qun. Phn gia thanh qun tht li nh c chai. Ch tht li ny l do cc dy c v sn chn ngang hai bn to nn thanh i. Thanh i l b phn ch yu to ra m thanh: Do p lc ca ln hi t phi a ln, thanh i - vi nhng cng khc nhau v hnh dng khc nhau - m ra v ng li nhanh chm khc nhau, ct ln hi thnh nhng sng m c tn s khc nhau, to thnh nhng m thanh c cao khc nhau: Thanh i mng/ngn m ng nhanh hn thanh i dy/di (thanh i ph n v tr em ngn v mng hn n ng, nn ging n v tr em cao hn ging n ng mt bt ). Thanh i mng hn khi c cng ra, hoc thanh i khng m ng ton phn, m ch m ng trn mt phn no ca mnh, lm cho phn thanh i tham gia ct ln hi ngn i, v nh vy to c nhng m thanh cao. cng, hnh dng, kch thc ca thanh i khng ch nh hng n cao , m c m sc na. Cn cng m thanh l do sc mnh ca ln hi a ln

Nh vy m thanh pht ra ph hp hay khng l do s phi hp nhun nhuyn gia ln hi v cc c iu khin thanh i. Do , cn bo v thanh i cho lnh mnh.

3. B phn truyn tng m:Gm ch yu l cung hng (yt hu) thng vi ng ming hoc ng mi.

1. Cc chn ng m thanh do thanh i to ra, c b phn truyn m gom li v dn ra ngoi theo hai hng ming hoc mi. Cung hng v ming khng nhng truyn m, m cn gp phn kh quan trng vo vic tng m (ng vai tr nh mt hp cng hng).

2. Cung hng c bao bc bi mt h thng nim mc, d b kch thch, do cn phi gi gn cung hng khng b vim nhim, nh hng xu n ging (trnh dng ru, c ph, thuc l v thc n thc ung qu nng, qu lnh, qu cay ...)

4. B phn pht m (nh ch):L ming vi cc hot ng ca mi, rng, li, hm di, vm mm (hm ch mm, ca mm, ngc mm,). Chng ta nhn ra c li ca, ting ht vi ngha ca n, l nh vo hot ng ca cc c nng trn.Khi ni n khu hnh l ni n hnh th, hnh dng, c bn ngoi ln bn trong ca ming do hot ng phi hp ca mi, li, hm di, vm mm to ra khi pht m. M khu hnh khng ng cch s nh hng khng ch n cht lng m thanh, m nht l nh hng n vic r li.

5. B phn di m:Gm tt c cc khong trng trong thn th, ch yu l cc khong trng trn u, trn mt, gi l xoang cng minh (cng hng). Ngoi khoang hng v khoang ming va tng m va di m, th cc xoang mi, xoang vm mt, xoang trn v.v... ch yu c tnh cch di m, tc l lm cho m thanh c cng hng, m vang y n, giu m sc nh cc bi m (ho m) m chng to ra. V th, khi ht cn phi phng m thanh ln pha trc to c v tr di m trc mt. V tr trc mt m ln hi phi hng ti khng ging nhau i vi mi ngi. Mi ngi s tm tng v tr cho tng cao , nhng ni chung chng nm khong gia hm trn v trn (ngay c khi ni, nu ta bit ni m thanh ra pha trc, th hng ta s mt v ting ni ta vn r rng m khng tn sc)

Hnh 2.2B- B lc ngun m1. Dng b lc ngun d dng phn tch tn hiu thoi , hu ht b m ha ting ni u c dng vocal tract. Dng ny thng c dung hu ht qu trnh m ha v gii m .Khi m ha cc kiu thng s c xc nh miu t chnh xc tn hiu thoi ng vo . i vi gii m cng c cu to tng t v da vo ti to chnh xc li m thanh. Mt dng to thoi thng c s dng nht l dng b lc ngun. B lc ngun ny c dng ging nh vocal tract. Ngun tn hiu cung cp cho b lc ngun ny l tn hiu kch thch.

a. Vocal tract C hng, mi, li v ming l hc cng hng khng kh to nn ting ni cua con ngi. Vocal tract c cu trc khc nhau th s c cc tn s cng hng khc nhau. Tn s cng hng cng vi tn hiu kch thch l hai h s chnh iu khin vocal tract to ra cc m v.

b. Kch thchi vi ting ni m hu thanh, dng sng tun hon to kch thch n vocal tract. Dng sng tun hon t cc xung thanh mn s lm cho dy thanh s rung. Dng n gin v hay dng cho m v thanh l nhiu trng. Nhiu trng thng ngu nhin v c ph bng phng mi tn s c cng cng sut. Gi s nhiu trng c to ra khi khng kh i qua b phn co tht. Mt s m nh m /z/ c to ra va bi mt kch thch tun hon v vocal tract co tht khng kh. iu ny c gi l kch thch pha trn. V vy, nhim v chnh cua m ho thoi l phi phn bit u l m hu thanh, m v thanh hay l pha trn cua n.c. Dng b lc ngun tng qut Hnh 2.3 Dng b lc ngun tng qutThng c 2 dng, b lc ngun s kt hp quyt nh cng m hu thanh/m v thanh i vi mi on thoi. Trong trng hp ny, chc nang cua khi quyt nh trn nh mt chuyn mch vi kch thch l m hu thanh/m v thanh. Thng tin vocal tract c cung cp vo khi vocal tract to ra mt b lc vocal tract. B lc s lm cho ph cua kch thch ging nh cua tn hiu thoi gc. Thc t, thng tin vocal tract c to ra bng mt s phng php bao gm mt d on tuyn tnh v gi tr Fourier. Kch thch c lc bi vocal tract to ra thoi tng hp n tai ngi nghe sao cho ging tn hiu thoi ban u nht.

III. Cc Phng Php C S M Ha Ting Ni 3.1 Cc c trng ca ting ni Ting ni c mt s tnh cht c th c th a vo thit k b m ha l:Di tn gii hn ( hm c gi tr ln nht khi bin = 0 v bng khng vi bin v cng ln. Dng phn b ca hm mt xc sutc s dng lm c s cho k thut lng t ha phi tuyn.

3.1.2) Hm T Tng Quan (AFC)Mt tnh cht ca ting ni l tn ti s tng quan khc 0 gia cc mu khi tinhnh ly mu bin ting ni. C ngha mt mu trong ting ni chng ta c th d ontrc t mt s mu trc vi mt li ngu nhin nh, tnh cht ny c c lngbi hm:

Trong x[k] biu din mu ting ni th k, c ly chun vi ting ni trong khong [-1,1] . Thng thng C(0) =1 v C(1) xp x 0.85-0.9

3.1.3 Hm mt ph cng sut Hm mt ph cng sut trung bnh theo thi gian cho thy cc thnh phn tn scao ch chim mt phn nng lng nh, cc thnh phn tn s thp chim nng lng caohn. c tnh khng bng phng ca hm mt ph cng sut ca ting ni to nn khnng nn tn hiu trong vng tn s, bng cch m ha vi cc h s khc nhau trong cckhong tn s khc nhau. Bn cht khng bng phng ny l biu hin tnh cht t tngquan trong vng tn s. S khng bng phng ca ph c thnh gi qua hm SFM (nh l ts ca trungbnh s hc/ trung bnh hnhhc cacc mu khily mupsd). Skl mu tn s th k ca psd. Thng thng tn hiu ting ni trong thi gian di c SFM = 8 v dao ng t 2 n 500 trong khong thi gian ngn.

3.2 K thut lng t Lng t l php din t mt di lin tc cc gi tr ca bin tn hiu bng mt tphu hn cc gi tr bin ri rc. Lng t tn hiu s lm mo tn hiu trong phm vi mngi thit k c th nh trc. B lng t n bit c th c L = 2^n mc bin ri rc.3.2.1 ) Lng t ha tuyn tnh Trong lng t tuyn tnh cc gi tr lng t phn b u trong ton b tn hiu,khong cch gia hai gi tr gn nhau nht c gi l bc lng t. mo tn hiu lng t t l vi bnh phng bc lng t, bc lng t t l nghch vi s gi tr ri rc. Mo lng t c tnh l li trung bnh bnh phng nh sau:

Trong :x : l bin tn hiu c ly mu ti thi im t.f_Q(x) : biu din gi tr lng t gn x(t) nht.Mo lng t (n lng t) v cht lng ca b lng t c nh gi qua t s cng sut tn hiu / n lng t (S/N). Nu php lng t l tuyn tnh th ta c cng thc lin h nh sau:(S/N)dB = 6.02n + .Trong : = 4.77 20lg(V/x_max) y V l gi tr nh ca b lng t ha v x_max l gi tr hiu dng ca tn hiu vo. T phng trnh trn ta thy l c thm mt bit lng t th SQNR c tng thm 6dB.

3.2.2) Lng t ha khng u Mo lng t c th c gim thiu nu phn b cc gi tr lng t mt cch thchhp (khng phi cch u nh lng t tuyn tnh). Phn b ny da trn hm pdf nh sau:

-Lng t ha theo lut A- Lng t ho theo lut

3.3) Cc phng php m ho ting niV c bn b m ha ting ni c 2 loi:M ha dng sng (waveform).M ha ngun ( source).Nguyn l ca m ha dng sng l tm cch s ha dng sng ca ting ni theo cch thch hp.Ti pha pht,b m ha s nhn cc tn hiu ni tng t lin tc v chuyn thnh tn hiu s trc khi truyn i.Ti pha thu s lm nhim v ngc li khi phc tn hiu ting ni.Khi khng c li truyn dn th dng sng ca ting ni khi phc rt ging vi dng sng ca ting ni gc.u im ca loi m ha ny l: phc tp,gi thnh thit k, tr v cngsut tiu th thp.B m ha dng sng n gin nht l iu ch xung m (PCM),iu ch Delta(DM) Tuy nhin , nhc im ca b m dng sng l khng to c ting ni cht lng cao, tc di 16kbit/s.B m ha ngun khc ph c nhc im ny. Nguyn l ca m ha l m ha kiu pht m(vocoder),v d nh b m ha bng d on tuyn tnh (Linear PredictionCoding-PLC) . Cc b m ha ny c th thc hin c ti tc bit > 1kbps. Hn ch ch yu ca m ha kiu pht m PLC l vic m phng ngun kch thch cn n gin nn ting ni ti to c l ting ni dng tng hp , cht lng khng cao v kh c th nhn ra ging ngi ni chuyn. Vo nm 1982,Atal xut mt m hnh mi v kch thch,c gi l kch thch axung.Trong m hnh ny,khng cn bit trc xem l m hu thanh hay v thanh.S kchthch c m hnh ha bi 1 s xung c bin v v tr c xc inh bng vic cc tiu hasai lch,c tnh n trng s th cm,gia ting ni gc v ting ni tng hp.Vic a ra mhnh ny gy ch v l m hnh u tin ca mt th h mi ca cc b iu ch tingni phn tch bng tng hp(Analisis-by-synthesis).Chng c kh nng cho ting ni cht lngcao ti tc quang 10kbps v c th ti tn 4,8kbps.Tn hiu kch thch s c ti u ha 1cch k lng v ngi ta s dng k thut m ha dng sng m ha tn hiu kch thch nymt cch c hiu qu.

Hnh 3.1 .M hnh tng qut ca iu ch ting ni theo phng php LPC

Ch tiu nh gi thut ton m ho: 3.4) Cc phng php m ha theo dng sng3.4.1 PCM (Pulse sssCode Modulation) iu ch theo m: l phng php thng dng nht chuyn i cc tn hiu analog sang dng digital ( v ngc li) nn c th vn chuyn qua mt h thng truyn dn s hay cc qu trnh x l s. S bin i ny bao gm 3 tin trnh chnh: ly mu, lng t ho v m ho. Phng php ny c ng dng trong m ha ting ni mt cch c hiu qu, dng n gin l iu ch xung m PCM , ngoi ra cn c cc thut ton khc gim tc bit hn na. trnh hin tng chng ph , ting ni tng t s c lc trc khi a vo b m ha . Ta cho tn hiu qua b lc thng di trong khong tn s t 300 Hz n 3.4 kHz. Sau , tn hiu ny c bin i sang tn hiu s bng b bin i A/D dng k thut iu xung m PCM vi tn s ly mu l 8kHz. Sau tin hnh lng t ha theo hai cch*) Lng t ha u: u vo b lng t l tn hiu c a qua b ly mu. Vi mt b lng t dung N bit t m, min gi tr s chia lm mc , mi t m N bit tng ng 1 t m. Khong cch gia cc mc ln t l nh nhau . T d thy rng nu ta ly N qu b th s mc lng t s ln dn n sai s s ln, cn nu N ln th bc lng t s b dn ti nhiu nh hng n tn hiu d gy sai lnh. V vy cn phi chon N ph hp, thng cn N c 11bit tr ln m bo c cht lng ca ting ni. iu ny lm tc bit ca n ln nn thc t t c dung.

*) Lng t ha khng u : Mc tiu ca phng php ny l duy tr t s SNR c c nh, t thay i trong phm vi gi tr bin . Thay v lng t ha gi tr ly mu, ta s tnh ton gi tr logarit ca tng gi tr ri mi tin hnh ln t ha , mc ch ca vic ny l nhm to ra cc bc lng t khc nhau ph thuc vo bin , gi tr bin cng ln th bc lng t cng ln v ngc li, t lm cho t s SNR t b thay i trong vng bin tn hiu nh cng nh ln. Hai tiu chun c dung ph bin cho phng php lng t ha ny l lut A v lut . 3.4.2 DM (Delta Modulation) L mt trong nhng phng php iu ch vi sai ,da trn tnh cht l tn hiu ting ni tai thi im c t nhiu phu thuc vo tn hiu cc thi im trc ,v th ta c th d on gi tr ti thi im hin ti, v ch cn lu tr ci gi tr sai khc gia gi tr hin ti v gi tr d on, t s tit kim c s bit biu din => tit kim bng thng. tng ca phng php iu ch delta l ch truyn i gi tr thay i tuyt i ca tn hiu. Da vo s khc nhau ca tn hiu ti thi im k nhau m t ta tnh c tn hiu truyn i. Phng php ny ch s dng 1 bit biu din s sai khc , tc l cho bit tn hiu ti thi im t +1 l ln hn hay b hn ti thi im t.3.4.3 DPCM (Differential PCM) y l phng php cng da trn nguyn tc ch truyn i s khc nhau gia hai thi im t v t+1 . Khc vi DM ch dung 1bit gii m , DPCM dung N bit c th biu th s mc sai khc ny . Cht lng iu ch kh l tt vi lng bit t hn nhiu so vi PCM. 3.4.4 ADPCM (Adaptive Differential PCM)-G.726 B iu ch PCM khng loi b s d tha thng tin trong tn hiu ting ni (do tnhtng quan khc 0). B ADPCM khai thc iu ny gim tc bit. Do c tnh ttng quan cao m cc mu bin cnh nhau t khi thay i ln nn di ng trong tnhiu vi phn nh hn nhiu di ng ca bn thn tn hiu. M ha tn hiu vi phn s chotc bit ch l 32Kbps (=1/2 chun PCM) vi cng cht lng tn hiu (khi gii m dngb tchphn). Trn thc t ADPCM c kt hp vi thut ton tin on tn hiu, thay cho vicm ha s sai khc gia hai mu cnh nhau l vic m ha s sai khc gia mu tht vmu d on n (da trn mt nhm cc mu tht trc , sai khc ny cn gi l li don). Hnh 3.2 B m ha ADPCM

3.5) Phng php m ha theo ngun m VocoderC ch chung ca mt ngun m bao gm c ngun kch thch v b lc thng minhv loa.Ting ni ca chng ta c phn thnh 2 loi:Voiced l kt qu dao ng gn tun hon ca c quan pht m.Unvoice c to nn bi s thi kh qua khe hp ca mi v li.Cc thng s ca m hnh ny l cc tn s chnh (tn s pitch